4/9/2014

Bµi 3biÓu diÔn MÆt ph¼ng

3-1. §å thøc cña mÆt ph¼ng
Trong kh«ng gian, A B
A
mp ®−îc x¸c ®Þnh bëi: C d
P1 P1
+ 3 ®iÓm kh«ng th¼ng
α ( A, B, C ) α (A, d )
hµng.
+ 1 ®iÓm & 1 ®−êng a
b c d
th¼ng . P1 P1
+ 2 ®−êng th¼ng c¾t
nhau α(axb) α ( c // d )
+ 2 ®−êng th¼ng song V× vËy ®å thøc cña mp còng ®−îc x¸c
song ®Þnh bëi ®å thøc cña c¸c yÕu tè x¸c
®Þnh c¸c mÆt ph¼ng ®ã

§å thøc cña c¸c mÆt ph¼ng:

α ( A,B,C ) α ( A,d ) α(axb) α ( m // n )

a1 b1
B1
d1 m1
A1
C1 A1 n1

x x x x

d2 n2
C2
a2 b2 m2
A2
B2 A2

1
 4/9/2014

* Chó ý: Cã thÓ chuyÓn mÆt ph¼ng tõ c¸ch x¸c ®Þnh nµy

sang c¸ch x¸c ®Þnh kia 1 c¸ch dÔ dµng

ThÝ dô: B1

A1
MÆt ph¼ng ®−îc x¸c ®Þnh bëi
3 ®iÓm A, B, C. C1

→ §−îc chuyÓn thµnh:

x
+ 2 ®−êng th¼ng c¾t nhau
C2
+ HoÆc 2 ®−êng th¼ng song song A2

B2

3-2. VÕt cña mÆt ph¼ng.

a) §Þnh nghÜa:
P1
VÕt cña mÆt ph¼ng lµ
giao tuyÕn cña mÆt
ph¼ng víi c¸c mÆt
ph¼ng h×nh chiÕu. x
+ VÕt ®øng lµ giao
P2
tuyÕn cña mÆt ph¼ng
víi mÆt ph¼ng h×nh v1α
chiÕu ®øng P1.
+ VÕt b»ng lµ giao x
tuyÕn cña mÆt ph¼ng αx
víi mÆt ph¼ng h×nh v2α

chiÕu b»ng P2.

2
 4/9/2014

b) H×nh chiÕu cña c¸c vÕt mÆt ph¼ng:

P1

x [v1α]2 [v2α]1
x

P2

* VÕt ®øng V1α: [v1α]1 ≡ v1α [v1α]2 ≡ x

Quy −íc, trªn ®å thøc chØ biÓu

diÔn h/c ®øng cña vÕt ®øng lµ v1α
x
* VÕt b»ng V2α: [v2α]2 ≡ v2α [v2α]1 ≡ x

Quy −íc, trªn ®å thøc chØ biÓu

diÔn h/c b»ng cña vÕt b»ng lµ v2α

* Chó ý :

+ MÆt ph¼ng hoµn toµn ®−îc x¸c ®Þnh khi biÕt hai vÕt cña nã.

+ Trong kh«ng gian còng nh− trªn ®å thøc, vÕt ®øng vµ vÕt
b»ng c¾t nhau t¹i 1 ®iÓm trªn trôc x hoÆc song song víi trôc x.

x x

3
 4/9/2014

+ NÕu ®−êng th¼ng thuéc mÆt ph¼ng th× c¸c vÕt cña ®−êng
th¼ng ph¶i thuéc c¸c vÕt cïng tªn cña mÆt ph¼ng

P1 Q
N

N1

d d1

x x N2 M1

d2
M
P2

§−êng th¼ng d thuéc mÆt ph¼ng Q M2

Nd ∈ v1Q Md ∈ v2Q

3-3: c¸c mÆt ph¼ng ®Æc biÖt

MÆt ph¼ng ®Æc biÖt lµ mp cã vÞ trÝ vu«ng gãc víi Ýt nhÊt 1 mÆt
ph¼ng h×nh chiÕu.

