Բազմություններ

1. Բազմությունների միջև դնել ∈ կամ ⊆ պայմանանշանն այնպես, որ

ստացվի ճշմարիտ ասույթ.
ա) {1} և {1, {1, 2}};
բ) {1, 3} և {1, 3, {1}, {3}};
գ) {2, 3} և {2, 3, {2, 3}};
դ) Ø և {1, 2, {Ø}, {1}};
ե) Ø և {Ø};
զ) Ø և {{Ø}}:

2. Որոշել, արդյոք հետևյալ բազմությունները հանդիսանում են որևէ բազմության

բուլեան /power set/, որտեղ a-ն և b-ն տարբեր էլեմենտներ են:

a) ∅
c) {∅, {𝑎}, {∅, 𝑎}}
e) {∅, {𝑎}}
f ) {∅, {𝑎}, {b}, {𝑎, 𝑏}}:

3. Ապացուցել հավասարությունը.

ա) 𝐴 ∩ (𝐴 ∪ 𝐵) = 𝐴
բ) 𝐴 ∪ (𝐴 ∩ 𝐵) = 𝐴
գ) 𝐴 ∩ (𝐵 ∪ 𝐶) = (𝐴 ∩ 𝐵) ∪ (𝐴 ∩ 𝐶)
դ) 𝐴 ∪ (𝐵 ∩ 𝐶) = (𝐴 ∪ 𝐵) ∩ (𝐴 ∪ 𝐶)
ե) 𝐴\(𝐴\𝐵) = 𝐴 ∩ 𝐵
զ) (𝐴\𝐵) ∪ (𝐵\𝐴) = (𝐴 ∪ 𝐵)\(𝐴 ∩ 𝐵):

1
4. Ապացուցել հավասարությունը.

ա) 𝐴\𝐵 = 𝐴 ∩ 𝐵�
բ) ����������
(𝐴 ∩ 𝐵) = 𝐴̅ ∪ 𝐵�
գ) ����������
(𝐴 ∪ 𝐵) = 𝐴̅ ∩ 𝐵�

5. Ապացուցել հավասարությունը.

ա) 𝐴 ∩ (𝐵\𝐶) = (𝐴 ∩ 𝐵)\𝐶

բ) 𝐴\(𝐵 ∪ 𝐶) = (𝐴\𝐵)\𝐶

գ) 𝐴\(𝐵 ∪ 𝐶) = (𝐴\𝐵) ∩ (𝐴\𝐶)

դ) 𝐴\(𝐵 ∩ 𝐶) = (𝐴\𝐵) ∪ (𝐴\𝐶)

ե) (𝐴 ∪ 𝐵)\𝐶 = (𝐴\𝐶) ∪ (𝐵\𝐶)

զ)𝐴 ∩ (𝐵\𝐶) = (𝐴 ∩ 𝐵)\(𝐴 ∩ 𝐶)

է)𝐴\(𝐵\𝐶) = (𝐴\𝐵) ∪ (𝐴 ∩ 𝐶)

ը)(𝐴\𝐵)\𝐶 = (𝐴\𝐶)\(𝐵\𝐶)

6. Օգտվելով բազմությունների հանրահաշվի օրենքներից ապացուցել, որ

ա) (𝐴\𝐵)\𝐶 = 𝐴\(𝐵⋃𝐶)
բ) 𝐴∆𝐴∆𝐴 = 𝐴
գ)A ∩ (B∆C) = (A ∩ B)∆(A ∩ C)

2
7. Ապացուցել, որ կամայական A, B և C վերջավոր բազմությունների համար.

ա) |𝐴∆𝐵| = |𝐴| + |𝐵| − 2|𝐴 ∩ 𝐵|

բ) |𝐴 ∪ 𝐵| = |𝐴| + |𝐵| − |𝐴 ∩ 𝐵|
գ) |𝐴 ∪ 𝐵 ∪ 𝐶| = |𝐴| + |𝐵| + |𝐶| − |𝐴 ∩ 𝐵| − |𝐴 ∩ 𝐶| − |𝐵 ∩ 𝐶| + |𝐴 ∩ 𝐵 ∩ 𝐶|

8. *-ի փոխարեն գրել =, ⊆, ⊇, ≠ նշաններից որևէ մեկն այնպես, որ ստացվի ճիշտ

առնչություն ցանկացած 𝐴, 𝐵, 𝐶 բազմությունների համար.

