1.

1 Kongres Wiedeński

Wiosna 1814r. Wojska VI koalicji wkroczyły na teren Francji i przejęły Paryż. Królem wówczas został
Ludwik XVIII brat Ludwika XVI. Napoleon podpisał ugodę, według której zachowawszy tytuł i pensję
musiał opuścić Francje by resztę życia spędzić na wyspie Elbie. Był to koniec wojen we Francji, które
trwały od wybuchu rewolucji w 1789r.

SKUTKI DLA EUROPY

1. Przesunięcie granic państw oraz powstanie nowych

2. Osłabienie starych, feudalnych i absolutnych monarchii
3. Liberalizacja ustrojów, dzięki konstytucjom, kodeksom nadanym przez cesarza
4. Proces likwidacji feudalnych struktur (uwłaszczenie chłopów)
5. Ożywienie świadomości narodowej np. Włochów
6. Unowocześniono aparat biurokratyczny w niektórych krajach
7. Osłabienie pozycji kościoła
8. Śmierć wielu ludzi
9. Rozwój sztuki wojennej oraz charakteru wojny (pobory rekrutów oraz nowoczesne szkolenia)

ZWOŁANIE KONGRESU

Państwa antynapoleońskie były zgodne co do zwołania kongresu normującego sytuacje w Europie

(przywrócenie dawnego porządku po fr. Ancien regime). Zwołano kongres państw zwycięskich, czyli
Austrii, Rosji, Wielkiej Brytanii i Prus oraz ich sojuszników Portugalii, Szwecji i Hiszpanii by zawiązać
nowy ład europejski (po czasie dopuszczono także Francję do obrad co było dowodem uznania roli
politycznej Burbonów). Miejscem obrad wybrano WIEDEŃ stąd nazwa kongresu, wybrano go ze
względu na to, że to Austria najczęściej występowała przeciw Napoleonowi. Kongres miał się zacząć
dwa miesiące po pokoju paryskim (30 V 1814), jednak dopiero we wrześniu przedstawiciele 16
państw zaczęli przybywać do Wiednia. Wśród gości znaleźli się dwaj cesarze, czterej królowie oraz
kilkudziesięciu kandydatów do tronów wraz z dyplomatami i wojskowymi (wielu przybywało z całą
świtą oraz rodzinom). Szacuje się, że przyjechało wtedy około 100tyś. Gości. 25 września car
Aleksander I oraz król pruski Fryderyk Wilhelm III przybyli do stolicy i zdecydowali się na ścisła
współpracę przeciwko pozostałym w celu uzyskania korzyści, w opozycji do nich stanęły Austria oraz
Wielka Brytania.

NAJWAŻNIEJSZE POSTACIE

Według sir Charlesa Kingsleya Webstera, pod pojęciem kongresu wiedeńskiego należy rozumieć
obrady tzw. Dyrektoriatu, czyli Komitetu Czterech (Anglia, Rosja, Prusy, Austria po I 1815r. Dołączyła
Francja Ludwika XVIII, czyli Komitet Pięciu). Komitet ten zebrał się 41razy a Komitet Ośmiu w skład,
którego dochodziły jeszcze Portugalia, Hiszpania oraz Szwecja zebrał się tylko 10razy. Była to tylko
formalna aprobata postanowień pięciu wcześniejszych państw. Wobec takiego układu sił podczas
obrad największe znaczenie miało zdanie cara Aleksandra I i jego doradców wraz z szefem brytyjskiej
dyplomacji Robertem Stewartem Castlereagh.
Uczestnicy (rycina Jean- Baptiste Isabeya)

→ Klemens von Metternich- minister spr. Zagranicznych Austrii

→ Robert Stewart Castlereagh
→ Pogromca Napoleona pod Waterloo Arthur Wellesey, pierwszy książe Wellington
→ Charles de Talleyrand- minister spr. Zagranicznych Francji
→ Karl Robert Nesselrode- doradźca cara

PRZEBIEG

Kongres nigdy nie został oficjalnie otwarty czy zamknięty, co jest wynikiem braku spójności
reprezentantów spotkania co do formy uroczystości. Umowna data otwarcia to bal maskowy 2 X
1814r. Zakończenie zaś pada na 9 VI 1815r., czyli moment podpisania aktu końcowego kongresu (120
artykułów dokument ten obowiązywał w 8państwach, językiem obrad był język francuski, jako że był
on językiem dyplomacji od XVIIw.)

Tańczący kongres

Kongres, zwołany w celu rewizji zmian terytorialnych i ustrojowych po czasie napoleońskim, był
doskonałą okazją do fetowania. Był to największy zjazd arystokracji europejskiej w dziejach. Była to
dla wielu okazja do
 • znalezienia małżonki, małżonka,
• Zawiązania umów handlowych
• Sprzedaży majątków

W jego trakcie spotykano się na balach, przyjęciach, widowiskach teatralnych czy rewizjach
wojskowych, stąd nazwa kongresu tańczonego, jeden z austriackich polityków skomentował postępy
kongresu słowami ,,Nie posuwa się idąc, lecz tańcząc”. Na balach w Wiedniu rozpoczęła się kariera
nowego tańca- walca wiedeńskiego. (Wzbudził oburzenie z powodu bliskości partnerów).

Obrady

Ustalono trzy zasady

o RESTAURACJI- zakładała przywrócenie porządku sprzed 1789r. (rewolucja francuska). Było to

oczywiście niemożliwe dlatego niektóre zdobycze rewolucji zachowano ( w wielu krajach
kodeks cywilny Napoleona)
o LEGITYMIZM- władza królewska pochodzi z nadania boskiego, a nie woli ludu. Dzięki tej
zasadzie monarchowie sprzed czasów napoleona wrócili do władzy np.. Francja, Hiszpania,
Portugalia, Neapol, Sardynia. Tronu nie odzyskali jedynie monarchowie małych państewek
niemieckich, gdyż rozdrobniło by to kraj. (zasada ta wykluczała samostanowienie ludu oraz
suwerenność narodu)
o RÓWNOWAGA SIŁ (balce of power)- żadne z mocarstw nie powinno uzyskać hegemonii nad
pozostałymi. Przewaga jednego z nich doprowadziłaby do wojny, której za wszelką cenę
starano się zapobiec. (Priorytetowa zasada WB, dążąca do umacniania pozycji jako
światowego mocarstwa)

W obawie przed wzrostem pozycji Rosji z Prusami, WB z Francją i Austrią zawarły tajny traktat 3 I
1815r. W Wiedniu. Każdy z sygnatariuszy zobowiązał się wystawić 150-tyś armię w razie potrzeby
innego z sojuszników. Wiadmość ta oczywiście dotarła do cara Aleksandra, jednak nie zniechęciła go
do zmiany zdania dot. Pokojowego rozwiązania sytuacji.

Klemens Von Metternich

Austriacki dyplomata, minister spr. Zagranicznych, kanclerz oraz jeden z

najwybitniejszych polityków epoki. Studiował prawo w Strasburgu i Moguncji. Od 1797r. Związany
był z dyplomacją w 1808r. Został ministrem spraw zagranicznych w Austrii. Jeden z głównych
architektów systemu ładu wiedeńskiego (system metternichowski). Jako rzecznik bez wględnej walki
z ruchami narodowowyzwoleńczymi, nie był zbyt lubiany. Za jego rządów (1821-48) wprowadził
ścisłą kontrolę policyjną, cenzurę oraz zarządzenia hamujące rozwój przemysłu, miast i handlu. Ten
okres nazywany jest okresem metternichowskim. Władzę utracił po wybuchu Wiosny Ludów w
1848r. Wrócił do Wiednia dopiero 3lata później.

Opieka Metternicha
Chęć kontroli planów dyplomacji była tak ogromna, iż Metternich zarządził wzmożone działania
tajnej policji, która współpracowała z lokalami, lokajami, pokojówkami, damami do towarzystwa czy
też z ludźmi półświatka. Nie liczono się z tajemnicą korespondencji, czytano każdy list ministrów czy
nawet żony cesarza. Podsłuch był też w pałacu, dzięki temu nic nie umknęło ministrowi.

GŁÓWNE DECYZJE

Najważniejszymi problemami, którymi zajęto się na kongresie, były sprawy: Księstwa

Warszawskiego, Saksonii, Niemiec, Szwajcarii i Niderlandów. Prusy chciały całkowicie przyłączyć
Saksonie a Rosja Ks, Warszawskie co dla innych członków kongresu było nie do przyjęcia, jednak
kompromis nadszedł po trudnych negocjacjach niestety kosztem obu państewek.

kraj postanowienia
Rosja • Otrzymała Finlandię, Besarabię oraz większość ziem ks. Polskiego, z których
pozostałości utworzono Królestwo Polskie (królem miał zostać car)
• Wraz z Prusami i Austrią miał sprawować władzę w Wolnym Mieście
Krakowie
Prusy • Dostały Gdańsk, Toruń oraz departamenty poznańskie i bydgoskie, z których
utworzono Wielkie Księstwo Poznańskie
• Jako rekompensatę za tereny utracone na wschodzie przekazano im 2/3
Saksonii, a także Pomorze Szwedzkie z Rugią, Westfalią oraz Nadrenię
Austria • Odzyskała utracone w 1809r. Okręg Tarnopolski, saliny wielickie oraz Tyrol i
Salzburg.
• Otrzymała Dalmację z Istrią, Lombardię, Wenecję, dzięki czemu zostały
wzmocnione wpływy Habsburskie we Włoszech.
• Pozostała część północnych Włoch- Toskania i Parma- dostały się pod
dynastyczne władanie Habsburgów
WB • Spowodowała całkowite zniszczenie flot Holandii, Danii, Hiszpanii oraz
Francji co czyniło ich flotę największą oraz jedną liczącą się na świecie.
• Otrzymała Maltę, Mauritius, Cejlon, Kolonię Przylądkową w południowej
Afryce, należącą do Holandii, a także duńską wyspę Helgoland
Francja • Powróciła do granic 1790 (miała wrócić granica z 1792, jednak Napoleon
powrócił, co wiązało się z mniejszą przychylnością
• Utraciła okręg Saary, który w przyszłości był podmiotem do sporów z
Germanią
• Musiała zapłacić wysoką kontrybucję
• Zmuszono ją do zwrotu dzieł sztuki zagrabionych za czasów Napoleona

Mocarstwa skierowały również uwagę na inne państwa. Kierując się zasadą równowagi sił otworzono
Konfederację Szwajcarską, czyli 22 suwerenne kantony. Szwajcaria przyjęła zasadę wieczystej
neutralności, dzięki której szybko odbudowała się po wojnach i także zmodernizowała.

