POCZĄTKI RZĄDÓW NAPOLEONA BONAPARTE

Koalicje antyfrancuskie

ROK NAJWAŻNIEJSZE UCZESTNICY TRAKTATY POKOJOWE

BITWY POWODUJĄCE
ROZPAD KOALICJI
I 1793 Lodi, Aecole, Montua Austria, Hiszpania, Bazylea, Campo
Holandia, Królestwo Formio
Neapolu, Portugalia,
Prusy, Rosja, Sardynia,
Wielka Brytania
II 1798 Morengo, Austria, Neapol, Rosja, Luneville, Amienis
Hohenlinden Sardynia, Turcja,
Wielka Brytania
III 1805 Trafalgor, Ulm, Autria, Neapol, Rosja, Preszburg
Austerlitz Szwecja, Wielka
Brytania
IV 1806 Jena, Austerstadt, Prusy, Rosja, Wielka Tylża
Iława, Frydland Brytania (blokada
kontynentalna)
V 1809 Essling, Wagram Austria, Wielka Schonbrunn, Wiedeń
Brytania, guerilla
hiszpańska
VI 1812 Lipsk Austria(1813), Prusy, Fontainebleau,
Rosja, Szwecja, Wielka Wiedeń
Brytania
VII Warteloo Wszystkie państwa Wiedeń
obradujące w Wiedniu
Rządy dyrektoriatu 1795-99 (V dyrektorów)

Dysponowali oni olbrzymią władzą:

• Mianowali ministrów
• Kontrolowali wojsko i policje
• Kierowali polityka zagraniczną

By zapobiec dyktaturze co roku wybierano i wymieniano nowego dyrektora.

W okresie dyrektoriatu brakowało podstawowych artykułów sporzywczych , a we Francji panowała

bieda. Burżuazja będąca u władzy posiadała ogromne majątki i krwawo tłumiła zamieszki ludu na
ulicach Paryża. W tej sytuacji spopularyzowały się idee monarchistów oraz Jakobinów. W 1795
wybuch bunt monarchistów , tłumieniem rebelii zajął się generał Napoleon Bonaparte (wydał on
rozkaz strzelania do tłumu). Nowa władza nie zaprzestawała jedynie na represjach majątkowych
takich jak konfiskata, ale również wydawała wyroki śmierci. Władza czyli nowa elita była
zdeprawowana i miała chęć tylko się bogacić.

Parlament

• Rządy starszych
• Rada pięciuset

1
Ataki monarchistów i Jakobinów- władza mocno skorumpowana i krytykowana

NAPOLEON BONAPARTE 1769-1821

Napoleon urodził się w Korsyce w rodzinie prawniczej. Ukończył szkołę oficerską altylerii i rozpoczął
służbę w armii królewskiej (mimo, że wywodził się z Korsyki, która była pod okupacją Francji
zdecydował się służyć Francjii). Gdy miał 24lata w 1794 stłumił bunt monarchistów w służbie
Jakobiną, którzy wynagrodzili Napoleona tytułem generała. Po przewrocie termidoriańskim wkupił
się w łaski dyrektoriatu dzięki małżonce Józefinie. W 1795 dyrektoriat oddał mu w ręce tłumienie
buntu na ulicach Paryża dzięki czemu wzrósło zaufanie elity do generała. W wieku lat 27 w 1796
przejął na froncie włoskim w wojnie przeciw koalicji antyfrancuskiej gdzie pokonał armie austriacką i
Sardynię.

WAŻNE BITWY:

• Mondovi (Sardynia)
• Lodi (Austria)
• Arcole (Austria)
• Rivioli (Austria)

Po pokonaniu Sardyni utworzył na północy Włoch utworzył Republikę Cisalpińską.

W 1795- zawarto pokój z Prusami w Bazylei, gdyż król pruski był bardziej zainteresowany III
rozbiorem polskim niż walka z Francja

W 1797- pokój z Austria w Campo Formio, pokój ten został zawarty bez wiedzy dyrektoriatu co
pokazuję jak wysoką rangę miał Napoleon.

