Podstawowe regulacje prawne określające tryb tworzenia i zasady organizacji

placówek opiekuńczo-wychowawczych w polskim systemie pomocy społecznej.

Całodobowe placówki opiekuńczo - wychowawcze zapewniają dzieciom pozbawionym częściowo i

całkowicie opieki rodzicielskiej oraz niedostosowanym społecznie całodobową ciągłą lub okresową
opiekę i wychowanie oraz zaspokajają ich niezbędne potrzeby bytowe, rozwojowe, w tym
emocjonalne, społeczne, religijne, a także zapewniają korzystanie z przysługujących na podstawie
odrębnych przepisów świadczeń zdrowotnych i kształcenie.

Zgodnie z art. 80 ustawy o pomocy społecznej, dziecko powinno być kierowane do całodobowej
placówki opiekuńczo – wychowawczej dopiero po wyczerpaniu innych możliwości pomocy rodzinie
naturalnej lub zapewnienia mu rodzinnych form pieczy zastępczej. Pobyt w placówce powinien mieć
charakter przejściowy, tj. do czasu powrotu dziecka do rodziny naturalnej lub ustanowienia rodziny
zastępczej.

Placówki ze względu na specyfikę działań dzielą się na :

Placówki wsparcia dziennego

Wspierają rodzinę w sprawowaniu funkcji opiekuńczych.

Zapewniają pomoc rodzinie i dzieciom sprawiającym problemy wychowawcze, zagrożonym

demoralizacją, przestępczością lub uzależnieniami. Współpracują ze szkołą, ośrodkiem pomocy
społecznej i innymi instytucjami w rozwiązywaniu problemów wychowawczych.

Z uwagi na charakter wykonywanych działań ustawa rozróżnia dwa rodzaje placówek wsparcia
dziennego :

1. opiekuńcze; których celem jest pomaganie dzieciom w pokonywaniu trudności szkolnych i

organizowanie czasu wolnego, prowadzone w formie świetlic, klubów, ognisk wychowawczych
i kół zainteresowań,
2. specjalistyczne; realizujące, obok funkcji opiekuńczej, programy psychokorekcyjne i
psychoprofilaktyczne w tym terapia pedagogiczna, psychologiczna, rehabilitacja,
resocjalizacja.

Zgodnie z art. 17 pkt. 12 ustawy o pomocy społecznej, prowadzenie i zapewnienie miejsc w

placówkach opiekuńczo – wychowawczych wsparcia dziennego jest zadaniem własnym gminy. Powiat
również może organizować i prowadzić placówki opiekuńczo – wychowawcze wsparcia dziennego o
charakterze ponadgminnym, realizując zadanie, o którym mowa w art. 19 pkt.4 ustawy.

Placówki interwencyjne

Zapewniają dziecku pozbawionemu częściowo lub całkowicie opieki rodziców, znajdującemu się w
sytuacji kryzysowej:

a. doraźną całodobową opiekę na czas trwania sytuacji kryzysowej,

b. dostęp do kształcenia dostosowane do jego wieku i możliwości rozwojowych
 c. opiekę i wychowanie do czasu powrotu do rodziny naturalnej lub umieszczenia w rodzinie
adopcyjnej lub zastępczej, całodobowej placówce opiekuńczo- wychowawczej typu
rodzinnego albo socjalizacyjnego
d. dostęp do pomocy psychologiczno- pedagogicznej odpowiedniej do zaburzeń i odchyleń
rozwojowych lub specyficznych trudności w uczeniu się.

Do placówki interwencyjnej są przyjmowane dzieci od 11 roku życia na podstawie rozstrzygnięcia

sądu w sprawach opiekuńczych, niezależnie od miejsca zamieszkania. W wyjątkowych sytuacjach do
placówki interwencyjnej mogą być przyjmowane dzieci młodsze.

Placówka interwencyjna sporządza diagnozę psychologiczno- pedagogiczną dziecka i diagnozę jego

sytuacji rodzinnej oraz ustala wskazania do dalszej pracy z dzieckiem.

Pobyt dziecka w placówce interwencyjnej nie może trwać dłużej niż 3 miesiące.

Placówki rodzinne

Zapewniają dzieciom częściowo lub całkowicie pozbawionym opieki rodziców całodobowa opiekę i
wychowanie w warunkach zbliżonych do domu rodzinnego oraz opiekę.