Ponieważ Szwecja utraciła Finlandie podporządkowano jej Norwegię, należącą do Danii, ale
przekazano Danii Wyspy Owcze, które były norweskie (wszystkie decyzje były oczywiście
podejmowane bez zgody ludu).

Z inicjatywy WB powstało Królestwo Niderlandów, z terenów Belgii (Niderlandy Południowe),

Holandii i Wielkiego Księstwa Luksemburga, które miało być buforowym państwem do Francji. Było
to państwo sztuczne składające się z trzech krajów nierównych gospodarczo, ale też kompletnie
innych kulturowo.
Tematem rozmów były też Niemcy, większość książąt opowiadała się za przywróceniem cesarzowi
Austrii tytułu cesarza rzymskiego, jednak według Metternicha był to zły pomysł, bo wprowadził by
Austrie tylko w kłopoty. Wprowadzono więc w miejsce Związku Reńskiego Związek Niemiecki, w
który skład wchodziło 34 państwa, 4 wolne miasta. Na jego czele formalnie stał cesarz, organem
stanowiącym był Sejm Związkowy- Bundestag, który ze względu na procedury wymagał
jednomyślności wszystkich państw, nie odegrał on roli i stał się jedynie miejscem do politycznych
rozrywek (jednak był to pierwszy krok do zjednoczenia Niemiec).

Równie skomplikowana była kwestia Włoch, powołane przez Napoleona Królestwo Włoch zostało
zlikwidowane. Na jego obszarze powstały trzy niepodległe państwa:

• Królestwo Obojga Sycylii (Burbonowie)

• Królestwo Sardynii- Piemont (rządy rodzimej dynastii sabaudzkiej)
• Państwo Kościelne

We Włoszech wzrosła pozycja Austrii co było rekompensatą za utratę Belgii. Integralną częścią
Austrii stały się Lombardia, Wenecja i Dalmacja, wiele państewek w środkowej i północnej części
Włoch były pod wpływami Habsburgów. Włochy i Niemcy były tylko wtedy pojęciem geograficznym.

Innymi tematami były też podjęte przez WB zakazy handlu niewolnikami, ale stanowczy sprzeciw
Francji, Hiszpanii i Portugalii (państw, których kolonie opierały się na systemie niewolniczym)
negatywnie wpłynął na ostateczne regulacje. Jedynie osiem państw podpisało deklarację o zniesieniu
niewolnictwa, jej problemem był jednak brak wskazania daty, oraz brak zapisu o całkowitym
posiadaniu niewolnika. Mimo to deklaracja zapoczątkowała proces, który później uregulował tą
kwestię.

Karykatura równowagi sił (kasa=tereny)

 Karykatura Tylleranda nazywanyn przez
Napoleona ,,gównem w jedwabnych pończochach” (co nie przeszkodziło mu w uczynieniu go
najbliższym współpracownikiem i beneficjentem) ,,Człowiek o sześciu głowach”, dzięki nim utrzymał
się na stanowisku do 1830. Sprawował ważne funkcje w państwie przez 40lat, był katolickim
biskupem, przewodniczącym senatu, premierem i ambasadorem w Londynie (utrzymywał władzę
przez zdradzanie oraz przechodzenie ze strony na stronę).

ŚWIĘTE PRZYMIERZE

Na fot. Aleksander I, Franciszek I oraz Fryderyk Wilhelm III

Utrzymanie porządku wymagało ścisłej współpracy głównych mocarstw europejskich. Rosja, WB,
Austria i Prusy stworzyły (czwórprzymierze 20 XI 1815), od 1818 także Francja tworzyły tzw. Koncert
mocarstw, stojących na straży ustalonego w Wiedniu nowego ładu europejskiego. Obawa przed
rewolucjami i sprzeciwami ancien regime dyktowała daleko idącą współpracę wielkich mocarstw.
Ten system kolektywnego bezpieczeństwa i współpracy nazwano systemem kongresowym lub ładem
wiedeńskim. Uzupełnieniem koncertu było Święte Przymierze, zawarte z inicjatywy Aleksandra I,
Metternicha. 26 IX 1815r. Rosja, Austria i Prusy zwarły sojusz, na mocy którego zobowiązały się do
udzielenia sobie pomocy w celu tłumienia wszelkich działań rewolucyjno-powstaniowych mogących
zagrozić ładowi. Do Świętego przymierza przyłączyła się większość państw europejskich, w tym
Francja. Z zaproszenia nie skorzystała WB, która widziała w tym tylko zagrożenie dla równowagi sił
oraz Państwo Kościelne (państwa prawosławne i protestanckie też uczestniczyły). Nie zaproszono też
muzułmańskiej Turcji.
W imię Świętej i Niepodzielnej Trójcy! mając na względzie, monarchowie zgodzili się na
Pod wpływem wielkich wydarzeń lat ostatnich, następujące artykuły przymierza:
które znamionowały dzieje Europy, a w szczegól- Art. 1. Zgodnie ze słowami Pisma Świętego, naka-
ności wobec dobrodziejstw, jakimi Opatrzność zującymi wszystkim ludziom, by byli sobie wza-
Boska raczyła obdarzyć państwa, których rządy jemnie jak bracia, trzej monarchowie wiążą się
ufność i nadzieję w niej pokładały, doszły ich Ce- węzłami prawdziwego, nierozerwalnego brater-
sarskie i Królewskie Wysokości: Cesarz Austrii, stwa i uważając się za współrodaków, będą za-
król Prus i Cesarz Rosji, do konieczności oparcia wsze i wszędzie okazywali sobie poparcie i pomoc.
stosunków wzajemnych na wzniosłych prawdach, W stosunku do swych poddanych uważać siebie
które głosi nauka boskiego Zbawiciela. Dlatego będą za ojców rodziny i będą nimi kierować
oświadczają uroczyście, że celem niniejszego aktu w tym samym duchu braterstwa, które ich ożywia
jest wyłącznie obwieszczenie całemu światu, że w imię obrony wiary, pokoju i sprawiedliwości.
odtąd zarówno w sprawach wewnętrznych, jak Art. 2. Dlatego też jedyną zasadą obowiązującą
i w stosunkach z innymi państwami, drogowska- pomiędzy tymi rządami, jak i ich poddanymi, bę-
zem ich postępowania będą przepisy tej świętej dzie wyświadczanie sobie wzajemnych usług,
religii, zasady sprawiedliwości, miłości i zgody, okazywanie niezmiernej życzliwości i przywiąza-
których stosowanie nie powinno być ograniczone nia oraz poczuwanie się do przynależności do jed-
do samego życia prywatnego, ale przeciwnie, po- nego narodu chrześcijańskiego, przy czym trzej
winni się nimi kierować w swych postępowaniach sprzymierzeni monarchowie sami uważają się za
książęta panujący, jako że stanowią one jedyny wyznaczonych przez Opatrzność do rządzenia
środek utrwalania ludzkich instytucji i naprawy trzema gałęziami tej samej rodziny, a mianowicie
ich niedoskonałości. Dlatego też, wszystko to Austrią, Prusami i Rosją [...].
Źródło: Wiek XIX w źródłach, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1998, s. 75–76.

1.2 System wiedeński i jego funkcjonowanie

Niepokoje w Hiszpanii

W 1814r. Na tron powróci Ferdynand VII Burbon, który powrócił do systemu sprzed Napoleona.
Doprowadziło to w 1820r. Do przewrotu politycznego, na czele którego stanęli oficerowie pod
dowództwem R. Nuneza. W obliczu wojny domowej król zgodził się na przywrócenie liberalnej
konstytucji z 1812 i zwołanie parlamentu Kortezów. Konstytucja była ważna przez trzy lata w 1823
Święte Przymierze zainterweniowało i przywróciło absolutyzm. Kolejnym problemem był problem
dynastyczny, gdyż król nie miał prawowitego syna więc postanowił oddać córce koronę (Izabeli).
Sprzeciw wobec tego wyraził książę Carlos, brat króla i zgodnie z tradycją następca tronu. W 1833
doszło do wojny domowej przez bezprawne obwoływanie się królem właśnie ów Carlosa, między
karlistami-konserwatystami i tradycjonalistami, a popierających Izabelę- demokratami i liberalistami.
Konflikt trwał do 1839, gdy to przez ingerencje Francji i WB karliści zostali pokonani.

POCZĄTKI SYSTEMU WIEDEŃSKIEGO

Ustalony w Wiedniu ład, zakładający powrót do porządku feudalnego społeczeństwa, nie został
dobrze przyjęty przez poddanych władców europejskich. Czasy napoleońskie przyniosły liczne
przeobrażenia polityczne, społeczne i kulturalne, na trwałe zmieniły ich postrzeganie świata.
Przywrócenie sytuacji sprzed rewolucji wydawało się większości niemożliwe. Przeciw nowemu
porządkowi opowiedziało się przede wszystkim mieszczaństwo, które zaczęło odgrywać coraz
większą role w życiu gospodarczym i politycznym Europy. Powrót do rządów arystokracji i cofnięcie
się do czasów, w których o pozycji społecznej decydowało pochodzenie, a nie majątek, było dla nich
nie do przyjęcia. Z przywracaniem ancien regime nie zgadzali się również zwolennicy idei liberalno-
demokratycznych. Ponadto przeciw systemowi kongresowemu buntowały się narody, które aspiracje
do stworzenia własnych narodów obudził Napoleon. Za równo jak dążących do zjednoczenia Włoch
czy Niemiec jak i dążących do niepodległości Węgrów i Polaków. Solidarność do zwalczania ruchów
narodowościowo-powstańczych mocarstw w pierwszych latach po kongresie była tak skuteczna, że
przyczyniła się do zahamowania na jakiś czas tych procesów.