Napoleon staje się zagrożeniem dla dyrektoriatu przez swoją charyzmę, jednak sam zaproponował
wyprawę do Egiptu. Flota Francji była zbyt słaba by pokonać Brytyjczyków więc stwierdzono, iż
pokonają Anglików w Egipcie (zagrażając żegludze i handlowi). Po drodze Francuzi opanowali Maltę
(ważną bazę). Flota brytyjska pod Abu Kir rozbiła marynarkę francuską by odciąć Francuska Armie
Wschodu od kraju. Turcja wówczas również wypowiedziała wojnę Napoleonowi, jednak ten szybko
rozbroił ich armię.

1798-9 wyprawa do Egiptu- BITWA POD PIRAMIDAMI, wygrana

,, Żołnierze! Pamiętajcie, że 40 wieków patrzy na nas”

Mimo to walki w Syrii były niekorzystne.

2
Jednym z największych osiągnięć tej wyprawy było zabranie ze sobą 100 naukowców by zbadać
starożytną kulturę Egiptu.

27 września 1822 roku Jean-François Champollion poinformował o odczytaniu hieroglifów egipskich

znajdujących się na kamieniu z Rosetty.

18 brumairea w VIIIr -9XI 1799- rozpad dyrektoriatu (ostateczny koniec rewolucji)

Zamach stanu, do którego przyczyniło sie niezadowolenie społeczne z nieudolnych i

skorumpowanych rządów dyrektoriatu oraz męczącą kraj II koalicja antyfrancuska. Dwóch członków
dyrektoriatu ksiądz Emmanuel Joseph Sieyes i Roger Ducos poparli Napoleona w otrzymaniu władzy,
miał on ogromne poparcie wojska. X 1799 gdy przybył do Francji z Egiptu francuzi witali go owacjami.
Brat generała Lucjan Bonaparte( przewodniczący rady pięciuset) poparł brata i rada starszych
powieżyła armie Napoleonowi by stłumić bunt jakobiński, jednak dzień potem wtajemniczeni w
zamach zmusili dyrektoriat do rozwiązania się i armia Bonapartego otoczyła Radę Pięciuset i
rozpędziła ją. Rada starszych pod presją powołała urzędy III konsulów : Sieyes, Ducos i Napoleon
Bonaparte, który został pierwszym konsulem.

okres Forma rządów

Przed rewolucją Monarchia absolutna
IX 1791 Monarchia konstytucyjna
1792-99 Republika
1799-1804 konsulat
1804-15 Cesarstwo
W 1799- Konstytucja VIII roku- ustanowiono konsulat, konsulowie będą powoływani na 10lat,
pierwszy konsul będzie sprawował władzę wykonawczą i inicjatywę wykonawczej. Skomplikowany
system kompetencji organów państwa doprowadził do niemal absolutnej władzy I konsula
(dyktatura).

Walki z II koalicja ( Austria, Rosja, WB, Neapol, Sardynia, Turcja)

• Zwycięstwo pod Morengą 1800

• Zwycięstwo pod Hohenlingiem 1800

3
Jack Louis David- Napoleon na przełęczy św.Bernarda1800 (obraz jest dowodem propagandy, gdyż
Napoleon przekroczył przełęcz na osiołku).

1801- pokój z Austria w Luneville 1802-pokój z WB w Amiens

RZĄDY WEWNĘTRZNE

1800-Plebiscyt we Francji by sprawdzić czy konsulat jest popierany we Francji (tak).

1802-plebiscyt na dożywotność- Napoleon wprowadził dożywotność urzędu konsula z prawem

wyboru następcy (nie oficjalna monarchia).

Konkordat z papiestwem 1801- otworzono kościoły zamknięte za czasów jakobinów. Zawiązano

konkordat jednak duchowni musieli składać przysięgę państwu a wyższe urzędy kościelne wybierał
pierwszy konsul.

Sądy pozornie niezależne jednak sędziowie byli mianowani przez samego Napoleona.

Reforma administracyjna- prefekci rządzili w departamentach, podprefekci kierowali powiatami i

merowie w miastach byli mianowani przez Napoleona.

