Trường đại học Tài chính - Marketing

TÀI CHÍNH CÔNG

Nguyễn Thị Tố Nga

Khoa Thuế – Hải quan
Tài chính công TN
Code: 0up9qfc
 CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN VỀ TÀI CHÍNH CÔNG

Tài chính công TN

 Nội dung của chương 1

I. Tài chính công là gì?

1.1 Tài chính công và hệ tư tưởng
a. Định nghĩa Tài chính công
b. Tài chính công và hệ tư tưởng
1.2 Sơ lược về nhà nước

Tài chính công TN

 Tài chính công là gì?

• Tài chính?
• Công?
=> Tài chính công?

Tài chính công TN

 Tài chính công là gì?

https://www.investopedia.com/terms/f/finance.
asp

Tài chính công TN

 Định nghĩa Tài chính công
a. Định nghĩa Tài chính công
ü Theo quan điểm cổ điển:
“Tài chính công là khoa học
nghiên cứu những phương tiện
mà một quốc gia sử dụng để tìm
kiếm và sử dụng các nguồn lực
cần thiết nhằm tài trợ cho chi tiêu
công bằng cách phân bổ cho mọi
công dân những gánh nặng do
chi tiêu công gây ra” (Duverger,
1965).
Tài chính công TN
 Định nghĩa Tài chính công
Định nghĩa Tài chính công
ü Theo quan điểm hiện đại:
“Tài chính công là khoa học nghiên
cứu các hoạt động của chính phủ
và việc chính phủ sử dụng các kỹ
thuật đặc biệt để tác động vào nền
kinh tế xã hội như các chính sách
chi tiêu công, chính sách thuế,
chính sách tiền tệ, ngân sách,…”
(Duverger, 1965).

Tài chính công TN

 Định nghĩa Tài chính công
ü Theo Jonathan Gruber:
ü “Tài chính công là khoa học nghiên cứu về vai trò
của chính phủ trong nền kinh tế.”
Ø Bốn câu hỏi cơ bản của Tài chính công:
1. Khi nào chính phủ nên can thiệp vào nền kinh tế?
2. Chính phủ có thể can thiệp như thế nào?
3. Sự can thiệp của chính phủ tạo ra tác động gì lên
nền KT?
4. Tại sao chính phủ lại chọn can thiệp theo cách
như vậy? (Jonathan Gruber)

Tài chính công TN

 Khi nào chính phủ nên can thiệp
vào nền kinh tế?
WHEN?

Tài chính công TN

 Lý thuyết “Bàn tay vô hình”

Theo
đuổi lợi
ích cá
nhân

Hiệu
quả

Cạnh
tranh

Tài chính công TN

 1. When? Khi nào CP nên can thiệp?

ØKhi nào chính phủ nên can

thiệp vào thị trường?
• Thất bại thị trường.
• Tái phân phối (công bằng).

Tài chính công TN

 Vai trò của nhà nước

Tài chính công (Nguồn: World Bank, 1997) TN

 HOW?
Chính phủ có thể can
thiệp như thế nào?

Tài chính công TN

 2. How? Chính phủ có thể can thiệp như thế nào?

Ø Thông qua cơ chế giá cả:

Ø Đánh thuế hàng hoá “xấu”: khí thải,...
Ø Trợ cấp hàng hoá “tốt”: giáo dục,...
Ø Thông qua các chính sách:
Ø Hạn chế mua sắm hh ”xấu”
Ø Khuyến khích mua sắm hh “tốt”
Ø Tự cung cấp:
Ø Cung cấp các hh, dvụ công.

Tài chính công TN

 WHAT?
Sự can thiệp của chính phủ
tạo ra tác động gì lên nền KT?

Tài chính công TN

 3. What? Sự can thiệp của chính phủ tạo ra tác động gì ?

Ø Tác động trực tiếp;

ØTác động gián tiếp.

Tài chính công

TN
 WHY?
Tại sao chính phủ lại chọn
can thiệp theo cách như vậy?

Tài chính công TN

 4. Why? Tại sao chính phủ lại can thiệp theo cách như vậy?

Ø CP cần tập hợp các mong muốn

khác nhau của rất nhiều người
để ra các quyết định chính sách.
Ø Sự mâu thuẫn giữa hiệu quả
kinh tế và tái phân phối (công
bằng).
Ø Vấn đề về kinh tế chính trị học.