Twórcy porządku do walki z jego przeciwnikami zyskiwali ważnego sojusznika- Kościół, który w pełni
opowiedział się za ,,Sojuszem ołtarza i tronu”. Święte Przymierze (strażnicy pokoju) co roku spotykali
się na corocznie zwoływanych kongresach (I odbył się w Akwizgranie). Zjazdów zaniechano przez
niechęć cara Aleksandra do Metternicha oraz zmiany MSZ WB na G. Canninga (zagorzały przeciwnik
interwencji państw ŚP w innych krajach) po 1823. Na kongresie w Opawie 1820 wprowadzono
zasadę wspólnej odpowiedzialności państw ŚP za utrzymanie pokoju w Europie, które przyznawało
sobie tym samym prawo do interwencji i korzystały z niego w latach 20 XIXw.

BUNTY PAŃSTW WŁOSKICH

Kongres zlikwidował państwo włoskie utworzone przez Napoleona, powrócono do różnych wag i
miar i ceł, zniesiono kodeks napoleona, nadano przywileje arystokracji i klerowi. W Piemoncie
zlikwidowano nawet oświetlenie ulic i zakazano szczepienia na ospę, gdyż były to rzoporządzenia
sprzed 1815r. Złe nastroje ludności i napięta sytuacja na Półwyspie Apenińskim sprzyjała rozwojowi
protestów, wykorzystali je KARBONARIUSZE.

KARBONARIUSZE

Węglarze (nazwa pochodzi od wypalaczy czy węgla drzewnego, u których, w głębi lasu spotykali się)

Oni jako pierwsi wstąpili na terenie Italii przeciw porządkowi wiedeńskiemu. Do ruchu należeli
głównie studenci i przedstawiciele wolnych zawodów, często wyznający idee romantyczne. Obalenie
absolutyzmu i struktur feudalnych według nich było możliwe jedynie dzięki stosowaniu metod
rewolucyjnych. Wierzyli w terror indywidualny, czyli zamach na elitę władzy. Działalność
doprowadziła do kilku rewolucji we Włoszech. W 1820 na wieść o przewrocie w Hiszpanii węglarze
podjęli decyzję o wznieceniu powstania w Królestwie Obojga Sycylii. Kierował nim ksiądz Luigi
Minichini. Ferdynand I Burbon przerażony wizją rewolucji zaprzysiągł konstytucję, oddając władzę
ustawodawczą parlamentowi. Z pomocą przyszła Austria, które pomogły też Wiktorowi Emanuelowi
znieść w zarodku rewolucje w Piemoncie. Dopiero wydarzenia z lat 1830-1 ponownie pobudziły
aktywistów. W II 1831 spiskowcy powołali bunt w Parmie i Modenie i Państwie Kościelnym, tak samo
jak wcześniej interweniowała Austria. Ciągłe niepowodzenia, aresztowania, a także śmierć głównego
przywódcy Filippa Buonarrotiego przyczyniły się do klęski idei karbonarskiej.

Włoski ruch skupił się wówczas na organizacji powstałej w 1831 Młode Włochy Giuseppe Mazzani,
były karbonariusz, ojciec ojczyzny i rewolucjonista doskonały. Nadrzędnym celem tej organizacji było
zjednoczenie Włoch jako REPUBLIKI. W 1834 pod przewodnictwem Mazzaniniego powstała Młoda
Europa. Należeli do niej spiskowcy z wielu krajów (Włochy, Polacy, Niemcy, Francuzi). Marzeniem
Mazzaniniego była rewolucja na skalę europejską, w wyniku której powstałaby Europa
skonfederowanych narodów. Plany te pozostały w sweże marzeń, gdyż pod koniec 30lat popularność
Młodej Europy upadała.

Risorgimenento- sukces

Ruch na rzecz odrodzenia narodowego Włoch (Zjednoczonych Włoch)

 • Nurt pokojowy (prasa, pisarze, kompozytorzy)
• Nurt rewolucyjny (karbonariusze)

NIEMCY

Utworzone państwo kongresowe Niemiec pozostawało nadal rozbite ustrojowo, politycznie i

ekonomicznie. Spowodowało to rozczarowanie wśród liberałów liczących na jednolite państwo. Dwa
najważniejsze państwa Związku Niemieckiego: Prusy i Austria nadal pozostały przy monarchii
absolutnej. Sprzeciw wyrażały pierw środowiska studenckie, ruch narodowy znalazł oparcie w
powstających od 1811 stowarzyszeniach gimnastycznych oraz związkach studenckich tzw.
BURSZOWSKIMI. Wzorem był ZWIĄZEK STUDENTÓW założony na uniwersytecie w Jenie. Burszowie,
cieszący się ogromnym poparciem kadry profesorskiej, krytykowali absolutyzm oraz ŚP, dławiącą
ruchy narodowe. Domagali się wolności słowa i zjednoczenia.

1834 – powstanie Związku celnego pod przewodnictwem Prus (te same cła obowiązywały i zasady
celne)

18 X 1817- trzy-setna rocznica wystąpienia Lutra oraz trzecia rocznica bitwy pod Lipskiem na Jenie
urządzono wiec, 12 uniwersytetów. Spalono książki związane ze starą epoką m.in. Kodeks Napoleona
(nienawiść Germanii do Francji). Po tych wystąpieniach zakazano związków uczniowskich (1819 W
Karlsbadzie) dopiero powstanie listopadowe i rewolucja lipcowa pobudziły nastroje powstańcze.

FRANCJA

1814-24 Ludwik XVIII, brat króla Karol namawiał go do absolutyzmu, ale koncern państw odradził.

• Polityka kompromisu
• Monarchia konstytucyjna
• Równość wobec prawa i kodeks cywilny
• Parlament z wysokim cenzusem majątkowym
• Brak stanów
• Kodeks cywilny napoleona

Ultrasi- skrajni rojaliści, domagali się porządku sprzed rewolucji.

Biały terror- prześladowania zwolenników Napoleona.

Karol X Burbon 1824-30

• Przywódca ultrasów
• Dążył do monarchii absolutnej
• 1830- konflikt z opozycją i biały terror

ROSJA

Aleksander I, Wielki książe Konstanty (poślubił polkę i zrzekł się praw do tronu, księstwo Łowickie),
książe Aleksander I (car)

Mikołaj I

• Powstanie dekabrystów- XII 1825

• Państwo policyjne
• Policjant ŚP
Samodzierżawie- carski absolutyzm

Car Mikołaj dał Kongresówce liberalną konstytucje, a w swoim cesarstwie nie. Gen. A. Arakczew czyli
rządy arakczejewszczyzny. Pierwsze tajne organizacje dążące do likwidacji samodzierżawia
utworzone zostały już w 1816. Wśród ich członków przeważali młodzi oficerowie, którzy widzieli jak
inne państwa różnią się od Rosji (podczas wojen napoleońskich) oraz zafascynowani wolością
romantyczni literaci, urzędnicy i młoda szlachta i arystokracja.

Związek Ocalenia Publicznego- 1816 Związek Dobra Publicznego-1818 (rozwiązanie 1821)

Związek Południowy w Tulczynie- republikański (Paweł Pastel)

Związek Północny w Petersburgu

Oba te organizacje opowiadały się za zniesieniem poddaństwa i absolutyzmu.

14 (25) XII 1825- Petersburg Związek Północny wykorzystując dzień przysięgi wierności nowemu
carowi, wywołali powstanie zwane później Powstaniem dekabrystów.

Dekabryści na placu Senackim 26 XII, stali bezczynnie (3tyś. Ludzi)

co pozwoliło carowi Mikołajowi I na stłumienie buntu. Po tych wydarzeniach Mikołaj I wprowadził
ostrą politykę państwa policyjnego (III Oddział Kancelarii Osobistej cara).

1.3 Europa i Ameryka w I połowie XIXw.

Rewolucja Lipcowa

Rządy Karola X, były przyczyną narastającej opozycji Burbonów (konfilikt z Izbą Deputowanych w
1830 roku (VII) ). Karol X ogłosił cztery ordynanse czyli nadzwyczajne rozporządzenia, na mocy
których:

• Rozwiązano izbę deputowanych (izba niższa pochodząca z wyborów)

• Wprowadzono cenzurę prewencyjna (wszelkie przekazy muszą być sprawdzone)
• Zniesiono odpowiedzialność rządu przed parlamentem
• Ograniczono liczbę osób uprawnionych do głosowania i wprowadzenie nowego prawa
wyborczego.
,,Wolność wiodąca lud na barykady” Eugenie Delacroix

Przeciwko królowi wystąpili banapartyści (zwolennicy dynastii bonapartego), liberałowie oraz

rewolucjoniści. W Paryżu dzień później rozpoczęły się publiczne protesty, które przekształciły się w
manifestacje i walki uliczne. Na czele Gwardii Narodowej stanął Marie Joseph de La Fayette,
uczestnik walki o niepodległość USA oraz rewolucji francuskiej. Trzy dni chwały bądź rewolucja
lipcowa (27-29 VII). Karol X abdykował, jednak opozycja sprawująca wówczas władzę nie była zgodna
co do ustroju, liberałowie dążyli do monarchii konstytucyjnej a radykalni działacze do republiki.
Strach przed terrorem republikańskim, zdecydował o sukcesie liberałów.

Królem został Ludwik Filip I ,,Krół bankier”- 1830-48 (monarchia lipcowa/bankierów)

• znowelizował kartę konstytucyjną z 1814, wprowadził zapis o suwerenności ludu, z którego

wywodzi się wszelka władza (wykreślił ustęp o boskości tytułu). Królem Francuzów z łaski
bożej i narodu.
• Przywrócono flagę
• Nieznacznie obniżenie cenzusu majątkowego
• Jawność obrad parlamentarnych
• Ustawodastwo dla obu izb

Zmiany te nie zadowoliły jednak radykalnych środowisk demokratycznych i republikańskich.

