4

Pag-aari ng Pamahalaan
HINDI IPINAGBIBILI

Health 4
Ikalawang Markahan - Modyul 7
Linggo 10: Kalinisan sa Kapaligiran:
Sakit Maiwasan

Kagawaran ng Edukasyon Republika ng Pilipinas

Health – Grade 4
Alternative Delivery Mode
Ikalawang Markaha - Modyul 7:
Unang Limbag, 2020

Paunawa hinggil sa karapatang – isip. Isinasaad ng Seksyong 176 ng Batas ng

Pambansa Bilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-isip sa ano mang akda ng
Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna ang pahintulot ng pamahalaan o
tanggapan kung saan ginawa ang isang akda upang magamit sa pagkakakitaan ang
nasabing akda. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang
patawan ng bayad na royalty bilang kondisyon.

Ang mga akda / materyales (mga kwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng
produkto o brand names, tatak o trademarks, atbp.) na ginamit sa aklat na ito ay sa
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsikapang mahanap at mahingi ang
pahintulot ng mga may karapatang-ari upang magamit ang mga akdang ito. Hindi inaangkin ni
kinakatawan ng mga tagapaglathala (publishiers) at may-akda ang karapatang-aring iyon.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon – Division of Valencia City

Schools Division Superintendent: Rebonfamil R. Baguio
Development Team of the Module
Authors: Rechel A. dela Luna

Editor: Marina A. Impig

Reviewers: Freddie L. Palapar – PSDS

Verginia B. De Asis

Illustrator: Agnes Valerie D. Noval

Layout Artists: John Rimmon I. Taquiso

Management Team:
Chairperson: Rebonfamil R. Baguio
Schools Division Superintendent
Co-Chairperson: Eugene I. Macahis, Jr.
Asst. Schools Division Superintendent
Members: Jayvy C. Vegafria, CID Chief ES
Jourven B. Okit, EPS – MAPEH
Analisa C. Unabia, EPS – LRMS
Joan Sirica V. Camposo, Librarian II
Israel C. Adrigado, PDO II

Inilimbag sa Pilipinas ng:

Department of Education - Division of Valencia City
Office Address: Lapu-lapu Street, Poblacion, Valencia City 8709
Telefax: (088) 828-4615
Website: deped-valencia.org

1
 4
Health
Ikalawang Marka - Modyul 7:
Linggo 10: Kalinisan sa Kapaligiran:
Sakit Maiwasan

Ang kagamitan sa pagkatutong ito ay magkatuwang na

inihanda ta sinuri ng mga guro mula sa mga pampublikong
paaralan. Hinihikayat namin ang mga guro at iba pang
propesyonal na nasa larangan ng Edukasyon na magpadala
ng kanilang puna o komento at rekomendasyon sa Kagawaran
ng Edukasyon sa pamamagitan ng email na ito:
region10@deped.gov.ph.

Lubos naming pinapahalagahan ang inyong mag puna at

rekomendasyon.

Kagawaran ng Edukasyon Republika ng Pilipinas

2
3
Panimula

Mga mag-aaral, ang modyul na ito ay ginawa para sa inyo. Ito

ay makatutulong na mapadali ang inyong pag-unawa sa mga araling
nakapapaloob dito.

Ang gagawain niyo lamang ay basahin at intindihin nang mabuti

ang mga panuto sa bawat gawain upang makamit ang mithiin ng
modyul na ito.

Sa modyul na ito, ikaw ay makagagawa ng mga nakaugaliang

pagtataguyod ng kalinisan sa kapaligiran upang maiwasan at
makontrol ang mga nakakahawang sakit. Kaya ihanda ang sarili para
sa mabisang pagkatuto at masayang karanasan.

Mga paalala sa mga Guro

Inirerekomenda na masubaybayan ang

lahat ng mga gawain ng mga mag-aaral
upang lubusang mapakinabangan nila ang
nilalaman ng modyul na ito.

4
i
 Alamin

Ang kapaligiran ay isa sa mga pinagmulan ng mga nakakahawang

sakit dito sa mundo.

Ano-ano kaya ang dapat mong gawin upang makontrol ang

pagkalat sa mga nakakahawang sakit?

Ano-ano ang pwede mong gawin upang makatulong ka sa iyong

pamayanan na mapanatili ang kalinisan?

Mga layunin sa pagkatuto:

Makagagawa sa mga nakaugaliang pagtataguyod ng kalinisan

sa kapaligiran upang maiwasan at makontrol ang pagkalat ng mga
nakakahawang sakit

Upang makamit ang layunin na inilalahad sa itaas, gawin ang

sumusunod na mga hakbang:

• Basahin at unawain nang mabuti ang aralin.

