TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ

NEFROLOJI KİTABI
CILT 1
EDİTÖRLER
Prof. Dr. Özkan GÜNGÖR
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tıp
Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı, Kahramanmaraş

Prof. Dr. İsmail KOÇYİĞİT

Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, Kayseri

Prof. Dr. Sena ULU

Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, İstanbul

Prof. Dr. Bülent TOKGÖZ

Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, Kayseri

Prof. Dr. Mustafa ARICI

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, Ankara

Prof. Dr. Kenan ATEŞ

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, Ankara
 © Copyright 2021
Bu kitabın, basım, yayın ve satış hakları Akademisyen Kitabevi A.Ş.’ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın
tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kağıt ve/veya başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz,
dağıtılamaz. Tablo, şekil ve grafikler izin alınmadan, ticari amaçlı kullanılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü
ile satılmaktadır.

ISBN Sayfa ve Kapak Tasarımı

978-625-7409-27-8 (1.c) Akademisyen Dizgi Ünitesi
978-625-7409-26-1 (Tk)
Yayıncı Sertifika No
Kitap Adı 47518
Nefroloji Kitabı Cilt 1
Baskı ve Cilt
Editörler Özyurt Matbaacılık
Özkan GÜNGÖR
İsmail KOÇYİĞİT Bisac Code
Sena ULU MED055000
Bülent TOKGÖZ
Mustafa ARICI DOI
Kenan ATEŞ 10.37609/akya.115

Yayın Koordinatörü
Yasin DİLMEN

UYARI
Bu üründe yer alan bilgiler sadece lisanslı tıbbi çalışanlar için kaynak olarak sunulmuştur. Herhangi bir konuda profesyonel
tıbbi danışmanlık veya tıbbi tanı amacıyla kullanılmamalıdır. Akademisyen Kitabevi ve alıcı arasında herhangi bir şekilde
doktor-hasta, terapist-hasta ve/veya başka bir sağlık sunum hizmeti ilişkisi oluşturmaz. Bu ürün profesyonel tıbbi kararla-
rın eşleniği veya yedeği değildir. Akademisyen Kitabevi ve bağlı şirketleri, yazarları, katılımcıları, partnerleri ve sponsorları
ürün bilgilerine dayalı olarak yapılan bütün uygulamalardan doğan, insanlarda ve cihazlarda yaralanma ve/veya hasarlardan
sorumlu değildir.
İlaçların veya başka kimyasalların reçete edildiği durumlarda, tavsiye edilen dozunu, ilacın uygulanacak süresi, yöntemi ve
kontraendikasyonlarını belirlemek için, okuyucuya üretici tarafından her ilaca dair sunulan güncel ürün bilgisini kontrol
etmesi tavsiye edilmektedir. Dozun ve hasta için en uygun tedavinin belirlenmesi, tedavi eden hekimin hastaya dair bilgi ve
tecrübelerine dayanak oluşturması, hekimin kendi sorumluluğundadır.
Akademisyen Kitabevi, üçüncü bir taraf tarafından yapılan ürüne dair değişiklikler, tekrar paketlemeler ve özelleştirmelerden
sorumlu değildir.

GENEL DAĞITIM
Akademisyen Kitabevi A.Ş.
Halk Sokak 5 / A
Yenişehir / Ankara
Tel: 0312 431 16 33
siparis@akademisyen.com

www.akademisyen.com
 Bu kitabı,
ülkemizde Nefroloji biliminin gelişmesine öncülük eden
ve bizleri yetiştiren hocalarımıza ithaf ediyor, bugün aramızda
olmayan hocalarımızın aziz hatıraları önünde saygıyla eğiliyoruz.
 ÖNSÖZ