Monarcha odsunął arystokracje a władzę oparł na bogatym mieszczaństwie. Dzięki niemu bogata
burżuazja miała wpływy polityczne, gospodarcze (Francja weszła na drogę dynamicznej
industrializacji i urbanizacji). Przez wzrost ilości robotników i fabryk doszło do zamieszek w 1831
robotniczych w Lyonie, które krwawo stłumiono.

Belgia

Różnice o podłożu gospodarczym, etnicznym i religijnym między germańską i protestancką Holandią

a katolicką Belgią, zamieszkaną przez romańskich Walonów i germańskich Flamandów, przyczyniły
się do licznych napięć i konfliktów wewnętrznych. Ogłoszona w 1815 konstytucja dyskryminowała
Belgów. Ponadto władze państwowe wspierały w głównej mierze przemysł i handel holenderski.
Znosząc cło na import żywności, władze przyczyniły się do pogorszenia położenia flamandzkich
rolników.

Mimo różnic walońskich liberałów i flamandzkich kleryków (zwolenników doktryny, która

opowiadała się za prawem mieszania się kościoła w sfery życiowe i polityczne) doszło do zawarcia
unii 1828, której celem było na początku walka parlamentarna z holenderskimi (protestanckimi)
rządami. Wybuch rewolucji lipcowej wpłynął dość radykalnie na nastroje Belgów. Do rozruchów
doszło w Brukseli 25 VIII 1830 co zakończyło się ogłoszeniem niepodległości w listopadzie 1830.
Holenderski król Wilhelm I nie pogodził się z tą stratą i poprosił ŚP o pomoc, sprzeciw jednak ogłosiła
Francja co groziło wojną. Angażowaniem w konflikt nie była zainteresowana Francja przez sytuację
na Półwyspie Apenińskim z kolei cara Mikołaja powstrzymało powstanie listopadowe w Polsce. W
grudniu 1830 za sprawą WB w Londynie doszło do konferencji mocarstw, gdzie ustalono zasady
podziału Zjednoczonego Królestwa Niderlandów na dwa państwa. Niepodległa Belgia przysiągła
wieczystą neutralność, co miało zapobiec wpływów francuskich. Na tronie zasiadł Leopold I z dynastii
sasko-koburskiej 7 II 1831 uchwalono konstytucję (ważna jest ona do dziś).

BAŁKANY

Walki rosyjsko-tureckie w XVIIw znacznie osłabiły Imperium Osmańskie, dlatego w epoce

napoleońskiej doszło do rozwoju ruchów narodowo-wyzwoleńczych. Jako pierwsi do walki przystąpili
Serbowie (chrześcijańskie Bałkany były pozbawione częściowo praw i były nastawione na wyzysk). W
1804 rozpoczęło się powstanie na czele stał Jerzy Czarny (Karadziordziewicz), zwanym tak przez
czarne włosy, mroczne spojrzenie i reputację. Trwało ono 9lat wpływ na to miała międzynarodowa
sytuacja napoleońska, gdy w wyniku ataku na Rosję Turcja zwarła z nimi pokój pozwoliło to Turkom
rozprawić się z Serbami. Represje po powstaniu znowu wywołały bunt w 1815 na czele owego buntu
stanął Miłosz Obrenowić. Mimo niewielkich sił Serbowie zmusili Turków do autonomii. W 1821
przeciw władzy tureckiej stanęli Mołdawianie. Na mocy KONWENCJI AKERMAŃSKIEJ, będącym
wynikiem dyplomacji rosyjskiej Turcja zobowiązała się do przestrzegania autonomii Wołoszczyzny,
Serbii i Mołdawii.

WOJNA O NIEPODLEGŁOŚĆ GRECJI

Położenie Greków w państwie tureckim było nieco lepsze niż pozostałych chrześcijan. Pośród nich
rekrutowani byli urzędnicy niższego szczebla, funkcjonariusze państwowej administracji czy
dyplomaci oraz tłumacze w ich rękach również był handel osmański. Wprowadzona blokada
kontynentalna przez Napoleona wzmocniła pozycję gospodarczą Greków, stali się oni pośrednikami
handlowymi między Europą Wschodnią a Wschodem. Mimo uprzywilejowania także doświadczali
ucisków gospodarczych, ekonomicznych, społecznych i politycznych. Kontakty z zachodem i pamięć
bizantyjskiej oraz antycznej przeszłości zadecydowały o ruchu narodowościowym, którym celem była
niepodległość.

Filhellenizm- ruch sympatyzujący Grecję do uzyskania niepodległości.

W 1820 A. Ipsilantis (carski oficer i syn hospodara mołdawskiego) stanął na czele walk o
niepodległość. W 1821 wkroczył do Mołdawii jednak niechęć do Greków (administracji prowincji) nie
sprzyjała buntowi i do niego nie doszło. W czerwcu po przegranej z Turkami, powstanie upadło a
dowódca uciekł do Austrii. Wola walki Greków nie umarła i w 1822 zebrało się greckie Zgromadzenie
Ludowe w Epidauros na Peloponezie, które ogłosiło niepodległość. Odpowiedzią Turcji były masowe
rzezie, 1826 Osmanie zdobyli bohatersko bronionej twierdzy Missolungi. Wbrew porażką walka o
niepodległość budziła sympatię Europejczyków (filhellenizm).

Masakra w Chios (E. Delacroix). W 1822 Turcy

wymordowali 20tyś. Ludzi a 60tyś. Sprzedano w niewolę. Wydarzenie to miało tak ogromny wpływ
na Europę, że przyczyniło się do walk ochotników z kontynentu, ta rzeź miała być też pretekstem
mocarstw do poparcia powstańców.

Poeta George Byron ochotnik walk (zm. Na febrę 1824).

Początkowo mocarstwa były przeciwne jakimkolwiek działaniom jednak car Mikołaj I w 1827 podjął
decyzję o wsparciu Greków. Jego interesem było wzmocnienie handlu czarnomorskiego i wpływów
na Bałkanach. Interesem Francji i WB był niedopuszczenie Rosji do samodzielnych walk. 20 X 1827
flota turecko-egipska została rozbita i zniszczona przez państwa koalicji w bitwie pod Navarino.
Niedługo potem Wojska WB i Francji wylądowały w Grecji a w 1828 Turków zaatakowała Rosja
dowodzona przez feldmarszałka Iwana Dybicza zdobyła Adrianopol.

14 IX 1829 pokój w Adrianopolu

• Uznano niepodległość Grecji

• Potwierdzono autonomię Wołoszczyzny, Mołdawii i Serbii
• Rosja otrzymała wybrzeże czarnomorskie Kaukazu oraz część Armenii; oraz przywileje
handlowe.

Państwo Greckie (Grecja Środkowa, Peloponez, część Tesalii z kilkoma wyspami)- na mocy traktatu
londyńskiego II 1830. (pierwotnie republika, 1832vkrólem był Otton von Wittelsbach).

AMERYKA ŁACIŃSKA

Ameryka Południowa i Środkowa- Hiszpania Brazylia-Portugalia

Podział społeczny

» Elita- Hiszpanie z Europy stanowiący urzędy

» Kreole- potomkowie hiszpańskich osadników (urodzeni już w koloniach) dostęp mieli tylko
do niższych urzędów
» Metysi- potomkowie Indian i białych
 » Indianie, mulaci
» Niewolnicy pochodzenia afrykańskiego

Brazylia

1815 - księstwo związane unią personalną z Portugalią

1822 - niepodległość (cesarz syn króla Piotr (Pedro) I

Kolonie Hiszpańskie

• Pierwsze walki po zajęciu Hiszpanii przez Napoleona (Kolumbia i Wenezuela)

• Nowa fala walk w latach 20 XIX
• Na czele stali liberatorzy (wyzwoliciele): Simon Bolivar (północ) i Jose de San Martin
(południe)
• 1824 – bitwa pod Ayacucho zwycięstwo Bolivara nad Hiszpanią
• 1825 – uzyskanie niepodległości przez kolonie oprócz Kuby i Puerto Rico

1.4 Rewolucja Przemysłowa

Rozpoczęta w II poł. XVIII w na terenie WB. Polegała na przejściu od pracy rąk na maszyn- skutek
powstanie fabryk.

Zapoczątkowały

• Głębokie przemiany na wsi (rewolucja agrarna)

• Przełom demograficzny (napływ chłopów do miast)

Mechaniczne czółenko- John Kay

Mechaniczne krosno tkackie

Przędząca Joasia- James Hargreaves

Maszyna parowa James Watt- 1769

Rewolucja przemysłowa

1. Przełom naukowo-technologiczny- praca ręczna na maszyny

2. Przełom ekonomiczny- zmiany organizacji produkcji
3. Przełom demograficzny- przyrost demograficzny, przybywanie ludzi do miast

Industrializacja- dynamiczny rozwój przemysłowy

Kolebką rewolucji przemysłowej była WB, zachodzącym zmianom sprzyjała stabilizacja polityczna,
polityka podatkowo-celna oraz prawo patentowe, które chroniło wynalazców. Liczne kolonie
zapewniały dostęp do surowców i stanowiły znakomity rynek zbytu.

WB wskoczyła również na drogę intensywnych zmian w rolnictwie, czyli rewolucję agrarną.

Trójpolówkę zastąpił płodozmian, wprowadzono nowe uprawy, np. Tytoń, rzepak oraz koniczyny.
Zmodernizowano technikę siewu, zbioru oraz orki czy młócki. W tym okresie nastąpiło przyspieszenie
procesu ogradzania, czyli odbierania dzierżawcą ziemi na rzecz wielkich właścicieli. Pozbawieni ziemi
chłopi migrowali do miast, zasilając szeregi kształtującej się klasy robotniczej. Zaczęły powstawać
duże farmy, których celem było zwiększenie wydajności produkcji oraz sprzedaż uzyskanych plonów.
Gromadzono w ten sposób kapitał zaczęto inwestować w przemysł, rzemiosło i handel, co przyniosło
rozwój, który legł u podstaw urbanizacji.

