MAKALAH BAHASA SUNDA

“KAMPUNG ADAT NAGA”

(Di sanggakeun kanggo minuhan tugas”

Di Susun Oleh:
(Kelompok 4 Siswa/i kelas IX-C)
 Farah Khairunnisa
 Aulia Rahman
 Dimas Triputra Nugraha
 Irmawan
 Roni Ramadan
 Syaira Fathiatul adzkia
SMPN 1 KARANGTENGAH
TA 2023/2024
 KECAP PANGANTEUR
Puji sareng Syukur urang sanggakeun ka Allah SWT anu tinu rahmatna
sahingga urang tiasa ngadiskusikeun sareng nyusun iyeu teks diskusi. Oge
mihaturkeun Nuhun ka pun Wali Kelas Ibu Ely Suharyati anu parantos masihan
terang tata cara midamel makalah ka urang sadayana sacara kasaluruhan.
Kanggo ngalengkepkeun salah sahiji Tugas Kelompok Bahasa Sunda nyaeta
“Kampung adat Naga”.
Makalah iyeu jauh tinu cariosan Sampurna. Kusabab kitu, kritik sareng
saran anu sifatna ngawangun ti pembaca budiman pisan di harepkeun. Hatur
nuhun Penulis sanggakeun kasadayana pihak anu parantos ngabantos sareng
ngiring rengsena iyeu tulisan iyeu sareng mugia mangfaat.

Cianjur, 24 Oktiber-2023
Penulis
 DAFTAR EUSI
Jilid .............................................................................................................. i

Kecap Panganteur ......................................................................... ii

Daftar Eusi .................................................................................... iii
BAB I :BUBUKA
1. Kasang Tukang ...................................................................... 1
2. Rumusan Masalah ................................................................ 1
3. Tujuan Masalah .................................................................... 1
BAB II : EUSI
1. Sajarah kampung adat naga ................................................. 2
2. Agama jeung sistem pangaweruh ........................................ 3
3. Akses .................................................................................. 6
4. Pakean ............................................................................... 6
5. Ciri ..................................................................................... 6
6. Posisi ................................................................................. 6
7. Larangan ............................................................................ 7
8. Khas .......................................................................... 7
9. Seni ........................................................................... 7
10. Bahasa ...................................................................... 7
11. Wangun kearifan lokal ............................................... 8
12. Cahyaan .................................................................... 8
BAB III PANUTUP ........................................................................9
KACINDEKAN ............................................................................. 9
SARAN ...................................................................................... 10
DAFTAR PUSTAKA ..................................................................... 11
 BAB I
BUBUKA
A. Kasang Tukang
Ayeuna, seer warga anu henteu terang kumaha Kampung
Adat, Kumaha kaayaaan kampung adat. Sanes saukur Warga
wungkul murangkalih sakolage nyonong anu teu terang kampung
adat, ngan sauukur terang yen kampung adat teh aya.
Kampung adat pasti pernah kakupung ku sadaya warga, ngan
saukur nyaho yen di indonesiateh aya kampung adat, saukur
nyaho di kampung adatteh mertahankeun budaya.
Di die simkuring sakelompok bade ngauningakeun sareng
ngenalkeun Kampung Adat Naga

B. Rumusan Masalah
Sapertos Kasang Tukang di luhur, Kukituna rumusan masalah
anu ku urang di damel nyaeta:q1
1. Dimanasih Kampung Adat Naga teh?
2. Sajarah Kampung Adat Naga

C. Tujuan Masalah
Sapertos Kasang Tukang di luhur, Kukituna Tujuan masalah anu
ku urang di damel nyaeta:
1. Terang sajarah Kampung Adat Naga
 BAB II
EUSI
1.Dimana Kampung Adat Naga teh?
Sacara administratif désa ieu aya di wewengkon Désa Neglasari,
Kacamatan Salawu, Kabupatén Tasikmalaya, Propinsi Jawa Barat. Lokasi
Kampung Naga teu jauh ti jalan gede anu ngahubungkeun Kota Garut jeung
Kota Tasikmalaya. Ieu kampung ayana di lebak anu subur, wates wilayahna,
beulah kuloneun Kampung Naga diwatesan ku leuweung karamat sabab di ieu
leuweung aya kuburan karuhun masarakat Kampung Naga. Beulah kidul
wawatesan jeung pasawahan rahayat, beulah kalér jeung wétan wawatesan
jeung Ci Wulan anu sumber caina ti Gunung Cikuray di wewengkon Garut. Jarak
ti Kota Tasikmalaya ka Kampung Naga kurang leuwih 30 kilométer, sedengkeun
ti Kota Garut jarakna 26 kilométer. Pikeun nepi ka Kampung Naga ti jalan raya
Garut-Tasikmalaya kudu turun tangga anu diwangun kana témbok (basa Sunda:
sengked) tepi ka walungan Ciwulan anu lampingna kira-kira 45 darajat jeung
jarakna kurang leuwih 500 darajat. Méter. Teras nyandak jalan satapak
sapanjang walungan Ciwulan dugi ka Kampung Naga.

