Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska SGGW

Tomasz STAŃCZYK

GOSPODAROWANIE
WODAMI OPADOWYMI
Kanalizacja deszczowa
Kanalizacja deszczowa – odwodnienia liniowe
Kanalizacja deszczowa
w różnych typach
kanalizacji miejskiej
Schemat kanalizacji ogólnospławnej

1-odbiornik ścieków, 2-wylot z oczyszczalni, 3-oczyszczalnia ścieków,

4-granice miasta, 5-kanały boczne, 6-kanały główne, 8-zrzuty burzowe,
9-przelewy burzowe
 Schemat kanalizacji rozdzielczej

1-odbiornik ścieków, 2-wylot z oczyszczalni, 3-oczyszczalnia ścieków, 4-granice miasta, 5-kanały boczne i
zbieracze ścieków sanitarnych, 6-kanały boczne i zbieracze ścieków opadowych, 7-kolektor ścieków
sanitarnych, 8-odprowadzenie ścieków opadowych kanałami otwartymi, 9-rowy odprowadzające ścieki
opadowe, 10-odprowadzenie ścieków sanitarnych do oczyszczalni, 11- zrzut ścieków opadowych do
odbiornika.
 Schemat kanalizacji półrozdzielczej

1-odbiornik ścieków, 2-wylot z oczyszczalni, 3-oczyszczalnia ścieków,

4-granice miasta, 5-kanały boczne i zbieracze ścieków sanitarnych,
6-kanały boczne i zbieracze ścieków opadowych,
7-separatory/regulatory przepływu
Zależności stosunku odpływ-infiltracja
od stopnia urbanizacji terenu
38%
 INTENSYWNE POJAWIAJĄCY SIĘ NIEWIELKIE
OPADY NAGLE WYSOKI OPADY
PRZEPŁYW
SZCZYTOWY

WIĘKSZA OBJĘTOŚĆ
ODPŁYWU
PRZEPŁYW

POJAWIAJĄCY SIĘ PRZEPŁYW CIEKU

STOPNIOWO NIŻSZY NA TERENIE ZURBANI-
PRZEPŁYW ZOWANYM
SZCZYTOWY

STOPNIOWY PRZEPŁYW PRZED

WIĘKSZY PRZEPŁYW SPADEK URBANIZACJĄ TERENU
BAZOWY

CZAS

Zmiany przepływu w ciekach wodnych wywołane urbanizacją (wg 2000 Maryland Storm-
water Design Manual, 1999)
 Zasoby wodne
Obecna wielkość zasobów wodnych jednostkowych (tj. rocznych
zasobów wodnych w przeliczeniu na jednego mieszkańca) kształtuje
się w Polsce na poziomie 1 300-1 500 m3, co stawia nas w ostatniej
dziesiątce krajów europejskich (Mikulski, 1998). Przy tym znaczna
część dostępnych zasobów jest silnie zanieczyszczona.

Przyczyny takiego stanu to:

• uwarunkowania klimatyczne;
• gospodarka wodna, której głównym celem przez wiele lat było jak
najszybsze odprowadzenie wód opadowych i powierzchniowych do
rzek a następnie do morza;
• bardzo duże zużycie wody przez przemysł i gospodarkę komunalną;
• postępująca zabudowa dużych powierzchni terenu i utwardzanie
nawierzchni na terenach pokrytych wcześniej roślinnością
uniemożliwiające regenerację zasobów wód podziemnych poprzez
infiltrację wody wgłąb gleby;
• zwiększająca się liczba ludności.
 Postępujący rozwój zabudowy często prowadzi do
znacznych zmian w hydrologicznym funkcjonowaniu
krajobrazu i poważnego uszczuplenia miejscowych
zasobów wodnych.

Jednym ze sposobów przeciwdziałania tym

niekorzystnym zjawiskom jest właściwe kształtowanie
układu zabudowy zakładające włączenie w jego
strukturę systemu obiektów retencjonujących
wodę i zasilających jej podziemne zasoby.
 Koncepcje kompleksowego rozwiązywania
problemów gospodarki wodnej stosowane w
Stanach Zjednoczonych

Best Management Practice

• zbiorniki wód deszczowych
• sztuczne tereny podmokłe
• systemy infiltracyjne
• systemy filtrowania wód
opadowych
• otwarte kanały
• pasy filtracyjne (strefy buforowe)
• rozwiązania niestrukturalne

