Unang Paksa

PANITIKAN

Ang panitikang panlipunan ay isang kurso sa pag-aaral at paglikha ng panitikang Filipino na nakatuon sa
kabuluhang panlipunan.

literatura – Filipino; ‘litera’ (Latin) na ang ibig sabihin ay ‘titik’

Dr. Jose Villa Panganiban – panitikan ay galing sa salitang-ugat na ‘titik’ na dinagdagan ng panalaping
‘pang-’ at ‘-an’.

Ibang kahulugan galling sa mga pilosopo

• (Arrogante, 2013) – ito’y isang talaan ng buhay sapagkat ditto nasisiwalat ng tao sa malikhaing
paraan ang kulay ng kaniyang buhay. Hal: tula

• (Salazar, 1995) – ito’y siyang lakas na nagpapakilos sa alinmang uri ng lipunan.

Hal: El Filibusterismo, Noli me Tangere

• (Webster, 1947) – ito’y katipunan ng mga akdang nasusulat na makilala sa pamamagitan ng

malikhaing pagpapahayag, estetikong anyo, pandaigdigang kaisipan, at kawalang maliw (walang
hangganan).

2 Uri ng Panitikan

Piksyon at ‘Di Piksyon

Pasalindila – ang panitikang nasialin o naisasalin sa ibang henerasyon sa pamamagitan ng dila ng tao.

Ang paraan ng pagsasalin ng panitikan magmula ng matutunan ng mga tao ang pagsusulat.

• Prosa o tuluyan - patalata, pangungusap

Hal: Nobela

• Patula – may taludtod, sukat, & tugma. Maaaring may malayang taludturan
• Nobela – mahabang salaysayin ng mga kawing-kawing ng mga pangyayari sa mahabang saklaw ng
panahon. Nahahati sa maraming kabanata.

Uri: Saturday, October 14, 2023

o Nobela ng pangyayari
o Nobela ng tauhan
o Nobela ng romansa
o Nobela ng pagbabago
o Nobela ng kasaysayan

• Maikling kwento – isang mahalagang pangyayaring kinasasangkutan ng isa o maraming tauhan at may
isang kakintalan.

Uri:

o Pangkatauhan
o Makabanghay – pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari
o Pangkapaligiran
o Pangkatutubong kulay
o Pangkaisipan

• Dula – itanghal sa entablado/tanghalan

o Komedya
o Melodrama
o Trahedya

• Alamat – likhang-isip lamang ng mga ninuno upang bigyang pagkakakilanlan ang mga bagay-bagay
• Pabula – hayop atbp. Bagay ang mga karakter

• Parabula – hango sa Bibliya

• Anekdota – layuning magbigay aliw at impormasyon

Hal: Ang Gamu-Gamo at ang Lampara

• Sanaysay – pagpapahayag ng opinion o kuro-kuro tungkol sa isang suliranin o akda

o Pormal – wastong mga salita ang gamit; matiyagang pag-aaral at pag-iisip

o Di pormal -
• Talambuhay – maaaring pansarili o kasaysayan sa buhay ng iba

• Balita – paglalahad ng mga pang-araw-araw na pangyayari sa lipunan

• Talumpati – binibigkas sa harap ng mga taga-pakinig

Layunin:

o Impormasyon
o Humikayat
o Magpaliwanag
o Mangatwiran
o Opinyon/paniniwala
o Magbigay-aliw