Wpływ regulacji prawnych na prowadzenie przedsiębiorstw

Hubert Kamiński
Wrocławska Wyższa Szkoła Informatyki Stosowanej “Horyzont”, ul. ks. Marcina Lutra 4,
54-239 Wrocław
Email: s6956@horyzont.eu
Streszczenie
W referacie omówiony został wpływ regulacji prawnych na prowadzenie
przedsiębiorstw. Regulacje te na bieżąco są wprowadzane i nie można ich uniknąć bądź jest
to trudne do wykonania. Pierwszą rzeczą, która jest poruszana w tym oto wypracowaniu są
przykłady aktów prawnych mających wpływ na kierowanie działalnościami. Zostało też
omówione w jaki sposób owe akty to robią. Pierwszym z tych aktów jest tzw. prawo
przedsiębiorców, czyli ustawa z dnia 6 marca 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 646); jako kolejny
akt przedstawiona została ustawa o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre
inne dni; jako ostatni przykład podane było podniesienie płacy minimalnej w Polsce. W
niniejszym opracowaniu omówiony został także wpływ pandemii – a co za tym idzie regulacji
prawnych na prowadzenie przedsiębiorstw. Wyjaśnione zostało także, które branże
najbardziej na tym ucierpiały i które branże najbardziej na tym zyskały oraz dlaczego. Nie
można było też pominąć kwestii mówiącej o tym, iż regulacje prawne są często dla
przedsiębiorców niekorzystne i niechętnie stosują się oni do nich oraz szukają sposobów na
ich ominięcie. Podane zostały przykłady z jakich luk prawnych korzystają przedsiębiorcy
oraz jak radzą sobie ze zmianą prawa. Nie zabrakło również wymienienia samej pandemii w
tym temacie.
Abstract
The paper discusses the influence of legal regulations on running a business. These
regulations are introduced on an ongoing basis and cannot be avoided, or it is difficult to
avoid them. The first thing that is discussed in this essay are examples of legal acts affecting
running a business. It was also discussed how legal acts influence running a business. The
first of these legal acts is the so-called the law of entrepreneurs, i.e. the Act of 6 March 2018
(Journal of Laws of 2018, item 646); the act on the restriction of trade on Sundays and public
holidays and on some other days was presented as the next act; the last example was the
increase the minimum salary in Poland. This paper also discusses the influence of the
pandemic - and hence legal regulations on running a business. It also explains which
industries have suffered the most, which industries have benefited the most, and why. It was
also impossible to ignore the issue that legal regulations are often unfavorable for
entrepreneurs and they are reluctant to comply with them and look for ways to bypass them.
The paper provides examples of what legal loopholes are used by entrepreneurs and how
they deal with changes in the law. The pandemic itself was also mentioned in this topic.
Słowa kluczowe: regulacje, prawo, przedsiębiorstwo, wpływ, akt prawny
Keywords: regulations, law, business, influence, legal act

