INTRODUKSIYON: KONTEKSTWALISADONG
KOMUNIKASYON SA FILIPINO
KONKOMFIL- Isang praktikal na kursong
nagpapalawak at nagpapalalim ng
kontekstwalisadong komunikasyon sa
wikang filipino ng mga mamamayang
pilipino sa kani-kanilang komunidad sa
partikular at sa buong lipunang pilipino sa
pangkalahatan.
KONTEKSTWALISADO- nangangahulugang
mahirap maunawaan ang nilalaman o
konteksto kung hindi naiintindihan ang
kahulugan nito.
KOMUNIKASYON- tawag sa isang proseso
ng pagpapadala at pagtanggap ng
mensahe. Ito ay nagmula sa salitang Latin
na “Communis” na nangangahulugang
panlahat.
DALAWANG URI NG KOMUNIKASYON-
❖ BERBAL
❖ DI-BERBAL
KONTEKSTWALISADONG KOMUNIKASYON
✓ Isang paraan sa paggamit ng wikang
Filipino sa pagsasalita sa kapwa tao
at pagsusulat gamit ang wikang
Filipino.
✓ Nakatuon dito ang pakikinig sa tao
at pagsusulat gamit ang wika natin,
ang wikang Filipino.
TANGGAL WIKA- ay isang alyansang
binubuo ng mga dalubwika, guro, mga mag-
aaral, at iba pang nagmamahal sa wika
upang isulong ang patuloy na pagyabong ng
wika.
PILIPINO- ang tawag sa TAONG naninirihan
sa PILIPINAS.
FILIPINO- ito ang WIKANG ginagamit ng
mga naninirahan sa Pilipinas, ang
pambansang wika ng mga PILIPINO.
MANUEL L. QUEZON- ama ng wikang
filipino.
BIENVENIDO LUMBERA-
WIKA- inilalarawan bilang identidad ng
isang bayan o bansa, kaluluwa o
sumasalamin sa ating kultura at ang
naguugnay sa isa’t isa.
✓ Ito ay mahalaga sa sarili, kapwa at
lipunan.
ANG WIKA
• Ito ay sistema ng mga tunog,
arbitraryo na ginagamit sa
komunikasyong pantao. (Hutch)
• Sa pag-aaral ni Constatino (2007),
Ang wikaay maitutuing na behikulo
ng pagpapahayag ng damdamin,
isang instrumento sa pagtatago at
pagsisiwalat ng katotohanan.
• Personal ang gamit ng wika sa
pagpapahayag ng personalidad at
damdamin ng tao. Nakasalalay ang
mga pangungusap na padamdam o
anumang saloobin. (Mendoza, 2007)
• Sinabi ni Gleason, ang wika ay
masistemang balangkas na
sinasalitang tunog na isinasaayos sa
paraang arbitraryo. Ang mga tunog
ay hinugisan/binigyan ng mga
makabuluhang simbolo na
pinagsama-sama upang makabuo
ng salita na gamit sa pagbuo ng
mga kaisipan.
• Naniniwala naman si Dr. Fe Oranes
(2002) na matutuhan ang wika
upang sila ay makapaghanapbuhay,
makipamuhay sa kanilang kapwa at
mapahalagahan nang lubusan ang
kagandahan ng buhay na kanilang
ginagalawan.
• Inilalarawan bilang identidad ng
isang bayan o bansa, kaluluwa o
sumasalamin sa isa’t isa.
KALIKASAN NG WIKA
• Ang lahat ng wika ay binubuo ng
mga tunog.
• Ang lahat ng wika ay may katumbas
na simbolo o sagisag.
• Ang lahat ng wika ay may estraktura
• Ang lahat ng wika ay nanghihiram
 • Ang lahat ng wika ay dinamiko pagiging mandatoring wikang
• Ang lahat ng wika ay arbitraryo panturo nito sa ilalim ng CMO No.
59, Series of 1996.
YUNIT I: MGA POSISYONG PAPEL HINGGIL
▪ Oktubre 3, 2012, Sinimulan ng mga
SA FILIPINO AT PANITIKAN SA KOLEHIYO
instruktor ng filipino sa kolehiyo ang
TANGGOL WIKA- isang alyansang binubuo pagpapalaganap ng isang petisyon.
ng mga dalubwika, guro, mga mag-aarl, at
MGA ABUGADONG NAGHANDA NG
iba pang nagmamahal sa wika upang
PETISYON
isulong ang patuloy na pagyabog ng wika.
1. Atty. Maneeka Sarzan (abogado ng
Noong 2011, kumakalat na ang plano ng
ACT Partylist)
gobyerno kaugnay ng pagbabawas ng mga
2. Atty. Greogorio Fabios (abogado ng
asignatura sa kolehiyo.
ACT)
▪ Hunyo 21, 2014 nabuo ang tanggol 3. Dr. David Michael San Juan
wika sa isang konsultatibong forum
POSISYONG PAPEL- isang pasulat na
sa DLSU-Manila
gawaing akademiko kung saan inilalahad
▪ 500 delegado mula sa 40 paaralan,
ang paninidigan sa isang napapanahong
kolehiyo, unibersidad, organisasyong
isyu na tumutukoy sa iba’t ibang larangan
pangwika at pangkultura.
tulad ng edukasyon, politika, batas, at iba.
▪ April 15, 2015- nagsampa ng kaso
sa Korte Suprema ang Tanggol Wika “Patngtatanggol sa wikang Filipino,
▪ Anti-Filipinong CHED Memorandum tungkulin ng bawat Lasalyano” DLSU,
Order (CMO) No. 20, Series of 2013 Manila
▪ Abril 21, 2015- Temporary
Ang pagkakaroon ng asignaturang Filipino
Restraining Order (TRO)
ay nakapag aambag sa pagiging mabisa ng
▪ Binawi ng Korte Suprema ang TRO
community engagement.
noong 2019
▪ House Bill 223 “Ang paninindigan ng kagawaran ng
Filipino ng Pamantasang Ateneo de Manila
MGA NANGUNGUNA SA PAGSAMPA NG
sa Suliraning Pangwikang Umuugat sa
KASO
CHED Memorandum Orded No. 20, Series of
1. Dr. Bienvenido Lumbera 2013” ADMU
2. ACT Teachers Partylist Rep. Antonio
➢ “Hindi lamang midyum ng pagtuturo
Tinio
ang Filipino isa itong disiplina.
3. Anakpawawis Partylist Rep.
Lumilikha ito ng sariling larangan ng
Fernando Hicap
karunungan na nagtatampok sa
4. Kabataan Partylist Rep. Terry Ridon
pagka Filipino sa anumang usapin sa
5. Mahigpit 100 propesor sa iba’t ibang
loob at labas ng akademya. Dapat
unibersidad.
patuloy itong ituro sa antas ng
▪ Hunyo 28, 2013, CMO No. 23, Series
tersiayryo at gradwado bilang
of 2013: Walang filipino sa planong
integral na bahagi ng anuman
kurikulum ng CHED sa ilalim ng
edukasyong propesyonal…”
Kto12
▪ Seksyon 3 ng CMO No. 20, Series of “Susi ng kaalamang Bayan” UP, Diliman
2013, naging opisyal din ang Filipino
➢ “Nasa wika ang pagtatanyag ng
bilang midyum ng pagtuturo, mula
kaalamang lokal-mga kaalamang
sa dating pagiging mandatoring
