See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/340870741

KİTLE İLETİŞİM KURAMLARI

Book · March 2019

CITATIONS READS

3 1,043

2 authors:

Yasin Bulduklu Süleyman karaçor

Izmir Katip Celebi Universitesi Selcuk University
27 PUBLICATIONS 48 CITATIONS 11 PUBLICATIONS 39 CITATIONS

SEE PROFILE SEE PROFILE

Some of the authors of this publication are also working on these related projects:

COMMUNICATION AND NEW MEDIA IN HEALTH SERVICES View project

All content following this page was uploaded by Yasin Bulduklu on 23 April 2020.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

KİTLE İLETİŞİM KURAMLARI

Yasin Bulduklu | Süleyman Karaçor

KİTLE İLETİŞİM KURAMLARI

Yasin Bulduklu | Süleyman Karaçor

 Çizgi Kitabevi Yayınları: 929
İletişim

Genel Yayın Yönetmeni

Mahmut Arlı

©Çizgi Kitabevi
Mart 2019

ISBN: 978-605-196-268-9
Yayıncı Sertifika No:17536

KÜTÜPHANE BİLGİ KARTI

- Cataloging in Publication Data (CIP) -
BULDUKLU, Yasin KARAÇOR, Süleyman
KİTLE İLETİŞİM KURAMLARI

Baskıya Hazırlık: Çizgi Kitabevi Yayınları

Tel: 0332 353 62 65- 66

Baskı: Çimke Basımevi

Fevzi Çakmak Mh. 10453. Sok.
No:25 - Karatay/Konya - KTB. S. No: 21941
Cilt: Göksu Cilt

ÇİZGİ KİTABEVİ

Sahibiata Mah. Alemdar Mah. Gazi Üniversitesi

M. Muzaffer Cad. No:41/1 Çatalçeşme Sk. No:42/2 Eğitim Fakültesi No:6/31
Meram/Konya Cağaloğlu/İstanbul Yeni Mahalle/Ankara
(0332) 353 62 65 - 66 - (0212) 514 82 93
www.cizgikitabevi.com
/ cizgikitabevi
 İÇİNDEKİLER

GİRİŞ ............................................................................................................... 9

BİRİNCİ BÖLÜM
İLETİŞİM ARAŞTIRMALARININ GELİŞİMİ ve MODEL DENEMELERİ............................................17
A. İLETİŞİM ARAŞTIRMALARININ BAŞLAMASINDA ETKİLİ OLAN FAKTÖRLER ......................20
1. BİLİM ve TEKNOLOJİDEKİ GELİŞMELER ......................................................................22
2. İLETİŞİM ARAÇLARININ GELİŞMEYE BAŞLAMASI ve KÜRESELLEŞME ..........................28
3. HALKIN ÖNEM KAZANMAYA BAŞLAMASI ve KAMUOYU ............................................41
4. PROPAGANDA ve ARTAN ÖNEMİ ................................................................................46
5. CHICAGO OKULU ve SEMBOLİK ETKİLEŞİMCİLİK .........................................................52
B. MODELLEME ÇABALARININ BAŞLAMASI ........................................................................60
1. Uyaran – Tepki Modeli .............................................................................................63
2. Shannon - Weaver Modeli: Enformasyon Modeli ......................................................66
3. Lasswell’in 5W Modeli ..............................................................................................70
4. Osgood ve Schramm’ın Dairesel Modeli....................................................................72
5. Dance’nin Sarmal Modeli..........................................................................................73
6. Gerbner’in İletişimin Genel Modeli ...........................................................................75
7. ABX Denge Modeli ....................................................................................................80
8. Westley - MacLean Kitle İletişim Modeli ...................................................................82
9. Riley ve Riley Modeli.................................................................................................86
10. Maletzke Modeli .....................................................................................................88