1. Wstęp
Celem niniejszego referatu jest przedstawienie w jaki sposób regulacje prawne
wpływają na prowadzenie przedsiębiorstw. Regulacja prawna jest to przepis bądź akt
prawny, czyli akt organu państwa zawierający ogólne reguły postępowania (normy prawne),
np. ustawa, dekret, rozporządzenie i zarządzenie naczelnych organów administracji
publicznej, oraz obowiązujące na określonym terenie akty organów adm.; także działanie
organu państwa lub innego podmiotu prawa, zgodne z normami obowiązującego prawa i
zmierzające do wywołania określonych skutków prawnych; działanie to ma zwykle postać
orzeczenia organów państwa lub czynności prawnej innych podmiotów prawa; akty prawne
dzieli się na: jednostronne (np. orzeczenie o wywłaszczeniu), dwustronne (np. umowa o
pracę), bądź też na konstytutywne (np. nadanie obywatelstwa) i deklaratoryjne (np.
stwierdzenie ważności testamentu przez sąd) [1].
Najistotniejszym aktem regulującym prowadzenie przedsiębiorstw jest ustawa z dnia
6 marca 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 646) znana potocznie jako “Prawo przedsiębiorców”.
Należy zwrócić uwagę na fakt, iż mimo jest to ważny akt, to nie tylko on wpływa na
prowadzenie przedsiębiorstw. Jest wiele innych ustaw, rozporządzeń itd. publikowanych w
dzienniku ustaw, do których przedsiębiorcy muszą się stosować.
2. Przykłady aktów prawnych oraz ich wpływ na prowadzenie przedsiębiorstw
2.1 Prawo przedsiębiorców
Jest to ustawa z dnia 6 marca 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 646). Zawiera ona ważne
definicje związane z prowadzeniem przedsiębiorstw, np. czym jest działalność gospodarcza,
kim jest przedsiębiorca itd. Określa ona także prawa przedsiębiorcy oraz reguluje
najważniejsze i jednocześnie podstawowe kwestie dotyczące prowadzenia przedsiębiorstw,
takie jak podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej na terytorium
naszego kraju.
Podejmowanie działalności gospodarczej określa art. 17 tejże ustawy - działalność
gospodarczą można podjąć w dniu złożenia wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i
Informacji o Działalności Gospodarczej albo po dokonaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców
Krajowego Rejestru Sądowego, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
O wykonywaniu działalności gospodarczej oraz prawach i obowiązkach
przedsiębiorców mówi praktycznie większość artykułów. Warto wspomnieć o art. 18, czyli o
tzw. uldze na start, która mówi o tym, że przedsiębiorca będący osobą fizyczną,
rozpoczynając swoją działalność, w pewnych warunkach jest zwolniony z płacenia
obowiązkowych ubezpieczeń społecznych na czas 6 miesięcy, licząc od dnia rozpoczęcia
działalności.
Jeśli chodzi o zawieszenie działalności gospodarczej, to reguluje je końcówka
rozdziału drugiego, tj. artykuły od 22 do 26.
Nie można pominąć kwestii mówiącej o tym, że jeżeli działalność gospodarcza
będzie wykonywana niezgodnie z przepisami ustawy lub prowadzenie tej działalności będzie
stwarzało pewne zagrożenia, np. zagrożenie utraty życia lub zdrowia, to może ona zostać
wstrzymana, o czym mówi art. 60 [2].
2.2 Ustawa o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni
Jest to ustawa z dnia 10 stycznia 2018 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 466). Wprowadziła
ona zakaz handlu między innymi w niedziele i święta. Tak samo jak wcześniejsza podana
przeze mnie ustawa zawiera ona liczne definicje oraz regulacje, do których przedsiębiorcy
muszą się stosować, o czym na samym wstępie możemy przeczytać w art. 1. Akt ten wywarł
duży wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstw, ponieważ obroty tygodniowe tychże
wyraźnie zmalały przez fakt, iż konsumenci nie mogli robić zakupów w podane dni.
Przykładem jest brytyjska sieć hipermarketów i supermarketów - Tesco, która wycofała się z
Polski między innymi właśnie przez zakaz handlu w niedzielę. Przychody tejże sieci zmalały
z 10,58 mld zł do 9,61 mld zł w roku wprowadzenia tej ustawy w stosunku do poprzedniego
roku oraz musieli oni zamknąć kilkadziesiąt nierentownych sklepów, a co za tym idzie -
zwolnić wielu pracowników [3].
Nie na wszystkie przedsiębiorstwa ustawa ta wpłynęła negatywnie. W akcie tym
przeczytać bowiem możemy, iż istnieją placówki nieobjęte zakazem handlu w niedziele oraz
święta. Są to na przykład stacje paliw płynnych; placówki handlowe, w których przeważająca
działalność polega na handlu kwiatami; apteki i punkty apteczne; zakłady lecznicze dla
zwierząt; placówki pocztowe itd. [4]. Niektóre z wyżej wymienionych placówek wręcz na
zakazie handlu w niedzielę skorzystały. Przykładem mogą być chociażby stacje paliw –
konsument nie mogąc zrobić zakupów w zwykłym sklepie, z racji na fakt, że te są zamknięte
- uda się właśnie na ową stację.
2.3 Podniesienie płacy minimalnej
Innym aktem mającym wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstw jest rozporządzenie
rady ministrów z dnia 15 września 2020 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia
za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2021 r. oraz rozporządzenia
dotyczące płacy minimalnej z poprzednich lat. Na wzroście płacy minimalnej zyskują
właściciele niektórych przedsiębiorstw. Dotyczy to tych firm, na których produkty wzrośnie
popyt i które równocześnie nie zatrudniają najmniej zarabiających pracowników. Dla takich
biznesów wyższa płaca minimalna daje szansę na zwiększenie wolumenu sprzedaży lub na
podniesienie cen. Także koszty podniesienia płacy minimalnej rozłożą się bardzo
nierównomiernie. W pierwszej kolejności stracą przedsiębiorcy zatrudniający najmniej
zarabiających pracowników. Tak się składa, że są to w miażdżącej większości polskie mikro
i małe firmy. To drobne lokalne biznesy będące w deklaracjach polityków „solą polskiej
gospodarki” i generujące większość miejsc pracy w Polsce. Stracą także
mikroprzedsiębiorcy i samozatrudnieni opodatkowani tzw. małym ZUSem, którzy po prostu
oddadzą państwu więcej pieniędzy [5].
Płaca minimalna w Polsce z roku na rok zwiększa się i rośnie tak nieprzerwanie od
kilkunastu lat.
Ryc. 1. Wzrost płacy minimalnej w Polsce

