Yataginda Yalmz m1sin?

Eski Japon Ozanlarmdan

A�k ve Ozlem $iirleri

Celal Oster'in TUrki;esiyle

Okuyan Us Yay1n
Erotik Us 02

Yata!j1nda Yalniz m1s1n7

Eski Japon Ozanlarmdan A�k ve Ozlem �iirleri

ISBN: 975-8420-48-8
I. Bask1: Istanbul, Temmuz 2002

Dizi Editorii: Celal Oster

Grafik tasarim: 2 Tasanm I Mehmet Ulusel
Kapak tasanm1: Mehmet Ulusel
Kapak resmi: Hi�ikava Morofusa, Okuyan Kadm, 17 . yOzy1I sonu.
Film, bask1 ve cilt: Mas Matbaac1hk A.�.

Tanit1m i�in yap1lacak k1sa ahntllar d1�mda yay1nc1n1n yaz1h izni olmaks121n
hi�bir yolla �o!jaltllamaz.

C Okuyan Us Yay1n
Kahp�1 Sokak Uzal Apt. 15216 Te�vikiye 80200 Istanbul
Telefon: (0212) 232 5373, 232 5379 Faks: (0212) 231 5220

okuyanusOokuyanus.com.tr
www.okuyanus.com.tr
 i�indekiler

Ondeyi� .............5

Prens Otsu ..................... ............... .............9 .

l<;ikava Hamm ................... .....9

Prenses Yoza 11
Takayasu 0$ima ............................. .13
Otomo Sakanoe Hamm 15
Otomo Yakamo<;i ....... ........................... . . ...... .... 17 .

Mansey 19
Kasa lratsume ... 21
Yukon Hamm.. ...................................................... 23
Arivara Narihira ..................................
. . . . . 25 . . . . . . . . . . . . . . . .

Ono Koma<;i ... .................. ... ... .....

. . . . . 27. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ki Tomonori ..... .................. ..... ..... ...

. . ..31
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Fucivara Tokihira ........................ . .. . .. . ..33. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

lse Hamm 35
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sey $onagon .. . ...... .. ............ ........ .

. .......37
Kiyohara Fukayabu. 39
0$iko<;i Mitsune ................ ............ ....41
Ki Tsurayuki......................... ...... .43
Onakatomi Yo$inobu .................................... ... 45
Mibu Tadamine .................... . ........ .....47
. . . . .

Izumi $ikibu......... .. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . .
. . .48
Murasaki $ikibu 51
Saygyo . .. . . . .53 . . . . . . . . . . . . . . . . .

Horikava Hamm....... ..55 .

Cakuren 57
Fucivara Teyka ..59 .

Koho Kenni<;i 61 .

Kyogoku Tamekane... ... .... .... .......... . 63

lkyu Socun . 65 . .

Ryokan. .. . ... ... ....... ... .... .... .... ..........

. . 67
Yosano Akiko . 68 . . . .

Adi Sani Bilinmeyen Ozanlardan ..... 71

Ge�a $ark1/an 79
Ondeyi�

Ariake ya da "sabaha kar�t solup yiten ay", eski Japon

saraylarmda "a�k"la ili�kilendirilen bir imgeydi . A�k
yorgunu iki sevgili, bilirdi ki, gi.indogumu yakla�1rken
ay batt tepelerine yol ald1gmda, i;;ok gei;;meden aynlmak
zorunda kalacaklar. Erkek, alacakaranhkta kalk1p, el
yordam1yla yelpazesini aramrken; kadm, giysilerini giy­
dirir, elleriyle sai;;lanm tarar, kap1ya kadar ugurlard1 sev­
digini . Solgun ay, gokyi.izi.inde son bir kez dolamp, yer­
le gogi.in biti�tigi yerde gozden yiterken, kadm odasma
cloner; sevgilisinin, gonderecegini bildigi �iirini beklerdi .
Siir, i;;ii;;ege durmu� incecik bir dalla bezeli, ozenle kat­
Ianm1� bir kag1tla geldiginde, her sozci.igi.i usulcac1k
okur; sevgilisinin kurdugu imgelerin yi.iregine di.i�i.irdi.i­
gi.i sozlerle dokudugu yamtmt dizelere dokerdi .
Siir, s1k s1k ya da ai;;1ktan ai;;1 ga bulu�malarmm ho�-
gori.ilmedigi bir donemde, sevgililer arasmda vazgei;;il- 5

