Slides BG Chương 2 - Kế toán doanh thu

CHƯƠNG 2
KẾ TOÁN DOANH THU
Copyright © 2019 - Trường Đại học Kinh tế Quốc dân 1

MỤC TIÊU HỌC TẬP
- Nắm vững các khái niệm cơ bản về đo lường và ghi

nhận doanh thu
- Hiểu rõ và áp dụng được quy trình ghi nhận doanh thu
năm bước
- Vận dụng quy trình năm bước để ghi nhận các khoản
mục doanh thu phổ biến
- Miêu tả việc trình bày và thuyết minh về doanh thu trên
Báo cáo tài chính
NỘI DUNG HỌC TẬP
Khái quát chung về ghi nhận và đo lường doanh thu
Quy trình ghi nhận doanh thu
Ghi nhận doanh thu trong các trường hợp phổ biến
Trình bày và thuyết minh các chỉ tiêu doanh thu trên BCTC
Đặc điểm kế toán doanh thu theo hệ thống kế toán Việt Nam
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ GHI NHẬN VÀ ĐO LƯỜNG
DOANH THU
→ Tổng quan chung về IFRS 15 – Doanh thu từ hợp

đồng với khách hàng:
+ Ngày ban hành: Tháng 7/2014
+ Được điều chỉnh vào: Tháng 6/2016
+ Ngày hiệu lực:
- Áp dụng cho các năm tài chính bắt đầu vào ngày hoặc
sau ngày 1/1/2018
- Được phép áp dụng sớm hơn nhưng phải công bố về
việc này
DOANH THU
→ Tổng quan chung về IFRS 15

Được thay thế cho:
IAS 11 – Hợp đồng xây dựng
IAS 18 – Doanh thu
IFRIC 13 Các Chương trình khách hàng truyền thống;
IFRIC 15 Các thỏa thuận cho việc xây dựng bất động sản;
IFRIC 18 Các chuyển giao tài sản từ các khách hàng;
SIC 31 Doanh thu – Các giao dịch trao đổi liên quan đến các
dịch vụ quảng cáo
DOANH THU
Phạm vi áp dụng IFRS 15:

Chuẩn mực này áp dụng cho tất cả các hợp đồng với khách hàng
Ngoại trừ:
• Các hợp đồng thuê tài sản thuộc phạm vi của IFRS 16;
• Các hợp đồng bảo hiểm thuộc phạm vi của IFRS 4;
• Các công cụ tài chính và các quyền hoặc nghĩa vụ hợp đồng
khác thuộc phạm vi của IAS 39 hoặc IFRS 9, IFRS 10, IFRS 11,
IAS 27 và IAS28 (ví dụ thu nhập từ cổ tức);
• Các trao đổi phi tiền tệ giữa các doanh nghiệp cùng ngành kinh
doanh để thúc đẩy việc bán đến các khách hàng
DOANH THU
Các thuật ngữ quan trọng:
Tài sản hợp đồng
Quyền của một đơn vị được hưởng khoản thanh toán nhận về từ
việc trao đổi các hàng hóa hoặc dịch vụ mà đơn vị đã chuyển giao
cho khách hàng khi quyền đó phụ thuộc vào một điều kiện
khác với chờ thời gian trôi qua.
Doanh nghiệp cần trình bày hợp đồng như là một “tài sản hợp
đồng”, trừ khi được trình bày như là một khoản phải thu. Tài sản
hợp đồng cần được kiểm tra về sự sụt giảm giá trị theo hướng dẫn
của IFRS 9.
DOANH THU
Khoản phải thu
Quyền vô điều kiện của một đơn vị được hưởng khoản

thanh toán nhận về, nghĩa là chỉ yêu cầu chờ thời gian
trôi qua trước khi khoản thanh toán đến hạn. Khoản phải thu
được kế toán theo IFRS 9
DOANH THU
Nợ phải trả hợp đồng
Nghĩa vụ của đơn vị phải chuyển giao hàng hóa hoặc dịch vụ cho
một khách hàng mà đơn vị đã nhận khoản
thanh toán nhận về từ khách hàng đó, nghĩa là nếu một khách
hàng thanh toán trước khi doanh nghiệp chuyển
các hàng hóa hoặc dịch vụ, doanh nghiệp cần trình bày hợp đồng
như là một khoản “nợ phải trả hợp đồng” (thuật
ngữ cũ: đặt cọc của khách hàng)
DOANH THU
Nguyên tắc cốt lõi:
Doanh nghiệp ghi nhận doanh thu để miêu tả sự

chuyển giao các hàng hóa hoặc dịch vụ được cam kết
(THỰC HIỆN NGHĨA VỤ) đến khách hàng với giá trị
phản ảnh khoản thanh toán mà doanh nghiệp kỳ vọng
được hưởng trong việc trao đổi cho các hàng hóa hoặc
dịch vụ đó”
QUY TRÌNH GHI NHẬN DOANH THU (5 BƯỚC TRONG
MÔ HÌNH MỚI VỀ GHI NHẬN DOANH THU)
Mô hình 5 bước về ghi nhận doanh thu:
Bước 1 : Xác định hợp đồng với khách hàng
Bước 2 : Xác định các nghĩa vụ thực hiện riêng biệt

trong hợp đồng (POs)
Bước 3 : Xác định giá của giao dịch
Bước 4 : Phân bổ giá của giao dịch cho POs
Bước 5 : Ghi nhận doanh thu khi POs được thỏa mãn
Ví dụ: Hợp đồng dịch vụ di động 24 tháng với giá $400/tháng nghĩa
là $9,600 cho toàn HĐ, và nhận ngay một cái điện thoại MIỄN PHÍ
Hai nghĩa vụ thực hiện Phương thức giá trị

còn lại
Máy điện thoại di động có giá bán CU4,000
độc lập (Stand-alone selling price - SASP)
Gói dịch vụ 24 tháng CU5,600
Tổng cộng CU9,600

Bước 1: Xác định hợp đồng với khách hàng:
Doanh nghiệp có thể xác định

Các bên tham gia trong hợp đồng
được quyền và các điều khoản
chấp thuận với bản hợp đồng và
thanh toán của từng bên tham gia
cam kết thực hiện các nghĩa vụ của
hợp đồng liên quan đến hàng hóa
mình
hoặc dịch vụ được chuyển giao
Hợp đồng với khách hàng cần

thỏa mãn tất cả các điều kiện sau:
Doanh nghiệp chắc chắn sẽ thu

Hợp đồng có bản chất thương mại
được khoản thanh toán
Bước 1: Xác định hợp đồng với khách hàng

Ví dụ: Một khách du lịch không kịp làm thủ tục bay. Hãng hàng
không có thể ghi nhận sự tồn tại của hợp đồng và ghi nhận doanh thu
của chiếc vé đã được thanh toán không?
???
→ Tình huống: Không có hợp đồng
nhưng nhận được khoản
thanh toán, bộ phận kế toán sẽ
xử lý thế nào theo IFRS 15 ?
→ Trả lời: Ghi nhận khoản tiền nhận được là doanh thu chỉ khi:
(a) Doanh nghiệp không có (đã thực hiện hết) các nghĩa vụ phải chuyển
giao hàng hóa hoặc dịch vụ cho khách hàng và khoản thanh toán không
phải hoàn lại; HOẶC
(b) Hợp đồng đã được kết thúc và khoản thanh toán nhận được không phải
hoàn trả.
Nếu không, cần ghi nhận khoản tiền là nợ phải trả cho đến khi nghĩa vụ
thực hiện được đáp ứng.

