Ölçme nedir?

• Nitelikleri gözlem yapıp gözlem sonuçlarını sayı , sembol ya da

sıfatla ifade etme sürecine ölçme denir.
• Ölçme sonuçları sonucunda ifade edilen sayı,sembol ya da
sıfata
ölçüm(ölçme sonucu)
 ÖLÇME
AŞAMALA
RI

Sonuçlarını
Nitelik(özelli Gözlem sayı
k) yap ,sembol ya
da sıfatla
et
Niteli Gözle Ölçme
k m sonucu(ölçü
m)
• Matemati • Sına • 60
k v puan
başarısı

Matematik sınavından 60 puan aldım

Cümlenin tamamı ölçme cümlesi iken 60 puan
ölçümdür.
Ölçmeye değişik örnekler
• Hızım 100 km/saat’tir
• Yapılan sınavda 3. oldum
• Sınıfın en uzun boylu öğrencisi Ayşe’dir
• Mehmet’in babası memurdur.
• Çağlar matematik sınavın 95 puan alarak birinci
oldu.
• Çağla’nın saçları sarıdır.
• Ali Ayşe’den uzundur.
• Cemre çok tatlı bir kızdır.
Ölçme ve
değerlendirmede
temel kavramlar
Ölçm
e
Değerlendirm
e
Ölçme ile değerlendirmeyi nasılayırırız?

Ölçme Değerlendirme
• Ölçme var olan bir • Değerlendirme ise var olan
durumu gösterir. durumun yeterli olup
olmadığına yönelik karar
• Ales’ten 70 aldım. vardır.
• Beşiktaş ligde 1. • Ales’ten 50 üzeri
sıradadır. aldığımdan yüksek
lisansa kabul edildim
• Bilgi yarışmasında
sonuncu olduk. • Beşiktaş ligi birinci sırada
bitirdi ve şampiyon oldu.
• Bilgi yarışmasına
öğrenciler seçildi.
 Ölçme
türleri

Ölçekl Ölçmed
er e
Ölçmed birim
e temel
kavraml
ar
Ölçmede
sıfır Ölçme
noktası kuralı
 Doğrudan
(Temel )
Ölçme

Ölçme
türleri

Dolaylı(Gösterge
Türetilmiş yle) Ölçme
Ölçme
 Ölçülmek istenen özellik Özellik aynı özellik
doğrudan yardımı ile
gözlemlenebilir. ölçülür.

5 duyu
Başka
organımızla
DOĞRUDAN değişken
yaptığımız
ÖLÇME olmadığından
basit
hata
ölçmeler
azdır.

Sınıfın uzunluğunu
Sınıftaki kişi
adımla
sayısı
ölçmek
 Ölçülmek istenen özellik Özellik farklı özellik
doğrudan yardımı ile
gözlemlenemez. ölçülür.

Başka
Eğitimde
DOLAYLI değişken
kullanılan
ÖLÇME olduğundan
sınavlar
hata
fazladır.

Karpuzun iyi olup Sıcaklığı termometre

olmadığını sesten ile ölçmek
faydalanarak ölçmek
Doğrudan ve dolaylı ölçme arasındakifark

Doğrudan ölçme Dolaylı ölçme

• Ölçülmek istenen özellik
aynı
özellikle ölçülür.
• Eşit kollu terazi ile kütle
ölçmek
• Ölçülmek istenen özellik
başka bir özellik
yardımıyla ölçülür.
• Yaylı terazi ile kütle ölçmek
 En az iki ölçme sonucundan Oranlama ya da çarpma
yeni bir ölçme sonucu bölme
bulma olur.

Korelasy
TÜRETİLMİŞ Arabanın
on
ÖLÇME hızı
katsayıs
ı

Geçme Alan ve hacim

notu hesaplama
 Ölçme aracının en küçük Sınıfta 20 kişi var
parçasına birim cümlesinde
denir. her 1 kişi 1 birimdir.

Ölçme
50 kg da her 1 ÖLÇMEDE sonuçlarının
kg BİRİM duyarlılığını
1 birimdir. artırmak için
birim kullanılır.

Ölçme sonuçlarının
Birim
daha anlaşılır ifade
kullandığımızda
etmek için birim
daha az hata
kullanılır
yaparız.
 Ölçmede birim
Doğal birim
• 1 birimin ne kadarlık kısmına
bir birim denileceği belli
olmayan birimlere denir.
• Adım,karış vb.
• Standart yok
Tanımlanmış(Yapay) Birim
• 1 birimin ne kadarlık kısmına
bir birim denileceği belli olan
birimdir.
• Metre,kg gibi
• Standartı vardır.
• Genellikle uzmanların
tanımladığı birimler
olarak tanımlanır.
 Ölçmede birim

Doğal Birim Tanımlanmış(Yapay) Birim

• Sınıfta 25 kişi var
• 5 tane kalemim
var
• Maçta 5 gol attım
• 4 tane kardeşim
var.
• Sınavı 40 dakikada
bitirdim.
• Saat 09:00’dır.
• 17 inçlik bilgisayar aldım
• Cebimde 40 tl var.
İYİ BİR BİRİMDE BULUNMASI GEREKENÖZELLİKLER
Eşitlik Genellik Kullanışlılık
• Birimler arasının • Dünya çapında • Amaca en iyi
eşit olmasıdır. daha hizmet eden
popüler olmasıdır. amaca en kısa
• 20 kg dediğimizde yoldan götüren
her 1 kg birbirine • Arşın ,endaze Türk birim tercih
eşittir. toplumunda edilmelidir.
kullanıldığından o
• Doğal birimler kadar genel değil • Sarrafın bakkal
genellikle ama metre dünya terazisi yerine
eşitlik özelliği göstermez çapında hassas terazi
kullanıldığından daha kullanması
geneldir.
 Bir ölçme aracında ne Ben sana puanlamayı
kadarlık uzunluğa ne nasıl yapacağımı
verileceğinin söylüyorsam ölçme
belirlenmesidir. kuralıdır.

Bu sınav 80
ÖLÇME puan
Her soru 5
KURALI üzerinden
puan
puanlanacaktı
r.

Cevap Rubri
anahtarı k
Ölçüt ile ölçme kuralını nasılayırırız?

Ölçme kuralı
• Ölçme işleminin •Ölçü
Karara nasıl
t nasıl yapılacağını varacağımız
gösterir. gösterir.
• Puanlamayı nasıl • Sınavdan en yüksek puanı
yapıcağımızı söyler alana kitap hediye
• Sınav 100 puan edilecektir.
üzerinden • Not ortalaması 3,5 ve
puanlanacaktır. üstü başarılı olacaktır.
• İlk iki soru 20 puandır.
 Ölçmede sıfır

Mutlak(Gerçek-Doğal) Sıfır Bağıl(Tanımlanmış-İzafi-İtibari) Sıfır

• Sıfır gerçek anlamda
yokluğu ifade ediyorsa
buna mutlak sıfır denir .
• Cebimde 100 tl var.
• Bir dakikada 180 kelime
okudum
• Hızım 120km/saat’tir.
• Sıfır gerçek anlamda
yokluğu ifade etmiyorsa
bağıl sıfırdır.
• Sınavdan 80 puan aldım
• Takvim
• Rakım
• Saat 21:00 ‘dır.
 Ölçmede sıfır
Mutlak(Gerçek-Doğal) Sıfır
• Mutlak sıfır Eşit oranlı
ölçeklerin başlangıç
noktasıdır.
• Öğrenci boy uzunluğu
oranlıdır
• Sınav 40 soru var
• Kelvin termometresi mutlak
sıfırdan başladığından
oranlıdır.
Bağıl(Tanımlanmış-İzafi-İtibari) Sıfır
• Bağıl sıfır Eşit aralıklı
ölçeklerin başlangıç
noktasıdır.
• Türkçe sınavından 90
puan aldım.
• Eğitimde kullanılan
sınavlar aralıklıdır.
• Sıcaklık 20°C’dir
 Sınıflama
(Adlandırm
a) ölçeği

Eşit oranlı Sıralam

ölçe a
ÖLÇEKLER
k ölçeği

Eşit
aralıklı
ölçek
 Nesneleri benzerlik ve Ölçme sonuçları
farklılıklarına göre arasında
gruplar üstünlük yoktur.