Değerli Meslektaşlarım,
Geçen yıl, 3 Mart 1970 tarihinde kurulan Türk Nefroloji Derneği’nin 50. Kuruluş yılını idrak ettik.
Derneğimiz kuruluşundan bugüne tüzüğünde yer alan “nefroloji, hipertansiyon, diyaliz ve transplantas-
yon alanlarıyla ilgili eğitimin, bilimsel çalışma ve araştırmaların, koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmet-
lerinin düzeyini ülke çapında yükseltmek, üyeleri arasında mesleki, bilimsel ve sosyal ilişkileri geliştir-
mek, alanının ve üyelerinin haklarını korumak ve Türk nefrolojisinin ulusal ve uluslararası düzeyde en
iyi şekilde temsil edilmesini sağlamak için çalışmalar yürütmek” amacı doğrultusunda sayısız etkinlik
gerçekleştirmiştir. Kuşkusuz, bu etkinliklerini bugünden sonra da giderek artan bir ivme ile devam etti-
recek ve başarılı işlere imza atmayı sürdürecektir.
Türk Nefroloji Derneği’nin temel amaçlarından birisi, alanı ile ilgili hem mezuniyet öncesi hem de
mezuniyet sonrası eğitimin düzeyini ülke çapında yükseltmek ve böbrek hastalıklarının tanı ve tedavisi
ile uğraşan tüm sağlık personelinin (hekim, hemşire, teknisyen, vb.) eğitiminin geliştirilmesine yöne-
lik çalışmalar yapmaktır. Derneğimiz kuruluşundan itibaren düzenlediği bilimsel ve eğitsel toplantılar,
yayınladığı dergi ve kitaplar, verdiği burslar ve diğer eğitim destekleri, sürekli güncellediği web sayfası
ve diğer etkinlikleri ile bu amacı gerçekleştirmek için çalışmaktadır. Bu kapsamda, güncellenen tekrar
basımlarıyla birlikte 31’i telif ve 13’ü çeviri olmak üzere toplam 44 kitap dernek yayını olarak okurların
hizmetine sunulmuştur. Bu eserlerin hazırlanmasında emeği geçen herkese sonsuz teşekkür ve şükran-
larımı sunarım.
Bugüne kadar yayınlanan kitapların en kapsamlı ve görkemlisi olan “Türk Nefroloji Derneği Nefro-
loji Kitabı”nı, Covid-19 pandemisinden kaynaklanan birkaç aylık gecikme ile de olsa derneğimizin 50.
Kuruluş yılı vesilesiyle Nefroloji camiasına kazandırmanın mutluluğunu ve onurunu taşıyoruz. Toplam
118 bölümden oluşan 1700 sayfalık bu dev eserin yazılması, yaklaşık 2 yılı bulan oldukça yoğun bir sü-
reç gerektirmiştir. Bu kitap, 172 yazar ve altı editör tarafından hazırlanmış olsa da aslında derneğimizin
kuruluşundan bugüne emek ve bilgi üreten tüm üyelerimizin katkılarının ortak ürünüdür. Gidermek
için yoğun mesai harcanmasına rağmen gözden kaçan hata ve eksiklikler için siz okurların hoşgörüsüne
sığınıyor, yapıcı eleştirilerinizi bekliyoruz.
Kitabın yazılmasında görev alan tüm yazarlara, yayına hazırlanmasında yoğun emek ve mesai harca-
yan editörlere, her aşamasında desteklerini esirgemeyen Türk Nefroloji Derneği Yönetim Kurulu üyele-
rine ve basımı gerçekleştiren Akademisyen Kitabevi çalışanlarına sonsuz teşekkürlerimi sunarım.
Derneğimizin 50 yıllık şanlı geçmişine armağan ettiğimiz “Türk Nefroloji Derneği Nefroloji Kitabı”-
nın tüm Nefroloji camiasına yararlı olmasını diliyorum.
Saygılarımla,

Prof. Dr. Kenan ATEŞ

Türk Nefroloji Derneği Yönetim Kurulu Başkanı

v
 IÇINDEKILER

1. CİLT
1. KISIM ANATOMİ ve FİZYOLOJİ

1. Bölüm Renal Anatomi..................................................................................................................... 3

Orçun ALTUNÖREN
Garip BEKFİLAVİOĞLU

2. Bölüm Renal Fizyoloji....................................................................................................................13

Ceren ÖNAL
Bülent ALTUN

2. KISIM BÖBREK HASTALIKLARINDA DEĞERLENDİRME

3. Bölüm Öykü ve Fizik İnceleme.................................................................................................... 41

Tekin AKPOLAT

4. Bölüm Klirens Kavramı ve Glomerüler Filtrasyon Hızı Ölçüm Metotları......................53

Ebru SEVİNÇ OK

5. Bölüm İdrar Analizi ve Yorumlanması....................................................................................65

Çiğdem MENGÜŞ
Ahmet Uğur YALÇIN

6. Bölüm Renal Görüntüleme..........................................................................................................83

Kenan TURGUTALP
Caner ÖZER

7. Bölüm Renal Biyopsi ve Temel Patolojik İncelemeler...........................................................93

Gökhan TEMİZ
İlter BOZACI

3. KISIM İDRAR BULGULARINA YAKLAŞIM

8. Bölüm İdrar Miktarı Değişiklikleri (Poliüri, Oligüri, Anüri)............................................107

Aydın ÜNAL

9. Bölüm İşeme Bozuklukları (Noktüri-Pollaküri-Dizüri-İdrar İnkontinansı)..............117

Murat Hayri SİPAHİOĞLU
Sümeyra KOYUNCU

vii
İçindekiler

10. Bölüm Hematüriye Yaklaşım....................................................................................................129

Cenk GÖKALP
Soner DUMAN

11. Bölüm Proteinüriye Yaklaşım....................................................................................................137

Serkan AKTÜRK
Fatih DEDE

4. KISIM SIVI-ELEKTROLİT DENGESİ

12. Bölüm Hücre Dışı Sıvı Volümü Düzenlenmesi ve Bozuklukları.....................................165

Seyhun KÜRŞAT

13. Bölüm Su ve Sodyum Metabolizması Bozuklukları............................................................181

Tevfik ECDER

14. Bölüm Potasyum Metabolizması ve Bozuklukları..............................................................197

Bülent TOKGÖZ
Cihan UYSAL

15. Bölüm Kalsiyum Metabolizması ve Bozuklukları...............................................................213

Engin ONAN
Özkan GÜNGÖR

16. Bölüm Fosfor Metabolizması ve Bozuklukları.................................................................... 223

Aysel GÜRKAN TOÇOĞLU
Savaş SİPAHİ

17. Bölüm Magnezyum Metabolizması ve Bozuklukları........................................................ 239

Eyüp KÜLAH

5. KISIM ASİT-BAZ BOZUKLUKLARINA YAKLAŞIM

18. Bölüm Asit-Baz Dengesi............................................................................................................ 247

Zeki AYDIN

19. Bölüm Metabolik Asidoz........................................................................................................... 259

Özant HELVACI
Galip GÜZ

20. Bölüm Metabolik Alkaloz.......................................................................................................... 273

Aykut SİFİL

21. Bölüm Solunumsal Asit-Baz Bozuklukları.......................................................................... 279

Halil AYDAR
Garip ŞAHİN

22. Bölüm Karma Asit-Baz Bozuklukları.................................................................................... 285