Tài chính công TN

 Tại sao cần học Tài chính công?
üGiải thích được các vấn đề liên quan đến
tối đa hoá phúc lợi XH.
üNhà nước ban hành những chính sách
tác động to lớn đến nền KT-XH:
üThuế, hàng hoá công, phúc lợi XH, bảo
hiểm XH,...
üCác chính sách: tiền lương tối thiểu, luật
về lao động, giáo dục,...

Tài chính công TN

 Tại sao cần học Tài chính công?
üVai trò to lớn của khu vực công:
üTổng số thu NSNN
üTổng số chi
üSố lao động
=> Quy mô của khu vực công của Việt
Nam?

Tài chính công TN

Tài chính công TN
 Tỷ lệ chi tiêu công/GDP Việt Nam
50%
45%
40%
35%
30%
25%
20%
15% 30% 29% 27% 29%
10%
5%
0%
2015 2016 2017 2018

Tài chính công TN

 Cơ cấu lao động Việt Nam (%)
100
5.4 6 6.7 7.8 8.4
90

80

70

60

50 85.4 85 84.5 83.6 83.3

40

30

20

10
9.2 9 8.8 8.6 8.3
0
2014 2015 2016 2017 2018
Khu vực nhà nước Khu vực ngoài nhà nước Khu vực nước ngoài

Tài chính công TN

üTỷ lệ giữ lại NSNN của TPHCM là gì? 18%, 21%,...

Tài chính công TN

 Các khoản thu của NS trung ương và NS địa phương
Các khoản thu Các khoản thu Các khoản thu
phân chia giữa TW
TW hưởng 100% ĐP hưởng 100%
và ĐP
• Thuế GTGT, • Thuế tài nguyên • Thuế GTGT
TTĐB, thuế BVMT (trừ…) (trừ…)
thu từ hàng hoá • Thuế sd đất NN • Thuế TNDN
NK. (trừ…)
• Thuế sd đất phi
• Thuế XK, NK.
NN • Thuế TNCN
• Thuế tài nguyên,
thuế TNDN từ hđ • Khác • Thuế TTĐB
thăm dò và khai (trừ…)
thác dầu khí • Thuế BVMT(
• Khác (trừ…)
Tài chính công TN
 b. Các quan điểm khác nhau về vai trò của nhà nước

ü Việc phân tích chức năng của chính

phủ trong tài chính công chịu ảnh
hưởng của hệ tư tưởng về mối quan
hệ giữa cá nhân và nhà nước.
ü Quan điểm nhà nước là một tổ
chức.
ü Quan điểm nhà nước là một cơ
chế.
Tài chính công TN
 Quan điểm nhà nước là một tổ chức

ü Xã hội được nhận thức là một tổ

chức bao gồm các cá nhân
=> nhà nước là trái tim của xã hội.
ü Các mục tiêu của xã hội do nhà
nước đặt ra.
ü Cá nhân ít quan trọng hơn tổ
chức.

Tài chính công TN

 Quan điểm nhà nước là một cơ chế
ü Nhà nước do xã hội tạo ra để giúp các
cá nhân đạt được mục tiêu của họ thuận
lợi hơn.
ü Cá nhân là quan trọng và nhà nước tạo
ra để bảo vệ cá nhân.
ü Chủ nghĩa tự do: nhà nước nên hạn chế
can thiệp vào XH.
üQuan điểm XH dân chủ: sự can thiệp của
nhà nước giúp gia tăng lợi ích cho các cá
nhân.
Tài chính công TN
 1.2 Sơ lược về nhà nước

ü Nhà nước Việt Nam gồm 2 cấp:

üCấp trung ương;
üCấp địa phương.
üCấu thành bởi 3 nhánh:
üLập pháp;
üHành pháp;
üTư pháp.

Tài chính công TN

 TAND VKSND
QUỐC HỘI CHÍNH PHỦ
TỐI CAO TỐI CAO

TAND VKSND
CẤP CAO CẤP CAO

HĐND UBND TAND VKSND

CẤP TỈNH CẤP TỈNH CẤP TỈNH CẤP TỈNH

HĐND UBND TAND VKSND

CẤP HUYỆN CẤP HUYỆN CẤP HUYỆN CẤP HUYỆN

HĐND UBND
CẤP XÃ CẤP XÃ

Tài chính công TN

 Các điểm cần lưu ý của Chương
Ø Bốn câu hỏi lớn của tài chính công.
Ø Tại sao học Tài chính công?
Ø Cấu trúc của nhà nước Việt Nam.

Tài chính công TN