SINIFLAMA En az bilgi
En basit (ADLANDIRMA veren
ölçektir. ) ÖLÇEĞİ ölçektir.

Kan Plaka
grupları kodları
 Nesneleri üstünlüklerine göre Sadece sıra ve grup
sıraya dizen ölçektir. içindeki yer
bulunabilir

SIRALA Sınıfın en
Beşiktaş
MA kilolusu
ligde
ÖLÇEĞ Ahmet’tir.
1.sıradadır.
İ

Beden ölçü Rütbele

birimleri r
 Sınıflama ile sıralamayı nasıl ayırabiliriz?
• Ölçme sonuçları • Ölçme sonuçları
arasında üstünlük arasında üstünlük
yoksa sınıflama varsa sıralama
ölçeğidir. ölçeğidir
• Miktar belirtmez sadece • Miktar belirtmez sıra
grup belirtir. belirtir.
• Forma numarası • En uzun olan Ayşe’dir
 Belirli bir bağıl sıfıra göre
Sıfır noktası hiçliği
eşit aralıklarla
göstermez.
sıralanmış ölçektir.

Birimler EŞİT ARALIKLI Eğitimde

arası ÖLÇEK kullanılan
eşittir. sınavlar.

Yıl Rakı
2017’dir. m
 Saat Sıcaklık 18 C°
22:00’dır. dir.

Toplama EŞİT ARALIKLI Çarpma

çıkarma ÖLÇEK bölme
yapılır yapılamaz.

Ayşe 50 puan fazla Ayşe 2 kat fazla

almıştır bilgiye sahip
denebilir. denilemez.
 Belirli bir mutlak sıfıra göre
Sıfır noktası hiçliği
eşit aralıklarla sıralanmış
gösterir
ölçektir.

Birimler EŞİT ORANLI Hızım

arası ÖLÇEK 120km/saat’tir
eşittir.

Sınıfın uzunluğu
Boyum 180
20 adımdır.
cm’dir
 En gelişmiş ölçek. En fazla
10 saattir ders
bilgiyi
çalışıyorum .
oranlı verir.

Toplama EŞİT ORANLI Çarpma bölme

çıkarma ÖLÇEK yapılır.
yapılır

Ayşe 50 puan fazla Ayşe 2 kat fazla

almıştır bilgiye sahip
denebilir. denilemez.
 Eşit aralıklı oranlı ölçekte dört işlem
Eşit oranlı ölçek
• Sıfır noktası mutlak sıfırsa
eşit oranlı ölçektir.
• Sınavın birinde 40 soru
diğerinde 20 soru varsa
• 40 soru olan diğerinden 20
soru fazla denilebilir.
• 40 soru olanda 20 soru
olanın 2 katıdır denilebilir.
Eşit aralıklı ölçek
• Sıfır noktası bağıl sıfırsa
eşit aralıklı ölçektir.
• Öğrencilerden biri 40 puan
diğeri 20 puan alsın.
• 40 puan alan 20 puandan
20 puan daha fazla
almıştır denilebilir.
• 40 puan alan 20 puan
alanın 2 katı bilgiye sahip
denilemez.
 Değerlendirme
• Ölçme sonuçlarının bir ölçütle karşılaştırılıp sonucundan karara
varma sürecidir.

Ölçm
Ölçüt(Kriter Karar
e
) (Yargı)
sonuc
u
Değerlendirme
Ölçme
sonucu Ölçü
Sınavdan 70 t Kara
puan aldım 60 ve üzeri r
alanlar dersi Dersten geçti
geçer.
Değerlendirme

Ölçme
sonucu ölçü
Sınıf t
öğretmenliği kara
Bu yıl sınıf r
branşında 400. öğretmenliğinde
oldum. atand
n en yüksek ı
puanı alan
4000 kişi
atanacak
 Ölçme sonucunun yeterli
Ölçmeye göre daha
olup olmadığına yönelik
geniştir.
karar vardır.

Temel amaç DEĞERLENDİR Ölçmeye göre

doğru ME daha
karara özneldir.
varmaktır.

Kararın doğru olması Değerlendirme olması

için hatasız ölçme ve için mutlaka ölçme ve
amaca uygun ölçüt ölçüt
gerekir. olmalıdır.
 Değerlendirme işleminin Karara nasıl
nasıl yapılacağını varacağımzı
gösterir. gösterir.

70 ve üstü ÖLÇÜT(KRİTER – Hız sınırı

alan KISTAS) 120’dir.
geçer.

Okuyan kardeş sayısı Bilgi yarışmasında

3’ün üstünde olanlara ilk 3’e girenlere
burs verielecek plaket verilecektir.
 Grup
Ölçüt önceden
performansından
bellidir.
etkilenmez.

MUTLAK Başkalarının
Bireysel başarısı
ÖLÇÜT
başarı alakadar etmez

Kazanımlar
Yeterli Hedef
k davranışlar
 Bir dersten geçip kalma
Okuldan mezun edip
kararına varmada
etmemede

Not ortalaması Soruların en az

MUTLAK %70
2,5 ve üstü
ÖLÇÜT ine doğru cevap
mezun olur.
veren geçer.

Aylık geliri 1000 tl

Yeterli puanı
altında olanlara
aldığımdan işe
kırtasiye yardımı
alındım .
yapılacak
 Ölçüt önceden belli değil Grup performansından
sonradan elde etkilenir
edilir. .

Grup BAĞIL Başkalarının

içindeki ÖLÇÜT başarısı
başarı alakadar eder.
sırası

Sınırlı kontenjan Seçme

varsa sınavlarında
 Z-T Ülke çapındaki
puanları normlar

Sınavda en Bugün alışveriş

yüksek BAĞIL yapan
puanı alan ÖLÇÜT 50. kişiye
3 öğrenci araba
geziye verilecektir.
götürülecek

Gelir durumu en düşük Aritmetik ortalama

10 öğrenciye burs ve üstü geçer
verilecektir.
 Tanıma
yerleştirme

Amaçlarına Göre Biçimlendir

me
Değerlendirme Yetiştirme

Değer
Geleneksel
Biçme
Değerlendir
me
Mutlak
değerlendir
Kriterlerine me
DEĞERLENDİ Göre
RME Değerlendirm Bağıl
TÜRLERİ e Değerlendir
Portfoly me
o

Çağdaş(Tamamlayıcı) Performans
Değerlendir
Değerlendirme
me
Öz ve
Akran
Değerlendir
me
Değerlendirme türleri
Geleneksel değerlendirme
• Sonuç ağırlıklıdır.
• Sınav için üretilmiş
problemlerden oluşur.
• Öğrenciler arası kıyaslama var
• Süreci göstermez.
• Hangi öğrenci daha çok
biliyor? Sorusuna cevap
aranır.
• Çağdaşa göre
geçerliği ve güvenirliği
yüksektir.
Çağdaş(Tamamlayıcı)
• Süreç+sonuç ağırlıklıdır.
değerlendirme
• Gerçek yaşan
problemlerinden oluşur.
• Üst düzey düşünme
becerilerini geliştirir.
• Öğrenciler arası kıyaslama
olmaz.
• Öğrencilerin bireysel
ilerlemeleri önemlidir.
• Geleneksele göre geçerliği
ve güvenirliği daha
düşüktür.
AMAÇLARINA GÖRE
DEĞERLENDİRME
Tanıma-Yerleştirmeye Yönelik
Değerlendirme
(Diognastik)

Biçimlendirme Yetiştirmeye Yönelik

Değerlendirme (Formatif)

Değer Biçme-Durum Değerlendirmesi-

Düzey Belirleme
(Summatif)
 Ön Duyuşsal
bilgi özellikler

Tanıyıp ilgili alana

TANIMA
yerleştikten sonra
Seçme YERLEŞTİRME
eksikleri olanlara
sınavları (DİOGNASTİK)
eğitim verilir

Muafiyet Yetenek
sınavları sınavları
 Eksik öğrenme,
Süreç içerisinde
kazanılamayan hedef
konuyu
davranışlar belirlenir ve
öğrenme adına
giderilir
faaliyetler

BİÇİMLENDİR
Notlar önemli
ME
Yaprak yerlerde
YETİŞTİRME
testler kullanılmaz
(FORMATİF)
sadece eksikleri
gösterir.

Ölçüt mutlaka
İzleme
mutlak
testi
olmalıdır
 Hedeflerin gerçekleşme
Öğretimin sonunda
düzeyi belirlenir.
yapılır.

