სომხეთის არმია

სომხეთის არმია სომხეთის შეიარაღებული ძალების უდიდესი ნაწილია, რომელიც

შედგება სახმელეთო ძალებისაგან და პასუხისმგებელია ქვეყნის სახმელეთო
ოპერაციებზე. შეიქმნა 1992 წლის 28 იანვარს სომხეთის შეიარაღებული ძალების სხვა
კომპონენტებთან ერთად ქვეყნის მიერ საბჭოთა კავშირისაგან დამოუკიდებლობის
გამოცხადებიდან რამდენიმე თვის შემდეგ. არმიის პირველი მეთაური იყო საბჭოთა
კავშირის სახმელეთო ძალების ძირითადი შტაბის გენერალ-პოლკოვნიკის ყოფილი
მოადგილე ნორატ ტერ-გრიგორიანცი. სომხეთის არმიის აღწერისას აღსანიშნავია,
რომ მან განვითარების სამი საფეხური გაიარა. მათგან პირველი დაიწყო 1988 წლის
თებერვალში, მთიანი ყარაბაღის კონფლიქტის დაწყებისას, როდესაც ჩამოყალიბდა
სომხური სამხედრო ფორმირებები აზერბაიჯანულ ერთეულებთან საბრძოლველად
ყარაბაღში. არმიის განვითრების მეორე საფეხური დაიწყო 1992 წელს, საბჭოთა
კავშირისაგან სომხეთის დამოუკიდებლობის გამოცხადებიდან რამდენიმე თვის
შემდეგ. ტერ-გრიგორიანცი და სამოქალაქო ოფიციალური პირები სომხეთის
თავდაცვის სამინისტროში ვაზგენ მანუკიანისა და ვაზგენ სარქისიანის ჩათვლით
ცდილობდნენ ჩამოეყალიბებინათ „მცირე, კარგად დაბალანსებული, საბრძოლველად
მზადმყოფი თავდაცვითი ძალა“. მესამე ეტაპი დაიწყო ომის დამთავრების შემდეგ
და დღემდე გრძელდება. სომხური არმიის შტაბის ოფიცრების უმეტესობა ყოფილი
საბჭოთა სამხედრო ძალების წევრი იყო. დაახლოებით 5 000 სომეხი საბჭოთა
კავშირის დაშლის პერიოდში სამხედრო ძალებში მაღალი რანგის ოფიცრად
მსახურობდა. თითქმის მაშინვე, რაც სომხეთმა დამოუკიდებლობა გამოაცხადა,
ქვეყანა მეზობელ აზერბაიჯანთან მთიანი ყარაბაღის ომში აღმოჩნდა ჩართული.
არმიის ფორმირებისას დაგეგმილი 30 000 კაციანი შემადგენლობა 1994 წლის
დასაწყისისათვის 50 000-მდე გაიზარდა. ომის მსვლელობისას სომხური არმია
აზერბაიჯანის ექსკლავის, ნახიჩევანის საწინააღმდეგოდ სრულ სამხედრო
მზადყოფნაში იმყოფებოდა სიუნიქის პროვინციაში. 1992 წელს რეგიონიდან
განხორციელებულმა საარტილერიო დაბომბვამ ორ მხარეს შორის შეტაკებები
გამოიწვია სომხური არმიის ნახიჩევანის რამდენიმე სოფელში შეჭრის ჩათვლით.
1994 წლიდან არმია მთიანი ყარაბაღის თავდაცვით არმიასთან ერთად მთიანი
ყარაბაღის რესპუბლიკის დაცვაში აქტიურ როლს ასრულებს.

სომხურ არმიას დასავლეთთან რამდენიმე საერთაშორისო მისიაში უთანამშრომლია.

