ÔN TẬP “ BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH ‘’

CÂU 1 : Bài thơ của tác giả nào ? Nêu hoàn cảnh ra đời của tác phẩm ? Kể tên tên
3 văn bản được sáng tác cùng thời kì ( cho biết tên tác giả )
“Bài thơ về tiểu đội xe không kính’’ được tác giả Phạm Tiến Duật viết năm 1969 , trong thời
kì cuộc kháng chiến chống Mĩ diễn ra ác liệt trên tuyến đường Trường Sơn .

CÂU 2 : Nêu đề tài của tác phẩm ? Kể tên 1 văn bản cùng có cùng đề tài trong
chương trình Ngữ Văn 9
Đề tài của bài thơ : Viết về người lính Trường Sơn trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu
nước

Văn bản có cùng đề tài : Những ngôi sao xa xôi – Lê Minh Khuê

CÂU 3 : Nêu nội dung chính của bài thơ.

Nội dung chính : Bài thơ khắc họa hình ảnh những chiếc xe không kính , qua đó khắc họa
nổi bật hình ảnh những người lính lái xe Trường Sơn với tư thế hiên ngang , tinh thần lạc quan
dũng cảm , bất chấp khó khăn nguy hiểm và ý chí chiến đấu giải phóng miền Nam

CÂU 4 : Nêu ý nghĩa của hai từ “bài thơ” trong nhan đề của tác phẩm .
Tác phẩm có một nhan đề khá dài , tưởng như có chỗ thừa nhưng lại thu hút người đọc ở
chính nhan đề độc lạ ấy . Việc thêm hai chữ “Bài thơ’’ đã nhấn mạnh thể loại của văn bản . Đồng
thời , nó còn giúp thể hiện rõ hơn cách nhìn nhận vaf khai thác hiện thực của tác giả . Ông không
chỉ viết về những chiếc xe không kính – cái hiện thực khốc liệt của chiến tranh . Mà chủ yếu ông
muốn nói đến chính là chất thơ của hiện thực ấy – chất thơ của tuổi trẻ hiên ngang , dũng cảm ,
vượt lên mọi gian khổ hiểm nguy của chiến tranh .

CÂU 5 : Hình ảnh “ những chiếc xe không kính “ có gì đặc biệt ?

Hình ảnh “những chiếc xe không kính’’ là hình ảnh độc đáo . Trong thơ ca , hình ảnh tàu xe
thường được lãng mạn hóa ( “Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã’’- Tế Hanh ; “Thuyền ta
lái gió với buồm trăng’’- Huy Cận ) . Nhưng riêng với Phạm Tiến Duật , ông có ý chuyển tất cả
những hiện thực ông đã trải qua vào thơ : đó là một thời kì chiến đấu đầy gian khổ , ác liệt được
bóc trần bằng hình ảnh những chiếc xe không kính trần trụi “Không có kính không phải vì xe
không có kính / Bom giật bom rung kính vỡ đi rồi’’ . Từ phủ định “không’’ được lập lại ba lần
kết hợp với các động từ mạnh “giật,rung’’ khiến hai câu thơ vừa mang sức nặng của lịch sử vừa
đậm chất hóm hỉnh , tự nhiên của người lính . Không chỉ vậy , bom đạn chiến tranh còn làm
chúng biến dạng thêm “Không có kính rồi xe không có đèn / Không có mui xe , thùng xe có
xước” . Điệp ngữ “không có’’ và phép liệt kê làm nổi bật sự tàn phá của bom đạn khiến cho
những chiếc xe trở nê trần trụi . Cái “có’’ vốn đối lập với cái “không’’ nhưng “có xước’’ lại bổ
sung cho thiếu thốn , biến dạng của những chiếc xe . Và chính vì những phương tiện vật chất
thiếu thốn lại là hoàn cảnh để những người lính bộc lộ những phẩm chất đẹp và sức mạnh tinh
thần lớn lao của họ .

CÂU 6 : Khi điều khiển những chiếc xe không kính , người lính đã gặp phải những
khó khăn gì của thiên nhiên ? Trong hoàn cảnh đó , theo em điều gì đã giúp người
lính vượt lên và hoàn thành tốt nhiệm vụ ?
Khi điều khiển những chiếc xe không kính , những người lính gặp phải những khó khăn là :
“gió xoa mắt đắng’’ , “sao trời/đột ngột cánh chim’’ , “bụi phun tóc trắng’’ , “mưa tuôn, mưa
xối’’ .