DEĞER BİÇME –
Sonunda geçti DURUM
Sonunda sertifika ya
kaldı diye DEĞERLENDİRME –
da
önemli DÜZEY BELİRLEME
belge olabilir.
kararlar alınır. SUMMATİF

Notlar önemli
Vize-
yerlerde
final
kullanılır
ÇAĞDAŞ
DEĞERLENDİRME
Portfolyo(Tü
mel
Değerlendirm
e)

Performans
Değerlendir
me
 Öğrenciyi tüm yönleriyle Birden fazla ürün
tanıtır vardır.

Öğrenci PORTFOLYO
dosyaya neyi (TÜMEL Öğrenci
isterse onu DEĞERLENDİRME ) CW’idir.
koyar.

Portfolyo öğretmene
Öğrencinin güçlü ve
ve veliye
zayıf yönlerini görme
öğrencisini tüm
şansı verir.
yönleriyle tanıtır.
 Portfolyo(öğrenci ürün dosyası-tümel
değerlendirme)
Avantaj
 Öğrenciyi tüm yönleriyle tanıtır.
Öğrencinin güçlü ve zayıf
yönlerini gösterir.
 Öğrencinin gelişimini süreç
içerisinde bir bütün olarak
gösterir.
Öğrencinin mevcut
yeteneklerini geliştirir.
 Sorumluluk bilinci geliştirir.
Üst düzey düşünme
becerilerini geliştirir.
Sınırlılık
Çalışmalar başkasına
yaptırılabilir.
 Öğr enci hep güçlü
yönlerini gösterebilir.
Puanlanması subjektiftir.
Maliyetlidir.
 Z a m a n alıcıdır.
Saklanması
zordur.Saklanmasını
kolaylaştırmak için e
portfolyo kullanılabilir
 Gözlemlenebilir 1 ürün
Ürünü öğrenci
üzerinden yapılan
yapar.
değerlendirmedir.

Psikomotor PERFORMAN
Okulda
ağırlıklı S
yapılan
beceriler DEĞERLENDİ
sunumlar
ölçülür. RME

Direksiyon Evde yapılan bir

sınavı yemek
Okullarda performans değerlendirmeye uygunolarak
proje ve performans göreviverilir.
Performans görevi Proje

• Kısa süreli çalışmalar. • Uzun süreli çalışmalar.

• Genellikle 10 – 15 günde • Genellikle 4 -5 ay sürebilir.
tamamlanabilecek • Projelerde öğrenciler en çok
çalışmalar. yaratıcı yönünü gösterir.
• En hesaplı market fiyat • Termometre
araştırması • Sonucunda ürün vardır.
• Sonucunda ürün
vardır.Ürünü öğrenci yapar
Otantik görev :Otantik görev olması için öğrenci mutlaka gerek yaşamda kullanması
gerekir. Çağdaş
değerlendirmelerde bulunan bir özelliktir.
 Performans değerlendirme

Avantaj Sınırlılıkları
Öğrenciler bildiklerini Çalışmalar
uygulama şansı bulur. başkasına
Üst düzey düşünme yaptırılabilir.
becerileri geliştirir.  Z a m a n alıcıdır.
 Sorumluluk bilinci geliştirir. Maliyetlidir.
Öğrencide ilgi ve Puanlanması
merak uyandırır. subjektif
RUBRİK(DERECELİ
DERECELEME
PUANLAMA
ÖLÇEĞİ
ANAHTARI)

ÇAĞDAŞ
DEĞERLENDİRMEL
ERDE
PUANLAMADA HATAYI EN
AZA İNDŞRMEK
İÇİN

KONTROL
LİSTESİ
Rubrik(dereceli puanlama anahtarı)
Ölçütler ve Puanlama
KATEGORİLER

4 3 2 1 Puan
Konuyla tamamen Konuyla en ilgili bazı temel Konuyla ilgili az Konuyla ilgili
Araştırma ve veri toplama ilgili bilgiler toplanmış. sayıda herhangi bir bilgi
tüm bilgiler toplanmış bilgi toplanmış. toplanmamış.

Türkçenin doğru Türkçenin doğru Türkçenin doğru ve Türkçe doğru ve

Türkçenin düzgün kullanımına özen kullanımına düzgün kullanımında düzgün bir şekilde
kullanımı ve Düzen gösterilmiş ve özen gösterilmiş fakat ve düzende yer yer kullanılmamış ve
düzenli bir şekilde düzende bazı aksaklıklar aksaklıklar var düzensiz bir
hazırlanmış var şekilde
hazırlanmış
 Rubrik kullanmanın en temel
Hangi kriterin hangi
faydası puanlamada
puanla puanlanacağını
objektifliği sağlamaktır.
gösteren ölçektir.

Öğrenciye
RUBRİK
performansı Veliye öğrencisinin
(DERECELİ
hakkında nasıl
PUANLAMA
dönüt sağlar. puanlanacağını
ANAHTARI)
gösterir.

öğrenciye en temel Öğrencilerin daha

faydası kendinden iyi performans
beklenen hazırlaması sağlar.
performansı
bilmesidir.
 Rubrik türleri

Analitik rubrik Holistik(Bütüncül) rubrik

• Verilen performans hem • Verilen performans ürün
süreç hem de ürün ağırlıklı puanlama yapmayı
ağırlıklı puanlamayı gerektiriyorsa
gerektiriyorsa • Performans parçalara
• Aşamalı puanlama ayrılmadan
yapılacaksa bütün olarak puanlanır.
• Parçalara ayrılarak • Örneğin sunum yapma
puanşama yapılır.
• Örneğin deney tasarlama
 Kontrol listesi(check up)
Evet Hayır

Konuşmaya hazırlık yaptı

Konuya uygun bir giriş yaptı
Konuşmanın amacını belirtti
Düşüncelerini organize bir biçimde ifade etti

Düşüncelerini akıcı bir dille ifade etti

Konuşma hızını ayarladı

…
 Bir performansı
Davranışın varlığını
oluşturan davranışın
ya da
sadece yapılıp
yokluğunu verir.
yapılmadığını gösteren
ölçektir.

Aşamalılık
gerektiren KONTROL Genellikle sürecin
durumlard LİSTESİ ölçülmesinde
a kullanılır.
kullanılabil
ir

Performansın ne Nelerin hangi sıra

düzeyde yapıldığı ile yapılıp
hakkında bilgi yapılmadığını
vermez. gösterir.
Dereceleme ölçekleri

Katılıyorum

Bazen

Hiçbir zaman
Her zaman

Genellikle
Grup üyelerinin düşüncelerini dinler

Grup üyeleriyle düşüncelerini paylaşır

Grup içerisinde işbölümüne katılır
Grup içerisinde sorumluluk üstlenir
Grup çalışmalarına katılmaya isteklidir

Grup çalışmasına takım elbiseyle gelir

 Bir performansı oluşturan
davranışın ne düzeyde ne Likert tipi ölçeklerde
derecede kullanılır
yapıldığını gösteren
ölçektir.

DERECELEME
ÖLÇEĞİ

Dereceli puanlama Daha çok ürünün

yapılması gereken değerlendirilmesin
durumlarda de kullanılır.
kullanılır.
Özdeğerlendirme
DERECELER
Her Bazen
DEĞERLENDİRİLECEK TUTUM VE DAVRANIŞLAR
zaman

1. Planlı çalışmaya özen gösterdim.

2. Ödevim sırasında planıma uygun hareket ettim.

3. Araştırmalarımda çeşitli kaynaklardan yararlandım.

4. Öğretmenimin önerilerini dinledim.

5. Çalışmalarım sırasında zamanımı verimli biçimde kullandım.

6. Çalışmalarım sırasında değişik materyallerden faydalandım.

7. Sorumluluklarımı tam anlamıyla yerine getirdim.

8. Çalışmalarımı sunarken görsel materyalleri kullanmaya çalıştım.

 Bireyin bir performansta Öğrenci kendine karşı
kendi performansını bir öz
değerlendirmesidir. eleştiri yapar.

ÖZ
DEĞERLENDİRM
E

En büyük sınırlılığı
Kendi güçlü ve zayıf
kişi kendisine
yönlerinin görebilir
karşı yanlı
davranabilir.
Akran değerlendirme
Grubumuzdaki Öğrenciler

Arkadaşı

Arkadaşı
Arkadaşı

Arkadaşı

Arkadaşı

m a

m a
m a

m a

m a

Ben
4.