patuloy na hinubog at humuhubog sa
wikang panturo, mula sa dating
bayan. Sariling wika rin ang
 pinakamabisang daluyan para
mapalaganap ang dunong bayan at
kaalamang pandayan sa akademya.”
Paninindigan ng Kagawaran ng
Filipinolohiya ng Politeknikong Unibersidad
ng Pilipinas- PUP
➢ “Umiiral sa reyalidad sa Pilipinas
ang Filipino ay wikaing panlahat,
umiiral at ginagamit sa araw-araw
na pakikipagtalastasan ng mga
Pilipino”
“Ang paaralan ang nagiging kanugnog ng
tahanan kung saan lalong pinapandayang
pagkato ng bawat indibidwal. Ito ang
siyang nagbibigay ng katuturan sa mga
karaniwang karanasan at nagpapaliwang
ng mga bagay sa mas malalim na
perspektibo” Philippine Normal University.
YUNIT 1. ARALIN 2: FILIPINO BILANG WIKA
NG KOMUNIKASYON SA KOLEHIYO AT IBA
PANG MATAAS NA ANTAS
BATAS REPUBLIKA BLG. 7104- Ahensya ng
gobyerno na nangangalaga at nagpapatuloy
sa pagpapaunlad ng wikang Pambansa at
iba pang wika sa bansa.
ARTIKULO XIV, SEKSIYON 6 “Subject to the
provisions of law and as the congress may
deem appropriate, the Government shall
take steps to initiate and sustain the use of
Filipino as a medium of official
communication and as language of
instruction in the educational system.”
EXECUTIVE ORER NO. 335 “Nag-aatas sa
lahat ng mga
kagawaran/kawanihan/opisina/instrumental
iti ng pamahalaan na Magsasagawa ng
mga Hakbang na Kailangan para sa
Layuning Magamit ang Filipino sa Opisyal
na mga Transaksyon, Komunikasyon at
Korespondensiya.”
FILIPINO- ang wikang ginagamit sa
paglinang at pagpapalaganap ng isang
edukasyon na nagtataguyod ng kapakanan
ng bansa, nagpapayman ng diwang
mapagtanong at mapanlikha at umuugat sa
buhay at pakikibaka ng nakararami.
(Lumbera et al. 2007)
AGOSTO 10, 2014
Inilathala ni G. David Michael San Juan ang
kaniyang artikulong 12 Reasons to Save the
National Language.
1. Nasasaad sa Artikulo XIV, Seksiyon 6
ng konstitusyon ng bansa.
2. Epektibong gamit ng Filipino bilang
wikang panturo kung ito ay ituturo
rin bilang isang sabjek o disiplina.
3. Globalisasyon at ASEAN integration
4. Paraan ng paglinang ng napag-
aralan at napagtalakayan sa
hayskul.
5. Ang Filipino at Panitikan ay parehas
sa College. Readiness Standard sa
CHED’s Resolution no. 298-2011.
6. Ang resulta ng National Achievement
Test sa Filipino ay mababa pa rin sa
itinalagang lebel ng masteri ng
Kagawaran ng Edukasyon.
7. Hindi kaya sa senior hayskul
masakop lahat ng content at
performance standards na
kasalukuyan ng itinuturo sa kolehiyo.
8. Filipino ang wikang pambansa at
sinasalita ng nasa 99% ng
populasyon.
9. Kaugnay naman ng mga bansang
nagpapatupad din ng K-12 tulad ng
estados Unidos, Malaysia at
Indonesia ang kanilang wikang
pambansa at panitikan ay mandatori
na core courses sa kolehiyo.
10. Dinagdag pa niya na maraming
panukala na isinumite sa CHED
upang gamitin ang Filipino sa
multi/interdisiplinari na
pamamaraan.
11. Ipinahayag din ni G. San Juan na
matagal nang namamayagpag ang
Ingles sa kurikulum ng kolehiyo mula
noong 1906 samantalang ang
Filipino ay nito lamang 1996
 12. Ang Filipino ay isang pandaigdigang
wika na itinuturo at pinag-aaralan
sa mahigit walumpong institusyon at
unibersidad sa ibang bansa.
(G.Virgilio Almario, 2014) napakarami pang
dapat gawin upang ganap na
magtagumpay ang wikang Filipino.
Proklamasyon Blg. 1041 ng Pangulong Fidel
V. Ramos noong Hulyo 5, 1997-
pagdedeklara ng Buwan ng Wikang
Pambansa tuwing Agosto.
PILIPINASYON NG MASS MEDIA
✓ Paggamit ng wikang Filipino sa mga
public affairs at news program.
✓ Pag usbong ng mga programang
‘Batibot’, ‘Bayani’. ‘Pong Pagong’,
‘Kikong Matsing’
✓ PagsasaFilipino ng mga banyagang
cartoons kagaya ng “Tom Sawyer”,
“Voltes V”, “Cedie” at iba pa.
✓ Popularisasyon ng mga radyo
dramang tagalog.
✓ Pilipinisasyon ng mga diyaryo.
✓ Pag-ungos ng pahayagan ng filipino
sa bilang ng mga Ingles na
broadsheet.
YUNIT 2: PAGPROSESO NG IMPORMASYON,
PARA SA KOMUNIKASYON
01: ANG PANANALIKSIK AT ANG
KOMUNIKASYON SA ATING BUHAY
KOMINIKASYON- isang proseso ng
pagpapalitan ng impormasyon na kadalasan
na isinasagawa sa pamamagitan ng
karaniwang sistema ng mga simbolo. Ang
sariling pangkomunikasyon, ang disiplinang
pang-akademya na pinag-aaralan ang
komunikasyon. Ito rin ay ang interaksyon ng
mga tao sa isa’t isa.
“ang akto ng pagpapahayag ng ideya sa
pamamagitan ng pasalita o pasulat na
paraan” Webster
“Proseso ng pagpapadala at pagtanggap
ng mensahe sa pamamagitan ng
simbolikong cues na maaaring berbal o di-
berbal” Bernales, et al,. 2002
“Isang intensyonal o konsyus na paggamit
ng anumang simbolong tunog o anumang uri
ng simbolo upang makapagpadala ng
katotohanan, ideya, damdamin o emosyon
mula sa isang indibidwal tungo sa iba.”
Greene at Petty
SITWASYONG PANGKOMUNIKASYON
ginagamit sa pakikipag-ugnayan,
pakikisalamuha, at pakikipag talastasan sa
kapuwa ang mga kaalamang natutuhan
natin mula sa pag-oobserba at pagsusuri sa
lipunan.
PANGUNAHING SALIK NG KAALAM
na ibinabahagi din natin sa kapwa ay ang
mga impormasyong nasasagap natin mula
sa tao at ating kapaligiran, at sa midya.
Ang ating kapasidad sa paggawa at
pagsasabuhay ng desisyon, aksiyon, at
komunikasyon ay nakasalalay sa nabuo
nating kaalaman at napanday nating
karunungan.
Ang kaalaman ay makapangyarihan at may
kapangyarihang panlipunan. Sa harapang
