JAK UPORZĄDKOWAĆ CHRONOLOGICZNIE

WYDARZENIA NA PODSTAWIE
PRZEKROJU GEOLOGICZNEGO?
LITOSFERA
01-10-2022
 Przykład
Poniżej przedstawiono przekrój geologiczny pewnego obszaru.
Na podstawie przekroju geologicznego uporządkuj chronologicznie wydarzenia, które wystąpiły
na omawianym obszarze.

1. Występowanie słonych jezior w klimacie suchym.

2. Występowanie bagien w klimacie wilgotnym.
3. Zlodowacenie obszaru.
4. Przerwanie ciągłości warstw skalnych
i ich pionowe przesunięcie.
5. Ruchy górotwórcze.
6. Powstanie intruzji magmowych.
7. Powstanie powierzchni zrównania.
8. Akumulacja serii osadów w zbiorniku wodnym.
9. Erozja skał powstałych na lądzie.
 Jak uporządkować chronologicznie wydarzenia na podstawie przekroju geologicznego?

Krok 1.
Przeanalizuj legendę przekroju geologicznego.

Odczytaj z legendy nazwy skał, a następnie dopasuj je do poszczególnych warstw na przekroju.

glina zwałowa

sól kamienna
węgiel brunatny

wapień koralowy

piaskowiec

zlepieniec

granit
 Jak uporządkować chronologicznie wydarzenia na podstawie przekroju geologicznego?

Krok 2.
Przeanalizuj przekrój geologiczny i ustal, które skały są najstarsze, a które – najmłodsze.

najmłodsza skała: glina zwałowa
Na przekroju geologicznym układ warstw skalnych wskazuje
na ich względny wiek. Dlatego analizę przekroju geologicznego
rozpocznij od warstw skalnych znajdujących się najgłębiej.
Warstwy leżące niżej są bowiem starsze od tych, które leżą
powyżej. Pamiętaj, że od tej zasady, nazywanej zasadą
superpozycji, jest wiele odstępstw, które mogą być wynikiem:
• erozji skał,
• działalności człowieka,
• występowania uskoków tektonicznych i intruzji
magmowych.

Na obszarze przedstawionym na przekroju najstarszą skałą jest

zlepieniec, a najmłodszą – glina zwałowa.

najstarsza skała: zlepieniec

 Jak uporządkować chronologicznie wydarzenia na podstawie przekroju geologicznego?

Krok 3.
Przypomnij sobie informacje na temat genezy skał widocznych na przekroju.

Glina zwałowa jest efektem zlodowacenia.

Sól kamienna powstaje wskutek wytrącenia soli w wyniku odparowania
wody w słonym zbiorniku (w morzu lub jeziorze) w warunkach suchego
i ciepłego klimatu.
Węgiel brunatny świadczy o rozwoju bujnej roślinności, a następnie
o jej rozkładzie.

Zlepieńce, piaskowce i wapienie koralowe powstają w środowisku

wodnym.

Granit jest skałą głębinową (plutoniczną), powstałą w wyniku

krystalizacji magmy głęboko pod powierzchnią Ziemi.
 Jak uporządkować chronologicznie wydarzenia na podstawie przekroju geologicznego?

Krok 4.
Pamiętaj, że procesy zachodzące na Ziemi są młodsze niż warstwy skalne, które im podlegają.

Jak wynika z przekroju, seria skał osadowych złożona ze zlepieńców, piaskowców i wapieni koralowych powstała wcześniej,
niż doszło do ruchów górotwórczych (świadczy o tym sfałdowanie tych warstw). Intruzja magmowa (granitowa) jest
młodsza niż skały, w których się znajduje, a do przecięcia uskokiem i przemieszczenia wymienionych wcześniej warstw
skalnych musiało dojść po ich powstaniu.

deformacja serii skał

złożonej ze zlepieńców,
piaskowców i wapieni
koralowych w postaci
fałdu
intruzja magmowa
(granitowa)

uskok
 Jak uporządkować chronologicznie wydarzenia na podstawie przekroju geologicznego?

Krok 5.
Pamiętaj, że występujące na przekroju powierzchnie zrównania świadczą o intensywnej erozji
w miejscach ich występowania.

Na przekroju widać, że wyraźnie zerodowane zostały warstwy skalne leżące pod węglem brunatnym. Oznacza to, że pokłady
węgla brunatnego powstały po zniszczeniu przez procesy erozyjne górnych części warstw skalnych budujących fałdy.

powierzchnia zrównania i zerodowane górne

części warstw skalnych budujących fałdy
 Jak uporządkować chronologicznie wydarzenia na podstawie przekroju geologicznego?

Krok 6.
Ustal względny wiek zagłębienia terenu. zagłębienie terenu przecinające
poziomo ułożone warstwy skalne
Warstwy węgla brunatnego, soli kamiennej oraz gliny
zwałowej są ułożone poziomo jedna na drugiej. Zatem,
zgodnie z zasadą superpozycji, najmłodszą warstwą
skał jest glina zwałowa będąca efektem zlodowacenia,
a najstarszą – węgiel brunatny. Jednocześnie ciągłość
tych warstw skalnych jest zaburzona zagłębieniem
terenu (np. doliny). Oznacza to, że wszystkie warstwy,
które przecina to zagłębienie, są od niego starsze.
Po obu jego stronach występują te same warstwy.
Można zatem wnioskować, że znajdowały się one
dawniej również w zagłębieniu terenu, lecz zostały
zerodowane, np. przez rzekę.

Odpowiedź:
nowaterazmatura.pl

© Copyright by Nowa Era Sp. z o.o.