KODEKS CYWILNY Z 1804- zatwierdzono w nim zdobycze rewolucji, likwidacje systemu feudalnego,
nietykalność majątkową, swobody gospodarcze, wolność wyznania i śluby cywilne.
POLITYCZNE GOSPODARCZE SPOŁECZNO-KULTUROWE
• Dożywotność urzędu • Reformy finansów • Opozycjonistów zmuszano
konsula z prawem wyboru • Bank Francji do emigracji nie stosując
następcy • Powstrzymał drożyznę kar śmierci czy więzienia
• Konkordat z papiestwem artykułów spożywczych • Ogłoszono amnestię i zgodę
1801 na powrót emigrantów z
• Sądy pozornie niezależne czasów republiki
• Reforma administracyjna • Powszechna, obowiązkowa
• KODEKS CYWILNY Z 1804 i niepłatna edukacja
podstawowa, licea miały
charakter państwowy

4
02-12-1804- KORONACJA NAPOLEONA JAKO CESARZA FRANCUZÓW I KRÓLA WŁOCH

Papież Pius VII namaścił cesarza ( musiał być uznany za cesarza w Europie z tego powodu), jednak
kiedy papież miał nałożyć koronę cesarską Napoleon zabrał mu ją i nałożył ją pierw sobie potem
Józefinie). Na obrazie 2 widać koronę laurową co jest przykładem na wzorowanie się z Imperium
Rzymskiego.

Order legii honorowej

EUROPA W OKRESIE DOMINACJI NAPOLEONA

1802- koniec II koalicji

1803- walki z WB (wygodne położenie na wyspach Wielkiej Brytanii)

1804- rozpoczęcie przygotowań do inwazji nad kanałem La Manche

Wielka Armia- 200tyś armia

5
1805- klęska Napoleona pod Trafalarem pogrom hiszpańsko-francuskiej armii. Przekreśliło to plany
zdobycia Wielkiej Brytanii (Horacjusz Nelson-admirał floty WB)

1805- III koalicja- Austria, Rosja, WB, Neapol, Szwecja

1805- bitwa pod Ulm, Napoleon wkracza do Wiednia

1805- bitwa pod Austerlitz ,,Bitwa trzech cesarzy” (Francji, Austrii, Rosji) Napoleon wiedział, że nie da
rady z dwoma wojskami więc pierw rozgromił Austriaków potem Rosjan.

26XII 1805- pokój w Preszburgu- Austria odstąpiła od koalicji, oddała tereny nadadriatyckie oraz
zlikwidowanie Rzeszy niemieckiej, dominacja Napoleona w Niemczech, utworzono Związek Reński,
Franciszek II Habsburg musiał zrzec się tytułu cesarza rzymskiego (tytułował się tylko cesarzem
Austrii)

1806- rozpad I Rzeszy niemieckiej (X-XIX)

Związek Reński, Konfederacja Reńska – konfederacja państw niemieckich, zależnych od I
Cesarstwa Francuskiego, istniejąca w latach 1806–1813

1806-IV koalicja- Prusy, WB, Rosja, Szwecja (blokada kontynentalna)

1806- ogłoszenie blokady kontynentalnej. Zakaz handlu z WB, każdy sojusznik, kraj pokonany i
kraj podległy musiał się dostosować.

6
Król Pruski postawił ultimatum Napoleonowi by wycofał swoje wojska za Ren. Napoleon słysząc
to wkroczył zza zaprzyjaźnionej Saksonii na Berlin w międzyczasie stoczyły się dwie bitwy pod
Jeną i Austerstaedt- zakończyły się one totalną klęska pruską. Zabiło to ducha walki a całe
korpusy i twierdze kapitulowały w ciągu miesiąca pruska armia przestała istnieć 60tyś zginęło a
140tys trafiło do niewoli. Wojsko francuskie wkroczyło do Wielkopolski gdzie wcześniej zostało
wzniecone powstanie antypruskie.

1806- I wojna polska (gen.J.H Dąbrowski)

,,Zobaczę, czy Polacy godni są być narodem”

II 1807-bitwa pod Iławą Pruską (śmierć 40tyś)

VI 1807- zwycięstwo pod Fryklandem

VII 1807- rokowania pokojowe w Tylży (nad Niemnem zbudowano barki gdzie postawiono
namioty na wodzie)