mez bir ileti�im bii;;imiydi. Bu kitaba ald1g1m1z �iirlerden

de anla�1lacag1 gibi , eski Japon �iirinde aynhk izlegi ag1r
bas1yordu. 0 kadar ki, gi.ini.imi.iz okuru, bu �iirleri okur-
ken, Japon sevgililerin aynhklarmm birlikteliklerinden
i;;ok daha uzun si.irdi.igi.i samsma kaptlabilir. Geri;;ekten
de, Japon ozanlar, a�km keyif ve hazlanm dolays1zca di-
le getiren anlattmlardan i;;ok, "a�k ozlemi"nin hi.izi.inle-
rini vurgulayan bir �iir soylemini yeglemi�lerdir.
Japonya'da Heyan doneminin (794-1192) saray i;;ev­
relerinde, �iir, gi.indelik hayatm aynlmaz bir pari;;asma
doni.i�mi.i�; dogumlardan gomme torenlerine kadar en
yogun ozel anlar �iirle onurlandmlm1�ttr. ilkyazm i;;1k1-
lan kir gezintileri dogaya ovgi.ileri esinlendirmi�; hem sa­
raylarda, hem de evlerde yer alan geleneksel paravana­
lar, �iirlerle resimlerin Jirik bulu�malarma sahne olmu�­
tur. Ku�kusuz, a�km en yetkin dili �iirdir. Bu d6nemde,
 nerdeyse tiim saray a�klarmm dogu�u, kok sa!t�1 ve so­
lup gidi�ine �iir tamkhk etmi�tir.
7. yiizy1lda ya�am1� soylu bir kadm �airin, Prenses
Yoza'nm �iirinin son dizesi, bu kitaba adm1 verdi: Gece­
ler ayaza fekiyor, I cigerime i#iyor soguk. I Gittin gideli
peri�anzm. I Merak bu ya, I yatagmda yalnzz mzsm?
7. yiizyildan 19. yiizy1l sonlarma uzanan \:Ok geni�
bir zaman yelpazesinde, soylulann, Zen rahiplerinin, gi­
zemcilerin, gey�alarm ve ad1 sam bilinmeyen ozanlarm
�iirlerinden derleyip \'.evirdigim bu giildestede a�ka dii­
�enlerin hiiznii, ozlemi ve yalmzhg1yla oriilmii� dizeler
okuyacaksm1z. A�kin kendisi kadar yapmac1ks1z ve do­
gal �iirlerle, duyarh, kmlgan, inceden bir erotizmin dii$
yollarma dii�eceksiniz: Dii�iimde, bir kzltf I sapland1 eti­
me. I Demek I yakmda kavu�uyoruz.

6 Ce/al Oster
May1s 2002
a
Prens Otsu
663-687 yillan aras1nda ya�ad1g1 bilinen soylu bir �air.

l�ikava Hamm
Yalnizca 7 yOzy1lda ya�ad1g1 ve saray c;evresinden oldugu biliniyor.

Prens Otsu'nun ii;ikava Hanzm'a gonderdigi dizeler

Dag yamacma
�ig yagd1 diin gece.
Yolunu beklerken
iligime kadar 1sland1m
dag yamacmda �igden.

Prens Otsu'nun dizelerine, ii;ikava Hantm'tn yanztz

Demek 1slandm
yolumu beklerken.
Ah, dag yamacma
yagan �ig
ben olayd1m ke�ke.
Prenses Yoza
Japon edebiyatm1n ilk $iir antolojisi Manyo�u'da (On Bin Yaprak Derle­
mesi) yer alan ilk $airlerden. lmparatorluk saray1ndan bir soylu. 706 y1-
hnda olmii$.

Geceler ayaza i;ekiyor,

cigerime i�liyor soguk.
Gittin gideli, p eri�amm.
Merak bu ya,
yatagmda yalmz m1sm?

11
Takayasu O�ima
7 yuzyilda ya�am1�. Manyo�u'da yer alan birkac; �iiriyle tanin1yor

Yiiregim parampan;a,
karasevdanm yollannday1m;
hir de �u turnalarm
1ss1z c;1glig1 olmasa
nas1l dayanmm bu ac1ya?

1.3
Otomo Sakanoe Hamm
8. yuzy1lda ya�am1�. Manyo�u·nun en iyi kad1n ozanlanndan biri. An­
tolojide 84 �iiri var

Hep 'Gelirim' der,

sonra da gelmezdin.
Bu kez 'Gelmem' dedin,
oturdum bekliyorum.
11
Demek seni <;oziiyorum .

Oniinden bulut ge<;en

ye�il dag gibi 15
giiliimseyip durma.
A�k1mm ele vereceksin.