Ở bước một của mô hình ghi nhận doanh thu, có thể
xảy ra các trường hợp:
(a) Kết hợp các hợp đồng, và
(b) Sửa đổi (điều chỉnh) hợp đồng

(a) Kết hợp các hợp đồng:
Doanh nghiệp phải kết hợp hai hoặc nhiều hợp đồng đã ký kết tại
cùng thời điểm hoặc các thời điểm gần nhau với cùng một khách
hàng và kế toán các hợp đồng này như một hợp đồng duy nhất nếu
một hoặc các tiêu chí dưới đây được thỏa mãn:
- Các hợp đồng như một hợp đồng trọn gói có cùng mục đích thương
mại duy nhất
- Giá trị của khoản thanh toán sẽ được chi trả trong một hợp đồng
phụ thuộc vào giá hoặc kết quả thực hiện của hợp đồng khác
- Các hàng hóa hoặc dịch vụ đã cam kết trong các hợp đồng là một
nghĩa vụ thực hiện duy nhất

(a) Kết hợp các hợp đồng:
Hợp đồng có nghĩa vụ cung cấp hàng hóa, dịch vụ mà các HH, DV
đó kết hợp với nhau tạo thành 1 sản phẩm đầu ra cho khách hàng,
thì các hàng hóa dịch vụ cung cấp trong hợp đồng được kế toán là
một hợp đồng
Ví dụ: Điện Máy Xanh có hợp đồng bán điện thoại kèm sạc,
bluetooth và một số phụ kiện thiết yếu khác cho khách hàng thì
trường hợp này kế toán ghi nhận tất cả các hàng hóa hoặc dịch vụ
đã cam kết trong một hợp đồng như 1 nghĩa vụ thực hiện duy nhất.

(b) Sửa đổi (điều chỉnh) hợp đồng:
- Sửa đổi hợp đồng là việc thay đổi về phạm vi hoặc giá giao dịch
(hoặc cả hai) của hợp đồng đã được thông qua bởi các bên tham gia
hợp đồng
- Sửa đổi hợp đồng có thể được thông qua dưới hình thức văn bản,
lời nói hoặc các hình thức được ngầm định theo các thông lệ kinh
doanh.

(b) Sửa đổi (điều chỉnh) hợp đồng:
Một khoản điều chỉnh cho hợp đồng được

kế toán như là một hợp đồng riêng biệt nếu:
Chuẩn mực về a) Phạm vi của hợp đồng thay đổi bởi vì các
điều chỉnh hợp hàng hóa hoặc dịch vụ khác biệt bổ sung được
đồng cam kết, và
(b) Khoản tăng trong giá trị hợp đồng phản ảnh
giá bán độc lập của các hàng hóa hoặc dịch vụ
bổ sung được cam kết

Stand-alone
Tạo một hợp đồng
selling price riêng biệt
Giá của các (SASP )
hàng hóa/ - Hợp đồng cũ mất
dịch vụ bổ sung Không phải hiệu lực
SASP - Kết hợp hợp đồng
mới và cũ

Ví dụ: Vào ngày 1/1/2020, Công ty Misnet giao kết một hợp đồng
bán 6,000 bao điện thoại di động bằng da cho một khách hàng:
• 500 bao da/tháng x CU80/ bao.
• Vào ngày 30/06/2020, khách hàng yêu cầu 600 bao da/tháng.
(bổ sung 100 bao da/tháng)
• Khoản bổ sung 100 bao da/tháng có đơn giá CU65.
• CU65 là SASP vào ngày 30/06/2020
→ Khoản điều chỉnh hợp đồng có được kế toán như là một hợp
đồng riêng biệt hay không ???

Ví dụ: Tình huống bổ sung:
Vẫn các thông tin và số liệu như trên, điều gì xảy ra nếu Công ty
Misnet không bao giờ bán với giá CU65? Giá thấp nhất mà họ bán
là CU70.
• CU65 là giá thấp bất hợp lý.
• Nói cách khác CU65 không phải là một SASP.
→ Khoản điều chỉnh hợp đồng có được kế toán như là một hợp
đồng riêng biệt hay không ???
Bước 2: Xác định các nghĩa vụ thực hiện trong hợp đồng
Vào lúc bắt đầu giao kết hợp đồng, một doanh nghiệp cần:
• Đánh giá các hàng hóa hoặc dịch vụ được cam kết trong một
hợp đồng và
• Xác định nghĩa vụ thực hiện (PO) là mỗi cam kết đối với:
(a) Một hàng hóa hoặc dịch vụ (hoặc một gói của các hàng hóa
hoặc dịch vụ) khác biệt (Ví dụ bán 100 đôi giày trong 1 đơn
hàng - 1 PO); hoặc
(b) Một chuỗi của các hàng hóa hoặc dịch vụ khác biệt mà các
hàng hóa/dịch vụ này về cơ bản giống nhau và có cùng cách
thức chuyển giao cho khách hàng.
Lưu ý:
(a) Hàng hóa/ dịch vụ có thể đem lại lợi ích cho khách hàng đơn lẻ
hoặc kết hợp với các nguồn lực khác.
(b) Cam kết của doanh nghiệp chuyển giao hàng hóa hoặc dịch vụ
cho khách hàng có thể xác định riêng biệt với các cam kết khác
trong hợp đồng
TH1: Nghĩa vụ thực hiện (PO) khác biệt (riêng biệt):

Hàng hóa/ dịch vụ có thể đem lại lợi ích cho khách hàng đơn lẻ
hoặc kết hợp với các nguồn lực khác có sẵn cho khách hàng
Ví dụ:
Thẻ nhớ được bán riêng biệt để đặt vào trong điện thoại cảm ứng
là khác biệt khi khách hàng có thể có lợi từ thẻ nhớ cùng với các
nguồn lực khác (điện thoại khác) mà họ có sẵn.
Mua một điện thoại cảm ứng + gói dịch vụ 12 tháng =>
2 POs riêng biệt
TH1: PO khác biệt (riêng biệt)
Ví dụ:
Chính phủ Việt Nam giao kết hợp đồng với một công ty xây dựng
thuộc Tổng công ty UDIC để xây một bệnh viện. Có nhiều bước từ
đặt nền móng, xây dựng các khu vực chức năng, các phòng phẫu
thuật, v.v..
Có bao nhiêu PO trong dự án này?
Đáp án: ???
A. Một nghĩa vụ thực hiện
B. Nhiều nghĩa vụ thực hiện
Tình huống : PO khác biệt + Tách nhỏ nghĩa vụ trong hợp đồng
Ví dụ:
DwayneCo ký kết 1 hợp đồng bán hệ thống lọc nước và thiết bị lọc
cho khách hàng. Trong đó thiết bị lọc sẽ được giao sau một tháng.
Biết một số thông tin sau:
• Hệ thống lọc nước sẽ không thể hoạt động mà thiếu thiết bị lọc
• Nhà sản xuất hệ thống lọc nước và người bán thiết bị lọc
thông dụng bán chúng riêng biệt nhau
Có bao nhiêu nghĩa vụ riêng biệt được xác định trong nghiệp vụ
trên?
TH1 : PO khác biệt (riêng biệt)
Tình huống: PO khác biệt + Kết hợp hợp đồng
Ví dụ:
• Trong năm 2019, JavaCo ký một HĐ để cấp giấy phép phần mềm
quản lý danh sách khách hàng của mình cho khách hàng.
• Ba ngày sau đó, trong một HĐ khác, JavaCo đồng ý cung cấp các
dịch vụ tư vấn để tùy chỉnh đáng kể phần mềm được cấp phép bán
trước đây để vận hành trong hệ thống thông tin của khách hàng.
• Khách hàng không thể sử dụng phần mềm cho đến khi các dịch vụ
tùy chỉnh hoàn tất.
Vậy JavaCo có cần kết hợp 2 HĐ trên thành 1 hợp đồng theo IFRS 15?
Ví dụ:
Công ty ITCo bán một chương trình phần mềm cho một khách hàng.
Họ không phải là công ty duy nhất có thể cài đặt phần mềm.
Các nhà sản xuất phần mềm kết hợp chung với nhau:
(1) Giấy phép sử dụng phần mềm,
(2) Các dịch vụ cài đặt,
(3) Các cập nhật trong tương lai của phần mềm và
(4) Hỗ trợ kỹ thuật trong 12 tháng.
Tùy thực tế từng công ty phần mềm ,có thể là 3 hoặc 4 POs
TH2: PO không khác biệt (không riêng biệt)
Nếu không khác biệt, một doanh nghiệp cần kết hợp các hàng hóa
hoặc dịch vụ đó với các hàng hóa hoặc dịch vụ được cam kết khác
cho đến khi họ xác định một gói của các hàng hóa hoặc dịch vụ
khác biệt.
Trong một số trường hợp, việc đó sẽ dẫn đến doanh nghiệp kế toán
cho tất cả các hàng hóa hoặc dịch vụ được cam kết trong một hợp
đồng như là một nghĩa vụ thực hiện đơn lẻ.
TH2: PO không khác biệt (không riêng biệt)
Ví dụ:
Khách hàng mua 1 TOUR du lịch đến Nha Trang.TOUR gồm vé
máy bay, lưu trú khách sạn, ăn 3 bữa, vé tham quan thắng cảnh.
Khách hàng tự chi trả chi phí cá nhân khác.
Việc cung cấp các dịch vụ trên có thể coi là các nghĩa vụ
thực hiện khác biệt hay không?
Bước 3: Xác định giá giao dịch
Giá giao dịch là:

• Giá trị của khoản thanh toán mà một doanh nghiệp kỳ vọng
được hưởng trong một giao dịch trao đổi để chuyển giao các hàng
hóa hoặc dịch vụ được cam kết đến một khách hàng
• Loại trừ các giá trị thu hộ các bên thứ ba (ví dụ: một số loại thuế
bán hàng).
• Có thể là các giá trị cố định, biến đổi, hoặc cả hai.
• Được điều chỉnh cho giá trị thời gian của dòng tiền.
Doanh thu được ghi nhận đến một mức độ mà một giá trị đáng kể
SẼ KHÔNG được hoàn nhập
Khoản thanh toán biến đổi
Các ước tính bị giới hạn của khoản thanh toán

biến đổi
Cân Giá trị thời gian của tiền (cấu phần tài chính
nhắc đáng kể)
Khoản thanh toán phi tiền tệ (không bằng tiền)
Khoản thanh toán phải trả khách hàng

Giá trị được kỳ Số lượng lớn của

vọng các giao dịch
cùng bản chất
Khoản thanh toán

biến đổi
Giá trị có khả

Chỉ có thể có 2
năng xảy ra cao
kết quả
nhất
Khoản thanh toán biến đổi:

Trong một số tình huống, giá giao dịch của hàng hóa hoặc dịch vụ
phụ thuộc vào một số sự kiện xảy ra trong tương lai .Các sự kiện
này có thể bao gồm : chiết khấu, giảm giá, khoản hoàn lại, tín dụng
trợ giá, khoản ưu đãi, thưởng hiệu suất hay khoản phạt hoặc các
khoản tương tự khác.Với các tình huống này, doanh nghiệp phải
ước tính giá trị của khoản thanh toán biến đổi sẽ được nhận từ hợp
đồng nhằm xác định giá trị doanh thu cần ghi nhận.
Khoản thanh toán biến đổi:

Ví dụ:
Một công ty ký hợp đồng được giao cho xây dựng một cao ốc
văn phòng hoàn tất vào ngày hoặc trước thời hạn được giao.
• Nếu họ đáp ứng thời hạn, giá trị hợp đồng là CU100 triệu.
• Đối với mỗi 10 ngày trễ hạn, nhà thầu được yêu cầu phải
thanh toán cho khách hàng là CU5 triệu.
• Có 70% khả năng là thời hạn có thể được đáp ứng. 15% khả
năng trễ 10 ngày, 10% khả năng trễ 20 ngày và 5% khả
năng trễ 30 ngày.
Giá trị hợp đồng được ước tính là bao nhiêu?

Ví dụ (tiếp):
→ Câu hỏi 1:
Trong năm đầu, công ty hoàn thành 60% tiến độ công việc.
Vậy doanh thu là bao nhiêu ?
???

Ví dụ (tiếp):
→ Câu hỏi 2:
Trong năm thứ 2, khi dự án tiến triển, công ty ước tính lại thì có
95% khả năng họ có thể đáp ứng thời hạn và chỉ 5% khả năng
trễ hạn 10 ngày.
Doanh thu cần ghi nhận là bao nhiêu ?
???
Giá trị thời gian của tiền (Cấu phần tài chính đáng kể):
- Trong hầu hết tình huống giao dịch, các doanh nghiệp nhận được
khoản thanh toán sau khi sản phẩm đã được chuyển giao hoặc
dịch vụ đã được thực hiện. Tuy nhiên, có một số trường hợp,
mốc thời gian khách hàng thanh toán cho doanh nghiệp không
trùng khớp với thời điểm chuyển giao hàng hóa hoặc dịch vụ
cho khách hàng. Về bản chất, là doanh nghiệp hỗ trợ tài chính
cho khách hàng (cho vay)
- Các doanh nghiệp ghi nhận kế toán với giá trị thời gian của tiền
nếu hợp đồng bao hàm một cấu phần tài chính đáng kể.
Giá trị thời gian của tiền (Cấu phần tài chính đáng kể):
Ví dụ:
Công ty xây dựng Xuân Trường giao kết hợp đồng về xây một
văn phòng với các thông tin như sau:
• Hoàn thành trong thời gian 2 năm
• Giá trị hợp đồng là CU13 triệu
• Nếu khách hàng thanh toán vào thời điểm bắt đầu hợp đồng, họ
phải trả CU10.9 triệu
• Lãi suất biên đi vay của Công ty Xuân Trường là 7%
Yêu cầu: Thực hiện việc ghi sổ kế toán của công ty ở thời điểm
bắt đầu hợp đồng và ở cuối mỗi năm.
Khoản thanh toán phi tiền tệ:

Trong một số tình huống, các doanh nghiệp nhận được khoản
thanh toán dưới hình thức các loại hàng hóa, dịch vụ, hoặc các
khoản không bằng tiền khác. Khi những trường hợp này xảy ra,
các doanh nghiệp thường ghi nhận doanh thu căn cứ theo giá trị
hợp lý của khoản nhận được.

Khoản thanh toán phi tiền tệ
Ví dụ:
Công ty Alpha là Công ty hoạt động trong lĩnh vực xây dựng.
Ngày 01/01/2020, Công ty Alpha ký hợp đồng xây dựng công trình cho
Công ty Beta với tổng giá trị công trình CU50,000 điều khoản thanh toán
như sau:
-Thanh toán bằng vật tư (cát, xi măng, sắt, thép, gạch, sỏi, …) với tổng giá
trị hợp lý là CU10,000. Số vật tư này được sử dụng cho việc xây dựng
công trình trên, và được Công ty Beta chuyển toàn bộ cho Công ty Alpha
tại thời điểm hai bên ký hợp đồng;
-Thanh toán bằng tiền mặt: CU40,000, khi phía Alpha hoàn thành toàn bộ
công việc xây dựng và hai bên đã thực hiện nghiệm thu, quyết toán khối
lượng công trình.
Đối với trường hợp trên, doanh thu của Công ty Alpha được ghi nhận như
thế nào?

Khoản thanh toán phi tiền tệ
Ví dụ:
Ghi nhận kế toán cho tình huống của Alpha:
Trong tình huống này việc thanh toán giữa Alpha và Beta bao gồm 2
phần: Thanh toán bằng tiền và bằng tài sản phi tiền tệ (khoản thanh
toán phi tiền tệ).
Tình huống này tương tự như thuê gia công hàng hóa, bản chất là Beta
cấp vật tư cho Alpha và mục đích sử dụng vật tư đã được quy định
trong hợp đồng , là để xây dựng công trình cho Beta. Nên kế toán công
ty Alpha sẽ chỉ ghi nhận doanh thu của hợp đồng này là CU40,000.
Ngược lại, nếu Beta không cấp vật tư cho Alpha, thì Alpha phải tự bỏ
số tiền CU10,000 để mua vật tư thi công công trình cho Beta, và doanh
thu của hợp đồng sẽ là CU50,000.

Khoản thanh toán phải trả cho khách hàng
- Các doanh nghiệp thường thực hiện khoản phải trả cho khách
hàng như một phần của thỏa thuận doanh thu.
- Khoản thanh toán phải trả cho khách hàng có thể bao gồm: chiết
khấu, khoản giảm giá tích điểm, phiếu giảm giá, sản phẩm khuyến
mãi ...
- Các mục kể trên làm giảm khoản thanh toán đã thu và doanh thu
đã được ghi nhận.