Kapitał- zasoby finansowe, środki, aktywa, które służą prowadzeniu i rozwijaniu działalności
gospodarczej poprzez inwestycje. Również kapitał intelektualny.

Urbanizacja- rozwój miast, powstawanie dużych miast przemysłowych.

Akumulacja kapitału- gromadzenie zasobów by potem przeznaczyć je na dalszy rozwój i inwestycję

1/3 mieszkańców WB wówczas stanowili rzemieślnicy oraz pracownicy najemni, co było wtedy
ewenementem patrząc na to, że na świecie przeważali rolnicy. Królestwo dysponowało kapitałem,
rynkiem zbytu oraz wykwalifikowaną grupą robotniczą wraz z surowcami. Właśnie te czynniki
zadecydowały o tym, że to oni jako pierwsi wejdą na drogę rewolucyjnych zmian.

Postęp techniczny i rozwój przemysłu

Zmiany rozpoczęły się w przemyśle włókienniczym. Wzrost popytu na tkaniny sprawił, że zaczęto
pracować nad przyspieszeniem produkcji. Wynikiem tego jest wynalezienie

• Czółenka tkackiego 1733

• Maszyny przędzalniczej
• Przędzarki wielkowrzecionowej 1767
• Mechanicznego krosna 1785

Zastosowanie tych innowacji przyniosło spadek cen tekstyliów i wzrost produkcji. Negatywnym
skutkiem pracy maszyn był jednak spadek zapotrzebowania ludzi do pracy, dlatego te innowacje
przyniosły niezadowolenie chałupników. Do połowy lat 20 XIX zabroniono inżynierom jak i
wykwalifikowanym robotnikom pracy poza granicami, zabroniono również eksportu maszyn
tkackich, jednak tych zakazów niezbyt przestrzegano.

Wraz z rozwojem tkactwa narodził się rozwój hutniczy i przemysł obróbki metalu. Coraz więcej
zastosowań miała ciągle modernizowana maszyna parowa, wykorzystywano ją np. Do napędzania
urządzeń w hutach oraz w przemyśle tekstylnym, była też siłą napędową wind i pomp w kopalniach.
Do lat 30 WB była jedynym eksporterem tego typu maszyn. Wzrost produkcji żelaza sprzyjało użycie
w I połowie XIX w, koksu wytwarzanego z węgla kamiennego, z tego więc powodu rozwinął się
przemysł wydobywczy. Wpływ na rozwój miał również fakt, że WB miała wielkie zasoby rud żelaza i
złoży węgla kamiennego. Nową metodę wytapiania surówki żelaza z wykorzystaniem koksu
opracowali angielscy przedsiębiorcy i wynalazcy: Abraham Darby I i Abraham II.

Surówka- stop żelaza o wysokiej zawartości węgla, była półproduktem wykorzystywanym do producji
żeliwa i stali.

Momentem przełomowym w hutnictwie było wynalezienie metody oczyszczania surówki, czyli

PUDLINGOWANIE. Opracował ją w 1783 Henry Cort, który też w tym samym roku wdrożył technikę
walcowania.

Powszechne zastosowanie żeliwa, z którego wykonywano nie tylko sprzęty gospodarstwa domowego
jak np. Garnki, lecz też szyny kolejowe, mosty i lokomotywy (inne elementy techniczne i maszyny
również), przyczyniło się do nazwania tej epoki EPOKĄ ŻELIWA 1870.
W połowie XIX w WB była niekwestionowanym liderem w produkcji przemysłowej. Dynamiczny
rozwój przemysłu:

• Bawełnianego
• Wełnianego
• Hutnictwa
• Górnictwa
• Komunikacji
• Kolei żelaznej

Był wynikiem powszechnego stosowania maszyny parowej. To państwo było też liderem eksportu i
handlu zagranicznego. (1700 7,5 mln funtów 1800 aż 60mln funtów).

Rewolucja przemysłowa w Europie

Rewolucja szybko dotarła do Belgii, gdzie zmiany rozpoczęły się przed 1830, najbardziej
uprzemysłowionym obszarem była Walonia, Liegie i Charleroi. Gwałtowne przemiany objęły też
przemysł

• Zbrojeniowy
• Szklarski
• Włókienniczy

Olbrzymie zmiany ekonomiczne zaszły też w Niemczech, gdzie pod przewodnictwem Prus w 1834
utworzono NIEMIECKI ZWIĄZEK CELNY. Skupiał on 18 państw niemieckich. Rozwojowi
gospodarczemu również sprzyjała likwidacja wewnętrznych ceł i myt oraz wolność żeglugi na Renie i
Łabie. Integracja ekonomiczna była wielkim krokiem na drodze do zjednoczenia Niemiec.

Industrializacja sprzyjała zmianą w rolnictwie. W Prusach w 1807 chłopi na mocy edyktu

październikowego, otrzymali prawo swobodnego opuszczania wsi, po regulacji wszelkich obciążeń.

Niezmiernie ważny był fakt, że wprowadzono swobodny obrót ziemią. ,,Pruska droga do kapitalizmu”
była oparta na znacznym udziale kapitału państwowego w wielkich inwestycjach. Do rejonów o
najszybszym rozwoju gospodarczym zaliczano Nadrenie i Westfalię. W Zagłębiu Ruhry wydobywano
węgiel kamienny, rudy cynku, ołowiu i sól kamienną. W Zagłębiu Staary- rudę żelaza i węgiel
brunatny. W Prusach przemysł wydobywczy koncentrował się na Górnym Śląsku i to właśnie śląskie
kopalnie do połowy lat XIX były najbardziej eksploatowane, przemysł niemiecki był najszybciej
rozwijającym się na kontynentalnej Europie, co było dość poważnym zagrożeniem dla hegemonii
brytyjskiej.

W XVII w państwem niemal równym rozwojowo gospodarczym do WB była Francja, jednak wybuch
rewolucji znacznie zahamował postępy. Równie negatywnie na gospodarkę wpłynęła blokada
kontynentalna Napoleona 1806. W I pol. XIX w Francja koncentrowała się na produkcji wyrobów
wysoko przetworzonych i luksusowych jak perfumy, biżuteria, kryształy czy wyroby ze skóry. W
rejonie Miluzy, zwanej francuskim Manchesterem, rozwinął się przemysł tkacki. Na północy w Lille,
bogatym w złoża węgla kamiennego, koncentrował się francuski przemysł ciężki. Powstało tam
Zagłębie Północne (Nord-Pasde-Calais) oraz Zagłębie Loary. Mimo intensywnego rozwoju
przemysłowego Francja nadal w pol. XIXw była krajem głównie rolniczym, ze znaczną przewagą
drobnego przemysłu.
Przemysł włókienniczy, hutniczy i szklarski rozwinął się również w północnych Włoszech (Lombardia,
Piemont, Wenecja). Mimo to większość państw włoskich w I pol. XIX w cechowało znaczne zacofanie
gospodarcze.

W latach 30tych na drogę rozwoju wkroczyli Habsburgowie. Miał on jednak charakter wyspowy i
objął wschodnią Austrię oraz południowe części Śląska z Ostrawą i Cieszynem. Proces industrializacji
państwa nabrał tępa po 1848 po uwłaszczeniu chłopstwa.

Wyspowy charakter rozwoju był widoczny w Hiszpanii, z jednej strony zacofana Kastylia a z drugiej
uprzemysłowiona Katalonia, Walencja i Kraj Basków.

Do państw zacofanych zaliczała się Rosja. Miało to swoje przyczyny w utrzymaniu aż do 1861
poddaństwa chłopów i pańszczyzny oraz ogólnie panującej biedzie.

Rozwój transportu

Rozwój przemysłowy przyczynił się do potrzeby rozwoju transportowego.

W 1807 Robert Fulton, amerykański wynalazca, skonstruował parowiec The Clermont. W 1819
odbył się pierwszy rejs parowca przez Atlantyk, a w latach 40tych rejsy atlantyckie były już normą.

Czas podróży statkami

żaglowymi i parowymi XIX w

Liverpool- NY 40-45 dni 19-20 dni

WB- Rio de Janeiro 57dni 19dni
WB- Przylądek Dobrej Nadzieji 3mies 22-28 dni

W 1804 Richard Trevithick skonstruował pierwszą lokomotywę.

Przełom w pracach nad parowozem stanowiła dopiero w 1814 zbudowana przez Georga
Stephensona lokomotywa Milord.

Pierwsza linia kolejowa została otwarta w 1825 w WB i łączyła miasta Stockotn i Darlington.

Rozwój kolei

Z początkiem lat 30 XIX w linie zaczęto budować w państwach europejskich jak Belgia, Austria,
Hiszpania, Dania i nawet Królestwo Polskie. Na znaczeniu zaczęły zyskiwać miasta kolejowe. Podróż
lądowa z Paryża do Petersburga trwająca 25dni w 1800 skróciła się do 36h w 1900. W 1850 długośc
kolei sięgała aż 25tyś. Km.

The Rocket- George Stephenson (ojciec brytyjskiej kolei) i jego syn Robert
Przemiany społeczne

• Klasa robotnicza (ploretariat)

• Burżuazja przemysłowa (właściele fabryk) fabrykanci
• Drobnomieszczaństwo (przedsiębiorcy)
• Powstaje inteligencja
• Powolny upadek chłopstwa

Stanowe społeczeństwo feudalne upadała a na jego miejsce weszło nowe złożone z wolnych ludzi,
decydujących o swoim miejscu pracy i zamieszkania. Likwidacji uległ też system cechowy, co było
następstwem dążenia do pełnej swobody działalności gospodarczej.

Jednocześnie wraz z powstawaniem fabryk utworzyła się nowa warstwa i pozycja właścicieli, czyli
burżuazji przemysłowej. To właśnie drobni wytwórcy poczuli najboleśniejsze skutki taniej i masowej
produkcji maszyn. Pozbawieni pracy, wraz z migrującymi do miast chłopami utworzyli nową grupę
społeczną co prawda bez praw- klasę robotniczą. Duży odsetek stanowili niewykwalifikowani
robotnicy zatrudnieni do prac okresowych np. Przy budowie kanałów, dróg czy linii kolejowych. Do
klasy robotniczej należeli ponadto mechanicy oraz technicy, z racji swoich umiejętności cieszyli się
szacunkiem pracodawców oraz byli lepiej opłacani. W I pol. XIX również kształtowało się
drobnomieszczaństwo, czyli przedsiębiorcy oraz inteligencja- przedstawiciele wolnych zawodów.