Saho 1rmagmm orada

su k1y1smda biiyi.iyen
<;ahlan kesme sakm;
b1rak gogerip boy atsm,
bahar sokiin ettiginde
gizlenecek bir yerimiz olsun.
Otomo Yakamo�i
716-785 y1l lan aras1nda ya�am1�. Manyo�v'nun en 6nemli �air ve der­
leyicilerinden; antolojide 500 kadar �iiri yer aliyor. Buyuk bir a� k �airi.

Ak§am karanhg1 inince,

kaldmp kapmm mandahm
sessizce beklemeye ba§lanm,
di.i§lere dahp gitti gim zaman
beni kollanna alan kad1m.

Yapayalnmm,
gozi.im ya§h, yi.iregim yarah; 17
k1rlara vuruyorum kendi mi,
biraz olsun avunay1m diye
agustosboceklerinin ti.irki.ileriyle.
Mansey
8. yuzy1lda ya�ad1(11 bi liniyor. ManyO$U �airlerinden. Otomo Yakamo­
c;i'nin yak1n dostu. Saraydaki yuksek gorevini birak1p Buda rahibi ol­
mu�.

Su k1sac1k omriimii
bir �eye benzetecek olsam,
t1pk1 o tekne gibi derdim,
sabah limandan ge\ip giden
ardmda h i\bir iz birakmadan.

19
Kasa lratsume
Siirleri, Japan �iirinin i lk buyuk antolojisi Manyo�u'da yer alan bir 8.
yuzy1I ozan1. Antolojiyi derleyen Otomo Yakama<;i'nin a�k �iirleri gon­
derdigi on dart kad1ndan biri. 0 da Yakamo<;i'ye yanit olarak yirmi do­
kuz �iir gondermi� ve bunlar antolojiye girmi�. Yakamo<;i hi<; de sad1k
bir sevgili degilmi�; ama lratsume'nin intikam1ni zaman alm1�: Kasa Ha­
mm diye de tanman lratsume, kendinden sonraki bir<;ok ozani etkile­
mi�. �iirleri <;ok daha kaho olmu�.

Dii�iimde, bir k1h�

sapland1 etime.
Demek
yakmda kavu�uyoruz.

21
Yukon Hamm
9. yuzyilda ya�am1� sarayll bir �air

Unutuldum diye
yakmd1g1m yok.
Benim ah etmem,
yalan yeminlerinden.

23
Arivara Narihira
825-880 y1llan aras1nda ya�am1�. lmparator Heizei ve Prenses lto'nun
oglu Prens Abo'nun be�inci oglu. Sonradan karde�leriyle birlikte soylu­
lugu elinden ahnm1�. �ok yak1�1kh oldugu si:iylenir. Japon edebiyat1nin
klasik c;ag1 say1lan Heyan di:ineminin (794-1185) i:inemli �irlerinden.
Rokkasen denen "alt1 �iir ustas1 "ndan biri. lse'nin Oykiisii adh klasik
yap1t1n i:inde gelen kahramanlanndan.

Ay o eski ay m1?
0 eski ilkyaz m1 ilkyaz,
bir zamanlar <;i<;ege duran?
Benim govdem degil mi bu,
vaktiyle sana s1rlanm a<;an?

•
25

Ey, degerbilir dostlanm,

n'olur hor gormeyin beni,
yelkensiz teknelere dondi.im
i<;ime <;oken ac1s1yla a�km.
Ono Koma�i
9. yuzy1lda ya�am1�. "Alt1 �iir ustas1 " aras1ndaki tek kad1n ozan. A�k1n
verdic;Ji sevinc; ve hazdan c;ok, aynhk arn1 gibi kederli konulann i�lendi­
gi Heyan donemin in unlu �airlerinden. Gerc;ek hayat1yla ilgili pek fazla
bir bilgi yok. Yalnizca, guzellic;Ji ve tutkusu dillere destan bir soylu ol­
duc;iu biliniyor. Klasik No tiyatrosunda. Komac;i'nin hayat1ndan kaynak­
lanan soylencelere dayah birc;ok oyun var.

Kayanm oradaki
i;amm da amlan olmah.
Bin y1l sonra
gor bak, nas1l
yerlere egilir dallan .

•
27

Uykumda sevgilimi
gordiim goreli,
yumdum gozlerimi,
dii�lere baglad1m
biitiin umutlanm1 .

Gecenin aykaranhgmda
koynumda yoksun ya,
h asretinle uyamverdim:
Y iiregim yangm yeri,
memelerim yanardag.
 Bitimsiz karanhk gecelerde
sonsuz ozlerim sevdigimi.
Uyku tutmaz, kora keser govdem,
tutkunun parlayan yahmlan
yak1p daglar umars1z yiiregimi.