Khoản thanh toán phải trả cho khách hàng
Khoản thanh toán cho khách hàng
Đổi lấy hàng hóa hoặc dịch vụ tách biệt
Có Không
Mua hàng hóa, dịch vụ Giảm trừ doanh thu

Bước 4: Phân bổ giá giao dịch cho các nghĩa vụ thực hiện
- Phân bổ giá giao dịch cho mỗi nghĩa vụ thực hiện trên cơ sở của
giá bán độc lập tương đối (Stand-alone selling prices - SASP)
của mỗi hàng hóa hoặc dịch vụ được cam kết khác biệt
- Nếu bao gồm một khoản chiết khấu hoặc giá trị biến đổi, phân bổ
chúng theo tỷ lệ
Bước 4 : Phân bổ giá giao dịch cho các nghĩa vụ thực hiện
Nếu SASP không thể quan sát được, ước tính bằng:
a) Phương pháp đánh giá thị trường có điều chỉnh – so sánh với
SASP của các đối thủ cạnh tranh (PP bình quân gia quyền)
b) Phương pháp chi phí dự kiến cộng lợi nhuận biên – cộng
thêm lợi nhuận biên vào chi phí của dịch vụ
c) Phương pháp giá trị còn lại – tổng cộng giá giao dịch trừ đi
SASP có thể quan sát được của các hàng hóa hoặc dịch vụ được
cam kết khác trong hợp đồng
Bước 5: Ghi nhận doanh thu khi nghĩa vụ thực hiện được đáp ứng
Điều kiện ghi nhận doanh thu theo IFRS 15:
- Chuyển giao hàng hóa hoặc dịch vụ được cam kết đến khách hàng.
- Khách hàng thu được quyền kiểm soát đối với tài sản đó.
Quyền kiểm soát bao gồm khả năng:
- Sử dụng và thu được phần lớn lợi ích còn lại từ các tài sản, và
- Ngăn ngừa những người khác sử dụng và thu được các lợi ích còn lại
từ một tài sản.
Đáp ứng PO:
• Trong một khoảng thời gian hoặc
• Tại một thời điểm
Chú ý xem xét : Có bất kỳ thỏa thuận mua lại nào không?
Bước 5: Ghi nhận doanh thu khi nghĩa vụ thực hiện được đáp ứng
Nghĩa vụ thực hiện được đáp ứng tại một thời điểm:
Doanh Khách
Khách Doanh
nghiệp có hàng có
hàng có nghiệp đã
quyền phần lớn
chuyển Khách
quyền sở rủi ro và
hiện tại giao trạng hàng đã
hữu hợp lợi ích gắn
được thái nắm chấp nhận
pháp đối liền với
thanh giữ vật tài sản
với tài quyền sở
toán cho chất của
sản hữu của
tài sản tài sản
tài sản
Bước 5:Ghi nhận doanh thu khi nghĩa vụ thực hiện được đáp ứng
Nghĩa vụ thực hiện được hoàn thành trong một khoảng thời gian:
Khách hàng đồng thời tiếp nhận và sử dụng lợi ích do

việc thực hiện nghĩa vụ của DN mang lại trong khi DN
Nghĩa vụ thực hiện nghĩa vụ . Ví dụ: Hợp đồng cung cấp dịch vụ
thực hiện bảo vệ toà nhà, dịch vụ vệ sinh tòa nhà, dịch vụ Internet,...
hoàn
Việc thực hiện nghĩa vụ của DN tạo ra hoặc gia tăng giá
thành trị một tài sản (ví dụ: sản phẩm dở dang, dịch vụ sửa chữa
trong nhà) mà khách hàng kiểm soát trong khi tài sản đó được
một tạo ra hoặc gia tăng giá trị; hoặc
khoảng
Việc thực hiện nghĩa vụ của DN không tạo ra một tài sản
thời gian có mục đích sử dụng khác đối với DN và DN có quyền
hợp pháp được thanh toán cho công việc đã hoàn thành
đến thời điểm hiện tại
Ví dụ minh họa cho bước 4 và bước 5:

Hãy xem xét hợp đồng mà Vinaphone (VNPT) cung cấp dịch vụ viễn
thông kéo dài 12 tháng cho khách hàng A. Các điều khoản của hợp đồng
như sau:
- Phí thuê bao cố định hàng tháng của khách hàng A là CU30,000/tháng
- Khách hàng A nhận được một chiếc điện thoại di động miễn phí khi bắt
đầu thực hiện hợp đồng. VNPT bán chiếc điện thoại di động tương tự giá
CU600,000 và các gói dịch vụ trả trước hàng tháng tương tự không kèm
điện thoại di động là CU300,000/tháng.
Giả sử bỏ qua một số điều liên quan: Giá của một bộ SIM, hoặc những
tình huống khi khách hàng A sử dụng điện thoại hàng giờ và dành vài
phút vượt quá hợp đồng. Vậy, VNPT sẽ ghi nhận doanh thu từ hợp đồng
này là bao nhiêu?
???
GHI NHẬN DOANH THU TRONG CÁC TRƯỜNG HỢP
PHỔ BIẾN (CÁC ƯU ĐÃI CHO KHÁCH HÀNG)
Nội dung của mục này là áp dụng quy trình năm bước để ghi
nhận doanh thu trong các tình huống phổ biến và thường gặp trên
thực tế, bao gồm những trường hợp sau:
- Hàng bán bị trả lại và giảm giá hàng bán
- Thoả thuận mua lại
- Thỏa thuận bán và giữ (Xuất hóa đơn- chưa giao hàng)
- Quan hệ giữa bên ủy thác và bên đại diện (Chủ thể và đại lý)
- Thỏa thuận ký gửi hàng hóa
- Bảo hành
- Phí trả trước không hoàn lại
- Hợp đồng xây dựng dài hạn
Hàng bán bị trả lại và giảm giá hàng bán:

Các khoản hàng bán trả lại và giảm giá hàng bán là những khoản
mục thường xuyên phát sinh khi doanh nghiệp bán sản phẩm, hàng
hóa cho khách hàng.
Khi phát sinh nghiệp vụ hàng bị trả lại:
- Nghĩa vụ nợ và khoản điều chỉnh doanh thu cần được ghi nhận
dựa trên kỳ vọng của công ty về giá trị hàng bị trả lại.
- Tài sản và khoản điều chỉnh giá vốn cũng cần được ghi nhận để
phản ánh quyền thu hồi sản phẩm từ khách hàng của công ty trong
quá trình xử lý hàng bán trả lại.
Hàng bán bị trả lại và giảm giá hàng bán
Các phiếu mua hàng giảm giá được tặng khi mua hàng:
Một lựa chọn mua các hàng hóa hoặc dịch vụ bổ sung làm phát sinh một
nghĩa vụ thực hiện riêng biệt nếu lựa chọn cấp một quyền quan trọng mà
khách hàng sẽ không nhận được nếu không giao kết hợp đồng
Ví dụ minh họa:
• Một công ty bán lẻ bán các máy hút bụi cho các khách hàng với giá
CU100,000
• Tặng một phiếu giảm giá 60% cho lần mua hàng nội thất trong 3 tháng
tới.
• Công ty bán lẻ thường đưa ra ưu đãi giảm giá 15% cho tất cả các lần
mua hàng trong cùng thời kỳ.
• Công ty bán lẻ ước tính rằng 80% khách sẽ thực hiện lựa chọn mua,
bình quân khoảng CU30,000 cho các sản phẩm bổ sung được giảm giá.
Các phiếu mua hàng giảm giá được tặng khi mua hàng:
Ví dụ minh họa (tiếp):
• Kế toán công ty bán lẻ ghi nhận cho lựa chọn mua hàng bổ sung như là
một PO riêng biệt.
• Đó là một quyền quan trọng vì làm tăng khoản giảm giá được đưa ra
chào mời khách hàng
• Giá bán độc lập của lựa chọn là CU30,000 x (60% - 15%) x 80% =
CU10,800
• Giá giao dịch phân bổ cho phiếu ưu đãi CU10,800, cần được hoãn lại và
được ghi nhận khi phiếu ưu đãi được thực hiện hoặc hết hạn
Nợ Tiền gửi ngân hàng : CU100,000
Có TK Nợ phải trả hợp đồng : CU10,800
Có TK Doanh thu : CU89,200