Ponadto placówki rodzinne tworzą jedną, wielodzietną rodzinę dla dzieci, którym nie znaleziono
rodziny zastępczej lub przysposabiającej, wychowują dzieci w różnym wieku, w tym dorastające i
usamodzielniające się, umożliwiają wspólne wychowanie i opiekę licznemu rodzeństwu, zapewniają
dzieciom kształcenie, wyrównywanie opóźnień rozwojowych i szkolnych, ustalają zasady kontaktów
dziecka z rodzicami w porozumieniu z sądem, centrum pomocy i ośrodkiem adopcyjnym.

Placówki socjalizacyjne

Zapewniają całodobową opiekę i wychowanie dzieciom całkowicie lub częściowo pozbawionym opieki
rodzicielskiej oraz zaspokajają jego niezbędne potrzeby, zapewniają zajęcia wychowawcze,
korekcyjne, kompensacyjne, logopedyczne, terapeutyczne, rekompensujące braki w wychowaniu w
rodzinie i przygotowujące do życia społecznego, a dzieciom niepełnosprawnym – odpowiednią
rehabilitację i zajęcia specjalistyczne, zapewniają dzieciom kształcenie, wyrównywanie opóźnień
rozwojowych i szkolnych, podejmują działania w celu powrotu dziecka do rodziny naturalnej,
znalezienia rodziny przysposabiającej lub umieszczenia w rodzinnych formach opieki zastępczej,
pracują z rodzina dziecka, organizują dla sowich wychowanków odpowiednie formy opieki w
środowisku, grupy usamodzielniające oraz kontakt z rodzinami zaprzyjaźnionymi.

Placówki wielofunkcyjna

Zapewnia dzieciom dzienną i całodobową opiekę oraz wychowanie, realizując zadania przewidziane
dla placówki wsparcia dziennego, placówki interwencyjnej i placówki socjalizacyjnej, a także łączy
dzienne i całodobowe działania terapeutyczne, interwencyjne i socjalizacyjne skierowane na dziecko i
rodzinę dziecka.

Placówka wielofunkcyjna pracuje z rodziną dziecka w celu usprawnienia jej umiejętności opiekuńczo-
wychowawczych.
Kierowanie do placówek opiekuńczo –wychowawczych

Podstawą skierowania dziecka do placówki jest orzeczenie sądu o umieszczeniu dziecka w placówce
albo wniosek rodziców lub opiekunów prawnych o umieszczenie dziecka w placówce. Dziecko
kierowane jest do placówki przez powiat właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka.
Jeżeli powiat właściwy nie może skierować dziecka do placówki z powodu braku placówki
odpowiedniego typu lub z powodu braku miejsca w takiej placówce, zwraca się do innego powiatu z
wnioskiem o skierowanie dziecka do odpowiedniej placówki na jego terenie.

Zadania Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie

 pomoc finansowa dla wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych na

usamodzielnienie, kontynuację nauki lub na zagospodarowanie (w formie rzeczowej);
 podejmowanie działań w kierunku uregulowania sytuacji prawnej dzieci umieszczonych w
placówkach opiekuńczo - wychowawczych;
 pomoc w usamodzielnieniu się wychowanków placówek opiekuńczo - wychowawczych;
 pomoc i poradnictwo dla wychowanków placówek opiekuńczo - wychowawczych,
młodzieżowych ośrodków wychowawczych, specjalnych ośrodków szkolno - wychowawczych
oraz domów dla matek z małoletnimi dziećmi;
 odpłatności rodziców naturalnych za pobyt dzieci w placówkach opiekuńczo -
wychowawczych;
 praca socjalna z rodzinami naturalnymi dzieci umieszczonych w placówkach opiekuńczo -
wychowawczych;
 przeprowadzanie wywiadów środowiskowych z rodzicami naturalnymi dzieci umieszczonych w
placówkach opiekuńczo - wychowawczych;
 prowadzenie postępowań administracyjnych zmierzających do ustalenia czy rodzic naturalny
może ponosić odpłatność z tytułu pobytu dziecka w placówce opiekuńczo - wychowawczej;
 wydawanie decyzji administracyjnych dotyczących ustalenia odpłatności lub zwolnienia;

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej ( tekst jednolity Dz. U. z 2009r. Nr 175
poz. 1362 z póź.zm).
2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 października 2007r. w sprawie
placówek opiekuńczo- wychowawczych ( Dz. U. z 2007r. Nr 201 poz. 1455)