ARALIN 1: METALINGGWISTIKA AT
MASUSING PAGTALAKAY SA WIKA
KAHULUGAN NG WIKA
● Henry Gleason
- Wika ay masistemang balangkas ng
sinasalitang tunog at isinaayos sa
paraang arbitraryo
KATANGIAN NG WIKA
1. Masistemang Balangkas
- May kaayusan o order
- Nagsisimula sa tunog, salita, parirala,
sugnay, o pangungusap
2 Uri: Tunog at Kahulugan
2. Sinasalitang Tunog
- Nabubuo sa tulong ng sangkap ng
pagsasalita: dila labi, babagtingang tinig,
ngalangala
- Ito ay sinasalita
- Ang pagsulat ay representasyon
lamang ng wika na gumagamit ng letra:
Hindi matatawag na alam niya ang isang
wika sapagkat nasusulat o nababasa
niya ito. Dapat naisasalita niya din.
3. Pinipili at Isinasaayos sa Paraang
Arbitraryo
- Napagkasunduan
- Ang tunog ng pagbigkas ay pinili at
isinaayos para sa layunin ng mga
gumagamit
4. Ginagamit sa Komunikasyon
- Communis = to work publicly with
- Nagbibigkis sa mga tao upang magkaisa
- Wika ang pangunahing behikulo sa
komunikasyon ng dalawa o higit pang
taong nag-uusap o Ipinapahayag ang
pangangailangan, damdamin at iniisip sa
pakikipag-ugnayan
5. Pantao
- Naiiba ang wikang pantao sa tunog na
nililikha ng mga insekto at hayop dahil
walang itong sistema at kahulugan
- Ginagamit ang wika sa pagsasalin at
pag-uugnay ng kultura
- Lahat ng tao sa mundo ay may kakayahan
at potensyal na mapag-aralan ang wika sa
daigdig
-
6. Nakaugnay sa Kultura
- Kultura ay paraan ng pamumuhay, hindi
mapaghihiwalay
- Sa pamamagitan ng wika, nagkakaalaman
at nagkakaugnayan sa pamumuhay,
saloobin, tradisyon, mithiin at paniniwala
ng mga tao
- Ang bagay, kaisipan, pangyayari o
phenomena ay mahalaga sa isang grupo,
mas nagiging detalye sila sa
pagpapangalan nito - Lakoff
KATANGIAN NG WIKA NA HINDI BASE KAY
GLEASON
1. Natatangi
- Bawat wika ay may kanyang sariling set
ng mga tunog, yunit panggramatika at
sistema ng palaugnayan
- Ang bawat wika ay naiiba sa ibang wika
2. Nagbabago
- Ang pamumuhay ng tao ay nagbabago
dulot ng teknolohiya at agham
- Ang wika at kultura ay may ugnayan, pati
wika ay nagbabago (dinamiko)
3. Malikhain
- taglay ng wika ang tuntunin na makabuo
ng salita, parirala, sugnay at pangungusap
- Kakayahang lumikha ng mga bagong
salita na hindi pa nasabi, naririnig o
nababasa
KAHALAGAHAN NG WIKA
- Ang kakayahang magkapagsalita o
gumamit ng wika bilang kasangkapan sa
pagpapahayag ay napakahalaga sa
komplikadong lipunan
- Nagbibigay pagkakakilanlan at
edukasyon na sumusukat at
nagpapatibay sa ating kalinangan o
kultura
- Ang katuturan o pagpapabuti ng isang
tao ay sa pamamagitan ng pakikipag-
ugnayan
Panlipunang nilalang (social being)
- Maipapakita ang galit, takot, pangamba,
hinaing, kalungkutan, pag-ibig, kagalakan
at pangarap
J. HAROLD JANIS (1977)
- “Katunayan, maraming matatanda sa
mundo ang mga mangmang o di
makasulat at makabasa. Marami sa mga
wika ng daigdaig ang walang sistema ng
pagsulat. Hindi hadlang ang kawalan ng
edukasyon maging ang mga material na
bagay sa pagtatamo ng panlipunang
kaayusan at kaunlaran.
ANG PINAGMULAN NG WIKA
Ang Eksperimento ni Haring Psamtiko I ng
Ehipto (17th Century B.C.)
- Tala ni Herodotus (Ama ng
Kasaysayan)
- Ang kambal na sanggol ay inilagay sa
tahimik na lugar na walang maririnig na
salita.
- Ang unang salita na mabibigkas ang
pinakamatandang wika
- Narinig ng pastol ang “beco” = tinapay
mula sa mga Phrygians (Turkey)
- Maaring bubbling lamang ito
Ang Eksperimento ni Haring Frederick II ng
Roma (1194-1220 B.C.)
- Paring Pransiskano
- Inutusan niya ang babae na magpanggap
na ina ng sanggol
- Kinausap ng hari ang sanggol nang
malaman kung ang unang wikang
babangitin niya ay Griyego, Latin, o Arabe
- Bigo ang eksperimento
Ang Eksperimento ni James IV ng Scotland
(1473-1513)
- Ipinahuli ng Hari ang 1 babae at dinala sa
isla kasama ang 2 bata
- Matuklasan kung anong wika ang unang
sasabihin ng mga bata sa kanilang paglaki
= (mahusay sa wikang Hebreo)
Mga Teorya Hinggil sa Pinagmulan ng Wika
- Dalawang tala: Pasimula ng paglaganap
ng wika sa buong daigdig
- Nagtutunggalian sa isa't isa, subalit hindi
ito dapat tingnan sa puntong literal. Hindi
magkasalungat ang dalawang bagkus ay
tuwirang magkaugnay
Tore ng Babel (Teorya ng Kalituhan)
- Lumang tipan
- Ika-11 kabanata sa aklat ng Genesis,
bersikulo 1-8.
- Ang daigdig ay isang bayan na may isang
wika at paraan ng pagsasalita.