Trong hoàn cảnh đó , vẻ đẹp phẩm chất , tâm hồn của những người lính đã giúp họ vượt qua
khó khăn : tinh thần lạc quan yêu đời , tinh thần dũng cảm , bất chấp khó khăn nguy hiểm , tinh
thần yêu nước nồng nàn và ý chí quyết tâm giải phóng miền Nam

CÂU 7 : Tìm và ghi lại những từ ngữ mang tính khẩu ngữ trong khổ thơ thứ ba .
Sử dụng những từ ngữ ấy mang lại hiệu quả gì ?
Trong khổ thơ thứ ba , những từ ngữ mang tính khẩu ngữ là “ừ thì’’ , “chưa cần’’ , “phì
phèo’’ , “cười haha ‘’ . Sử dụng những từ ngữ ấy , tác giả đã tạo nên giọng điệu ngang tàn , tếu
táo , tinh nghịch phù hợp với hình tượng của những người lính lạc quan , yêu đời , dũng cảm ,
bất chấp khó khăn thử thách . Không những thế , những từ ngữ ấy còn thể hiện hiện thực chiến
tranh tàn khốc , ác liệt .

CÂU 8 : Cảm nhận về hình ảnh người lính qua câu thơ “ Bụi phun tóc trắng như
người già ”
Trong câu thơ “Bụi phun tóc trắng như người già’’ , tác giả đã sử dụng biện pháp so sánh .
Việc sử dụng biện pháp so sánh ấy đã gợi ta hình dung những người lính tuổi đời còn trẻ , mái
tóc còn xanh nhưng đã trở nên trắng xóa do bụi đường dày đặc . Đó là hiện thực tàn khốc , khó
khăn , gian khổ nơi chiến trường . Không những thế , nó còn gợi ta cảm nhận tinh thần dũng cảm
, bất chấp khó khăn gian khổ của những người lính . Qua câu thơ , tác giả cũng đã thể hiện tình
cảm yêu mến và cảm phục tới những người lính lái xe xẻ dọc con đường Trường Sơn .

CÂU 9 : Xét về cấu tạo , các câu thơ bắt đầu bằng chữ “nhìn”, “nhìn thấy” có gì
đặc biệt ? Cách diễn đạt ấy có tác dụng gì ?
 Xét về cấu tạo , các câu thơ bắt đầu bằng từ “nhìn’’,”nhìn thấy’’ là câu rút gọn . Cách diễn đạt
ấy đã nhấn mạnh sự tập trung cao độ của những người lính lái xe . Đồng thời , nhấn mạnh tinh
thần yêu nước , luôn nhìn về phía trước và ý chí quyết tâm giải phóng miền Nam .

CÂU 10 : Em hãy nhận xét về giọng điệu và ngôn ngữ của bài thơ .
Ngôn ngữ và giọng điệu của bài thơ là một sáng tạo nghệ thuật độc đáo của Phạm Tiến Duật ,
góp phần khắc họa hình ảnh những người chiến sĩ lái xe . Ngôn ngữ thơ giản dị , tự nhiên , thể
hiện chân thực hình ảnh người lính lái xe . Lời thơ gần với lời văn xuôi , lời đối thoại , lời nói
thường nhưng vẫn giàu chất thơ . Ngôn ngữ đó đã góp phần tạo nên giọng điệu ngang tàn , tếu
táo , trẻ trung , sôi nổi . Tất cả đã góp phần tạo nên giọng điệu mới của thơ ca chống Mĩ . Nó bắt
nguồn từ sức trẻ , từ tâm hồn phơi phới của thế hệ chiến sĩ Việt Nam mà chính nhà thơ đã sống ,
đã trải nghiệm .

CÂU 11 :Từ “ta” trong khổ thơ đầu dùng để chỉ ai ? Từ đó được cất lên với sắc
thái ý nghĩa như thế nào ? Hãy tìm trong chương trình Ngữ Văn lớp 9 một khổ thơ
cũng sử dụng đại từ “ta” với sắc thái ý nghĩa như vậy và chép lại chính xác .
CÂU 11 :

Từ “ta’’ ở khổ thơ đầu chỉ những người lính lái xe . Từ “ta’’ vang lên thể hiện niềm kiêu hãnh ,
ung dung , tự tin , không sợ hãi trước khó khăn , thử thách , mưa bom bão đạn . Đồng thời nó còn
thể hiện tinh thần lạc quan yêu đời của những người lính

Khổ thơ cũng có từ “ta’’ :

Ta hát bài ca gọi cá vào

Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao

Biển cho ta cá như lòng mẹ

Nuôi lớn đời ta tự buổi nào

< Đoàn thuyền đánh cá – Huy Cận >

CÂU 12 : Hình ảnh “trái tim” ở khổ thơ cuối có ý nghĩa như nào ?
Hình ảnh “trái tim” ở khổ thơ cuối là một hình ảnh hoán dụ đặc sắc . “ Trái tim’’ ấy tượng
trưng cho lòng yêu nước , ý chí , sức mạnh , niềm lạc quan , dũng cảm của những người lính .
Trái tim ấy thay thế cho tất cả thiếu thốn “không kính,không đèn,không có mui xe’’ . Những
chiếc xe ấy đã hợp nhất với người chiến sĩ lái xe thành một cơ thể sống để tiếp tục tiến lên phía
trước hướng về miền Nam thân yêu . Trái tim yêu thương , trái tim can trường của người chiến sĩ
lái xe trở thành nhãn tự của bài thơ , cô đúc ý thơ toàn bài , hội tụ vẻ đẹp của người lính và để lại
cảm xúc sâu lắng trong lòng người đọc .