İKİNCİ BÖLÜM
LİBERAL MEDYA KURAMLARI .................................................................................................91
A. İLETİŞİME PSİKOLOJİK YAKLAŞIMLAR ............................................................................98
1. Heider’in Denge Kuramı ...........................................................................................98
2. Festinger’in Bilişsel Uyum ve Çelişki Kuramı ...........................................................100
3. Parasosyal Etkileşim Yaklaşımı ...............................................................................103
4. Carl Hovland’ın İkna ve İletişim Çalışmaları, Yale Yaklaşımı ...................................106
|5
 B. SINIRLI ETKİLER PARADİGMASI....................................................................................113
1. İki Aşamalı Akış Kuramı ..........................................................................................114
2. Eşik Bekçiliği Kuramı...............................................................................................118
3. Klapper ve Pekiştirme Kuramı ................................................................................123
4. Kullanımlar ve Doyumlar Yaklaşımı ........................................................................128
C. YENİDEN GÜÇLÜ ETKİLER DÖNEMİ ...............................................................................139
1. Gündem Oluşturma Kuramı ....................................................................................139
2. Suskunluk Sarmalı ..................................................................................................144
3. Bilgi Açığı Kuramı ...................................................................................................151
4. Medya Sistemleri Bağımlılık Kuramı .......................................................................154
5. Kültürel Ekme Kuramı.............................................................................................157
D. İLETİŞİME TEKNOLOJİK BELİRLENİMCİ YAKLAŞIMLAR ..................................................163
1. Innis ve Teknolojik Belirlenim.................................................................................165
2. McLuhan ................................................................................................................170
3. Yeniliklerin Yayılması Yaklaşımı .............................................................................174

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ELEŞTİREL İLETİŞİM YAKLAŞIMLARI......................................................................................179
A. ELEŞTİREL YAKLAŞIMLARDA BAZI KAVRAMLAR...........................................................191
1. İdeoloji ...................................................................................................................191
2. Devlet .....................................................................................................................198
3. İktidar.....................................................................................................................201
4. Söylem ...................................................................................................................205
5. Kültür .....................................................................................................................206
6. Kültür Endüstrisi .....................................................................................................208
B. ELEŞTİREL OKULLAR ve YAKLAŞIMLAR ........................................................................214
1. Frankfurt Okulu ......................................................................................................215
a. Walter Benjamin ................................................................................................219
b. Max Horkheimer ................................................................................................221
c. Theodor Adorno ..................................................................................................225
d. Herbert Marcuse.................................................................................................229
e. Jurgen Habermas ...............................................................................................232
2. GRAMSCİ ve “HEGEMONYA” ....................................................................................239
3. ALTHUSSER ve “DEVLETİN İDEOLOJİK AYGITLARI” ...................................................243

6|
 4. İNGİLİZ KÜLTÜREL OKULU .......................................................................................249
a. Raymond Williams ve Richard Hoggart ..............................................................253
b. Stuart Hall ..........................................................................................................256
5. EKONOMİ POLİTİK YAKLAŞIMLAR ............................................................................260
a. Eleştirel Ekonomi Politik.....................................................................................262
b. Kültürel Bağımlılık .............................................................................................266
c. İzleyici Emtiası ....................................................................................................268
d. Enformasyonun Siyasal Ekonomisi ve Ödemeli Toplum......................................270
e. Medya ve Propaganda Modeli ............................................................................272
6. KÜLTÜREL EMPERYALİZM ELEŞTİRİSİ ......................................................................279
a. Herbert Schiller ve Manipülasyon.......................................................................284
b. Medya Emperyalizmi..........................................................................................286
c. Elektronik Sömürgecilik ......................................................................................288