- Nagagawa nila ang planuhin nila. Halikayo
at guluhin ang kanilang wika upang hindi
sila magkaunawaan.
- Bibliya Genesis 11:1-9
Tore ng Pentecostes (pagdating ng banal na
Espiritu Santo)
- Bagong tipan
- Ang tala hinggil sa Pentecostes ay
matatagpuan sa ika-2 aklat ng mga Gawa
bersikulo 1-12.
- Pangako ni Hesukristo sa Kanyang mga
Apostol na bibigyan sila ng Diyos Ama
upang mapalaganap nila ang mabuting
balita ng kaligtasan bilang mga saksi ni
Hesukristo. (Gawa 1:6-10).
ARALIN 2: MGA TEORYANG PINAGMULAN
NG WIKA
1. Teoryang Ding-dong
- Lahat ng bagay sa paligid ay lumilikha ng
sariling tunog.
- Binibigyan ng kahulugan ang mga bagay
- Marami sa kapaligiran na walang tunog
2. Teoryang yum-yum
- Ang kilos o bagay na tumutugon sa
kumpas ng kamay ay may kahulugan.
- Ginagaya ng bibig o dila na nakalilikha
ng tunog o salita.
- Sanhi ng pagbabawas ng galaw ng
katawan
3. Teoryang Pooh-pooh
- Silakbo ng damdamin
- Biglaang salita dulot ng nararamdaman
Hal. Takot, saya, sakit, galak, lungkot, iyak,
pagkabigla etc.
4. Teoryang Bow-wow
- Nanggagaya sa tunog ng kalikasan
5. Teoryang yo-he-ho
- Bunga ng puwersang pangkatawan
Hal. Tunog na binibigkas sa paglalaro ng karate,
boksing, suntukan.
Yaa! Pak! Bog! Hey! Atbp.
6. Teoryang La-la
- Mula sa Linggwistang (Denmark) na si
Otto Jespersen
- Ang salik na tumutulak sa tao para
makapagsalita ay ang romansa
Hal. Tula at awitin
7. Teoryang Tarara-boom-de-ay
- Seremonya o ritwal
 - Naging bahagi ng pamumuhay at kultura
ang mga salitang naibubulalas.
Hal. Sayaw, sigaw, ungol
8. Teoryang Ta-ta
- Paggaya ng galaw ng katawan,
koordinasyon ng bibig at dila.
- Ta-ta = paalam o muestra.
ARALIN 3: MGA BARAYTI NG WIKA
- Speech variety: kapansin-pansin na anyo
ng wika o uri ng pananalita ng tao o grupo
na gumagamit nito
- Kaibahan o pagbabagong nagaganap sa
isang angkan ng wika
URI
1. Idyolek
- tangi sa isa o pangkat ng mga tao na
may komon na wika
- May mga taong kilometriko o mabulaklak,
malakas at mahina, at may salitang
nakasanayan ng banggitin nang paulit-ulit
2. Dayalekto
- lugar, panahon at katayuan sa buhay at
heograpikal na komunidad
- panrehiyunal o wikain
3. Sosyolek
- Palatandaan ng istratipikasyon ng lipunan
na nagsasaad sa pagkakaiba ng paggamit
ng wika batay sa katayuan sa lipunan o
grupo.
- lipunang ginagalawan
Pormal:
- Takdang Aralin, Asignatura, Ama, Politiko
Di-Pormal:
- Chaka, Gora, Pre, Ermat, Parak
Ang mga milenyal at edgers ay lumilikha
ng kanilang tatak na salita na pansamantalang
madagdagan o mabago ang mga nakasanayan
na natin na salita o lenggwahe
1. Jargon
- natatanging bokabularyo ng partikular na
pangkat at may pagkilala sa kanilang
trabaho o gawain.
Hal. Forex, Chat, Pedxing, Download, online
2. Argot o sikretong lingo (sagrado sa
isang tiyak na lipunan (gay lingo) para sa
layuning ang mga pangkat lamang ang
magkaunawa)
Wika ng Beki o Gay Lingo
- grupong nais mapanatili ang kanilang
pagkakakilanlan
- Binabago ang tunog o kahulugan ng salita
- maririnig mo sa mga beki.
Hal. Churchchill – sosyal, Bigalou – malaki, Indian
jones – nang- indiyan (o nag-iwan), Givenchy –
pahingi, Juli Andrew – mahuli
3. CONOC (Coñoctic o Conyospeak)
- baryant ng Taglish na may ilang salitang
Ingles na inihahalo sa Filpino
- Codeswitching
ANTAS NG WIKA
- kaantasan ng wika ayon sa kung paanong
paraan at anong pagkakataon ito
ginagamit
- nagpapakilala sa pagkatao ng bawat
indibidwal
PORMAL NA KATEGORYA
1. Pampanitikan/Panretorika -
matatalinghagang pahayag
Hal. malarosang pisngi, taingang kawali, boses-palaka
2. Teknikal - agham at matematika
Hal. hydraulic, H2O, kg
3. Cybernetic - teknolohiyang computer
Hal. upload, chat, online
4. Pambansang wika (Filipino) - malawak
na paggamit o lingua franca sa buong
Pilipinas
IMPORMAL NA KATEGORYA
5. Dayalektal/Rehiyunal - iba't ibang
lalawigan sa bansa
Hal. salitang fluko: balay-bahay, dugyot-marumi,
balasang-dalaga/anak na babae
6. Kolokyal - karaniwang gamit sa usapan
Hal. karaniwang mamamayan, walang pagsasaalang-
alang sa kawastuhang pambalarila (kaalaman at
paggamit sa wastong mga salita)
 7. Balbalang - wikang panlansangan - EDUKASYON
- Proseso ng disiplina may kaugnayan sa
Hal. bady, erpat, post, lonta sining o agham ng paggamit ng
siyentipikong kaalaman sa mga praktikal
8. Bulgar - mura at malalaswang salita na suliranin