�������������
ա) 𝐴 ∪ 𝐵 ∪ 𝐶 ∗ 𝐴̅ ∩ 𝐵� ∩ 𝐶̅
բ) �������������
𝐴 ∩ 𝐵 ∩ 𝐶 ∗ 𝐴̅ ∪ 𝐵� ∪ 𝐶̅
���������������
գ) 𝐴 ∪ (𝐵 ∩ 𝐶) ∗ 𝐴̅ ∩ (𝐵� ∪ 𝐶̅ )

դ) 𝐴 ∪ (𝐵\𝐶) ∗ (𝐴 ∪ 𝐵)\(𝐴 ∪ 𝐶)
ե) 𝐴\(𝐵 ∩ 𝐶) ∗ (𝐴 ∩ 𝐶)\𝐵
զ) 𝐴\(𝐵\𝐶) ∗ (𝐴\𝐵)\𝐶

9. 𝐴 և 𝐵 բազմությունները հանդիսանում են 𝑈 բազմության

ենթաբազմություններ: Օգտվելով Էյլերի - Վենի գծապատկերներից գծապատել
հետևյալ բազմությունը.

ա) 𝐴 ∪ 𝐵�
բ) 𝐴̅ ∩ 𝐵
գ) ����������
(𝐴 ∪ 𝐵)

դ) ����������
(𝐴 ∪ 𝐵�)
ե) ����������
(𝐴 ∩ 𝐵)
զ) (𝐴̅ ∩ 𝐵) ∪ (𝐴 ∪ 𝐵�)

3
10. Էյլերի - Վենի գծապատկերների օգնությամբ ցույց տալ, որ

ա) ����������
(𝐴 ∩ 𝐵) = 𝐴̅ ∪ 𝐵�
բ) ����������
(𝐴 ∪ 𝐵) = 𝐴̅ ∩ 𝐵�
գ) 𝐴 ∩ (𝐵 ∪ 𝐶) = (𝐴 ∩ 𝐵) ∪ (𝐴 ∩ 𝐶)
դ) 𝐴 ∪ (𝐵 ∩ 𝐶) = (𝐴 ∪ 𝐵) ∩ (𝐴 ∪ 𝐶)

11. Անգլերեն և գերմաներեն սովորող 100 ուսանողներից 85-ը սովորում են

անգլերեն, 45-ը գերմաներեն: Քանի ուսանող է սովորում և անգլերեն, և
գերմաներեն:

12. Խմբի 30 ուսանող սովորում են ֆրանսերեն և իսպաներեն: Հայտնի է, որ 10

ուսանող սովորում են և ֆրանսերեն, և իսպաներեն, իսկ 25 հոգի` ֆրանսերեն:
Քանի ուսանող է սովորում է միայն իսպաներեն:

13. Դասարանի 22 աշակերտներից 14-ը զբաղվում է լողով, 10-ը մասնակցում է

մաթեմատիկայի արտադասարանական պարապմունքներին: Քանի՞ աշակերտ
է մասնակցում և´ լողի, և´ մաթեմատիկայի պարապմունքներին, եթե
դասարանում չկա աշակերտ, որ չմասնակցի այդ պարապմունքներից գոնե
մեկին:

14. A ցուցակում ընդգրկված են դպրոցի ավարտական դասարանների այն 30

ուսանողները, ովքեր գիտեն անգլերեն, իսկ B ցուցակում այն 35 ուսանողները,
ովքեր գիտեն գերմաներեն: Հայտնի է նաև, որ ուսանողներից 20-ը ընդգրկված
են և A, և B ցուցակներում: Գտնել այն ուսանողների քանակը, որոնք ընդգրկված
են

4
 ա) միայն A ցուցակում

բ) միայն B ցուցակում

գ) ցուցակներից գոնե մեկում

դ) միայն մեկ ցուցակում

15. Քանի աշակերտ մասնակցեց էքսկուրսիայի, եթե հայտնի է, որ էքսկուրսիայի

ժամանակ թանգարան այցելեց 16 աշակերտ, կինո` 24 աշակերտ, իսկ թատրոն`
15 աշակերտ: Թանգարան և կինո այցելեց 11 աշակերտ, թանգարան և
թատրոն` 8 աշակերտ, կինո և թատրոն` 12 աշակերտ, իսկ բոլոր երեք վայրերը
այցելեց 6 աշակերտ: 5 աշակերտ չգնացին ո´չ թանգարան, ո´չ կինո և ո´չ էլ
թատրոն:

16. Ապացուցել, որ ցանկացած 𝐴, 𝐵, 𝐶 բազմությունների համար տեղի ունի

հետևյալը.
ա) (𝐴 × 𝐵) = (𝐵 × 𝐴) ⟺ (𝐴 = 𝐵)կամ (𝐴 = ∅) կամ (𝐵 = ∅)