Meltem SEZİŞ DEMİRCİ
Gökhan ATAY

viii
 İçindekiler

6. KISIM GLOMERÜLER HASTALIKLAR

23. Bölüm Glomerüler Hastalıkların Patogenezi ve Sınıflaması........................................... 295

Serhan TUĞLULAR

24. Bölüm Primer Glomerüler Hastalıkların Epidemiyolojisi................................................ 305

Egemen CEBECİ

25. Bölüm Nefritik Sendrom.............................................................................................................315

İzzet Hakkı ARIKAN

26. Bölüm Nefrotik Sendrom........................................................................................................... 323

Ferruh ARTUNÇ

27. Bölüm Minimal Değişim Hastalığı......................................................................................... 335

Meltem GÜRSU

28. Bölüm Membranöz Nefropati.................................................................................................. 345

Savaş ÖZTÜRK

29. Bölüm İmmünglobülin A Nefropatisi.................................................................................... 359

Zerrin BİCİK BAHÇEBAŞI

30. Bölüm Fokal Segmental Glomerüloskleroz.......................................................................... 375

Abdülmecit YILDIZ

31. Bölüm Membranoproliferatif Glomerülonefrit ve C3 Glomerülopatisi....................... 385

Ahmet Burak DİRİM
Yaşar ÇALIŞKAN

32. Bölüm Hızlı İlerleyen Glomerülonefritler............................................................................. 397

Hayriye SAYARLIOĞLU

33. Bölüm Enfeksiyon İlişkili Glomerülonefritler.......................................................................419

Beyza ALGÜL DURAK
Emre TUTAL

34. Bölüm İnce Bazal Membran Hastalığı................................................................................... 433

Kamil DİLEK

35. Bölüm Diğer Glomerülonefritler............................................................................................. 439

Necmi EREN
Serkan BAKIRDÖĞEN

7. KISIM BAĞ DOKUSU HASTALIKLARI ve BÖBREK

36. Bölüm Lupus Nefriti................................................................................................................... 453

Mustafa GÜLLÜLÜ

37. Bölüm Diğer Bağ Dokusu Hastalıkları ve Böbrek.............................................................. 467

Didem TURGUT

ix
İçindekiler

8. KISIM DİYABET ve BÖBREK

38. Bölüm Diabetes Mellitus Epidemiyolojisi, Tanısı, Patogenezi, Kliniği ve Tedavisi... 479
Kültigin TÜRKMEN
İsmail BALOĞLU

39. Bölüm Diyabetik Böbrek Hastalığı......................................................................................... 495

Neriman Sıla KOÇ
Mustafa ARICI

9. KISIM GEBELİK ve BÖBREK HASTALIKLARI

40. Bölüm Gebelikte Böbrek Fizyolojisi........................................................................................ 529

R. Kübra KAYNAR

41. Bölüm Gebelikte Böbrek İlişkili Sorunlar............................................................................. 539

Dilek TORUN

42. Bölüm Böbrek Hastalıklarında Gebelik................................................................................ 553

Saime PAYDAŞ

10. KISIM ÜRİNER SİSTEM ENFEKSİYONLARI

43. Bölüm Üriner Sistem Enfeksiyonlarına Yaklaşım...............................................................571

Faruk Hilmi TURGUT

11. KISIM HİPERTANSİYON

44. Bölüm Kan Basıncı Kontrolü ve Hipertansiyon Fizyopatolojisi..................................... 587

Ercan TÜRKMEN
Nurol ARIK

45. Bölüm Primer Hipertansiyon ve Tedavisi..............................................................................601

Şükrü ULUSOY
Gülsüm ÖZKAN

46. Bölüm Renovasküler Hipertansiyon........................................................................................631

Hadim AKOĞLU

47. Bölüm Endokrin Hipertansiyon............................................................................................... 645

Ayşa HACIOĞLU
Züleyha KARACA

x
 İçindekiler

48. Bölüm Diğer Sekonder Hipertansiyon Nedenleri................................................................661

Ali Rıza UÇAR
Halil YAZICI

49. Bölüm Hipertansif Aciller...........................................................................................................671

Kürşad ÖNEÇ
Ülver BOZTEPE DERİCİ

12. KISIM DİÜRETİKLER

50. Bölüm Ozmotik Diüretikler...................................................................................................... 685

Özgür Akın OTO

51. Bölüm Tiazid ve Benzeri Diüretikler...................................................................................... 689

Ayça İNCİ

52. Bölüm Loop Diüretikleri............................................................................................................ 695

Fatma AYERDEN EBİNÇ

53. Bölüm Diğer Diüretikler............................................................................................................ 705

Yasemin COŞKUN YAVUZ

54. Bölüm Akuaretikler......................................................................................................................713

İrem PEMBEGÜL

13. KISIM BÖBREĞİN KALITSAL HASTALIKLARI

55. Bölüm Kistik Böbrek Hastalıkları............................................................................................719

İsmail KOÇYİĞİT
Eray EROĞLU

56. Bölüm Kalıtsal Tübüler Hastalıklar....................................................................................... 749

Ramazan ÇETİNKAYA

57. Bölüm Fabry Hastalığı.................................................................................................................761

Nurhan SEYAHİ
Şeyda GÜL ÖZCAN

58. Bölüm Alport Hastalığı.............................................................................................................. 775

Ali Kemal KADİROĞLU

xi
İçindekiler

14. KISIM TÜBÜLOİNTERSTİSYEL HASTALIKLAR

59. Bölüm Akut İnterstisyel Nefrit................................................................................................. 783