KAYNAKLAR ..................................................................................................291

|7
 GİRİŞ

İletişimin tarihine ilişkin söylenebilecek en doğru şey, in-

sanın var olması ile başladığıdır. İletişim, insanların bir arada
yaşamalarının hem bir gereği hem de bir sonucudur. İçinde
yaşanılan toplumun, değerleri, kültürü, inanışları, görüşleri
ve davranışı iletişim yoluyla aktarılır ve iletişim sayesinde
öğrenilir. En basit haliyle bir gönderen birimden bir alıcı bi-
rime iletilerin aktarımı işi olarak tanımlanan iletişim, bireyin
içinde bulunduğu durumu, bilgiyi, duyguyu ya da düşünceyi
karşı tarafa aktarmasının yanında dış dünyada olup bitenleri
anlaması ve yorumlaması için gerekliliktir. İnsanın kendisi,
diğerleri, çevre ve dünya ile etkileşimini sağlayan tüm un-
surlar, iletişimin kapsamındadır. Bireyin dünyaya geldiği ilk
andan itibaren içinde bulunduğu koşulları yansıtmasına yö-
nelik tepkileri (örneğin gazı olduğunda ağlaması), dünyayı
anlamak için çevresini gözlemesi, bu gözlemde simgeleri yo-
rumlaması (gülme, ağlama vb.) nispetinde onlara verdiği an-
lamların tümü birer iletişim deneyimidir. Buna göre ilk ileti-
şim deneyimleri, dünyaya gelmekle başlamakta; ailede şekil-
lenmekte sonrasında okul, gruplar ve toplumun diğer kesim-
lerine göre iletişim gelişerek, değişerek ve sürekli öğrenilerek
bir süreç halinde devam etmektedir. İnsanlar için bir ihtiyaç
olan iletişim, hayatın anlaşılmasında, kişinin kendini anlat-
masında, yaşam başarısında ve hayattan keyif alınmasında
diğer ihtiyaçlar kadar önemli ve gereklidir. Çevreyi yorum-
larken, iletiyi anlamlandırırken ve diğerlerine verilecek tep-
kileri değerlendirirken daha da işlevsel olan iletişim, kişilerin

|9
Yasin Bulduklu / Süleyman Karaçor

algıladıkları çerçeveye göre şekillenmektedir. Bu durum, ile-

tişimin bilinmesi sayesinde diğerleriyle etkileşimin kalitesi-
nin artırılabileceğini göstermektedir. İsteneni doğru biçimde
aktarmak, iletişimin niteliğiyle ilişkiliyken diğerlerinden ge-
len iletileri yorumlayabilmek iletişimin kalitesine ilişkindir.
Buna göre iletişimin bilinmesi bir gerekliliktir; iletişimi doğru
kullananlar ve iletiyi doğru yorumlayanlar toplumsal yaşam-
da daha başarılı olma olasılığı bulunan kişilerdir.
Düşünen bir varlık olarak insanın akıl sahibi olması ve
etkinlik içerisinde var olmayı başarmasıyla ilişkili olarak ile-
tişim, yönetme ve hakim olma arzusunun bir yansımasıdır.
Yönetmek, önce bilmeyi, bilgiyi kontrol etmeyi ve iletileri
doğru kullanmayı gerektirir. İletişimin tüm yönlerine hakim
olmayı gerektiren yönetim olgusu, toplumsal yaşamın tüm
boyutlarında başarının temel koşuludur. Bireylerin toplum
içindeki konumun saptayıcı olmasının yanı sıra yönetenler
için bilinmesi gereklilik olan bir olgudur. Bu nedenle tarihine
ve ortaya çıkışına ilişkin bilgiler belirsizlik içerir. İlk çağlarda
kralların halkı etkilemek için kullandığı iletişim, biçimsel bir
yapıdan ve ilkelerden bağımsız olmakla birlikte hakimiyetin
devamı için zorunlu olarak kullanılmıştır. Halkın savaşta gö-
nüllü olarak yer alması, toprakların daha fazla genişletilmesi,
kabile, millet, toplum aidiyetinin oluşturulması ve toplumsal
ortak iş ve işlemlerin yapılabilmesi, her zaman iletişimi kul-
lanmayı gerektirmiştir. Belirsizliği ortadan kaldırmak, toplu-
mun üyelerini yönlendirmek, duygu, inanış, görüş ve ideo-
lojileri aktarmak için iletişimi anlamak her dönemde önemli
kabul edilmiştir. İnsanlığın değişen ve gelişen yolculuğun-
da iletişim çeşitli biçimlerde ortaya çıkan bir yapıya sahip
olmuştur. Kuşkusuz yönetme arzusu beraberinde kitleleri
yönlendirmek ve onların beklenen davranışları göstermesini
sağlamak arzusunu ortaya çıkarmıştır. Kitleler denilince akla
ilk gelen aynı anda çok sayıda kişiye erişmek, onların tutum
ve davranışları üzerinde etkide bulunmaktır. Aynı anda çok
sayıda kişiye erişmek ise kitle iletişimini ortaya çıkarmıştır.