3. Prowadzenie przedsiębiorstw w dobie pandemii

Bardzo duży wpływ na prowadzenie przedsiębiorstw wpłynęła także pandemia wirusa
SARS-CoV-2. Według badania sytuacji gospodarczej przedsiębiorstw w czasie kryzysu
przeprowadzonego przez Sedlak & Sedlak, aż 66% firm odczuło zauważalny spadek
zamówień na towary i usługi, 24% firm nie zauważyło żadnych zmian, natomiast 8% firm
doświadczyło wzrostu zamówień. Z badania możemy dowiedzieć się także, że w związku z
pandemią w 32% ankietowanych firm wprowadzona została już redukcja wymiarów etatów,
na których zatrudnieni są pracownicy, z kolei 29% firm planuje dalszą redukcję. W dalszej
części badania przeczytać możemy, że 18% przedsiębiorców biorących udział w badaniu
ma w związku z koronawirusem problemy z płynnością finansową. Kolejnym wynikiem
badania wartym wymienienia jest to, że przez COVID-19 16% badanych w istotnym stopniu
ograniczyła już swoją działalność biznesową, a kolejne 20% planuje to zrobić w najbliższym
czasie. Polski rząd w związku z pandemią wprowadził program rozwiązań rządowych, zwany
także jako "Tarcza antykryzysowa”, która miała wspomóc polskich przedsiębiorców. Z
pomocy tej skorzystało lub zamierza skorzystać 45% firm, z kolei 45% nie skorzystało i nie
zamierza skorzystać. Tak duża ilość podmiotów, które nie chcą pomocy mogła się wziąć z
tego, że jedynie 11% ankietowanych uważa “Tarczę antykryzysową” jako wystarczający
ratunek [6]. Warto też dodać, iż w związku z pandemią wiele przedsiębiorstw przeszło na
pracę zdalną.
3.1 W jaki sposób nałożone przez rząd ograniczenia wpłynęły na przedsiębiorstwa
Na początku pandemii podstawą prawną wprowadzanych ograniczeń były
rozporządzenia ministra zdrowia publikowane w dzienniku ustaw, natomiast na dzień
dzisiejszy taką podstawę w przypadku większości ograniczeń stanowią rozporządzenia
Rady Ministrów.
3.1.1 Przykłady branż, które straciły przez koronawirusa
Nie można zaprzeczyć, że większość branż ucierpiało przez pandemię. Przykładem
mogą być branże związane ze sportem, tj. działalność basenów, aquaparków, siłowni,
klubów i centrów fitness. Zostały one całkowicie zamknięte, przez co nie mogą zarabiać.
Koronawirus uderzył także w branżę hotelarską, ponieważ rozporządzenie zawiesiło
funkcjonowanie takich obiektów jak hotele, domki na wynajem oraz inne apartamenty i
pokoje przeznaczone do wynajmu krótkoterminowego. Wywnioskować też można, że
między innymi w wyniku tego ucierpiała także branża turystyczna, bowiem turyści po
przyjechaniu w dane miejsce np. wakacji nie będą mieli się gdzie legalnie zakwaterować. W
przypadku turystyki nie tylko hotele mogą stanowić problem, ale także transport, w
przypadku którego także zostały wprowadzone liczne ograniczenia. Restrykcje dotknęły
również takich miejsc jak kluby, dyskoteki, teatry, kina, muzea, galerie sztuk, domy kultury.
Warto też wspomnieć, że ucierpiały także branże usługowe takie jak fryzjerstwo i zabiegi
kosmetyczne, gastronomia; różne sklepy, galerie handlowe itd.
W związku z ograniczeniami wiele firm musiało zawiesić lub zamknąć swoją
działalność. Według danych CEiDG przeanalizowanych przez zespół ALEO.com w lutym
2020 roku zamknęło się lub zawiesiło swoje funkcjonowanie 33074 firm, w marcu 42998
firm, natomiast w kwietniu było to 32442 firm [7].
Tabela 1. Przykłady firm zawieszonych i zamkniętych w marcu i kwietniu 2020
Branża Taksówkarze Kultura i sztuka Turystyka Edukacja
pozaszkolna
Liczba 4922 1197 2108 4994
zamkniętych
firm
Procent 13,2% 10,4% 10,8% 9,0%
zamkniętych
firm