Ali GÜREL
Ayhan DOĞUKAN

60. Bölüm Kronik İnterstisyel Nefrit............................................................................................. 795

Hakan AKDAM

15. KISIM AMİLOİDOZ ve PARAPROTEİNEMİLER

61. Bölüm FMF ve Amiloidoz...........................................................................................................815

Harun AKAR

62. Bölüm Paraproteinemiler ve Miyelom Böbreği................................................................... 829

Vecihi BATUMAN

2. CİLT
16. KISIM ÜROLOJİK PROBLEMLER

63. Bölüm Ürolojik Testler ve Değerlendirilmesi....................................................................... 843

Aydın GÜÇLÜ

64. Bölüm Vezikoüreteral Reflü.......................................................................................................851

Funda SAĞLAM

65. Bölüm Böbrek Taş Hastalıkları.................................................................................................861

Neslihan TEZCAN
Rüya MUTLUAY

66. Bölüm Üriner Sistem Obstrüksiyonu..................................................................................... 875

Funda SARI

17. KISIM AKUT BÖBREK HASARI ve YOĞUN BAKIM NEFROLOJİSİ

67. Bölüm Akut Böbrek Hasarının Tanımı ve Epidemiyolojisi...............................................891

Belda DURSUN

68. Bölüm Akut Böbrek Hasarında Klinik ve Komplikasyonlar............................................917

Yelda GÜN
Yavuz YENİÇERİOĞLU

69. Bölüm Akut Böbrek Hasarı Tedavisi...................................................................................... 935

Abdülmecit YILDIZ
T. Alp İKİZLER

70. Bölüm Ezilme (Crush) Sendromu............................................................................................ 943

Mehmet Şükrü SEVER

xii
 İçindekiler

71. Bölüm Trombotik Mikroanjiyopatiler.................................................................................... 955

Tuncay ŞAHUTOĞLU
Ekrem KARA

72. Bölüm Yoğun Bakım Ünitesinde Akut Böbrek Hasarı ve Hemodinamik Destek........ 979
Özlem USALAN
Orhan ÖZDEMİR

73. Bölüm Yoğun Bakım Ünitesinde Renal Replasman Tedavileri........................................991

Cuma Bülent GÜL

18. KISIM KARACİĞER ve BÖBREK HASTALIKLARI

74. Bölüm Hepatitler ve Böbrek.....................................................................................................1011

Alper AZAK

75. Bölüm Hepatorenal Sendrom..................................................................................................1021

Sinan KAZAN
Sena ULU

19. KISIM KALP ve BÖBREK HASTALIKLARI

76. Bölüm Kardiyorenal Sendrom: Patogenez ve Tanı........................................................... 1035

Bülent HÜDDAM

77. Bölüm Kardiyorenal Sendrom: Tedavi................................................................................ 1055

İlter BOZACI
Erhan TATAR

20. KISIM ÜRİK ASİT ve BÖBREK

78. Bölüm Ürik Asitin Sistemik Hastalıklar ve Hipertansiyon Gelişimindeki Rolü......... 1065
Sidar ÇOPUR
Mehmet KANBAY

79. Bölüm Gut ve Ürik Asit Nefropatisi..................................................................................... 1079

Ender HÜR
Aysun TORAMAN

21. KISIM KRONİK BÖBREK HASTALIĞI

80. Bölüm Kronik Böbrek Hastalığının Epidemiyolojisi ve Fizyopatolojisi...................... 1097

Gültekin SÜLEYMANLAR

81. Bölüm Kronik Böbrek Hastalığının Progresyonu..............................................................1131

Gülsüm ÖZKAN
Nergiz BAYRAKÇI

xiii
İçindekiler

82. Bölüm Kronik Böbrek Hastalığında Kardiyovasküler Sistem.......................................1143

Gülşah ŞAŞAK KUZGUN
Ali Rıza ODABAŞ

83. Bölüm Kronik Böbrek Hastalığında Anemi........................................................................1155

Gülay ULUSAL OKYAY
Turgay ARINSOY

84. Bölüm Kronik Böbrek Hastalığı-Mineral ve Kemik Bozuklukları...............................1171

Erhan AKKAŞ
Siren SEZER

85. Bölüm Kronik Böbrek Hastalığında Nörolojik Sorunlar.................................................1187

Murat DURANAY
Refika BÜBERCİ

86. Bölüm Kronik Böbrek Hastalığında Gastroenterolojik Sorunlar..................................1197

Aslı TURGUT
Hülya TAŞKAPAN

87. Bölüm Kronik Böbrek Hastalığında Dermatolojik Sorunlar......................................... 1207

Serap UTAŞ

88. Bölüm Renal Replasman Tedavisine Hazırlık....................................................................1219

Tolga YILDIRIM

89. Bölüm Kronik Böbrek Hastalığında Beslenme ve Diyet..................................................1231

Serpil Müge DEĞER

22. KISIM HEMODİYALİZ

90. Bölüm Hemodiyaliz İşlemi...................................................................................................... 1239

Gülay DEMİRTAŞ
Oktay OYMAK

91. Bölüm Hemodiyalizde Damara Ulaşım ve Sorunları...................................................... 1257

Müjdat YENİCESU

92. Bölüm Hemodiyalizde Reçetelendirme ve Yeterlilik........................................................ 1275

Rezzan EREN SADİOĞLU
Neval DUMAN

93. Bölüm Hemodiyalizin Akut ve Kronik Komplikasyonları............................................. 1295

İsmail BALOĞLU
H. Zeki TONBUL

94. Bölüm Ev Hemodiyalizi.............................................................................................................1317