+ MÆt ph¼ng vu«ng gãc víi mp bÊt kú

1 mp h/c, gäi lµ mp chiÕu.
P1 Q
+ MÆt ph¼ng song song víi
1 mÆt ph¼ng h/c, gäi lµ mÆt
ph¼ng ®ång møc
MÆt ph¼ng kh«ng ph¶i x

lµ ®Æc biÖt ®−îc gäi lµ

mÆt ph¼ng bÊt kú. P2

4
 4/9/2014

1) C¸c mÆt ph¼ng chiÕu Cã vÞ trÝ vgãc víi 1 m ph¼ng h/c

MÆt ph¼ng chiÕu b»ng MÆt ph¼ng chiÕu ®øng MÆt ph¼ng chiÕu c¹nh
P1 P1 P1 z
nQ
v1 nQ Q
Q
P3
Q
Q pQ

x x x
v2
Q
P2 P2 P2 mQ
z
v1 v1Q
Q v1Q
x x v3Q

x
v2
Q P2 Q v2Q P1
Q Q P3

h/c bằng suy biến thành đt h/c đứng suy biến thành đt h/c cạnh suy biến thành đt
v1Q x v2Q x v1Q và v2Q // x

ThÝ dô: VÏ ®å thøc cña mÆt ph¼ng tam gi¸c ABC vu«ng gãc
víi mÆt ph¼ng h×nh chiÕu b»ng P2
B1

A1

C1
x

C2

B2

A2
A2B2C2 suy biÕn
thµnh 1 ®o¹n th¼ng

5
 4/9/2014

2) C¸c mp ®ång møc: Cã vÞ trÝ song song víi 1 mp h/c

MÆt ph¼ng b»ng MÆt ph¼ng mÆt MÆt ph¼ng c¹nh
P // P2 Q // P1 R // P3
P1 P1 P1
z
nP Q
c B nR
R B
a R P3
b P
A A
x x x C
C
mR
R
P2 P2 P2

z
v1P v1R
R

x x x

v2Q v2R
R
A3B3C3=ABC

P // x
v1P A2B2C2=ABC v2Q
Q // x A1B1C1=ABC v1R, v2R x

ThÝ dô: VÏ mÆt ph¼ng tam gi¸c ABC song song

víi mÆt ph¼ng h×nh chiÕu b»ng P2

A1 B1 C1
A1B1C1 suy biÕn
x
thµnh 1 ®o¹n th¼ng
song song víi trôc x

A2
A2B2C2 = ABC
C2

B2

6
 4/9/2014

3-4. §iÓm, ®−êng th¼ng thuéc mÆt ph¼ng

1) §−êng th¼ng thuéc mÆt ph¼ng
§iÒu kiÖn ®Ó 1 ®−êng th¼ng thuéc 1 mÆt ph¼ng lµ:
§−êng th¼ng ®ã ph¶i cã 2 ®iÓm thuéc mÆt ph¼ng.
HoÆc ®−êng th¼ng cã 1 ®iÓm thuéc mÆt ph¼ng &
song song víi 1 ®−êng th¼ng cña mÆt ph¼ng

B A
d b d
A
P1 P1

d thuéc P1 d thuéc P1
( d cã A & B thuéc P1 ) ( d cã A thuéc P1 & // b thuéc P1 )

2) §iÓm thuéc mÆt ph¼ng

§iÒu kiÖn 1 ®iÓm thuéc 1 mÆt ph¼ng lµ:
®iÓm ph¶i thuéc 1 ®−êng th¼ng cña mÆt ph¼ng
d A α
A thuéc d thuéc α A thuéc α