բ) (𝐴 ∪ 𝐵) × 𝐶 = (𝐴 × 𝐶) ∪ (𝐵 × 𝐶)
գ)𝐶 × (𝐴 ∪ 𝐵) = (𝐶 × 𝐴) ∪ (𝐶 × 𝐵)
դ)(𝐴 ∩ 𝐵) × 𝐶 = (𝐴 × 𝐶) ∩ (𝐵 × 𝐶)
ե)𝐶 × (𝐴 ∩ 𝐵) = (𝐶 × 𝐴) ∩ (𝐶 × 𝐵)
զ)(𝐴\𝐵) × 𝐶 = (𝐴 × 𝐶)\(𝐵 × 𝐶)
է)𝐶 × (𝐴\𝐵) = (𝐶 × 𝐴)\(𝐶 × 𝐵)
ը)(𝐴 ∩ 𝐵) × (𝐶 ∩ 𝐷) = (𝐴 × 𝐶) ∩ (𝐵 × 𝐷)

5
 Հարաբերություններ

17. Դիցուք R = {(1,1), (2,3), (2,4), (3,1), (3,4)} բինար հարաբերություն է A = {1,2,3}
և B = {1,2,3,4} բազմությունների էլեմենտների միջև, իսկ
S = {(1,1), (1,2), (2,1), (3,1), (4,2)} -ը բինար հարաբերություն է B = {1,2,3,4} և
C = {1,2} բազմությունների էլեմենտների միջև: Ստուգել, որ և (R°S)−1 =
S−1 °R−1 :

18. Դիցուք 𝑈, 𝑉 ⊆ 𝑅 × 𝑅 հարաբերությունները տրված են հետևյալ կերպ.

𝑈 = {(𝑥, 𝑦) | 𝑦 = 𝑥 2 + 5)} և 𝑉 = {(𝑥, 𝑦) | 𝑦 = 3𝑥}
ա) նկարագրել 𝑈  𝑉 հարաբերությունը
բ) նկարագրել 𝑉  𝑈 հարաբերությունը
գ) նկարագրել 𝑈 −1 հարաբերությունը
դ) նկարագրել 𝑉 −1 հարաբերությունը

19. Ապացուցել, որ եթե 𝑅-ը և 𝑆-ը սիմետրիկ հարաբերություններ են, ապա.

𝑅−1 , 𝑅 ∪ 𝑆, 𝑅 ∩ 𝑆 – նույնպես սիմետրիկ հարաբերություններ են, 𝑅°𝑆 կարող է
սիմետրիկ չլինել :

20. Ապացուցել, որ եթե 𝑅-ը և 𝑆-ը ռեֆլեքսիվ հարաբերություններ են, ապա.

𝑅−1 , 𝑅 ∪ 𝑆, 𝑅 ∩ 𝑆, 𝑅°𝑆 – նույնպես ռեֆլեքսիվ հարաբերություններ են :

21. Դիցուք 𝐴 = {𝑎, 𝑏, 𝑐, 𝑑, 𝑒}: Նկարագրել A բազմության վրա որոշված

ամենափոքր ռեֆլեքսիվ հարաբերությունը:

6
22. Դիցուք 𝐴 = {𝑎, 𝑏, 𝑐, 𝑑, 𝑒} և 𝑆 = {(𝑎, 𝑎), (𝑎, 𝑏), (𝑏, 𝑐), (𝑏, 𝑑), (𝑐, 𝑒), (𝑒, 𝑑), (𝑐, 𝑏)}:
Նկարագրել A բազմության վրա որոշված
ա) ամենափոքր սիմետրիկ հարաբերությունը, որն ընդգրկում է S
բազմությունը:
բ) ամենափոքր ռեֆլեքսիվ և սիմետրիկ հարաբերությունը, որն ընդգրկում է S
բազմությունը:
գ) ամենափոքր սիմետրիկ հարաբերությունը, որն ընդգրկում է S
բազմությունը:
դ) ամենափոքր տրանզիտիվ հարաբերությունը, որն ընդգրկում է S
բազմությունը:

23. Դիցուք 𝐴 = {𝑎, 𝑏, 𝑐, 𝑑, 𝑒} և 𝑆, 𝑇, 𝑈, 𝑉-ն A բազմության վրա որոշված

հարաբերություններ են, այնպես, որ.
𝑆 = {(𝑎, 𝑎), (𝑎, 𝑏), (𝑏, 𝑐), (𝑏, 𝑑), (𝑐, 𝑒), (𝑒, 𝑑), (𝑐, 𝑎)}:
𝑇 = {(𝑎, 𝑏), (𝑏, 𝑎), (𝑏, 𝑐), (𝑏, 𝑑), (𝑒, 𝑒), (𝑑, 𝑒), (𝑐, 𝑏)}:
𝑈 = {(𝑎, 𝑏), (𝑎, 𝑎), (𝑏, 𝑐), (𝑏, 𝑏), (𝑒, 𝑒), (𝑏, 𝑎), (𝑐, 𝑏), (𝑐, 𝑐), (𝑑, 𝑑), (𝑎, 𝑐), (𝑐, 𝑎)}:
𝑉 = {(𝑎, 𝑏), (𝑏, 𝑐), (𝑏, 𝑏), (𝑒, 𝑒), (𝑏, 𝑎), (𝑐, 𝑏), (𝑑, 𝑑), (𝑎, 𝑐), (𝑐, 𝑎)}:
Նշված հարաբերություններից, որոնք են
ա) սիմետրիկ
բ) ռեֆլեքսիվ
գ) տրանզիտիվ
դ) հակասիմետրիկ

