Emancypacja kobiet

Wprowadzenie
 W początkowym okresie industrializacji społeczna pozycja kobiet uległa pogorszeniu. W tradycyjnym
modelu rodziny chłopskiej podział pracy i obowiązków był rozłożony bardziej równomiernie niż
w rodzinach robotniczych, gdzie wszystkie prace domowe, łącznie z opieką nad dziećmi, należały
do kobiet, które często musiały też podejmować pracę zarobkową, a uzyskiwane przez nie dochody
były znacznie mniejsze niż mężczyzn.
 W warstwach wyższych coraz ważniejszą rolę odgrywało wykształcenie, którego kobiety były
praktycznie pozbawione. Wobec faktu, że coraz powszechniejsze było żądanie wolności i równości
dla każdego, w sytuacji kobiet od połowy XIX w. zaczęto wyraźnie dostrzegać przejawy
dyskryminacji.
 Emancypantki i sufrażystki
➢ Wyraz „emancypacja” wywodzi się z łaciny,
w starożytnym Rzymie oznaczał on wyzwolenie syna
spod władzy ojca. W USA natomiast na przełomie XVIII
I XIX wieku termin emancypacja zaczął być związany
również z działalnością ruchu abolicjonistycznego,
walczącego o zniesienie niewolnictwa. Od połowy XIX
w. emancypantkami zaczęto nazywać zwolenniczki
zrównania praw kobiet i mężczyzn. Na określenie
działaczek walczących o przyznanie praw
wyborczych kobietom używano też nazwy „sufrażystki”
(ang. suffrage – prawo wyborcze). Pierwsze związki
kobiet domagających się zmian w prawie powstały
w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii już pod
koniec XVIII wieku, jednak aktywność ruchu kobiecego
nasiliła się dopiero w drugiej połowie XIX wieku. Walka Krakowskie sufrażystki manifestują
o równouprawnienie kobiet dotyczyła przede w Dniu Kobiet w 1911 roku.
wszystkim trzech spraw: polityki i praw wyborczych,
edukacji i równego dostępu do szkół oraz obyczajów
i zrównania praw w rodzinie.
Walka o prawa wyborcze dla kobiet
➢ Najbardziej spektakularną areną walk
o prawa wyborcze dla kobiet były Wielka
Brytania i Stany Zjednoczone. Oba państwa
były liberalne, co pozwalało na swobodę
wypowiedzi oraz największe możliwości
prowadzenia walki politycznej w pokojowy
sposób. Za początek ruchu o prawa kobiet
w USA uznaje się Zjazd Kobiet w Seneca
Falls, który miał miejsce w lipcu 1848 r.,
kiedy kobiety oficjalnie wygłosiły swoje
postulaty, m.in. te dotyczące praw
wyborczych, czy praw majątkowych.

Brytyjska sufrażystka pikietująca na ulicy,

prawdopodobnie rok 1910.
➢ Demonstracje i pikiety kobiet
wzbudzały jednak często drwiny,
niekiedy dochodziło do
chuligańskich napadów na
manifestantki. Powodowało to
radykalizację nastrojów. Jedną
z bardziej znanych i radykalnych
postaci ruchu sufrażystek była
Angielka Emmeline Pankhurst
(1858-1928). Za jej wezwaniem
działaczki zaczęły stosować taktykę
przemocy – wybijały szyby
w oknach mieszkań przeciwników,
a nawet podpalały budynki
użyteczności publicznej,
organizowały także strajki głodowe.
Celem stosowania argumentów Zatrzymanie Emmeline Pankhurst podczas próby wręczenia przez nią petycji
siłowych było zwrócenie uwagi na królowi Jerzemu V, maj 1914. Zarówno Emmeline, jak i jej dwie córki, które
również zaangażowały się w działalność ruchu, były często w brutalny sposób
sprawy, o które walczyły sufrażystki. aresztowane i trzymane w więzieniu.
 ➢ Prawa wyborcze przyznano kobietom
Sufrażystki Annie Kenney i Christabel Pankhurst trzymają
baner z napisem: "Prawo wyborcze dla kobiet ". Zdjęcie
z 1908 roku.
najwcześniej na peryferiach ówczesnego
świata białego człowieka, dopiero od
niedawna zasiedlonych przez europejskich
i amerykańskich osadników. W Stanach
Zjednoczonych było to
terytorium Wyoming (w 1869 r.)
i stan Kolorado (w 1893 r.), w imperium
brytyjskim – Nowa Zelandia (w 1893 r.).
Pierwszym krajem europejskim, w którym
dopuszczono kobiety do udziału
w wyborach parlamentarnych, była
w 1906 roku Finlandia (stanowiąca
wówczas autonomiczną część imperium
rosyjskiego). W Norwegii natomiast prawa
wyborcze przyznano kobietom w 1913 r.
Było to pierwsze niepodległe państwo,
w którym prawo wyborcze uzyskali wszyscy
obywatele, niezależnie od płci.
 Edukacja kobiet