P1
N1
d1
N
A1
d N2
x M1
A d2
x
A2

M2
M
P2 α

7
 4/9/2014

C¸c bµi to¸n c¬ b¶n

Bµi to¸n 1: Cho h/c ®øng c1 cña ®th¼ng c thuéc mÆt
ph¼ng α x¸c ®Þnh bëi 2 ®−êng th¼ng c¾t nhau
a & b. T×m h×nh chiÕu b»ng c2 cña c ?
a1 c 1 Gi¶i
b1
31 + Gi¶ thiÕt c1 c¾t a1 & b1 t¹i 11 & 21:
21
11 c1 §−êng th¼ng c cã hai ®iÓm 1 vµ 2
thuéc mp α nªn theo ®iÒu kiÖn ®iÓm
X thuéc mp, c sÏ thuéc α.
VËy ta t×m 12 , 22 sÏ cã c2
a2
c2 + Gi¶ thiÕt c1 c¾t a1 t¹i 31 & // b1:
b2 §−êng th¼ng c cã ®iÓm 3 ∈ mp α,
32 ®ång thêi c // b cña α nªn theo
c2 ®iÒu kiÖn ®iÓm ∈ mp, c sÏ ∈ α.
22
12
T×m 32 sÏ vÏ ®−îc c2 (c2 // b2)

Bµi to¸n 2: Cho mÆt ph¼ng α x¸c ®Þnh bëi a c¾t b. H·y
x¸c ®Þnh vÕt ®øng & b»ng cña mÆt ph¼ng ?

Gi¶i:
N1b a1
+ T×m vÕt cña hai ®−êng
nα
th¼ng a vµ b
b1

x M1a M1b → VÕt cña mp α ®−îc

Px N2b x¸c ®Þnh tõ c¸c vÕt cña
®−êng th¼ng a vµ b
a2 M2a b2
mα
M2b

8
 4/9/2014

Bµi to¸n 3: Cho A1 cña ®iÓm A thuéc mÆt ph¼ng α , t×m A2 ?

Gi¶i:
Theo ®iÒu kiÖn ®iÓm thuéc
mÆt ph¼ng: A sÏ thuéc mét
®−êng th¼ng nµo ®ã cña mÆt
N1
ph¼ng α
A1
d1 G¾n ®iÓm A vµo ®−êng
x N2 M1
th¼ng d cña mÆt ph¼ng α:
A2
d2 → Qua A1 v¹ch 1 ®−êng
M2 th¼ng, ®ã chÝnh lµ h×nh chiÕu
®øng cña ®−êng th¼ng d
thuéc mÆt ph¼ng
¸p dông bµi to¸n ®−êng th¼ng ∈ mp, x¸c ®Þnh ®−îc d2,
tõ ®ã t×m ®−îc A2

3-6. VÞ trÝ t−¬ng ®èi cña 2 mÆt ph¼ng

1) Hai mÆt ph¼ng song song
§iÒu kiÖn ®Ó 2 mp song song víi nhau lµ:

Trong mÆt ph¼ng nµy cã 2 ®−êng th¼ng c¾t nhau t−¬ng øng
song song víi 2 ®−êng th¼ng c¾t nhau cña mÆt ph¼ng kia

( a x b ) thuéc α
a a
b ’ b’ ( a’ x b’ ) thuéc α // β
β
a // a’ , b //
b’

α β

9
 4/9/2014

- Tr−êng hîp mp cho b»ng vÕt: 2 mp song song th× c¸c

vÕt t−¬ng øng cña chóng còng song song víi nhau

z
v1B
v1α v1β

v1V v3B

v3V
x x

v2β
v2α

v1α // v1β v1B // v1V

→ α // β v3B // v3V
→ B //V
v2α // v2β

ThÝ dô: Qua ®iÓm A dùng mp β song song víi mp α ?

v1β
N1 b1 A1 v1α

x N2
b2
v2α
v2β
A2
Gi¶i:
Theo ®iÒu kiÖn ®iÓm thuéc mÆt ph¼ng
+ Qua A v¹ch 1 ®−êng b»ng b // víi mÆt ph¼ng α
+ T×m vÕt cña ®−êng th¼ng
+ Tõ vÕt cña ®−êng th¼ng, vÏ c¸c vÕt cña mp β // víi vÕt cña
mp α, ta sÏ cã kÕt qu¶ cña bµi to¸n.

