‫فزیولوژی سایر قسمت های طرق بولی‬

‫حالب ها ‪Ureters‬‬
‫ازعضالت ملساء ساخته شده اند‬ ‫•‬
‫توسط الیاف عصبی سمپاتیک‬ ‫•‬
‫وپاراسمپاتیک تعصیب شده اند‬
‫دارای یک ضفیره عصبی داخلی یا‬ ‫•‬
‫‪ intramural‬نیز می باشند‬
‫ادارارتوسط قنات های جمع کننده درقسمت‬ ‫•‬
‫زروه حلیمات (‪ )Papillae‬به شکل قطرات‬
‫آمده وداخل کلیس های صغیر می گردد‬
‫بعدا ادرار ازکلیس های صغیر(‬
‫‪)minor‬وارد کلیس های کبیرگردیده وازآنجا‬
‫وارد حویضه کلیه می گردد‪.‬‬
‫تجمع ادرار در حویضه کلیه ها باعث ایجاد‬ ‫•‬
‫حرکات اشتداری میگردد‪) 3Cm/sec(.‬‬
‫تنبهات پاراسیمپاتیک فریکونسی تقلصات‬ ‫•‬
‫را در حالب افزایش میدهد‬
 ‫‪Ureterorenal Reflex‬‬
‫• حالب ها دارای الیاف عصبی درد به حد کافی می باشد‬
‫ودرصورتیکه مسدود شوند مثال توسط سنگ ها‪ ,‬عکسات‬
‫همراه بادردشدید ایجاد می گردد‪.‬‬
‫• برعالوه سیاله های درد توسط عکسات عصبی سمپاتیک سبب می‬
‫گردد تااوعیه کلیوی تضیق نماید وبه این ترتیب دهانه ادرار را‬
‫درهمان کلیه کاهش دهد‪ .‬این عکسه به نام ‪Ureterorenal‬‬
‫‪ Reflex‬یا عکسه حالبی‪-‬کلیوی یاد می گردد که ازجریان‬
‫بیشتر مایع درحویضه کلیه که حالب آن مسدود است‪,‬جلوگیری‬
‫می نماید‪.‬‬
 ‫مثانه (‪) The urinary Bladder‬‬
‫اناتوموفزیولوژی‪:‬‬
‫مثانه یک محفظه یی ازعضالت ملساء است که ازدوبخش عمده‬
‫تشکیل گردیده‪:‬‬
‫‪ .1‬جسم مثانه (‪ )Body of bladder‬که ادرار درآن تجمع‬
‫مینماید‪.‬‬
‫‪ .2‬عنق مثانه (‪ )Neck of the bladder‬که ساختمان قیف مانند‬
‫داشته وجسم مثانه را با احلیل ارتباط داده است‪.‬‬
‫•الیاف عضال ملساء جدار تمام آنها بایکدیگر دارای ارتباطات می‬
‫باشند که ازهمین رو پوتانشیل عمل سبب تقلص تمام مثانه به‬
‫شکل همزمان می گردد‬
‫•وباتقلص خود عضال جدار مثانه درحدود ‪ 40‬تا‪ 60‬ملی متر‬
‫ستون سیماب فشار تولید می نماید که درنتیجه سبب تخلیه مثانه‬
‫می گردد‪.‬‬
‫•درجدار خلفی مثانه کمی باالتر ازعنق آن یک ساحه مثلثی‬
‫شکل وجود دارد که به نام ‪ trigone‬یاد می گردد‬
‫• درزاویه سفلی ساحه مذکور فوحه خلفی احلیل ودرزاویه باالی‬
‫آن فوحات حالب های راست وچپ بازشده است‪.‬‬
 ‫تعصیب مثانه‬
‫• تعصیب مثانه توسط رشته های عصبی ذیل صورت می گیرد‪:‬‬
‫‪ :Pelvic Nerve .1‬که از سگمنت های ‪ S3,S2‬نخاعی منشاء‬
‫می گیرد ودارای الیاف حسی وحرکی می باشد‪.‬الیاف حسی‬
‫آن اندازه فشار کشش را باالی جدار های مثانه اطالع میدهد‬
‫(سیاله های کشش یا ‪ Stretch reflex‬ناحیه ‪posterior‬‬
‫‪ urethra‬جهت ایجاد سیاله های تخلیه مثانه قویترمی باشد‪).‬‬
‫الیاف حرکی آن الیاف عصبی پاراسمپاتیک بوده که‬
‫درحجرات عقدوی که درجدار مثانه قرار دارند اختتام می یابد که‬
‫بعدًا الیاف کوتاه عصبی ‪ Postganglionic‬عضالت جدار مثانه‬
‫راتعصیب می نماید‪.‬‬
‫‪ .2‬الیاف حرکی عصب ‪ :Pudendal‬که الیاف عصب سوماتیک‬
‫بوده وبه معصره خارجی مثانه می رسد ودرکنترول معصره‬
‫مذکور به شکل ارادی سهم می گیردو‬
‫‪ .3‬الیاف عصبی سمپاتیک ‪ :‬که ازطریق عصب هایپو گستریک‬
‫اززنجیر سمپاتیک به مثانه می رسد وعمدتًا به سگمنت ‪L2‬‬