24. Դիցուք 𝐴 = {𝑎, 𝑏, 𝑐, 𝑑, 𝑒}: A բազմության վրա կառուցել այնպիսի

հարաբերություն, որը
ա) ռեֆլեքսիվ է և սիմետրիկ, բայց տրանզիտիվ չէ
բ) սիմետրիկ է և տրանզիտիվ, բայց ռեֆլեքսիվ չէ
գ) ռեֆլեքսիվ է և տրանզիտիվ, բայց սիմետրիկ չէ:
7
25. Տրված ասույթների համար պարզել ճիշտ են դրանք, թե ոչ: Կեղծ ասույթների
դեպքում բերել հակաօրինակներ: Եթե 𝑅 և 𝑆 հարաբերությունները սիմետրիկ
են, ապա
ա) 𝑅 ∪ 𝑆 հարաբերությունը սիմետրիկ է
բ) 𝑅  𝑆 հարաբերությունը սիմետրիկ է
գ) 𝑅\𝑆 հարաբերությունը սիմետրիկ է
դ) 𝑅∆𝑆 հարաբերությունը սիմետրիկ է:

26. Տրված ասույթների համար պարզել ճիշտ են դրանք, թե ոչ: Կեղծ ասույթների
դեպքում բերել հակաօրինակներ: Եթե 𝑅 և 𝑆 հարաբերությունները
տրանզիտիվ են, ապա
ա) 𝑅⋂𝑆 հարաբերությունը տրանզիտիվ է
բ) 𝑅 ∪ 𝑆 հարաբերությունը տրանզիտիվ է
գ) 𝑅  𝑆 հարաբերությունը տրանզիտիվ է
դ) 𝑅\𝑆 հարաբերությունը տրանզիտիվ է
ե) 𝑅∆𝑆 հարաբերությունը տրանզիտիվ է:

27. Դիցուք՝ {1,2,3,4,5} բազմության վրա տրված է 𝑅 հարաբերությունը՝

𝑅 = {(1,3), (2,4), (3,1), (3,5), (4,3), (5,1), (5,2), (5,4)} : Գտնել
𝑅2 -ը, 𝑅3 -ը, 𝑅4 -ը, 𝑅5 -ը, 𝑅∗ -ը :

28. Գտնել {1,2,3,4} բազմության վրա տրված է 𝑅 հարաբերության տրանզիտիվ

փակումը.
ա) 𝑅 = {(1, 2), (2,1), (2,3), (3,4), (4,1)}
բ) 𝑅 = {(2, 1), (2,3), (3,1), (3,4), (4,1), (4, 3)} :

8
29. Տրված հարաբերությունների համար կառուցել համապատասխան գրաֆը
ա) 𝐴 = {𝑎, 𝑏, 𝑐, 𝑑, 𝑒}
𝑅 = {(𝑎, 𝑏), (𝑏, 𝑎), (𝑏, 𝑐), (𝑐, 𝑏), (𝑐, 𝑑), (𝑑, 𝑐), (𝑑, 𝑎) (𝑎, 𝑑)}:
բ) 𝐴 = {𝑎, 𝑏, 𝑐, 𝑑, 𝑒, 𝑓}
𝑅 = {(𝑎, 𝑏), (𝑏, 𝑎), (𝑏, 𝑐), (𝑐, 𝑏), (𝑐, 𝑎), (𝑎, 𝑐), (𝑑, 𝑒), (𝑒, 𝑑)}:
գ) 𝐴 = {𝑎, 𝑏, 𝑐, 𝑑, 𝑒}
𝑅 = {(𝑎, 𝑏), (𝑏, 𝑎), (𝑏, 𝑐), (𝑐, 𝑏), (𝑐, 𝑑), (𝑑, 𝑐), (𝑑, 𝑒), (𝑒, 𝑑), (𝑎, 𝑑), (𝑑, 𝑎)}:

30. Ստորև բերված 𝑅 հարաբերություններից, որոնք են հանդիսանում կարգի

հարաբերություն 𝐴 = {𝑎, 𝑏, 𝑐, 𝑑} բազմության վրա
ա) 𝑅 = {(𝑎, 𝑎), (𝑏, 𝑏), (𝑐, 𝑐), (𝑑, 𝑑), (𝑎, 𝑐), (𝑏, 𝑐), (𝑐, 𝑑), (𝑎, 𝑑), (𝑏, 𝑑)}