pakikipag-usap sa kapuwa o pagpapahayag
gamit ang midya, malakas ang bias at talab
ng mga ibinabahaging kaalamn na
nakabatay sa malalim at malawak na
pagsususuri at pagtatahi ng impormasyon.
▪ Sa kasalukuyang panahon kung
kailan laganap ang kultura ng pang
madlang midya at virtual na
komunikasyon, mas madali nang
magpakalat ng tinatawag na
disinformation, na mas kilalang fake
news sa mga midya ginagamit sa
Information and
CommunicationTechnology.
▪ Bahagi ng mataas na antas ng
literasing pangmidya ang matalas
na sensibilidad sa pagsagap ng mga
impormasyon mula sa iba’t ibang
midya sa ating lipunan. Walang
 anumang midya at teksto ng midya
na values free.
▪ Ang klase ng midya, ang wika at
naratibong itinampok dito, ang
estraktura at daloy ng kuwento, ang
mga tunog at imahen na ginawang
representasyon ng realidad, at iba
pang aspekto ng mediasyon ay hindi
neutral – bagkus may sinasalamin at
kinakatawan itong mga diskurso,
ideolohiya, at kapangyarihang
sosyal, kultural, at ekonomik.
FAKE NEWS- ay tumutukoy sa mga sadyang
hindi totoo na o mga kwento na naglalaman
ng ilang katotohanan, ngunit hindi ganap na
tumpak.
ILANG HAKBANG UPANG MALAMAN KUNG
ANG IMPORMASYON AY LEHITIMO O HINDI
a. Pagbuo ng kritikal na pagtingin sa
mga impormasyon.
b. Maging mapanuri sa pinagmulan ng
mga impormasyon.
c. Kilalanin kung sino ang pinagmulan
ng impormasyon at suriin ang mga
katibayan.
d. Huwag magpadala sa tinatawag na
“face value” ng mga impormasyon.
e. Suriin kung tunog tama ba ang
pahayag o impormasyon.
MASS MEDIA O PANGMADLANG MIDYA-
ang ginagamit ng karamihan na
mapagkukunan ng impormasyon at balita.
Ito ay nangangahulugang teknolohiya na
inilaan upang maabot ng impormasyon ang
madla.
“Ang pangmadlang midya ang nagtatakda
kung ano ang pag-uusapan ng publiko.” —
Maxwell McComb at Donald Shaw
“Ang midya lalo na ang telebisyon, ang
tagapagsalaysay ng lipunan na lumilinang
sa kaisipan ng mga madalas manood na
ang mundo’y magulo at nakakatakot.” —
George Gerbner
“Binabago ng midya ang simbolikong
kapaligiran ng mga tao at
naiimpluwensiyahan nito ang kanilang
pananaw, karanasan, ugali, at kilos kung
kaya’t masasabing “ang midyum ay ang
mensahe”. —Marshall McLuhan
“Ang midya ay nagpapanatili sa ideolohiya
ng mga may hawak ng kapangyarihan sa
lipunan.”s —Stuart Hall
✓ Bukod sa batis ng impormasyon,
dapat ding isaalang-alang ang
pamamaraan ng pagkuha ng
impormasyon, ang konteksto ng
impormasyon, at ang konteksto ng
pinagkunan o pinagmulan ng
impormasyon. Ang maling
pamamaraan ay humahantong sa
palso at di angkop na datos.
✓ Higit sa lahat sa bawat hakbang na
gagawin natin sa pagpoproseso ng
impormasyon, kailangang magtiwala
tayo sa kaangkupan ng mga
katutubong metodo sa pagkalap at
pagsusuri ng impormasyon.
02: MGA PANIMULANG KONSIDERASYON:
PAGLILINAW NG PAKSA, MGA LAYON, AT
SITWASYONG PANGKOMUNIKASYON
Ang pananaliksik ay isang maingat at
detalyadong pag-aaral sa isang tiyak na
problema, pag-aalala, o isyu gamit ang
pamamaraang pang-agham. Ito ay
nagbibigay pagkakataon sa atin upang
mapataas ang antas ng kaalaman sa
pamamagitan ng isang eksperimento. Ito
ang pinakamahusay na nagawa sa
pamamagitan ng paggawa ng isyu sa isang
katanungan, na may hangarin ng
pananaliksik upang sagutin ang tanong. Ito
ay maaaring tungkol sa anumang bagay, at
maraming halimbawa ng pananaliksik ang
abeylabol sa iba’t ibang midya.
DAPAT ISAALANG-ALANG NG ISANG
MANANALIKSIK BAGO PUMILI NG BATIS NG
IMPORMASYON.
a. Kailangang malinaw ang tukoy na
paksa at layon ng pananaliksik.
 b. Dapat na malinaw sa mananaliksik
ang pakay niya sa paglahok sa
sitwasyong pang komunikasyon kung
saan babahagi ang bubuuing
kaalaman.
c. Kailangang ikonsidera ng mga
mananaliksik ang uri at kalakaran ng
sitwasyong pangkomunikasyon.
MGA MUNGKAHI NINA SANTIAGO AT
ENRIQUEZ (1982)
• Iugnay sa interes at buhay ng mga
kalahok ang pagpili ng tukoy na
paksa.
• Gumamit ng mga pamamaraan ng
pagsisiyasat na nakagawian ng mga
Pilipino.
• Humango ng mga konsepto at
paliwanag sa mga kalahok.
03: MULAAN NG IMPORMASYON:
MAPANURING PAGPILI MULA SA SAMO’T
SARING BATIS
PRIMARYANG BATIS- mga orihinal na
pahayag, obserbasyon at teksto na
direktang nagmula sa isang indibidwal,
grupo o institusyon na nakaranas,
nakaobserba o nakapagsiyasat ng isang
paksa o penomena.
HALIMBAWA NG PRIMAYANG BATIS
1. Mula sa harapang ugnayan sa
kapuwa tao
• Pagtatanong-tanong
• Pakikipagkuwentuhan
• Panayam o interbyu
• Pormal, impormal, o semi-
estrukturadong talakayan
Umpukan
• Pagbabahay-bahay
2. Mula sa mga materyal na
nakaimprenta sa papel, na madalas
ay may kopyang elektroniko.
• Awtobiyograpiya
• Talaarawan
• sulat sa email
• tesis at disertasyon
• sarbey
• artikulo sa journal
• balita sa diyaryo, radio at
telebisyon
• mga rekord ng mga
tanggapan ng gobyerno
kagaya ng konstitusyon,
kopya ng batas at
• kasunduan, taunang ulat, at
pahayagang pang-
organisasyon
• orihinal na dokumento
kagaya ng sertipiko ng kasal
at testament.
• talumpati at pananalita
• larawan at iba pang biswal
grapika
3. Mula sa iba pang batis
• harapan o online survey
• Artifact ng bakas o labi ng
dating buhay na bagay,
specimen, pera, kagamitan,
at damit.
• Nakarecord na audio at video
• Mga blog sa internet na
maglalahad ng sariling
karanasan o obserbasyon.
