ALDA112 - 122 Werkboek - 2021 - Les 1

K. Andrianatos, R. Fritz, A. Jordaan, H. Louw, E. Meihuizen, Z. Meintjes, K. Motlhankane, M.
Nel,
L. Olivier, A. Potgieter, S. Steyn, M. Taljard, S. van der Mewe, T. van Dyk, M. van Graan
Proefweergawe iv, 2020

Uitgegee deur die Sentrum vir Akademiese en Professionele Taalpraktyk (SAPT), Potchefstroom,
Noordwes-Universiteit
© Saamgestel deur:
K. Andrianatos A. Potgieter
R. Fritz S. Steyn
A. Jordaan M. Taljard
H. Louw Z. Meintjes
E. Meihuizen S. van der Merwe
K. Motlhankane T. van Dyk
L. Olivier M. van Graan
M. Nel
Intellektuele eiendom van die outeurs.

Alle regte voorbehou. Geen deel van hierdie publikasie mag sonder die skriftelike toestemming
van die uitgewer gereproduseer, geberg in ŉ storingstelsel of op elektroniese of meganiese wyse,
insluitende fotokopiëring, bandopname of deur enige inligtingsbewaring- en ontsluitingstelsel
gebruik word nie.
Proefweergawe iv, 2020
Bladuitleg deur A. Vorster en M. Nel

Voorbladontwerp deur L. Fourie
Lettertipe en -grootte: Corbel 11
Daar is op korrekte akademiese wyse verwys na alle materiaal wat in die boek gebruik is. In die geval
van onopsetlike foute of weglatings, sal die uitgewer enige inligting waardeer wat die uitgewer in
staat stel om die nodige regstellings te maak.
Inhoudsopgawe
____________________________________________________________________________________________
Inhoudsopgawe
Eenheid 1: OORGANG: INSKAKELING BY DIE AKADEMIESE GEMEENSKAP.................. ..... 1
1 Uitkomste vir Eenheid 1............................................................................................................... 2
2 Inleiding .....................................................................................................................................2
3 Universiteit as nuwe omgewing: die oorgang van hoërskool na universiteit...................................... 3
3.1 Verskille tussen hoërskool en universiteit ...................................................................................... 3
4 Akademiese geletterdheid ............................................................................................................ 4
5 Universiteit as nuwe omgewing: etiese optrede .............................................................................. 5
5.1 Etiese optrede .............................................................................................................................. 5
5.2 Etiek van professionele kommunikasie ......................................................................................... 7
5.2.1 Die skryf van ŉ e-pos ..................................................................................................... 7
6 Universiteit as nuwe omgewing: tydsbestuur, motivering, selfgerigtheid en kritiese denke .............. 10
6.1 Tydsbestuur ............................................................................................................................... 10
6.2 Motivering en die stel van doelwitte ............................................................................................ 11
6.2.1 “SMART”-doelwitte ..................................................................................................... 12
6.3 Selfgerigte leer ........................................................................................................................... 17
6.3.1 Wat word bedoel met “uitkomste” in ŉ universiteitsomgewing? ..................................... 17
6.3.2 Kritiese denke en kritiese optrede binne die akademiese omgewing ............................... 20
7 Slot ................. ........................................................................................................................... 21
8 Aktiwiteite en inoefening ............................................................................................................ 22
Eenheid 2: INLIGTING SOEK...................................................................................................................34
1 Uitkomste vir Eenheid 2 ............................................................................................................ 35
2 Inleiding .......................... ......................................................................................................... 35
3 Taakanalise: analise van instruksies en vereistes ....................................................................... 36
3.1 Aksiewoorde en inhoudswoorde ............................................................................................... 36
3.1.1 Gebruik van aksiewoorde en inhoudswoorde vir die analise en beantwoording van ŉ
eksamenvraag ............................................................................................................. 37
3.1.2 Gebruik van aksiewoorde en inhoudswoorde vir die analise van instruksies vir geskrewe
opdragte ..................................................................................................................... 41
3.2 Die gebruik van nasienskemas en kontrolelyste ........................................................................ 41
4 Die gebruik van inligting op universiteitsvlak ............................................................................ 45
4.1 Akademiese beginsels om in ag te neem by die soek van inligting ............................................ 45
4.1.1 Betroubaarheid ........................................................................................................... 46
4.1.2 Objektiwiteit ............................................................................................................... 49
© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.
i
4.1.3 Resentheid .................................................................................................................. 50
4.1.4 Relevansie ................................................................................................................... 50
4.1.5 Bruikbaarheid .............................................................................................................. 51
5 Tipes inligting ........................................................................................................................... 52
5.1 Gehore .......................... ........................................................................................................... 52
5.2 Universiteitshandboeke ............................................................................................................ 53
5.3 Ensiklopedieë ............................................................................................................................ 55
5.4 Akademiese vaktydskrifartikels ................................................................................................ 56
5.4.1 Die struktuur van ŉ akademiese artikel ....................................................................... 56
5.5 Webgebaseerde bronne ............................................................................................................ 58
5.5.1 Webbladadresse as leidraad tot die akademiese waarde van die webblad .................. 59
5.5.2 ŉ Nota oor Wikipedia ................................................................................................... 63
5.6 Lesings ....................................................................................................................................63
5.7 Konferensies (Konferensiebydraes) .......................................................................................... 64
5.8 Kritiese resensies ...................................................................................................................... 64
6 Slot ................ .......................................................................................................................... 65
7 Aktiwiteite en inoefening .......................................................................................................... 66
Eenheid 3 ..................... ................................................................................................................... 74
1 Uitkomste vir Eenheid 3 ............................................................................................................ 75
2 Inleiding ...................................................................................................................................75
Eenheid 3: Deel 1: PROSESSERING VAN INLIGTING – Strategieslees .................................... 78
2.1 Woordeskat en sinstruktuur in akademiese tekste .................................................................... 79
2.1.1 Akademiese woordeskat ............................................................................................. 79
2.1.2 Sinstruktuur in akademiese tekste .............................................................................. 82
2.2 Teksfunksies (Genres) ............................................................................................................... 86
2.2.1 Vertelling .................................................................................................................... 86
2.2.2 Beskrywing ................................................................................................................. 86
2.2.3 Verduideliking ............................................................................................................. 86
2.2.4 Bespreking .................................................................................................................. 87
2.2.5 Klassifisering ............................................................................................................... 87
2.2.6 Vergelyking en kontrastering ...................................................................................... 87
2.2.7 Voorbeeld van verskillende teksfunksies ..................................................................... 87
2.3 Gepaste leesstrategieë vir akademiese tekste........................................................................... 88
2.3.1 Strategieslees ............................................................................................................. 88

ii
2.3.2 Kritieslees ................................................................................................................. 100
2.4 Die neem van notas tydens die lees van akademiese tekste .................................................... 102
3 Slot .......................... .............................................................................................................. 104
4 Aktiwiteite en inoefening ........................................................................................................ 105
Eenheid 3: Deel 2: PROSESSERING VAN INLIGTING – Argumentasie ....................................... 132
1 Inleiding .................................................................................................................................133
2 Akademiese argumente en die kuns van argumentvoering ......................................................... 134
2.1 Geskiedenis en metodes van logiese argumentvoering ............................................................... 134
2.2 Die nut en doel van logiese argumente (logika).......................................................................... 135
2.3 Wat is ŉ logiese argument? ...................................................................................................... 136
2.4 Die konstruksie van ŉ basiese argument ................................................................................... 138
2.5 Verskillende soorte argumente ................................................................................................. 141
2.5.1 Deduktiewe argumente ............................................................................................... 142
2.5.2 Induktiewe argumentasie ............................................................................................ 142
2.5.3 Abduktiewe argumentasie ........................................................................................... 143
2.6 Die akademiese argument en teenargumente ............................................................................ 145
2.7 Argumentasiefoute ................................................................................................................... 147
3 Ontsluiting van argumente in akademiese artikels ...................................................................... 154
3.1 Die opsomming ....................................................................................................................... 156
3.2 Die inleiding . .......................................................................................................................... 157
3.3 Die liggaam van die teks (besprekingsgedeelte) .......................................................................... 159
3.3.1 Argumentstruktuur van die paragraaf as tekseenheid binne die artikel .......................... 159
3.3.2 Argumentstruktuur in groter teksgedeeltes: algemene tekspatrone ................................ 160
3.4 Die slot .............. ...................................................................................................................... 161
3.5 Oorsig: funksionering van die argument in akademiese artikels .................................................. 162
4 Slot .......................................................................................................................................163
5 Aktiwiteite en inoefening .......................................................................................................... 164
Eenheid 3: Deel 3: PROSESSERING VAN INLIGTING – Ontsluiting van grafiese inligting ............ 174
1 Inleiding .................................................................................................................................175
2 Basiese terminologie van tabelle, grafieke en kaarte .............................................................. 176
2.1 Terminologie by grafieke ......................................................................................................... 177
2.2 Terminologie by tabelle .......................................................................................................... 178
3 Hoe lees ŉ mens ŉ grafiek en ŉ tabel? .................................................................................... 180
3.1 Visuele truuks .......................................................................................................................... 183