5.
1.

2.

3.
Grubun adı:/Nu:

1. Çalışmalara gönüllü katılma

2. Görevini zamanında yerine getirme

3. Farklı kaynaklardan bilgi toplayıp sunma

4. Grup arkadaşlarının görüşlerine saygılı olma

5. Arkadaşlarını uyarırken olumlu bir dil kullanma

6. Temiz, tertipli ve düzenli çalışma

7. Sonuçları tartışırken anlaşılır konuşma

Toplam
 Bireyin bir performansta
Değerlendirmeyi öğrenci
grup arkadaşlarını
yapar.
değerlendirmesidir.

AKRAN
DEĞERLENDİRME

En büyük sınırlılığı öğrenci

Grup içinde işbirliği
sevdiği arkadaşlarına karşı
ve dayanışma kültürü
yanlı davranabilir.
geliştirir.
İstatistikte bazı temel kavramlar

Nitel(Kategorik)Değişken Nicel değişken

• Sembol ya da sıfatla ifade • Sayısal olarak ifade
edilen değişkendir.Belirli edilen değişkendir.
kategorilere ayrılan • Miktar belirten
değişkendir. ifadelerdir.
• Medeni durum,plaka kodu
• Boy, kilo
İstatistikte bazı temel kavramlar
Sürekli(Kesiksiz) Süreksiz(Kesikli)
Değişken Değişken
• İki değer arasında sürekli • İki değer arasında başka
değer alabilen değişkendir değer alamayan
• Ağırlık değişkendir.
• Boy uzunluğu • Kardeş sayısı
• Ara değer alabilir • Sınavdaki soru sayısı
• Ara değer alamaz
İstatistikte bazı temel kavramlar
Bağımlı değişken
• Başka değişkenlerin etkisi
ile değişen değişkendir.
• Bir araştırmada
bağımsız değişken
etkisiyle değişen
değişkendir.
• Sonuç
• Etkilenen
Bağımsız değişken
• Bir araştırmada etkisi
ölçülmek istenen
değişkendir.
• Bağımlı değişkeni
değiştiren değişkendir.
• Neden
• Etkileyen
Bağımlı ve bağımsız değişken
• Bağımlı ve bağımsız değişkenin kullanıldığı araştırmalara
deneysel araştırmalar denir.
• Düzenli uyumanın ders başarısına etkisi
• Ödüllendirme davranışının el yıkama alışkanlığına etkisi
• Düzenli ödev yapmanın sorumluluk duygusuna etkisi
Korelasyon(ilişki)
• Değişkenler arasındaki ilişkiyi sayısal olarak gösteren
istatiksel bir tekniktir.
• Kolerasyon katsayısı -1 ile 1 arasında değişir.
• Değişkenler arasında doğru orantı varsa ilişkinin yönü
(+),değişkenler arasında ters orantılı ilişki varsa ilişkinin yönü
(-) dir.
• (+) ve (- ) sayısal bir üstünlük belirtmez sadece ilişkinin
yönünü gösterir.
• Kolerasyon +1 ‘e ya da -1’e yaklaştıkça mükemmel ilşkiyi
gösterir.0’a yaklaşması ise ilişkinin zayıfladığını gösterir.
Pozitif korelasyon
• Biri artarken diğeri de artan,biri azalırken diğeri de azalan
değişkendir.
• Çok yemek yeme-Kilo alma
• Zeka – Ders başarısı
• Çalışma-Başarı
• Z ve T puanı
Negatif korelasyon
• Değişkenlerden biri artarken diğerinin azaldığı,biri azalırken
diğerinin arttığı değişkendir.
• Ders çalışma-Başarısızlık
• Az yemek yeme- kilo alma
• Tesadüfi hata –Güvenirlik
Nötr(ilişkisiz) korelasyon
• Değişkenler arasında anlamlı ilişki kurulamıyorsa nötr
korelasyondur.
• Doğum yeri-doğum yılı
• Futbol-kitap
• Güzellik –zeka
Ölçmede hata
• Ölçülen nesnenin gerçek değeri ile ölçme sonucundaki ölçüm
değeri arasındaki farka ölçme hatası denir.
• Ölçmede hata azaldıkça güvenirlik artar.Güvenirlikle
hata ters orantılıdır.Birisi artıkça diğeri azalır.
• Hiçbir ölçme hatasız olmaz.
• Ölçme hatanın yönü,miktarı ve ölçme sonuçlarına karışma
biçimi dikkate alınarak 3’e ayrılır.
 Tesadü
fi
hata

Hata
Türler
i
Sabi Sistemati
k hata
t
hata
Sabit hata Sistematik hata Tesadüfi (Random
)hata
• Hata yapan • Hata yapan • Hata yapan
hatanın farkında hatanın farkında hatanın farkında
• Hata herkese eşit karışır • Hata herkese değil
• Herkese 5 puan eşit karışmaz • Kime ne oranda
eklemek • Kızlara 5 puan vermek karıştığı belli değildir.
• 3 soru hatalı olduğu • Herkese aldığı puanın • Soruların açık net
gerekçesiyle iptal %10’unun eklemek anlaşılır olmaması
edip herkesin 3 • Yazı güzelliğine • Soruların zordan
sorusunu doğru puan vermek kolaya sıralanması
kabul etmek • Ölçme ortamı ve
öğrenciden
kaynaklanan hatalar .
Hata türü Hatanın kaynağı,yönü ve Geçerlik ve güvenirliğe etkisi
miktarı

Sabit hata  Bilinir ve aynı yönlüdür.  Geçerliliği doğrudan

 Hata miktarı sabittir. düşürür.
 Güvenirliliği etkilemez

Sistematik hata  Bilinir ve aynı yönlüdür.  Geçerliliği doğrudan

 Hata miktarları değişiktir. düşürür.
 Güvenirliliği etkilemez.

Tesadüfi(random) hata  Bilinmez ve değişiktir.  Geçerliliği dolaylı olarak

 Hata miktarı değişiktir. düşürür.
 Güvenirliliği doğrudan
düşürür.
Yansızlık
• Sistematik hatadan arınık olma
• Uluslararası yapılan bir sınavda Türkiye’nin başkentini
sormak Türk öğrencilere yanlı davranıldığından yansızlık
ilkesine aykırı
davranılmıştır.
 Geçerli
k
Güvenirli Kullanışlıl
k ık

BİR ÖLÇE
ARACIND
A
BULUNMA
SI
GEREKEN
ÖZELLİKL
ER
Bir ölçme aracının hatadan
Tesadüfi hatadan arınık
arınık olma
olma
derecesidir

GÜVENİRL
İK

Gerçek değeri Güvenilirlik alt

gösterme kavramları objektiflik
derecesidir. ve duyarlılıktır.
 Objektiflik=Puanlama
da nesnellik

Puanlayıcı
Puanlama
güvenirliği
güvenirliği
1.Cevap anahtarı Birden fazla
kullanılabilir. 2.İsimleri puanlayıcıya
kapatmak puanlatmak
3.Soru soru okumak
4.Rubrik,kontrol listesi ve
dereceleme
ölçeği kullanarak puanlama
yapmak
5.Kod numarası vermek
Birim aralığı küçüldüğü Soru sayısının
zaman hassasiyet artırılması
artar. duyarlılığı artırır.