10
 4/9/2014

2) Hai mÆt ph¼ng c¾t nhau

Hai mÆt ph¼ng c¾t nhau cho giao tuyÕn lµ 1 ®−êng th¼ng.
§Ó t×m giao tuyÕn 2 mp trªn ®å thøc, tuú vÞ trÝ c¸c mÆt
ph¼ng, ta cã c¸c tr−êng hîp sau:
+ Tr−êng hîp ®Æc biÖt ( mp vu«ng gãc víi mp h×nh chiÕu ):

Tr−êng hîp nµy sö dông tÝnh chÊt cña mp chiÕu, ta

dÔ dµng t×m ®−îc giao tuyÕn 2 mp

+ Tr−êng hîp bÊt kú ( c¸c mp cã vÞ trÝ bÊt k× víi mp h×nh chiÕu)

Tr−êng hîp nµy ph¶i t×m c¸c ®iÓm chung cña 2 mp.

→ Ph−¬ng ph¸p chung lµ dïng mÆt ph¼ng phô trî

a) Tr−êng hîp ®Æc biÖt :

+ NÕu c¶ 2 mp ®Òu vu«ng gãc víi P1 hoÆc P2 :
Giao tuyÕn sÏ lµ ®−êng th¼ng chiÕu ®øng hoÆc chiÕu b»ng

v1P v1V v1R

v1R g1 V R
g1

x x

g2
v2P v2R g2
P v2R v2V

g lµ ®−êng th¼ng chiÕu ®øng g lµ ®−êng th¼ng chiÕu b»ng

11
 4/9/2014

+ NÕu 1 mp vu«ng gãc víi P1 & 1 mp vu«ng gãc víi P2 :

H×nh chiÕu cña giao tuyÕn trïng víi h×nh

chiÕu suy biÕn cña c¸c mp chiÕu

P P1 R P2
v1R g1 ≡ v1P
P

x
g1≡ nP
P
P ×R=g g2 ≡ mR
R
g2 ≡ v2R

v2P
P

+ NÕu 1 mÆt ph¼ng chiÕu, 1 mÆt ph¼ng bÊt kú:

1 h×nh chiÕu cña giao tuyÕn trïng víi h×nh chiÕu suy biÕn
cña mp chiÕu, h×nh chiÕu thø hai ®−îc suy ra tõ ®iÒu
kiÖn ®−êng th¼ng thuéc mÆt ph¼ng

v1P
P Trªn ®å thøc: P lµ mp chiÕu ®øng
N1
R lµ mp bÊt kú
g1 v1R
R
x M1 N2
Gi¶ thiÕt : P × R = g

g2 g1 ≡ v1P
P

v2R
R
M2
Tõ ®iÒu kiÖn ®−êng th¼ng thuéc
mp ( g thuéc mp R ) sÏ t×m ®−îc
v2P
h×nh chiÕu thø hai cña g lµ g2.

12
 4/9/2014

b) Tr−êng hîp bÊt k× :

§Ó t×m giao tuyÕn cña 2 mp bÊt kú, ta ph¶i t×m ®−îc Ýt
nhÊt 2 ®iÓm chung cña 2 mp ( nÕu trªn ®å thøc ®· cho ch−a
cã ®iÓm nµo chung ).
Ph−¬ng ph¸p chung lµ: Dïng ph−¬ng ph¸p mp phô trî
Néi dung ph−¬ng ph¸p:
+ B−íc 1: Dùng 1 mp δ
P
1
R
δ ( gäi lµ mp phô trî )
a b + B−íc 2:
T×m giao tuyÕn cña mp δ
δ
2 víi P & R, ®−îc a & b
c d (Gäi lµ c¸c giao tuyÕn phô)
+ B−íc 3:
T×m giao ®iÓm cña c¸c giao tuyÕn
phô, ®−îc 1 ®iÓm chung thø nhÊt
( Muèn t×m ®iÓm chung thø 2 ta lµm t−¬ng tù nh− trªn )
Nèi 2 ®iÓm chung ta cã giao tuyÕn cña 2 mÆt ph¼ng.

Ghi chó:
- MÆt ph¼ng phô trî ph¶i lËp sao cho viÖc t×m c¸c giao
tuyÕn phô ( a & b ) ®−îc tiÕn hµnh 1 c¸ch dÔ dµng. Th«ng
th−êng dïng c¸c mp ®Æc biÖt (mp b»ng, mp mÆt, mp
chiÕu) lµm mp phô trî.
- Mçi mp phô trî cho ta 1 ®iÓm chung cña hai mp.