բ) 𝑅 = {(𝑎, 𝑎), (𝑏, 𝑏), (𝑐, 𝑐), (𝑑, 𝑑), (𝑎, 𝑏), (𝑏, 𝑐), (𝑐, 𝑑), (𝑑, 𝑎)}
գ) 𝑅 = {(𝑏, 𝑏), (𝑐, 𝑐), (𝑑, 𝑑), (𝑎, 𝑐), (𝑏, 𝑐), (𝑐, 𝑑), (𝑎, 𝑑), (𝑏, 𝑑)}
դ) 𝑅 = {(𝑎, 𝑎), (𝑏, 𝑏), (𝑐, 𝑐), (𝑑, 𝑑), (𝑎, 𝑏), (𝑏, 𝑐), (𝑎, 𝑐), (𝑎, 𝑑), (𝑏, 𝑑), (𝑐, 𝑑)}:

31. Կառուցել Հասեի գծապատկերները (𝐴, ≼) հետևյալ կարգավորված

բազմությունների համար, որտեղ 𝐴 = {𝑎, 𝑏, 𝑐, 𝑑} և
ա) ≼= {(𝑎, 𝑎), (𝑏, 𝑏), (𝑐, 𝑐), (𝑑, 𝑑), (𝑎, 𝑐), (𝑏, 𝑐), (𝑐, 𝑑), (𝑎, 𝑑), (𝑏, 𝑑)}

բ) ≼= {(𝑎, 𝑎), (𝑏, 𝑏), (𝑐, 𝑐), (𝑑, 𝑑), (𝑎, 𝑐), (𝑏, 𝑐)}
գ) ≼= {(𝑎, 𝑎), (𝑏, 𝑏), (𝑐, 𝑐), (𝑑, 𝑑)}
դ) ≼= {(𝑎, 𝑎), (𝑏, 𝑏), (𝑐, 𝑐), (𝑑, 𝑑), (𝑎, 𝑏), (𝑏, 𝑐), (𝑎, 𝑐), (𝑐, 𝑑), (𝑎, 𝑑), (𝑏, 𝑑)}:

32. Տրված մասնակի կարգավորված բազմության համար կարողանալ կառուցել

Հասսեի գծապատկերը և գտնել մինիմալ, մաքսիմալ, ամենամեծ, ամենափոքր
էլեմենտները:

9
33. Ըստ տրված Հասսեի գծապատկերի կարողանալ թվարկել համապատասխան
կարգի հարաբերության մեջ մտնող կարգավորված զույգերը:

34. Դիցուք 𝑍-ը ամբողջ թվերի բազմությունն է: Ապացուցել, որ 𝑅 ⊆ 𝑍 × 𝑍

հարաբերերությունը, որտեղ 𝑅 = {(𝑎, 𝑏) | 𝑎 − 𝑏 = 5𝑘, 𝑘 ∈ 𝑍}, համարժեքության
հարաբերություն է:

35. Ստորև բերված 𝑅 հարաբերություններից, որոնք են համարժեքության

հարաբերություններ: Համարժեքության հարաբերությունների համար կառուցել
համապատասխան համարժեքության դասերը:
ա) 𝐴-ն ամբողջ թվերի բազմությունն է և (𝑎, 𝑏) ∈ 𝑅, եթե 𝑎 + 𝑏 = 0
բ) 𝐴 -ն ամբողջ թվերի բազմությունն է և (𝑎, 𝑏) ∈ 𝑅, եթե 𝑎 + 𝑏 = 5
դ) 𝐴 -ն ամբողջ թվերի կարգավորված բազմությունն է և (𝑎, 𝑏) 𝑅 (𝑐, 𝑑), եթե
𝑎𝑑 = 𝑏𝑐
ե) 𝐴 = {−10, −9. −8, −7 . . . 0, 1, 2, . . . , 9, 10} և (𝑎, 𝑏) ∈ 𝑅, եթե 𝑎2 = 𝑏 2
զ) 𝐴 = {−10, −9. −8, −7 . . . 0, 1, 2, . . . , 9, 10} և (𝑎, 𝑏) ∈ 𝑅, եթե 𝑎3 = 𝑏 3 :

36. Դիցուք` 𝐴 = {1, 2, 3}: Ստորև բերված 𝑅 հարաբերություններից, որո՞նք են

համարժեքության հարաբերություններ: Համարժեքության
հարաբերությունների համար կառուցել համապատասխան համարժեքության
դասերը:
ա) 𝑅1 = {(2,2), (1,1)}
բ) 𝑅2 = {(1,1), (2,2), (3, 3)}
գ) 𝑅3 = {(1,1), (2,2), (3, 3), (1,2), (2,1), (3, 1), (1,3)}
դ) 𝑅4 = {(1,1), (2,2), (3, 3), (1,2), (3, 2), (2,1)}
ե) 𝑅5 = {(1,1), (2,2), (3, 3), (1,2), (2,1), (2, 3), (3,2), (1,3), (3,1)}

10
37. Դիցուք` բիթային տողերի բազմության վրա տրված է 𝑅 հարաբերությունը`
𝑠 𝑅 𝑡 այն և միայն այն դեպքում, երբ 𝑠-ը և 𝑡-ն պարունակում են միևնույն
քանակով մեկեր: Ցույց տալ, որ 𝑅-ը համարժեքության հարաբերություն է:
Գտնել 011 բիթային տողի համարժեքության դասը:

38. Դիցուք՝ 𝑆 = {𝑎, 𝑏, 𝑐, 𝑑, 𝑒}, և տրված են նրա տրոհումները.