Tam akhmdan ge<;iyordun ki,

giil yiiziinii gordiim birden.
Meger dahp gitmi§im bilmeden.
Bileydim dii§ gordiigiimii,
hi<; uyamr m1yd1m uyurken?

•
28

Teslim bayragm1 <;ekeyim,

bu mu hep soylemek istedigin?
Aylak bir riizgara m1 kap1lay1m
<;1rpman sulan gibi 1rmagm?

Dii§ mii goriiyorum,

yoksa ger<;ek mi bu a§k?
Nerden bilebilirim ki,
hem var hem yokken
dii§ ve ger<;ek?
Yiiregi m, siiriiklenip giden
teknene bindi bineli,
tek bir giin ge<;medi
dondurucu dalgalarla
ba�tan ayaga 1slanmad1g1m .

Bag1�lad1gm armaganlar,
yiiregi mde birer karabasan;
belki unutabilirdim
seni bir an,
onlan bag1�lamam1� olsan.

•
29

Urbamm yenlerine
dokiilen gozya�lanm,
batakliga yagaduran
bahar yagmuru kadar suskun.
Nas1l duysun ki yavuklum!

Yeryiiziine yagan
yagmuru seyrederken,
saranp soluyor yiiregim
ilkyaz <;i<;ekleri nin
yitip giden renkleri yle.
Ki Tomonori
Kuzeni �air Ki Tsurayuki'yle birlikte, 905'te yay1mlanan Kokin-�u·nun
(E ski ve Yeni <;:ac;ilar Derlemesi) derleyicilerinden. Sancurokkasen de­
nen "otuz alt1 �iir ustas1"ndan biri. Orta dOzeyde bOrokratik gorevler­
de bulunmu�. 906 y1linda olmO�.

Irmak boylarmda,
sumercimekleri nas1l biiyiir
suya sezdirmeden usulca,
sevdam oyle biiyiir
sana sezdirmeden sessizce.

31
Fucivara Tokihira
871-909 yillan aras1nda ya�am1�. Sarayh bir �air. lmparator Uda'n1n, Fu­
civara ailesinin yonetimdeki egemenli<'.jine son vermeye yonelik c;abala­
nni engellemi� ve oldukc;a etkili sadaicin (sol yan bakanh<'.)1) makam1n1
elde etmi�.

K1rlangu;lar dondii doneli,

k1zoglank1z bir <;i<;ek
ba�1m usulca one eger;
kimbilir kimi <;ekti gonlii,
giiz son demini siirerken?

33
lse Hamm
873-938 y1llan arasmda ya�ad1g1 sarnliyor. Kokin-�u'nun ve Heyan do­
neminin sec; kin kad1n �airlerinden. lmparator Uda'nrn e�i On�i'nin ne­
dimeligini yapm1�. Siirleriyle sarayda sayg1 gormu�. " Otuz alt1 �iir usta­
s1"ndan biri.

Artik dii�lerimde bile

gormemeliyim seni.
Aynaya her bak1�1mda
daha �ok utamyorum
gordiigiim yiizden.

35
Sey $onagon
10. yuzyilda ya�ad1g1 biliniyor.

Terk edilmek
almyaz1m,
anliyorum.
Anlamayan,
gozya�lanm.

37
Kiyohara Fukayabu
Saray ambarlannda yazmanhk gorevinde bulunmu$ bir ozan. Omro k1-
sa olmu$; 900'de dogmu$, 930'da olm0$.

Gun agard1 agaracak,

ak�am oyalamyor hala.
Mevsim, yagmur mevsimi.
Ay, hangi bulutun
bagrmda konaklar �imdi?

39
0$ikoc;i Mitsune
10. yuzy1I ya�am1�. Tsurayuki, Tadamine ve daha ba�ka saray �airleriy­
le ayni edebiyat c;evresinden. <;e�itli antolojilerde 193 �iiri yer ahyor.

Haykmr <lag ba§mdan geyik,

tepeden t1rnaga kosniil.
E§inir sonsuz k1rlarda,
azgm, yabaml ve esrik.
K1zhammlar <;i<;ege durur.

