IR 1

1. Budowa spektroskopu IR dwuwiązkowego

Wiązka promieniowania zostaje podzielona na dwie części: jedna przechodzi przez

kuwetę z próbką, a druga przez kuwetę z odnośnikiem (nie absorbująca
promieniowania). Ma to miejsce za pomocą zwierciadeł kierujących wiązki na
odpowiednie kuwety. Następnie wiązki docierają do Obrotowego zwierciadła, które
odbija lub przepuszcza wąskie wycinki tzw. Segmenty poszczególnych wiązek. W ten
sposób z wiązki porównawczej i badanej powstaje jedna wiązka, której intensywność
absorpcji zostaje zrównoważona poprzez tłumienie wiązki porównawczej. Następnie
wiązki docierają przez szczelinę wejściową na siatkę dyfrakcyjną, szczelinę
wyjściową i detektor. Budowa: źródło promieniowania, komora z próbką, fotometr,
termopara, filtry, zwierciadła.

2. Budowa spektroskopu Fouriera

Rejestruje się interferogram, który poddaje się transformacji Fouriera. Interferogram

powstaje na skutek skierowania na badaną próbkę, a następnie na detektor
promieniowania podczerwonego, przy czym jego intensywność jest modulowana w
czasie. Modulacja jest wynikiem precyzyjnego przesuwu interferometru.
Interferogram to zależność intensywności promieniowania od czasu lub od różnicy
dróg promieniowania w interferometrze. Najczęsciej stosowany interferometr to
interferometr Michelsona. Wychodząca ze źródła wiązka jest kolimowana w wiązkę
równoległą i kierowana na półprzepuszczalne zwierciadło BS. Połowa jest odbijana i
kierowana w stronę nieruchomego płaskiego zwierciadła i wraca na BS, druga część
przechodzi przez BS i jest kierowana na ruchome zwierciadło i wraca na BS, gdzie
spotyka się z pierwszą częścią wiązki. Na BS następuje interferencja obu części
wiązki, a po interferencji kierowana jest na detektor.

3. Źródła promieniowania i detektory

Pręt Nernsta – ma zdolność do emitowania promieniowania podczerwonego. Jest to

ceramiczny pręt z tlenku cyrkonu z dodatkiem tlenków itru i innych tlenków ziem
rzadkich. Pręt rozgrzewany jest do wysokich temperatur (około 1000 stopni C) i
emituje promieniowanie IR.

Globar – ceramiczny pręt z węglikiem krzemu

Detektory: termopara lub bolometr. Przetwarzają energię promieniowania na sygnał

elektryczny, który wysłany jest do wzmacniacza.
4. Metody przygotowania próbek

Kuwety, wszystkie elementy optyczne wykonane są z materiałów przepuszczających

promieniowanie podczerwone (NaCl, KBr, KCl, CsI).
Substancje gazowe – kuwety gazowe, układy optyczne odbijające promień wewnątrz
kuwety wielokrotnie.
Substancje ciekłe i stałe – rozpuszczone w odpowiednio dobranym rozpuszczalniku.
Kuwetę rozbieralną napełnia się próbką za pomocą szklanej strzykawki. (pomiary
ilościowe) Innym sposobem jest umieszczenie kropli cieczy lub stopionego ciała
stałego między dwie płytki kuwety rozbieralnej. Płytki ściska się śrubami mocującymi.
Trudno rozpuszczalne i trudno topliwe substancje zawiesza się w njulolu lub
przygotowuje przezroczystą pastylkę poprzez utarcie badanej susbtancji z KBr.

5. Materiały przepuszczające promieniowanie

Szkło, NaCl, KBr, kwarc, szafir, CsI, AgCl, LiF, KCl, CaF2

6. Rozpuszczalniki

Nujol, Tetrachlorometan, chloroform, dichlorometan, disiarczek węgla, acetonitryl.

Rozpuszczalniki muszą być dokładnie oczyszczone i osuszone.

7. Interpretacja widm

Rodzaje drgań:
-Rozciągające – rytmiczny ruch wzdłuż wiązań, odległości między atomami
naprzemiennie zwiększają się i zmniejszają.
-Zginające – zmiana kątów pomiędzy wiązaniami ze wspólnym atomem,
przemieszczenia grupy atomów. Np. drgania skręcające, wahadłowe i torsyjne.

W podczerwieni obserwujemy tylko drgania, które powodują rytmiczne zmiany

momentu dipolowego cząsteczki. H2, N2, Cl2 – nieaktywne. CO, I-Cl – aktywne.
Drgania oscylacyjne zachodzą z różną, ale określoną częstotliwością.
Drgania normalne – nie wywołują zmian położenia środka częstości cząsteczki.

Widmo musi mieć odpowiednią rozdzielczość i intensywność. Widmo powinno być

otrzymane ze związku o odpowiedniej czystości. Spektrofotometr powinien być
skalibrowany tak, aby pasma występowały przy właściwych częstościach lub
długościach fali, kalibrowanie wykonuje się posługując odpowiednimi wzorcami.
Sposób przygotowania próbki musi być dobrze znany.
Obszar 4000-1300cm^-1 – rejon grup funkcyjnych. Drgania rozciągające: OH, NH, CO
(grupa karbonylowa). Brak absorpcji w zakresie 1850-1540 wyklucza struktury
zawierające grupę karbonylową. Silne pasma drgań szkieletowych związków
aromatycznych pojawiają się w zakresie 1600-1300. Pasma 2900-2695 – grupa
aldehydowa. 1300-1100 – drgania rozciągające C – O. Powyżej 2500 – wiązania
pojedyncze OH, NH, CH. 2500-2000 – wiązania potrójne CC i CN. 2000-1500 –
wiązania podwójne CO, CN, CC. Poniżej 1500 – wiązania pojedyncze CC, CO, CN, CX
Obszar 900-650cm^-1 – brak pasm w tym zakresie świadczy o strukturze
niearomatycznej.