Edukasyon Sa Pagpapahalaga 10

First Periodical Exam | Ynay

Mahal tayo ng Diyos kaya binigyan niya tayo ng

1ST PERIODICAL SCOPE
kalayaang magpasya o gumawa ng sarili nating mga
● Pagtukoy sa ● Mapanagutang desisyon.
Mataas na Paggamit ng
Gamit ng Isip at Kalayaan 1. Nilalang ng Diyos ang tao ayon sa kaniyang
Kilos-Loob larawan.
● Pagtataguyod ng ↪ Genesis 1:26 - Di-gaya ng mga hayop sa kadalasang
● Paghubog ng Dignidad ng Tao sumusunod lang sa kanilang instinct, tayo ay katulad ng
Konsensya ating Maylalang na nakapagpapakita ng mga katangiang
Batay sa Likas gaya ng pag-ibig at katarungan. Tulad niya, may kalayaan
na Batas Moral din tayong magpasiya.

2. Tayo ang may malaking pananagutan sa kung

ano ang ating magiging kinabukasan.
PAGTUKOY SA MATAAS NA GAMIT NG ISIP AT
↪ Deuteronomio 30:19, 20 - Hinihimok tayo ng Bibliya
KILOS-LOOB
na ‘piliin ang buhay sa pamamagitan ng pakikinig sa
tinig ng Diyos,’ o pagsunod sa kaniyang mga utos.
ISIP VS KILOS-LOOB
3. Ang tagumpay natin at pagkabigo ay hindi
● ISIP (INTELLECT) nakatadhana.
↪ Eclesiastes 9:10 - Kung gusto nating magtagumpay,
➣ Umunawa, umalam, magsuri, tumuklas at
dapat tayong magsikap. “Ang lahat ng masumpungang
magbigay-kahulugan sa kaalaman
gawin ng iyong kamay,” ang sabi ng Bibliya, “gawin mo
➣ Nagsusuri kung ano ang mabuting kahiligan o
gugustuhin ng iyong buong kapangyarihan.”

➣ Kakayang maghusga, suri, at taya tungkol sa mga

MGA BIRTUD AT PAGPAPAHALAGANG
bagay at sitwasyon sa inilalahad ng mabuti sa kilos-loob
KAILANGAN SA PAGPAPAYAMAN NG ISIP
● KILOS-LOOB (FREE WILL)
➣ Magpasiyang pumili batay sa nakalap na AT KILOS LOOB
impormasyon sa isip
➣ Malaya at naguudyok na piliin ang mabuti o masama
ayon sa pagkaunawa ng isip ● KABABAANG-LOOB (HUMILITY)
➣ Freedom from pride or arrogance; lowliness of mind.
ANO ANG SINASABI NG BIBLIYA It is not weakness but a state of mind that is pleasing to
God.
TUNGKOL SA KALAYAANG MAGPASYA? ↪ “Maging mapagpakumbaba at ituring ang iba na
nakatataas sa inyo.” - Filipos 2:3
 ● PAGPAPAUBAYA (TOLERANCE) TANDAAN!
➣ “Tolerance [is] the virtue that makes peace possible.”
Matutulungan ka ng konsensiya mo para:
- UNESCO Declaration of Principles on Tolerance, 1995.
✫ Gumawa ng matatalinong desisyon
➣ Kahit hindi sang-ayon ang mapagpaubayang tao sa
✫ Ayusin ang mga pagkakamali mo
mga ugali at panininwala ng ibang tao ay iginagalang pa
rin nila ang mga ito.
↪ Halimbawa:
↪ “Makita nawa ng lahat ang pagiging makatuwiran
“Nagsisinungaling ako sa mga magulang ko kapag
ninyo.” - Filipos 4:5
tinatanong nila kung nasaan ako. N’ong una,
nakokonsensiya pa ako. Pero n’ong huli, parang normal
● KATOTOHANAN (TRUTH)
na lang sa akin ang ginagawa ko” - Jennifer
➣ Bagay na matatag, mapagkakatiwalaan, matibay,
tapat, totoo, o naitatag bilang katotohanan.
➣ Ang pagkakaroon ng malinis na konsensiya ay hindi
↪ “Ang mabuting tao ay naglalabas ng mabuti mula sa
awtomatiko. Kailangan itong sanayin.
mabubuting bagay na nasa kaniyang puso, pero ang
masamang tao ay naglalabas ng masama mula sa
masasamang bagay na nasa kaniyang puso; dahil MGA NAKAKAIMPLUWENSIYA
lumalabas sa bibig niya kung ano ang laman ng
kaniyang puso.” - Lucas 6:45
SA ATING KONSENSIYA
✫ Pamilya at Kulltura
PAANO MAGAGAMIT NG TAMA ANG ISIP ✫ Paaralan
✫ Kaibigan / Laging Kasalamuha
AT FREE WILL SA PAGDEDESISYON? ✫ Bibliya / Relihiyon