41
Ki Tsurayuki
Bir 10. yuzy1I ozan1. Konulara gore duzenlenmi� 20 bolum i<;inde 1 1 1 1
�iirin yer ald1g1 Kokin-�u·nun derleyicisi. Heyan doneminin en onemli
�airlerinden. Kokin-�u'nun onsozunde, mevsimlerin ge<;i�i ya da bir ay­
nada k1rla�m1� sa<;lann gorunmesinin verdigi huznun �iirin as1I malze­
mesi oldugunu yazara k, �iirde ki yeni duyarlig1 ozetlemi�. "Siir, yurekte
ba�lar" sozu, Japon edebiyat1nin en unlu a<;1klamalan aras1nda. Tosa
eyaletinden ba�kent Kyoto'ya gidi�ini anlatt1g1 Tosa Gun/ago ile duzya­
z1 alanina da yenilikler getirmi�. Tosa Gun/Oga·non, hayku ustas1 Mat­
suo Ba�o·nun esin kayna klanndan biri oldugu soylenir.

Safakla gitmene
diyecegim yok.
i�ime oturan,
gece yans1
aynlman.
43

Su �i�egi yurt edinen,

bir �ig tanesi degil,
benim ya�li yiiregim.
Her esintisiyle meltemin
tiril tiril titreyen.
Onakatomi Yo�inobu
10. yuzy1lda ya�ad1g1 biliniyor.

Yapraklarm dokiilmedigi
c;am ormanmda, geyik,
sonbaharm geldigini
kendi sesinin sesinden anlar.

45
Mibu Tadamine
10. yuzyil ozanlanndan. Kokin-�u derleyicilerinden biri. Yugen (dolayli
yoldan dile getirilen esteti k duygu) du�uncesini Japan �iirine getiren �a­
ir olara k taniniyor.

Irmak yosunlan kap1hp akmt1ya

nast! kokiinden sokiiliip siiriiklenirse,
oyle kap1ld1m siiriikleniyorum
nazh bir giizelin diimen suyunda,
kap1ld1m kasirgalarma gi diyorum .

Sevecen giiz riizgarlan

47
bir koto'nun yank1lanm ta�1r
ta uzaklarda <;alman.
Nedense o mmldanan sozler,
bo� yere sevdigi m i hat1rlat1r.

Dag ba�mdaki evimde,

giiz saltanatm1 siirerken,
saatlerin en yalmz1.
Do�egi mde uykusuz yatarken,
yiirek daglayan bir geyik <;1ghg1.
 Izumi $ikibu
970- 1030 arasmda ya$am1$. Bir toprak beyinin k1z1. Heyan saraymda,
e s ki bir imparatoric;ehin nedimeliginde bulunmu$. Onlu guncesinde,
saray hayat1ni ve a$klanni anlat1r. Sevgilileri aras1nda en az iki prensin
de bulundugu soylenir. Otuz alt1 ya$inda ikinci kez ev lendikten sonra
saraydan aynlm1$.

Nereye boyle
pi.ir tela�?
Nereye gitsen
gori.ip gorecegin
aym Ay bu gece!

48
Sesinin sesini
ozli.iyorum.
Gozi.imi.in oni.indeki
yi.iz
hi<;bir �ey demiyor bana.

Simdi
bir kez gorsem seni,
bin kez
ozlerim ,
gozi.imde ti.itersin.
Her dem geldigin yol
alacakaranlikta
yitip giderken gozden ,
goziime tek goriinen
�u oriimcek ag1
hiizniin dokusunu oren.

Aklima dii�meyegor,
batakligm ate�bocekleri
uc;u�ur bedeni mi terk eden
ruhun kuyumlan gibi,
dinmek bilmeyen ozleme yenik.

49
•

Gozlerimde bulutlar,
yiiriiyi.ip gittigin yola
bakakalm1�1m;
ans1zm
Ay dogmasm m1!
a
Murasaki �ikibu
978-1014 y1llan aras1nda ya�am1�. Birc;oklannca geleneksel Japon ede­
biyat1nin en buyuk yap1t1 ve dunya edebiyatindaki ilk roman ornegi sa­
y1lan Genci Monogatori'nin (Genci'nin Oykusu) buyuk bir bolumunde,
Prens Genci'nin a�klanni ve hayatina giren kad1nlan aynnt1h bir bic;im­
de anlatm1�; ka hramanmm ic; dunyasm1, erkeklerde rastlanmayan bir
incelikle ele alm1�tir. Saray c;evresinden olan �ikibu'nun gerc;ek ad1 bi­
linmiyor; Murasaki l�kabm1, romaninin kad1n kahramaninm admdan al­
d1g1 sanihyor. Hayat1yla ilgili ba�l1ca bilgi kaynag1, 1007-1010 y1llan ara­
s1nda tuttugu gunce.