• Sundin at gawin ang inilalahad na panuto sa bawat pagsasanay.

• Sagutin ang lahat na mga tanong.

5
ii
Icons sa Modyul

Alamin Ang bahaging ito ay naglalaman ng

layunin sa pagkatuto na inihanda
upang maging gabay sa iyong
pagkatuto.
Subukin Ito ay mga pagsasanay na sasagutin
upang masukat ang iyong dating
kaalaman at sa paksang tatalakayin

Balikan Ang bahaging ito ay may kaugnayan

sa nakaraang aralin at sa iyong
bagong matututunan

Tuklasin Ipakikilala ang bagong aralin sa

pamamagitan ng gawaing pagkatuto
bago ilahad ang paksang tatalakayin

Suriin Ito ay pagtatalakay sa pamamagitan

ng gawain sa pagkatuto upang
malinang ang iyong natuklasan sa
pag-unawa sa konsepto.
Pagyamanin Ito ay mga karagdagang gawain na
inihanda para sa iyo upang ikaw ay
magiging bihasa sa mga kasanayan.

Isaisip Mga gawaing idinisenyo upang

maproseso ang inyong natutunan
mula sa aralin.

Isagawa Ito ay mga gawaing dinisenyo upang

maipakita ang iyong mga natutunan
na kasanayan at kaalaman at ito ay
magamit sa totoong sitwasyon.
Tayahin Ang pagtatasang ito ay ginamit
upang masusi ang inyong antas ng
kasanayan sa pagkamit ng layunin
sa pagkatuto
Karagdagang Ito ay mga karagdagang gawaing
Gawain pagkatuto na dinisenyo upang mas
mahasa ang iyong kasanayan at
kaalaman.

6 iii
 Subukin

Panuto: Basahing mabuti ang mga tanong. Isulat sa

patlang ang tamang sagot.

______ 1. Napansin mong maraming langaw, ipis, at daga sa

basurahang malapit sa inyong bahay, ano ang iyong
gagawin?
A. magpapaskil ako ng babalang “BAWAL ANG
MAGTAPON DITO!”
B. gagamit ako ng insect spray at panlason sa daga
C. palilinisan ko ito sa aking mga kapatid
D. magkukunwaring hindi ito napansin

______ 2. Maiiwasan ang paglaganap ng dengue sa isang

pamayanan
sa pamamagitan ng ________.
A. pagkain ng masustansiyang pagkain.
B. paglilinis ng mga kanal at paligid.
C. pagdidilig ng mga halaman.
D. pagsusunog ng plastik.

______ 3. Nakita mong nilalangaw at walang takip ang iyong

basurahan, ano ang iyong gagawin?
A. Sisigan ito C. hindi papansinin
B. tatakpan ko ito D. patatakpan ko sa ate ko

______4. Alin ang nagpapakita ng pakikiisa sa pagpapanatili ng

kalinisan sa pamayanan?
A. Paglilinis ng tahanan
B. Wastong pagtatapon ng basura
C. Paglilinis ng bakuran
D. Paglilinis ng katawan

_______5. Napansin mong ang ulam na nakahain ay dinapuan ng

maraming langaw, ano ang iyong gagawin?
A. Ipakakain ko ito sa aso.
B. Iinitin ko ito bago ko ito ulamin.
C. Ibibigay ko ito sa aming kapitbahay.
D. Aalisin ko ang mga itlog ng langaw bago ko ito ulamin.

7
iv
 Z

Aralin Kalinisan sa
1 Kapaligiran:Sakit
Maiwasan
Tayo ay nakatira sa iba’t ibang uri ng kapaligiran. Alam natin na
pwede tayong makakuha ng sakit mula sa kapaligiran. Lalong lalo na
kapag ito ay marumi at walang linis.

Sa yunit na ito ay nasasanay o nakagagawa ng mga personal

na gawi at kalinisan sa kapaligiran upang maiwasan at makontrol ang
mga nakakahawang sakit. Inaasahan din na makatutulong ang yunit
na ito upang higit na pahalagahan at isagawa ang mga gawaing
pangkalusugan laban sa mga sakit.

Balikan

Ang pagsasagawa ng mga tamang gawaing pangkalusugan ay

makaiiwas sa pagkakaroon ng nakahahawang sakit.

Ano-ano ang mga pamamaraan ug masugpo ang pagkalat ng

impeksiyon?

1. Ugaliin ang wastong pag-ubo at pagbahing.

2. Ugaliin ang palagiang paghuhugas ng kamay.
3. Ugaliin ang paggamit ng guwantes kapag hahawak ng body
fluid gaya ng dugo, ihi, laway, sipon.
4. Ugaliing linisan ang mga kontaminadong lugar at kagamitan.
5. Ugaliin ang pagpapabakuna sa tamang panahon.
6. Ugaliin ang pagkain ng balanse, regular na pag-eehersisyo,
at pagkakaroon ng sapat na tulog at pahinga.
7. Ugaliin ang pagkonsulta sa doktor kung kinakailangan.