Pokój w Tylży 1807

• Rosja uzyskała Mołdawię i Wołoszczyznę i okręg Białostocki

• Władcy Danii i Szwecji mieli dołączyć do blokady kontynentalnej (Szwecja odrzuciła
kompletnie te postanowienia, dzięki czemu Rosja wypowiedziała im wojnę, chciał
odsunąć Petersburg od Szwecji)
• Prusy straciły Westfalię (utworzona małe państewko którym rządził brat Napoleona-
Hieronim), Gdańsk (wolne miasto pod protektoriatem Napoleon)
• Ziemie II i III rozbioru stały się Księstwem Warszawskim (nie królestwem i nie polskim
gdyż car kategorycznie nie chciał się na to zgodzić)
• Rosja, Austria, Prusy przystąpiła do blokady kontynantalnej

1807- Portugalczycy odmówili przystąpienia do blokady, król Jan uciekł do Brazylii, kiedy
Napoleon myślał ,że uporał się z problemem portugalskim wybuchło powstanie z pomocą
angielskiej armii, wyparła ona francuskich żołnierzy.

1808- Hiszpanie mieli wojnę domową, napoleon wykorzystał to i obalił Burbonów by ustanowić
nową konstytucje i osadzić na tronie brata Józefa Bonaparte. Konserwatywny i katolicki lud
jednak sprzeciwił się tym reformą i rozpoczął powstanie narodowe (w imieniu Ferdynanda VII
,,świętą wojnę”). Partyzanci atakowali posterunki i patrole, na co wojsko francuskie odpowiadało
bezlitośnie zabijając każdego podejrzanego. Po wypędzeniu Józefa ze stolicy w 1808 cesarz
zdecydował się na atak i drogę do hiszpańskiej stolicy otworzyła mu szarża polskich
kawalerzystów (pułk szwoleżerów gwardii) pod Somosierrą. Napoleon pokonał armie w

7
otwartych bitwach jednak Hiszpanie przeszli do walki partyzanckiej czyli GUERRILLA (trwało to
do 1814).

,,Rozstrzelanie powstańców madryckich”

1809-V koalicja- Austria, WB i guerilla

1809- Aspern- Essling- porażka

1809-bitwa pod Wagram (zwycięstwo)

1809- Józef Poniatowski powstrzymał Austriaków pod Raszynem

1809- pokój w Schonbrunn

• Oddanie Galicji( III rozbioru) na rzecz Księstwa Warszawskiego

• Utrata Niderlandów aż po granice z Danią
• Utrata Triest
• Austria musiała wypłacić kontrybucję wojenna

W 1810 Napoleon rozwiódł się z Józefiną, gdyż nie doczekał się potomka( miała ona już dzieci jej
córka Hortensja pobrała się z bratem Napoleona Ludwikiem mięli syna Napoleona III Bonaparte,
który też został cesarzem Napoleonem III Bonaparte ). 1810 wziął ślub z Marią Ludwiką córką cesarza
austriackiego. W 1811 na świat przyszedł Napoleon II ,,Orlątko” (jedyny potomek z prawego łoża)

Józefina

8
 Maria Ludwika (austriaczka)

Maria Walewska

Napoleon II Bonaparte ,,Orlątko”

KLĘSKA NAPOLEONA
Rosja ignorowała blokadę kontynentalną nie pomagał fakt, że Księstwo Warszawskie się powiększyło
doszło do rozpadu sojuszu.

9
1809- brak pomocy podczas ataku Austriaków

1811-otworzyła porty dla statków brytyjskich

1812- II wojna polska (obiecał, że odda ziemie zaborców)

WIELKA ARMIA- 600tys (mógł tylko ufać francuzom i V korpusowi ks.Poniatowskiego)

,,O roku ów, kto cię wtedy widział w naszym kraju”- A.Mickiewicz

Rosjanie stosowali taktykę spalonej wsi by zapobiec regeneracji oddziałów wroga czyli brak dostępu
do wody, jedzenia oraz brak miejsca do odpoczynku (spalili też Moskwę).

Bitwa pod Borodino-5-7 IX 1812 (śmierć 80tyś)

Michaił Kutuzow- dowodził armia rosyjską

Napoleon Bonaparte- dowodził swoimi żołnierzami

14 IX 1812- zdobycie Moskwy- Rosjanie poświęcili stolicę

,,Pożar Moskwy”

10
W połowie października Napoleon ruszył w odwrót bo wiedział, że zima nie będzie sprzyjała jego
oddziałom (wcześniej czekał na delegacje od cara, która go nie zadowoliła).