Quyền trả lại hàng:
• Quyền trả hàng phát sinh “khoản thanh toán biến đổi”
• Nguyên tắc chung: không có khoản hoàn nhập đáng kể của doanh thu
• Doanh thu không được ghi nhận cho các hàng hóa dự kiến sẽ được trả lại
• Một khoản nợ phải trả cần được ghi nhận cho các khoản hoàn tiền dự
kiến cho khách hàng và được cập nhật cho mỗi kỳ báo cáo
• Một tài sản và điều chỉnh cho giá vốn hàng bán được ghi nhận (hàng hóa
có thể trả lại trong tương lai), đại diện cho quyền nhận lại hàng từ khách
hàng khi thanh toán khoản nợ phải trả hoàn tiền.
• Được đo lường ở giá vốn của hàng tồn kho được bán, trừ đi bất kỳ các
chi phí dự kiến để nhận lại hàng, trừ đi khoản giảm giá trị

Quyền trả lại hàng
Lưu ý:
a. Không có thay đổi lớn trong việc kế toán cho trả hàng
b. IFRS 15 giờ đây quy định cách ghi nhận trong bảng cân đối kế toán:
nghĩa vụ hoàn tiền và tài sản cho quyền nhận lại hàng trên cơ sở giá trị
gộp
• Nhà sản xuất điện thoại di động bán 300 mẫu điện thoại mới cho một
chuỗi cửa hàng bán lẻ với đơn giá CU100.
• Chi phí sản xuất là CU60/ cái điện thoại
• Nhà sản xuất cho phép chuỗi bán lẻ trả lại bất kỳ sản phẩm nào không
bán được trong vòng 6 tháng và được hoàn tiền đầy đủ

• Nhà sản xuất sử dụng phương pháp giá trị được kỳ vọng và ước
tính
• 40% 8 cái điện thoại được trả lại
• Chi phí thu hồi điện thoại trả lại là CU80
• Các điện thoại không bán được, sau đó sẽ được xuất khẩu và bán
cho các thị trường cấp hai, với đơn giá giảm là CU20 (ở mức lỗ
cho mỗi máy là CU40)

Số lượng máy
Ước tính theo phương pháp giá trị được kỳ vọng
(đơn vị: cái )
40% x 8 cái điện thoại được trả lại 3.2
Số điện thoại được trả lại dự kiến 10.0


Ghi sổ của nhà sản xuất cho các giao dịch bán hàng (đơn vị: CU )
Nợ TK TGNH (CU100 x 300 điện thoại ) CU30,000

Có TK Doanh thu CU30,000
Nợ TK Giá vốn hàng bán CU18,000
Có TK Hàng tồn kho CU18,000

Ghi sổ của nhà sản xuất cho các giao dịch trả hàng (đơn vị: CU)
Nợ TK trả hàng (10 điện thoại x CU100) CU1,000
Có Khoản nợ phải trả hoàn tiền (dự phòng cho trả hàng) CU1,000
Nợ TK Tài sản (Hàng tồn kho - CU60 x 10 cái máy) CU600
Có TK Giá vốn hàng bán CU600
Nợ TK Giá vốn hàng bán CU480
Có TK Tài sản (Hàng tồn kho - CU40 lỗ x 10 cái máy) CU400
Có TK Tài sản (hàng hóa có thể trả lại trong tương CU80
lai)
Thoả thuận mua lại:

- Một thỏa thuận mua lại là một hợp đồng trong đó đơn vị bán một tài sản
đồng thời cam kết hoặc có quyền chọn (hoặc là trong cùng hợp đồng
hoặc trong một hợp đồng khác) để mua lại tài sản đó. Tài sản được mua
lại có thể là tài sản được bán ban đầu cho khách hàng, một tài sản mà
rất giống với tài sản đó, hoặc một tài sản khác mà tài sản được bán ban
đầu cho khách hàng là một bộ phận của tài sản đó
- Thỏa thuận mua lại thường có 3 dạng như sau:
+ Nghĩa vụ mua lại tài sản của đơn vị (một hợp đồng kỳ hạn);
+ Quyền mua lại tài sản của đơn vị (quyền chọn mua); và
+ Nghĩa vụ mua lại tài sản của đơn vị khi khách hàng yêu cầu (quyền
chọn bán)
Thoả thuận mua lại:

Công ty Alpha có kỳ báo cáo kết thúc vào ngày 31 tháng 3 hàng
năm
- Ngày 1 tháng 4 năm 2018, Alpha đã bán một bất động sản thuộc
sở hữu cho một ngân hàng với giá CU6,000 (giá thị trường là
CU8,000).Giá trị ghi sổ thuần của bất động sản vào 1/4/2018 là
CU2,400. Thời gian sử dụng hữu ích còn lại của bất động sản là
15 năm tính từ 1/4/2018.
- Công ty Alpha đã tiếp tục ở bất động sản đó và cũng đã chịu
trách nhiệm về bảo trì. Alpha có quyền chọn mua lại bất động
sản nói trên vào ngày 31 tháng 3 năm 2020. Lãi suất biên đi vay
của Alpha là 10%. Thuế suất thuế thu nhập là 20%.
Thoả thuận mua lại

Gợi ý cách xử lý kế toán tình huống của công ty Alpha :
Căn cứ IFRS15, giao dịch mua lại phải được xem như một thỏa
thuận hỗ trợ tài chính do vậy không phát sinh doanh thu. Vì thế,
không có doanh thu được ghi nhận và tiền bán hàng phải coi là
khoản vay. Khoản vay này được đánh giá như nợ phải trả tài chính
được đo lường bằng giá trị sau khấu hao với tỷ lệ lãi suất thực
hưởng là 10%. Bất động sản vẫn là tài sản của công ty Alpha và
việc tính khấu hao được áp dụng theo phương pháp khấu hao
đường thẳng. Bởi vì có chênh lệch tạm thời được khấu trừ nên một
khoản tài sản thuế thu nhập hoãn lại được tạo thành thông qua lãi
hoặc lỗ.
Thỏa thuận bán và giữ (Xuất hóa đơn- chưa giao hàng)
Một thỏa thuận bán và giữ (xuất hóa đơn - chưa giao hàng) là một
hợp đồng mà theo đó, đơn vị xuất hóa đơn cho khách hàng cho một
sản phẩm nhưng đơn vị vẫn giữ lại quyền nắm giữ vật chất đối với
sản phẩm cho đến khi sản phẩm được chuyển giao cho khách hàng
tại một thời điểm trong tương lai
===> Do vậy, để ghi nhận doanh thu cần xác định thời điểm khách
hàng đạt được quyền kiểm soát với số sản phẩm,hàng hóa đó.
===> Thông thường, quyền kiểm soát được coi là đã chuyển giao
khi hàng được chuyển đến cho người mua. Nhưng trong nhiều
trường hợp, quyền kiểm soát vẫn sẽ được coi là đã chuyển giao
ngay cả khi hàng vẫn ở trong kho của người bán
GHI NHẬN DOANH THU TRONG CÁC TRƯỜNG HỢP PHỔ BIẾN
(CÁC ƯU ĐÃI CHO KHÁCH HÀNG)
Ví dụ minh họa :
• Một khách hàng đặt hàng đồ gỗ trị giá $3 triệu từ một nhà sản xuất.
• Khách hàng yêu cầu nhà sản xuất giữ hàng vì kho của họ không có chỗ chứa.
Nhà sản xuất vẫn có thể xuất hóa đơn và khách hàng sẽ thanh toán theo thời hạn
tín dụng.
• Hàng tồn kho vẫn do nhà sản xuất giữ. Họ có thể ghi nhận doanh thu không?
Quyền kiểm soát của hàng tồn kho được chuyển giao và nhà sản xuất có thể ghi
nhận doanh thu chỉ khi:
1. Lý do thực hiện thỏa thuận xuất hóa đơn mà chưa giao hàng phải có bản chất
thực tế (ví dụ, khách hàng yêu cầu thực hiện thỏa thuận đó)
2. Sản phẩm phải được nhận biết một cách riêng biệt là thuộc về khách hàng
3. Sản phẩm hiện phải sẵn sàng để thực hiện chuyển giao thực tế cho KH
4. Doanh nghiệp không thể sử dụng sản phẩm hoặc gửi sản phẩm cho KH khác
Đáp án của ví dụ minh họa:
Có bao nhiêu 1. Giao đồ gỗ