iii
4 Voorbeelde van verskillende tipes grafieke ............................................................................. 186
4.1 Kolomgrafiek en lyngrafiek ..................................................................................................... 186
4.2 Sirkelgrafieke .......................................................................................................................... 196
5 Hoe identifiseer jy tendense? .................................................................................................. 201
5.1.1 Tendense as oorsaak en gevolg ................................................................................... 205
5.2 Bespreking van ŉ tabel of grafiek ............................................................................................. 207
5.3 Toepassing en bespreking van inligting ..................................................................................... 211
6 Slot ............................ ............................................................................................................... 214
Eenheid 4: PRODUKSIE EN AANBIEDING VAN INLIGTING ................................................... 216
1 Uitkomste vir Eenheid 4........................................................................................................... 217
2 Inleiding .................................................................................................................................217
3 Skryf binne die akademiese register .......................................................................................... 218
3.1 Formele styl ............................................................................................................................218
3.2 Gebruik van die passiefkonstruksie ........................................................................................... 220
3.3 Nominalisering ........................................................................................................................ 222
3.4 Voorwaardelikheid ................................................................................................................... 222
3.5 Bondige skryfstyl ...................................................................................................................... 223
3.6 Kompleksiteit .......................................................................................................................... 224
4 Etiese gebruik van inligting ....................................................................................................... 226
4.1 Wat is plagiaat? ........................................................................................................................ 226
4.2 Hoe vermy jy plagiaat? ............................................................................................................. 227
4.3 Hoe identifiseer dosente plagiaat? ............................................................................................ 228
4.4 Redes waarom studente plagiaat pleeg ....................................................................................... 229
4.5 Vier beginsels van brongebruik ................................................................................................. 229
5 Parafrasering en opsomming van inligting ................................................................................. 230
5.1 Parafrasering . .......................................................................................................................... 230
5.2 Opsomming . ........................................................................................................................... 232
6 Integrasie van inligting uit bronne ............................................................................................. 235
7 Die gebruik van verbandsmerkers in geskrewe akademiese tekste .............................................. 237
7 Verskillende verbandsfunksies ................................................................................................ 238
7.1 Aaneenskakelende verbande .................................................................................................. 238
7.2 Teenstellende verbande .......................................................................................................... 238
7.3 Redegewende verbande ......................................................................................................... 239
7.4 Tydsaanduidende verbande .................................................................................................... 239

iv
8 Strukturering van ŉ akademiese teks ..................................................................................... 240
9 Produsering van ŉ akademiese skryfstuk ................................................................................ 242
9.1 Die korter akademiese skryfstuk ............................................................................................. 244
9.1.1 Vrye skryf (generering van idees) .............................................................................. 244
9.1.2 Ordening van idees ................................................................................................... 244
9.2 Die langer akademiese skryfstuk............................................................................................. 245
9.2.1 Die beplanningsfase .................................................................................................. 245
9.2.2 Die titel ..................................................................................................................... 246
9.2.3 Inleiding en slot ......................................................................................................... 247
9.2.4 Die liggaam (besprekingsgedeelte) ........................................................................... 249
9.3 Die langer akademiese skryfstuk: hersiene weergawe ............................................................ 250
9.4 ŉ Nota oor tegniese versorging en die gebruik van ŉ speltoetser ........................................... 251
10 Slot ................ ........................................................................................................................ 253
11 Aktiwiteite en inoefening ........................................................................................................ 254
Bronnelys ............. ......................................................................................................................... 274
Indeks ................................. .......................................................................................................... 278
ADDENDUM A: Artikels oor die verskil tussen hoërskool en universiteit ........................................ 280
ADDENDUM B: NWU-etiekkode.................................................................................................... 286
ADDENDUM C: Voorbeelde van kontrolelyste ............................................................................... 287
ADDENDUM D: Waar en hoe om inligting te vind .......................................................................... 293
ADDENDUM E: Gereelde vrae oor plagiaat, inligtingsbronne en bronverwysings .......................... 310

v
vi
Eenheid 1
OORGANG: INSKAKELING BY DIE

AKADEMIESE GEMEENSKAP
Eenheid 1 Oorgang: Inskakeling by die akademiese gemeenskap
____________________________________________________________________________________________
1 Uitkomste vir Eenheid 1

Ná voltooiing van hierdie eenheid moet jy:
1. weet wat die belangrikste akademiese verskille is tussen hoërskool en universiteit;
2. kan verduidelik wat akademiese geletterdheid behels en waarom dit nodig is dat jy ŉ kursus
hierin op universiteit moet volg;
3. weet wat etiese optrede binne die akademiese konteks behels;
4. weet hoe om jou tyd op effektiewe wyse te bestuur om suksesvol te studeer;
5. die beginsels van doeltreffende doelwitstelling verstaan en hierdie beginsels suksesvol kan
toepas vir die stel van jou eie doelwitte;
6. verstaan wat selfgerigte leer behels en in staat wees om jou eie studie op selfgerigte wyse te
bestuur; en
7. weet wat dit beteken om krities te dink en op te tree volgens die eise van ŉ akademiese
omgewing.
2 Inleiding
Die doelwit van hierdie afdeling is om inligting te verskaf wat kan help met die oorgang vanaf die
hoërskool na die universiteit sodat jy suksesvol kan deel word van die akademiese omgewing. Die
kwessies wat bespreek word, is prakties van aard en verskaf riglyne wat jou kan help in die beplanning
en afhandeling van jou studie, in eties korrekte wyses van optrede binne die akademiese gemeenskap
en in die ontwikkeling van ŉ kritiese ingesteldheid teenoor kennisverwerwing en -generering. Vanuit
ŉ breër perspektief gesien, behoort hierdie inligting jou te help om in die loop van jou studie die
intellektuele en professionele kapasiteite te ontwikkel wat nodig is om as opgevoede persoon ŉ
betekenisvolle bydrae te lewer tot die breë samelewing.

2
____________________________________________________________________________________________
3 Universiteit as nuwe omgewing: die oorgang van hoërskool na

universiteit
3.1 Verskille tussen hoërskool en universiteit
ŉ Universiteit is ŉ gemeenskap van denkers en geleerdes wat op verskillende maniere en op
verskillende vlakke saamwerk aan die ondersoek na en die uitbouing van kennis in ŉ verskeidenheid
akademiese dissiplines. Universiteite vervul ŉ belangrike rol binne die groter gemeenskap waarvan
hulle deel vorm. Op ŉ praktiese vlak lewer universiteite ŉ groot bydrae tot die hoër onderwys wat
opleiding verskaf om geskoolde landsburgers daar te stel vir die doeltreffende funksionering van ŉ
land se besigheidsaktiwiteite, vir dienslewering en vir die ontwikkeling van infrastruktuur. Hierdie
praktiese bydrae tot die behoeftes van die gemeenskap is egter onafskeidbaar van die meer
fundamentele funksie van die universiteit, naamlik die generering van kennis, of anders gestel, die
daarstelling van ŉ forum vir vrye, kreatiewe en kritiese denke.
As student wat die akademiese gemeenskap betree, kry jy die geleentheid om te baat by die kultuur
van hierdie omgewing. Met ander woorde, terwyl jy die kwalifikasie(s) verwerf wat nodig is vir
toetrede tot jou toekomstige beroep, kry jy ook die kans om te ontwikkel in ŉ geletterde persoon (in
die breë sin van die woord) met die kritiese denkvermoëns wat van so ŉ persoon verwag word. Dit is
egter belangrik om te verstaan dat hierdie geleenthede net kan realiseer indien jy die
verantwoordelikheid aanvaar om die nodige aanpassings te maak om suksesvol in te skakel by hierdie
nuwe leeromgewing.
Die eerste stap wat nodig is om die oorgang te maak vanaf die hoërskool na die universiteit is om
jouself te vergewis van die verskille tussen die universiteit en die hoërskool. Hierdie verskille behels
kwessies soos jou ingesteldheid teenoor kennisverwerwing, die assessering van kennis, gepaste
wyses van optrede en kommunikasie, tydsbestuur en doelwitstelling. In die res van hierdie eenheid
(en in ŉ breër sin ook in die res van hierdie boek) word daar meer inligting en leiding gegee wat jou
sal help om as nuwe lid van die akademiese gemeenskap te voldoen aan bepaalde vereistes en
verwagtinge.

3
____________________________________________________________________________________________
Daar is heelwat verskille tussen hoërskool en universiteit wat jy sal beleef en veral in jou eerste jaar
aan die universiteit vreemd sal vind. Dit kan iets so klein wees soos om self jou huishoudelike take te
moet doen (soos om klere te was en stryk en om kos te maak) of so belangrik soos dat jy op ŉ ander
manier te werk moet gaan met inligting om dit op ŉ hoër vlak te verstaan, te verwerk en aan te wend
vir die produsering van nuwe inligting. Al hierdie verskille kan ŉ invloed uitoefen op hoe jy as mens en
as student funksioneer.
Aktiwiteit 1.1 (p. 22) kan jou help om te dink oor die verskille tussen die hoërskool en die
universiteit. Voltooi hierdie aktiwiteit buite klastyd as voorbereiding vir ŉ klasbespreking.
4 Akademiese geletterdheid
Die term “akademiese geletterdheid” is die naam van ŉ vakgebied, maar dit verwys ook na die kennis,
vaardighede en vermoëns waaroor lede van die akademiese gemeenskap moet beskik. Binne die
akademiese leeromgewing is taal die metaforiese (spreekwoordelike) voertuig vir kennis. Anders
gestel: taal is nodig wanneer jy binne die akademiese leeromgewing inligting soek (byvoorbeeld vir
die skryf van ŉ opdrag), dit prosesseer (verwerk; dus om dit te interpreteer, te kategoriseer en te
sistematiseer) en dan in ŉ nuwe en oorspronklike formaat produseer (om verwerkte inligting saam te
voeg in ŉ nuwe, oorspronklike formaat). Hierdie drie prosesse vorm die basis van akademiese
geletterdheid. Geletterdheid in hierdie konteks beteken dus dat jy in so ŉ mate vaardig is dat jou
soeke, prosessering en produksie van inligting lei tot die generering van nuwe kennis.
Indien jy akademies geletterd is, beskik jy oor ŉ reeks vermoëns en vaardighede. Weideman (2003:61)
lys die volgende:
1. ŉ omvattende akademiese woordeskat;
2. die vermoë om metafore en idiome te vertolk en te gebruik asook ŉ begrip vir woordspeling en
dubbelsinnigheid;
3. die begrip van verhoudinge tussen verskillende teksdele asook die bewustheid dat ŉ akademiese
teks logies ontwikkel vanaf die inleiding tot die slot;
4. kennis van taalgebruik wat verskillende teksdele samehangend aanmekaar bind;
5. die vaardigheid om verskillende tekssoorte te vertolk in terme van die betekenis van die teks en
die gehoor vir wie dit geskryf is;
6. die vermoë om inligting in grafiese of visuele formaat te gebruik en te skep;