DUYARLILIK
(HASSASİYET)

Birim aralığı küçüldüğü

Bir sarraf hassas terazi ile zaman duyarlılık
daha duyarlı ölçümler artar.Duyarlılık
yapar. artınca hata
azalır.Güvenilirlik artar.
 Güvenirlik Katsayısı:

• Güvenirlik katsayısı 0 – 1 arasında değişir. 0’a yaklaştıkça

güvenirlik azalırken 1’e yaklaştıkça güvenirlik artar.
• Güvenirlik katsayısı güvenilir bir testte en az 0,70 olmalıdır.
 Parelel Testi
testler yarılama
yöntemi yöntemi

Diğer iç
Test tekrar tutarlılık
test belirlem
yöntemi Güvenirli e
k yöntemler
belirleme i
yöntemler
i
Test tekrar test yöntemi(kararlılık)

Korelasyonu etkileyen
faktörler;
1. Zaman
2. Özellik
3. 2 uygulama
Parelel testler(eşdeğer formlar)
yöntemi(tutarlılık)

• Testlerin parelel olması için benzer

kapsam
,benzer güçlük ve benzer soru
sayısına sahip olması gerekir.
Testi Yarılama Yöntemi (Eşdeğer yarılar - iç
tutarlılık katsayısı)
Testi Yarılama Yöntemi (Eşdeğer
yarılar - iç tutarlılıkkatsayısı)

Testin bütününün güvenirliğini hesaplamak için Spermann- Brown

formülü kullanılır.
𝟐𝒓
𝒓𝒙 = 𝟏 𝒓𝒙 = 𝒕𝒆𝒔𝒕𝒊𝒏𝒕𝒂𝒎𝒂𝒎ı𝒏 𝒈ü𝒗𝒆𝒏𝒊𝒓𝒍𝒊ğ𝒊
𝟏+𝒓𝟏
𝒓𝟏= 𝒕𝒆𝒔𝒕𝒊𝒏𝒚𝒂𝒓ı𝒔ı𝒏ı𝒏𝒈ü𝒗𝒆𝒏𝒊𝒓𝒍𝒊ğ𝒊
 Kr-
21
Cronbac
Kr-
h
20 alfa
Diğer iç
tutarlılık
belirlem
e
yöntemler
i
 Diğer iç tutarlılık belirlemeyöntemleri
• Maddeler arası tutarlılık bulmamızı sağlayan yöntemdir.
• Maddeler arası tutarlılığın yüksek olması için sorular
homojen
olmalıdır.
• Maddeler arası tutarlılığı bulmamızı sağlayan formüller ise KR
20,KR 21 ve ALFA ‘dır.
Diğer iç tutarlılık belirlemeyöntemleri

KR 20 KR 21 ALFA
• Test 1- 0 • Test 1-0 • Likert tipi
şeklinde şeklinde ölçeklerde
puanlanıyorsa puanlanıyorsa dereceli puanlama
• Formülünde gerektiren
• Formülünde madde aritmetik ortalama ölçeklerde
güçlük indeksi vardır vardır. kullanılır.
• Testi oluşturan • Genellikle
• Her durumda doğru madde güçlükleri duyuşsal
sonuç verir. eşit olduğu testlerde
durumlarda kullanılır.
kullanılır. • Test dereceli
• Testi oluşturan puanlamayı
madde güçlükleri gerektiriyorsa ALFA
farklı ise kullanılır.
Kr 20ve kr 21 arasındaki fark?
Testi
oluşturan • Kr
Eşit
madde
güçlükle
20 çıkar.
ri
eşitse:
• Kr
Testi
oluşturan •21
Kr Farkl
madde ı
güçlükleri 20 çıka
eşit
değilse : • Kr r

21
Örnek soru
• Bir ilgi envanterin Alfa yöntemine göre korelasyon
katsayısı 0,85 bulunuyor.Buna göre;
 Güvenirlik yüksek
 Tesadüfi hata az
 Maddeler arası tutarlılık yüksek
 Maddeler homojen
 Test tek boyutlu
 Grup heterojen
 Dolaylı olarak yapı geçerliği yüksektir yorumları yapılabilir.
Bir Testin Güvenirliğini EtkileyenBaşlıca
Faktörler
1.Testin soru sayısı
2.Sorular açık,net ve anlaşılır
olmalıdır. 3.Sorular homojen
olmalıdır.
4.Puanlamadaki Nesnellik
5.Sınavın Yapıldığı
Ortam 6.Zaman
7.Testin Orta Güçlükte olması öncelikle güvenirliği artırır
8.Kopya Çekme
Azaltılmalıdır. 9.Ölçmenin
Yapıldığı Kişiler
Bir Testin Güvenirliğini EtkileyenBaşlıca
Faktörler
8.Kopya Çektirilmemelidir
9.Ölçmenin Yapıldığı Kişiler
10.Sorular kolaydan zora doğru
sıralanmalıdır. 11.Sınavın yönergesinin
olması
12.Sınav ortamının iyi bir şekilde düzenlenmesi
13.Sınav öncesinde öğrencilerin sınava motive edilmesi
ÖLÇMEDE STANDART HATA(𝑆𝑒)
• Bir testte elde edilen puanlardaki hata miktarını
gösteren göstergelerden biride standart hatadır.
• 𝑺𝒆 = 𝑺𝒙 𝟏− 𝒓𝒙
• 𝑺𝒆 𝑺𝒕𝒂𝒏𝒅𝒂𝒓𝒕𝒉𝒂𝒕𝒂
• 𝑺𝒙 𝑺𝒕𝒂𝒏𝒅𝒂𝒓𝒕𝒔𝒂𝒑𝒎𝒂,
• 𝒓𝒙𝒈ü𝒗𝒆𝒏𝒊𝒓𝒍𝒊𝒌𝒌𝒂𝒕𝒔𝒂𝒚ı𝒔ı
 Amaca Hizmet Bilenle Bilmeyeni Ayırt
Etme etme

Konu Sabit ve
GEÇER
Alanını Sistematik
LİK
Örneklem Hatadan Arınık
e Olma

İlerisine Yönelik Ölçülmek İstenen

Doğru Tahmin Özelliği
Yapma Ölçebilme
Bir testin geçerli olması için
Güvenilir Bir Test
aynı zamanda güvenilir
Kesinlikle Geçerlidir
olması gerekir.
Denilemez.

Ölçme aracının Güvenirlik Düşürse

güvenirliği geçerliği Geçerlikte
sınırlandırır. Düşer.
GEÇERLİK

Geçerli Güvenirli
k k
katsayı katsayısı
sı
 GEÇERLİK
KATSAYISI

Bir ölçme aracının geçerli

Geçerlik katsayısı -1 ile +1
olabilmesi için en az 0.30
arasında değer alır.
olması gerekir.
 kapsa
m
geçerli yordam
ği a
ölçüt(uyum geçerliğ
) i
GEÇER geçerliği uyum
LİK geçerli
TÜRLE yapı ği
Rİ geçerli
ği

görünü
ş
geçerli
 Madde uygun
Konu alanını
hedefleri
örnekleyebilme
ölçebilmesi

Soru
KAPSAM İç tutarlılık
sayısı
GEÇERLİĞİ düşükse
yükseks
e

Belirtke tablosu Başarı testi

varsa ise
KAPSAMGEÇERLİĞİ
2 yolla kapsam geçerliği bulunabilir.
1.Mantıksal-Rasyonel Yaklaşım
• Belirtke tablosu kullanılarak hazırlanan bir sınavı konu alanı
uzmanının incelemesiyle olabilir.
2.İstatiksel Yaklaşım:
• Yeni hazırlanan ölçme aracı daha önceden geçerliği
kanıtlanmış bir ölçme aracıyla karşılaştırılabilir.
• Her iki ölçme aracı aynı öğrenci grubuna uygulanır ve sonuçlar
arasındaki korelasyona bakılır. Korelasyon ne kadar yüksekse o
derece geçerlidir.
 Bir ölçme aracının
Bilen=yükse
ölçülmek istenen
k
özelliği ölçebilme
Bilmeyen=düş
derecesidir.
ük

Duyuşs
sal YAPI İç tutarlılık
testlerd GEÇERLİĞİ yüksektir
e
yüksekti
r.
O özelliği
Faktör analizi ile gösterenler yüksek
belirlenir. göstermeyenler
düşük alır.
Bir ölçme aracının neyi Bakınca ne olduğunu
ölçüyor anlıyorsak
göründüğüdür. görünüştür.

GÖRÜNÜŞ
GEÇERLİĞİ

Matematik sınavı
Psikolojik
sayılardan Türkçe
testlerde
sınavı paragraflardan
gizlenmelidir.
oluşmalıdır
 ÖLÇÜT
GEÇERLİĞİ

UYUM
YORDAMA
(UYGUNLUK)
GEÇERLİĞİ
GEÇERLİĞİ
Bugünden geleceğe Ölçüt puanlar sonradan
yönelik elde edilir.
tahminler

YORDAM GEÇERL
A İĞİ

Seçme sınavlarında Tahminin doğru olup

yüksek olmadığı ilerde
olmadır. öğrenilir.
Bugünden geçmişe Ölçüt puanlar önceden ve
yönelik yakın zamanda elde
tahminler edilir.