nghĩa vụ thực
hiện mà nhà sản
xuất đã cam
2. Các dịch vụ kho
kết?
• Khách hàng này luôn yêu cầu nhà sản xuất giữ hàng tồn kho cho họ
• Khi họ không đủ hàng tồn kho, họ sẽ yêu cầu nhà sản xuất giao hàng ngay
Trên thực tế: Họ đang sử dụng kho của nhà sản xuất
Quan hệ giữa chủ thể và đại lý (bên ủy thác và bên đại diện)
Quan hệ chủ thể và đại lý là một vấn đề phức tạp trong việc ghi nhận doanh
thu kế toán. Doanh nghiệp cần xác định được mình đóng vai trò là chủ thể hay
đại lý trong giao dịch bán hàng cho KH để ghi nhận Dthu một cách phù hợp:
- Khi một công ty cung cấp các hàng hóa/ dịch vụ cho KH, họ cần cân nhắc
bản chất cam kết của họ là:
• Tự họ cung cấp hàng hóa/ dịch vụ; hoặc
• Họ sắp xếp để bên khác cung cấp.
- Để xác định bản chất cam kết là chủ thể hay đại lý:
• Xác định hàng hóa/ dịch vụ được chỉ định.
• Liệu họ có kiểm soát mỗi hàng hóa/ dịch vụ trước khi chuyển giao đến KH.
- Chủ thể:
a. Kiểm soát hàng hóa/ dịch vụ từ bên khác sau đó chuyển giao
đến một khách hàng => công ty thương mại; hoặc
b. Điều khiển bên khác cung cấp các dịch vụ cho khách hàng
nhân viên thực hiện các dịch vụ kiểm toán cho khách hàng =>
Thuê
- Dấu hiệu của sự kiểm soát:
a. Các sản phẩm – doanh nghiệp chịu trách nhiệm chính về việc
cung cấp sản phẩm
b. Rủi ro hàng tồn kho
c. Định giá: Doanh nghiệp chủ thể có quyền quyết định
Ví dụ: Kinh doanh trên mạng – Đại lý ( Lazada ,…)
• Doanh nghiệp vận hành một trang mạng
• Các khách hàng mua hàng từ một số nhà cung cấp
• Doanh nghiệp được hưởng hoa hồng bằng 10% giá bán
• Trang mạng hỗ trợ việc thanh toán
• Các nhà cung cấp đề ra giá của các sản phẩm
• Doanh nghiệp yêu cầu các khoản thanh toán không hoàn lại từ các khách
hàng trước khi xử lý các đơn hàng.
Nếu một khách hàng mua một bộ quần áo với giá CU1,000. Yêu cầu :
• Ghi nhận kế toán cho giao dịch này như thế nào?
• Doanh nghiệp vận hành trang mạng là chủ thể hay đại lý?
• Cách ghi nhận doanh thu trong sổ của doanh nghiệp như thế nào?
Ví dụ: Kinh doanh trên mạng – Đại lý (Lazada ,…)
• Xác định hàng hóa/dịch vụ: Bộ quần áo
• Doanh nghiệp có kiểm soát đối với bộ quần áo trước khi nó được chuyển
giao không ? ==> KHÔNG
Các dấu hiệu: Doanh nghiệp
- Nhà cung cấp chịu trách nhiệm chính trong
vận hành trang
việc hoàn thành cam kết cung cấp bộ quần áo
- Doanh nghiệp không có rủi ro hàng tồn kho
mạng là một
- Doanh nghiệp không thể thiết lập giá đại lý
Ghi nhận doanh thu của doanh nghiệp ???

Ví dụ: Nhà thiết kế thiết bị:
• Doanh nghiệp ký hợp đồng với một khách hàng về một loại thiết bị với
đặc điểm kỹ thuật độc nhất với giá CU1,000
• Doanh nghiệp và khách hàng cùng phát triển các đặc điểm kỹ thuật
• Doanh nghiệp giao tiếp với nhà cung cấp để sản xuất thiết bị.
• Doanh nghiệp sắp xếp cho nhà cung cấp giao thiết bị trực tiếp cho KH
• Doanh nghiệp cần thanh toán cho nhà cung cấp mức giá được doanh
nghiệp đồng ý là CU800.
• Doanh nghiệp và khách hàng thảo luận giá bán và xuất hóa đơn cho
khách hàng trong 30 ngày.
• Khách hàng có thể liên lạc nhà cung cấp để chỉnh sửa các khiếm khuyết
thuộc phạm vi của thời hạn bảo hành
• Doanh nghiệp chịu trách nhiệm chỉnh sửa sai sót trong đặc điểm kỹ thuật
Ví dụ: Nhà thiết kế thiết bị:
Yêu cầu:
Doanh nghiệp là chủ thể hay đại lý?
Cách ghi nhận doanh thu trong sổ kế toán của doanh nghiệp?
Trả lời:
• Doanh nghiệp đã cam kết cung cấp thiết bị đặc biệt hóa
• Họ ký hợp đồng phụ với nhà cung cấp để sản xuất thiết bị
• Việc thiết kế và sản xuất thiết bị là không tách biệt (PO đơn lẻ)
• Doanh nghiệp chịu trách nhiệm việc quản lý tổng thể hợp đồng (đảm
bảo là việc sản xuất thiết bị tuân thủ với các đặc điểm kỹ thuật)
Ví dụ: Nhà thiết kế thiết bị
Trả lời (tiếp):
• Họ cung cấp dịch vụ quan trọng là thích hợp các khoản mục đó thành đầu
ra kết hợp
• Các hoạt động đó có liên quan lẫn nhau chặt chẽ
• Doanh nghiệp chịu trách nhiệm giao tiếp với các nhà cung cấp
• Doanh nghiệp kết luận là họ kiểm soát thiết bị trước khi chuyển giao
• Công việc của nhà cung cấp là một đầu vào trong việc tạo ra một đầu ra
Các dấu hiệu
• Doanh nghiệp chịu trách nhiệm chính cho việc
hoàn thành cam kết cung cấp thiết bị Doanh nghiệp
• Không có rủi ro hàng tồn kho trong trường hợp này là một chủ thể
• Doanh nghiệp thiết lập giá của thiết bị với KH
Ví dụ: Nhà thiết kế thiết bị
Trả lời (tiếp):
Ghi sổ kế toán của nhà thiết kế thiết bị???

Trong một giao dịch mà doanh nghiệp đồng thời cung cấp nhiều
loại hàng hóa, dịch vụ thì doanh nghiệp có thể vừa là chủ thể trong
giao dịch cung cấp một số hàng hóa, dịch vụ đồng thời là đại lý
trong giao dịch cung cấp các hàng hóa, dịch vụ còn lại.
==> Vì vậy, việc xác định doanh nghiệp là chủ thể hay đại lý cần
được xem xét cho từng hàng hóa, dịch vụ độc lập.
Ví dụ: Đại lý tuyển dụng – Chủ thể và Đại lý trong cùng hợp đồng:
• Một công ty tuyển dụng là Công ty TNHH Y ký hợp đồng với một
khách hàng để cung cấp các dịch vụ tuyển dụng bao gồm phỏng vấn các
ứng viên, tiến hành kiểm tra lý lịch, …
• Khách hàng đồng ý có được một giấy phép với cơ sở dữ liệu của trang
web LinkedIn để tiếp cận dữ liệu của các ứng viên
• Công ty TNHH Y sắp xếp giấy phép với LinkedIn.
• Khách hàng ký hợp đồng trực tiếp với LinkedIn, bên đặt ra giá và tính
cho khách hàng.
• LinkedIn chịu trách nhiệm cung cấp hỗ trợ kỹ thuật cho khách hàng.
• Công ty TNHH Y thu hộ LinkedIn CU30 như là một phần của hóa đơn
tổng cộng là CU100 gửi đến khách hàng.
GHI NHẬN DOANH THU TRONG CÁC TRƯỜNG HỢP PHỔ BIẾN
(CÁC ƯU ĐÃI CHO KHÁCH HÀNG)
Đáp án ví dụ: Đại lý tuyển dụng – Chủ thể và Đại lý trong cùng hợp đồng
Các hàng hóa và dịch vụ được xác định:
• Các dịch vụ tuyển dụng
• Giấy phép tiếp cận cơ sở dữ liệu
• Khác biệt và 2 PO được xác định
Đánh giá các quyền kiểm soát đối với những điều này trước khi chúng được
chuyển giao:
1. Công ty TNHH Y không kiểm soát việc tiếp cận dữ liệu trước khi chúng
được cung cấp cho khách hàng
2. Công ty TNHH Y không có khả năng điều khiển việc sử dụng giấy phép
bởi vì khách hàng ký hợp đồng trực tiếp với LinkedIn
3. Công ty TNHH Y không thể cấp quyền tiếp cận cho khách hàng khác hoặc
ngăn cản LinkedIn cung cấp các dịch vụ cho khách hàng
Đáp án ví dụ: Đại lý tuyển dụng – Chủ thể và Đại lý trong cùng hợp đồng
1. Công ty TNHH Y là
Các dấu hiệu: một đại lý liên quan đến
• Công ty TNHH Y không chịu trách nhiệm
cơ sở dữ liệu của LinkedIn
cung cấp quyền tiếp cận dữ liệu
• Công ty Y không có rủi ro hàng tồn kho 2. Nhưng họ là chủ thể
• Công ty Y không đề ra giá của quyền tiếp liên quan đến các dịch vụ
cận dữ liệu tuyển dụng bởi vì họ tự
thực hiện các dịch vụ này.
Ghi sổ kế toán của Công ty Y???