+ NÕu hai mp ®· cã 1 ®iÓm chung → dïng 1 mp phô

trî ®Ó t×m ®iÓm chung thø hai.

+ NÕu hai mp ch−a cã ®iÓm chung nµo → dïng 2 mp

phô trî ®Ó t×m hai ®iÓm chung. Th−êng lËp mp phô trî thø
hai song song víi mp phô trî thø nhất ®Ó c¸c giao tuyÕn
phô t−¬ng øng song song víi nhau. ( c // a ; d // b).

13
 4/9/2014

ThÝ dô 1: VÏ giao tuyÕn cña 2 mÆt ph¼ng P vµ R ?

Gi¶i:
N1 * NhËn xÐt:
v1P v1R Hai mÆt ph¼ng P & R
g1 ®· cã 2 ®iÓm chung lµ giao
x M1 N2
®iÓm cña c¸c vÕt cïng tªn:
g2
vÕt ®øng n vµ vÕt b»ng m.
v2R
M2 → ChØ cÇn x¸c ®Þnh ®−îc
v2P
h×nh chiÕu cña c¸c giao
®iÓm, sÏ vÏ ®−îc giao tuyÕn
cña hai mÆt ph¼ng.
- §iÓm chung thø nhÊt: N = v1P × v1R
- §iÓm chung thø hai: M = v2P × v2R

ThÝ dô 2: VÏ giao tuyÕn cña 2 mÆt ph¼ng α vµ β ?

v1ß ≡ v2ß
Gi¶i:
v1α g1
* NhËn xÐt:
a1 ≡ b1 ≡ v1δ H1 Trªn ®å thøc, 2 mÆt ph¼ng
®· cã 1 ®iÓm chung (®iÓm M)
x M1 → CÇn dïng 1 mp phô trî ®Ó
t×m ®iÓm thø 2
H2 g2 + Dùng mp phô trî δ lµ mp
M2 b»ng ( v1δ // x )
a2
+ T×m c¸c giao phô a & b
b2
v2α
a1 vµ b1 ≡ v1δ
a2 // v2α b2 // v2ß + T×m giao ®iÓm cña a & b

Nèi 2 ®iÓm chung sÏ cã giao tuyÕn g cña 2 mÆt ph¼ng

14
 4/9/2014

ThÝ dô 3: T×m giao tuyÕn cña hai mp: P (a x b) & R (m // n)

b1 m1 Gi¶i:
a1 n1
v1δ’ B1 NhËn xÐt:
2 mp P & R ch−a cã
v1δ 11 21 A1 31 41
®iÓm nµo chung nªn
ph¶i dïng 2 mp fô trî.
x - T×m ®iÓm chung
thø nhÊt (®iÓm A) →
A2
22 dïng mp b»ng δ
B2 32
12 42
- T×m ®iÓm chung
m2
thø hai (®iÓm B) →
n2
b2 dïng mp b»ng δ’// δ
a2
Giao tuyÕn cÇn t×m lµ ®−êng th¼ng AB

E1
B1
ThÝ dô 3:
nδ

11
nδ’ C1
D1 21
F1
x A1

E2 F2

22 C2

A2
12

D2 B2

15
 4/9/2014

3-7. VÞ trÝ t−¬ng ®èi cña ®−êng th¼ng & mÆt ph¼ng
1) §−êng th¼ng song song víi mÆt ph¼ng.