Bir ses duymayay1m,

yoksa o mu gelen
demeye kalmadan
Ay bulutlara saklamr,
gece yansm1 ge�erken.
51
Saygyo
1118-1190 aras1nda ya�m1�. Geleneksel Japon �iiri tanka'nin en bO­
yOk ustalanndan bir Budac1 rahip. Olke ba�kentinin Kamakura'ya ta�1n­
d1g1 Kamakura doneminde (1 192- 1333) hazirlanm1� olan Sin kokin­
$U'da (E ski ve Yeni <:aglar Yeni Derlemesi) yer alan onemli ozanlardan
biri. Hayat1 ve yap1tlan oykOlere, oyunlara, kukla oyunlanna konu ol­
mu�. Onceleri babas1 gibi asker olduysa da. Olkenin i<; sava�a sOrOklen­
mesinin ardindan ra hipligi benimsemi�. En taninm1� yap1tlan arasinda,
�iir derlemesi Sanka$U ile kendi �iirlerini birbiriyle yan�t1rd1g1 Mim osu­
sogava utaavase ( Mimosusu lrma(l1nda $iir Yan�mas1). Siirleriyle, son­
raki donemlerde pek <;ok ozani, bu arada hayku ustas1 Matsuo Ba�o·yu
da etkilemi�.

Giin agarm1§, yapraklar

derin bir sessizlige biiriinmii§,
yelkenleri suya indirmi§ riizgar,
gece bitimi iki sevgili sanki,
53
soz tiikenmi§, a§k siitliman.
Horikava Hamm
12. yuzyilda ya�am1� bir ozan.

Hep sevecek mi beni?

Yiiregini okuyam1yorum ki!
Bu sabah kafam kan�1k,
siyah sac;:lanm gibi
darmadagm1k.

55
Cakuren
$iirleri Sin Kokin-�u'da yer alan Budao bir rahip. 1 139-1202 y1llan ara­
s1nda ya�am1�.

Tammlara s1gmayan
ac1 koyu bir renk gi.izeli ,
de ki, ad1 yalmzlik:
Su kara daglarm i.izerine,
gi.izdi.ir, i;oker alacakaranhk.

57
Fucivara Teyka
1162-1241 yillan aras1nda ya�am1�. 9. yuzy1ldan 12. yuzy1la kadar Ja­
ponya'nin ybnetimine egemen olan Fucivara ailesinden bir �air.

Do�egimde birba�1ma,
yiizii goziimiin oniinde:
Beline inen sai;lan
bak1�lanmda,
sai;mm yumu�aklig1
avui;lanmda.

59
Koho Kennic;i
1241- 1316 aras1nda ya�am1�. lmparator Go Sa ga'nin oglu. Kyoto ken­
tindeki Zen �airlerinden olu�an Gozan (Be� Dag) toplulugunun i.iyele­
rinden. <:e�itli saray antolojilerine katk1da bulunmu�. Japan edebiyat1-
nin en bi.iyi.ik Zen �airlerinden Musa So seki'nin hocas1.

Uzun, soguk gecelerde

yiiregin nereye gider
diye sorarsan eger:
Gokyiiziinde yitip giden
turnalarm izini siirer.

61
Kyogoku Tamekane (1254-1332)
1254-1332 yrllari arasrnda, Kamakura kentindeki askeri feodal yoneti­
min <;bktOgu donemde ya�amr�. Yogunluk pe�inde bir �iirin savunucu­
su olmu�. Siirleri, il k saray antolojisi Manyo�u·ya alrnmr�. Su Tung-po
ve oteki Cinli Zen �airlerinin okulundan sayrlrr.

Yiiregimi kaplayan ac1

sozciiklere dokiildii mii,
yurt edinir tekmil govdemi .
Art1k tepeden t1rnaga yast1r,
ofkenin yeri ni hiiziin ahr.

63
lkyu Socun
1394-1481 yillan aras1nda ya�am1�. Japon edebiyat1nin en bOyOk �air­
lerinden ve Zen ustalanndan biri. Kyoto'daki Budao e<:)itim merkezi
Daito kuci'nin ba�ogretmenligine atand1ktan dokuz gun sonra gorevi
bira km1�; ikiyOzlOIO kle suc;lad1<:)1 rahipleri, kendisinin s1k s1k gitti<:)i gene­
lev ve mey hanelerde tart1�maya c;agirm1�. Yetmi� ya�1ndayken, kendi­
sinden kir k ya� kOc;Ok kor bir �ark1oya vurulmu�; kad1n1 tap1naga geti­
rere k Budao c;evreleri �a� k1na c;evirmi�. lc;tenlikle kaleme ald1g1 erotik
�iirleriyle ve �akuhac;i (bambu flOt) mOzigindeki devrimci besteleriyle
OnlO. " K1z1I lpli k " (ya da eroti k) diye bilinen Zen o kulunun kurucusu.
Ayni zamanda, Olkenin en bOyO k hat sanat1 ustalanndan say11iyor.