3.1.2 Przykłady branż, które zyskały przez koronawirusa

 Należy zwrócić uwagę na fakt, iż niektóre branże nie tylko nie straciły przez
pandemię, ale wręcz zyskały. Są to w większości podmioty, których działalność polega na
świadczeniu usług w sieci lub dostarczaniu towaru na zamówienie do domu klienta. Jedną z
takich branż jest branża e-commerce, czyli handel elektroniczny. Człowiek, na którego
zostały nałożone ograniczenia oraz który najzwyczajniej w świecie boi się zarażenia
wirusem chętniej będzie kupował rzeczy przez internet, zamiast zrobić to w tradycyjny
sposób. Tym samym zyskuje branża e-grocery, czyli firmy, które zajmują się dostawą do
domu artykułów spożywczych, chemii gospodarczej itd. Z racji zamkniętych restauracji itd.
korzyści z koronawirusa czerpią także firmy, które umożliwiają dostawę jedzenia na
zamówienie. Są to na przykład takie firmy jak Pyszne.pl czy UberEats. Dzięki branży e-
commerce zyskuje również branża kurierska, bo towary zamówione na odległość muszą w
jakiś sposób zostać przetransportowane do klienta - z racji na większy ruch w handlu
elektronicznym zwiększa się również ruch w branży kurierskiej. Przez to, że człowiek musi
pozostawać w domu korzystają także branże zajmujące się usługami cyfrowymi takimi jak na
przykład gry komputerowe czy serwisy VOD.

4. Luki prawne i sposoby radzenia sobie przedsiębiorców ze zmianą prawa

Nie można pominąć kwestii, iż bardzo często zdarza się, że przedsiębiorcy
niechętnie chcą stosować się do regulacji prawnych, które nierzadko okazują się dla nich
bardzo niekorzystne. Korzystają oni bowiem wtedy z faktu, iż dana regulacja prawna nie jest
doprecyzowana bądź prawodawca nie przewidział pewnych kwestii. Przykładem może być
obejście wyżej wymienionej ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w
niektóre inne dni przez sieć sklepów Żabka. Sklepy te zaczęły funkcjonować jako placówki
pocztowe, które zgodnie z przepisami ustawy są nieobjęte zakazem handlu. Kolejnym
przykładem jest także wyżej wymienione podniesienie płacy minimalnej. Przedsiębiorcy
także znaleźli sposób na obejście tego przepisu – osobom zarabiającym najmniej
zredukowali czas pracy, tym samym miesięczne koszty pracodawcy utrzymały się na
podobnym poziomie.
Jak wiadomo wszyscy chcą płacić jak najniższe podatki. Mało tego - niektóre z firm
decydują się na nielegalne zatrudnianie pracowników, czyli na tzw. zatrudnianie “na czarno”
bądź na zaniżanie pensji na umowie. Tym samym przedsiębiorcy płacą znacznie mniejsze
podatki lub nie płacą w ogóle. Jest jeszcze wiele przykładów tego, co robią przedsiębiorcy,
by płacić jak najmniej na rzecz państwa, może to być chociażby wprowadzona niedawno
opłata cukrowa, czyli opłata od między innymi napojów z dodatkiem cukru. Co prawda nie
jest to podatek, bo obciążony nie jest nim klient, lecz przedsiębiorca - to i tak konsument
odczuje jego skutki, gdyż producent zwiększy koszt produktu. Niektórzy nie chcąc zwiększać
cen swoich artykułów (co mogłoby skutkować utratą klientów) zdecydowali się na
ograniczenie w nich ilości cukrów - tym samym cena pozostała niezmieniona.
Przedsiębiorcy znaleźli także sposoby na dalszą sprzedaż produktów, co do których
zostały wprowadzone pewne ograniczenia bądź zostały zakazane. Przykładem takiego
produktu może być płyn do e-papierosów. Niegdyś można było go kupić w pojemnikach
(buteleczkach) o dowolnym rozmiarze - zmieniła to dyrektywa tytoniowa, która określiła
maksymalną pojemność takowych na 10ml. Firmy zaczęły produkować więc płyny bez
zawartości nikotyny w buteleczkach znacznie większych, mogących pomieścić znacznie
więcej płynu. Nadmiar ten przeznaczony był na dodanie bezsmakowego płynu z zawartością
nikotyny, przez co konsument mieszając płyny - te bez nikotyny z tymi z nikotyną mógł
finalnie otrzymać płyn z nikotyną w butelce o dowolnym rozmiarze. Warto dodać, że sama
dyrektywa tytoniowa spowodowała także zamknięcie wielu przedsiębiorstw zajmujących się
sprzedażą płynów, akcesoriów do e-papierosów oraz samych e-papierosów przez internet,
bowiem zakazała ona sprzedaży wyżej wymienionych rzeczy na odległość. Innym
przykładem zakazanego produktu mogą być chociażby tradycyjne żarówki, które także
zostały zakazane dyrektywą unijną. Przedsiębiorcy jednak nie wstrzymali produkcji i
sprzedaży owych żarówek, zamiast tego zaczęli umieszczać na opakowaniu informację, że
jest to specjalistyczny produkt i nie nadaje się do użytku domowego.