- Manunulat. Pinaghirapang akda o artikulo

ay paraan ng pakikipagtalastasan sa
ARALIN 4: KAHULUGAN NG KOMUNIKASYON mambabasa.
- Medisina. Kailangang maipaliwanag ang
Komunikasyon o Pakikipagtalastasan: kondisyon ng pasyente nang malapatan
nang lunas. “Ars medisina o sining ng
- Proseso ng pagpapalitan ng impormasyon panggagamot”
gamit ang tiyak na sistema ng mga
simbolo. - Anumang gawain ay hindi matagumpay
- Pagpapahayag, nagpapabatid o na maisasakatuparan kung hindi
pagbibigay ng impormasyon sa mabisang kinasasangkutan ng komunikasyon.
paraan
- pakikipag-ugnayan, pakikipagpalagayan o ● ARKITEKTURA
pakikipag-unawaan - Ang sining at agham ng pagdibuho ng
- American College Dictionary (Barnhart mga gusali.
et al.): “Ang komunikasyon ay - Mula sa mataas na antas ng pagpaplano
pagpapalitan ng ideya, opinyon o ng bayan, dibuhong urban, at
impormasyon sa pamamagitan ng arkitekturang tanawin hanggang sa
- pagsasalita, pagsulat at mga senyas”. mababang antas ng pagdibuho ng
- Aktibong proseso na binubuo ng kasangkapan o produkto at arkitekturang
enkowding, transmitting at dekowding ng Destinasyon ang kabilang sa sakop ng
mensahe. pagdibuho ng kabuuang gawang
kapaligiran.
KAHALAGAHAN
● SIKOLOHIYA
● LIPUNAN
- Siyentipikong pag-aaral sa pag-uugali ng
- Lipon: nagsama-sama at nagkakaisa
mga nilalang.
- Mahalaga ang komunikasyon upang
magka-unawaan, malaman ang
KASAYSAYAN
pagkakatulad maging ang pagkakaiba.
- Genesis: nilikha ng Diyos si Adan at
- Pundasyon ng lipunan
naisip Niya na kailangan nito ng
- Ang pamilya. Mahalaga ang
makakasama, kaya't hinugot ng
komunikasyon sa tahanan. Ang tahanang
Panginoon ang isang bahagi ng tadyang
may puwang sa pakikipagtalastasan ay
ni Adan at dito nilikha si Eba.
magbubunga ng tagumpay.
3500 BC-2900 BC
● POLITIKA
- Phoenician: alpabeto
- Mahalaga ang komunikasyon upang
- Sumerian: cuneiform o pietograph,
mabatid at maunawaan ang suliraning
nakasulat sa mga clay
kinakaharap ng bansa.
- Hieroglyphic: paraan ng pagsulat ng mga
- Pinagtitibay ng komunikasyon ang mga
taga ehipto.
batas at mga kautusang gagabay sa atin
sa maayos at maunlad na bansa.
1775 BC
- Puhunan ng politiko ang kakayahan
- Griyego: Alpabetong ponetiko (530
mahimok ang mamamayan na magtiwala
BC), isinusulat mula sa kaliwa pakanan,
sa kanyang pamumuno.
nakapagtayo ng kauna-unahang silid
aklatan sa Tsina.
● PROPESYON
- Ang tagumpay sa propesyon ay
1400 BC
nakasalalay sa maayos na pakikipag-
- Pinakamatandang sulat, na buto ang
ugnayan niya sa mga tao.
ginamit panulat.
- Guro. Mamulat ang isipan ng kanyang
mga mag-aaral.
1270 BC Taong 1942
- Kauna-unahang ensiklopedya sa Syria - Transistor.