4
____________________________________________________________________________________________
7. die vermoë om onderskeid te tref tussen inligting wat belangrik is of nie, feite en opinies, oorsaak
en gevolg en die hantering van data wat vergelykings tref;
8. die vermoë om eenvoudige berekeninge te doen met betrekking tot akademiese inligting;
9. kennis van die struktuur van ŉ argument en die vermoë om deur middel van afleidings tot
gevolgtrekkings te kan kom; en
10. die vermoë om betekenis te soek buite die grense van die sin en ook een deel van ŉ teks met ŉ
ander te vergelyk of verskillende tekste met mekaar te vergelyk.
Dit is belangrik om te let op die kompleksiteit van die vaardigheid en vermoëns wat die term
“akademiese geletterdheid” veronderstel. Eerstens word kennis vereis van ŉ breë spektrum
taalgebaseerde kwessies en verskynsels. Hierbenewens word klem gelê op vaardighede van ŉ hoër
kognitiewe (denkende/intellektuele) orde soos vertolking, toepassing, afleiding, onderskeiding en
skepping. Om suksesvol binne die akademiese omgewing te funksioneer, veronderstel ook ŉ
geïntegreerde beheersing van die nodige kennis en vaardighede. Dit beteken dat jy moet verstaan
hoe die elemente van geletterdheid wat as deel van Afdeling 4 gelys word, met mekaar verband hou
en op mekaar inspeel. Verder leef ons toenemend in ŉ wêreld wat steun op tegnologie vir die opspoor,
prosessering en produsering van kennis en daarom moet “geletterdheid” ook verstaan word as die
vermoë om rekenaars en ander tegnologiese hulpmiddels te kan bemeester en aan te wend in die
uitvoering van akademiese aktiwiteite. Laastens is dit ook belangrik om te verstaan dat die
ontwikkeling van die vermoëns en vaardighede soos hierbo uiteengesit, moet plaasvind binne die
raamwerk van die kenmerke en vereistes van jou bepaalde akademiese dissipline (en by implikasie
van jou toekomstige beroep). Dit behels basiese kwessies soos woordeskat, definisies en tekstipes,
maar ook meer komplekse aspekte soos dissiplinespesifiekereëls vir interpretasie, afleidings, logika
en argumentasie.
Aktiwiteit 1.2 (p. 22) gee jou die geleentheid om jou eie sienings oor die nut van akademiese
geletterdheid neer te skryf. Voltooi hierdie aktiwiteit buite klastyd as voorbereiding vir ŉ
klasbespreking.
5 Universiteit as nuwe omgewing: etiese optrede

5.1 Etiese optrede
Die begrip “etiek” verwys na morele beginsels (wat te doen het met die verstaan en waardering van
wat reg of verkeerd is) wat ŉ mens se gedrag onderlê. Dit kom dus daarop neer om korrek binne ŉ

5
____________________________________________________________________________________________
bepaalde konteks op te tree. Vir hierdie doel het die meeste universiteite ŉ beleidsdokument wat ŉ
etiese kode uitstip en waarin riglyne verskaf word vir die etiese optrede wat verwag word van
studente en personeel. Hierdie beleidsdokumente dek gewoonlik ŉ wye reeks onderwerpe, soos
intoleransie teenoor rassisme en ŉ fokus op menswaardigheid en toegewydheid.
In hierdie werkboek word gefokus op die skryfproses en op etiek wat daarmee verband hou. Die doel
hiermee is om uit te lig hoe jy eties te werk moet gaan wanneer jy werkstukke, toetse en take skryf.
Alle universiteite het ŉ amptelike beleid oor navorsingsetiek en etiese klaring (toestemming) moet
eers verkry word alvorens navorsing mag begin. In hierdie aansoek om etiese klaring moet navorsers
kan bewys dat hulle ondersoeke op ŉ eties verantwoordbare manier gedoen gaan word en dat
niemand skade berokken kan word deur die navorsing nie. Verdere etiese kwessies rakende
navorsing is die hantering van betaling vir inligting, die hantering van kwesbare groepe (soos
minderjariges en gestremdes) en die omgang met en veilige bewaring van persoonlike inligting.
Die tipe navorsing wat van voorgraadse studente verwag word, vereis gewoonlik nie etiese klaring
nie, maar dit wissel van vakgebied tot vakgebied. Wanneer jy egter begin werk met eksperimente,
vraelyste, onderhoude en ander ingesamelde data, moet jy jouself vergewis van die etiese vereistes
binne jou vakgebied.
Verder is dit belangrik om in gedagte te hou dat etiese gedrag nie net van jou verwag word in die
uitvoering van spesifieke aktiwiteite soos navorsing nie. Jy moet ten alle tye en op alle vlakke van jou
studie jou akademiese aktiwiteite op etiese wyse hanteer. Jy moet byvoorbeeld jou werkstukke en
take op etiese wyse produseer sonder om plagiaat te pleeg. Plagiaat word in Eenheid 4 in meer
besonderhede behandel en ons sal dus hier volstaan deur ŉ basiese definisie te gee. Die universiteit
beskou plagiaat as akademiese oneerlikheid waar jy iemand anders se kennis, idees en bevindings
gebruik en voorhou as jou eie sonder om (1) op gepaste wyse erkenning aan hulle te gee en (2) sonder
om self op substansiële wyse reflektief (nadenkend) daarmee om te gaan.
Aktiwiteit 1.3 (p. 24): Doen hierdie aktiwiteit om jou te vergewis van die tipe gedrag wat van jou
verwag word by die Noordwes-Universiteit (NWU), met verwysing na dié instelling se etiekkode.

6
____________________________________________________________________________________________
5.2 Etiek van professionele kommunikasie

Professionele kommunikasie behels dat daar op respekvolle wyse kommunikeer word met
medestudente en dosente binne die klaskamer en daarbuite. Spreek dosente en ander persone met
respek aan en indien jy nie iemand se titel ken nie, gebruik generiese terme soos “meneer” of
“mevrou”. Indien iemand se titel (binne die akademiese konteks, byvoorbeeld “doktor” of
“professor”) bekend is aan jou, gebruik dit. Sommige dosente sal in sekere gevalle hulle studente
toestemming gee om op informele wyse met hulle te kommunikeer en in hierdie gevalle kan jy dan
van hierdie vergunning gebruik maak. Kommunikeer ook op respekvolle wyse met medestudente,
selfs wanneer jy van hulle standpunte of stellings verskil. Indien daar verskille ontstaan, hanteer dit
eerder op ŉ akademies gepaste wyse deur foutiewe stellings of gevolgtrekkings met feite te weerlê.
5.2.1 Die skryf van ŉ e-pos

E-pos en direkte boodskappe (soos SMS’e of WhatsApp-boodskappe) is tans die mees algemeen
gebruikte vorm van geskrewe kommunikasie, ook binne ŉ akademiese konteks. Wanneer jy van
hierdie vorm van kommunikasie gebruik maak, moet jy ook sekere etiese beginsels in gedagte hou.
Om jou hiermee te help, volg die onderstaande riglyne:
1. Identifiseer jouself duidelik. Jou naam mag miskien nie dieselfde as jou e-posadres wees nie.
Landyfan@gmail.com is nie jou naam nie, daarom sal jou dosent nie weet wie jy is as jy nie jouself
volledig identifiseer nie. Verskaf altyd jou van, voorletters, studentenommer, klasgroep en
kontaknommer in jou e-pos.
2. Moet nie vrae vra wat reeds in die klas beantwoord is of waarvoor die antwoord in die studiegids,
handboek of aanlynbronne gevind kan word nie. Raadpleeg altyd eers die bronne tot jou
beskikking voordat jy die dosent vra.
3. Vermy oningevulde of oorgedetailleerde onderwerpreëls. Moet nie jou hele e-pos in die
onderwerpreël skryf nie. Aan die ander kant is dit ook nie aanvaarbaar om die onderwerpreël oop
te laat of iets vaag soos “hallo” daar te skryf nie, want dit sal veroorsaak dat jou e-pos dikwels
deur gemorsposfilters verwyder word of bloot deur die ontvanger geïgnoreer word. Verskaf jou
modulekode en ŉ kort verwysing na die tipe navraag, byvoorbeeld “Huiswerk vir ALDA 112
onduidelik” of “INGW 324-projek – onduidelikheid oor indieningsdatum”.
4. Verskaf voldoende inligting in jou e-pos en moet nie die korrespondensiereeks (correspondence
thread/history) uitvee of weglaat nie. Maak seker dat jy duidelik stel waarom jy die e-pos skryf en
wat jy van die dosent benodig. Onthou dat dosente soms met honderde studente per week werk
en heelwat e-posse ontvang. Jy kan dus nie aanneem dat die dosent sal onthou van die vinnige