Nurutkeun data Désa Neglasari, beungeut lahan di Kampung Naga téh

pabukitan jeung produktivitas taneuhna bisa disebutkeun subur. Legana lahan
Kampung Naga anu aya nyaéta hiji satengah héktar, anu lolobana dipaké pikeun
perumahan, pakarangan, balong, jeung sésa-sésa keur tatanén paré anu
dipanén dua kali sataun.

2.Sajarah Kampung Adat Naga

Kampung Naga mangrupa kampung adat anu masih lestari. Masarakatna
masih nganut kana tradisi karuhunna. Aranjeunna nolak intervensi ti pihak luar
upami ngaganggu sareng ngarusak kelestarian desa. Tapi, asal-usul kampung
ieu sorangan teu jelas. Henteu aya sajarah anu jelas, iraha sareng saha
pangadegna sareng naon anu aya di balik dibentukna ieu kampung kalayan
budaya anu masih kuat. Warga kampung Naga sorangan ngarujuk kana sajarah
kampungna dina basa Sunda: ᮕ pa ᮛᮩreu ᮙ᮪m ᮇ o ᮘᮧᮁbor, translit. Obor
pareum. Pareum, ditarjamahkeun kana basa Indonesia, hartina maot, gelap.
Sareng obor sorangan hartosna katerangan, cahaya, lampu. Lamun
ditarjamahkeun sakeudeung, nyaeta, maot cahaya. Ieu patali jeung sajarah
kampung naga sorangan. Aranjeunna henteu terang asal-usul kampungna.
Masarakat Désa Naga nyebutkeun yén ieu téh dibalukarkeun ku kaduruk
arsip/sajarahna dina mangsa kaduruk Désa Naga ku Organisasi DI/TII
Kartosoewiryo. Dina waktos éta, DI/TII hoyong nyiptakeun nagara Islam di
Indonésia. Kampung Naga waktu harita leuwih ngadukung Soekarno jeung
kurang simpati kana pamaksudan Organisasi. Ku kituna, DI/TII anu teu
meunang simpati warga Kampung Naga, ngaduruk eta kampung nepi ka taneuh
taun 1956.

Aya sababaraha versi sajarah anu dicaritakeun ku sababaraha sumber,

diantarana, dina jaman Syekh Syarif Hidayatullah atawa Sunan Gunung Jati,
saurang hamba nu ngaranna Singaparana ditugaskeun pikeun nyebarkeun
agama Islam ka Kulon. Teras dugi ka wewengkon Neglasari anu ayeuna janten
Desa Neglasari, Kecamatan Salawu, Kabupaten Tasikmalaya. Di ieu tempat
Singaparana disebut Sembah Dalem Singaparana ku masarakat Kampung Naga.
Hiji poé manéhna narima naséhat atawa parentah pikeun tapa. Sajeroning
tapa, Singaparana meunang parentah yén manéhna kudu cicing di hiji tempat
anu ayeuna disebut Kampung Naga. Sanajan kitu, masarakat Kampung Naga
sorangan henteu percaya kana bebeneran sajarah versi ieu, alatan “obor
pareumeun” tadi.