200 BC - 100 BC Taong 1963

- Sa Ehipto at Tsina, ang tao ang siyang - Satelayt.
mensahero na naghahatid ng mga
mensahe sa mga istasyong itinayo para ARALIN 5: HEGEMONYA NG WIKANG INGLES
rito, sila ay naglalakad lamang o apoy AT ANG TUGON NG PAMAHALAANG
tanda na may mensaheng ipinaabot. PILIPINO

37 BC Wika at Yugto ng Wika:

- Emperor Tiberius: heliograph, paggamit ● Wikang Ingles: Amerikanong mananakop
ng salamin sa paghatid ng mensahe. na ipinalaganap sa publiko at sa
pampribadong edukasyon (1901)
Taong 305 ● Unang Yugto ng Wikang Tagalog
- Kauna-unahang imprenta sa tsina (Tagalog-1): Unang pinangalanang
- Nakaukit sa kahoy ang mga simbolo. wikang pambansa (1935)
- Paglabas ng pahayagan sa Europa taong ● Ikalawang Yugto ng Wikang Tagalog
1450. (Tagalog-2): pang-akademikong
asignatura (1940)
Taong 1455
- Johannes Gutenberg ● Unang Yugto ng Wikang Pilipino
- Kahoy na ginamit sa unang pag-iimprenta (Pilipino-1): Ang Tagalog ay pinalitan ng
ay pinalitan ng printing press gamit ang Pilipino (1959)
metal o bakal. ● Ikalawang Yugto ng Wikang Pilipino
(Pilipino-2): pinanatiling wikang opisyal at
Taong 1821 pang-akademiko ngunit tinanggalan ng
- Charles Wheatstone: Kauna- unahang katayuan bilang wikang pambansa (1973)
mikropono
● Ang Unang Wikang Filipino (Filipino-1):
Taong 1831 artipisyal na wika na bumubuo sa
- Joseph Henry: elektronikong telegrapo konstitusyon (1973) at ipinalit sa wikang
Pilipino bilang wikang pambansa
Taong 1835 ● Ang Ikalawang Wikang Filipino
- Samuel Morse: Morse Code (Filipino-2): ang wikang Pilipino ay
kilalang wikang opisyal, pang-akademiko,
Taong 1843 pambansa, at pinangalanang “Filipino” ng
- Ang linya ng elektronikong telegrapo na 1987 Konstitusyon
nakaaabot sa malalayong lugar.
- Alexander Bain: Fax machine ● Setting (Saan)
● Participants (Sino)
Taong 1861 ● Ends (Layunin)
- Pony Express: Paraan sa paghahatid ng ● Act Sequence (Takbo ng Pangungusap)
koreo (Estados Unidos) ● Keys (Pormal/Impormal)
● Instrumentalities (Midyum)
Taong 1876 ● Norms (Paksa)
- Alexander Graham Bell: telepono ● Genre (Pasalaysay, pakikipagtalo,
paglalarawan)
Taong 1894
- Guglielmo Marconi: Wireless
telegraphy

Taong 1895
- Natuklasan at ginamit ang pelikula.

Taong 1921
- Radyo.

Taong 1925
- Telebisyon.