Sevdigimin gomii.sii. nergis kokar

Geceyans1, dii�iimde,
yiiziinii goriir ah ederim,
a�k evindeki o eski giinler 65
burnumda tiiter.
Gogerip «;i«;ege duran
bir erik agac1ydm,
balh nergisler a«;ard1
arasmda bacaklarmm.

Dolyatagm bir dii� bah«;esi,

uzanm1� kii«;iik «;i«;ek 1t1rh erkekligiyle,
bir �ark1 tutturmu�, 1rmagm1 yudumluyor,
-giinbat1m1, ay1�1g1- �ark1m1z siiriiyor.
,,,,
Ryokan
1758-1831 y1llan aras1nda ya?am1$. Japonya'daki Zen Budaci mezhep­
lerin en buyu90 Soto'ya ba9h bir rahip. Gerc;e k bir Zen ustas1 olmas1na
kar?in, hic;bir zaman bir tapina91n ba?inda bulunmam1$. Hon?u adas1n­
da, "kar Olke si" denen Niigata ilinde dilenerek ya?am1$. Kaea Budala
anlam1na gelen Zen ad1 Daygu'yu benimsemi$. Ayni zamanda, unlu bir
hattat. Do9ac;lama ?iirleri ve hat sanat1 yap1tlann1 parayla satmam1$,
hep birilerine arma9an etmi$. Ya$hh9inda a?1k oldu9u gene; bir rahibe­
ye a?k ?iirleri yazm1$. Hayatm1n son gunlerini, bir Sinto tap1na91nda ka­
p1cih k yaparak gec;irmi$.

<;ekip giderken bu diinyadan

sana ne armagan alsam
giderayak gonliin olsun diye?
Gok�e �i�eklerini mi ilkyazm,
yaz boyu oten guguk ku�lanm m1,
san yapraklanm m1 sonbaharm? 67

Bir riiya m1yd1 tiim olup biten?

Hani �u ge�ip giden giinler,
bir serap m1yd1 tekmili birden?
Tum gece kulag1m giiz yagmurunda,
kirpigim kirpigime degmeden.
 Yosano Akiko
1878-1942 y1llannda arasmda ya�am1�. Geleneksel kahplan k1ran, ah�1l­
mam1� usluptaki �iirleriyle unlu. Arna romanlan, denemeleri, masallan,
<;evirileri ve 6zya�am6ykusuyle verimli bir yazar ayni zamanda. Ilk ve en
unlu �iir kitab1 Midaregami'de ( Kan�1k Sa<;lar) erotik a�k1n tutkulan ve
yurek k1rg1nlanni i�lemi�. Yume no Hana (Du� Ci<;ekleri) ve Natsu yori
aki e (Yazdan Guze), daha sonraki 6nemli �iir kitaplan. Japan edebiya­
t1nin bawap1tlanndan Genci'nin Oykiisii'nu <;a<')da� Japoncaya <;evir­
mi�. Japonya'nin yay1lmao politikalanna kar�1 nerdeyse tek ba�1na bay­
rak a<;m1�. Hayat1 boyunca, Olkesindeki kad1n haklan hareketinin 6n
saflannda sava�1m vermi�. Kimilerine gore, Japonya'nin ilk feministi.

Kim korkar felegin sillesinden,

�an �ohret kimin umurunda!
Tek bir soz soylemeden,
goz goze, el ele,
68
a�km a�kma dii�mii�iiz.

Memelerimi ellerine al,

kald1r pe\esini gizlerin,
bagnmda 1t1rh ve klZll
binbir giil gogersin.
Doyumsuz gi.izellikte
ads1z bir su k1y1smda
yalmz ge�ti di.in gece.
Yazm hoyrat �afagmda,
k1rlar 1ss1z alabi ldigine .

Sular doki.indi.ikten sonra,

gi.izelim sevgilime,
mor fista01m1 verdim
i.i�i.imesin diye.
Al bast1 gi.il yi.izi.ine .

•
69

H1zla ge�iyor ilkbahar,

her �ey yitip gidiyor.
Dokunu�larmla ne zaman
memelerimi ac1tsan
inim inim inliyorum.
Adi Sam Bilinmeyen Ozanlardan

<;1plak k1rlarmdan giiziin,

otii�iir ctmrbocekleri:
"Bekleriz! Bekleriz! "
<;1kar seslenirim ben de:
"Kimi? Beni mi? Beni mi?"