✫ Gawing patnubay ang Bibliya

✫ Sanayin ang konsensiya para makagawa ng tamang
desisyon
✫ Irespeto ang konsensiya ng iba
↪ “Ang kalayaang magpasiya ay isang napakahalagang
regalo mula sa Diyos dahil binibigyan tayo ng
pagkakataong ibigin ang Diyos nang ating buong puso”
PAGHUBOG NG KONSENSYA BATAY SA
LIKAS NA BATAS MORAL
● KONSENSIYA
➣ Ang panloob na pagkadama ng tama at mali
↪ “... kautusan na nakasulat sa puso.” - Roma 2:15
➣ Ang mabuting konsensiya ay tutulong sa iyo na suriin
ang isang bagay na gagawin mo pa lang o nagawa mo
na.
➣ Gaya ito ng COMPASS, SALAMIN, MABUTING
KAIBIGAN AT HUKOM
MGA PRINSIPYONG GUMAGABAY
SA PAGHUBOG NG KONSENSIYA
1. Lahat tayo ay may pananagutan na hubugin ang
sarili nating konsensiya.
2. Bawat tao ay may pananagutang sumunod nang
tapat sa husga ng kaniyang konsensiya.
3. Hindi mismo ang konsensiya ang tumutukoy ng
tama o mali, kundi ang Diyos
4. Ang isang bagay na may mabuting layunin ay
hindi kailanman maituturing na mabuti kung ito
ay ginawa sa masamang paraan.
MGA PRINSIPYONG NG LIKAS
NA BATAS MORAL
1. Gawin ang mabuti at iwasan ang masama.
2. Likas sa tao ang pangangalaga sa sarili niyang
buhay. Bilang rasyonal na nilalang, likas sa tao
ang pag-alam sa katotohanan at mabuhay sa
lipunan.
↪ “Gusto naming gumawi nang tapat sa lahat ng bagay.”
- Hebreo 13:8
↪ “Tumakas kayo mula sa seksuwal na imoralidad”
- 1 Corinto 6:18
↪ “Maging mabait kayo sa isa’t isa at tunay na
mapagmalasakit, at lubusan ninyong patawarin ang isa’t
isa.” - Efeso 4:32
↪ “Napopoot [ang Diyos] sa sinumang mahilig sa
karahasan” - Awit 11:5
Matukoy ang mga kilos na tumutugon sa tunay na
gamit ng kalayaan. Makagawa ng mga angkop na
paggawa upang maisabuhay ang paggamit ng tunay na
kalayaan.
KALAYAAN
➣ Ito ang kakayahang kumilos ayon sa iyong
pagpapasiya, sariling plano at katwiran na handang
managot sa anumang resulta nito.

MGA PAGPAPAHALAGANG
DALAWANG URI NG KALAYAAN
MAKAKATULONG SA PAGHUBOG ● MALAYANG PAGPILI (HORIZONTAL
SA KONSENSIYA FREEDOM)
➣ Ang kakayahang pumili kung ano ang ninanais mo at
✫ Pagtitiwala
maikma sa tawag ng panahon
✫ Paninindigan
✫ Katapatan
● FUNDAMENTAL OPTION /
VERTICAL FREEDOM
➣ Kapag ang tao ay may pagtitiwala, paninindigan sa
➣ Ang kalayaang pumili ayon sa uri ng pamumuhay
sarili, at katapatan, madali siyang makapagsasabi ng
ng isang tao
“oo” sa mga bagay niyang alam niyang tama at “hindi”
sa mga bagay na alam niyang mali.
MGA NAKAKAAPEKTO SA
✳ Alam man ng konsensiya ang tama at mali, hindi
ibig sabihin na gagawin na natin ang tama. Kahit
KAHULUGAN NG KALAYAAN
gumagana ang isang compass at itinituro kung
saan ka dapat magpunta, kailangan mo pa rin ● PAGIGING RESPONSABLE SA
magpasiya kung susundin mo ito. SARILING KILOS
● KAHANDAANG MANAGOT SA
✳ Ang konsensiya ay hindi bakod na haharang sa
SARILING KILOS
iyo, kundi para itong daan na papunta sa
tamang destinasyon mo. May mga road sign ito
na nagbababala sa iyo sa posibleng panganib. MALING PAGPAPASIYA SA KALAYAAN
✫ Makasariling Interes
✳ Hindi dapat nakadepende ang pagpapasiya sa ✫ Katamaran
konsensiya ng iba. Hindi dapat baguhin ang ✫ Pagmamataas
pamantayan para lang tanggapin ng iba.
PARA MALINANG ANG TUNAY
↪ “Ipinapakita ng konsensiya mo kung sino ka talaga at
kung ano ang pinapaniwalaan mo.” NA KALAYAAN:

MAPANAGUTANG PAGGAMIT NG KALAYAAN

 ● PAGBABAGO NG PANANAW
(CHANGING VIEWS)
➣ Baguhin ang pananaw na ang kalayaan ay para
lamang sa iyong sariling gusto. Ito ay ginagamit dapat sa
paglilingkod sa kapwa
● PAGKAKAROON NG POKUS
(SETTING A FOCUS)
➣ Sa pagpopokus sa pagtulong sa iba, malaya tayong
makakakilos nang may katuturan at kaligayahan
↪ Galing kay Charles Kinglsey:
“Mayroong dalawang kalayaan, ang di-tunay na kung
saan ang isang tao ay malaya na gawin ang ibig nya at
ang tunay na siya ay malay na gawin ang nararapat
niyang gawin”
➣ Magtatamo ng tunay na kalayaan ang isang tao tangi
lamang sa paggawa ng “nararapat sa gawin niya”
↪ Sa pagsagot ni Jesus na:
“Makinig kayo, O Israel, ang pinakamahalaga ay dapat
mong ibigin si Jehova na iyong Diyos nang buong puso
mo at nang buong kaluluwa mo at nang buong pag-iisip
mo at nang buong lakas mo.
Dapat mong mahalin ang iyong kapuwa gaya ng iyong
sarili.” - Marcos 12:29-31
➣ Hindi dapat natin hahayaan na “wala akong pakialam
sa tingin ng iba. Basta gagawin ko kung anong gusto ko!”
PAGTATAGUYOD NG DIGNIDAD NG TAO
➣ Pagpapakita ng kusang pagtanggap, paggalang, at
pagpupunyagi sa taglay na dignidad ng kapwa na
nagbubukod-tangi sa kanila bilang tao. Ang
pagtataguyod ng dignidad upang maipalaganap sa
Diyos ang kabutihan.
The Good Samaritan
Lucas 10:25-37
DANGAL
➣ Katangian o kalagayan ng pagiging karapat-dapat,
pinararangalan, o pinahahalagahan
PAGGALANG
➣ Pagkilala at pagbibigay ng kaukulang
pagpapahalaga sa mga bagay, lalo na sa isang tao, sa
kanyang katangian, nagawa, katungkulan, posisyon, o
awtoridad.
PALATANDAAN NG KILOS
NA MAY PAGGALANG
✳ Makinig nang mabuti sa sinasabi ng kapwa
✳ Pagpapakita ng magandang-asal
✳ Pag-iwas sa paggamit ng mararahas na salita
kapag nakikipagusap
✳ Pag-iwas sa pagsasagawa ng hindi pinag-isipang
kilos
PALATANDAAN NG KILOS
NA MAY PAGGALANG
✳ Pagkakaroon ng mataas na pagtingin at
positibong saloobin sa pagkatao ng iba
✳ Pagkilala sa kalakasan at pagtanggap ng mga
kahinaan ng iba
✳ Paggalang sa desisyong pinagtubay ng
awtoridad
✳ Pagsisikap na unawain ang mga pananaw sa
iba’t ibang panig
✳ Pagtupad sa binitawang pangako
✳ Pagtulong sa pag-angat ng iba sa halip na
paninira ang gawin
KONSEPTO NG DIGNIDAD
✳ Ang dignidad ay ang dangal na pagkatao
✳ Bawat tao ay may dangal na pinagmulan ng
kaniyang karapatan
 ✳ Ang paggalang sa karapatan ng kapwa ay
paggalang rin sa dangal pantao
✳ Mayroong mga pagbabagong nakakaapekto sa
dangal pantao

AKSYON PARA SA PAGTATANGGOL AT

PAGGALANG SA DANGAL PANTAO
✳ Pagtatanggol sa Kabanalan at Dignidad ng buhay
✳ Pagtatanggol sa Dignidad ng Paggawa
✳ Pagtamo ng Buong Edukasyon at Kalinangan
✳ Pagtataguyod ng Kabutihang Panlahat at
Katarungang Panlipunan

↪ “Lahat ng gusto ninyong gawi ng mga tao sa inyo,

iyon din ang gawin ninyo sa kanila.” - Mateo 7:12