• Website ng mga pampubliko
at pribadong ahensya sa
internet
• Mga likhang sining tulad ng
pelikula, musika, painting at
music video.
SEKONDARYANG BATIS- ay pahayag ng
interpretasyon, opinyon at kritisismo mula
sa indibidwal, grupo, o institusyon na hindi
direktang nakaranas, nakaobserba o
nagsaliksik sa isang paksa o penomeno.
Kasama na rito ang account o
interpretasyon sa mga pangyayari mula sa
taong hindi nakaranas nito o pagtatalakay
sa gawa ng iba.
HALIMBAWA NG SEKUNDARYANG BATIS:
• ilang artikulo sa dyaryo at magasin
kagaya ng editoryal kuro-kurong
tudling, sulat sa patnugot, at tsismis
o tsika.
• encyclopedia
 • teksbuk
• manwal at gabay na aklat
• diksyonaryo
• komentaryo
• sanaysay
• sipi mula sa orihinal na hayag sa
teksto
• abstrak
• mga kagamitan sa pagtuturo kagaya
ng powerpoint presentation
• sabi-sabi
Alinman sa mga sekundaryang batis ay
maaaring maging primaryang batis kung ito
ang mismong paksa ng pananaliksik.
Daan ito sa pagtukoy ng iba pang
mahahalagang batis ng impormasyon na
posibleng magamit ng mananaliksik,
gayunman, dapat na balikan, suriin, at
gamitin ng mananaliksik ang primaryang
batis kung saan kinuha ang mga
impormasyong nagamit sa sekundaryang
batis. -Hinampas
KAPUWA TAO BILANG BATIS NG
IMPORMASYON
Sa pagpili ng mga kapuwa-tao bilang batis
ng impormasyon, kailangang timbangin ang
kalakasan, kahinaan, at kaangkupan ng
harapan at mediadong pakikipag-ugnayan.
Ang mga kapuwa-tao ay karaniwang
itinuturing na primaryang batis, maliban
kung ang nasagap sa kanila ay nakuha lang
din sa sinasabi ng iba.
Sa harapang ugnayan sa kapuwa-tao,
sinasadya, tinatanong, at kinakausap ng
mananaliksik ang mga indibidwal o grupo
na direktang nakakaranas ng penomenong
sinasaliksik, ang mga apektado nito,
nakaobserba rito, dalubhasa rito, o kaugnay
nito sa iba’t ibang dahilan.
Sa mediadong ugnayan naman, maaari
tayong makakalap ng impormasyon mula sa
kapuwa-tao sa pamamagitan ng ICT.
MIDYA BILANG BATIS NG IMPORMASYON
Kung pipiliin ang midya bilang batis ng
impormasyon, kailangan ding pag-isipang
mabuti ang kalakasan, kahinaan, at
kaangkupan nito para sa binubuong
pahayag ng kaalaman. Dapat unahin sa
prayoritisasyon ang mga primaryang batis,
ang angkop na uri ng midya, at kredibilidad
ng tukoy na midya.
04: PAGLUBOG SA MGA IMPORMASYON:
MGA PAMAMARAAN NG PAGHAHAGILAP
AT PAGBABASA
Kung nakapili na ng mayaman at angkop na
batis ng impormasyon, kailangang
paghandaan ng mananaliksik ang
pangangalap at pagbabasa ng mga
katunayan at datos. Ang pamamaraan ng
pagkalap ng datos ay bahagi ng disenyo ng
saliksik kung kaya inaasahang natukoy na
dito ng mananaliksik bago pa man siya
pumili ng batis ng impormasyon.
TAMBALAN NG PANGANGALAP AT
PAGBABASA NG IMPORMASYON
Maraming disenyo ng pagsasaliksik kung
saan kailangan munang malikom ang datos
o impormasyon bago ang pagbabasa at
pagsusuri nito. Mayroon ding mga disenyo
na kung saan pinagtatambal ang dalawang
magkahiwalay na gawaing ito.
PANGANGALAP NG IMPORMASYON MULA
SA KAPWA-TAO
Ang ating kapwa-tao ay mayamang batis
ng impormasyon dahil marami silang
maaaring masabi batay sa kanilang
karanasan; maaari nilang linawin agad at
dagdagan pa ang kanilang mga sinasabi sa
mananaliksik; at may kapasidad din silang
mag-imbak at magproseso ng
impormasyon.
Marami ng establisadong pamamaraan ng
pangangalap ng katunayan at datos mula
sa kapwa-tao. Ang pinakapalasak sa mga
ito ay natutuhan natin mula sa Kanluran, at
ang ilan ay maaaring nang isagawa nang
online ngayon.
Subalit may mga pamamaraan na ring usapan, subalit, makabubuti na
nadebelop mula sa larangan ng kahit paano’y laging tinatandaan
Sikolohiyang Pilipino (SP) na madalas nang ng mananaliksik sa layon at
gamitin ngayon ng mga Pilipinong iskolar, paksa na kanyang sinisiyasat
lalo na sa mga pananaliksik sa agham habang nag-iinterbyu para
panlipunan. magabayan siya sa mga dapat
itanong at malaman.
1. Eksperimento
3) FOCUS GROUP DISCUSSION- Isang
2. Interbyu
semi strukturadong talakayan na
3. Focus Group Discussion
binubuo ng tagapagpadaloy na
4. Pakikisangkot habang
kadalasang mananaliksik, at anim at
pakapa-kapa
hanggang sampung kalahok.
5. Pagtatanong-tanong
4) PAKIKISANGKOT HABANG PAKAPA-
6. Pakikipagkwentuhan
KAPA-Nakikisangkot ang
7. Pagdadalaw-dalaw
mananaliksik sa pang-araw-araw na
8. Pakikipanuluyan
gawain habang isinisingit ang
9. Pagbabahay-bahay
pakikipanayam. Maaari silang
10. Pagmamasid
tumira sa komunidad sa loob ng
maraming araw.
1) EKSPERIMENTO- Ito ay paraan ng
5) PAGTATANONG-TANONG- Ang
pananaliksik na ginagamitan ng
pagtatanong-­tanong ay mainam sa
laboratory upang tuklasin ang
sumusunod na pagkakataon:
kadalisayan at katotohanang bunga
• kung ang impormasyong
ng mga datos na nakalap para sa
sini­siyasat ay makukuha sa higit
isang mahalagang problema at
sa isang tagapagbatid;
paksa.
• kung hindi tuwirang mata­tanong
2) INTERBYU- Isang interaksiyon sa
ang mga taong may direktang
pagitan ng mananaliksik bilang
karansan sa paksang sinisiyasat;
tagapag tanong at tagapakinig, at
• kung di pa tiyak kung sino ang
tagapagbatid na syang tagabahagi
may kaalaman o karanasan
ng impormasyon.
hinggil sa paksa; at
• Estruktaradong interbyu-
• kung nais maberipika ang mga
gumagamit ang mananaliksik ng
impormasyong nakuha mula sa