Ercan OK

95. Bölüm Plazmaferez ve Nefrolojide Kullanımı................................................................... 1335

Kayser ÇAĞLAR

xiv
 İçindekiler

23. KISIM PERİTON DİYALİZİ

96. Bölüm Periton Diyalizinin Fizyolojik Temelleri..................................................................1351

Gülay DEMİRTAŞ
F. Fevzi ERSOY

97. Bölüm Periton Diyalizi İçin Hasta Seçimi, Tekniği ve Çeşitleri.................................... 1367
Tamer DİNÇER
Rezzan ATAMAN

98. Bölüm Periton Diyalizi Kateterleri ve Kateter Yerleştirme.............................................1381

Ebru AŞICIOĞLU
Çetin ÖZENER

99. Bölüm Periton Diyalizi Solüsyonları.................................................................................... 1393

Kenan ATEŞ

100. Bölüm Periton Diyalizi Reçetelendirmesi ve Yeterlilik.....................................................1401

Taner ÇAMSARI
Mehmet Ası OKTAN

101. Bölüm Periton Diyalizinin Enfeksiyöz Komplikasyonları.............................................. 1409

Rümeyza KAZANCIOĞLU

102. Bölüm Periton Diyalizinin Enfeksiyöz Olmayan Komplikasyonları............................1419

Mehmet Emin YILMAZ
Zülfükar YILMAZ

24. KISIM BÖBREK NAKLİ

103. Bölüm Transplantasyon İmmünolojisi................................................................................. 1435

Aydın TÜRKMEN
Erol DEMİR

104. Bölüm İmmünsupresif İlaçlar................................................................................................ 1447

Abdullah ÖZKÖK
Alaattin YILDIZ

105. Bölüm Böbrek Naklinde Alıcı ve Verici Adayı Değerlendirilmesi............................... 1459

Hüseyin KOÇAK
Vural Taner YILMAZ

106. Bölüm Böbrek Nakli Cerrahisi............................................................................................... 1475

Ali Cansu BOZACI
Fazıl Tuncay AKİ

107. Bölüm Akut ve Kronik Rejeksiyonlar................................................................................... 1493

Sait ŞEN
Hüseyin TÖZ

xv
İçindekiler

108. Bölüm Böbrek Nakli Hastalarında Enfeksiyonlar............................................................ 1507

Aydın TÜRKMEN
Simin GÖRAL

109. Bölüm Böbrek Nakli Hastalarında Kardiyovasküler ve Diğer Sorunlar....................1521

Rahmi YILMAZ

110. Bölüm Böbrek Nakli Sonrası Tekrarlayan Hastalıklar................................................... 1539

Ülkem ÇAKIR

25. KISIM YAŞLILIK ve BÖBREK

111. Bölüm Yaşlanma ile Birlikte Böbrekte Görülen Değişiklikler .................................... 1553
Mehmet KOÇ
Murat TUĞCU

26. KISIM İLAÇLAR ve BÖBREK

112. Bölüm Nefrotoksisite................................................................................................................ 1565

Ebru GÖK OĞUZ

113. Bölüm Antibiyotikler ve Böbrek............................................................................................. 1575

Selma ALAGÖZ
Sinan TRABULUS

114. Bölüm Böbrek Hastalıklarında İlaç Kullanımı.................................................................. 1587

Barış AFŞAR
Refik OLMAZ

115. Bölüm Zehirlenmeler ve Ekstrakorporeal Tedaviler....................................................... 1597

Mehmet Rıza ALTIPARMAK

27. KISIM ONKO-NEFROLOJİ

116. Bölüm Kanser ve Böbrek...........................................................................................................1619

Sabahat ALIŞIR ECDER

117. Bölüm Kanser Tedavisi ve Böbrek......................................................................................... 1627