Bitwa pod Berezyną- XI- 1812- Rosjanie wysadzili most, którym resztka Wielkiej Armii się
przeprawiała.

Napoleon podczas samodzielnej ucieczki do Paryża zatrzymał się w Kutnie(11 XII 1812)

1813- VI koalicja- Austria, Prusy, Rosja, Szwecja, WB (wojny zazwyczaj finansowała WB)

1813- bitwy pod Lutzen i Budziszynem (wygrana)

1814- Porażka w Hiszpanii- Anglicy i Hiszpanie wygrali wojnę (dowodził tam gen.Arthur Wellington)

Bitwa pod Lipskiem 16-19 X 1813 ,,Bitwa narodów”

175tyś żołnierzy Napoleona- 360tyś Koalicja (7pańśtw, 20 narodów)

Józef Poniatowski- zostaje mianowany marszałkiem Francji

11
Łuk triumfalny w Paryżu

1813- śmierć Poniatowskiego pod Lipskiem (utonął)

6 IV 1814- abdykacja Napoleona został zesłany na Elbę (z nim udali się też polscy szwoleżerowie).

Ludwik XVIII- IX 1814- Restauracja Burbonów

KONGRES WIEDEŃSKI- IX 1814 (obalenie porządków napoleońskich)

II 1815- Napoleon opuszcza Elbę

12
Marsz z Marsylii do Paryża

100dni Napoleona- studniowe cesarstwo

VII koalicja-1815-kongres wiedeński

18 VI 1815- Bitwa pod Walterloo

Polscy szwoleżerowie pod Waterloo

Gen. Blucher i Wellington- Napoleon Bonaparte (klęska)

Napoleona zesłano na wyspę świętej Heleny gdzie zmarł w wieku 52lat. (1821)

Spoczywał tam do 1840 , wtedy to został przewieziony i spoczywał pod Łukiem triumfalnym a
obecnie leży w Pałacu Inwalidów.

13
Legiony Polskie we Włoszech
1795 (03.01-Austria Rosja 24-10-Prusy) traktat rozbiorowy

Katarzyna II

• Represje
• Rekwizycje ziem
• Zsyłki na syberię
• Atak na kościół unicki

Paweł I/Aleksander I

• Uwolnił Tadeusza Kościuszkę i J. Niemcewicza (w zamian za to, że nigdy się nie sprzeciwi
Rosji)
• Pozwolił na rozwój szkolnictwa polskiego
•

Represje pozostałe:

• Wysokie podatki
• Utrata przywilejów
• Mężczyźni wcielani byli do armii zaborcy

Austria i Prusy

• Totalna germanizacja
• Wcielanie do armii (walki z Napoleonem)
• Wysokie podatki
• Utrata ziem i przywilejów

Postawy

• Arystokracja i chłopi- pogodzili się najszybciej z tym faktem

• Szlachta- upokorzona, bierna, apatia
• Elity nauk i kultury- troszczyli się o dorobek kulturowy (1800- Towarzystwo Przyjaciół nauk-
S.Staszic)

14
 • Tadeusz Kościuszko- walka ze zjednoczeniem całego narodu (szlachty,chłopów i mieszczan)
• Adam J. Czartoryski- prorosyjskie działania
• Działania nielicznych grup konspiracyjnych
• Polacy na emigracji- odbudowa kraju z Napoleonem

Agencja Deputacja
Franciszek Bars J.H. Dąbrowski Franciszeo Dmowski
Umiarkowane cele, przeciwnicy rewolucjyjności Polska republiką z równością (mocna lewica,
inspiracja z Jakobinów)

Propozycja o legionach

Dyrektoriat pierw odmów z powodu zaciętych stosunków z Rosją, jednak potem zgodził się na układ
J.H. Dąbrowskiego z Lombardią (pokrewnym państwem).

I 1797- umowa z rządem Lombardii o utworzenie Legionów Polskich w Reggionel-Emillia. (poźniej

republika cis-alpińska) Nabór rozpoczął się w kwietniu a latem legion liczył 7tyś (35tyś miał razem a
20tyś zginęło).