gabay na tanong, na ang
ibang tagapagbatid.
pagkasunod- sunod ay mahalaga
6) PAKIKIPAGKWENTUHAN- Ito ay
upang matiyak ang konsistensi
isang di-estrukturado at impormal
sa lahat ng tagapagbatid
na usapan ng mananaliksik at
• Semi-estrukturadong interbyu-
tagapagbatid hinggil sa isa o higit
mayroon ding gabay na tanong
pang paksa kung saan ang
ang mananaliksik, subalit pwede
mananaliksik ay walang ginagamit
nyang baguhin ang pagkakaayos
na tiyak na mga tanong at hindi nya
nito depende sa takbo ng
pinipilit igaya ang daloy sa isang
interbyu at maaari niya ring
direksyon.
dagdagan kung mayroon siyang
7) PAGDADALAW-DALAW- Ang
follow-up na tanong.
pagpunta-punta at pakikipag-usap
• Di-estrukturadong interbyu-
ng mananaliksik sa tagapagbatid
hindi kailangan ng gabay na
upang sila ay magkakilala. Ito ay
tanong upang maging mas
maaring kaakibat din ng ibang mga
maging natural ang daloy ng
 pamamaraan ng pagkuha ng datos
kagaya ng pakikipagkuwentuhan at
pakikilahok.
8) PAKIKIPANULUYAN- Nakikisalamuha
sa mga tao at nakikisangkot sa ilan
sa kanilang mga aktibidad.
Inaasahang malalim at
komprehensibo ang impormasyong
malilikom ng mananaliksik. Ito ay isa
sa mga pinakamabisang
pamamaraan upang mapaunlad ang
pakikipagkapwa tao.
9) PAGBABAHAY-BAHAY- Ito ay isang
di-estrukturado at impormal na
usapan ng mananaliksik at
tagapagbatid hinggil sa isa o higit
pang paksa kung saan ang
mananaliksik ay walang ginagamit
na tiyak na mga tanong at hindi nya
pinipilit igaya ang daloy sa isang
direksyon.
10) PAGMAMASID- Ito ay pag-oobserba
gamit ang mata, ilong, taynga at
pandama sa tao, lipunan at
kapaligiran. Ang pagamamasid ay
kaakibat din ng iba pang mga
pamamaraan ng pagkuha ng datos
kagaya ng pakikilahok,
pakikisangkot, pagbabahay-bahay
at pakikipanuluyan.
• Ganap na tagaamasid
• Ganap na kalahok
• Tagamasid bilang
kalahok
• Kalahok bilang
tagamasid
MGA INSTRUMENTONG KARANIWANG
GINAGAMIT SA PAGKALAP NG DATOS MULA
SA KAPWA-TAO
• Talatanungan at gabay na
katanungan
• Pagsusulit o eksaminasyon
• Talaan sa fieldwork
• Rekorder
PANGANGALAP NG IMPORMASYON GALING
SA MGA AKLATAN
May mga datos na hindi sa kapwa tao
direkta at tahasang makukuha, kundi mula
sa mga midya at iba pang materyal na
maaaring matagpuan sa mga aklatan.
Bigyang pansin ang ilang paalala sa
paghahanap ng batis ng impormasyon sa
aklatan.
✓ Alamin kung saang aklatan
matatagpuan ang mga batis ng
impormasyon na natukoy para sa
isang pananaliksik.
✓ Gumawa ng sulat sa kinauukulan at
magtanong din hinggil sa protokol at
patakaran na pinaiiral sa aklatang
natukoy.
✓ Kung hindi kinakailangan ang sulat,
alamin ang mga kahingian bago
makapasok at makagamit ng mga
pasilidad.
✓ Rebyuhin ang Dewey Decimal System
at Library Congress.
✓ Tandaan na ipinagbabawal ang
pagpapa-photocopy ng buong aklat,
tesis, disertasyon, at ilan pang mga
printed na materyal.
✓ Gamitin ang online public access
catalog (OPAC)
✓ Huwag kalimutang halughugin ang
pinagkunan na online ng aklatan.
PANGANGALAP NG IMPORMASYON MULA
SA ONLINE NA MATERYAL
Sa kasalukuyang panahon ng Internet at
digital na teknolohiya, maaakses ang
maraming primaryang batis ng
impormasyon hindi lamang sa mga
kompyuter na laptop at desktop kundi pati
sa mas maliit na gadyet tulad ng cell phone
at tablet. Pangunahin sa mga batis na ito
ang mga artikulo sa journal, balita sa online
news site, at account ng karanasan sa blog.
Sa pagpili ng batis ng impormasyon para
sa pananliksik, bigyang prayoridad ang
online news sites na:
▪ walang hayag na kinikilangang tao,
grupo, o institusyon dahil
 naglalathala ng mga artikulong may
iba’t ibang panig.
▪ pumupuna sa sarili o umaamin ng
pagkakamali sa pamamgitan ng
komento
▪ hindi naglalabas ng mga
propagandang nagpapabango sa
ngalan ng isang tao, grupo, o
institusyon habang tahasang
bumabatikos sa mga kalaban nito.
Mainam ding bisitahin ang mga sumusunod
kung ang pananaliksik ay may kaugnayan
sa isyung pambansa.
❖ website ng pamahalaan
❖ website ng mga samahang mapanuri
at may adbokasiyang panlipunan.
❖ website na gumagawa ng fact check.
05: PAGSUSURI NG DATOS: MULA SA
KAUGNAYAN NG MGA IMPORMASYON
HANGGANG SA PAGBUO NG PAHAYAG NG
KAALAMAN
Ang pagsusuri ay isinasagawa pagkatapos
mangalap at magbasa ng mga katunayang
impormasyon at datos para sa binubuong
pahayag ng kaalaman.
Pag-uugnay-ugnay ng Impormasyon
1. Maaaring palitawin ang iba’t ibang
aspekto ng ugnayan ng mga
impormasyon.
2. Tingnan ang mga semantikong
relasyon sa pagitan ng mga
impormasyon.
• istriktong paglalakip
• espasyal
• pagbibigay-katuwiran
• sanhi-bunga
• lugar ng isang kilos
• gamit
• pagkakasunod-sunod
attribusyon
3. Gumamit ng mga pamamaraan ng
coding na angkop sa disenyo ng
pananaliksik.
PAGBUBUOD NG IMPORMASYON
Sa pagbubuod ng teksto, pinapalitaw ang
mga pangunahing puntong makukuha sa
mga pinag-ugnay-ugnay at tinahi-tahing
impormasyon. Makatutulong nang malaki sa
pagbubuod kung may abstrak at sumaryo
ang binasang materyal.
GABAY NA DAPAT ANTABAYANAN SA
PAGBUBUOD NG IMPORMASYON
• Basahin ng mabuti ang teksto bago
tukuyin ang mga susing salita na
gagamitin sa pagbuod.
• Kahingian sa ilang uri ng materyal
na angkop sa elemento at
ekstraktura ng buod.
• Sa pagbubuod ng teksto mula sa
panayam, talakayan, at iba pang
etnograpikong pamamaraan ng
pangangalap ng datos mabisang