2004 წლის 12 თებერვალს სომხეთმა ოცეულის ზომის დანაყოფი გაგზავნა კოსოვოში,
როგორც ბერძნული სამშვიდობო ბატალიონის ნაწილი. დანაყოფი, ცნობილი,
როგორც სომხეთის სამშვიდობო ძალები, იმართება „REGAS FEREOS“-ს ბანაკიდან
როგორც აღმოსავლეთის მრავალეროვანი სამუშაო ძალების ნაწილი და ევალება
სამანქანო გამშვები პუნქტების შენარჩუნება, ბაზაზე უსაფრთხოების
უზრუნველყოფა, თუმცა, ასევე, იმსახუროს, როგორც სწრაფი რეაგირების ძალებმა და
აკონტროლონ ბრბო და ამბოხი. 2008 წელს კოსოვოს ძალების დანაყოფი
გაფართოვდა. მას დაემატა მეორე ოცეული და კომპანიის თანამშრომლები, რის
შედეგადაც სომხეთის კონტიგენტს 85 კაციანი პერსონალი შემატა.2004 წლის
შემოდგომაზე სომხეთის მთავრობამ მოიწონა არმიიდან ინჟინრებისა და
ექიმებისაგან შემდეგარი 46 კაციანი კონტიგენტის, როგორც ერაყში განთავსებული
მულტინაციონალური ძალების ნაწილის ერაყში გაგზავნა პოლონური
ხელმძღვანელობის ქვეშ. 2006 წლის 10 ნოემბერს უფროსი ლეიტენანტი გიორგი
ნალბანდიანი ერაყში ნაღმის აფეთქების შედეგად დაშავდა, თუმცა გადარჩა მას
შემდეგ, რაც ქირურგიული ჩარევისათვის გერმანიაში, ლანდშტულის ჰოსპიტალში
(რამშტაინის საავიაციო ბაზის მახლობლად) გადაიყვანეს. 2008 წლის 6 ოქტომბერს
უსაფრთხოების ხარისხის გაზრდის გამო კონტიგენტის სამუშაო მისია
დასრულდა.2009 წლის ივლისში სომხეთის თავდაცვის მინისტრმა სერიან ოჰანიანმა
განაცხადა, რომ სომხეთი საერთაშორისო უშიშროების დახმარების ძალების
დასახმარებლად წლის დასასრულისთვის ავღანეთში სამხედროებს გაგზავნიდა. მას
არ აღუნიშნავს თუ რა ზომის ძალას გულისხმობდა, თუმცა განმარტა, რომ
კონტიგენტი, სავარაუდოდ, შეიარაღების ექსპერტებისა და კომუნიკაციის
ოფიცრებისაგან იქნებოდა დაკომპლექტებული. თავდაცვის სამინისტროს
წარმომადგენლებმა, ასევე, აღნიშნეს, რომ აღნიშნულ ჯგუფში მედიცინის
სპეციალისტები და თარჯიმნებიც იქნებოდნენ. ოჰანიანმა ისიც დასძინა, რომ სომეხმა
ოფიცრებმა, რომლებიც ავღანეთის ომში საბჭოთა სამხედრო ძალებში მსახურობდნენ,
გამოთქვეს სურვილი დაბრუნებულიყვნენ ავღანეთში, როგორც ახალი ძალების
წევრები. 2009 წლის ნოემბერში ნატომ ოფიციალურად დაადასტურა, რომ 30 კაციანი
სომხური კონტიგენტი ISAF-ის ძალებს 2010 წლის დასაწყისისათვის
შეუერთდებოდა.ეს რიცხვი დეკემბრის დასაწყისში 40-მდე გაიზარდა, მას შემდეგ,
რაც სომხეთის პარლამენტმა ხმათა უმრავლესობით მხარი დაუჭირა კონტიგენტის
განლაგებას. სომეხი სამხედრო მოსამსახურეები ავღანეთში 2010 წლის თებერვალში
ჩავიდნენ, სადაც, გერმანული ხელმძღვანელობის ქვეშ, მათ ყუნდუზის რეგიონული
აეროპორტის დაცვა დაევალათ. ამჟამად ავღანეთში 126 სომეხი ჯარისკაცი იმყოფება.
სტრატეგიულ პარტნიორებთან თანამშრომლობის ფარგლებში სომხეთს 1 500-ზე
მეტი ოფიცერი ჰყავს გაგზავნილი საწვრთნელად საბერძნეთსა და რუსეთში. 2004
წელს სომხეთის თავდაცვის სამინისტრომ, ასევე, დააფუძნა ერთობლივი
პარტნიორობა კანზასის ეროვნულ გვარდიასთან ცოდნის გაცვლისა და ეროვნული
უსაფრთხოებისა და სამოქალაქო საქმეებში თანამშრომლობისათვის.

სომხეთში გაწვევა განკუთვნილია 18-27 წლის მამაკაცებისთვის 2 წლის ვადით, რაც

რეგულირდება სომხეთში გაწვევის შესახებ კანონით. 2011 წელს კანონში
ცვლილების შეტანის შემდეგ, მოქალაქეები, რომლებიც ითვლებიან ძირითადი
პროფესიული (პროფესიული) საგანმანათლებლო პროგრამების სტუდენტებად
დაწყებითი განათლების საფუძველზე შეფერხების გარეშე, კანონი ძალაში შედის 19
წლის ასაკში. გაწვევა ტარდება წელიწადში ორჯერ.
2012 წლის 19 მარტს კანონში შეიტანეს ცვლილებები, რომლის თანახმად, ორმხრივ
ობოლ წვევამდელებს აქვთ სავალდებულო სამხედრო სამსახურის დროს თავიანთი
საცხოვრებელი ადგილის მახლობლად მდებარე სამხედრო ნაწილში მსახურობის
პრივილეგია და ცალმხრივი ობოლი წვევამდელები, რომლებსაც არ აქვთ
სრულწლოვანი. და-ძმა (ამ ცვლილებით სარგებლობდა ყველა ცალმხრივი ობოლი)
და საცხოვრებელი ადგილის მახლობლად მყოფი სამხედრო ნაწილი 150 კმ-მდე
დაშორებით ითვლება (ცვლილებამდე 100 კმ-მდე).