Thỏa thuận ký gửi hàng hóa

Theo IFRS 15, trong một thỏa thuận ký gửi hàng hóa, doanh nghiệp
có thể gửi hàng cho một bên khác để tiêu thụ. Bên nhận sẽ không có
quyền kiểm soát hàng hóa tại thời điểm đó.
Cụ thể:
- DN vẫn sẽ kiểm soát số hàng cho đến khi hàng hóa được bán.
- DN có thể yêu cầu lấy lại hàng hóa và chuyển cho bên khác.
- Nhà phân phối không có nghĩa vụ phải thanh toán cho hàng hóa đó
Dấu hiệu cho thấy KH thu được

quyền kiểm soát: Dấu hiệu cho thấy người bán vẫn
giữ quyền kiểm soát (ký gửi):
• DN có quyền hiện tại đối với khoản
thanh toán • Doanh nghiệp kiểm soát sản phẩm
• KH có quyền pháp lý đối với tài sản đến khi các sự kiện cụ thể xảy ra
• DN đã chuyển giao quyền sở hữu về • Người bán có thể yêu cầu trả hàng
tài sản • Khách hàng không có nghĩa vụ vô
• KH có các rủi ro và lợi ích quan trọng điều kiện đối với thanh toán
của quyền sở hữu
• Khách hàng đã chấp nhận tài sản

Ví dụ:
• Một nhà sản xuất máy giặt bán các SP cho một mạng lưới phân phối
• Nhà sản xuất giữ quyền pháp lý đối với các sản phẩm đến khi chúng
được quét qua máy ở quầy thanh toán
• Nhà phân phối không có bất kỳ nghĩa vụ thanh toán nào đến khi có một
giao dịch bán hàng xảy ra và bất kỳ sản phẩm nào không bán được có
thể trả về cho nhà sản xuất vào cuối thời hạn hợp đồng.
• Nhà sản xuất vẫn giữ quyền thu hồi hàng hoặc chuyển giao các sản
phẩm không bán được đến nhà bán lẻ khác
• Một khi các sản phẩm được bán cho các khách hàng cuối, nhà sản xuất
không có nghĩa vụ nào khác và nhà phân phối không có quyền trả hàng
nào khác

Ví dụ:
Như thông lệ hiện tại:
Khi nào quyền kiểm soát được chuyển giao:
- Mặc dù nhà phân phối có sự chiếm hữu vật lý, họ không có quyền
pháp lý và nghĩa vụ hiện tại phải thanh toán cho hàng hóa.
===> Các dấu hiệu cho thấy quyền kiểm soát chưa được chuyển
giao khi hàng hóa được giao cho nhà phân phối
- Nhà sản xuất chỉ ghi nhận doanh thu khi hàng hóa được bán cho
các khách hàng cuối.
Bảo hành sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ

Để ghi nhận cho nghiệp vụ bảo hành thì kế toán các công ty cần xác
định bản chất của dịch vụ bảo hành có hình thành một nghĩa vụ thực
hiện hợp đồng riêng biệt hay không:
TH1: Không hình thành nghĩa vụ thực hiện hợp đồng riêng biệt.
Nghĩa vụ bảo hành là bắt buộc hoặc để đảm bảo cho sản phẩm vận
hành. Khi đó dịch vụ bảo hành được trích lập dự phòng và kế toán
theo IAS 37.
TH2: Có hình thành nghĩa vụ thực hiện hợp đồng riêng biệt. Nếu
công ty cung cấp dịch vụ bảo hành đi kèm với bán sản phẩm thì sẽ
phân bổ doanh thu cho việc bán sản phẩm và giá trị của gói bảo
hành với mức giá bán riêng lẻ. Khi đó công ty sẽ phải kế toán doanh
thu từ dịch vụ bảo hành này theo IFRS 15.
Bảo hành sản phẩm,hàng hóa, dịch vụ

IFRS 15 chia chi phí bảo hành sản phẩm, hàng hóa thành hai loại:
Phương thức bảo hành tiêu chuẩn hay bảo hành theo luật định.
Phương thức bảo hành này đảm bảo sản phẩm, hàng hóa được bán cho
khách hàng hoạt động theo đúng các tiêu chuẩn kỹ thuật được quy định
tại hợp đồng mua bán. Ví dụ: Trong thời gian bảo hành, nếu khách hàng
phát hiện sản phẩm có lỗi từ nhà sản xuất thì doanh nghiệp sẽ có nghĩa
vụ sửa chữa hoặc đổi mới sản phẩm cho khách hàng.
Phương thức bảo hành dịch vụ, tức là khách hàng trả một khoản phí
cho doanh nghiệp để đổi lấy các dịch vụ bảo hành ngoài phương
thức bảo hành tiêu chuẩn. Khi này, doanh nghiệp sẽ có thêm các nghĩa
vụ đối với khách hàng theo quy định của hợp đồng, ngoài nghĩa vụ đảm
bảo doanh nghiệp không bán cho khách hàng các sản phẩm lỗi. Ví dụ:
Tăng thêm thời hạn bảo hành so với phương thức bảo hành tiêu chuẩn,
bảo hành sản phẩm ngay cả khi lỗi phát sinh từ phía người dùng.
Phí trả trước không hoàn lại

- Trong một số hợp đồng, DN thu của KH một khoản phí trả trước không
hoàn lại tại thời điểm gần hoặc khi bắt đầu hợp đồng.
- Để xác định các nghĩa vụ thực hiện trong hợp đồng như vậy, DN phải
đánh giá các khoản phí đó có liên quan đến việc chuyển giao hàng hóa
hoặc dịch vụ đã cam kết hay không.
- Trong nhiều trường hợp, khoản phí trả trước không hoàn lại có liên
quan đến một hoạt động mà đơn vị phải thực hiện tại thời điểm gần hoặc
khi bắt đầu hợp đồng để hoàn thành hợp đồng, hoạt động đó không dẫn
đến việc chuyển giao một hàng hóa hoặc dịch vụ đã cam kết cho KH.
Trường hợp, khoản phí trả trước là một khoản trả trước cho hàng hóa
hoặc dịch vụ trong tương lai. Do đó, sẽ được ghi nhận là doanh thu khi
hàng hóa và dịch vụ được cung cấp. Khoảng thời gian ghi nhận doanh thu
sẽ được kéo dài qua thời hạn ban đầu của hợp đồng nếu đơn vị cho KH
quyền chọn gia hạn hợp đồng và quyền chọn đó mang lại cho KH một
quyền đáng kể.
Hợp đồng xây dựng dài hạn
Theo IFRS 15, để ghi nhận doanh thu của các hợp đồng xây dựng dài hạn
trong các DN xây dựng, có thể lựa chọn 1 trong 2 phương pháp:
- Phương pháp đầu vào: Phương pháp đầu vào ghi nhận doanh thu trên cơ
sở nỗ lực hoặc yếu tố đầu vào của doanh nghiệp để hoàn thành một
nghĩa vụ thực hiện (ví dụ, nguồn lực đã sử dụng, giờ lao động đã sử
dụng, chi phí đã phát sinh, thời gian đã trôi qua hoặc giờ chạy máy đã
sử dụng) so với tổng số yếu tố đầu vào dự kiến để hoàn thành nghĩa vụ
thực hiện đó.
- Phương pháp đầu ra: Phương pháp đầu ra ghi nhận doanh thu trên cơ sở
đo lường trực tiếp giá trị đối với khách hàng của hàng hóa hoặc dịch vụ
đã chuyển giao đến thời điểm hiện tại so với giá trị hàng hóa hoặc dịch
vụ cam kết còn lại theo hợp đồng. Phương pháp đầu ra bao gồm các
phương pháp như khảo sát phần công việc đã hoàn thành đến thời điểm
hiện tại, đánh giá kết quả đạt được, các mốc hoàn thành đã đạt được,
thời gian trôi qua và số lượng sản phẩm đã sản xuất hoặc số lượng SP đã
chuyển giao