UYUM
(UYGUNLUK )
GEÇERLİĞİ

Tahminin doğru olup olmadığı geçmişte ya

da yakın zamanda öğrenilir.
 Hazırlanmasının Uygulanmasının
kolay kolay

Puanlanması KULLANIŞLI Çoğaltılması

nın LIK nın
kolay kolay

Sınavın kısa sürede Soru sayısının az

yapılması olması
 Kısa Eşleştirme
Cevapl li Test
ı Test
Doğru
Sözlü
yanlış
Sınav Testleri

Geleneks
Çoktan
Yazılı el Ölçme Seçmeli
Sınav Araçları Test
 Üst düzey hedefleri en iyi Sorular alt düzey
ölçen sınavdır. hedefleri
ölçmemelidir.

Cevabı
Şişirme yanıt YAZILI sınırlandırıl
olasılığı SINAVLAR mış madde
fazladır. kullanılmalıd
ır.

Öğrencide cevaplama
özgürlüğü Sorunun içinde cevabı
vadır. yoktur.
 YAZILI SINAVLAR

• Öğrencilerin cevapları düşenerek yazdıkları,sorunun içinde cevabı olmayan,öğrenciye

cevaplama özgürlüğü tanıyan sınavlardır.

Yazılı yoklamalarda kullanılan madde türleri

Açık uçlu maddeler Kapalı uçlu maddeler
• Ege bölgesi ile Karadeniz bölgesini karşılaştırınız?  Ege bölgesi ile karadeniz bölgesini iklim özellikleri
açısından
karşılaştırınız?
 Yazılı sınavlar
y
Olumlu yönler Olumsuz yönler

 Üst düzey hedefleri  A z soru sorulur

ölçer  K a p s a m geçerliği
 Sentezi ölçen en iyi düşük
sınav Duyarlılık düşük
 Şans başarısı yoktur. Puanlanması
 Hazırlanması kolay subjektif
Uygunlanması zaman
alıcı
Puanlanması zor
 Konuşma ,dili kullanma Diksiyon ,gramer ,kendini
becerisi ölçülecekse ifade etme becerilerini
kullanılır. iyi ölçer.

Dil derslerinde SÖZLÜ Mülakatlard

çokça SINAVLAR a
kullanılır. kullanılır.

Üst düzey hedeflere yönelik Geçerliği ve güvenirliği en

soru sorulmalıdır. düşük ölçme
aracıdır.
 Sözlüsınavlar
y
Olumlu yönler Olumsuz yönler

 Üst düzey hedefleri  E n az soru burda sorulur

ölçer  K a p s a m geçerliği en düşük
 Şans başarısı yoktur. Duyarlılık en düşük
Puanlanması en subjektif
 E ş i t güçlükte soru
hazırlamak zor
Uygunlanması zaman alıcı
Puanlanması zor
 Cevabı bir cümle ya da
Alt düzey hedefleri
birkaç kelime olan
ölçer .
sınav türüdür.

Boşluk
KISA CEVAPLI Yazılı
doldurmalı
SINAVLAR sınavın
sınavlar kısa
alternatifidi
cevaplıdır.
r.

Sorunun içinde cevabı Kavram ve kelime bilgisini

olmadığı için şans en iyi ölçen
başarısı yoktur. sınavdır.
 Kısa cevaplı sınavlar
y
Olumlu yönler Olumsuz yönler

 Çok soru sorulur Ezbere

 Kapsam geçerliği yöneltebilir.
yüksek  Ü s t düzeyi
 Duyarlılık yüksek ölçemez.
 Şans başarısı yoktur.
 Puanlanması
objektiftir.
 Hazırlanması kolay
 Uygulanması kolay
 Puanlanması kolay
EŞLEŞTİRMELİ TEST
 Eşleştirmeli test
y
Olumlu yönler Olumsuz yönler

Puanlanma  Ş a n s başarısı
sı azdır.
objektiftir. E z b e r e
 Hazırlanması yöneltebilir.
kolay  Ü s t düzeyi
 Uygulanması ölçemez.
kolay Te s t i her
 Puanlanması konuyauygun
kolay olarak
hazırlanması
zordur.
 Belli konulardaki
doğru ve yanlışlarını İlke,önerme ve
ayırt edebilme gücünü genellemelerin
ölçen sınavdır. ölçülmesinde kullanılır.

Şans başarısı DOĞRU YANLIŞ Alt düzey

en yüksek TESTLERİ hedefleri
sınavdır. ölçer

Çoktan seçmeli Sınırlı bir zamanda en fazla

testlerin soru burda sorulur.
alternatifidir.
 Doğru yanlış testi
y
Olumlu yönler Olumsuz yönler

 Bol soru sorulur  Ş a n s başarısı en yüksek

Kapsam geçerliğini
sağlamak kolaydır.
 Duyarlılık yüksektir.
 Puanlanması objektiftir.
 Hazırlanması kolay
 Uygulanması kolay
 Puanlanması kolaydır
sınavdır.
 A l t düzey hedef davranışları
ölçer.
Kitaptan ifadeler aynen
alınırsa ezbere yöneltir.
 Sorunun içinde cevabının
olduğu sınavdır. Cevaplama özgürlüğü
yoktur.

Geçerliği ve
ÇOKTAN SEÇMELİ güvenirliği
Sentezi
TEST en yüksek
ölçemez.
ölçme
aracıdır.

Öğrenci hakkında
önemli bir karar Alt düzeyi en iyi ölçen
verilecekse kullanılır. sınavdır.
 Çoktan seçmeli test
y
Olumlu yönler
Değerlendirilmesi en
objektif sınav türüdür.
Cevaplama ve puanlama
süresi kısadır.
 Her türlü bilgi ölçülebilir.
Çok soru
sorulabildiğinden
kapsam geçerliği
yüksektir.
Sınav sonuçlarına göre bir
çok istatistiki işlem
Olumsuz yönler
Hazırlanması zor ve uzun
zaman alır.
Soruların güçlük
derecesini ayarlamak
uzmanlık gerektirir.
 K o p ya ihtimali vardır.
 Ş a n s başarısı vardır.
 S e n t e z düzeyindeki
davranışları ölçemez.
 Kelime
Tanılayıcı
ilişkilendirm
dallanmış
e testi
ağaç

Yapılandırılm
Ve
ıs grid
Alternati diyagramı
f ölçme
araçları
Yapılandırılmış grid(ızgara)
 Öğrencilerin bilgi Öğrencinin seviyesine
seviyesini uygun olarak 9-12 ya da
eksikliklerini ve 15 kutucuk hazırlanır.
kavram
yanılgılarını tespit
etmektir.

Öğrenciler
YAPILANDIRILMIŞ Puanlanması
kutucuk
GRİD zordur.
numaralarını
yazar

Sorular mantıksal sıraya İlköğretim alt

yönelik olabilir. düzeylerinde görsel
ağırlıklı kullanılır.
Tanılayıcı dallanmış ağaç
 Doğru yanlış testlerinin
Sorular
aşamalılık özelliği
birbirleriyle
gösteren bir
bağlantılıdır.
yapısıdır.

Öğrenciler
verdikleri yanıta TANILAYICI Puanlanması
göre farklı DALLANMIŞ kolaydır
çıkıştan ilerler AĞAÇ

Çıkışa göre puan Bilgi ağında yanlış

alırlar bağlantı ve yanlış
öğrenmeler tespit edilir.
 KELİME İLİŞKİLENDİRME TESTİ

• Öğrencilere 30 saniyelik süreler verilerek bu süreç

içerisinde akıllarına gelebilecek ilişkili sözcükleri ifade
etmeleri ile ilgili bir tekniktir. Her sayfada farklı
kavramlara yer verilir.
Güvenirlik Geçerlik
Güvenirlik Geçerlik
Güvenirlik Geçerlik
Güvenirlik Geçerlik
Güvenirlik Geçerlik
Güvenirlik Geçerlik
Güvenirlik Geçerlik
Güvenirlik Geçerlik
Güvenirlik Geçerlik

Güvenirlik Geçerlik

Güvenirlik Geçerlik
20
8
 Bir kelimenin öğrencinin
zihninde hangi kelimelerle Özneld
ilişkilendirildiğini gösterir. ir

KELİME Not vermeden

Geçerliği ve
İLİŞKİLENDİ ziyade öğretim
güvenirliği
RME TESTİ amaçlı kullanmak
düşüktür.
daha iyidir.