Ahmet KIYKIM
Simge BARDAK

28. KISIM COVID-19 ve NEFROLOJİ

118. Bölüm COVID-19, Böbrek Hastalıkları ve Türkiye'deki Durumu................................1641

Nuri Barış HASBAL
Savaş ÖZTÜRK

xvi
 YAZARLAR
Prof. Dr. Barış AFŞAR
Süleyman Demirel Üniversitesi İç Hastalıkları
Anabilim Dalı Nefroloji Bilim Dalı, Isparta
Prof. Dr. Harun AKAR
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tepecik Eğitim ve
Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, İzmir
Doç. Dr. Hakan AKDAM
Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi,
Nefroloji Bilim Dalı, Aydın
Prof. Dr. Fazıl Tuncay AKI
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji
Anabilim Dalı, Ankara
Uzm. Dr. Erhan AKKAŞ
Gümüşhane Devlet Hastanesi Nefroloji Kliniği,
Gümüşhane
Doç. Dr. Hadim AKOĞLU
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Eğitim
ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Bilim Dalı,
Ankara
Uzm. Dr. Serkan AKTÜRK
Ankara Şehir Hastanesi Nefroloji Kliniği,
Ankara
Prof. Dr. Tekin AKPOLAT
Liv Hospital Nefroloji Kliniği, İstanbul
Uzm. Dr. Selma ALAGÖZ
Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Bağcılar Eğitim ve
Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, İstanbul
Prof. Dr. Mehmet Rıza ALTIPARMAK
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, İstanbul
Prof. Dr. Bülent ALTUN
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Bilim Dalı, Ankara
Doç. Dr. Orçun ALTUNÖREN
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tıp
Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı, Kahramanmaraş
Prof. Dr. Mustafa ARICI
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Bilim Dalı, Ankara
Prof. Dr. Nurol ARIK
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, Samsun
Prof. Dr. İzzet Hakkı ARIKAN
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Bilim Dalı, İstanbul
Prof. Dr. Turgay ARINSOY
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim
Dalı, Ankara
Prof. Dr. Ferruh ARTUNÇ
Universitätsklinikum und Medizinische
Fakultät Oberarzt Nephrologie
Medizinische Klinik IV Sektion Nieren- und
Hochdruckkrankheiten Otfried-Tübingen-
GERMANY
xvii
Yazarlar
Doç. Dr. Ebru AŞICIOĞLU
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Bilim Dalı, İstanbul
Prof. Dr. Rezzan ATAMAN
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, İstanbul
Uzm. Dr. Gökhan ATAY
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim
Dalı, İzmir
Prof. Dr. Kenan ATEŞ
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Bilim Dalı, Ankara
Uzm. Dr. Halil AYDAR
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, Eskişehir
Prof. Dr. Zeki AYDIN
Darıca Farabi Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Nefroloji Kliniği, Kocaeli
Doç. Dr. Alper AZAK
Balıkesir Devlet Hastanesi Nefroloji Kliniği,
Balıkesir
Prof. Dr. Zerrin BİCİK BAHÇEBAŞI
Academic Hospital Nefroloji Kliniği, İstanbul
Dr. Öğr. Üyesi Serkan BAKIRDÖĞEN
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Tıp
Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı, Çanakkale
Uzm. Dr. İsmail BALOĞLU
Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp
Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı, Konya
Uzm. Dr. Simge BARDAK
KKTC Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet
Hastanesi Nefroloji Kliniği, Kıbrıs
xviii
Prof. Dr. Vecihi BATUMAN
Tulane University Medical School Department
of Nephrology New Orleans, USA
Dr. Öğr. Üyesi Nergiz BAYRAKÇI
Namık Kemal Üniversitesi Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, Tekirdağ
Uzm. Dr. Garip BEKFİLAVİOĞLU
SBÜ Trabzon Kanuni Eğitim ve Araştırma
Hastanesi Nefroloji Kliniği, Trabzon
Uzm. Dr. Ali Cansu BOZACI
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji
Anabilim Dalı, Ankara
Uzm. Dr. İlter BOZACI
Sağlık Bilimleri Üniversitesi İzmir Bozyaka
Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği,
İzmir
Uzm. Dr. Refika BÜBERCİ
Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Nefroloji Kliniği, Ankara
Doç. Dr. Egemen CEBECİ
Haseki Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Nefroloji Kliniği, İstanbul
Prof. Dr. Kayser ÇAĞLAR
Lösante Hastanesi Nefroloji Kliniği, Ankara
Prof. Dr. Ülkem ÇAKIR
Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Bilim Dalı, İstanbul
Prof. Dr. Yaşar ÇALIŞKAN
İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, İstanbul
Prof. Dr. Taner ÇAMSARI
Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Bilim Dalı, İzmir

Prof. Dr. Ramazan ÇETİNKAYA
Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Bilim Dalı, Antalya
Dr. Sidar ÇOPUR
Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi, İstanbul
Prof. Dr. Fatih DEDE
Ankara Şehir Hastanesi Nefroloji Kliniği,
Ankara
Doç. Dr. Serpil Müge DEĞER
Yüksek İhtisas Üniversitesi Tıp Fakültesi Koru
Ankara Hastanesi Nefroloji Bilim Dalı, Ankara
Uzm. Dr. Erol DEMİR
İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, İstanbul
Prof. Dr. Meltem SEZİŞ DEMİRCİ
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim
Dalı, İzmir
Uzm. Dr. Gülay DEMİRTAŞ
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Antalya Eğitim ve
Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Antalya
Prof. Dr. Ülver BOZTEPE DERİCİ
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim
Dalı, Ankara
Prof. Dr. Kamil DİLEK
Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Bilim Dalı, Bursa
Uzm. Dr. Tamer DİNÇER
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, İstanbul
Uzm. Dr Ahmet Burak DİRİM
İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, İstanbul
Yazarlar
Prof. Dr. Ayhan DOĞUKAN
Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim
Dalı, Elazığ
Uzm. Dr. Beyza ALGÜL DURAK
Ankara Şehir Hastanesi Nefroloji Kliniği,
Ankara
Prof. Dr. Neval DUMAN
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
BilimDalı, Ankara
Prof. Dr. Soner DUMAN
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları
Ana Bilim Dalı, İzmir
Prof. Dr. Murat DURANAY
Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Nefroloji Kliniği, Ankara
Prof. Dr. Belda DURSUN
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Bilim Dalı, Denizli
Doç. Dr. Fatma AYERDEN EBİNÇ
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Dışkapı Yıldırım
Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Nefroloji Kliniği, Ankara
Prof. Dr. Sabahat ALIŞIR ECDER
Medeniyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Bilim Dalı, İstanbul
Prof. Dr. Tevfik ECDER
Demiroğlu Bilim Üniversitesi Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, İstanbul
Dr. Öğr. Üyesi Necmi EREN
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Bilim Dalı, Kocaeli
Prof. Dr. F. Fevzi ERSOY
Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi, Nefroloji
Bilim Dalı, Antalya
xix
Yazarlar
Uzm. Dr. Eray EROĞLU
Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Bilim Dalı, Kayseri
Dr. Öğr. Üyesi Cenk GÖKALP
Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Bilim Dalı, Edirne
Prof. Dr. Simin GÖRAL
University of Pennsylvania Renal Electrolyte
and Hypertension Division Philadelphia, USA
Doç. Dr. Aydın GÜÇLÜ
Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim ve
Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Kırşehir
Doç. Dr. Cuma Bülent GÜL
Bursa Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma
Hastanesi Nefroloji Kliniği, Bursa
Prof. Dr. Mustafa GÜLLÜLÜ
Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Bilim Dalı, Bursa
Uzm. Dr. Yelda GÜN
Aydın Devlet Hastanesi Nefroloji Kliniği, Aydın
Prof. Dr. Özkan GÜNGÖR
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tıp
Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı, Kahramanmaraş
Dr. Ali GÜREL
Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim
Dalı, Elazığ
Prof. Dr. Meltem GÜRSU
Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, İstanbul
Prof. Dr. Galip GÜZ
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim
Dalı, Ankara
Uzm. Dr. Ayşa HACIOĞLU
Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji
ve Metabolik Hastalıklar Bilim Dalı, Kayseri
xx
Uzm. Dr. Nuri Barış HASBAL
Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesi,
Nefroloji Kliniği, İstanbul
Uzm. Dr. Özant HELVACI
Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
Yenimahalle Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Nefroloji Kliniği, Ankara
Prof. Dr. Bülent HÜDDAM
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, Muğla
Doç. Dr. Ender HÜR
Merkezefendi Devlet Hastanesi Nefroloji
Kliniği, Manisa
Prof. Dr. T. Alp İKİZLER
Vanderbilt University Department of
Nephrology Tennessee, US
Doç. Dr. Ayça İNCİ
Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Nefroloji Kliniği, Antalya
Prof. Dr. Ali Kemal KADİROĞLU
Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim
Dalı, Diyarbakır
Prof. Dr. Mehmet KANBAY
Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim
Dalı, İstanbul
Doç. Dr. Ekrem KARA
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Tıp
Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı, Rize
Prof. Dr. Züleyha KARACA
Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji
ve Metabolik Hastalıklar Bilim Dalı, Kayseri
Prof. Dr. R. Kübra KAYNAR
Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, Trabzon
 Yazarlar