Mechanizacja przemysłu przyczyniła się do prac dzieci i kobiet, które miały niższą płace od mężczyzn,
niskie wynagrodzenie wynikało z wysokiej podaży rąk do pracy a pracodawca nie obawiał się
sprzeciwu, gdyż wiedział, że jest masa chętnych do zatrudnienia na puste miejsca. Chroniło go też
prawo o zakazie tworzenia organizacji robotniczych oraz strajków.

Warunki pracy były niezwykle ciężkie. Zawierane wówczas umowy regulowały jedynie obowiązki i
wynagrodzenie, często w formie kuponów do realizowania w sklepach przedsiębiorcy, u którego byli
zatrudnieni. Pracowano po kilkanaście godzin dziennie, praca nie była w żaden sposób
zabezpieczona ani ubezpieczona. W razie wypadku zwalniano pracownika (często poszkodowanego i
bez odprawy). Negatywny skutek rewolucji przemysłowej była pauperyzacja- ubożenie robotników.
Dagerotypy- proces fotograficzny, w wyniku którym na metalowej płycie powstaje unikatowy obraz
(bez możliwości powielenia)

Wynalazki

rok innowacja wynalazca

1800 Ogniwo galwanicze Alessandro Volta (Włoch)
1802 Palnik wodorowo-tlenowy Robert Hare (USA)
1805 zapałki T.F.K Chancel (Francja)
1810 Konserwy apertyzowane Nicolas F. Appert (Francja)
1824-40 Pismo dla niewidomych Louis Braille (Francja)
1831 Indukcja elektryczna Micheal Faraday (WB)
1845-6 Maszyna do szycia Elias Howe (USA)
1853 Lampa naftowa Ignacy Łukasiewicz (PL)

1.5 Nowe idee

Wigowie- liberałowie Torysi- konserwatyści

Liberalizm

• Benjamin Constant
• Alexis de Tocqueville
• John Stuard Mill- utylitaryzm (podstawa zdrowego rozsądku) i wieku 20lat chory nerwowo (z
powodu odseperowania od ludzi w młodym wieku) żona Harriet Taylor Mill uratowała go.

→ Wolność jako nadrzędna wartość, może ją tylko ograniczyć wolność drugiego człowieka
→ Człowiek jako istota rozumna, samodzielnie podejmująca decyzje
→ Wolność słowa, sumienia, zrzeszania się
→ Tolerancja i swoboda religijna
→ Leseferyzm- pozwólcie robić ludziom co im się podoba
→ Liberalizm gospodarczy
→ Swoboda gospodarcza
→ Trudna sytuacja robotników (naturalny bieg rzeczy)
→ Gospodarka wolnorynkowa
→ Państwo powinno egzekwować prawo a nie ingerować w gospodarkę
→ Przeciwni monarchii absolutnej i feudalnym podziałom
→ Monarchia konstytucyjna i trójpodział władzy
→ Laityzacja państwa (oddzielenie kościoła od władzy)
→ Prawa wyborcze dla uboższych
→ W latach 30 przez protesty robotnicze część z nich postulowała równe prawa wyborcze,
polityczne (radykalni- demokraci) a liberałowie umiarkowani twierdzili, że prawa polityczne
należą się niezależnym ekonomicznie i wykształconym
→ indywidualizm
→ Wspierany przez mieszczan i burżuazję

Konserwatyzm
 • Edmund Burke- (twórca) uważał, że rewolucja prowadzi do przerwania ciągłości historycznej
narodu, na którą pracowały pokolenia, twierdził że jest karalne i niedopuszczalne
• Reakcjonistów charakteryzuje niechęć wobec demokracji, republikanizmu oraz socjalizmu.
Opowiadają się za legitymistyczną monarchią dziedziczną (ancien regime).
• Joseph de Maistre- Rewolucja Francuska karą Opatrzności oraz był autorem ,,Portret Kata”,
przyznawał władzy prawo do mordowania za wystąpienia przeciw porządkowi moralno-
politycznemu
→ Konserwatyzm (zachowywać, utrzymywać bez zmian)
→ Reakcjoniści- przeciwdzialacze
→ Ład społeczny niezmienny, gdyż było to nadanie boskie
→ Potępienie rewolucje- terror, rozlew krwi i burzenie porządku
→ Zmiany ewolucyjne
→ Sojusz tronu z ołtarzem, współpraca Kościoła z państwem
→ Kler, arystokracja oraz system wiedeński

Kwestia robotników

Powszechna nędza była przyczyną strajków klasy robotniczej, zapoczątkowanych w WB. Winą za
swoje losy ludzie obarczali maszyny, dlatego niszczono je. Ruch ten pochodzi od przywódcy,
robotnika Neda Ludda (luddyzm), szczyt działalności luddystów padł na 1812. Wówczas w celu
ochrony fabryk wykorzystywano wojsko i policje. Wystąpienia zaczęły nabierać tępa dopiero po
kongresie wiedeńskim, kiedy dał o sobie znać powojenny kryzys.

Do wystąpień doszło w Lyonie 1831 1834 oraz na Śląsku 1844- władze stłumiły bunty krwawo za
pomocą policji i wojska. W latach 1846-8 strajki objęły Nadrenię.

W latach 20 wprowadzono w WB zakaz pracy małoletnich w kopalniach i w 1833 określono

maksymalny czas pracy dzieci i młodzieży, zakazano też zatrudniać dzieci do lat 9. do 8h na dobę
ograniczono czas pracy dzieci poniżej 13 roku życia. Duże znaczenie poprawy miało, również
powołanie w 1833r. Pierwszych inspekcji fabrycznych stojących na straży zasad bezpieczenstwa oraz
kontroli sanitarno-higienicznej.

Od końca XVIII w w WB zwalczano zrzeszania się robotnicze, zmiana nastąpiła w 1824, gdy uchylono
zakaz i zalegalizowano ich organizacje. Z kolei w 1832 po reformie prawa wyborczego powstał ruch,
którego celem była walka o prawa polityczne. Robert Owen w 1833 powołał do życia Organizację
Związków Zawodowych (National Trade Union).

• Konieczność wprowadzenia praw politycznych dla mężczyzn 21+

• Skrócenie dnia pracy
• Coroczne wybory

O realizacje tych postulatów walczyło też powstałe w 1836 Londyńskie Stowarzyszenie Robotników,
które zaczęło przynosić rezultaty.

Czartysi (karty ludu- people charter 1837, 1842)

Ruch robotniczy, który przedstawiał parlamentowi petycje

Domagali się

• Powszechnego prawa wyborczego

• Wybory coroczne
 • Pensja dla parlamentarzystów
• Polepszenie położenia robotników

Mimo odrzucenia petycji (3mln osób). Władza wprowadziła zmiany i sytuacje robotników w WB
stopniowo poprawiano.

Socjalizm (wspólnota) Utopijny

→ Zasada wspólnoty, równości i sprawiedliwości społecznej

→ Wolne od wszelkich przymusów i wyzysków (przełom XVIII i XIX)
→ Metody pokojowe (przeciwni rewolucji)
→ Ludzie są w stanie zrezygnować z dóbr prywatnych na korzyść wspólnoty
→ Claude Henri de Saint-Simon- francuski arystokrata ,,O systemie industrialnym”
➢ Monarcha- reprezentatywna funkcja tylko i wyłącznie
➢ Władza ustawodawcza- rada przemysłowa (fabrykanci, rolnicy i kupcy)
➢ Wykonawcza- kupcy
➢ Nie postulował zniesienia własności prywatnej (widział zalety jej funkcjonowania np.:
pracowitość, gospodarczość, przedsiębiorczość)
➢ ,,Nowe chrześcijaństwo”- uzupełnił swoją teorie o cechy religijne
→ Charles Fourier- cztery etapy dziejów (doskonałości pierwotnej, dzikości, patriarchatu i
rozpoczętej w XVIw. Cywilizacji niosącej za sobą powszechne ubóstwo)
→ Remedium na problemy robotników- stworzenie nowego społeczeństwa, podzielone na
samowystarczalne zrzeszenia produkcyjne FALANSERY- osiedle zrzeszenia spółdzielniczego
→ Robert Owen- zakłady włókiennicze Szkocja (sam był fabrykantem). Złe warunki pracy i życia
negatywnie wpływają na ludzi, a poprawa ich sprawi, że będą dobrzy. W swoich zakładach
ograniczył zatrudnianie dzieci, podniósł pensję robotnikom, podstawowa opieka zdrowotna i
społeczna, stołówka i szkoły, z jego inicjatywy w 1833 Wielki Zjednoczony Narodowy Związek
Zawodowy.

U kobiety

Socjalizm obalał różnice płciowe i postulaty również wpłynęły na organizacje domostwa i

małżeństwa. ,,La femme libre” ,,Wolność dla kobiet, wolność dla ludu” artykuły pisane przez kobiety,
podpisywały się tylko imieniem odrzucając przy tym patriarchalne nazwiska. Flora Tristan jedna z
pierwszych feministek.

Falanstery- Fourier

Praca naturalnych talentów człowieka. Każdy robił to co lubi. Istnieje 12 zamiłowań, które dzieliły się
na 810 odmian charakterów. Założył, że liczba mieszkańców falansteru miała wynosić 1620 (po 1
kobiecie i mężczyźnie z danej cechy charakteru. W falansterze miała być szanowana własność
prywatna, jednak potrzeby miała zaspokajać wspólnota. Wspólna praca i jedzenie oraz mieszkanie.
Falanster Colts Neck w New Yersey- nie przyniosła rezultatów.