15
Walki pod

• Civia Castllana (Neapol)

• 1799- pod Legnano, Magnano

• Trebbia i Novi
• Obrona Mentua
• 1800- Hohenlinden (legia naddunajska)

Po pokoju oddział został zredukowany do 10tyś a ze względu na zawieszenie broni Polacy byli
niewygodnym sojusznikiem Napoleona.

San Domino 1802-3 (6tyś)- wyprawa która miała tłumić powstanie, sprzeciwiało to się z ideą Legionu,
gdyż każdy żołnierz na przedramieniu wyryte miał ,,Wszyscy ludzie wolni, są braćmi”

ZNACZENIE

• Podnoszenie na duchu
• Większość wróciła do księstwa warszawskiego dzięki czemu miało lepszą armię

1797- Józef Wybicki w Reggio napisał Hymn (16 VII 1797 ,,Mazurek Dąbrowskiego”)

1927- zatwierdzenie w sejmie mazurka jako hymnu

Legiony dąbrowskiego 1797-1803

Księstwo Warszawskie
W Puławach pomysł współpracy z Rosją.( Plan Puławski)

Adam Jerzy Czartoryski -wychowanek dworu Petersburskiego (jako zakładnik). Przyjaciel cara
Aleksandra I (najprawdopodobniej jego kuzyn gdyż Paweł I był dzieckiem Stanisława Augusta
Poniatowskiego, który wywodził się z Czartoryskich), późniejszy minister spraw zagranicznych.

16
Czartoryski twierdził, że powinno zostać utworzone państwo z zaborów germańskich, których królem
będzie car.

1805- Aleksander I w Puławach (potem pojechał do Prus zawiązać koalicję, czyli plan się nie udał)

1806- Iv koalicja

• Znów sojusz i współpraca Rosji i Prus

• Plan puławski nierealny
• Została Polakom współpraca z Napoleonem

1806- Napoleon w Berlinie rzuca słowami

,, Obaczę czy Polacy godni są być narodem”

Wyjazd gen. Dąbrowskiego do Poznania, gdzie zbierał ludzi.

Kościuszko odmówił Napoleonowi przez obietnicę złożoną carowi.

1807-cesarz francuski powołuje w Warszawie Komisję Rządzącą. Na czele stał S.Małachowski i książe
Poniatowski.

1807-rokowania w Tylży (poskutkowały powstaniem księstwa)

KSIĘSTWO WARSZAWSKIE 1807-15

104km kw. 2,6mln mieszkańców.

Drezno- 22 VII 1807- nadanie konstytucji Księstwa Warszawskiego.

Fryderyk August I Wettin- księciem (wnuk Sasa III)

Chłopin dostają wolność osobistą od Napoleona.

17
Nadanie konstytucji dreźnieńskiej

21 XII 1807- dekret grudniowy- potwierdzał wolność chłopów i brak prawa do własności ziem

,,Konstytucja zdjęła chłopom z nóg kajdany, ale razem z butami”

1808-kodeks cywilny napoleoński

Suwerenność Księstwa (mocno ograniczona)

• Brak polskiego ministra spraw zagranicznych

• Brak korpusu dyplomatycznego
• Stała obecność rezydenta francuskiego w Warszawie (mógł on wpływać jak chciał na decyzje
i patrzył na ręce urzędnikom)
• Książe był uzależniony od Napoleona
• Sojusz militarny z Francją (30 tyś armia a od 1809 60tyś armii do dyspozycji)
• Wysokie podatki, gdyż utrzymywano też armię napoleońską
• Napoleon został właścicielem długów Pruskich(20mil franków) ,,Sumy bejońskie”

18
Walewice

Maria Walewska- kochanka Napoleona

Walka z V koalicją (też zaatakowano księstwo)

1809- bitwa pod Raszynem (zwycięska) z Austrią

1809- teren księstwa powiększa się do 157tyś (III zabór)

1812- wyprawa do Rosji ( II wojna polska 100tyś wojska polskiego)

1813- wkroczenie wojsk rosyjskich do Warszawy do 1815 okupacja

1815- rozwiązanie księstwa podział podczas kongresu wiedeńskiego (wolne miasto kraków,
Królestwo Polskie)

Fryderyk August I Wettin Paweł I

Aleksander I

19
Ludwik i Hieronim Bonaparte

20