8
 Tuklasin

Panuto: Suriin ng mabuti ang larawan sa ibaba.

Pagkatapos, sagutin ang mga tanong sa ibaba.

 Ano ang ginagawa ng bata?

___________________________

 Nakatutulong ba siya sa
kalinisan ng pamayanan?

___________________________

 Ano ang dapat mong gawin

kung makikita ka ng ganito sa
inyong pamayanan?

___________________________

___________________________

___________________________

 Ano ang iyong magagawa sa iyong pamayanan upang

maiwasan at makontrol mo ang nakahahawang sakit?

________________________________________________

________________________________________________

________________________________________________

9
 Suriin

Paano natin mapanatiling malinis ang ating pamayanan upang

maiwasan ang nakahahawang sakit?

 Kapag may basurahang nilalangaw, iniipis at may mga daga

ay dapat magpaksil ng babalang “BAWAL ANG MAGTAPON
DITO”
 Maglilinis ng mga kanal at paligid upang maiwasan ang
pagkakaroon ng dengue.

Ano ang magagawa mo sa iyang sarili upang maiwasan ang

nakahahawang sakit?

 Huwag ugaliing kumain ng mga

pagkain tulad ng barbecue,
isaw, tainga, fishball, kikiam at
squid ball na nilalangaw.
 Maligo araw-araw
 Maghugas ng kamay

Ano-ano ang mga batas na ipinaiiral ng pamahalaan para sa

ating kalusugan?

Batas/Ordinansa na ipinaiiral para sa kalusugan ng

mamamayan
1. Wastong pagtatapon ng basura at dumi.
Hindi dapat itapon kahit saan ang iyong basura at dumi.
2. Pagpapagawa ng malinis na palikuran. Kinakailangan na may
palikuran ang bawat bahay. Hindi ka dapat nagdudumi kahit
saan. Tulad ng pag-ihi sa pader o pagdumi sa kanal.
3. Pagbabawal ng mga alagang hayop sa daan.
4. Pagsusuring pangkalusugan ng mga nagsisipagtinda at
naghahanda ng pagkain gaya, ng kusinera at serbidora.
Kinakailangan silang kumuha nang sertipiko galing sa health
center.

10
 Pagyamanin

 Ano-ano ang mga batas na ipinaiiral ng gobyerno para sa

ating kalusugan?

_____________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

 Magbigay ng mga gawain na makatutulong sa kalinisan sa

kapaligiran upang makontrol ang nakahahawang sakit.

_____________________________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

 Ano ang mabuting gawi na puwede mong gawin upang

maiwasan ang nakahahawang sakit?

___________________________________________________________

___________________________________________________________

___________________________________________________________

___________________________________________________________

11
 Isaisip

Batas/Ordinansa na ipinaiiral para sa kalusugan ng

mamamayan
1. Wastong pagtatapon ng basura at dumi
2. Pagpapagawa ng malinis na palikuran
3. Pagbabawal ng mga alagang hayop sa daan
4. Pagsusuring pangkalusugan ng mga nagsisipagtinda at
naghahanda ng pagkain gaya, ng kusinera at serbidora

1. Anong batas ng kalusugan ang iyong nilalabag kung ang

inyong basura ay nakalatag sa daan?

________________________________________________

2. Kung ikaw ay may tindahan o karenderya, anong batas ang

iyong dapat ipinaiiral?

_________________________________________________

_________________________________________________

3. Ikaw ay may alagang hayop tulad nang aso, walang sariling

kulungan, anong batas o ordinansa na iyong nilalabag?

________________________________________________

4. Ikaw ay naghahanap nang palikuran dahil ihing-ihi kana o

gusto mo nang dumumi. Anong batas o ordinansa ang iyong
sinusunod para sa kalinisan ng kapaligiran?

________________________________________________

12
 Isagawa

Panuto: Isulat sa patlang ang impormasyong hinihingi.

Health Flash Notice

Ang pagkalat ng _____________ sa pamayanan
ng Smokey Mountain ay nagbigay pangamba sa mga
lokal na opisyal ng barangay. Ang ______________ ay
isang nakahahawang sakit sanhi ng ______________.
Nakahahawa at kumakalat ang sakit na ito sa
pamamagitan ng:

• __________________________________

• __________________________________

Karaniwang sintomas nito ay:

• __________________________________

• __________________________________

• ___________________________________
Kung ang isa sa inyong mga kasama sa bahay ay
nakitaan ninyo ng mga sintomas na nabanggit,
makipag-ugnayan kaagad o ipagbigay alam agad
ito sa:

• __________________________________

• __________________________________
Ang sumusunod ay mabisang paraan upang ito ay
maiwasan :

• ___________________________________

• ___________________________________

• ___________________________________

13
 Tayahin

Panuto: Basahing mabuti ang mga tanong. Isulat s

patlang ang tamang sagot.