CÂU 13 : Hình ảnh “bếp Hoàng Cầm’’ có ý nghĩa gì ? Việc thêm hình ảnh đó vào
thơ giúp em hiểu gì về tác giả .
Bếp Hoàng Cầm là kiểu bếp dã chiến của bộ tộc ta đặt dưới lòng đất , khi đun khói tản ra để
địch không phát hiện được . Bếp này mang tên người sáng tạo ra nó trong thời kì kháng chiến
chống Pháp : Anh hung nuôi quân Hoàng Cầm .

Việc thêm hình ảnh này vào thơ đã giúp ta cảm nhận được sự gắn bó thân thiết của tác giả
Phạm Tiến Duật trong suốt những năm tháng kháng chiến chống Mĩ . Bởi nếu không phải người
lính , người chiến sĩ trực tiếp chiến đấu trên chiến trường thì sẽ không thấu hiểu những gian khổ
hi sinh và biết đến được hình ảnh bếp Hoàng Cầm . Đồng thời hình ảnh bếp Hoàng Cầm còn làm
tái hiện bức tranh thời trận mạc , chiến tranh du kích cũng như sự sáng tạo của bộ đội ta để khắc
phục những khó khăn của chiến tranh .

CÂU 14 : Cách định nghĩa “gia đình’’ của những người lính có gì đặc biệt ?
“Gia đình’’ được những người lính định nghĩa thật lạ , tếu táo , mang đậm chất lính . Gia đình
giờ đây không chỉ là quan hệ hôn nhân , huyết thống mà là sự hội tụ của những cái chung : chung
bếp lửa ,chung nắm cơm , chung bát đũa , chung lí tưởng , ý chí , chung mục đích chiến đấu là
giải phóng miền Nam . Dường như chiến trường đã trở thành ngôi nhà thứ hai của những người
lính , nơi có những người đồng chí gắn bó , thân thiết , hiểu nhau như ruột thịt .

CÂU 15 : Hãy chỉ ra điểm giống và khác nhau của cái bắt tay của người lính trong
bài thơ “Đồng chí’’ và trong “Bài thơ về tiểu đội xe không kính’’ ?
Cái bắt tay ở hai bài thơ giống nhau ở chỗ đó đều là cử chỉ giản dị để thể hiện tình cảm sâu sắc
tới đồng đội của mình và ca ngợi tình đồng đội sâu sắc , gắn bó . Trong bài thơ “Đồng chí’’ , tác
giả Chính Hữu miêu tả người lính nắm tay nhau để truyền cho nhau hơi ấm và lòng quyết tâm ,
động viên nhau, tiếp cho nhau sức mạnh để cùng vượt qua những khó khăn , thiếu thốn nơi chiến
trường . Còn tác giả Phạm Tiến Duật lại tả hành động người lính bắt tay nhau qua cửa kính vỡ để
thay cho lời chào thân mật , nồng nhiệt của người chiến sĩ lái xe trên đường hành quân , diễn tả
sự yên tâm vì đồng đội vẫn an toàn , truyền cho nhau lòng tin , quyết tâm lái xe tiến về miền
Nam phía trước .

CÂU 16 : Xét về cấu tạo , câu thơ “Lại đi , lại đi , trời xanh thêm’’ có gì đặc biệt ?
Phân tích tác dụng .
Xét về cấu tạo , câu “Lại đi,lại đi, trời xanh thêm’’ là câu rút gọn . Việc rút gọn chủ ngữ giúp
câu thơ ngắn gọn súc tích hơn . Đồng thời để chỉ chung ý chí quyết tâm , niềm tin tưởng chiến
thắng của tất cả mọi người .
CÂU 17 : Từ “chông chênh’’ thuộc loại từ gì ? Từ ấy gợi em cảm nhận điều gì ?
“Chông chênh’’ là từ láy . Trước hết , từ láy “chông chênh’’ còn gợi ta hình dung con đường
Trường Sơn gập ghềnh , khúc khuỷu . Không những thế , nó còn gợi tả tư thế không chắc chắn ,
không thăng bằng , không vững trãi . Trong đêm hành quân những người lính phải tranh thủ ngủ
trên những cánh võng trong lúc chờ xe thong tuyến . Cứ vậy , các anh ngủ chập chờn theo nhịp
võng lắc lư trên con đường gập ghềnh , khúc khuỷu . Qua đó , ta thấy được hoàn cảnh chiến
tranh hiện lên ngày càng khốc liệt .

CÂU 18 : Chỉ ra và phân tích tác dụng của nghệ thuật đảo ngữ trong khổ thơ đầu .
Khổ thơ đầu tác giả đã sử dụng nghệ thuật đảo ngữ “Ung dung buồng lái ta ngồi” . Sử dụng
nghệ thuật ấy , tác giả đã nhấn mạnh sự ung dung , tự tin , bình thản của những người lính .