1.

ZASADY OGÓLNE PROWADZENIA POSTĘPOWAŃ PODATKOWYCH

• Zasada demokratycznego państwa prawa (art. 2 Konstytucji RP)
- zasada ochrony praw nabytych i lex retro non agit
• Zasada równości wobec prawa (art. 32 Konstytucji)
• Zasada praworządności (art. 7 Konstytucji, art. 120 o.p.)
• Zasada pierwszeństwa prawa UE nad prawem krajowym (europejska wykładnia prawa krajowego).
Wykładnia europejska nie może nakładać na podatnika nowych obowiązków - niewynikających z prawa
krajowego
• Zasada zaufania – jakiekolwiek wątpliwości na korzyść podatnika, za błędy organu podatkowego
odpowiedzialności nie może ponosić podatnik (art. 2a, 121 o.p.)
• Zasada udzielenia informacji prawnej, jednocześnie organy podatkowe nie mają obowiązku czuwania aby
podatnik nie poniósł szkody w wyniku nieznajomości prawa: pouczenia - tak, dostarczanie przepisów - nie
• Zasada prawdy obiektywnej: wszelkie niezbędne czynności aby ustalić stan faktyczny (art. 122 o.p.)
• Zasada czynnego udziału strony: umożliwianie stronie uczestnictwa w każdym stadium postępowania, nie
dotyczy to spraw zabezpieczenia zobowiązania podatkowego i zastawu skarbowego
• Zasada przekonywania: wyjaśnienie podatnikowi zasadność działań podejmowanych podczas postępowania
podatkowego aby uniknąć stosowania środków przymusu (art. 124 o.p.) – dodawanie uzasadnień do decyzji
• Zasada szybkości i prostoty postępowania – nie jest to norma prawna, podatnik może wystosować
ponaglenie do organu wyższej instancji lub do Ministra Finansów
• Zasada pisemności: sprawy podatkowe są załatwiane w formie pisemnej lub w jakiejkolwiek formie zapisu
trwałego
• Zasada dwuinstancyjności
• Zasada trwałości decyzji ostatecznych: nie prowadzi się ponownych postępowań po wydaniu takiej decyzji
• Zasada ograniczonej jawności: postępowanie jawne wyłącznie dla stron (art. 129 o.p.)

2. STRONA (BIERNA) POSTĘPOWANIA PODATKOWEGO

• Stroną w postępowaniu podatkowym jest: podatnik, płatnik, inkasent, następca prawny, osoba trzecia której
przyznano odpowiedzialność podatkową
- osoby te muszą mieć interes prawny do którego odnosi się postępowanie podatkowe
• W sprawach dotyczących zwrotu PTU stroną może być wspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej oraz
komplementariusz spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej jeśli jest uprawniony do otrzymania
zwrotu
• Spółka cywilna: stroną są wszyscy jej wspólnicy jednocześnie a w pewnych sytuacjach także byli wspólnicy
• Małżonkowie: są traktowani jako jedna strona, każdy z małżonków jest uprawniony do działania w imieniu
obojga
• Organizacja społeczna: jeśli istnieje interes publiczny może być stroną w zastępstwie za inną osobę i za jej
zgodą:
- może wystąpić o wszczęcie postępowania
- może żądać dopuszczenia jej do postępowania w miejsce podatnika
• Pełnomocnik: może nim być jedynie osoba fizyczna z pełną zdolnością do czynności prawnych.
- organ podatkowy musi traktować pełnomocnika strony jak samą stronę postępowania
- pełnomocnictwo nie jest umową a pełnomocnik musi chcieć pełnić tę funkcję
- doręczenie decyzji określającej pełnomocnikowi jest skuteczne nawet jeśli pełnomocnik nie dołączył odpisu
pełnomocnictwa do akt sprawy
• Kurator: organ podatkowy może wystąpić do sądu o ustanowienie kuratora (art. 138 §1 o.p.):
- dla os. fizycznej niezdolnej do czynności prawnych lub której miejsca pobytu nie da się ustalić
- dla os. prawnej, jednostki organizacyjnej: gdy nie posiada organów ustawowych ani statutowych

3. WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA slajdy - wykład 3

• Może zostać wszczęte na żądanie strony lub z urzędu (w formie postanowienia)
• Datą wszczęcia postępowania na żądanie jest data doręczenia tego żądania organowi
• Na odmowę wszczęcia postępowania służy zażalenie
 4. DORĘCZENIE PISMA
• Doręczanie postanowienia przez organ (zasada oficjalności doręczeń):
- doręczenia bez wnioskowania o nie
- doręczenie powinno odbyć się za pokwitowaniem bo w przeciwnym wypadku organ nie może wywodzić
skutków prawnych związanych z wysłanym pismem (zwłaszcza w kwestii terminu uzależnionego od daty
doręczenia)
• Doręczenie elektroniczne: jeśli strona spełni warunki z art. 144 § 1a o.p.
• Termin doręczenia elektronicznego: moment odebrania przez odbiorcę poprzez podpisanie UPO. Jeśli pismo
nie zostało odebrane, przypomnienie po 7 dniach. Jeśli nadal nie odebrane to organ uznaje, że po 14 dniach
od pierwszego przypomnienia pismo zostało odebrane
• Doręczenie właściwe:
- bezpośrednio adresatowi i za pokwitowaniem (pocztą lub poprzez upoważnioną osobę)
- odebrane bezpośrednio w urzędzie
• Doręczenie domniemane: gdy adresat nie zapoznał się ani nie mógł się zapoznać ale uznano pismo za
doręczone
• Pełnomocnik do doręczeń: gdy strona wyjeżdża z kraju na przynajmniej 2 miesiące
• Doręczenie domownikowi, sąsiadowi, dozorcy:
- osoba pełnoletnia która podjęła się przekazania pisma
- zawiadomienie o przekazaniu takiej osobie pozostawia się w skrzynce na listy, na drzwiach
• Nieodebranie awizo: po 7 dniach pozostawia się kolejną informację a jeśli i po niej pismo zostanie nie
odebrane to uznaje się za doręczone
• Błędny, nieistniejący adres doręczeń: pismo pozostawia się w aktach sprawy jako doręczone
• Odmowa przyjęcia: pismo wraca do akt sprawy jako doręczone w dniu odmowy przyjęcia

5. DOWODY W POSTĘPOWANIU PODATKOWYM

• Dowodem jest wszystko co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy i nie jest sprzeczne z prawem
• Rodzaje dowodów:
- deklaracje (w tym zeznania, wykazy, informacje których obowiązek składania mają podatnicy, płatnicy,
inkasenci)
- księgi podatkowe (KH, KPiR, ewidencje, rejestry których obowiązek prowadzenia mają podatnicy, płatnicy,
inkasenci
- informacje od instytucji finansowych na wniosek NUS lub DIAS
- informacje z oględzin przeprowadzonych w urzędzie lub innym miejscu położenia badanego przedmiotu
- dokumenty urzędowe jeśli są sporządzone zgodnie z przepisami i przez odpowiednie organy
- dokumenty z kontroli podatkowej lub czynności sprawdzających organu I instancji (np. wyjaśnienia,
protokoły)
- zeznania świadków
- przesłuchanie strony gdy wyrazi na to zgodę – zasady jak przy zeznaniach świadków
- opinia biegłych z urzędu lub na wniosek strony. Organ swobodnie uznaje czy biegły jest konieczny

6. ŚWIADKOWIE
• Osoby mające istotną wiedzę dla ustalenia stanu faktycznego w prowadzonej sprawie
• Nie mogą być świadkiem: osoby niezdolne do przekazania swych spostrzeżeń (ocenia to organ podatkowy),
osoby zobowiązane do dochowania tajemnicy państwowej lub służbowej, duchowni z tajemnicą spowiedzi
• Odmowa złożenia zeznań: dotyczy osób bliskich
• Odmowa udzielenia odpowiedzi: dotyczy konkretnego pytania narażającego na odpowiedzialność karną lub
naruszającego ustawową tajemnicę zawodową
 7. AKTY WYDAWANE W POSTĘPOWANIU PODATKOWYM
• Decyzja:
- jest to orzeczenie organu kończące postępowanie w danej instancji rozstrzygając je co do istoty
- oznaczenie organu co do właściwości rzeczowej, miejscową, instancyjną
- skierowana do określonego podmiotu będącego stroną postępowania podatkowego
- powołanie precyzyjnej podstawy prawnej będącej uzasadnieniem prawnym
- rozstrzygnięcie: określa/ustala wysokość zobowiązania podatkowego, zaległości podatkowej, innych
obowiązków
- wskazanie uzasadnienia faktycznego czyli udowodnionych przez organ faktów będących podstawą
orzeczenia
- pouczenie o możliwości odwołania się do wyższej instancji lub skargi do sądu administracyjnego
- pouczenie o odpowiedzialności karnej za uniemożliwianie wykonania egzekucji administracyjnej z majątku
- podpis: własnoręczny a w dokumencie elektronicznym podpis kwalifikowany lub potwierdzony e-PUAPem
• Postanowienie:
- dotyczą poszczególnych kwestii postępowania podatkowego bez rozstrzygania np. postanowienie o
dołączeniu dodatkowych dokumentów do materiału dowodowego co nie rozstrzyga sprawy
- jeśli na postanowienie służy zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego to musi ono zawierać
uzasadnienie faktyczne i prawne