Low Impact Development

• obszary bioretencji i biofiltracji
• suche studnie
• rowy infiltracyjne
• pasy filtracyjne (strefy buforowe)
i inne obszary wielofunkcyjnego
krajobrazu
• otwarte kanały
• beczki na deszczówkę i cysterny
• ogrody deszczowe
• ogrody na dachach
 Zasada zbiorczego
działania rozwiązań BMP

Zasada równomiernego
rozmieszczenia rozwiązań
LID
Zbiornik retencyjny wód
opadowych
Zalety zbiorników wód opadowych
(wg Stormwater Technical Handbook… 1997 Stormwater Best Management… 1999):

zdolność do usuwania zarówno stałych, jak i rozpuszczonych

zanieczyszczeń;
duża atrakcyjność pod względem widokowym;
przy właściwym zaprojektowaniu i umiejscowieniu mogą podnieść
wartość terenów sąsiednich;
mniejsza, niż w przypadku innych rozwiązań BMP, częstotliwość
wybierania osadów;
dzięki przestrzeni detencyjnej wyrównują przepływy i zmniejszają
zagrożenie erozją koryt wypływających z nich cieków;
mogą być stosowane w miejscach, gdzie z powodu
nieprzepuszczalności gleb, nie sprawdzają się rozwiązania oparte na
infiltracji;
mogą być wykorzystywane do celów rekreacji.
Wady zbiorników wód opadowych
(wg Stormwater Technical Handbook… 1997 Stormwater Best Management… 1999):

większe, niż w przypadku zbiorników detencyjnych, koszty budowy;

nie odgrywają znaczącej roli w zmniejszaniu odpływu
powierzchniowego, umożliwiają infiltrację i zasilanie wód gruntowych
tylko w niewielkim stopniu (oraz oczywiście ewaporację w miesiącach
letnich) Można to jednak zmienić np. stosując zbiorniki w połączeniu z
rozwiązaniami opartymi na infiltracji lub czerpiąc wodę do celów
gospodarczych.
wymagają znacznych powierzchni terenu;
średnie do wysokich wymagania pielęgnacyjne, przy niewłaściwej
pielęgnacji może dojść do zakwitu glonów i pojawienia się przykrych
zapachów;
mogą przyczyniać się do podnoszenia temperatury wody w
wypływających z nich ciekach;
Zbiorniki retencyjne przy Trasie Siekierkowskiej
Zbiorniki retencyjne przy Trasie Siekierkowskiej
Osiedle Marina
Miasteczko Wilanów
Miasteczko Wilanów
Osiedle
Mokotów Park
Rozwiązania oparte na
infiltracji
Rozwiązania oparte na
infiltracji

Studzienka chłonna zastosowana

na terenie wnętrza centralnego
kampusu SGGW
Zbiornik infiltracyjny
Zalety rozwiązań opartych na infiltracji
(wg Stormwater Management vol.II... i Stormwater Best Management...):

redukują odpływ powierzchniowy, przez co zapobiegają zalewaniu

terenów niżej położonych i erozji;
umożliwiają zasilanie (uzupełnianie) zasobów wód gruntowych;
chronią naturalne stosunki wodne;
wysoka wydajność w usuwaniu zanieczyszczeń wody (jednak nie
mogą przyjmować wód zbyt zanieczyszczonych);
niektóre rozwiązania (sucha studnia i rów infiltracyjny) zajmują
niewiele miejsca;
Wady rozwiązań opartych na infiltracji
(wg Stormwater Technical Handbook… 1997 i Stormwater Best Management... 1999):

duża podatność na awarie spowodowane niewłaściwą lokalizacją i

projektem lub brakiem nadzoru i konserwacji;
wymagają częstej konserwacji;
zastosowanie ograniczone obsługiwania jedynie do niewielkich
zlewni w warunkach dużej przepuszczalności gleby i niskiego stanu
wód gruntowych;
w niektórych warunkach glebowych i przy dużej wrażliwości
warstwy wodonośnej istnieje możliwość zanieczyszczenia wód
gruntowych ;
brak możliwości przyjmowania wód niosących duży ładunek
osadów i innych zanieczyszczeń;
niewypełnione wodą wyglądają nieestetycznie i mogą być źródłem
przykrych zapachów;
wyższy koszt budowy niż w przypadku zwykłych zbiorników
detencyjnych;
Zbiornik infiltracyjny