______ 1. Nakita mong nilalangaw at walang takip ang iyong

basurahan, ano ang iyong gagawin?
A. Sisigan ito C. hindi papansinin
B. tatakpan ko ito D. patatakpan ko sa ate ko

______2. Alin ang nagpapakita ng pakikiisa sa pagpapanatili ng

kalinisan sa pamayanan?
A. Paglilinis ng tahanan
B. Wastong pagtatapon ng basura
C. Paglilinis ng bakuran
D. Paglilinis ng katawan

______3. Napansin mong ang ulam na nakahain ay dinapuan ng

maraming langaw, ano ang iyong gagawin?
A. Ipakakain ko ito sa aso.
B. Iinitin ko ito bago ko ito ulamin.
C. Ibibigay ko ito sa aming kapitbahay.
D. Aalisin ko ang mga itlog ng langaw bago ko ito ulamin.

_______4. Napansin mong maraming langaw, ipis, at daga sa

basurahang malapit sa inyong bahay, ano ang iyong
gagawin?
A. magpapaskil ako ng babalang “BAWAL ANG
MAGTAPON DITO!”
B. gagamit ako ng insect spray at panlason sa daga
C. palilinisan ko ito sa aking mga kapatid
D. magkukunwaring hindi ito napansin

______ 5. Maiiwasan ang paglaganap ng dengue sa isang

pamayanan
sa pamamagitan ng ________.
A. pagkain ng masustansiyang pagkain.
B. paglilinis ng mga kanal at paligid.
C. pagdidilig ng mga halaman.
D. pagsusunog ng plastik.

14
 Karagdagang Gawain

Lagyan ng tsek (/) ang kahon ng iyong sagot. Isulat ang

impormasyong hinihingi sa patlang.

Barangay/Tirahan:

Pangalan ng Ama:

Pangalan ng Ina:

Bilang ng Kapatid: ____________ Bilang ng Buhay:

_____________
Uri ng Bahay: Kubo Bungalow Apartment
Up and Down
Ang bahay ba ninyo ay: Sarili Hindi
Malinis ba ang inyong bahay? Oo Hindi
May sarili ba kayong palikuran? Mayroon Wala
Anong uri ito? Karaniwan may flush
Antipolo (Nakabutas sa lupa)
Ano ang pinagkukunan ng inyong tubig? Poso Balon
Tubig-ulan/ilog/batis Gripo
Gaano ka kadalas maligo? Araw-araw lingguhan
Tuwing ika-2 araw iba pa(banggitin)
Mayroon bang may sakit sa inyo? Mayroon Wala
Ano ang sakit niya? Ubo Sipon Lagnat TB
Hepatitits Iba pa (banggitin)
Gaano na katagal ang kaniyang sakit? 1-5 araw
Mahigit isang linggo isang buwan na mahigit isang taon
na
Nagpatingin na ba siya sa doctor? Oo Hindi
Umiinom ba siya ng gamot? Oo Hindi
Anong gamot ang iniinom niya? Inireseta ng doctor
Halamang Gamot
Saan kayo natatapon ng basura? Kompos Kinukuha ng
Basurero Sinusunog Sa bakanteng lote

15
 Susi sa Pagwawasto

Subukin
1. A
2. B
3. B
4. B
5. A

TUKLASIN
1. Nagtatapon ng basura
2. nakatutulong
3. takpan at maglagay ng babala na bawal
mgtapon ng basura

ISAISIP
Wastong pagtatapon ng basura at dumi
2. Pagsusuring pangkalusugan ng mga nagsisipagtinda at
naghahanda ng pagkain gaya, ng kusinera at serbidora
3. Pagbabawal ng mga alagang hayop sa daan
4. Pagpapagawa ng malinis na palikuran

TIYAHIN
1. B
2. B
3. A
4. A
5. B

16
Sanggunian:

Taño, Mila C.,et.al., (2015). Edukasyong Pangkatawan at

Pangkalusugan 4, Kagamitan ng Mag-aaral VICARISH
Publication and Trading, Inc.

17
 For inquiries and feedback, please write or call:

Department of Education – Division of Valencia City

Lapu - Lapu Street, Poblacion, Valencia City 8709

Telefax: (088) 828 - 4615

18