DO JUSTYNY

Utwór ma budowę regularną, składa się z pięciu czterowersowych strof. Wers pierwszy i trzeci każdej
strofy zostały napisane dziesięciozgłoskowcem, a drugi i czwarty - ośmiozgłoskowcem. Wszystkie wersy
posiadają średniówkę po piątej sylabie. Poeta zastosował rymy żeńskie krzyżowe (abab).

Przyroda w wierszu posiada cechy ludzkie, pojawiają się uosobienia („gaj mu się cały odzywa”, „kłócą po-
wietrze ptaszkowie leśni”, „już tyle razy słońce wracało”). aby urozmaić obraz poetycki

Poeta zastosował również metafory („jużem dość ziemię łzami urosił”). funkcją metafory jest ułatwienie
zrozumienia i tworzenie nowych skojarzeń. Dzięki metaforze mózg tworzy powiązanie pomiędzy pewnym
wzorem neuronalnej aktywności, a rzeczywistym, istniejącym światem. Metafora pełni także funkcję
zaskakiwania, oddaje też stosunek nadawcy do omawianej sprawy.

Wypowiedź podmiotu lirycznego ma charakter emocjonalny, pojawiają się pytania retoryczne („A memu
światłu cóż to się stało, że mi dotychczas nie świeci?”, „O wiosno, pókiż będę cię prosił, gospodarz
zewsząd stroskany?”) służy wzmocnieniu uwagi odbiorcy, zdobyciu przez nadawcę aprobaty poprzez
budowanie wspólnej płaszczyzny refleksji ze słuchaczem.

wykrzyknienia („Mojej pszenicy nie widać!”, „A mój mi ptaszek nie śpiewa!”, „Wróć mi urodzaj
kochany!”). Wykrzyknienie zazwyczaj jest wyrazem emocjonalnego zaangażowania nadawcy
wypowiedzi, sygnalizuje jego stan uczuciowy.

Plastyczności opisowi nadają również epitety („onegdajszej powodzi”, „różne barwy”, „urodzaj
kochany”).

archaizmy („onegdajszej”, „pókiż”, „jużem”).

Choć mnóstwo kwitnie wiosennych kwiatów, to brakuje mu tego jednego, ale najważniejszego. Takie
zestawienie to kolejna antyteza. Ostatnia zwrotka rozpoczyna się apostrofą: „O wiosno!”, adresat jest
więc inny niż w tytule (tam Justyna, tu wiosna).

LAURA I FILON-SIELANKA

„Laura i Filon” to przykład sielanki sentymentalnej. Akcja utworu toczy się na wsi, jednak daleka jest od

wiejskich realiów. Już imiona głównych bohaterów zawarte w tytule wskazują raczej na związki z

literaturą sentymentalna niż z polską wsią. Podobnie język, którym posługują się bohaterowie, nie jest

językiem potocznym ani gwarą, ale językiem poetycki.

Sielanka została napisana w formie dialogu dwojga kochanków. Liczy czterdzieści dziewięć

czterowersowych strof. Akcja jest raczej prosta. Laura i Filon mają się spotkać pod jaworem. Kochanek
przybywa wcześniej i z ukrycia śledzi zachowanie dziewczyny. Ona, podejrzewając go o zdradę, wpada w

gniew i zalewa się łzami. Wtedy Filon wychodzi z kryjówki i tłumaczy jej podstęp. Obserwował ją z

ukrycia, by przekonać się o jej uczuciu. Zakochana Laura wszystko mu wybacza i kochankowie rozstają się

przed świtem pogodzeni.

Tematem wiersza jest, oczywiście, miłość i towarzyszące jej rozterki. Zakochana Laura nie jest do końca

pewna uczuć Filona, czekając na niego zastanawia się, co go zatrzymało, dlaczego nie przychodzi. Jest

zazdrosna o Dorynę i obawia się, że to z nią spędza on wieczór, śmiejąc się z jej naiwności. Podobne

rozterki dręczą Filona, który ucieka się do podstępu, by po reakcji kochanki poznać jej prawdziwe uczucia.

Jednak sytuacja szybko się wyjaśnia, oboje przekonują się o wzajemnym oddaniu, zaś chwila niepewności

tylko pogłębia uczucia kochanków. Laura wyraża to wprost: „Teraz mój Filon droższy mi będzie,/ Bo mię

już więcej kosztuje”.

Miłość została tu ukazana jako uczucie żywiołowe – kochankowie ulegają szybkim zmianom nastrojów.

Laura wybiega na spotkanie podniecona i przepełniona radością, by chwilę później rozważać zdradę

Filona. Czekając na niego, wyraża obawę, że coś złego mogło mu się przydarzyć na przemian z gniewem,

że mógł ją zdradzić. Kiedy okazuje się, że kochanek cały czas był w pobliżu, znów ogarnia ją ogromna

radość i czułość, by w ostatnich wersach rzucić klątwę na wypadek niewierności kochanka.

Poeta przedstawia uczucia w sposób przerysowany (hiperbola). Krótka chwila niepewności staje suę okazją

do wielkiej rozpaczy. Podobnie poczucie winy Filona i późniejsza scena pogodzenia się kochanków zostały

przerysowane. Wyznania zakochanych pełne są wykrzyknień, westchnień i zaklęć. Wypowiedzi kochanków

brzmią patetycznie, szczególnie w zestawieniu z prostotą wiejskiej scenerii.

Poeta stara się pokazać, że miłość jest uczuciem złożonym, daje radość i cierpienie jednocześnie. Podkreśla

też jej dwojaką naturę – duchową i zmysłową.

Sielankowy nastrój został osiągnięty m.in. poprzez naśladowanie rytmu poezji ludowej. Regularna budowa

(żeńskie rymy w układzie krzyżowym, stały akcent, stała liczba sylab: 10, 8, 10, 8 w czterowierszach)

nadaje wierszowi melodyjność.

Karpiński, kreując swoich bohaterów, pozostaje wierny XVIII-wiecznej konwencji sielanki. Laura i Filon są
jedynie przebrani w pasterskie kostiumy, ale wieśniakami nazwać ich nie sposób. Zdradza ich język, jakim

się posługują. Oboje mówią w sposób wyszukany, poetycki; np. Filon:

(…) O, popędliwa!... O, ja niebaczny!.../ Lauro!... poczekaj... dwa słowa!.../ Może występek mój nie tak

znaczny,/ Może zbyt kara surowa (...).

Podobnie – sceneria miłosnych wyznań przypomina arystokratyczny ogród tylko stylizowany na wieś.

Pojawiają się tu typowe atrybuty sielankowego krajobrazu: letnia noc rozjaśniona blaskiem księżyca, jawor

w środku boru, dzban malin i wieniec z kwiatów.