8. POSTĘPOWANIE ODWOŁAWCZE
• Odwołanie:
- możliwe jest odwołanie tylko do jednej instancji – organu wyższego stopnia
- zarzuty wobec decyzji, określać istotę. Dotyczą najczęściej błędnej wykładni prawa materialnego,
niewyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności, naruszenia proceduralne
- zakres żądania tworzącego odwołanie czyli żądanie rozstrzygnięcia jakie może powziąć organ wedle o.p.
- dowody uzasadniające żądanie w odwołaniu: wystarczy ich opisanie i wskazanie bez ich dołączania
- wskazanie odwołującego się: miejsce zamieszkania/pobytu os. fizycznej; siedziby/miejsca prowadzenia
działalności os. prawnej oraz reprezentująca ją osoba fizyczna
- w odwołaniu muszą być podane także dane pełnomocnika jeśli jest ustanowiony
- odwołanie wnosi się w 14 dni od dnia doręczenia decyzji stronie do organu odwoławczego poprzez organ
który wydał zaskarżaną decyzję
- możliwe rozstrzygnięcia organu odwoławczego: utrzymanie decyzji w mocy; uchylenie decyzji organu
niższej instancji w całości lub w części; przekazanie do właściwego organu niższego do ponownego
rozpatrzenia (gdy decyzja wydana z naruszeniem przepisów o właściwości organu); umorzenie
postępowania odwoławczego
- organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść odwołującej się strony chyba, że zaskarżona
decyzja rażąco narusza prawo lub publiczny interes
- braki formalne: organ wzywa do uzupełnienia niezbędnych elementów odwołania w terminie 7 dni . Jeśli
nie zostaną uzupełnione, odwołanie pozostaje bez rozpatrzenia (organ wydaje postanowienie na które służy
zażalenie).
• Zażalenie:
- służy na wydane postanowienie jeśli ustawa to przewiduje w terminie 7 dni od doręczenia go stronie
- jeśli na postanowienie nie służy zażalenie (np. na decyzję przeprowadzenia dowodu) strona może je
zaskarżyć tylko w ramach odwołania od decyzji kończącej całe postępowanie
- jeśli organ wydający postanowienie uzna zażalenie za zasadne, może uchylić lub zmienić własną decyzję w
drodze postanowienia bez przekazywania jej wyższej instancji
 9. WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA
• Umożliwia wyeliminowanie decyzji ostatecznej wydanej na podstawie wadliwych stanów faktycznych
• Przesłanki wznowienia postępowania:
- fałszywe dowody na których ustalono stany faktyczne
- decyzja wydana w wyniku przestępstwa
- decyzja wydana przez organ/pracownika który podlegał wyłączeniu
- strona nie brała udziału w postępowaniu nie z własnej winy
- na jaw wyszły nowe dowody/stany faktyczne istniejące w dniu wydania decyzji i mające na nią wpływ
- decyzja wydana bez wymaganego prawem stanowiska innego organu
- wydanie decyzji na podstawie innej decyzji lub orzeczenia sądu które zostały uchylone, wygaszone,
Unieważnione
- wydana w oparciu o przepis uznany przez TK za niezgodny z Konstytucją, ustawą, umową międzynar.
• Organ może wznowić postępowanie na wniosek lub z urzędu. W niektórych przypadkach żądanie strony
obarczone jest terminem na wniesienie wniosku.

10. STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI DECYZJI

• Jest to nadzwyczajny środek zaskarżenia w którym bada się samo wydanie decyzji
• Może być prowadzone na wniosek lub z urzędu przez organ wyższego stopnia. Czas na wniesienie wniosku
o stwierdzenie nieważności decyzji wynosi 5 lat od dnia doręczenia decyzji
• Wydanie decyzji badane jest pod kątem naruszenia prawa materialnego i merytorycznego
• Nie rozpatruje się ponownie całej sprawy, ocenia się decyzję i jej skutki prawne

11. UCHYLENIE LUB ZMIANA DECYZJI OSTATECZNEJ

• Decyzja może być uchylona lub zmieniona jeśli:
- strona nie nabyła poprzez decyzję praw
- przemawia za tym interes publiczny/ważny interes strony

12. WYGAŚNIĘCIE DECYZJI

• Organ może stwierdzić wygaśnięcie decyzji jeśli:
- stała się bezprzedmiotowa
- gdy strona nie dopełniła warunku który był zastrzeżeniem do wydanej decyzji