7
____________________________________________________________________________________________
gesprek wat julle in die verbygaan gevoer het nie. Dit is ook om hierdie rede dat jy nie die reeks
(van vorige e-posse) moet uitvee nie; op hierdie wyse kan die dosent telkens na vroeëre
korrespondensie en/of inligting terugverwys.
5. Groet altyd die persoon aan wie jy ŉ e-pos rig – aan die begin en die einde van jou kommunikasie.
E-pos is soortgelyk aan briewe en daarom word dit as onbeskof beskou om onmiddellik weg te
val met die inhoud van jou e-pos en dit nie behoorlik af te sluit nie.
6. Vermy swak taalgebruik, want informele skryfstyl, onvolledige sinne, ŉ tekort aan punktuasie,
spelfoute en foutiewe gebruik van hoofletters dui alles op ŉ gebrek aan respek vir die persoon
aan wie jy skryf (gewoonlik jou dosent) en dit reflekteer negatief op jou as die skrywer van die e-
pos.
7. Vermy die gebruik van CC of BCC tensy dit absoluut nodig is. Suid- CC (carbon copy) beteken
dat die boodskap aan
Afrikaanse wetgewing verhoed dosente om inligting van hulle
iemand gestuur word en al
studente met ŉ derde party te deel sonder geskrewe toestemming die ontvangers is bewus van
van die student. As jy ŉ ander persoon CC of BCC op die e-pos, plaas die ander.
BCC (blind carbon copy)
jy die dosent in ŉ ongemaklike situasie.
beteken ook dat die
8. Moet nie ŉ sperdatum (respond by) insluit by jou e-pos aan ŉ dosent boodskap aan ander
ontvangers gestuur word,
nie. Om ŉ outomatiese sperdatum (deadline) op die dosent se reaksie
maar hulle is nie bewus van
op jou skrywe te plaas, gaan die indruk skep dat jy aan jou dosent mekaar nie.
probeer voorskryf hoe om op te tree.
9. Indien jy ŉ afspraak met jou dosent wil skeduleer, verskaf ŉ geldige rede en poog om die
afspraaktyd binne spreekure te versoek. Heelwat studentenavrae kan per e-pos afgehandel
word; ŉ persoonlike ontmoeting is nie altyd nodig nie. Verskaf egter genoeg inligting in die e-pos
sodat die dosent kan bepaal of ŉ afspraak nodig sal wees.
10. Maak seker dat jy al die vrae beantwoord wat die dosent aan jou stel. Dit gebeur gereeld dat
terugvoer van die dosent vrae sal bevat en die dosent kan jou nie verder help as hy/sy nie al die
nodige inligting van jou af ontvang nie.
11. Moet nooit uitroeptekens gebruik nie (dit word binne ŉ akademiese omgewing geïnterpreteer as
ongeduld of woede). Vermy ook die gebruik van emosikons (emoji’s) en informele afkortings
(sogenaamde SMS-taal). Dit mag jou miskien verbaas, maar daar is steeds mense in die wêreld
wat nie weet wat LOL (laugh out loud) beteken nie en selfs as jou dosent nie een van hulle is nie,
gaan hy/sy nie sulke informele en emosionele taalgebruik in formele kommunikasie waardeer
nie.
12. Heg altyd geldige verskonings aan by e-posse oor afwesighede tydens klasse en toetse.

8
____________________________________________________________________________________________
13. Neem in ag dat e-posstelsels streng gemorsposfilters gebruik. Indien jy nie binne ŉ redelike tyd
van jou dosent af ŉ antwoord ontvang het nie, aanvaar dat jou e-pos nie by die persoon uitgekom
het nie en gebruik ŉ alternatiewe kommunikasiekanaal.
Alhoewel sommige dosente jou sal toelaat om hulle op hulle persoonlike selfone te kontak deur
middel van ŉ WhatsApp-boodskap of SMS, verkies die meeste dosente dat jy glad nie van hulle
selfoonnommers gebruik maak nie. Klasse is gewoon te groot en dosente wil nie gebombardeer word
met direkte boodskappe nie. As jy wel jou dosente op hierdie wyse mag kontak, hou dieselfde riglyne
wat op e-pos van toepassing is, in gedagte.
Aktiwiteite 1.4 (p. 25) en 1.5 (p. 26): Doen hierdie aktiwiteit om jou te help om eerstens informele
e-posse te evalueer én tweedens om eties korrekte e-posse te skryf wat gepas is binne ŉ formele
universiteitsomgewing.

9
____________________________________________________________________________________________
6 Universiteit as nuwe omgewing: tydsbestuur, motivering,

selfgerigtheid en kritiese denke
6.1 Tydsbestuur
Goeie tydsbestuur is van kardinale belang vir jou sukses in die akademiese omgewing. Jy het sekerlik
reeds besef dat die hoeveelheid werk wat op universiteit verwag word, baie meer is as op hoërskool.
Dit is daarom nodig dat jy jou tyd goed benut om te kan bybly met die werkslading en ook nog tyd te
hê vir sosiale aktiwiteite en ontspanning.
Dit val buite die bestek van hierdie boek om doeltreffende tydsbestuur in detail te bespreek. Daarom
word van jou verwag dat jy self verantwoordelikheid neem, verstaan wat die belang en waarde van
tydsbeplanning is en die beste wyse vind wat by jou persoonlikheid en werkswyse pas. Daar is heelwat
inligting oor effektiewe tydsbestuur beskikbaar op die internet en jy kan hierdie inligting met vrug
gebruik deur self navorsing te doen oor tydsbestuur en tegnieke te vind wat vir jou werk.
Aktiwiteit 1.6 (p. 27): In hierdie aktiwiteit word daar instruksies gegee vir hoe jy wenke op die
internet kan opspoor vir effektiewe tydsbestuur en vir hoe jy hierdie wenke kan beoordeel en van
toepassing kan maak op jou eie leersituasie.
Ten einde jou studietyd effektief te beplan, is dit belangrik om te onderskei tussen ŉ rooster en ŉ
studieplan. ŉ Rooster is ŉ algemene plan vir die week wat eenmalig aan die begin van die semester
opgestel word. In hierdie plan sit jy uiteen waar en wanneer jy klasse en ander aktiwiteite (soos sport)
het. ŉ Studieplan, daarenteen, is ŉ plan wat jy elke week moet opstel om jou beskikbare tyd in te deel
volgens jou akademiese prioriteite vir die bepaalde week. In jou studieplan beplan jy telkens watter
spesifieke uitkomste jy in ŉ bepaalde week wil bereik. Binne die bestek van vyf dae moet jy miskien
twee skryfopdragte inhandig, ŉ klastoets aflê en bykomende tyd vir klasvoorbereiding vind. Jy het
dus beide ŉ rooster en ŉ studieplan nodig.

10
____________________________________________________________________________________________
ŉ Rooster verskaf ŉ vaste uiteensetting van jou klasse en praktiese periodes vir elke week. Ambisieuse
studente skeduleer ook soms bykomende items op hulle roosters soos byvoorbeeld “studeer vir
geometrie 19:00-21:00”. Die probleem hiermee is dat jy waarskynlik jou tyd sal verkwis as jy nie
presies weet wat jy tussen 19:00 en 21:00 aan jou geometrie-studie sal moet doen nie. Om
tydverkwisting in geskeduleerde tydsgleuwe te bekamp, word voorgestel dat jy jou rooster
onveranderd laat, maar dit aanvul met ŉ losstaande en bykomende studieplan wat voorsiening maak
vir die spesifieke akademiese eise van die week. Evalueer een keer ŉ week jou rooster en besluit
watter uitkomste jy wil bereik in, byvoorbeeld, daardie geskeduleerde studietyd van 19:00 tot 21:00
op Woensdagaand. Op hierdie wyse sal jy Woensdagaand kan studeer met ŉ presiese idee van wat jy
wil doen en dus nie tyd verkwis deur te wonder waar om te begin nie.
Jy behoort weekliks akademiese aktiwiteite te beplan met inagneming van die inligting wat in
studiegidse, assesseringsplanne en in klasse verskaf word.
Aktiwiteit 1.7 (p. 28): Hierdie aktiwiteit sal jou help met effektiewe beplanning van weeklikse
akademiese aktiwiteite.
6.2 Motivering en die stel van doelwitte

Dit is belangrik om seker te maak dat die modules wat jy neem en die rigting waarin jy studeer ŉ
belangstellingsveld is wat pas by jou persoonlikheid, talente, ingesteldheid en vaardighede. Die
universiteit het akademiese steundienste waar studente vaardigheids- en aanlegtoetse kan aflê.
Maak gebruik van hierdie beskikbare hulpmiddels indien jy twyfel oor jou studierigting. Indien jy
reeds hieroor sekerheid ervaar, moet jy voortdurend seker maak dat jy gemotiveerd bly deur
haalbare, meetbare doelwitte daar te stel.

11
____________________________________________________________________________________________
6.2.1 “SMART”-doelwitte
Daar is verskeie maniere om effektiewe doelwitte te stel. Een baie bekende manier vir die effektiewe
formulering van doelwitte is om dit aan die hand van die “SMART”-akroniem te doen. Hierdie Engelse
akroniem verwys na die kwaliteite van die doelwitte wat gestel word. Vir elke letter in die akroniem
word ŉ paar beskrywende woorde verskaf wat die eienskappe van doelwitstelling uitlig. Afhangend
van die eienskappe wat aan die letters toegeskryf word, sal elkeen se formule vir doelwitstelling
effens anders lyk, maar die kombinasie van die verskillende woorde lei meestal in dieselfde rigting na
effektiewe doelwitte. Die kwaliteite wat deur die letters verteenwoordig word, is soos volg:
S: Specific/Significant/Stretching (dit kan vertaal word as: spesifiek, belangrik, uitdagend)

M: Measurable/Meaningful/Motivational (dit kan vertaal word as: meetbaar, betekenisvol,
motiverend)
A: Attainable/Achievable/Acceptable/Action-oriented/Adaptable (dit kan vertaal word as:
haalbaar, aanvaarbaar, aksiegeoriënteerd, aanpasbaar)
R: Realistic/Relevant/Reasonable/Results-oriented/Rewarding (dit kan vertaal word as:
realisties, relevant, redelik, resultaatgedrewe, belonend)
T: Time-based/Time-bound/Trackable/Tangible (dit kan vertaal word as: tydgebonde,
tydgebaseer, moniteerbaar, tasbaar)
6.2.1.1 Spesifieke, belangrike en uitdagende doelwitte

ŉ Doelwit moet spesifiek wees. Dit is byvoorbeeld meer spesifiek om te oefen ten einde ŉ 10 km-
wedloop in minder as 55 minute te hardloop as wat dit is om bloot ŉ “goeie tyd” te hardloop. In die
akademiese konteks is ŉ doelwit soos “ek behaal ŉ punt van 75%” ŉ beter mikpunt as “ŉ goeie punt”,
maar jy kan dit selfs beter maak deur te spesifiseer wat presies jy gaan doen om daardie punt te
behaal. “Ek behaal 75% deur elke dag my klasnotas te hersien,” is byvoorbeeld reeds meer spesifiek.
Stel doelwitte wat vir jou belangrik is, andersins gaan jy dit waarskynlik nie behaal nie. As iets nie vir
jou belangrik is nie – of nie belangriker is as ander aktiwiteite nie – gaan jy nie noodwendig die nodige
tyd daaraan spandeer nie.
Doelwitte behoort moeite te vereis en ŉ uitdaging te wees. As iets wat jy as doelwit stel, te maklik is
om te behaal, gaan jy verveeld raak en jouself nie daaraan toewy nie. Verwesenliking van jou
doelstelling behoort soos ŉ prestasie te voel.