‫نخاع ارتباط دارد‪ .‬این الیاف ممکن بیشتر درکنترول اوعیه‬
‫مثانه رول داشته باشد ودرتقلصات عضالت مثانه رول‬
‫جزیی دارد‪.‬‬
 ‫تبول یا ‪Micturation‬‬
‫• ‪ Micturation‬پروسه تخلیه مثانه ازادرار می باشد‪.‬‬
‫• هنگامیکه مثانه به اندازه یی ازادرار مملو گردد که فشار‬
‫درجدار های آن باالتر ازسویه قدموی گردد درآنصورت‬
‫عکسات عصبی که به نام ‪ Micturation reflex‬یاعکسه تبول‬
‫یاد می گردد‪ ,‬ایجاد گردیده ودرنتیجه احساس تبول ایجاد می‬
‫گردد‪.‬‬
 ‫\‬
‫فشار داخل مثانه ‪:‬‬
‫• درحالیکه ادرار درمثانه وجود نداشته باشد فشار داخل مثانه تقریب ًا صفر‬
‫می باشد ودر صورتیکه ‪ 30-50 ml‬ادرار درآن تجمع نماید فشار داخل مثانه‬
‫رانیز بسیار کم افزایش میدهد‪.‬‬
‫•افزایش فشار داخل مثانه تا ‪ 100‬سانتی متر ستون اب سیاله های احساس‬
‫تبول را تولید مینماید (‪) macturation wave‬سبب تولید عکسات‬
‫‪ Micturation‬می گردد که ازطریق عصب حوصلی به سگمنت عجزی نخاع‬
‫رسیده ودوباره توسط الیاف عصبی پاراسمپاتیک به عضالت مثانه می‬
‫رسد‪.‬‬
‫•این عکسات تاچند ثانیه یابیشتر ازیک دقیقه ادامه یافته تااینکه خسته گردیده‬
‫وتقلصات مثانه دوباره کاهش می یابد واین حالت نهی عکسات تاچند دقیقه‬
‫وبعضاً تایک ساعت یابیشتر ازآن ادامه می یابد تااینکه سلسله دیگر‬
‫عکسات تبول آغاز می گردد ودر صورتیکه هنوز هم مثانه تخلیه نگردد این‬
‫عکسات به فاصله هرچه کمتر وبه شدت بیشتر آغاز می گردد‪.‬‬
 ‫• هنگامیکه عکسات تبول به حد کافی شدت یافت سبب تولید‬
‫سیاله های جدید نیز می گردد که ازطریق عصب ‪Pudenal‬‬
‫به معصره خارجی می رسد وآنرا نهی مینماید تاتبول صورت‬
‫گیرد ودرصورتیکه این نهی نسبت به تقلصات ارادی معصره‬
‫مذکور که ازطریق مراکز دماغی کنترول می گردد شدید تر‬
‫باشد تبول صورت خواهد گرفت درغیر آن عکسات تبول‬
‫هنوز هم شدیدترخواهد شد‪.‬‬
 ‫کنترول فعل تبول توسط دماغ‬
‫عکسه تبول یا ‪ Micturation reflex‬کامالًیک ‪Automatic‬‬ ‫•‬
‫‪ cord reflex‬می باشد‪,‬‬
‫اما می تواند توسط مراکز علوی دماغ تنبه ویا نهی گردد‬ ‫•‬
‫‪.‬این مراکز شامل مراکز قوی تنبه کننده ویانهی کنند ه‬ ‫•‬
‫درساقه دماغی (‪)Brain stem‬شاید هم درحدبه یا ‪pons‬‬
‫چندین مراکز متوضع درقشردماغ که عمدتاًنهی کننده بوده‪,‬اما‬ ‫•‬
‫بعضاً تنبه کننده نیز شده میتواند‪.‬‬
 ‫• مراکز دماغی درفعل تبول دارای وظاف ذیل می باشد‪:‬‬
‫‪ .1‬عکسات تبول تاهنگام وقت مقتضی آن بطور قسمی به حالت نهی‬
‫نگهداشته می شود‪.‬‬
‫‪ .2‬باوجودیکه عکسه تبول ایجاد شده باشد به تقلصات عضالت‬
‫معصره خارجی ادامه داده تااینکه زمان مناسب جهت اجرای فعل‬
‫تبول برای شخص مهیا گرددو‬
‫‪ .3‬بافرارسیدن زمان مناسب تبول مراکزقشری فعالیت ذیل را انجام‬
‫می دهند‪:‬‬
‫• مراکز عجزی ‪Micturation‬را درفعل تبول کمک می نماید‪.‬‬
‫• معصره خارجی مثانه رانهی می نماید تاتبول صورت گیرد‪.‬‬
‫• باید بخاطر داشت که تبول ارادی میتواند توسط مراکز دماغی به‬
‫تقلص عضالت جدار بطن نیز اغاز گردد که سبب افزایش فشار‬
‫داخل مثانه وایجاد ‪ Micturation reflex‬می گردد‪.‬‬