Ví dụ:
Một nhà thầu xây một cao ốc văn phòng cho một KH với giá trị CU1000.
Cả hai bên đã ký một hợp đồng ràng buộc vào ngày 1/1/2020
Trường hợp A:
• Khách hàng thanh toán CU400 (40%) vào tháng 1/2020. Số còn lại chỉ
thu được khi hoàn tất việc xây dựng và khách hàng có sự sở hữu vật chất
đối với tòa nhà.
• Khoản đặt cọc có thể hoàn lại cho khách hàng chỉ khi nhà thầu không
có khả năng hoàn thành dự án.
• Nếu KH không có khả năng thanh toán khoản còn lại, nhà thầu có thể
giữ lại khoản đặt cọc nhưng không có quyền đối với khoản tiền nào nữa.
Hỏi: Có bao nhiêu nghĩa vụ thực hiện? PO được đáp ứng ‘trong một
khoảng thời gian’ hoặc ‘tại một thời điểm’ ?

Trường hợp B:
• Khách hàng trả một khoản đặt cọc không hoàn lại cho nhà thầu vào
tháng 1/2020.
• KH phải thanh toán theo tiến độ cho nhà thầu trong khi xây dựng.
• Nhà thầu không thể bán lại tòa nhà văn phòng cho khách hàng khác, và
• Khách hàng không có quyền kết thúc hợp đồng trừ khi nhà thầu không
thực hiện như đã cam kết.
• Nếu khách hàng không thể thanh toán theo tiến độ đã thỏa thuận, Nhà
thầu có quyền nhận được tất cả khoản thanh toán mà khách hàng còn nợ.
Có bao nhiêu nghĩa vụ thực hiện? PO được đáp ứng ‘trong một khoảng
thời gian’ hoặc ‘tại một thời điểm’?
TRÌNH BÀY VÀ THUYẾT MINH CÁC CHỈ TIÊU DOANH THU
TRÊN BÁO CÁO TÀI CHÍNH
Trình bày các chỉ tiêu doanh thu trên báo cáo tài chính
DN phải trình bày hợp đồng trong Báo cáo tình hình tài chính như:
- Tài sản hợp đồng

- Khoản phải thu
- Nợ phải trả hợp đồng
TRÌNH BÀY VÀ THUYẾT MINH CÁC CHỈ TIÊU
DOANH THU TRÊN BÁO CÁO TÀI CHÍNH
Thuyết minh các chỉ tiêu doanh thu trên báo cáo tài chính
DN phải thuyết minh các thông tin định tính và định lượng về các nội dung:
- Hợp đồng với khách hàng
- Phân tách doanh thu
- Số dư của hợp đồng
- Các nghĩa vụ thực hiện
- Giá giao dịch được phân bổ cho các nghĩa vụ thực hiện còn lại
- Các xét đoán trọng yếu khi áp dụng
- Xác định thời điểm hoàn thành các nghĩa vụ thực hiện
- Xác định giá giao dịch và các giá trị được phân bổ cho các nghĩa vụ thực hiện
- Tài sản được ghi nhận từ chi phí để có được và hoàn thành hợp đồng với KH
ĐẶC ĐIỂM KẾ TOÁN DOANH THU THEO HỆ THỐNG
KẾ TOÁN VIỆT NAM
Tiêu chí so sánh IFRS 15 VAS 14
Các bước xác định
5 bước Không đề cập đến
doanh thu
Quy định rõ ràng các tiêu
chuẩn ghi nhận doanh
Các hướng dẫn cho
Cho phép thống nhất trong việc thu từ tiền lãi, tiền bản
các giao dịch
nhận biết tất cả các loại thu quyền, cổ tức và lợi
không được đề cập
nhập nhuận được chia và có
trước đó
các quy định cụ thể về
các khoản thu nhập khác
Trình bày những thông tin về:
những hợp đồng với khách
Các thuyết minh về hàng; những ước tính quan
Đưa ra các yêu cầu chi
doanh thu trình trọng, khả năng thay đổi ước
tiết về việc trình bày các
bày trên báo cáo tính đó đối với từng hợp đồng;
khoản mục doanh thu
tài chính bất kỳ tài sản nào được ghi
nhận từ chi phí để nhận được
hợp đồng với khách hàng

Slides BG Chương 2 - Kế toán doanh thu

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Slides BG Chương 2 - Kế toán doanh thu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CHƯƠNG 2

KẾ TOÁN DOANH THU

Copyright © 2019 - Trường Đại học Kinh tế Quốc dân 1

- Nắm vững các khái niệm cơ bản về đo lường và ghi

Khái quát chung về ghi nhận và đo lường doanh thu

Quy trình ghi nhận doanh thu

→ Tổng quan chung về IFRS 15 – Doanh thu từ hợp

→ Tổng quan chung về IFRS 15

Phạm vi áp dụng IFRS 15:

Tài sản hợp đồng

Khoản phải thu

Quyền vô điều kiện của một đơn vị được hưởng khoản

Nợ phải trả hợp đồng

Nguyên tắc cốt lõi:

Doanh nghiệp ghi nhận doanh thu để miêu tả sự

Bước 1 : Xác định hợp đồng với khách hàng

Bước 2 : Xác định các nghĩa vụ thực hiện riêng biệt

Bước 3 : Xác định giá của giao dịch

Bước 4 : Phân bổ giá của giao dịch cho POs

Hai nghĩa vụ thực hiện Phương thức giá trị

Tổng cộng CU9,600

Doanh nghiệp có thể xác định

Hợp đồng với khách hàng cần

Doanh nghiệp chắc chắn sẽ thu

Bước 1: Xác định hợp đồng với khách hàng

Bước 1: Xác định hợp đồng với khách hàng

Bước 1: Xác định hợp đồng với khách hàng

Bước 1: Xác định hợp đồng với khách hàng

Bước 1: Xác định hợp đồng với khách hàng

Bước 1: Xác định hợp đồng với khách hàng

Một khoản điều chỉnh cho hợp đồng được

Bước 1: Xác định hợp đồng với khách hàng

Bước 1: Xác định hợp đồng với khách hàng

Bước 1: Xác định hợp đồng với khách hàng

TH1: Nghĩa vụ thực hiện (PO) khác biệt (riêng biệt):

TH2: PO không khác biệt (không riêng biệt)

TH2: PO không khác biệt (không riêng biệt)

Giá giao dịch là:

Bước 3: Xác định giá giao dịch

Khoản thanh toán biến đổi

Các ước tính bị giới hạn của khoản thanh toán

Khoản thanh toán phi tiền tệ (không bằng tiền)

Khoản thanh toán phải trả khách hàng

Bước 3: Xác định giá giao dịch

Giá trị được kỳ Số lượng lớn của

Khoản thanh toán

Giá trị có khả

Bước 3: Xác định giá giao dịch

Khoản thanh toán biến đổi:

Bước 3: Xác định giá giao dịch

Khoản thanh toán biến đổi:

Bước 3: Xác định giá giao dịch

Khoản thanh toán biến đổi

Bước 3: Xác định giá giao dịch

Bước 3: Xác định giá giao dịch

Bước 3: Xác định giá giao dịch

Bước 3: Xác định giá giao dịch

Khoản thanh toán phi tiền tệ:

Bước 3: Xác định giá giao dịch

Bước 3: Xác định giá giao dịch

Bước 3: Xác định giá giao dịch

Bước 3: Xác định giá giao dịch

Khoản thanh toán cho khách hàng