paraan o gamitin ang coding.
• Iwasan ang mapanlahat na pahayag
kung kakaunti lang ang bilang ng
kalahok o tinatanong.
PAGBUO NG PAHAYAG NG KAALAMAN
Sa bahaging ito, kailangan ng pagpasyahan
o iorganisa ng mananaliksik ang
pangunahing tema at karampatang detalye
na lalamanin ng kaniyang pahayag ng
kaalaman.
IKONSIDERA ANG MGA SUMUSUNOD SA
PAGBUO NG PAHAYAG NG KAALAMAN:
• pumili ng mga angkop na salita.
• gumamit ng epektibo at wastong
komposisyon.
• isaayos ang estruktura at daloy ng
kaalaman.
• pukawin ang interes, damdamin at
kamalayan ng mga kalahok o
audience.
• gumamit ng panauhang pananaw.
• iwasan ang paglalahad ng
impormasyong makapapahamak sa
mga tagapagbatid.
• gumamit ng mga sipi mula sa mga
tapagbatid at eskperto.
 • gumamit ng estilong
pangsanggunian.
YUNIT 3: MGA GAWAING
PANGKOMUNIKASYON NG MGA PILIPINO
01: TSISMISAN Istoryahan ng buhay-buhay
ng mga Kababayan
Sa karaniwang diskurso, ang tsismisan ay
itinuturing na isang pagbabahaginan ng
impormasyong ang katotohanan ay di-tiyak.
Ito ay isang uri ng pag-uusap sa pagitan ng
dalawa o higit pang magkakilala o magkaka
pagpalagayang loob.
Ang tsismis ay maaaring totoo, bahagyang
totoo, binaluktot na katotohanan,
dinagdagan o binawasang katotohanan,
sariling interpretasyon sa nakita o maaaring
haka-haka, sadyang
TATLONG URI NG PINAGMULAN NG TSISMIS
1. Obserbasyon ng unang tao o
grupong nakakita o nakarinig sa
itsinitsismis.
2. Imbentong pahayag ng isang
naglalayong makapanirang-puri sa
kapuwa.
3. Pabrikadong teksto ng
nagmamanipula o nanlilinlang sa
isang grupo o sa madla.
“Kapag may usok, malamang na may
apoy.”
“Ang intriga ay isang uri ng tsismis na
nakasisira sa reputasyon o pagkakaibigan” -
Tan 2016
Ang tsismis ay halaw sa salitang Espanyol
na chisme.
Ang tsismis ay maari ding makapagbigay ng
mga panimulang ideya hinggil sa mga
isyung binibigyang-pansin ng mga
mamamayan, ng mga palatandaan na
makapaglalantad sa malalaking isyung
panlipunan na dapat bulatlatin ng
masinsinan, at ng palaisipan hinggil sa mga
motibo ng isang tao o
Sa mga mapaglaro ang isipan na sangkot sa
social marketing, pwede ring magamit ang
tsismis para takamin ang mga tao hinggil sa
isang bagong teknolohiyang panlipunang
maaaring ilako para mapakinabangan ng
marami. Madaling maintriga ang maraming
Pinoy at mabilis kumalat ang tsimis.
GOSSIPER- tumutukoy lamang sa tao na
mahilig makipagkwent uhan o magkalat ng
sikreto ng iba.
TSISMOSA- kilala bilang sinungaling at
mapag-imbento ng kwento.
• Karaniwang nilalayuan o iniiwasan
ang mga tsismosa, pero marami rin
ang mahilig makipagkwentuhan sa
kanila.
• Natural lamang na maintriga ang
mga tao sa sikreto at baho ng iba.
• Ang mali sa pagiging tsismosa ng
mga Pinoy ay ang pangtsitsismis
hango sa inggit, na maaaring
nagmumula sa kakitidan ng utak
natin.
• Ang pangtsitsismis ay nagiging
simpleng paraan upang
makapanakit sa kapwa at mga
kaaway. Ang tsismis ay karaniwang
ginagamit para makasakit at
makapanira ng reputasyon ng ibang
tao, o kaya naman o kaya naman ay
husgahan ang kanilang katauhan,
kamalian at kasalanan. Ang madals
na pinag-uusapan ng tsismis sa
kumonidad ay mga sensitibong
bagay tulad ng sex, pagbubuntis ng
mga hindi kasal o disgrasyada,
pagiging homosexual at
pambababae, ngunit
pinagtsitsismisan din ang iba’t-
ibang bagay tulad ng estado sa
buhay o kaya naman ay pag-aaral.
• Malungkot man sabihin ngunit mas
pinipili ng mga Pilipino ang mga
tsismis kaysa katotohanan. Kahit na
may mga mangilan ngilan na hindi
naniniwala sa mga tsismis na narinig
nila, marami pa rin ang naniniwala
 sa alternative facts. Kakaunti
lamang ang mga taong nagtatanong
ng totoong nangyari sa taong pinag-
uusapan, at mas kakaunti pa ang
mga tao na sumusubok na tingnan
kung tama ang impormasyon na
kanilang nasasagap.
LEGAL NA AKSYON AT MGA PATAKARAN NA
KAUGNAY NG TSISMIS
May mga legal na aksyon na maaaring
gawin upang labanan ito at ipagtanggol ang
sarili gaya ng pagsampa ng kasong libelo o
slander.
02: UMPUKAN Usapan, Katuwaan at Iba pa
sa Malapitang Salamuhaan
• Ang umpukan ay impormal na
paglalapit ng tatlo o higit pang tao
na magkakakilala para mag-usap na
magkakaharap.
• Ang mga nagiging kalahok sa
umpukan ay iyong mga kusang
lumapit para makiumpok, mga di-
sadyang nagkalapit-lapit o mga
biyayang lumapit.
• Kagaya sa tsismisan, walang tiyak o
planadong daloy ang umpukan.
Ang umpukan ay puwedeng dumako rin sa
seryosong talakayan, mainit na pagtatalo,
masayang biruan, malokong kantiyawan.
Saan madalas nagaganap o nangyayari ang
umpukan?
Taal na sa maraming Pilipino ang
pagkapikon dahil sa “isang kulturang buhay
na buhay at masigla dahil sa pagbibiruan”.
-Enriquez 1976
Sa isang komunidad at maging sa iba’t
ibang lugar sa loob nito kagaya ng paaralan
at tambayan sa kanto, ang umpukan ay
isang masasabing ritwal ng mga Pilipino
para mapanatili at mapalakas ang ugnayan
sa kapwa. Dito umuusbong at
napapayabong ang diwa ng ating paki sa
kapwa.
SALAMYAAN (MARIKINA) isang halimbawa
ng tradisyon kung saan tampok ang
umpukan.
UB-UFON (MT. PROVINCE) Komunikasyong
pangkomunidad na tampok din ang
umpukan.
• Sa pananaliksik naman, maaaring gamitin
ang umpukan bilang dulog sa pagtatanong-
tanong at pakikipagkuwentuhan.
• Ginagamit din ang umpukan para ilarawan
