Lądy i oceany na Ziemi - rozmieszczenie mórz i oceanów na Ziemi; wyprawy

geograficzne; jednostki ukształtowania powierzchni na poszczególnych kontynentach;

Kontynenty to wielkie obszary lądowe otoczone wodami oceanów i mórz. Każdy fragment kuli
ziemskiej, który nie jest zalany wodami mórz i oceanów, nazywamy lądem. Wśród lądów
wyróżniamy wielkie obszary o powierzchni wielu milionów kilometrów kwadratowych, nazywając
je kontynentami oraz małe fragmenty lądów nazywane wyspami. Natomiast oceany tworzą
Wszechocean, czyli słoną powłokę wodną występującą na powierzchni Ziemi. Całą powierzchnię
kuli ziemskiej można ogólnie podzielić na obszary lądowe i wodne (morskie). Przeważająca część
powierzchni naszej planety pokryta jest wodami (71%). Łączne zasoby wodne Ziemi oceniane są
na niespełna 1,4 mld km3.
 Kontynenty w liczbach - uksztaΠtowanie pionowe kontynentów

Powierzchnia Średnie Najwyższy szczyt Najgłębsza depresja

Kontynent (W mln km 2) wzniesienie (w m) wysokość (w m n. p. m.) (w m p. p. m.)

Azja 44.4 292 Mount Everest - 8848 Morze Martwe - 405

(Czomolungma)

Afryka 30.3 657 Kibo (Uhuru w masywie Kilimandżaro) – 5895 Jezioro Assai - 153

Ameryka Północna 24.2 781 McKinle - 6194 Dolina Śmierci - 86

Ameryka Południowa 17.8 655 Aconcagua - 6960 Jezioro Laguna

del Carbon - 105

Antarktyda 14 2030 Góra Winsona – 5139

Europa 10.5 292 Mont Blanc - 4807 Nizina Nadkaspijska - 28

Australia z Oceanią 8.5 330 Yaya (Puncak Jaya) -5030 Jezioro Eyre - 16
 Oceany w liczbach - rozmieszczenie i głębokość oceanów

Ocean Średnia głębokość (w m) Najgłębsze rowy Głębokość (w m p.p.m)

Spokojny (Pacyfik, Wielki) 976 Mariański 10911

Tonga 10882

Filipiński 10830

Izu Ogasawara 10640

Kurylski 10542

Japoński 10374

Kermadec 10047

Atlantycki 3602 Puerto Rico 9220

Sandwich Południowy 8428

 Oceany w liczbach - rozmieszczenie i głębokość oceanów

Romanche 7858

Indyjski 3711 Jawajski 7725

Diamantina 7102

Arktyczny 1131 północna część Morza Grenlandzkiego 5527

PLANETA ZIEMIA.
Środowisko przyrodnicze kuli ziemskiej ma złożoną strukturę i ulega nieustannym przemianom. Od
momentu powstania Ziemia znajduje się ciągle pod wpływem procesów kosmicznych, globalnych,
regionalnych i miejscowych. Źródłem procesów zachodzących w środowisku Ziemi jest energia
docierająca do nas z zarówno z zewnątrz (energia słoneczna) jak i z wnętrza naszej planety.
Powoduje ona nieustanny ruch materii w jego obrębie, co w konsekwencji przyczynia się do
zachodzących tu częstych przemian.
Środowisko Ziemi tworzy system otwarty, w którym następuje wymiana materii i energii
z otoczeniem. Dopływ i odpływ energii oraz materii zmierzają do osiągnięcia stanu równowagi
dynamicznej.
 Schemat pokazujący stan równowagi oraz przepływ i krążenie energii i materii w otwartym
systemie przyrodniczym Ziemi.
Środowiskiem życia i działalności człowieka jest powierzchnia Ziemi. Jednocześnie jest to miejsce
zetknięcia się kilku sfer tworzących tzw. powłokę krajobrazową kuli ziemskiej. Są to:

 warstwa gazowa otaczająca naszą planetę – zwana atmosferą,

 powłoka skalna tworząca zewnętrzną część Ziemi, zwana litosferą,
 hydrosfera, czyli wody znajdujące się na Ziemi, pod jej powierzchnią oraz w atmosferze,
 na styku atmosfery, litosfery i hydrosfery rozwinęła się sfera życia zwana biosferą. Jednym z jej
składników jest człowiek.
Przez setki milionów lat przyroda Ziemi, zarówno ożywiona, jak i nieożywiona, podlegała
działalności procesów naturalnych. W ostatnich kilku tysiącach lat na środowisko zaczął
oddziaływać człowiek, będący jednym z elementów tego środowiska. Oddziaływanie to szczególnie
nasiliło się w ostatnich stuleciach, co doprowadziło do zaburzeń w funkcjonowaniu środowiska w
niektórych regionach Ziemi. W obrębie biosfery wyodrębniono sferę, w której działa człowiek –
antroposfera.