Ryc. 2. Informacja na opakowaniu żarówki

Przedsiębiorcy niechętnie stosowali się także do ograniczeń wydanych przez rząd w

związku z pandemią i zostało podjętych wiele prób mających na celu ich obejście.
Przykładem może być zamknięcie siłowni. Sposobów na ominięcie zakazów było mnóstwo,
np. miejsca te zaczęły funkcjonować jako sklepy bądź organizowano w nich zawody, które
wówczas były legalne - wystarczyło, że osoba chcąca ćwiczyć na danej siłowni wpisywała
się na listę zawodników. Innym przykładem mogą być kluby nocne i dyskoteki, które także
działały pomimo zakazu. Czynne były one jako obiekt, którego działanie nie było wtedy
zabronione, np. jeden z klubów w Zawadzkiem był otwarty jako restauracja. Nie można
pominąć kwestii, iż legalność wprowadzonych przez rząd ograniczeń jest często
kwestionowana. Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu ograniczenie
prowadzenia przez przedsiębiorców działalności można ustanowić tylko w drodze ustawy, a
nie w drodze rozporządzenia jak to faktycznie ma miejsce [8]. Tym samym coraz więcej
przedsiębiorców decyduje się na wznowienie swoich działalności mimo pandemii.
5. Wnioski
Reasumując regulacje prawne mają spory wpływ na prowadzenie przedsiębiorstw.
Wprowadzane są one dosyć często, można się o tym przekonać śledząc dziennik ustaw, czy
chociażby słuchając radia bądź oglądając kanały informacyjne w telewizji. Stwierdzić można
także, że sama sytuacja związana z pandemią wirusa SARS-CoV-2 miała ogromny wpływ
na wiele firm, bowiem w bardzo krótkim czasie zostało wprowadzonych wiele ograniczeń,
przez które wiele działalności miało spore problemy finansowe lub nawet zbankrutowało. Na
zakończenie wypada stwierdzić też, że nie wszystkie wprowadzane regulacje prawne
sprzyjały przedsiębiorcom - wielu z nich szukało sposobów na ich obejście.
Literatura
[1] Encyklopedia PWN – akt prawny https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/akt-
prawny;4007526.html
[2] Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 646) - Prawo przedsiębiorców
[3] https://biznes.wprost.pl/handel/10276098/dlaczego-tesco-wycofuje-sie-z-polski-polacy-
traktowani-jak-klienci-gorszego-sortu.html punkt 1
[4] Ustawa z dnia 10 stycznia 2018 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 466) - Ustawa o ograniczeniu
handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni
[5] https://www.bankier.pl/wiadomosc/Kto-zyska-a-kto-straci-na-wzroscie-placy-minimalnej-
7679155.html
[6] https://wynagrodzenia.pl/uploads/files/download/BHR/wynki-badania-sytuacji-
gospodarczej-przedsiebiorcow-w-czasie-kryzysu-11-05-20.pdf
[7] https://aleo.com/pl/infografiki/wplyw-koronawirusa-na-przedsiebiorcow
[8] II SA/Op 219/20 - Wyrok WSA w Opolu http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/C73366F87D
Źródła rycin i tabel
Ryc. 1. - https://www.bankier.pl/wiadomosc/Placa-minimalna-w-Polsce-wedlug-PiS-7-
wykresow-ktore-warto-zobaczyc-7734936.html
Ryc. 2. - własne
Tabela 1. - patrz przypis [7]