12
____________________________________________________________________________________________
6.2.1.2 Meetbare, betekenisvolle, motiverende doelwitte

Doelwitte behoort ŉ konkrete maatstaf te hê; ŉ manier waarop jy later kan bepaal of jy die doelwit
wel bereik het. Dit is ook een van die redes waarom ŉ doelwit spesifiek moet wees. Soos reeds
genoem, is dit nie voldoende om bloot te sê dat jy “goeie punte” wil behaal nie. Definieer wat jy as ŉ
“goeie” punt beskou. In een module sal jy dalk tevrede voel as jy 51% kan behaal, maar in ŉ ander
module sal jy dalk ŉ heelwat hoër punt wil behaal.
Doelwitte behoort vir jou betekenisvol en motiverend te wees. As jy iets as sinneloos en onbelangrik
beskou, sal jy nie gemotiveerd bly om die doelwit te probeer behaal nie. Verder is dit ook nodig om
in gedagte te hou dat ŉ doelwit wat deur ŉ ander persoon aan jou gestel word (byvoorbeeld jou pa
wat sê dat jy ŉ onderskeiding moet behaal in ŉ module wat jy vervelig vind) jou nie gaan motiveer nie,
tensy jy sodanige verwagting in ŉ uitdaging omskep. Deur ŉ ooreenkoms met jou pa aan te gaan dat
hy ŉ onderskeiding met byvoorbeeld verhoogde sakgeld sal beloon, word ŉ onmotiverende doelwit
omskep in ŉ gemotiveerde en betekenisvolle doelwit.
6.2.1.3 Haalbare, aanvaarbare, aksiegeoriënteerde, aanpasbare doelstellings

Doelwitte wat as “attainable” en “achievable” beskryf kan word, is haalbaar en realisties; dit moet ŉ
doelwit wees wat jy kan bereik. As jy byvoorbeeld twee weke voor die eksamen ŉ onderskeiding as
doelwit stel, is dit waarskynlik nie bereikbaar nie. Jy moes aan die begin van die semester die doelwit
gestel het en ŉ goeie deelnamepunt oor ŉ langer tyd opgebou het.
Doelwitte moet nie net jou eie belange dien nie; dit moet ook deur die samelewing as aanvaarbaar
geag word. Om hierdie punt meer konkreet te maak, dink jou die volgende scenario in. Jy benodig ŉ
baie goeie punt vir ŉ skryfstuk om jou deelnamepunt te verhoog, maar die inhandigingsdatum is
binnekort. Jy besluit om ŉ ander student se werk as jou eie aan te bied. Binne ŉ akademiese
omgewing is plagiaat egter ŉ baie ernstige oortreding waaraan jy as student jou kan skuldig maak.
Nie net kan dit tot skorsing lei by jou huidige universiteit nie; dit kan ook enige verdere studies by
ander tersiêre instellings kelder. Wat hier begin het as ŉ skynbaar goeie doelwit (om jou
deelnamepunt ŉ hupstoot te gee) word ongedaan gemaak deur ŉ onetiese, oneerlike werkswyse wat
deur die akademiese gemeenskap as totaal onaanvaarbaar bestempel word.

13
____________________________________________________________________________________________
Doelwitte behoort ook aksiegedrewe te wees; dit moet jou inspireer om tot aksie oor te gaan. Vir die
meeste doelwitte sal dit behels dat jy ŉ gedetailleerde plan met kleiner stappe moet opstel wat tot
positiewe uitkomste sal lei. As jy byvoorbeeld ŉ punt van 75% vir ŉ module wil behaal, moet jy
waarskynlik (i) ŉ rooster opstel vir studietyd, (ii) ŉ studieplan uitwerk, (iii) die uitkomste van die
module identifiseer sodat jy weet wat jy moet bemeester, (iv) opsommings maak van die uitkomste
en jou studiemateriaal, (v) jou opsommings bestudeer, (vi) daagliks vir klasse voorberei, (vii) elke klas
se behandelde werk na afloop van die klas hersien en (viii) met al jou opdragte betyds begin en indien.
Hierdie is agt handelinge (of aksies) wat nodig is om jou doelwit te bereik. Hoe kleiner die aksies, hoe
meer waarskynlik is dit dat jy elkeen gaan uitvoer.
Doelwitte wat nie aangepas kan word nie, is ook nie versoenbaar met realiteit nie. Indien jy
aanvanklik gemik het vir ŉ punt van 75% vir ŉ module, maar jou deelnamepunt vir die module is net
45%, moet jy jou uiteindelike doelwit vóór die eksamen aanpas. As jy jou aanvanklike doelwit van
75% behou, gaan dit onmoontlik wees om dit te bereik met ŉ deelnamepunt van 45% en dit sal
veroorsaak dat jy jou motivering om te studeer verloor, wat daartoe kan lei dat jy die eksamen druip.
ŉ Goeie idee sal wees om jou aanvanklike doelwit te laat vaar en aan te pas na ŉ nuwe mikpunt van
60%. Hoewel dit bereikbaar is, bly dit steeds ŉ uitdaging omdat jy gemotiveerd en hard sal moet leer
vir die eksamen om hierdie doelwit te bereik.
6.2.1.4 Realistiese, relevante, redelike, resultaatgedrewe, belonende doelwitte

Die terme “realisties”, “relevant”, “redelik” en “resultaatgedrewe” is (in hierdie konteks) reeds onder
Afdeling 6.2.1 bespreek. “Realisties” is soortgelyk aan “bereikbaar”, “relevant” is soortgelyk aan
“betekenisvol” en “resultaatgedrewe” is soortgelyk aan “aksiegedrewe”.
ŉ Doelwit behoort jou met ŉ gevoel van tevredenheid (beloning) te laat wanneer dit bereik is. Indien
jy ŉ doelwit bereik, maar nie ŉ gevoel van verligting, tevredenheid, beloning of geluk ervaar nie, gaan
jy waarskynlik nie weer dieselfde tipe doelwit stel nie. Emosionele beloning is dikwels vir mense
belangriker as tasbare belonings. Daarom is dit altyd ŉ goeie idee om die emosionele belonings van
spesifieke doelwitte te identifiseer. Wat studies betref, is daar waarskynlik min mense wat sal erken
dat hulle dit geniet om te studeer. Dit is egter vir die meeste mense aangenaam en belonend om iets
te verstaan en oor meer kennis te beskik as die gemiddelde persoon in die samelewing. Sommige
mense geniet ook die emosionele beloning om hulle familie se vertroue in hulle gestand te doen deur
goeie akademiese prestasies te behaal.

14
____________________________________________________________________________________________
6.2.1.5 Tydgebonde, tydgebaseerde, moniteerbare, tasbare doelwitte

Doelwitte behoort altyd ŉ sperdatum te hê. Vir akademiese doelwitte word die sperdatums
gewoonlik deur ander mense vir jou gestel en as student het jy geen besluitreg oor datums vir
byvoorbeeld toetse en eksamens nie. Jou akademiese doelwitte moet dus aansluit by hierdie
sperdatums wat deur dosente of eksaminatore gestel is.
Vir ander tipes doelwitte is dit raadsaam om ŉ sperdatum te stel wat nie so ver in die toekoms is dat
jy belangstelling in die doelwit verloor nie, maar ook nie so naby is dat dit ŉ wonderwerk gaan verg
om dit betyds af te handel nie. ŉ Goeie idee is om ŉ paar basiese berekeninge te doen. Wanneer jy
jou studietyd vir die eksamen beplan, kan jy uitwerk hoeveel uur se studietyd jy gaan nodig hê om
deur jou studiemateriaal te werk. As jy dan sou sien dat jy 20 uur studietyd gaan benodig, kan jy dit
oor vyf dae versprei en elke dag vier uur se studietyd by jou beplanning inskryf.
Die konsepte “moniteerbare” en “tasbare” doelwitte is soortgelyk aan “measurable” (meetbare)

doelwitte in hierdie konteks.
Aktiwiteit 1.8 (p. 29): Een van die moeiliker aanpassings wat jy op universiteit moet maak, is dat jy
baie meer werk moet afhandel as wat op skool van jou verwag is. Dit is dus belangrik dat jy weet
hoe om te bepaal hoeveel tyd jy nodig het om bepaalde take af te handel. In hierdie oefening word
praktiese riglyne by wyse van ŉ kontrolelys gegee vir hoe jy hierdie tipe bepaling kan maak en
sodoende jou studiedoelwitte kan bereik.

15
____________________________________________________________________________________________
6.2.1.6 Algemene wenke vir die opstel van doelwitte

Hou die volgende riglyne in gedagte by die opstel van doelwitte:
1. Jou doelwitte rig jou daaglikse keuses. Langtermyndoelwitte word bereik deur
korttermynkeuses pligsgetrou uit te oefen. Doelwitte behoort neergeskryf te word.
Doelwitte wat nie neergeskryf is nie, word spoedig vergeet, en deur iets neer te skryf, kan jy
dit vir jouself duideliker maak. Skryf jou doelwitte op ŉ stuk papier neer en voeg prentjies by.
Hoe meer visueel jy die doelwit kan maak, hoe meer werklik sal die doelwit vir jou voel.
2. Skryf doelwitte in so ŉ formaat dat hulle klink asof hulle alreeds waar en bereik is. Skryf
byvoorbeeld eerder “Ek behaal ŉ punt van 75% vir my XYZ 117-eksamen” as “Ek gaan ŉ punt
van 75% behaal vir my XYZ 117-eksamen”.
3. Herinner jouself gereeld en op relevante wyses aan jou doelwit. As jou doelwit is om ŉ
marathon te voltooi, plaas ŉ foto op jou yskasdeur van die medalje wat jy sal ontvang by
voltooiing van die wedren. Plaas dieselfde foto op jou TV of rekenaar om jou te herinner om
by jou oefenplan te hou.
4. Stel doelwitte vir verskillende aspekte van jou lewe, nie net vir jou studie nie. Ten einde ŉ
gebalanseerde persoon en student te wees, behoort jy doelwitte te stel vir jou studie,
gesondheid, sosiale lewe, emosionele welstand (wat geloof kan insluit) en finansies.
Aktiwiteit 1.9 (p. 30): Let daarop dat SMART slegs een van baie stelsels is waarvolgens doelwitte
gestel kan word. Jy behoort self verdere inligting te soek oor doelwitstelling. ŉ Vinnige soektog op
die internet sal baie resultate (insluitend webblaaie, boeke en video’s) oplewer. Hierdie aktiwiteit
bied leiding vir die uitvoer van sodanige soektog.