ang kakapalan o karamihan ng tao sa isang
grupo o pangkat.
03: TALAKAYAN Masinsinang Palitan at Talaban ng
Kaalaman
TALAKAYAN- Pagpapalitan ng ideya sa pagitan ng
dalawa, o higit pang kalahok na nakatuon sa tukoy na
paksa.
DALAWANG URI NG TALAKAYAN
1. PORMAL NA TALAKAYAN - karaniwang
nagaganap sa mga itinakdang pagpupulong
at sa mga palabas sa telebisyon at programa
sa radio kung saan pinipili ang mga kalahok.
2. IMPORMAL NA TALAKAYAN – madalas
nangyayari sa umpukan, at minsan sa
tsismisan o di sinasadyang pagkikita kay
may posibilidad na hindi lahat ng kalahok ay
mapipili.
Sa lipunang Pilipino, mas madalas mangyari ang
harapan kaysa mediated na talakayan, na maaaring
iangkla ang pagiging makalipunan nating mga Pilipino
at sa personal na pakikipag-ugnayan natin sa
kapuwa. -San Juan & Soriaga 1985
Naiigpawan nito ang hadlang sa distansiya kung ang
mga kalahok ay magkakalayo.
Maraming tagapakinig o manonood ang naabot ng
talakayang isinasahimpapawid sa pangmadlang
midya kagaya ng radyo at telebisyon.
Ang midyang pangkomunidad ay mainam gamitin sa
mga talakayan hinggil sa mga gawaing pangkaunlaran
na nakatuon sa mga tukoy na pamayanan at may
dulog na partisipatori.
Mangilan-ngilang katangian ng mabuting
pagtalakay
1. Aksesibilidad
2. Hindi palaban
3. Baryasyon ng ideya
4. Kaisahan at pokus
Ang talakayan ay isang paraan upang ang
katotohanan ay mapatunayan at mapanatili sa
pamamagitan ng mga katanggap-tanggap na basehan
at katibayan kung saan ito ay nararapat na ibahagi ng
buong katapatan at katapangan ng bawat panig at
katunggali.
04: PAGBAHAY-BAHAY PAKIKIPAG-KAPUWA SA
KANYANG TAHANA’T KALIGIRAN
PAGBABAHAY- BAHAY- Pagdalaw o
pagpunta ng isang tao o grupo sa mga
bahay sa isang pamayanan para maghatid
ng mahalagang impormasyon, magturo ng
isang teknolohiya, kumonsulta sa mga
miyembro ng pamilya hinggil sa isyu o
programa, mangumbinsi sa pagsali sa isang
paligsahan o samahan, o manghimok na
tumangkilik sa isang produkto, kaisipan,
gawain o adbokasya.
• Mainam itong pamamaraan para
pag-usapan ang mga sensitibong
isyu sa isang pamayanan.
Ang pagbabahay-bahay ay di nalalayo sa
kaugalian ng pangangapitbahay na matagal
ng ginagawa ng mga Pilipino, lalo na sa
mga lugar na rural.
Sa mga pamilya na magkakalapit ang
bahay, ang pangangapitbahay ay
nakapagpapalalim ng pagkakakilala at
nakapagpapatatag ng samahan sa mga
mamamayan ng isang komunidad.
Dito nagaganap ang kumustahan o usisaan
sa buhay ng bawat isa, bahaginan ng iniisip
at saloobin, hingian o palitan ng mga
material na bagay, lalo na ng mga sangkap
sa pagluluto at iba pang gawain sa bahay,
at maging tsismisan o umpukan.
• Ang Pasko ay nagpapakita ng
pagpapahalaga ng mga Kristiyano
sa pagsilang kay Hesukristo.
Karaniwan na nagbabahay-bahay
ang bawat pamilya upang magmano
at magbigay ng pagpapahalaga sa
mga nakatatanda at mga kamag-
anak sa kahit na anumang paraan.
• Isa pang halimbawa ng
pagbabahay-bahay ay ang
pangangaluluwa na ginagawa sa
bisperas ng Araw ng mga Patay. Ito
ay isinasagawa sa pamamagitan ng
pag-awit ng mga awiting bayan
kapalit ang kaunting donasyon at
dasal para sa mga namayapa.
• Isa pang halimbawa ng
pagbabahay-bahay ay ang
pangangaluluKaraniwang mabilis
ang daloy ng komunikasyon sa
pagbabahay-bahay dahil na rin sa
layunin na makarami ng bahay na
mapupuntahan sa araw na iyon,
subalit ang prinsipyong ito ay hindi
totoo sa iba na higit na
pinapahalagahan ang kalidad ng
pakikipag-usap sa mga taong
kanilang pinupuntahan.wa na
ginagawa sa bisperas ng Araw ng
mga Patay. Ito ay isinasagawa sa
pamamagitan ng pag-awit ng mga
awiting bayan kapalit ang kaunting
donasyon at dasal para sa mga
namayapa.
05: PULONG-BAYAN MARUBDOB NA
USAPANG PAMPAMAYANAN
PULONG-BAYAN-Pagtitipon ng isang grupo
ng mga mamamayan sa itinakdang oras at
lunan upang pag-usapan nang masinsinan
at pagdesisyonan kung maaari ang mga
isyu, kabahalaan, problema, programa at
iba pang usaping pangpamayanan.
• Pagtitipon ng isang grupo ng mga
mamamayan sa itinakdang oras at
lunan upang pag-usapan nang
masinsinan at pagdesisyonan kung
maaari ang mga isyu, kabahalaan,
problema, programa at iba pang
usaping pangpamayanan.
• Madalas itong isinasagawa kapag
may mga programang pinaplano o
isasakatuparan, may mga
problemang kailangang lutasin at
may mga batas na ipapatupad sa
isang komunidad.
Ito ay pagpupulong ng mga taong MGA URI NG KOMUNIKASYONG DI-BERBAL
naninirahan sa isang bayan upang pag-
1. Komunikasyon sa pamamagitan ng
usapan ang mga suliranin, hakbang at
paghipo – Ito ay may tanging
maging ang mga inaasahang pagbabago.
halagahan sa atin sapagkat ito ang
Ito ay pamamaraan ng mga Pilipino upang
unang paraan ng komunikasyong
mapag-usapan nang maayos ang mga
nararanasan natin bilang sanggol.
bagay-bagay.
2. Komunikasyon sa pamamagitan ng
NAGPAPATAWAG NG PULONG-BAYAN espasyo/proksemika - Ang uri ng
ugnayang namamagitan sa tao ay
• Halal na lider
maaaring ipahiwatig sa
• Bokal
pamamagitan ng distansya o
• Konsehal
espasyo.
• Punong-bayan
3. Komunikasyon sa pamamagitan ng
• Gobernador
oras - Karaniwan nang may
• Kongresman
iniuugnay tayong mensahe sa
• Senador
paraan ng paggamit ng oras.
06: KOMUNIKASYONG DI-BERBAL • Pormal- 8:30-10:00
Pagpapahiwatigan sa Mayamang • Impormal- bukas, kahapon
Kalinangan • teknikal/siyentipiko- tests