10 |
 Kitle İletişim Kuramları

Kitle iletişimi, bireysel iletişimden farklı olarak iletişimin

örgütlenmiş veya kurumsallaşmış halini ifade etmektedir.
Her çağa hakim olan farklı aracılarla sağlanan kitleye erişim,
zaman içinde değişik biçimlere evrilse de kullanılma moti-
vasyonları genellikle benzerlikler göstermektedir. Medya1
olarak da adlandırılan kitle iletişim araçları, bilgi, düşünce
ve görüşleri iletmek için kullanılan araçları ifade etmektedir.
Bu araçlar, bilgi ve haber iletmenin yanı sıra, eğlence, eği-
tim, reklam ve tanıtım mecrası olarak hizmet sunarlar. Kitap,
gazete, radyo, televizyon, billboardlar, telefon, internet gibi
kitleye erişilen tüm araçlar medya olarak adlandırılmaktadır.
Başlangıçta bilgi sağlama en önemli işlevi olarak görünen kit-
le iletişim araçları değişen aracılar ve teknolojik koşullar ne-
deniyle farklı işlevleri de sunar hale gelmiştir. Bireyin toplum
içi kuralları öğrenmesinde eğitici, giderek değişen içerikleri
ile eğlence aracı, mal ya da hizmet pazarlaması için rekabet
üstünlüğü sağlayıcı, ideolojik aktarım ve kültürün yayılması
için propaganda aygıtı olarak hizmet sunmuştur ve sunmak-
tadır. Medya, farklı toplum kesimlerine aynı anda iletiyi gön-
deren yapısıyla hedefe aktarım işlerini yerine getirir. Hedef
kitle ayrımlanabilir gibi görünse de iletinin gönderileceği kişi
ya da grupları seçmek güçtür. Bir kaynaktan çıkan mesajla-
rı hedefe aktarmaya yarayan aracılı iletişim olarak kitle ile-
tişiminde zaman zaman kaynak da belirsiz olabilmektedir.
Toplumun değişik kümelerine onları çağırmayı amaçlayan
şekilde seslenen kitle iletişim araçları, mekânsal olarak birbir-
leri ile bağlantısı olmayan kişileri aynı içeriklerde buluşturma
özelliğine sahiptir. İletişim çoğunlukla tek yönlüdür ve hedef
kitlenin iletiye yanıtı dolaylıdır. Gelişen teknoloji, etkileşimi
olanaklı kılmıştır. Ancak geri bildirimin denetimi mevcut ko-
şullarda olanaksızdır. İletiye erişmek için hedefin emek ve

1
Kitle iletişim araçları ve medya zaman zaman ayrı anlamlarda kullanılmaktadır.
Medya kitleye erişimin organize yapısını vurgularken kitle iletişim araçları kitle-
ye erişen tüm araçları ifade etmektedir. Bu kitapta medya ve kitle iletişim araçları
aynı anlama gelen biçimde kullanılmıştır.

| 11
Yasin Bulduklu / Süleyman Karaçor

ücret maliyetine katlanması yeni medya ile gereksiz hale gel-

miştir. Buna karşılık hedef kitleye erişebilmek için kaynağın
fazladan çaba göstermesine ihtiyaç vardır.
İletişiminin tarihi, insanın kendini ifade etme isteğinin
bir sonucu olarak başlamış, kitle iletişim araçlarının değişik
biçimlerde insanlığın hayatına girmesiyle iletişimin biçimi ve
boyutu değişmiştir. Yazının bulunmasıyla iletişimin seyri ve
araçların önemi artmış, tarihin başlangıcı ile anlık olma özel-
liğinden sıyrılarak kalıcılığın ve kendinden sonraki kuşaklara
aktarımın da birer aracısı olmuşlardır. Geçmişin ağızdan ağı-
za yapılan duyurumları, duygu düşünce ve görüşlerin akta-
rımları, kültürü, değerleri, töreleri ve kuralları yazı ile birlikte
kaydedilebilir hale gelmiştir. İnsani özelliklere ya da sübjektif
yapıya sahip olan iletişim becerisi bu sayede daha değerlen-
dirilebilir, sınırları ve kuralları saptanabilir hale gelmiştir.
M.Ö. 4. yüzyılda yaşayan Aristo’nun iletişime ilişkin çalış-
maları buna örnek olarak verilebilir. Aristo’nun “Rethoric”
adlı eserinde güzel konuşma ya da ikna edici konuşma sa-
natı hakkında bilgilere yer vermesi, bir hatibin dinleyenlere
etkili biçimde (ikna edecek şekilde) hitap etmesine ilişkin
kuralları tanımlaması, iletişimin kurumsallaşmasına yönelik
çabaların tarihi hakkında fikir vericidir. Antik çağlara ilişkin
buluntularda görüldüğü üzere yazının değişik materyallerle
duygu, düşünce ve görüşleri aktarımı işi, kağıdın bulunması
ve sonrasında matbaanın icadı ile başka bir yöne evrilmiştir.
Bilimin gelişmesi, insanların bilgilenmesi ve toplumların dö-
nüşümüne önemli katkılarını hızlandıran baskı teknolojisi,
gazetenin ortaya çıkmasını sağlamıştır. 17. yüzyıla gelindi-
ğinde insanların yaşadıkları çevre ve toplumdan haberdar
olmalarını sağlayan gazetenin toplumsal dönüşüme önemli
düzeyde hizmet etmeye başladığı görülür. Gelişen baskı ve
iletişimin giderek kurumsallaşmaya başlaması, yönetsel ya-
pıları değiştirmiş, dini kuralların ağırlığı toplum içinde tartı-
şılır hale gelmiştir. Gelişmeler, 18. yüzyılın sonunda ideoloji