Bu sevda
h ayalifenere
dondiirdii beni .
Ah, hayalinin 71

feneri olayd1m
ke�ke.

Bir pusula gondersem,

"Ay akhm1 i;eliyor,
gece biiyiileyici" desem,
"Gel" dedim sanacaksm,
"Gelme" dememi�ken!
Oyle bakma bana,
Sazlara dolanan �imenden
Daha sevecen -
Giili.imseme bana oyle,
Kimse anlamasm .

A�k1m1 yamts1z b1rakan sen,

sakm unutmayasm:
Dag bile yank1s1yla
yamt verdi
gozlerimden akan ya�lara .

•
73

Degil mi ki, geceleri

siyah bir pars gibi
dii�lerime giriyorsun,
anla�ild1, bu a�k beni
oldiirsiin istiyorsun .

Guguk ku�u
otiiyor!
Yaz siisenleri,
gozlerimi
a�ka a�1yor.
 Nerdeyse
kanacag1m
giizel sozlerine,
�u diinya
yalan diinya
olmasa.

Meraktan (fathyordum;
sen mi varaydm benim yamma,
ben mi geleydim senin oraya?
Sonunda, Ay'm yiizii k1zard1;
kap1m1 ortmeden uyumu�um.

74
•

Doruklann alacakaranhgmdan
agustosboceklerini duydugunda,
daglarm karalularma bakar,
artik ak�am iniyor samrsm:
geceyi dinlersin �ark1larmda .

Senle ben,
iki yaprag1y1z (fam agacmm;
bir giin kuruyup dokiilse de
hi(f aynlmayan birbirinden.
Doruklardaki yuvalannda
agustosbocekleri otedursun,
ak§am dev§irir karanhgm1.
Ne bir gelen, ne bir giden
Yalmz riizgar seslenen .

Yapraklar alacaya i;alarken,

giizdiir, Ay birba§ma bekler;
geyigin keskin i;1ghg1yla, birden,
tekmil hiiziinler geri cloner,
ba§lar kederli saatler yeniden .

•
75

Gogiin engin eriminde

buzlar nas1l erirse
h ii; fark edilmeden,
katl yiiregin oyle erisin
benim ii;in.

Sabahm ilk l§1klan

belli belirsiz titre§irken,
hii; ses i;1karmadan
mintamm giydiriyorum
yaslara biiriinerek.
 Mevsimler gec;:erken
hiizniin filizlerinden
ne bir giz, ne bir iz.
Bu 1ss1z giiz gecelerinde
onulmaz yaslar ic;:indeyiz .

Riizgarla savrulan dalgalar,

c;:arp1p k1y1lara, c;:amlarm
koklerini ac;:1ga c;:1kanrken,
korkanm, c;:abucak ele verecek
a�k1m1 h 1c;:kmklanm .

•
76

Bir daha hie;: goremeyecegi m

bir sevgilinin ozlemiyle,
Tama Koyu kumsalma
yayd1m giysilerimi ,
umars1z, yapayalmz bi r gece .

Ate�ine yand1m, cancagz1m,

burnumda tiittiin, dayanamad1m,
kalkt1m seni gormeye geldim.
Bahar yagmuru dindi mi,
gok mii delindi, nereden bileyim?
Sevgilirnin evinin
oni.inden ge�erken,
hi� konu�rnasa da olur.
Yeter ki li.itfetsi n,
gozlerini gostersin.

De ki, yolculuga �1ktm,

deniz k1y1smda konakladm
ve sis bast1rd1 ans1zm.
Bil ki, inleyip ah ederken
kopan nefestir ci gerirnden.

77
Gey�a �ark1lar1

Ne zaman sake koyacak olsam

sevdigim delikanlmm kadehi ne,
kiraz <;i<;egi gibi k1zarmm hemen
daha kadehi dudagma gotiirmeden.

Diin gece bir dii� gordiim,

meger yeniden kavu�mu�uz.
Sevin<;le gozlerimi a<;tim,
bo� yere seni arand1m,
iki goziim iki <;e�me . 79

Az onceki sevi�meler,
<;ubugumun ate�i gibi,
yava�<;a koreldi gitti,
yalmz kiilii kald1 geriye.

Geceleyin tek ba�ma,

gozya�mdan bi r do�ekte;
sanki 1ss1z bir deryada,
terk edilmi� bir tekne.