16
____________________________________________________________________________________________
6.3 Selfgerigte leer

Op universiteit behoort studente selfgerig te leer. Jy het sekerlik reeds agtergekom dat jou klasse
heelwat groter is as op skool en dat die dosente dalk nie jou naam ken nie. Jou ouers is ook nie
noodwendig meer hier om fisiese bystand te verleen nie. Die verantwoordelikheid om te studeer,
berus nou slegs by jou. Selfgerigte leer beteken dat jy self verantwoordelikheid neem en self jou
studie bestuur.
Ten einde effektief beheer te neem van jou studie, moet jy aktief daaraan werk en voortdurend bewus
wees van die stappe wat geneem moet word om jou studiemateriaal te bemeester. Jy moet gereeld
toets of jy die werk verstaan, en hierdie evaluering word “selfassessering” genoem. Jy is nie totaal
sonder ondersteuning nie. Dosente help hiermee deur voortdurend assesseringsgeleenthede (soos
toetse en opdragte) te bied. Dosente voorsien ook geselekteerde studiemateriaal, studiegidse,
elektroniese hulpbronne en klasaanbiedings. Jy moet wel deeglik daarvan bewus wees dat dosente
slegs 10-20% van die werk in die klas kan behandel en dat jy selfstandig moet werk om die
oorblywende 80-90% van die werk te bemeester.
ŉ Addisionele en belangrike aspek van selfgerigte leer is om na te dink oor jou eie manier van leer,
wat leerstyle en studiegewoontes insluit, maar ook slaappatrone, dieet en oefening. Studente pas
aanvanklik die leergewoontes wat hulle op skool aangeleer het in die akademiese leeromgewing toe.
Dit is nie noodwendig verkeerd nie, maar jy moet deurentyd reflekteer of hierdie gewoontes steeds
effektief is binne die universiteitskonteks. Daar is geen resep vir effektiewe leergewoontes nie,
omdat daar talle faktore is wat ŉ rol speel. Een sodanige rolspelende faktor is jou eie leerstyl.
Jy kan meer uitvind oor jou eie leerstyl deur leerstyltoetse af te lê. Jy kan weergawes van hierdie
toetse onder meer vind op webwerwe soos:
• http://vark-learn.com/the-vark-questionnaire
• http://www.educationalplanner.org/students/self-assessments/learning-styles-quiz.shtml
Aktiwiteit 1.10 (p. 30): Hierdie aktiwiteit kan jou help om jou eie studiegewoontes te evalueer en
moontlike nodige aanpassings te maak.
6.3.1 Wat word bedoel met “uitkomste” in ŉ universiteitsomgewing?

Om selfgerigte leer te bevorder, is dit belangrik om te weet wat die verwagtinge is wat aan jou gestel
word vir die suksesvolle voltooiing van bepaalde modules. Hiervoor stel elke universiteit uitkomste

17
____________________________________________________________________________________________
vir elke module en graad. Hierdie uitkomste moet deur beheerliggame goedgekeur word om te
verseker dat die kwaliteit van opvoeding ŉ gepaste standaard handhaaf wat met
universiteitsopleiding van internasionale standaard vergelykbaar is. Hierdie uitkomste word in die
universiteit se jaarboeke gepubliseer en dit beskryf die “resultate” of “produkte” wat ŉ student moet
kan lewer by voltooiing van ŉ spesifieke module of graad. Byvoorbeeld: die “produk” wat ŉ student
moet kan lewer by voltooiing van die driejaargraadkursus in B.Com Internasionale Handel is om te
weet presies wat internasionale handel behels en hoe om dit te bedryf. Die “produk” van ŉ student
wat die vierjaargraadkursus in Farmasie voltooi het, is om alles te kan doen wat van ŉ apteker verwag
word.
Die uitkomste van graadkursusse word nouer beskryf in die meer spesifieke uitkomste van modules
binne daardie graadkursus, dan verder verfyn vir spesifieke dele van modules en dan nog verder
gefokus vir spesifieke klasse. Byvoorbeeld: die oorhoofse uitkoms van ŉ vierjaargraad in
Ingenieurswese is om ŉ student toe te rus met die nodige kennis en vaardighede wat van ŉ meganiese
ingenieur verwag word; die uitkoms van een van die 30 modules van hierdie student mag dalk slegs
wees om elektriese stroombane ordentlik te kan soldeer; en ŉ spesifieke solderingsklas se uitkoms
iets so eenvoudig soos die korrekte gebruik van veiligheidstoerusting.
Hoe hou al hierdie genoemde aspekte met jou as student verband? Die realiteit is dat dosente nie die
tyd het om individuele aandag aan elke student te gee om sodoende toe te sien dat alle uitkomste
deur elke individu bereik word nie. Jy moet verantwoordelikheid vir jou studie aanvaar deur jouself te
rig en beheer te neem. Vir hierdie doel voorsien studiegidse en handboeke hoofstuk- en module-
uitkomste wat jy deurlopend kan gebruik om jou studie op koers te hou en jouself te toets.
Uitkomste moet gebruik word om jou te lei in onder meer klasvoorbereiding, hersiening, afhandeling
van take en voorbereiding vir toetse en eksamen.

18
____________________________________________________________________________________________
As jy uitkomste wil gebruik om jouself te toets oor die inhoud van materiaal wat jy moet bemeester
of ŉ vaardigheid wat jy moet aanleer, kan jy die volgende stappe volg:
1. Identifiseer die uitkoms (jy kan dit in jou studiegids of handboek kry).
2. Verander die uitkoms in ŉ vraag.
3. Vind die antwoord op die vraag in jou handboek, klasnotas en/of studiegids.
4. Maak ŉ opsomming van die antwoord vir jouself as dit ŉ inhoudgebaseerde vraag is, of oefen die vaardigheid
as dit ŉ vaardigheidsgedrewe onderwerp soos Wiskunde is.
5. Toets jouself deur te bepaal of jy die opsomming kan onthou en weergee, of probeer ŉ nuwe som doen.
6. Identifiseer ŉ situasie waarin jy hierdie kennis sal kan toepas en bepaal wat die aard van die toepassing sou
wees. Dit help om ou eksamenvraestelle deur te werk om te sien hoe toepassingvrae gevra kan word.
Hier is ŉ vereenvoudigde voorbeeld van hoe hierdie stappe in Kommunikasiestudie uitgevoer kan
word:
1. Uitkoms: Bespreek die ontwikkeling en verbrokkeling van verhoudings.
2. Vra dan die vraag: “Wat is die stappe in die ontwikkeling en verbrokkeling van verhoudings?”
3. Raadpleeg dan die inhoudsopgawe (en moontlik die indeks) van die handboek waarin hierdie onderwerp
hanteer word en identifiseer die relevante gedeelte wat bestudeer moet word (byvoorbeeld bladsye 45-
57).
4. Lees hierdie 12 bladsye en maak ŉ opsomming daarvan; die opsomming kan byvoorbeeld ŉ breinkaart
of ŉ kolpuntlys van omtrent ŉ halwe bladsy wees.
5. Probeer vervolgens om hierdie stappe te memoriseer en kyk dan of jy dit in die regte volgorde kan
onthou.
6. Kyk laastens of hierdie kennis binne ŉ spesifieke situasie of konteks toegepas kan word. Vra byvoorbeeld
of hierdie stappe geïdentifiseer kan word in die verhouding van ŉ bekende Hollywood-paartjie of
persoonlike kennisse.
Die regte gebruik van hierdie uitkomste stel studente in staat om te weet wat om vir ŉ klas voor te
berei, hoe om hulleself te toets, wat om vir die eksamen te leer en selfs (met ŉ blik op die toekoms)
eendag met selfvertroue vir ŉ werksonderhoud aan te meld met die wete dat hulle aan die vereistes
vir die werk voldoen.
Aktiwiteit 1.11 (p. 30): Volg die stappe soos uiteengesit in hierdie aktiwiteit om jou te help om
uitkomste te gebruik vir selfgerigte leer.

19
____________________________________________________________________________________________
6.3.2 Kritiese denke en kritiese optrede binne die akademiese omgewing

Om krities te dink en krities op te tree, beteken nie dat ŉ mens altyd op soek is na die negatiewe nie.
Binne ŉ akademiese omgewing beteken kritiese denke dat jy dit waarmee jy besig is, op ŉ denkende,
evaluerende en verantwoordelike wyse benader, beoordeel en uitvoer. Kritiese denke behels ŉ
objektiewe analise van (onpartydige ondersoek na) ŉ bepaalde kwessie om sodoende by ŉ geldige
gevolgtrekking of oordeel uit te kom. Die vermoë om inligting objektief te kan benader, is ŉ
belangrike vaardigheid binne die akademiese omgewing. Sonder dié vermoë vind vordering in die
wetenskaplike wêreld selde plaas, want wanneer inligting op grond van feite evalueer word, is daar ŉ
beter kans om werklike oorsake en gevolge te identifiseer.
Byvoorbeeld, in vorige eeue is daar geglo dat die mens siek raak wanneer daar ŉ wanbalans in sy
liggaamsvloeistowwe bestaan. Wanneer iemand dan siek geraak het, is daar gepoog om deur middel
van bloedlating die pasiënt se “balans” te herstel – met ander woorde, medici het geglo dat hulle
pasiënte gesond kan maak deur bloed uit hulle liggame te tap (Greenstone, 2010). Met die koms van
meer kritiese, objektiewe mediese navorsing in die 18de eeu is daar egter bevind dat bloed juis
belangrik is vir siek mense se herstel, omdat dit voedingstowwe en suurstof vervoer en al die ander
noodsaaklike funksies verrig waarvoor bloed vandag bekend is. Dit het egter etlike dekades geneem
voordat medici oortuig was dat bloedlating nadelig is vir pasiënte.
Dit is maklik om terug te kyk na die medici van vorige eeue se wanbegrip oor die situasie, maar met
hulle beperkte tegnieke en beperkte kennis, het hulle met goeie intensies te werk gegaan. Sonder
twyfel sal daar dekades van nou af ook teruggekyk kan word na kennis wat nou as waar en as korrek
beskou word, maar wat verkeerd bewys sal word. Dit is daarom belangrik dat studente gedurende
hulle akademiese loopbane moet leer om evaluerend en objektief met inligting om te gaan. Inligting
in artikels en handboeke kan byvoorbeeld nie as die waarheid aanvaar word bloot omdat dit
gepubliseer is en deur dosente voorgeskryf is nie. Vir die meeste bronne wat een kant van ŉ saak stel,
sal daar heel waarskynlik ŉ aantal ander bronne wees wat van daardie bevindings verskil. Moet nie
net alles glo wat jy lees nie; vra vrae oor dit wat jy waarneem en oorweeg die moontlikheid dat daar
miskien ander, nuwer, beter maniere kan wees om sake te doen.