Uzm. Dr. Sinan KAZAN Uzm. Dr. Çiğdem MENGÜŞ

Afyon Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tıp Fakültesi Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, Afyonkarahisar Nefroloji Bilim Dalı, Eskişehir

Prof. Dr. Rümeyza KAZANCIOĞLU Doç. Dr. Rüya MUTLUAY

Bezmialem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Nefroloji Bilim Dalı, İstanbul Bilim Dalı, Eskişehir

Prof. Dr. Ahmet KIYKIM Prof. Dr. Ali Rıza ODABAŞ

Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Medeniyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Bilim Dalı, Mersin
Bilim Dalı, İstanbul

Prof. Dr. Mehmet KOÇ

Doç. Dr. Ebru GÖK OĞUZ
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Dışkapı Yıldırım
Bilim Dalı, İstanbul
Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Nefroloji Kliniği, Ankara
Uzm. Dr. Neriman Sıla KOÇ
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Doç. Dr. Ebru SEVİNÇ OK
Bilim Dalı, Ankara
Kent Hastanesi Nefroloji Kliniği İzmir

Prof. Dr. Hüseyin KOÇAK

Prof. Dr. Ercan OK
Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim
Bilim Dalı, Antalya
Dalı, İzmir

Prof. Dr. İsmail KOÇYİĞİT

Uzm. Dr. Mehmet Ası OKTAN
Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Osmaniye Devlet Hastanesi Nefroloji Kliniği,
Bilim Dalı, Kayseri
Osmaniye

Uzm. Dr. Sümeyra KOYUNCU

Doç. Dr. Gülay ULUSAL OKYAY
Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Dışkapı Yıldırım
Bilim Dalı, Kayseri
Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Nefroloji Kliniği, Ankara
Uzm. Gülşah ŞAŞAK KUZGUN
Medeniyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Uzm. Dr. Refik OLMAZ
Bilim Dalı, İstanbul
Mersin Şehir Hastanesi Nefroloji Kliniği, Mersin
Prof. Dr. Eyüp KÜLAH
Uzm. Dr. Engin ONAN
Başkent Üniversitesi İstanbul SUAM Nefroloji
Kliniği, İstanbul Adana Şehir Hastanesi Nefroloji Kliniği, Adana

Prof. Dr. Seyhun KÜRŞAT Dr. Öğr. Üyesi Özgür Akın OTO
Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, Manisa Nefroloji Bilim Dalı, İstanbul

xxi
Yazarlar

Prof. Dr. Oktay OYMAK Doç. Dr. İrem PEMBEGÜL

Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Malatya Turgut Özal Üniversitesi Nefroloji
Bilim Dalı, Kayseri Bilim Dalı, Malatya

Uzm. Dr. Rezzan EREN SADİOĞLU

Uzm. Dr. Ceren ÖNAL
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Bilim Dalı, Ankara
Bilim Dalı, Ankara
Doç. Dr. Funda SAĞLAM
Dr. Öğr. Üyesi Kürşad ÖNEÇ
Aydın Devlet Hastanesi Nefroloji Kliniği, Aydın
Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim
Dalı, Ankara Prof. Dr. Funda SARI
Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Dr. Şeyda Gül ÖZCAN Bilim Dalı, Antalya
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, İstanbul Prof. Dr. Hayriye SAYARLIOĞLU
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi
Uzm. Dr. Orhan ÖZDEMİR Nefroloji Bilim Dalı, Samsun

Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Prof. Dr. Mehmet Şükrü SEVER
Bilim Dalı, Gaziantep
İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, İstanbul
Prof. Dr. Çetin ÖZENER
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Prof. Dr. Nurhan SEYAHİ
Bilim Dalı, İstanbul İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, İstanbul
Doç. Dr. Caner ÖZER
Prof. Dr. Siren SEZER
Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji
AnaBilim Dalı, Mersin Atılım Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim
Dalı, Ankara
Prof. Dr. Gülsüm ÖZKAN
Prof. Dr. Aykut SİFİL
Namık Kemal Üniversitesi Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, Tekirdağ Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, İzmir
Doç. Dr. Abdullah ÖZKÖK
Prof. Dr. Savaş SİPAHİ
Memorial Şişli Hastanesi Nefroloji Kliniği,
Sakarya Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
İstanbul
Bilim Dalı, Sakarya

Prof. Dr. Savaş ÖZTÜRK

Prof. Dr Murat Hayri SİPAHİOĞLU
İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Nefroloji Bilim Dalı, İstanbul Bilim Dalı, Kayseri

Prof. Dr. Saime PAYDAŞ Prof. Dr. Gültekin SÜLEYMANLAR

Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Bilim Dalı, Adana Bilim Dalı, Antalya

xxii
 Yazarlar

Prof. Dr. Garip ŞAHİN Prof. Dr. Dilek TORUN

Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Nefroloji Bilim Dalı, Eskişehir Bilim Dalı, Adana

Doç. Dr. Tuncay ŞAHUTOĞLU Prof. Dr. Hüseyin TÖZ

Mehmet Akif İnan Eğitim ve Araştırma
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim
Hastanesi Nefroloji Kliniği, Şanlıurfa
Dalı, İzmir

Prof. Dr. Sait ŞEN

Doç. Dr. Sinan TRABULUS
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim
Dalı, İzmir İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, İstanbul
Prof. Dr. Hülya TAŞKAPAN
Uzm. Dr. Murat TUĞCU
İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim
Dalı, Malatya Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Bilim Dalı, İstanbul
Prof. Dr. Erhan TATAR
Prof. Dr. Serhan TUĞLULAR
Sağlık Bilimleri Üniversitesi İzmir Bozyaka
Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
İzmir Bilim Dalı, İstanbul

Doç. Dr. Gürkan TEMİZ Uzm. Dr. Aslı TURGUT

Memorial Bahçelievler Hastanesi Nefroloji İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim
Kliniği, İstanbul Dalı, Malatya

Dr. Neslihan TEZCAN Uzm. Dr. Didem TURGUT

Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi
Bilim Dalı, Eskişehir Nefroloji Bilim Dalı, Ankara

Uzm. Dr. Aysel Gürkan TOÇOĞLU Prof. Dr. Faruk Hilmi TURGUT
Sakarya Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Fakültesi
Bilim Dalı, Sakarya
Nefroloji Bilim Dalı, Hatay

Prof. Dr. Bülent TOKGÖZ

Prof. Dr. Kenan TURGUTALP
Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Bilim Dalı, Kayseri
Bilim Dalı, Mersin

Prof. Dr. H. Zeki TONBUL

Prof. Dr. Emre TUTAL
Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp
Medicana International Nefroloji Kliniği,
Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı, Konya
Ankara

Dr. Öğr. Üyesi Aysun TORAMAN

Prof. Dr. Aydın TÜRKMEN
Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi
İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, Manisa
Nefroloji Bilim Dalı, İstanbul

xxiii
Yazarlar

Dr. Öğr. Üyesi Ercan TÜRKMEN Prof. Dr. Ahmet Uğur YALÇIN
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, Samsun Nefroloji Bilim Dalı, Eskişehir

Prof. Dr. Kültigin TÜRKMEN Prof. Dr. Müjdat YENİCESU

Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Ankara Medicana Hastanesi Nefroloji Kliniği,
Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı, Konya Ankara

Uzm. Dr. Ali Rıza UÇAR Prof. Dr. Yavuz YENİÇERİOĞLU

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, İstanbul Nefroloji Bilim Dalı, Aydın

Prof. Dr. Sena ULU Doç. Dr. Tolga YILDIRIM

Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Bilim Dalı, İstanbul Bilim Dalı, Ankara

Prof. Dr. Şükrü ULUSOY Prof. Dr. Alaattin YILDIZ

Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, Trabzon Nefroloji Bilim Dalı, İstanbul

Prof. Dr. Özlem USALAN Doç. Dr. Abdülmecit YILDIZ

Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Bilim Dalı, Gaziantep Bilim Dalı, Bursa

Prof. Dr. Serap UTAŞ Doç. Dr. Vural Taner YILMAZ

Fulya Acıbadem Hastanesi Deri ve Zührevi Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Hastalıklar Kliniği, İstanbul Bilim Dalı, Antalya

Uzm. Dr. Cihan UYSAL Prof. Dr. Mehmet Emin YILMAZ

Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim
Bilim Dalı, Kayseri Dalı, Diyarbakır

Prof. Dr. Aydın ÜNAL Prof. Dr. Rahmi YILMAZ

Bağcılar Medipol Mega Üniversite Hastanesi Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji
Nefroloji Kliniği, İstanbul Bilim Dalı, Ankara

Doç. Dr. Yasemin COŞKUN YAVUZ Prof. Dr. Zülfükar YILMAZ

Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim
Dalı, Konya Dalı, Diyarbakır

Prof. Dr. Halil YAZICI

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi
Nefroloji Bilim Dalı, İstanbul

xxiv