Ito ay paraan ng pagbabatid ng kahulugan • sikolohikal- past, present

o mensahe sa pamamagitan ng samot- and futute

saring bagay maliban sa mga salita. 4. Komunikasyon sa pamamagitan ng

katahimikan - Ang katahimikan ay
MGA PARAAN NG PAGGAMIT NG MGA
may ikinukumunika rin. Sa
SENYAS NA DI-BERBAL
pamamagitan ng hindi pagkibo ay

1. Ang mga senyas na di-berbal ay maaaring ipahiwatig ang ating

kapupunan ng komunikasyong pagdaramdam, pagkagalit, o ang

berbal - Kalimitan, inuulit ng mga kawalan ng hangaring makipag-

kumpas o mga aksiyon ang mga ugnayan.

ideyang ipinahahayag sa 5. Komunikasyon sa pamamagitan ng

pamamagitan ng wika. senyas - Kabilang sa kategoryang ito

2. Ang mga senyas na di-berbal ay ang lahat ng kumpas na ginagamit

maaaring gamitin sa halip na wika sa halip na salita, bilang at

- Sa pamamgitan ng ating senyas, pagbabantas.

kilos o galaw ng katawan ay 6. Komunikasyon sa pamamagitan ng

maipapakita natin ang mensaheng aksiyon - Kabilang dito ang lahat ng

nais nating iparating. uri ng paggalaw tulad ng paglakad o

3. Maaaring pabulaanan ng mga kaya’y pagkain. Ang paraan ng

senyas na di-berbal ang isinasaad paggalaw ay maaaring bigyan ng

na wika - Alam na nating higit na kahulugan ng mga nakakita.

ginagamit ng tao ang kanyang 7. Komunikasyon sa pamamagitan ng

paningin kaysa pandinig. mga obheto - Kabilang dito ang

4. Upang ayusin ang daloy ng lahat ng sadya at hindi sadyang

komunikasyon. pagpapakita ng mga obheto tulad

 ng mga alahas, damit, aklat, disenyo
ng bahay at iba pa.
07: MGA EKSPRESYONG LOKAL Tanda ng
Matingkad, Masigla at Makulay na
Ugnaya’t Kuwentuhan
Ang mga ekspresyong lokal ay mga salita o
pariralang nasasambit ng mga Pilipino dahil
sa bugso ng damdamin kagaya ng galit,
yamot, gulat, pagkabigla, pagkataranta,
takot, dismaya, tuwa o galak.
May mga ekspresyon din ng pagbati,
pagpapasalamat o pagpapaalam sa iba’t
ibang lugar sa Pilipinas.
Ang mga ekspresyong ito ay may kaakibat
na paralengguwahe : diin, lakas o tinig ng
boses, bilis o hina ng pagkakasabi ng isang
kataga o salita.
Sa Timog Katagalugan at iba pang mga
rehiyon, halimbawa ng mga palasak na
ekspresyon ang: “Nakupo!” at
“susmaryosep!” “Ewan!” at “Ewan sa’yo”
“Isa”
• “Nakupo” “Inakupo” “Naykupo”
at “Naku” – nanggaling sa “Inay ko
(po)” – nagpapahiwatig ng paghingi
ng tulong o saklolo sa isang ina.
• “Dyusko” at “Susmaryosep” – may
bahid ng Katolisismo na ipinakilala
sa mga Pilipino sa panahon ng
kanilang pananakop sa Pilipinas.
• “Ano ba yan!” sa Tagalog at “Anya
metten” sa Ilocano – maaaring
pagkadismaya, pagkainis o pang-
uuyam.
ILOCANO
• “Alla!” – nagulat, nasorpresa o
namangha “Gemas” – nasarapan
• “Agpanglaing sa met!” –
nayabangan
KABIKULAN
• “Iyo man sana”- nagpapahayag ng
pagtatapos o hangganan ng sinabi
• “Dios mabalos” – pasasalamat o
“Diyos na ang magbabalik sa iyong
kabutihang loob”
• “Garo ka man” – nagpapahiwatig
ng pagkadismaya o pagkayamot
• “Inda ka saimo” - “Ewan ko sayo!”
• “masimut o lintian” – kapag ang
isang Bikolano ay galit
KABISAYAAN
1. “Ay tsada!” – naobserbahang
bagay, lugar o pangyayari ay
nakalulugod, ayos sa paningin. Cool
sa Ingles
2. “Samok ka!” – magulo ka!, sa mga
maliligalig, magugulo o nakakaabala
3. “paghilum” - manahimik/ Tumigil
ka!
4. “Gabaan/ magabaan ra ka!”–
pagbabanta ng kaparusahan o
kapahamakan sa nakasakit
BATANGUEñO
1. Kadlo: /kahd-loh/ upang kumuha ng
tubig. -igib
2. Kagaykay: /kah-gai-kai/ insekto na
maingay sa gabi. -kuliglig
3. Kalamunding: /kah-lah-moon-ding/
maliit na kulay berde na prutas, isa
sa pamilya ng sitrus. -kalamansi
4. Kalasti: /kah-lahs-tih/ Isang
mayabang na tao at kasuklam
suklam. -mayabang.
5. Pagaw: /pah-gao/ Tungkol sa
kawalan ng kakayahan upang
makipag-usap sa isa sa natural na
boses dahil sa isang sigaw o dahil sa
pagkakaroon ng sakit. -paos.
6. Palakat: /pah-lah-kaht/ Pagtawag
sa isang tao na ginagamitan ng
malakas na boses. -sigaw
7. Sagimis: /sah-gih-mihs/ Ito ay isa
sa mga paboritong meryenda ng
Pilipino, gawa sa rapper na may
banana slice sa loob at asukal, at ito
ay piniritos hanggang mag brown
ang kulay. -turon