Kavramlar arası Kelimenin hangi

yakınlık ve kavramları
uzaklığı gösterir çağrıştırdığı
görülebilir.
Ve diyagramı
 Özellikle fen bilgisi ve
Deney raporlarına
labarotuar
alternatiftir.
uygulamalarında
kullanılır

Deneyleri
Etkinlikler
daha planlı V
DİYAGRAMI yapılırken de
yapmak için
kullanılabilir
kullanılır

Anlamlı ve kalıcı öğrenme Kavram yanılgılarını hem

sağlar belirler hem de
giderir.
 Test
istatistikler
i
Madde Z-T
istatistikler puanlar
i ı
Ölçme
sonuçla
rı
üzerind
e
istatistik
i
işlemler
 Madd
e
güçlük
indeks
i

Madd
Madde Madde e
varyan istatistikler ayırt
sı i edicili
k
indeks
i

Madde
güvenirli
k
indeksi
Madde güçlük indeksi(Pj)
• Bir sorunun doğru cevaplanabilme yüzdesidir.
• Madde güçlük indeksi bulunurken soruyu doğru cevaplayanlar
sınava katılan kişi sayısına bölünür.

• Seçme sınavı soruları zor,başarı testleri orta

güçlükte,izleme testi soruları kolay olmalıdır.
Madde ayırt edicilikindeksi(rjx)
• Bir sorunun bilenle bilmeyeni ayırt edebilme
gücüdür.
• Ayırt edicilik indeksi geçerlikle alakalıdır.
• Yandaki seçenek analiz tablosunda madde güçlük ve ayırt edicilik indeksini
bulalım.

• Pj=ü𝑠𝑡 𝐷 +𝑎𝑙𝑡(𝐷)
ü𝑠𝑡𝑔+𝑎𝑙𝑡𝑔
30+ 10
• Pj= 100
• Pj=0,40
• Orta
güçlükte
• Sorunun ayırt edicilik indeksini
bulalım.ü𝑠𝑡𝐷 −𝐴𝑙𝑡(𝐷)
• Rjx
ü𝑠𝑡𝑔𝑦𝑎𝑑𝑎𝑎𝑙𝑡𝑔
• Rjx= 30−1
=
0
250
• Rjx=
0 50
• Rjx=0,40
• Teste alınabilir ayırt ediciliği
idealdir.
 Çeldiricil
er
• Amacına hizmet eden çeldiriciler

• Ters yönde çalışan çeldirici

• En güçlü çeldirici

• En iyi çeldirici
Madde varyansı
• Bir sorunun gruptaki farklılaşması hakkında bilgi verir.
• Madde varyansı=pjxqj formülü ile hesaplanır.
• Pj sorunun doğru cevaplanabilme yüzdesi iken qj bir sorunun
yanlış yanıtlanma yüzdesidir.
• qj=1-pj şeklinde bulunabilir.
• Pj=0,2 olan bir sorunun varyansı 0,2x0,8=0,16 dır.
• Varyansın karekökü madde standart sapmasını verir.
Pj Qj Pjxqj Varyans Standa • Bir soruyu herkes doğru ya da
rt herkes yanlış yanıtlarsa ayırt
sapma ediciliği 0 olur.

0 1 0x1 0 0
• Ayırt ediciliği en yüksek olması
beklenen güçlük düzeyi orta
0,1 0,9 0,1x0,9 0,09 0,3 güçlüktür.

0,2 0,8 0,2x0,8 0,16 0,4 • Madde Varyansı en yüksek 0,25

değerini alırken madde standart
sapması en
0,5 0,5 0,5x0,5 0,25 0,5 yüksek 0,5 değerini alır.

0,8 0,2 0,8x0,2 0,16 0,4

0,9 0,1 0,9x0,1 0,09 0,3

1 0 1x0 0 0
Testin arİtmetİk ortalamasının bulunması
• Madde güçlük indeksleri toplamı bir testin aritmetik
ortalamasını verir.
MADDE GÜVENİRLİK İNDEKSİ
• Madde standart sapması ile madde ayırt edicilik indeksi
çarpılarak bulunur.
• Bir maddenin güvenirliğe katkısının yüksek olması için orta
güçlükte
ve ayırt ediciliği yüksek olması gerekir.
Merkez Merkez
i i
Eğilim Değişi
Ölçüler m
i Test Ölçüler
istatistikler i
i
Merkezi eğilim(yığılma) ölçüleri
• Merkezi eğilim ölçüleri Aritmetik ortalama ,medyan ve moddur.
• Öğrenci puanlarının nereye yığıldığını gösterir.
• Grup başarısı hakkında bilgi verir.
• Testin öğrenci grubuna zor mu yoksa kolay mı geldiği
konusunda bilgi verir.
Aritmetik Ortalamanın Bulunması
• Aritmetik ortalama bulunurken tüm öğrenci puanları toplanır
,toplam kişi sayısına bölünür.
• Öğrenci puanlarının ağırlık merkezini verir.
Örnek 66
• Aşağıdaki puanların aritmetik ortalamasını
bulunuz?
Puan Frekans
10 3
20 5
30 7
40 5
50 3
Medyan (ortanca)bulunması
• Bir dağılımın tam ortasındaki değere medyan
denir.
• Bir dağılımdaki %50. öğrenci puanıdır.
• Medyan
Tek ise bulunurken kişi sayısı ;Çift ise
𝑁+1 𝑁 𝑁
( ). ( ). 𝑖𝑙𝑒 +1 .
2
öğ𝑟𝑒𝑛𝑐𝑖𝑝𝑢𝑎𝑛𝚤 2 2
𝑚𝑒𝑑𝑦𝑎𝑛𝑑𝚤𝑟.
öğ𝑟𝑒𝑛𝑐𝑖𝑝𝑢𝑎𝑛𝑙𝑎𝑟𝚤𝑜𝑟𝑡𝑎𝑙𝑎𝑚𝑎𝑠𝚤
medyandır.
Örnek 67
Aşağıdaki puanların medyanlarını
bulunuz.
Puan Frekans
10 5
20 6
30 5
40 5
50 2
60 5
70 4
Örnek 68

Puan Frekans
10 5
20 6
30 5
40 5
50 2
60 5
70 5
Mod(Tepe Değer) Bulunması
• Bir dağılımdaki en çok tekrar eden ya da en çok frekansa
sahip olan değerdir.
• Merkezi eğilim ölçüleri içerisinde en az bilgiyi mod verir.
Örnek 69 Aşağıdaki puanların mod ya da modlarını
bulunuz.
Örnek 70
Yandaki puanların modunu
bulunuz.
Örnek 71

Yandaki puanların modunu

bulunuz.
Merkezi eğilim(yığılma) ölçülerinin
karşılaştırılması
• Merkezi eğilim ölçüleri içinde en fazla bilgiyi aritmetik
ortalama verir.
• Merkezi eğilim ölçüleri içerisinde en az bilgiyi mod verir.
• Dağılımın uçlara yığılma gösterdiği durumlarda aritmetik
ortama uçlardan etkilendiği için medyana bakılmalıdır.
 Norma
l
Sola dağılı Sağa
çarpık m çarpık
dağılı dağılı
m Merkezi
m
eğilim
ölçülerin
e
göre
dağılımın
yorumlanma
sı
Normal dağılım
• Öğrenci puanlarının dağılımın
ortasına doğru yığılma
gösterdiği dağılımdır.
• Normal dağılım
eğrilerinde
A.O=Medyan=Mod ‘tur.
• Öğrencilerin %50si A.O
altında iken %50 A.O ‘ın
üstündedir.
Sola çarpık(Sağa yığılmalı) dağılım
• Sola çarpık bir dağılımda
öğrenci puanları yüksek
puanlara yığılma göstermiştir.
• Grup başarılıdır.
• Test kolay gelmiştir.
• Öğretim yeterlidir.
• Sola çarpık dağılımın
çarpıklık katsayısı
negatiftir.
• Sola çarpık bir dağılımda
grup başarısını en iyi
gösteren
medyandır.
Sağa çarpık(sola)yığılmalı dağılım
• Öğrenci puanlarının geneli
düşük puanlara doğru
yığıldığından
grup başarısızdır.
• Test öğrencilere zor gelmiştir.
• Öğretim yetersizdir.
• Çarpıklık katsayısı pozitiftir.
• Seçme sınavlarının dağılımı
sağa çarpık olmalıdır.
Örnek 72
Aritmetik Standart
Ortalama Sapma
Türkçe 68 5
Matematik 70 10
Tarih 80 7
Fizik 65 4
Coğrafya 60 3