3.Agama jeung sistem pangaweruh

Contona korsi, méja jeung ranjang. Imah teu tiasa gaduh panto
dina dua arah anu sabalikna. Sabab nurutkeun pamadegan masarakat
Kampung Naga, rejeki anu asup ka imah ngaliwatan panto hareup
moal kaluar ngaliwatan panto tukang. Ku sabab kitu, nalika masang
daun panto, aranjeunna salawasna ulah masang daun panto paralel
dina garis lempeng.
Dina widang kasenian, masarakat Kampung Naga miboga larangan atawa tabu
pikeun ngayakeun pintonan rupa-rupa kasenian ti luar Kampung Naga saperti
wayang golék, dangdut, pencak silat, jeung kasenian séjénna anu ngagunakeun
waditra goong. Sedengkeun kasenian anu jadi warisan karuhun masarakat
Kampung Naga nya éta layangan, angklung, beluk, jeung rengkong. Kasenian
beluk ayeuna geus jarang dipentaskeun, sedengkeun kasenian rengkong geus
teu dipikawanoh, utamana di kalangan generasi ngora. Tapi, pikeun masarakat
Kampung Naga anu rék lalajo kasenian wayang, pencak silat, jeung sajabana,
ieu kasenian téh diidinan dipintonkeun di luar wewengkon Kampung Naga.

Aya deui larangan atawa pantangan séjénna, nyaéta poé Salasa, Rebo jeung
Saptu. Masarakat Kampung Naga dilarang ngabahas adat jeung asal-usul
Kampung Naga. Masarakat Kampung Naga bener-bener ngahormat ka Eyang
Sembah Singaparna, anu jadi cikal bakal masarakat Kampung Naga.
Sedengkeun di Tasikmalaya aya hiji tempat anu disebut Singaparna, masarakat
Kampung Naga disebut Galunggung, sabab kecap Singaparna deukeut jeung
Singaparna, ngaran karuhun urang Kampung Naga.

Sistem kapercayaan masarakat Kampung Naga ngeunaan rohangan

diwujudkeun dina kapercayaan yén rohangan atawa tempat anu wates-watesna
tangtu dikawasa ku kakuatan-kakuatan anu tangtu. Patempatan atawa
wewengkon anu miboga wates jeung katégori anu béda saperti wates
walungan, wates antara pakarangan hareup imah jeung jalan, tempat antara
sawah jeung solokan, tempat mimiti asup cai atawa disebut Huluwotan, tempat
di lamping pasir, tempat antara. Kampung jeung leuweung, jeung saterusna,
mangrupa tempat dicicingan ku pasukan tangtu. Wewengkon anu miboga
wates-wates anu tangtu dicicingan ku roh-roh sarta dianggap angker atawa
angker pisan. Éta sababna di éta wewengkon masarakat Kampung Naga resep
ngajaga “sasajen” (sajén).
Kayakinan masarakat Kampung Naga dina mangsana diwujudkeun ku
kapercayaan kana naon anu disebut palintangan. Dina waktu-waktu nu tangtu
aya bulan atawa waktu nu dianggap goréng, dilarang atawa tabu pikeun
ngalaksanakeun pagawéan nu kacida pentingna saperti ngawangun imah,
nikahan, hitanan, jeung upacara adat. Waktu anu dianggap tabu disebut
larangan bulan. Bulan-bulan haramna tumiba dina bulan Sapar jeung bulan
Rhamadhan. Dina sasih-sasih ieu dicaram atawa tabu pikeun ngayakeun
upacara-upacara sabab saluyu jeung upacara ngasingkeun diri. Sajaba ti éta,
itungan pikeun nangtukeun poé alus dumasar kana poé sial dina unggal bulan,
sakumaha dibéréndélkeun di handap:

Muharram (Muharram) Saptu-Minggu 11.14

Sapar (Safar) Saptu-Minggu 1.20
Dinten Maulud (Rabiul Tsani) Saptu-Minggu 1.15
Silih Mulud (Rabi’ul Tsani) Senén-Selasa 10.14
Jumalid Awal (Jumadil Awwal) Senén-Salasa 10.20
Jumalid Akhir (Jumadil Tsani) Senén-Selasa 10.14
Poé Rajab (Rajab) Rebo-Kemis 12.13
Poé Rewah (Sya’ban) Rebo-Kemis 19.20
Puasa/Ramadhan (Ramadhan) Rebo-Kemis 9,11
Syawal (Syawal) nyaéta Jumaah 10.11
Hapit (Dzulqaidah) Jumaah 2.12
Rayagung (Dzulhijjah) Jumaah 6.20
Dina poé-poé jeung tanggal-tanggal ieu téh tabu pikeun ngayakeun pésta
kawinan atawa upacara-upacara, atawa khitanan. Upacara perkawinan tiasa
dilaksanakeun dina dinten-dinten upacara ngasingkeun diri dilaksanakeun.
Salian ti ngitung poé anu hadé pikeun ngamimitian pagawéan saperti upacara
kawinan, khitanan, ngawangun imah, jeung sajabana, dumasar kana poé sial
anu lumangsung dina unggal bulan.