12 |
 Kitle İletişim Kuramları

kavramını ortaya çıkarmış, başlangıçta fikirler bilimi olarak

ortaya çıkan kavram, fikirlerin ve görüşlerin iletiminde ki-
tap ve gazete gibi dönemin kitle iletişim araçlarının etkilerini
gündeme getirmiştir. Kuşkusuz basılı materyaller ve baskı
teknolojilerindeki gelişmeler insanların bilgi ve haber alma
ihtiyaçlarını karşılıyor olsa da kitle iletişiminin ülke sınırla-
rını aşması için yeterli değildir. Dünyanın sadece yaşanılan
yerlerden ibaret olmadığı, telgrafın icadı ve ardından buna
bağlı olarak gelişen radyo teknolojisinin toplumsal yaşama
dahil olması ile anlaşılmıştır. Ülkelerin sınırlarını aşan ve
okyanusları geçen bu yeni icat ile dünyanın küçük bir köy
olmaya başladığı söylenebilir. Küreselleşmeyi hızlandıran
teknolojilerin öncüsü kuşkusuz televizyondur. Aynı zaman-
da kitle iletişim araştırmalarında önemli bir artış ve disiplin
olarak iletişimin tartışılmasına yönelik eğilim de bu dönemde
artmaya başlamıştır. Radyo frekansları ile sınırları aşan ileti-
şim teknolojisi sesin yanına görüntüyü de koymuş, dünyanın
herhangi bir yerindeki gelişme anında dünya yurttaşlarının
diğerlerine de erişmiş, 20. yüzyılın ikinci yarısında iletişim
yanında eğlence aracı olarak da dünyayı evlerin başköşesi-
ne oturtmuştur. Radyo ile başlayan kitle iletişim araçlarıyla
zaman geçirme ve eğlenme, televizyon ile başka bir boyut ka-
zanmıştır. Başlangıçta kısıtlı zaman dilimlerinde ve daha az
içerik ile sunulan televizyon yayıncılığı 24 saate yayılmış, içe-
rikler giderek çeşitlenmiş, bir endüstri olarak dijital yayıncılık
ve dijital yayıncılık abonelikleri ortaya çıkmaya başlamıştır.
20. yüzyılın son yılları ise internet teknolojisinin dünya ya-
şamına girdiği zamanlardır. Tüm iletişim ortamlarının etki-
leşimsel olarak ve seçici izlemeye ikna veren biçimde bütün-
leştirildiği sayılara dayanan bu yeni iletişim ortamı, kitle ile-
tişiminin hızını artırmıştır. Tarihsel gelişimi oldukça uzun bir
sürece yayılı olan medya, internetin her alana dahil oluşuyla
oldukça hızlı bir devinim göstermiştir. Dünyayı saran bir
ağ olarak bilgi verme yanında, bilgiyi depolama, bilgiyi güç