• Grup başarısının en yüksek olduğu ders

hangisidir?
Örnek 73
Aritmetik Mod Medyan Standart
Ortalama Sapma

Türkçe 68 75 70 5
Matematik 70 65 60 10
Tarih 80 80 80 7
Fizik 65 75 70 4
Coğrafya 60 70 65 3

• Hangi derste sınıf puanları normal dağılım

göstermiştir?
Örnek 74
Aritmetik Mod Medyan Standart
Ortalama Sapma

Türkçe 68 75 70 5
Matematik 70 65 60 10
Tarih 80 80 80 7
Fizik 65 75 70 4
Coğrafya 60 70 65 3

• Hangi ders ya da derste sınıf puanları sola çarpık dağılım

göstermiştir?
 Standar
t
sapma
Ra Varyan
nj s
Merkez
i
değişi
m
ölçüleri
Ranj (Dizi Genişliği)

• Bir veri grubunda en yüksek puan ile, en düşük puan arasındaki

farktır.
• Grubun homojen ya da heterojen bir dağılım gösterdiği hakkında bilgi
verir.
• Merkezi değişim ölçüleri içerisinde en az bilgiyi raj verir.

Örnek:
78,89,56,36,48,92,59,60
Ranj: 92-36=56
Standart Sapma (SS)
• Bir veri grubunda verilerin aritmetik ortalamadan ne kadar
uzaklaştığının
ölçüsüdür.
• Varyans standart sapmanın karesine eşittir.
• Merkezi değişim ölçüleri içerisinde en fazla bilgiyi standart sapma
verir

S
 ( X  X ) 2

n 1
Standart sapması büyük olan birdağılımda
• Öğrenci puanları birbirlerinden uzaktır.
• Grup heterojendir.
• Farklılaşma düzeyi yüksektir.
• Güvenirlik yüksek
• Ranjın ve varyansın yüksek olması
beklenir.
Örnek 75

 Hangidağılımda grup daha

heterojendir?
Örnek 76

• Hangi dağılımın güvenirliği daha

düşüktür?
Örnek 77
Örnek 78
Örnek 79
Örnek 80
Örnek 81
Örnek 82
Bir sınava giren 20 öğrencinin her biri 80 puan aldığına göre
, bu puan dağılımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi
doğrudur?
A. Aritmetik ortalaması 60’tır
B. Modu 20’dir
C. Ranjı 80 ‘dir
D. Ortancası 40’tır.
E. Standart sapması 0’dır
Soru 83
Bir coğrafya öğretmeni ,her bir doğru cevabın 4 puan olduğu 25
maddelik bir testi öğrencilerine uygulamıştır.Test puanlarını
incelediğinde ortalamasının
71,en çok tekrar eden puanın 80 olduğunu ve öğrencilerin yarısının bu
testten 74 ve üzeri puan aldığını belirlemiştir.
Öğretmen bu testten alınan puanların dağılımını bir
grafikle betimlediğinde aşağıdaki dağılımlardan
hangisi oluşur?
A. Tek modlu sağa çarpık dağılım
B. Tek modlu sola çarpık dağılım
C.Normal dağılım
D.Çift modlu sağa çarpık dağılım
Örnek 84
Kpss 2021
Bir okuldaki 150 öğrencinin girmiş olduğu 100 maddelik iki çoktan
seçmeli teste ait bazı betimsel istatistikler aşağıdaki tabloda
verilmiştir.Bu testlerde doğru cevaplar 1, yanlış ve boş cevaplar 0
olarak puanlanmıştır.
1.Test 2.Test
Ortalama 58 58
Standart sapma 8 10
Ranj 40 50

Buna göre testlerle ilgili aşağıdakilerden hangisi kesinlikle

doğrudur?
A. İki testin ortalama güçlük indeksleri birbirine eşittir.
B. 1. testte ortalamanın üzerinde puan alan öğrenci sayısı daha
fazladır.
C. 2. testte öğrenciler arası puan farkları daha azdır.
D. 2. testin puan dağılımı 1. teste göre daha sivridir.
Kpss 2021
100’er maddelik matematik ,Türkçe , fizik ,kimya ve biyoloji testlerine ait bazı
istatistikler aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Test Mod Medyan Ortalama

Matematik 65 68 70
Türkçe 55 63 65
Fizik 80 82 84
Kimya 85 80 75
Biyoloji 82 85 87

Buna göre aşağıdakilerden hangisi kesinlikle yanlıştır?

A. Matematik testi puanları sağa çarpık bir dağılım göstermektedir.
B. Kimya testi puanları yüksek puanların çoğunlukta olduğunu gösteren bir
dağılıma sahiptir.
C. Biyoloji testi puanlarının oluşturduğu dağılım sağa çarpıktır.
D. Fizik testi puanlarının oluşturduğu dağılım sola çarpıktır.
E. Türkçe testi puanları düşük puanların çoğunlukta olduğunu gösteren bir
dağılıma sahiptir.
Z-t puanları(standart puanlar)
• Öğrencinin farklı derslere girdiği bir sınavda öğrencinin en
başarılı olduğu ders sorularında Z-T puanına bakılır.

• T=10Z+50 formülüyle de T puanı

bulunur.
Örnek 85
Matematik Türkçe
Öğrenci puanı 70 80
Aritmetik 60 70
ortalama
Standart 5 10
Sapma
• Öğrencinin en başarılı olduğu
ders?
Örnek 86

Matematik Türkçe
Öğrenci puanı 70 80
Aritmetik 60 70
ortalama
Standart 5 10
Sapma
• Öğrencinin mutlak başarısı hangi derste daha
yüksektir?
Örnek 87

Matematik Türkçe
Öğrenci puanı 70 80
Aritmetik 60 70
ortalama
Standart 5 10
Sapma
• Öğrenci matematik dersinde sınıfın yaklaşık olarak %
kaçından daha başarılıdır?
Örne
k
88
Örnek 89
Soru 90
Bağıl değerlendirmenin yapıldığı biyoloji ve kimya sınavlarından Ayşe’nin ham
puanlar ile bu sınavların ortalamaları ve standart sapmaları aşağıdaki tabloda
verilmiştir.
Biyoloji Kimya
Ayşe’nin Ham Puanı 64 82
Ortalama 58 72
Standart sapma 3 4

Buna göre aşağıdakilerden hangisi kesinlikle doğrudur?

A. Ayşe kimya sınavında biyoloji sınavından daha başarılıdır.
B. Kimya sınavında öğrencilerin puanları biyoloji sınavından daha
homojendir.
C. Ayşe’nin kimya sınavındaki T puanı 70’tir.
D. İki sınavda da sınıftakilerin yarısından fazlası Ayşe’den yüksek puan
almıştır.
Kpss 2019 Bir okuldaki beş şubenin matematik sınavları ortak
yapılmıştır.Aşağıdaki tabloda beş şubenin matematik sınavı
,standart
puanlarınınsapması sınavdan alınan en yüksek ve en düşük
ile ortalaması
aritmetik
verilmiştir
puanlar Şubeler
.
A B C D E
Aritmetik 60 50 70 50 80
ortalama
Standart 4 4 2 3 3
sapma
En yüksek 70 70 80 65 90
puan
En düşük 40 30 60 35 70
puan

Sınavdan 60 alan bir öğrencinin , bağıl değerlendirmeye göre

en başarılı olacağı şube aşağıdakilerden hangisidir?
A)A B)B C)C D)D E)E
Örne
k
91
Örnek 92
Gözde’nin tarih sınavından aldığı ham puan , T puanına çevrildiğinde
70 olarak bulunmuştur.
Gözde’nin bu sınavdaki başarısıyla ilgili ,
I. 100 üzerinden 70 almıştır.
II. Sınıf ortalamasının üzerinden puan almıştır.
III. Soruların %70 ‘ini doğru cevaplamıştır.
İfadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?
A. Yalnız I
B. Yalnız II
C. I ve II
D. I ve III
E. II ve III
Örnek
93
Örne
k
94
Örne
k
95