4.Akses
Kendaraan pribadi: Ti Jakarta ka Kampung Naga jalurna Jakarta – Jalan Tol
Cikampek -> Gerbang Tol Purbaleunyi -> Gerbang Tol Cileunyi -> Nagreg -> arah
Kota Garut -> Cilawu -> Lokasi Kampung Naga.
Ti Bandung ka Kampung Naga jalurna Cileunyi -> Rancaekek -> Nagreg > - Leles
⁶ Kota Garut -> Cilawu -> lokasi Kampung Naga.
Angkot: Ti Jakarta, naek beus arah Kampung Rambutan – Garut – Singaparna,
turun di lokasi Kampung Naga.
Ti Bandung, make beus Diana Prima di Terminal Cicaheum, arah Bandung –
Garut – Tasikmalaya (Singaparna), tuluy eureun di Kampung Naga.

5.Pakean
Pakean tradisional suku naga. Pakean kalong hideung kabeh, malah aya
nu make baju batik jeung huluna corak batik oge.

6.Ciri
Sacara umum ciri-ciri masarakat Kampung Naga tina jihat sosial nya éta
miboga jiwa sosial anu luhur, hirup rukun, jeung hirup tradisional anu masih
kénéh napel dina kagiatan sapopoé.

Kampung Naga sorangan ngabogaan tugu Kujang raksasa (pakarang tradisional

Sunda) anu mangrupa ikon anyar di wewengkon Kampung Naga. Nurutkeun
Endut, éta monumén miboga ajén filosofis ka masarakat, nya éta ajén Sunda
anu kuat tina wangunan luhurna 5,5 méter.

7.Posisi
Imah-imah warga di Kampung Naga ngan ukur beunang hareupeunana
nyanghareup ka kalér atawa kidul. Susunan wewengkon padumukan geus
ditangtukeun ti generasi ka generasi ngaliwatan adat budaya lokal. Pikeun
nangtukeun arah imah, dilakukeun dumasar kana ultah salaki di hiji
kulawarga.28 Jan 2018

8.Larangan
Aturan séjén di Kampung Naga nyaéta ngeunaan jumlah imah anu teu
bisa nambahan. Aya 112 sadayana kalebet masjid, balai rapat sareng Bumi
Ageung. Salian ti éta, aya aturan atawa larangan pikeun ngarambah atawa asup
ka leuweung larangan atawa leuweung karamat peuntaseun walungan Ciwulan.

9. Khas
Geulis payung Desain payung ieu has pisan. Ngan aya dua motif, geometris
dina wangun wangunan, kayaning garis lempeng, kurva jeung garis putus. Kitu
ogé, non-geometris, dina wujud alam, kayaning manusa, sasatoan jeung
tutuwuhan. Payung Geulis dijieun tina awi, dirakit ku lawon jeung kertas.
Lajeng, motong sarta nempatkeun lem pati dina tungtung. Pigura jero dibéré
benang warna-warni supados katingali langkung éndah. Lajeng, payung
handmade ieu garing di panonpoé. Sanggeus éta, payung geulis dicét kalayan
gambar metot

10. Seni
Urang bisa manggihan kasenian di Kampung Naga anu ngawengku puisi,
tembang jeung musik dina wangun: Teureubang Gembrung, Teureubang Sajak,
Angklung Bareng, Karindung. Kasenian di Désa Naga sabenerna mah teu
kawatesanan ku waktu dipagelarkeun, ngan dina kanyataanana diwatesanan ku
masarakat nu bisa maénkeunana.