20
____________________________________________________________________________________________
Geen nuwe bevindings kan gemaak word indien bestaande kennis net gelate as korrek aanvaar word
nie. In elke geval waar nuwe kennis genereer is, was daar iewers ŉ wetenskaplike wat gewonder het
of dit wat toe geglo is, wel regtig waar was. In elke geval was nuwe inligting of nuwe tegnieke tot
wetenskaplikes se beskikking wat hulle kon help om nuwe verduidelikings vir waarnemings te gee.
Dit is dus belangrik vir jou as student om inligting altyd krities te benader en veral om dit voortdurend
te meet aan nuwe inligting wat binne jou vakgebied beskikbaar raak.
Aktiwiteit 1.12 (p. 31): In hierdie aktiwiteit word ŉ aantal stellings gemaak. Maak ŉ kritiese
evaluering van die geldigheid van hierdie stellings deur inligting te vind wat jy as “feit” of “fout”
kan uitwys.
7 Slot
Die doel van hierdie eenheid is om jou bewus te maak van hoe die universiteit verskil van die
werkswyse en denkwyse waaraan jy op skool gewoond geraak het. Die doel van die eenheid is nie om
ŉ deeglike, volledige inligtingstuk daar te stel oor sake soos tydsbestuur en etiek nie, maar slegs om
jou bewus te maak van die verskille wat die grootste invloed op jou inskakeling by die akademiese
gemeenskap behoort te hê. Dit is belangrik dat jy van hierdie inligting gebruik maak, maar ook dat jy
self verantwoordelikheid neem vir ŉ suksesvolle oorgang tussen skool en universiteit.

21
____________________________________________________________________________________________
8 Aktiwiteite en inoefening
Doen die aktiwiteite hieronder om te bepaal of jy die konsepte en inligting in die afdeling verstaan
het en kan toepas. Lees weer die relevante afdelings in die werkboek voordat jy ŉ spesifieke aktiwiteit
aanpak.
Aktiwiteit 1.1: Die verskille tussen hoërskool en universiteit

Lees die twee artikels in Addendum A om jou gedagtes aan die gang te kry. Gebruik ook jou eie
ervaring en maak ŉ lys van die verskille tussen hoërskool en universiteit. Dink na oor hoe hierdie
verskille jou moontlik op positiewe en/of negatiewe wyses kan beïnvloed. Kies dan die vyf verskille
wat jou die meeste beïnvloed. Probeer om aan moontlike oplossings te dink indien die effek negatief
is en aan maniere waarop jy positiewe aspekte van die nuwe omgewing kan aanwend in jou studie.
Hier volg ŉ voorbeeld.
Die verskil Die effek Moontlike oplossings vir die

(op jou studie, tydsbestuur, probleem/toepassing op jou studie
verantwoordelikhede of finansies)
Ek moet self my Negatief: Om skottelgoed en Kombineer tyd by die selfhelpwassery
huishoudelike werk wasgoed te was is eentonig en met studietyd. Beplan my tyd op so ŉ
doen. eensaam en dit neem baie tyd in wyse dat ek my wasgoed kan gaan was
beslag. Dit veroorsaak dat ek minder wanneer die wassery stil is. Maak
tyd het vir my studie. “wasgoedafsprake” met vriende sodat
Selfhelpwasserye is dikwels baie besig. dit nie meer ŉ eensame aktiwiteit is nie.
Positief: Dit is ŉ nuwe Ek moet verantwoordelikheid aanvaar
verantwoordelikheid en dit laat my vir klasbywoning, afhandeling van werk
meer volwasse voel as ek na myself en my eie huishoudelike take.
kan omsien.
1.
2.
3.
4.
5.
Aktiwiteit 1.2: Definiëring van akademiese geletterdheid

Beantwoord die volgende twee vrae met verwysing na die bespreking in die werkboek.

22
____________________________________________________________________________________________
1. Wat is die verskil tussen geletterheid en akademiese geletterdheid?
2. Waarom is dit nodig om ŉ kursus in akademiese geletterdheid te volg?

23
____________________________________________________________________________________________
Aktiwiteit 1.3: Etiese optrede

Die NWU se etiekkode is aangeheg as Addendum B. Lees deur die dokument en identifiseer
antwoorde op die volgende vrae:
Hoe kan menswaardigheid gehandhaaf word?
2. Wat is die gepaste etiese optrede wanneer iemand se standpunt van joune verskil?
3. Wat is eties nodig om voortreflike uitkomste te bereik?
4. Verduidelik in jou eie woorde wat gedoen kan word om intellektuele outonomie en kritiese
denke te bevorder.

24
____________________________________________________________________________________________
Aktiwiteit 1.4: Evaluasie van ŉ e-pos in ŉ universiteitsomgewing

Evalueer die volgende e-pos. Daar is ten minste agt kategorieë van foute gemaak in die e-pos.
Identifiseer enige foute en stel korreksies voor vir hierdie foute.
From: 121323@student.nwu.ac.za Time: 00:13

To: Dr J. Oosthuizen
CC: Mamma
Subject: Hallo
Help asb!!! Ek weet nie wat om tedoen vir opdrag 2 nie? Ek was in al die klasse. Ek het n vriend uit n ander
klas ok gevra. Niemant wat in die klas is saam met my antwoort hulle foone nie so hulle kan my nie help nie.
Se seblief vir my wat om te doen en waar om te inhandig want die opdrag moet more oggend in wees so ek
moet daadelik begin!!!
Skryf jou kommentaar hier:

25
____________________________________________________________________________________________
Aktiwiteit 1.5: Skryf ŉ e-pos gepas vir ŉ universiteitsomgewing

Kies een van die probleme hieronder en skryf ŉ kort e-pos (100-150 woorde) aan ŉ dosent waarin
jy die probleem uiteensit en ŉ oplossing voorstel:
a) Jy was afwesig tydens ŉ klastoets weens ŉ motorongeluk.
b) Jy gaan ŉ dag se klasse nie kan bywoon nie, omdat jy vir een van die universiteit se
sportspanne aan ŉ wegwedstryd moet gaan deelneem.
c) Jy het probleme ervaar met ŉ elektroniese toets wat jy moes aflê op eFundi.
Gebruik een van jou eie e-posse wat onlangs gestuur is en (a) beoordeel dit aan die hand van die
riglyne vir die skryf van ŉ e-pos wat onder Afdeling 5.2.1 gelys is; en (b) maak verbeterings.

26
____________________________________________________________________________________________
(a) Plak e-pos hier
Evalueer jou e-pos:

Het jy ... Ja/Nee
1) jou naam en studentenommer duidelik gestel, sowel as die module en klasgroep?
2) Jou kontaknommer gegee?
3) seker gemaak die antwoord op jou vraag is nie reeds elders weergegee nie?
4) ŉ duidelike onderwerpsreël?
5) die geadresseerde gegroet?
6) jou taalgebruik gekontroleer?
7) CC en BCC vermy (indien van toepassing)?
(b) Verbeterde e-pos
Aktiwiteit 1.6: Effektiewe bestuur van studietyd

Gaan na YouTube en gebruik die soekfunksie met die sleutelwoorde “time management tips for
students”, “time management for university students” en “time management techniques”. Spandeer

27
____________________________________________________________________________________________
nagenoeg 30 minute om die top vyf video’s te kyk. Gebruik dan dieselfde soekterme in Google.
Identifiseer twee gepaste webblaaie uit die soekresultate en lees dit. Identifiseer drie bruikbare
wenke vir tydsbestuur uit die inligting wat jou soektog opgelewer het. Skryf dan drie opsommende
paragrawe (elkeen 150-200 woorde, een oor elke wenk) aan die hand van:
1. Wat is die wenk?
2. Waarom is die wenk funksioneel?
3. Vir watter module(s) waarvoor ek ingeskryf is, sal hierdie wenk bruikbaar wees?
Aktiwiteit 1.7: Beplanning van akademiese aktiwiteite

Stel vir jou ŉ studieplan op vir die volgende week vir een van die modules waarvoor jy tans ingeskryf
is. Skeduleer (skat hoe lank dit jou gaan neem) tyd vir die volgende:
1. Klasvoorbereiding
a. Neem die uitkomste in jou studiegids vir hierdie week se klas of hoofstuk wat behandel word
en omskep dit in vrae vir jouself waarvolgens jy aandag gaan skenk in die klas.
b. Identifiseer belangrike begrippe of definisies (kernwoorde) in jou studiegids vir dieselfde
gedeelte as in vraag 1(a) en maak aantekeninge daarvan voordat jy die klas bywoon.
2. Hersiening
a. Kyk of jy jou voorafaantekeninge (ter voorbereiding van die klas) en jou klasnotas (wat in die
klas gemaak word) kan konsolideer (saamvoeg as ŉ geheel).
b. Vergelyk jou gekonsolideerde notas met dié van ŉ vriend of klasmaat en doen die nodige
aanpassings.
c. Kyk ook of jy die uitkomste wat jy geïdentifiseer het, verstaan en kan toepas.
Sien die volgende voorbeeld van ŉ tabel wat jy moontlik kan gebruik.
Tabel 1: Voorbeeld van studieplan vir een module se uitkomste vir een week
Module Hoofstuk/ Uitkomste Tydskatting Wanneer Uitkoms
Leereenheid hanteer bereik?