 W XIX wieku kobiety miały ograniczony dostęp do edukacji, na całym świecie

więcej było analfabetek niż analfabetów. Szkoły dla dziewcząt często kładły
nacisk tylko na to, by wychować je na dobre żony i gospodynie domowe. Mimo
niechęci wielu ludzi w drugiej połowie XIX w. kobiety stopniowo zyskiwały coraz
większy dostęp do nauki. W latach 60. pierwsze studentki zaczęły uczyć się na
amerykańskich uniwersytetach w Wisconsin i Iowa.
 W Europie pierwszą szkołą wyższą otwartą dla kobiet był Uniwersytet w Zurychu
w Szwajcarii. Wśród czytelników literatury pięknej większość stanowiły kobiety.
Coraz więcej kobiet także tworzyło literaturę, np. Jane Austen,
siostry Brontë, George Sand, Eliza Orzeszkowa, Maria Konopnicka. Kobiety stały
się też pełnoprawnymi bohaterkami powieści pisanych przez mężczyzn, np. Pani
Bovary Gustava Flauberta i Anny Kareniny Lwa Tołstoja.
Eliza Orzeszkowa polska Maria Konopnicka polska poetka i nowelistka
okresu realizmu, krytyk literacki, publicystka
pisarka epoki pozytywizmu,
i tłumaczka. W 1876 r. poetka rozstała się z mężem
autorka powieści Nad Niemnem,
i ostatnie ponad 20 lat życia spędziła u boku malarki
nominowana do Nagrody Nobla
i działaczki politycznej Marii Dulębianki. Konopnicka
w dziedzinie literatury w 1905
wraz ze swoją przyjaciółką walczyła o prawa kobiet,
roku
m.in. o prawa wyborcze kobiet.
 Uniwersytet Latający
➢ Tajne wyższe kursy naukowe dla
kobiet prowadzono w Warszawie
od 1882 r. Zajęcia odbywały się
w domach prywatnych.
Początkowo zajmowano się
głównie naukami przyrodniczymi,
pod koniec wieku także
społecznymi. Wykładowcami byli
m.in. Ludwik Krzywicki i Tadeusz
Korzon. Uniwersytet Latający
stanowić miał konkurencję dla
rosyjskiego uniwersytetu
w Warszawie. W czasie rewolucji
1905 r. przyjął nazwę Towarzystwa
Kursów Naukowych, w 1919 r.
został przekształcony
w niepaństwową uczelnię Wolną
Wszechnicę Polską.
Maria Skłodowska-Curie, najsłynniejsza absolwentka
Uniwersytetu Latającego. Była polską fizyczką i chemiczką,
dwukrotną laureatką Nagrody Nobla (1903, 1911).
Kobiety w powojennym społeczeństwie
 Silnym impulsem dla emancypacji kobiet była pierwsza
wojna światowa. Kiedy większość mężczyzn znajdowała
się na froncie, ich zadania musiały wziąć na siebie
kobiety. Znacząco wzrósł odsetek tych, które pracowały
poza domem. Ku zaskoczeniu zwolenników tradycyjnego
modelu rodziny i społeczeństwa okazało się, że
z powodzeniem mogą one wykonywać zajęcia
dotychczas zdominowane przez mężczyzn, także
w przemyśle czy transporcie. Liczne wynalazki sprawiły, że
niektóre czynności nie wymagały już siły fizycznej,
powstało też wiele nowych dziedzin, w których można
było znaleźć zatrudnienie, np. zawód operatora
łączącego rozmowy telefoniczne. Sprzyjało to większej
niż wcześniej samodzielności kobiet i sprawiało, że coraz
bardziej wierzyły w siebie, stawały się bardziej świadome
swej wartości i swoich praw. Jednym słowem, zaczęły
intensywniej uczestniczyć w życiu społecznym
i publicznym.
Kobiety pracujące przy pakowaniu głowic
zapalników w Cov entry Ordnance Works.