§iÒu kiÖn ®−êng th¼ng song song víi mp lµ ®−êng

th¼ng ®ã ph¶i song song víi 1 ®−êng th¼ng cña mp.

a
d // P d // a thuéc P
P

Tõ ®iÒu kiÖn trªn, ta thÊy: Qua 1 ®iÓm, cã thÓ kÎ ®−îc v«

sè ®−êng th¼ng song song víi 1 mÆt ph¼ng cho tr−íc
Muèn cho ®−êng th¼ng ®−îc x¸c ®Þnh duy nhÊt, cÇn g¸n
thªm cho nã 1 ®iÒu kiÖn nµo ®ã n÷a

ThÝ dô: Qua ®iÓm A vÏ 1 ®−êng th¼ng võa song song

víi mÆt ph¼ng tam gi¸c BCD võa song song víi
mÆt ph¼ng h×nh chiÕu b»ng P2.
Gi¶i:
D1
B1 b1
A1 d1 NhËn xÐt:
§−êng th¼ng d cÇn dùng ph¶i
C1 lµ 1 ®−êng b»ng.
x
→ VËy d ph¶i // víi 1 ®−êng
B2 b»ng cña mp tam gi¸c BCD
d2
A2 → Dùng d qua c¸c b−íc:
D2
+ Trong tam gi¸c BCD, vÏ
b2
mét ®−êng b»ng bÊt kú b
C2
+ Qua A vÏ ®−êng th¼ng d // b

16
 4/9/2014

2) §−êng th¼ng c¾t mÆt ph¼ng.

§−êng th¼ng c¾t mÆt ph¼ng sÏ cho 1 giao ®iÓm.
d
Bµi to¸n ®Æt ra lµ t×m
K giao ®iÓm cña ®−êng
P th¼ng & mÆt ph¼ng
nh− thÕ nµo ?
Tuú vÞ trÝ cña ®−êng th¼ng & mÆt ph¼ng, ta cã thÓ
chia lµm 2 tr−êng hîp: ®Æc biÖt & bÊt kú
a) Tr−êng hîp ®Æc biÖt ( ®−êng th¼ng hoÆc mÆt ph¼ng
vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng h×nh chiÕu )

Tr−êng hîp nµy theo tÝnh chÊt cña ®−êng th¼ng & mp
chiÕu, ta ®· biÕt 1 h×nh chiÕu cña giao ®iÓm ( ¸p dông tÝnh
liªn thuéc sÏ t×m ®−îc h×nh chiÕu thø 2 cña giao ®iÓm )

a- C¸c tr−êng hîp ®Æc biÖt :

§−êng th¼ng chiÕu, mp bÊt kú Mp chiÕu, ®−êng th¼ng bÊt kú

d1
K1
v1α
d1
K1

x x
d2
K2≡ d2 K2

Gäi K = d x α → K2 ≡ d2 Gäi K = d × α → K2 = mα × d2
¸p dông tÝnh liªn thuéc
¸p dông tÝnh liªn thuéc: ®iÓm ®iÓm thuéc ®−êng th¼ng
thuéc mp α sÏ t×m ®−îc K1 sÏ t×m ®−îc K1

17
 4/9/2014

b) Tr−êng hîp bÊt k×:

(§−êng th¼ng & mp ®Òu cã vÞ trÝ bÊt k× ®èi víi c¸c mp h×nh chiÕu)
Tr−êng hîp nµy c¶ 2 h×nh chiÕu cña giao ®iÓm ®Òu ch−a biÕt
Dïng ph−¬ng ph¸p mÆt ph¼ng phô trî
δ Néi dung cña ph−¬ng ph¸p:
+ B−íc 1:
Qua ®−êng th¼ng dùng 1 mp
d
( Gäi lµ mp phô trî. )
K
+ B−íc 2:
a T×m giao tuyÕn cña mp phô
P trî víi mp ®· cho
( Gäi lµ giao tuyÕn phô )
+ B−íc 3: T×m giao ®iÓm cña giao tuyÕn phô víi ®−êng
th¼ng ®· cho, ta sÏ cã kÕt qu¶ cña bµi to¸n.