28
____________________________________________________________________________________________
Ekonomie 2 1. Onderskei tussen Opsomming van Dinsdagaand

111 inflasie en definisies (25 19:00-21:00
deflasie. min.)
2.Effekte van Opsomming van
inflasie. effekte (30 min.)
3.Effekte van Doen oefeninge
deflasie. op bl. 45-46 (40
min.)
Nota konsolidasie 20 min. Woensdag-
middag 14:00-
14:30 in af-
periode
Aktiwiteit 1.8: Tydbepaling by doelwitstelling

Stap 1
Dink aan een van jou eie werkstukke wat jy moet voltooi. As jy nie tans ŉ werkstuk het wat jy moet
voltooi nie, werk met die veronderstelling dat jy ŉ werkstuk van 1 200 woorde moet voltooi waarvoor
jy vier akademiese artikels as bronne moet gebruik. Bereken nou hoeveel tyd jy nodig het om die
werkstuk te voltooi. Hieronder volg ŉ tabel wat jy as vertrekpunt kan gebruik.
Hoeveel tyd dink jy benodig jy om…

die opdraginstruksies deeglik te bestudeer?
relevante artikels te vind?
die artikels te lees?
die teks te beplan?
die teks te tik?
die werkstuk te redigeer (taal- en tegniese versorging te doen)?
jou bronverwysings (bronnelys en teksverwysings) korrek te doen?
die werkstuk netjies te druk?
die werkstuk in te handig?
Totale tyd nodig om werkstuk te voltooi
Stap 2
Noudat jy ŉ tydsaanduiding het van hoe lank dit jou gaan neem om die werkstuk te voltooi, is die
volgende stap om die tyd te gaan skeduleer in jou dagboek of op jou foon se kalender. Sit spesifieke
tydsgleuwe opsy waartydens jy ononderbroke aan jou opdrag kan werk. Beplan om ŉ dag of twee

29
____________________________________________________________________________________________
voor die indieningsdatum jou werk te voltooi, om voorsiening te maak vir onvoorsiene probleme
wat mag opduik, soos ŉ rekenaar wat breek of kampusdrukkers wat beset is. Dit is ook raadsaam
om jou opdrag op ŉ uitgedrukte kopie te redigeer, omdat foute makliker op harde kopie
geïdentifiseer word. Laat dus genoegsame tyd toe om ŉ tweede kopie te gaan druk waarin
verbeterings aangebring is.
Aktiwiteit 1.9: Verdere leeswerk oor doelwitstelling

Soek inligting op die internet oor effektiewe doelwitstelling. Jy kan soekterme gebruik soos
“effective goal setting for university students” of “goal setting system”. Daar is heelwat video’s
daaroor op Ted.com en ook YouTube.
Jy kan ook gaan kyk na akademiese artikels hieroor, byvoorbeeld:
Doran, G.T. 1981. There’s a S.M.A.R.T. way to write management’s goals and objectives. Management
review, 70(11):35-36.
Aktiwiteit 1.10: Evaluering van eie studiegewoontes

Beantwoord die volgende vrae oor jou studiegewoontes om te bepaal of jy jou studie selfreflekterend
aanpak.
Ja Nee
1. Is jou studieomgewing netjies en georganiseerd?
2. Het jy ŉ studieplan?
3. Slaag jy daarin om by jou studieplan te hou?
4. Het jy ŉ studiemetode?
5. Evalueer jy ooit jou studiemetode se effektiwiteit?
6. Het jy ŉ sisteem vir die neem en organisering van klasnotas?
7. Is jy bewus van die invloed van jou slaappatrone op jou vermoë om te leer?
8. Is jy bewus van die effek van jou dieet (en peuselhappies) op jou leergewoontes?
9. Het jy ŉ oefenprogram wat jou studieplan ondersteun?
Let wel: Die mikpunt met dié vraelys was dat jy meer Ja-antwoorde as Nee-antwoorde moet kry. Nee-
antwoorde identifiseer ruimte vir verbetering.
Aktiwiteit 1.11: Gebruik van uitkomste vir selfgerigte leer

1. Kyk na die volgende lys uitkomste (a-e) uit verskillende vakgebiede se handboeke. Kies enige drie
van die uitkomste en stel ŉ moontlike eksamenvraag op wat op die bepaalde uitkoms gebaseer
is. Onthou om ŉ punteskatting by te voeg van wat jy raai sodanige vraag in ŉ eksamenvraestel
kan tel, en poog om ŉ toepassing vir die inligting te vind. In die gelyste uitkomste is die vakgebied

30
____________________________________________________________________________________________
in hakies bygevoeg en die voorbeelde is in beide Afrikaans en Engels, omdat jou handboeke nie
altyd net in een taal beskikbaar is nie. Gebruik ŉ tabel soos dit by hierdie aktiwiteit geïllustreer is.
a) By the end of this chapter you should be aware of general principles underlying the planning
of both a scheme of work based on a syllabus and individual lessons (Opvoedkunde).
b) At the end of this chapter you should be able to discuss and compare the SMCR model of
persuasion with Rank’s model of persuasion (Kommunikasiestudie).
c) Aan die einde van die hoofstuk moet jy in staat wees om die Johari-venster te bespreek met
verwysing na selfopenbaarmaking en teenkanting teen openbaarmaking (Sielkunde).
d) Upon completion of this section you should be able to explain the four energy systems
available to the body with reference to their need of oxygen, overall chemical reaction and
use of ATP (Sportwetenskap/Fisiologie).
e) Aan die einde van hierdie hoofstuk moet jy die oorsake en effekte van hiperinflasie kan
beskryf (Ekonomie).
Uitkoms Vraag Punteskatting Toepassing
2. Kies saam met ŉ klasmaat enige drie uitkomste uit een van julle hoofmodules se studiegids of
handboek. Stel elkeen apart ŉ moontlike eksamenvraag op vir die drie uitkomste en vergelyk
mekaar se vrae. Kies dan saam die vrae wat die uitkoms die beste sal toets met betrekking tot
die mate waartoe dit die kennis en toepassing van die uitkoms sal assesseer.
Module Uitkoms Vraag
Aktiwiteit 1.12: Feit of fout?

Kontroleer die geldigheid en betroubaarheid van die onderstaande wetenskaplike “feite”. Sommige
is waar en ander nie. Vind betroubare bronne om te bevestig watter is waar en watter nie. Moet nie
net by Wikipedia of About.com vashaak nie.
# Stelling Feit/fout?

31
____________________________________________________________________________________________
1. Die heelal se uitbreidingspoed is besig om af te neem/die heelal word al

vinniger al groter.
2. Siektes soos Malaria en Cholera word deur “slegte of besoedelde lug”

veroorsaak.
3. Dinosourusse het meestal vere gehad, nie skubbe nie.
4. Die aarde is nie die enigste planeet in die sonnestelsel met water nie.
5. Gravitasiegolwe bestaan net in teorie.
6. Die mens is nie die spesie op aarde met die meeste gene nie.
7. Maagsere word deur stres veroorsaak en antibiotika kan nie gebruik word
om dit te behandel nie.

32
____________________________________________________________________________________________

33

ALDA112 - 122 Werkboek - 2021 - Les 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ALDA112 - 122 Werkboek - 2021 - Les 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

K. Andrianatos, R. Fritz, A. Jordaan, H. Louw, E. Meihuizen, Z. Meintjes, K. Motlhankane, M.

Proefweergawe iv, 2020

Intellektuele eiendom van die outeurs.

Proefweergawe iv, 2020

Bladuitleg deur A. Vorster en M. Nel

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

OORGANG: INSKAKELING BY DIE

1 Uitkomste vir Eenheid 1

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

3 Universiteit as nuwe omgewing: die oorgang van hoërskool na

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

5 Universiteit as nuwe omgewing: etiese optrede

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

5.2 Etiek van professionele kommunikasie

5.2.1 Die skryf van ŉ e-pos

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

6 Universiteit as nuwe omgewing: tydsbestuur, motivering,

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

6.2 Motivering en die stel van doelwitte

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

S: Specific/Significant/Stretching (dit kan vertaal word as: spesifiek, belangrik, uitdagend)

6.2.1.1 Spesifieke, belangrike en uitdagende doelwitte

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

6.2.1.2 Meetbare, betekenisvolle, motiverende doelwitte

6.2.1.3 Haalbare, aanvaarbare, aksiegeoriënteerde, aanpasbare doelstellings

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

6.2.1.4 Realistiese, relevante, redelike, resultaatgedrewe, belonende doelwitte

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

6.2.1.5 Tydgebonde, tydgebaseerde, moniteerbare, tasbare doelwitte

Die konsepte “moniteerbare” en “tasbare” doelwitte is soortgelyk aan “measurable” (meetbare)

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

6.2.1.6 Algemene wenke vir die opstel van doelwitte

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

6.3 Selfgerigte leer

6.3.1 Wat word bedoel met “uitkomste” in ŉ universiteitsomgewing?

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

6.3.2 Kritiese denke en kritiese optrede binne die akademiese omgewing

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

Aktiwiteit 1.1: Die verskille tussen hoërskool en universiteit

Die verskil Die effek Moontlike oplossings vir die

Aktiwiteit 1.2: Definiëring van akademiese geletterdheid

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

1. Wat is die verskil tussen geletterheid en akademiese geletterdheid?

2. Waarom is dit nodig om ŉ kursus in akademiese geletterdheid te volg?

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

Aktiwiteit 1.3: Etiese optrede

3. Wat is eties nodig om voortreflike uitkomste te bereik?

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.

Aktiwiteit 1.4: Evaluasie van ŉ e-pos in ŉ universiteitsomgewing

From: 121323@student.nwu.ac.za Time: 00:13

Skryf jou kommentaar hier:

© 2020 Akademiese Geletterdheid. All rights reserved.