Socjalizm naukowy- komunizm- radykalny socjalizm

,,Manifest partii komunistycznej”- 1848 w Londynie (Manifest Komunistyczny 1872)

,,Kapitał”- Marks ,,Kapitał II” Engels

Nie uważano półśrodków.

Zaostrzona walka klas (nieunikniona, gdyż cały świat od zarania dziejów wykorzystuje biedę)
poprowadzi do rewolucji, która usunie klasę posiadającą i powstanie społeczeństwo bezklasowe,
system ekonomiczny, w którym środki produkcji były wspólne (banki, lasy, fabryki, ogólnie wszystko
na czym opierała się gospodarka). Karol Marks i Fryderyk Engels

1.6 Wiosna Ludów

Nurty

• Narodowy- dążenie do utworzenia narodów, zjednoczenia i niepodległości (Włochy oraz

Niemcy, Polska i Węgrów)
• Społeczny- żądania i wystąpienia chłopów i robotników
• Polityczno-ustrojowe likwidacja absolutyzmu- republika lub konstytucyjna monarchia

1845-8

• Zaraza ziemniaczana- pożywienie najbiedniejszych, śmierć

• Nadprodukcja i załamanie przemysłu

1846 rabacja galicka

Francja

1830-48 monarchia lipcowa (bankierska)

• Niezadowolenie z króla bankiera, który faworyzował burżuazję

• Niekorzystny system wyborczy (dla bogatych)
• Bonapartyści i republikanie domagali się dalszej demokratyzacji i liberalizacji
• Kryzys gospodarczy spowodowany nieurodzajem w 1846-7
• Bankructwa fabryk oraz manufaktur
• Wzrost bezrobocia
• Brak działań władcy

Plan zdarzeń

1. Organizacja bankietów, Toasty- przemówienia

2. VII 1847- pierwszy bankiet
3. Na początku 1848- zakazano bankietów
4. Skutek zakazu, rozpoczęcie planowanego bankietu 22II1848- manifestacja antyrządowa po
dwóch dniach stała się rewolucją
5. Część wojska dołączyła do powstańców
6. Król abdykował i opuścił Paryż
7. Rząd tymczasowy- 25 II proklamował II Republikę Francuską
8. Decyzje:
a. Prawo wyborcze dla wszystkich mężczyzn
b. Zniesienie niewolnictwa
c. Wolność prasy i zgromadzeń
d. Komisja Luksemburska- zajmująca się sprawą robotników (10-11h pracy, ubogie
rodziny obowiązywała pomoc lekarska i żywnościowa)
e. Warsztaty narodowe, które miały pomóc bezrobotnym, zatrudnieni i opłacani z
podatków, jednak brak surowców i narzędzi oraz brak zajęcia skutkowało porażką
ekonomiczną
 9. 23 IV 1848 pierwsze wybory Zgromadzenia Konstytucyjnego, dominujące zwycięstwo
liberalni republikanie- wprowadzając do zgromadzenia 500 deputowanych, w opozycji
monarchiści dostali 300 mandatów, oraz paru socjalistów.
10. Pierwsze decyzje nowego rządu dotyczyły Komisji Luksemburskiej,
11. 22 VI 1848r. Zlikwidowano warsztaty narodowe i ogłoszono, iż robotnicy od 18-25lat powinni
wstąpić do wojska lub na prowincji zasilić szeregi budowlańców dróg i mostów, bądź zająć
się osuszaniem bagien.
12. Oburzenie robotników było tak wielkie, że 23 czerwca doszło do wybuchu walk w robotniczej
cz. Paryża, robotnicy nie mieli poparcia i ulegli siłom wojska i Gwardii Narodowej
13. Nazwano to powstanie powstaniem czerwcowym- uwidoczniło to samotność robotników.
14. 4 XI 1848 uchwalono konstytucję
a. Prezydent- głowa państwa, kadencja 4lata, wybierany przez plebiscyt, miał jedną
kadencję
b. Jednoizbowy parlament- obawiano się konfliktów dwuizbowego (3lata kadencji)
c. Powszechne prawo wyborcze
d. Formy opieki społecznej i ochrony pracy, ale bez gwarancji zatrudnienia
15. 10 XII 1848- wybory- wygrywa bratanek Napoleona Ludwik Napoleon Bonaparte (70%
poparcia)
16. Prezydent umacniał swoją pozycję np. Zabrał 1/3 społeczeństwa praw wyborczych,
wprowadzając cenzus stałego zamieszkania
17. W ZN większość zdobyli zwolennicy monarchii i Kościoła
18. Zwiększenie wpływu duchowieństwa na szkolnictwo, zakazanie strajków i ograniczenie
wolności prasy (starano się tym zmusić do milczenia opozycję)
19. Prezydent zażądał rewizji konstytucji
20. Po odmowie 2 na 3 XII 1851 przeprowadził zamach stanu i rozwiązał Zgromadzenie
Prawodawcze
21. I 1852- nowa konstytucja- kadencja 10 lat i ogromna władza
22. W 48rocznice koronacji stryja 2XII1852 ogłosił się cesarzem Ludwik Napoleon Bonaparte III
23. II Republika 1848-52 stała się II Cesarstwem.

Lamartine przed ratuszem w Paryżu

odrzuca czerwoną flagę (powstanie lutowe)
 Barykada na Rue Soufflot (powstanie czerwcowe)

W krajach Niemieckich

1. Wydarzenia lutowe pobudziły Niemców do działania

2. Marzec 1848 jako rewolucja marcowa liczne wystąpienia
3. żądania to
a. Liberalna konstytucja
b. Wolność prasy i sumienia
c. Swoboda wyboru zawodu
d. Utworzenie sądów przysięgłych i Gwardii Narodowej
e. Zwołanie parlamentu ogólnoniemieckiego
4. 5 III 1848 zjazd liberałów w Heidelbergu
5. Zwrócono się do Rady Związku na zwołanie ogólnoniemieckiego parlamentu
6. Rada przychyliła się i ogłosiła Frankfurt nad Menem miejscem obrad
7. Bunty chłopskie- domagali się uwłaszczenia i zniesienia obciążeń feudalnych
8. Skala wystąpień przeraziła monarchów na tyle, by ogłaszać konstytucję, powoływać do rządu
zwolenników reform oraz wprowadzono wolność prasy
9. Rozruch objął Berlin (początkowo Fryderyk Wilhelm IV nie chciał iść na żadne ustępstwa)
10. Wieści z ogarniętego chaosem Wiednia przyczyniły się do zmian myślenia króla
11. 18 marca ogłosił zniesienie cenzury oraz zapowiedział zwoływanie sejmu
12. 19 marca w odezwie ,,Do moich ukochanych berlińczyków” wyraził zgodę na uwolnienie
więźniów politycznych (Polacy- Ludwik Mirosławski i Karol Libert) w zamian za spokój wycofa
wojsko
13. 21 marca ,,Do narodu niemieckiego” zapowiedział nadanie konstytucji
14. Zwołany na początku kwietnia pruski sejm Landtag zatwierdził
a. Najważniejsze wolności obywatelskie
b. Wolność prasy,
c. Wolność zebrań
d. Wolność sumienia
15. Liberałowie zdając sobie sprawę z pozycji dworu i junkrów (pruskich obszarników) odpuścili
walki
16. Taki stan rzeczy nie zadowalał demokratów, którzy inicjowali walki uliczne i powstania w
krajach niemieckich
17. Pomoc wojska pruskiego jednak stłumiła protesty
18. Listopad 1848 rząd pruski nakazał rozwiązanie klubów i gwardii narodowej, zawieszono
prasę demokratyczną
19. 5 XII 1848 król rozwiązał parlament
20. Styczeń 1850- konstytucja:
 21. Dwuizbowy parlament (izba posłów i panów, przed którym odpowiedzialny był rząd,
parlament miał prawo veta)
22. Prawo do wydawania rozporządzeń na mocy ustawy dla króla
23. Gwarant wolności prasy i stowarzyszeń
24. Obowiązywała do 1918r
25. Kres demokratycznej rewolucji 23 VII 1849, padł wtedy ostatnia twierdza rewolucjonistów w
Badenii.
26. Skutek wiosny ludów w Prusach zniesienie sądownictwa szlacheckiego na wsi i likwidacja
przywilejów politycznych i podatkowych dla nich
27. Uwłaszczenie chłopów

Parlament Frankfurcki

1. 18 V 1848 kościół św. Pawła (573 deputowanych, wszystkie środowiska społeczne i różne
poglądy polityczne)
2. Brak regulaminu
3. Chaotyczne posiedzenie
4. Sprawa zjednoczenia Niemiec
5. Koncepcja małych Niemiec (hegemonia Prus bez Austrii)
6. Koncepcja dużych Niemiec (hegemonia Austrii)
7. Dyskutowano o ustroju republiki czy monarchii
8. Podjęto temat mniejszości narodowych, ale bez Polaków, Czechów i Włochów
9. Ogłoszona III 1849 konstytucja określała państwo jako cesarstwo z dwuizbowym
parlamentem
10. Fryderyk Wilhelm IV cesarzem
11. Odmówił ,,Świńskiej korony” i nie uznał konstytucji frankfurckiej
12. Sejm pruski, który wyraził uznanie frankfurckiej konstytucji rozwiązał
13. Wysłał wojska do Franfurtu
14. W obawie parlament przeniósł się do Stuttgartu
15. Ostatnie posiedzenie 19 VII 1849