Ghi chó: MÆt ph¼ng phô trî ph¶i chän sao cho viÖc x® giao
tuyÕn phô ®−îc dÔ dµng → th−êng chän lµ mp chiÕu
ThÝ dô1: X¸c ®Þnh giao ®iÓm cña ®−êng th¼ng d víi mÆt
ph¼ng tam gi¸c ABC.
v1δ ≡ d1
B1 Gi¶i:
11
V× ®−êng th¼ng d & mp ABC
K1
A1 ®Òu cã vÞ trÝ bÊt kú, nªn ph¶i
21
dïng ph−¬ng ph¸p phô trî

x C1 + B−íc 1: Qua d dùng mp chiÕu

®øng δ ( nδ ≡ d1 )
B2
+ B−íc 2: T×m giao tuyÕn cña mÆt
A2 12
d2 ph¼ng δ víi mp tam gi¸c ABC
K2
22 + B−íc 3: T×m giao ®iÓm cña giao
tuyÕn phô víi ®−êng th¼ng d →
C2
kÕt qu¶ cña bµi to¸n.

18
 4/9/2014

ThÝ dô 2: T×m giao ®iÓm cña ®−êng th¼ng a víi mp α

Gi¶i:

N1
NhËn xÐt:
a1
§−êng th¼ng a & mp α ®Òu cã vÞ trÝ
v1δ
bÊt kú nªn ph¶i dïng mp phô trî:
v1α K1
+ Qua a dùng mp chiÕu b»ng δ
x M1
N2 + T×m giao cña mp δ víi mp α
K2
v2δ ≡ a2 M2 + T×m giao ®iÓm cña giao tuyÕn
v2α
phô víi ®−êng th¼ng a ®· cho

KÕt qu¶: K = a x α

3-8. Qui −íc thÊy khuÊt. ∞

a- Quy −íc chung:
- Khi xÐt thÊy khuÊt, ng−êi P1

quan s¸t ®øng ë ®»ng tr−íc

A1 ≡ B1 C
cña mp P1 vµ phÝa trªn cña mp
P2 ®Ó quan s¸t ; c¸c tia quan X
B
D
s¸t vu«ng gãc víi c¸c mp h/c. ∞
A
→ Nh− vËy, xem nh− ng−êi quan C2 ≡ D2
s¸t ®øng ë xa v« cïng ®Ó quan s¸t P2

-C¸c mp biÓu diÔn lµ c¸c mp “®ôc”, kh«ng nh×n xuyªn qua

®−îc → nh÷ng ®iÓm n»m ë gãc t− I míi thÊy trªn ®å thøc.
- XÐt thÊy khuÊt trªn ®å thøc dùa vµo hai ®iÓm cïng tia chiÕu.

19
 4/9/2014

AT1 ≡ BK1
b) Qui −íc thÊy khuÊt trªn h×nh chiÕu ®øng:

- XÐt 2 ®iÓm cïng tia chiÕu ®øng, ®iÓm

nµo ë xa h¬n sÏ thÊy trªn h/c ®øng x

Trªn ®å thøc, ®iÓm A1 che khuÊt ®iÓm B2

B1 v× ®iÓm A xa h¬n ®iÓm B

A2

c) Qui −íc thÊy khuÊt trªn h×nh chiÕu b»ng: C1

XÐt 2 ®iÓm cïng tia chiÕu b»ng, ®iÓm

D1
nµo ë cao h¬n sÏ thÊy trªn h/c b»ng
x
Trªn ®å thøc, ®iÓm C2 che khuÊt ®iÓm
D2 v× ®iÓm C cao h¬n ®iÓm D
CT2 ≡ DK2

ThÝ dô: Tõ thÝ dô t×m giao ®iÓm cña ®−êng th¼ng & mp, sau khi x¸c
®Þnh ®−îc giao ®iÓm K, ta xÐt thÊy khuÊt cña ®−êng th¼ng d
so víi mp tam gi¸c ABC.
d1
- ThÊy khuÊt trªn h/c ®øng:
B1
+ XÐt 2 ®iÓm ®ång tia c.®øng 1 & 3 E1 11 ≡31

Trong ®ã: 1 ∈ AB 3∈d K1

§iÓm 3 xa h¬n ®iÓm 1 nªn 31 thÊy A1 F
1 α1
→ §o¹n 31 K1 thÊy
x C1
+ T−¬ng tù xÐt 2 ®iÓm ®ång
tia chiÕu b»ng E vµ F B2
12
E∈d F ∈ AC A2
Trong ®ã:
d2
§iÓm E cao h¬n ®iÓm F nªn E2 thÊy 32 K2
E2 ≡ F2
→ §o¹n E2 K2: thÊy
C2