| 13
Yasin Bulduklu / Süleyman Karaçor

olarak kullanma, toplumları ve onun üyelerinin tutumların-

dan ve eylemlerinden haberdar olma olanağını teknolojinin
sahiplerine sunmuştur. İnsanlığın her açıdan dönüşümünü
yaratan internet teknolojisi, bireylerin her anında yanında ol-
maya başlamış, sunduğu içeriklerle ülkelerin ve toplumların
vazgeçilmez iletişim aracı olmuştur. Savunma sanayiinden,
haberleşmeye, eğlenceye ve kamusal tüm hizmetlere kolay-
lıklar sunan internet, artık sadece bir kitle iletişim aracı de-
ğildir. İletişim ortamının bu yeni oyuncusu, medya kullanım
alışkanlıklarını kökten değiştirmiş; zaman ve mekan sınırını
ortadan kaldırmış ve iktidarların yeni mecraya uyarlanması
gerekliliğine neden olmuştur. Dijital iletişim çağı olarak ad-
landırılan yeni dönemde medya içeriklerinin hedefi artık tüm
dünya haline gelmiştir. Araçların denetiminde sadece kaynak
sahiplerinin değil diğerlerinin de sesi olma özelliği öne çıka-
rılsa da bu alanın kısıtlanmasına yönelik önemli çabalara yö-
nelineceği açıktır.
İnsanlığın değişimine aracılık eden kitle iletişim araçları,
bilimin ortaya çıkmasında ve bilimsel araştırmaların değişi-
minde ve dönüşümünde de etkili olmuştur. İletişimin bir di-
siplin olarak ortaya çıkmasının tarihi yeni olsa da medyanın
etkilerine yönelik farkındalık eskidir. Medyanın kitle üzerin-
deki etkilerine yönelik araştırmalar, 19. yüzyılın sonları ve 20.
yüzyılın başlarına rastlamaktadır. Döneme hakim olan araç-
ları konu edinen iletişim araştırmaları, toplumların ve siyasal
yapıların çerçevesinde farklı paradigmalar yaratmış, kaynak,
ileti ve hedef bağlamında farklı bakış açılarını ortaya koy-
muştur. 20. yüzyılın başlarında kitlelerin halk olarak önemli
hale gelişi ile medyaya atfedilen önem artmış, yönetsel ya-
pıların halka dayalı hale gelişi ile medyanın yapısına (kay-
nak, ileti, kanal, hedef ve anlam) yönelik araştırmalar değişim
göstermiştir.
Medyanın insanlar ile ilişkisi ve onların tutum ve dav-
ranışları ile ilintisi yanında ekonomik işlevleri kitle iletişim

14 |
 Kitle İletişim Kuramları

araçlarının bir endüstri olarak görülmesine yol açmıştır.

Ekonomik kaynak gerektiren medya sahipliği aynı zamanda
diğer endüstrilerin lokomotifi olma işlevini üstlenmiş, üre-
timin, dağıtımın, tüketimin, tutundurmanın ve politikanın
önemli bir gücü olmuştur. Sadece bilgi verme ve haberdar
etme işlevi ile başlayan süreç, talep yaratma, yöneltme ve yö-
netme adına üstünlükleri sunar hale gelmiştir. Toplumsal gö-
zetimin, kontrolün ve sosyal dönüşümün aracı olarak sosyal
bilimcilerin ilgi alanı olmaya devam etmektedir. Bu haliyle
kitle iletişim çalışmaları hem interdisipliner hem de multidi-
sipliner yapıda gelişmiştir ve bu meyanda çalışılmaya devam
edilmektedir. Ekonomi, sosyoloji, antropoloji, psikoloji, siya-
set bilimi, tarih, felsefe, edebiyat, dil bilimi gibi birçok disiplin
kitle iletişim araştırmalarına ilgi göstermeye devam etmek-
tedir. Bu kitap, iletişim disiplini açısından kitle iletişim araş-
tırmalarını konu edinmektedir. Tarihsel olarak kitle iletişim
araçlarının ortaya çıkışını sağlayan etkenlere ilişkin bilgilere
yer verilerek başlanan medya araştırmaları, iki paradigma-
dan ele alınmaktadır. Öncelikle iletişim araştırmalarının da-
yandığı modellere ilişkin bilgilere yer verilmiş; liberal ve eleş-
tirel yaklaşımlar çerçevesinde yapılan araştırmalar hakkında
bilgiler sunulmuştur. Alanda çok farklı biçimlerde aktarılan
kitle iletişime kuramsal yaklaşımlar, olabildiğince anlaşılır
bir dille ve güncel örneklerle aktarılmaktadır.

| 15
View publication stats