𝑆1 = {𝑎, 𝑒}, 𝑆2 = {𝑏, 𝑐, 𝑑}
Տրված տրոհումների հիման վրա կազմել համարժեքության հարաբերություն:

39. Արդյո՞ք անպայմանորեն կաստանանք համարժեքության հարաբերություն, եթե

տրված հարաբերության համար կազմենք. նրա տրանզիտիվ փակումը,
այնուհետև՝ ռեֆլեքսիվ փակումը, այնուհետև՝ սիմետրիկ փակումը :

Արտապատկերումներ

40. Դիցուք 𝐴 = {𝑎, 𝑏, 𝑐, 𝑑} և 𝐵 = {1, 2, 3, 4}: Նշված հարաբերություններից որոնք

են հանդիսանում արտապատկերումներ (ֆունկցիաներ) A բազմությունից B
բազմություն: Գտնված արտապատկերումներից (ֆունկցիաներից) որո՞նք են
ինյեկտիվ և որո՞նք են սյուրեկտիվ արտապատկերումներ (ֆունկցիաներ) :
ա) {(𝑎, 4) , (𝑏, 2) , (𝑏, 4) , (𝑐, 3) , (𝑑, 1)};
բ) {(𝑎, 2) , (𝑏, 1) , (𝑐, 3) , (𝑑, 4)};
գ) {(𝑎, 3) , (𝑏, 1) , (𝑑, 2)};
դ) {(𝑎, 1) , (𝑏, 3) , (𝑐, 4) , (𝑑, 1)}:

11
41. f(n) և g(n) ֆունկցիաների որոշման և արժեքների տիրույթները համընկնում են
ամբողջ թվերի Z բազմության հետ: Պարզել արդյո՞ք նրանք ինյեկտիվ են,
սյուրեկտիվ են, թե՞ բիեկտիվ:
ա) 𝑓(𝑛) = − 𝑛
1, եթե n > 0
բ) g(n) = sign(n) = 0, եթե n = 0

-1, եթե n < 0

42. 𝑓 : 𝑅 → 𝑅 ֆունկցիան տրված է 𝑓(𝑥) = 2𝑥 − 5 բանաձևով: Ցույց տալ, որ 𝑓 - ը

բիեկտիվ ֆունկցիա է և գտնել այդ ֆունկցիայի հակադարձ ֆունկցիան:
Նշված ֆունկցիաների որոշման և արժեքների տիրույթները համընկնում են
իրական թվերի 𝑅 բազմության հետ: Պարզել արդյո՞ք նրանք ինյեկտիվ են,
սյուրեկտիվ են, թե՞ բիեկտիվ:

ա) 𝑓(𝑥) = |𝑥|
բ) 𝑓(𝑥) = 𝑥 2 + 4
գ) 𝑓(𝑥) = 𝑥 3 + 6
դ) 𝑓(𝑥) = 𝑥 + |𝑥|

43. Ապացուցել, որ 𝑓: 𝐴 ⟶ 𝐵 և 𝑔: 𝐵 ⟶ 𝐶 սյուրեկտիվ արտապատկերումների

արտադրյալը՝ 𝑓°𝑔: 𝐴 ⟶ 𝐶 նորից սյուրեկտիվ արտապատկերում է :

44. Ապացուցել, որ 𝑓: 𝐴 ⟶ 𝐵 և 𝑔: 𝐵 ⟶ 𝐶 բիեկտիվ արտապատկերումների

արտադրյալը՝ 𝑓°𝑔: 𝐴 ⟶ 𝐶 նորից բիեկտիվ արտապատկերում է :

12
45. Դիցուք՝ 𝑓: A ⟶ B արտապատկերում է, որտեղ A –ն և B-ն վերջավոր են, և
|𝐴| = |𝐵|: Ցույց տալ, որ 𝑓 –ը ինյեկտիվ է այն և միայն այն դեպքում, երբ այն
սյուրեկտիվ է:

Կոմբինատորիկա

46. A քաղաքից B քաղաք կա 6 ճանապարհ, իսկ B քաղաքից C քաղաք 3

ճանապարհ: Քանի՞ տարբեր ճանապարհ կա A քաղաքից C քաղաք, որ անցնում
է B քաղաքով:

47. Կա տարբեր չափերի 6 զույգ ձեռնոցներ: Քանի՞ տարբերակ կա ընտրելու

համար մեկ ձեռնոց ձախ ձեռքի համար և մեկ ձեռնոց աջ ձեռքի համար այնպես,
որ այդ ձեռնոցները լինեն տարբեր չափերի:

48. Դրոշակը պետք է բաղկացած լինի 3 տարբեր գույնի հորիզոնական շերտերից:

Քանի՞ այդպիսի տարբեր դրոշակներ կարելի է պատրաստել 5 տարբեր գույնի
կտորների առկայության դեպքում:

49. 4 հորիզոնական շերտերից բաղկացած քանի դրոշակներ կարելի է պատրաստել

4 գույների արկայության դեպքում:

50. Քանի՞ քառանիշ թվեր կարելի է կազմել 0, 1, 2, 3, 4, 5 թվանշաններից, եթե

ա) այդ թվանշաններից ոչ մեկը չի կրկնվում մեկից ավելի անգամ
բ) այդ թվանշանները կարող են կրկնվել
գ) կազմված թվերը պետք է կենտ լինեն (թվանշանները կարող են կրկնվել):

13
51. Քանի՞ տարբեր եղանակներով կարելի է տեղավորել 4 ուսանողների 25
նստատեղերում:

52. Քանի՞ տարբեր բառեր կարելի է կազմել տեղափոխելով

ա) «մամա» բառի տառերը
բ) «կոմբինատորիկա» բառի տառերը:

53. Տասը թեկնածուներից քանի՞ տարբեր ձևերով կարելի է ընտրել երեք անձ երեք
տարբեր պաշտոնների համար:

54. Վեց ուսանողներից պատահականորեն ընտրվում են չորսը և կանգնեցվում

շարք: Քանի՞ տարբեր շարքեր կարելի է կազմել:

55. Քանի՞ տարբեր եղանակներով 7 դասախոսներից կարելի է կազմել 3

անդամներից բաղկացած հանձնաժողով:

56. Քանի՞ տարբեր եղանակներով ընթերցողը կարող է 5 տարբեր գրքերից ընտրել 3

գիրք:

57. Շախմատի առաջնությունում մասնակցեցին n շախմատիստներ:

Յուրաքանչյուր 2 շախմատիստներ հանդիպեցին 1 անգամ: Քանի՞
շախմատային պարտիա խաղարկվեց առաջնության ընթացքում:

58. Քանի՞ տարբեր եղանակներով կարելի է լուսավորել սենյակը 6 լամպերի

միջոցով:

14
59. Մեկ միլիոնից պակաս քանի՞ թիվ կարելի է կազմել օգտագործելով 7, 8, 9
թվանշանները:

60. Քանի՞ տարբեր վեցանիշ թվեր կարելի է գրել `օգտագործելով 1, 1, 1, 2, 2, 2

թվանշանները:

61. Քանի՞ զրոներով է վերջանում 50! -ը:

62. Քանի՞ եղանակով p հատ 1 և q հատ 0 նշանները կարելի է դասավորել

շարքով այնպես, որ երկու 0 - ներ հարևան չլինեն:

63. Ուսանողը 8 օրում պետքէ հանձնի 4 քննություններ: Քանի՞ եղանակով նա

կարող է դա անել:

64. Քանի՞ եղանակով կարելի է n չտարբերվող գրքերը (ենթադրենք նույն գրքի

միևնույն գրքի պատճեններ են) դասավորել k տարբերվող արկղերի մեջ :

65. Գտնել 𝑥1 + 𝑥2 + ⋯ + 𝑥𝑟 = 𝑚 հավասարման ոչ բացասական ամբողջ

լուծումների քանակը:

66. Դիցուք՝ տրված է 6 բազմություն, այնպես որ նրանցից ոչ մի երեքը ընդհանուր

էլեմենտ չունի: Գրել այդ բազմությունների միավորման հզորության բանաձևը
ըստ կցման-արտաքսման սկզբունքի:

15
67. Քանի հնարավոր եղանակով կարելի է 5 տարբեր խաղալիքներ բաշխել 3
տարբեր երեխաների միջև, այնպես, որ յուրաքանչյուր երեխա ստանա գոնե 1
խաղալիք:

68. Քննական տոմսում կա 10 հարց: Քանի եղանակով կարելի է հարցերին

միավորներ բաշխել, եթե գումարային միավորը պետք է լինի 100 է, և
յուրաքանչյուր հարց պետք է ունենա առնվազն 5 միավոր:

69. Գտնել 𝑥1 + 𝑥2 + 𝑥3 = 13 հավասարման լուծումների քանակը, որտեղ 𝑥1 , 𝑥2 , 𝑥3 -ը

ոչ բացասական ամբողջ թվեր են, որոնք փոքր են 5-ից:

70. Ապացուցել, որ
ա) 𝐶𝑛𝑘 = 𝐶𝑛𝑛−𝑘 𝑘+1
բ) 𝐶𝑛𝑘 + 𝐶𝑛𝑘+1 = 𝐶𝑛+1 գ) ∑𝑛𝑘=0 𝐶𝑛𝑘 = 2𝑛

71. Ապացուցել, որ (𝑎 + 𝑏)𝑛 = ∑𝑛𝑘=0 𝐶𝑛𝑘 𝑎𝑛−𝑘 𝑏 𝑘 (Նյուտոնի երկանդամը)

72. Գտնել 𝑥 9 -ի գործակիցը (2 − 𝑥)19 -ում:

73. Գտնել 𝑥 8 𝑦 9 -ի գործակիցը (3𝑥 + 2𝑦)17 -ում:

74. Ապացուցել հետևյալ նույնությունը

∑𝑛𝑘=0 𝑘𝐶𝑛𝑘 = 𝑛2𝑛−1

16
75. Մաթեմատիկական ինդուկցիայի եղանակով ապացուցել հետևյալը.
ա)Ապացուցել, որ վերջավոր թվով 𝐴1 , 𝐴2 , ⋯ , 𝐴𝑛 վերջավոր բազմությունների
համար.
|𝐴1 × 𝐴2 × ⋯ × 𝐴𝑛 | = |𝐴1 | ∙ |𝐴2 | ∙ ⋯ ∙ |𝐴𝑛 |

բ)Ապացուցել Դե Մորգանի ընդհանրացված կանոնները :

գ) Ապացուցել, որ եթե 𝐴1 , 𝐴2 , ⋯ , 𝐴𝑛 և 𝐵1 , 𝐵2 , ⋯ , 𝐵𝑛 բազմություններ են այնպես,
որ
𝐴𝑖 ⊆ 𝐵𝑖 , 𝑖 = 1,2, ⋯ , 𝑛, ապա
𝑛 𝑛

� 𝐴𝑖 ⊆ � 𝐵𝑖
𝑖=1 𝑖=1

դ) Ապացուցել, որ եթե 𝐴1 , 𝐴2 , ⋯ , 𝐴𝑛 և 𝐵-ն բազմություններ են

ապա (𝐴1 \𝐵) ∪ (𝐴2 \𝐵) ∪ ⋯ ∪ (𝐴𝑛 \𝐵) = (𝐴1 ∪ 𝐴2 ∪ ⋯ ∪ 𝐴𝑛 )\𝐵

76. Ապացուցել, որ
a) 1 + 3 + 5 + ... + (2n - 1) = n2

1
b) 1 + 4 + 7 + ... + (3n - 2) = n(3n - 1)
2

n(n + 1)(2n + 1)
c) 12 + 2 2 + 3 2 + ... + n 2 =
6

n(4n 2 − 1)
d) 1 + 3 + 5 + ... + (2n - 1) =
2 2 2 2
3

e) 13 + 23 + 33 + ... + n3= (1 + 2 + 3 + ... + n)2

17
 Մոդուլյար հանրահաշիվ

77. Ստուգել տվյալ բաղդատւմների ճշտությունը.

ա) 404 ≡ 5 (mod 7) բ) 409 ≡ -15 (mod 8) գ) 5301 ≡ 485 (mod 9)

դ) 41∙ 21 ≡ 51∙ 35 (mod 14) ե) 53∙201≡ 44∙21 (mod 9)

78. Թվարկել −50 –ի և 50-ի միջև ընկած բոլոր ամբողջ թվերը, որոնք բաղդատելի են
−1 –ի հետ ըստ mod 25-ի:

79. Դիցուք՝ 𝑎 և 𝑏-ն ամբողջ թվեր են, և a ≡ 4 (mod 13), b ≡ 9 (mod 13): Գտնել
այնպիսի 𝑐 ամբողջ թիվ, որ 0 ≤ c ≤ 12 և c ≡ 𝑎2 + 𝑏 2 (mod 13):

80. Որոշել, հետևյալ ֆունկցիաներից որն է ինյեկտիվ, որն է սյուրեկտիվ, որտեղ d-ն
ֆիքսված ամբողջ թիվ է, և 𝑓 ∶ 𝑍 ⟶ 𝑍, 𝑔: 𝑍 ⟶ 𝑍.
a) f (a) = a div d

b) g(a) = a mod d:

81. Գտնել a ամբողջ թվի մուլտիպլիկատիվ հակադարձը ըատ mod m-ի.

a) a = 19, m = 141
b) a = 55, m = 89

82. Գտնել հետևյալ բաղդատումների լուծումները

a) 38x ≡ 3 (mod 45)
b) 45x≡ 8 (mod 64)

18