20
 4/9/2014

Tõ thÝ dô 2 :

N1
m1

A1
v1α

x M1
N2
A2
v2
M2
m2 v2α

3-9. §−êng th¼ng vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng

§Þnh lý:
§iÒu kiÖn ®Ó 1 ®−êng th¼ng vu«ng gãc víi 1 mÆt ph¼ng lµ
chØ cÇn nã vu«ng gãc víi 2 ®−êng th¼ng c¾t nhau cña mp

→§−êng th¼ng vu«ng gãc víi 1 mÆt ph¼ng th× sÏ

vu«ng gãc víi mäi ®−êng th¼ng n»m trong mÆt ph¼ng

d d ( a x b ) thuéc P

d P
a b P

21
 4/9/2014

§iÒu kiÖn trªn ®å thøc:

Từ định lý: ’Điều kiện để gãc vu«ng chiếu thẳng gãc
thµnh 1 gãc vu«ng lµ: Ýt nhÊt cã 1 c¹nh gãc vu«ng song
song víi mp h/c, cßn c¹nh kia kh«ng th¼ng gãc víi mp h×nh
chiÕu
→ Ta cã ®iÒu kiÖn ®Ó 1 ®−êng th¼ng ( kh«ng ph¶i lµ
®−êng c¹nh ) vu«ng gãc víi 1 mÆt ph¼ng bÊt kú lµ :

+ H×nh chiÕu ®øng cña ®−êng th¼ng ph¶i vu«ng gãc

víi h×nh chiÕu ®øng cña ®−êng mÆt thuéc mp, hay
vu«ng gãc víi vÕt ®øng cña mp

+ H×nh chiÕu b»ng cña ®−êng th¼ng ph¶i vu«ng gãc

víi h×nh chiÕu b»ng cña ®−êng b»ng thuéc mp, hay
vu«ng gãc víi vÕt b»ng cña mp

§−êng th¼ng d vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng α

d1
P1 α
d
m m1
b1
b
x
x

P2 m2
b2

d1 m1 hoÆc d1 v1α
d α d2
d2 m2 hoÆc d2 v2α

22
 4/9/2014

ThÝ dô 1: Dùng mp trung trùc cña ®o¹n th¼ng AB ?

Gi¶i:
v1α MÆt ph¼ng trung trùc cña ®o¹n
m1 th¼ng AB lµ mp ®i qua ®iÓm gi÷a
B1 cña AB & vu«ng gãc víi AB.
K1
A1 Theo ®iÒu kiÖn ®−êng th¼ng vg
gãc víi mp trªn ®å thøc, mp cÇn
x M1
dùng cã vÕt ®øng vu«ng gãc víi
A1B1, vÕt b»ng vu«ng gãc víi A2B2.
v2α
A2 + LÊy ®iÓm gi÷a K cña AB
m2
K2 M2
+ Theo ®iÒu kiÖn ®iÓm thuéc mÆt
ph¼ng, qua ®iÓm K vÏ 1 ®−êng mÆt m
B2
vu«ng gãc AB
m1 A1B1 m2 // x
+ T×m vÕt cña ® th¼ng m → vÏ ®−îc vÕt cña mp cÇn dùng

ThÝ dô 2: X¸c ®Þnh kho¶ng c¸ch tõ ®iÓm A ®Õn mÆt ph¼ng α ?

Gi¶i:
nα A1
nδ ≡ d1
+ Tõ A vÏ ®−êng th¼ng d vu«ng
gãc víi mÆt ph¼ng α
K1
d1 nα d2 mα
x + T×m giao ®iÓm K cña ®−êng
th¼ng d víi mp α (ph−¬ng ph¸p
K2
mδ mp phô trî)
LËp mp phô trî chiÕu ®øng δ
mα d2
+ X¸c ®Þnh ®é lín thËt cña
A2 AB ( ph−¬ng ph¸p tam gi¸c )
ta sÏ cã kÕt qu¶ cña bµi to¸n

23