Rewolucja w Wiedniu

1. Chłopi niezadowoleni, nie uzyskali uwłaszczenia

2. Kryzys w Galicji 1846 (rabacja)
3. Wrodzy do władzy mieszczanie, chcący władzy
4. Środowiska liberalne i demokratyczne żądały zmiany ustrojowej i swobód obywatelskich
5. Wielonarodowościowa struktura państwa (silne dążenia narodowościowe: Polacy, Czesi,
Węgrzy i Włosi oraz ci, którzy swoją odrębność narodową kształtowali: Słoweńcy, Ukraińcy,
Rumuni, skłócone ze sobą grupy np. polsko-ukraiński antagonizm w Galicji, włosko-niemiecki
w Tyrolu, Lombardii i Wenecji)
6. Częste konflikty narodowościowe nakładały się na problemy społeczne, kiedy poddani byli
innej narodowości niż szlachta
7. Wszystkie te czynniki miały wpływ na różnorodność protestów
8. Pierwsi wystąpili Czesi i Węgrzy- domagali się konstytucji (W), wolności słowa, druku,
stowarzyszeń, zniesienia pańszczyzny a Czesi autonomii i sejmu
9. Wrzenie rewolucyjne ogarniało Wiedeń 13 marca doszło do rozruchów na ulicach
10. Zażądano odwołania Metternicha
11. Aby nie dopuścić do rozlewu krwi cesarz Ferdynand I odwołał kanclerza i zapowiedział
liberalizację ustroju oraz wprowadzenie praw obywatelskich
 12. Koniec IV 1848r. Ogłoszono konstytucję oktrojowaną (narzuconą przez panującego)
13. Nie spełniła ona oczekiwań, przez wysoki cenzus majątkowy i wykształcenia
14. 15 maja II powstanie wiedeńskie
15. Rząd by uspokoić protestujących ogłosił konstytucją tymczasową
16. Ferdynand I opuścił Wiedeń a władzę przejął Komitet Bezpieczeństwa, złożony z liberałów i
demokratów
17. Lipcowe obrady parlamentu Reichstag wybranego zgodnie z konstytucją kwietniową
dyskutowano o rozwiązaniu kwestii włościańskiej.
18. 7 IX cesarz podpisał ustawę uwłaszczeniową, dawała ona chłopom ziemię na własność, ale za
odszkodowaniem
19. W grudniu 1848 abdykował Ferdynand I na rzecz 18letniego Franciszka Józefa I
20. Nowy cesarz szybko podjął intensywne ruchy zdławienia ruchów powstańczych
21. III 1849 oktrojował konstytucję, która miała scentralizowany charakter państwa
22. Obowiązywała do 1851 po zniesieniu jej wznowiono absolutną monarchę

Węgry

1. Na czele stanął Lajos Kossuth oraz poeta Sandor Petofi. Parlament węgierski nadał sobie
konstytucję 1848, nie czekał na odzew Wiednia
a. Trójpodział władzy
b. Dwuizbowy parlament
c. Wolność prasy
d. Niesienie obciążeń feudalnych
e. Nie wprowadziła powszechnego prawa wyborczego, cenzus wykształcenia
2. 8 kwietnia zatwierdzono konstytucję przez cesarza (autonomia Węgier)
3. Królestwo Węgier zamieszkiwało wiele narodowości np. Chorwaci i Serbowie.
4. Węgrzy nie akceptowali żądań niepodległościowych mniejszości, co doprowadziło do
konfliktu
5. Chorwaci uzyskali poparcie Habsburgów, Rumuni, Niemcy z Siedmiogrodu
6. Działania wojenne IX
7. Węgrów poparli np. Polacy (gen. Józef Bem oraz gen. Henryk Dębiński)
8. Ich wojska ponosiły liczne porażki
9. Austriacy zajęli Budę i Pest
10. Franciszek Józef I włączył wraz z konstytucją Węgry do cesarstwa
11. W kwietniu 1849 ogłoszono akt detronizacji Habsburgów oraz Deklarację niepodległości
12. Głową państwa miał być Kossuth (naczelny gubernator)
13. Austria zwróciła się o pomoc do cara
14. Iwan Paskiewicz obalił w 1849 powstanie
15. Wszechobecny terror i represje

WŁOCHY

1. Powstania 1848
2. Rewolucjoniści opanowali ziemie Habsburgów, czyli Lombardia, Parma i Modena
3. Król Albert- Sardynii włącza się do wojny w III ,,Święta Wojna”
4. Wojska króla Alberta rozbite przez feldmarszałka Josepha Radetzkyego pod Custoząn23-7 VII
1848
5. Upadek powstańców w VII
6. Austriacy zajęli Mediolan i wkroczyli do Piemontu
Później

1. Niepowodzenia spowodowały wzrost radykalnych nastrojów i dążeń republikańskich

2. Wystąpienia objęły Państwo Kościelne
3. Papież musiał uciekać
4. Powołanie konstytucji i Republiki Rzymskiej
5. Ponowna walka z Habsburgami
6. Klęski i Abdykacja
7. Na tronie zasiadł Wiktor Emanuel II
8. Piemont musiał zapłacić wysokie odszkodowanie, chyba że zmieni flagę (obecna Włoch),
odrzucił propozycję i zapłacił

Bilans

Otrzymanie konstytucji, uwłaszczenie chłopstwa, wzmocnienie tożsamości narodowej, upadek Ładu

Wiedeńskiego i Świętego Przymierza.

1.7 Wojna krymska i jej skutki

1. Stopniowe i stałe osłabienie Turcji po odsieczy wiedeńskiej

2. Mikołaj I- Turcja to chory człowiek Europy
3. Głoszenie panslawizmu przez cara- obrona Słowian, zjednoczenie ich pod wodzą cara
4. Rywalizacja o Bałkany
5. Dążenie cara do zdobycia wpływów na Morzu Czarnym i Stambule
6. Austria, WB, Francja zrzekły się pomocy dla Rosji
7. Sprawa miejsc świętych na Palestynie w V 1853 car wysłał sułtanowi ultimatum, w którym
Rosja miała dostać prawa do opiekowania się Ziemią Świętą, ale też do opieki nad wszystkimi
prawosławnymi w Imperium
8. Turcja nie przyjęła ultimatum
9. Wojska carskie wkroczyły do Mołdawii i Wołoszczyzny w X 1853
10. Zwycięstwa Rosji
11. Francja, WB, Sardynia dołączają do wojny po stronie Osmanów
12. Austria też chciała wypowiedzieć wojnę Turcji, lecz Prusy obawiały się rozpadu porządku
europejskiego
13. Walki na półwyspie krymskim
14. Wrzesień 1854 wylądowała tam 60tyś korpus francusko-brytyjski (znaczna przewaga
technologiczna i jakościowa wojsk)
15. Koalicja antyrosyjska szybko zajęła półwysep i oblegała Sewastopol.
16. Ogrom klęsk- samobójstwo cara III 1855
17. Aleksander II- nowy car
18. Po 11mies 8/9 września 1855 Sewastopol padł
19. Straty były ogromne (najkrwawszy konflikt XIXw) 300tyś ofiar najwięcej po str. Rosji
20. Kongres Pokojowy w Paryżu od 25I do 30III 1856
21. Udział wzięły obie strony konfliktu plus Austria i Prusy, negocjacjom przewodniczył minister
spraw zagranicznych Francji, syn Napoleona Aleksander Colonna- Walewski.

Postanowienia

• Rosja zrzeka się zdobyczy Kaukazu na rzecz Turcji

• Oddać część Besarabii Mołdawii i rozwiązać flotę czarnomorską
• Demilitaryzacja basenu MCZ
 • Wolność żeglugi na Dunaju
• Serbia, Mołdawia i Wołoszczyzna- szeroka autonomia pod protektoratem tureckim
• Nienaruszalność terenu Turcji
• Chrześcijanie i muzułmanie zgodnie z obietnicą sułtana mieli mieć równe prawa

Odwilż posewastopolska

Okres odwilży posewastopolskiej w Rosji w XIX wieku był ważnym okresem w historii tego kraju.
Odwilż ta miała miejsce po zakończeniu wojny krymskiej (1853-1856) i okresie panowania cara
Aleksandra II (1855-1881).

1. Tło historyczne:

- Wojna krymska (1853-1856) była wielkim ciosem dla Rosji, co spowodowało potrzebę
modernizacji kraju.

- Car Aleksander II objął tron po śmierci swojego ojca w 1855 roku i rozpoczął okres reform.

2. Reformy Aleksandra II:

- Reforma chłopska: W 1861 roku car Aleksander II wydał dekret emancypacyjny, który znosił
pańszczyznę i uwolnił chłopów. To było ogromne wydarzenie, które miało wpływ na życie milionów
ludzi.

- Reforma sądownictwa: Przeprowadzono reformy sądownictwa, w tym wprowadzenie sądów

przysięgłych i niezawisłość sędziów.

- Reforma wojskowa: Modernizacja armii i zniesienie systemu rekrutacji na zasadzie przymusu.

- Reforma lokalna: Zmiany w administracji lokalnej w celu zwiększenia efektywności i kontroli nad
regionami.

3. Wpływ na społeczeństwo:

- Odwilż posewastopolska przyniosła pewne polepszenia w życiu ludzi, zwłaszcza chłopów, którzy
zostali uwolnieni spod pańszczyzny.

- Wzrost znaczenia miast, wzrost przemysłu i handlu.

- Jednak reformy te nie były bezkonfliktowe. Część społeczeństwa oczekiwała większych zmian, a
niektóre grupy były rozczarowane brakiem dalszych reform.

4. Końcowe refleksje:

- Odwilż posewastopolska była ważnym etapem w modernizacji Rosji, ale nie rozwiązała wszystkich
problemów społecznych i politycznych.

- Aleksander II został zamordowany w 1881 roku przez grupę radykałów, którzy uważali, że jego
reformy były niewystarczające.- Ignacy Hrynecki zabił

Okres odwilży posewastopolskiej w Rosji był złożony i pełen sprzeczności. Z jednej strony przyniósł
pewne liberalizacje i modernizację, ale z drugiej strony nie zaspokoił wszystkich oczekiwań
społeczeństwa i nie uniknął wielu problemów, które później doprowadziły do rewolucji.

Ziemstwa- samorząd terytorialny, w skład wchodzili wybierani przedstawiciele ziemiaństwa,

mieszczaństwa i chłopi.
1.8 inne

Styl empire

Robert Fulton- statki i maszyna parowa

George Stepherson- twórca lokomotywy ,,Rocket”

Alessandro Volta- ogniwo galwaniczne

Micheal Faraday- elektrotechnika i elektromechanika

Samuel Morse- alfabet morsa i telegram

Ignacy Łukasiewicz- lampa naftowa

Louis Daguerre- fotografia, daguerottyp