11.Bahasa
Basa anu digunakeun ku masarakat Kampung Naga nyaéta basa Sunda
Halus

12. Wangun Kearifan Lokal

Eusi ajén-inajén kearifan lokal nu aya di Kampung Naga patali jeung
pengelolaan lingkungan dumasar mitigasi bencana ngawengku: 1) Ajén Disiplin
jeung Kajujuran, 2) Ajén Kaagamaan, 3) Ajén Ta’at, 4) Ajén-inajén Gotong
royong jeung Gotong royong, 5) Ajén-inajén Basajan, Ramah jeung Mandiri.
13.Cahayaan
Aranjeunna ngajaga sistem hirup basajan, kalayan imah tradisional
dijieunna tina awi, hateupna jerami, sarta euweuh listrik. Masarakat Kampung
Naga ogé masih ngajaga ajén-inajén tradisional jeung budaya Sunda, saperti
tata busana, basa, ritual jeung tradisi kaagamaan.

BAB III
 PANUTUP
KACINDEKAN
Kampung Naga nyaéta kampung adat Sunda nu aya di Kabupatén
Tasikmalaya, Jawa Barat. Kampung ieu mangrupa kampung anu dicicingan ku
sagolongan masarakat anu kuat pisan dina ngajungjung adat istiadat titinggal
karuhun, dina hal ieu adat Sunda.
Kampung Naga mangrupa kampung adat Sunda anu masih dipiara
Ngalestarikeun adat istiadat jeung warisan budaya karuhunna. Kampung Naga
henteu Gampang kapangaruhan ku budaya modern. Siga, teu aya suplai listrik
Ayeuna. Padahal pamarentah nyadiakeun subsidi listrik gratis/ tapi warga
Kampung naga nampik eta. Padahal Kampung Naga mangrupa kampung adat
Tapi program pamaréntah, nyaéta 9 taun diajar, masih dilaksanakeun. Program
KB ogé dilaksanakeun. Jadi barudak indit ka sakola dimana aranjeunna lokasina
Luar Kampung Naga.
Kampung Naga bisa ngajaga tradisi jeung budayana Falsafah jeung panutan ti
sepuh, utamana dina tatanan kahirupan. Alus Hirup agama/pamaréntahan,
jeung tina norma adat. Kampung Naga ogé miboga kabudayaan atawa upacara
adat Anu dilaksanakeun sacara rutin unggal aya hajatan anu tangtu. Kawas
budaya Hajat Sasih Nyaéta budaya tradisional anu dilaksanakeun pikeun
miéling hari raya Islam. Hajat Sasih dilaksanakeun 6 kali dina sataun, nyaéta
dina perayaan Taun Anyar Karek hijriyah dina sasih Muharam, Maulid Nabi
Muhammad SAW, patengahan Taun di Djumaddil Akhir, bulan suci Ramadhan
dina wengi Nisfu Sya’ban, libur Idul Fitri jeung Idul Adha. Loba tempat ibadah
anu mindeng dilarang asup Ku saha waé sabab dianggap tempat anu sakral
sahingga ieu tempat ngan ukur bisa diasupan ku jalma-jalma anu tangtu jeung
dihormat. Husus. Tempat suci ieu boga pager pikeun ngajaga wangunan Tina
kajadian anu teu dipikahoyong.
SARAN
1.Akademis
a) Pikeun panalungtik, ieu bisa dipaké salaku rujukan, titik rujukan atawa
kasampurnaan anyar sudut pandang béda.
b) Pikeun nu maca, dipiharep ieu panalungtikan bisa nambahan
pangaweruh Jeung wawasan anyar ngeunaan kabudayaan di Kampung
Naga.
2. Praktis
a) Pamaréntah dipiharep leuwih merhatikeun poténsial kabudayaan anu
kudu dipiara jeung difasilitasi, upamana nyadiakeun aksés jalan hadé
atawa infrastruktur.
b) Pikeun masarakat Kampung Naga, dipiharep bisa ngajaga kalestarian
Adat jeung budaya di Kampung Naga.
 DAFTAR PUSTAKA
Daftar Pustaka
https://pangandaran.inews.id
https://estheses.uinsgd.ac.id
https://jurnal.fkip.unmul.ac.id
https://bappeda.jabarprov.go.id
https://www.kompasiana.com
https://publikasiilmiah.ums.ac.id
https://www.merdeka.com
https://kumparan.com
https://detik.com
https://journal.unesa.ac.id
https://brainly.co.id
https://www.wikipedia.org
https://www.detik.com
https://m.kumparan.com

Penulis: Farah Khairunnisa