¸ò§¾: ¡ö©Ï¾¨¡¿´½¦ò©

º¾-ì¿-²½-®ö©
¡ö©-Ͼ¨¸È¾-©É¸¨-¡¿-´½-¦ò©Àì¡-êó 01/90/¦-¯-¦ ìö¤-¸ñ−-êó 27/6/90 (Ä©É-ìö¤£½-Á−−-¦¼¤-»ñ®-»º¤-
Àºö¾-μȾ¤-À¯ñ−-Àº-¡½-¦ñ−- Ã−¡º¤¯½§÷´-¦½-ÄÏ-¸ò¦¾-´ñ−-£ö®-£½-−½Àꈺ-êó ¦†- ¢º¤-¦½-²¾-¯½-§¾-§ö−-¦ø¤-¦÷©
(§÷©-êó2) Ã−-¸ñ−-êó 27 ´ò-«÷-−¾1990 Áì½ ¯½-¡¾©-çÉ-ª¾´©¿-ìñ©-¢º¤¯½-ê¾−-¯½-Àê© Àì¡-êó 40/¯-ê-¯-ê
ìö¤-¸ñ−-êó 27 ¡ð-ì½-¡ö© 1990). -

1. £¸¾-´»ñ®-»ø-ûꉸ-į-¡È¼¸-¡ñ®-¡¿´½¦ò©
1.1 ¡¿´½¦ò© Á´È−¹¨ñ¤ ?
¡¿´½¦ò©Á´È−¦ò©ºñ−£ö®«É¸− Áì½ À©ñ©¢¾©¢º¤ìñ©,- 츴ÏøÈ, Àº¡½Àê©, Àº¡½§ö− Áì½
¦È¸−ªö¸Ã−¡¾−£º®£º¤, −¿Ã§û,Ä©É»ñ®Ï¾¡°ö− Áì½ §š¢¾©¡È¼¸¡ñ®§ñ®¦…¤¢º¤ºñ−éºñ−·¤Ã−¢º®
À¢©ê†¡ö©Ï¾¨Ä©É¡¿−ö©Ä¸É.
ªö¸μȾ¤: À´ˆºìö©À¯ñ−¢º¤êɾ¸ Á¡É¸ (Íõ À¸í¾ºó¡μȾ¤Îˆ¤¸È¾: êɾ¸ Á¡É¸À¯ñ−À¥í¾¡¿´½¦ò©ªÒ
ìö©) êɾ¸ Á¡É¸ ¡ð´ó¦ò©£º®£º¤, −¿Ã§É, Ä©É»ñ®Ï¾¡°ö− Áì½ ´ó¦ò©§š¢¾©ª¾´£¸¾´ªÉº¤¡¾−
¢º¤ªö−Ä©É.
¡. ¦ò©£º®£º¤- Á´È−-¹¨ñ¤ ?
¦ò©£º®£º¤ Á´È−£¸¾´¦¾´¾©´ó§ñ®¦…¤¢º¤Ã©Î‡¤Ä¸ÉμøÈÃ−£º®£º¤¢º¤°øÉ´ó¦ò©. .
¦ò©£º®£º¤®Ò²¼¤ÁªÈ¢›−¡ñ®À¥í¾¡¿´½¦ò©Àꉾ−˜− ÁªÈ¹¾¡¨ñ¤¢›−¡ñ®®÷¡£ö−°øÉê†À¥í¾¡¿´½¦ò©
Ä©É´º®§ñ®¦…¤¢º¤Ã¹É ®ö−²œ−«¾−¦ñ−¨¾.
ªö¸μȾ¤: êɾ¸ ¡ À¯ñ−°øÉìɼ¤£¸¾¨Ã¹Éêɾ¸ ¢ Ͼ¨£¸¾´¸È¾ À¸ì¾−šêɾ¸ ¡ À¯ñ−°ø÷û
ໍ້
£º®£º¤§ñ®¦…¤¢º¤ (£¸¾¨) ¢º¤êɾ¸ ¢ §ô…¤¡ö©Ï¾¨»ñ®»øÉ Áì½ ຄາ¯½¡ñ −ùÉ, Ã−¡ðì½−󣸾ຍ
ª©„¤¡È¾¸«õ¡£ö−»û¾¨ìñ¡Ä¯êɾ¸ ¡ (°øÉìɼ¤£¸¾¨) Íõ êɾ¸ ¢ À¥í¾¢º¤£¸¾¨ìɸ−ÁªÈ´ó¦ò©»ûº¤³Éº¤
£ö−»û¾¨À²ˆºê¸¤Àºö¾£¸¾¨−˜−.
¢. ¦ò©−¿Ã§É- Á´È−-¹¨ñ¤ ?
¦ò©−¿Ã§É Á´È−£¸¾´º¾©¦¾´¾©¢º¤À¥í¾¡¿´½¦ò©Ã−¡¾−§ö´Ã§É²¾¹½−½ Áì½ °½ìò©
ª½²ñ−ê†Ä©É»ñ®»øÉ Áì½ £Õ¯½¡ñ−ùɰøɡȼ¸.
ªö¸μȾ¤: −¾¤ ¡ Áì½ °ö¸¢º¤ì¾¸§œÀªö¾Á¡ñ¦ Îȸ¨Î‡¤´¾; °øɡȼ¸´ó¦ò©−¿Ã§ÉÀªö¾ Á¡ñ¦Îȸ¨
−˜− ª¾´£¸¾´ªÉº¤¡¾−¢º¤ªö−Àº¤À§„−: ªí´−Õ©ˆ´, À»ñ©º¾¹¾−¡¾−¡ò−Ãນ £º®£ö¸ Áì½ ºˆ−Å.
£. ¦ò©Ä©É»ñ®Ï¾¡°ö− ´ó-£õ-Á−¸-é ?
¦ò©Ä©É»ñ®Ï¾¡°ö− Á´È−¦ò©¢º¤À¥í¾¡¿´½¦ò© Ã−¡¾−»ñ®Ï¾¡°ö−¥¾¡§ñ®¦…¤¢º¤¢º¤ªö−,
Ã−−šº¾©¥½Á´È−ªö−Àº¤−¿Ã§É§ñ®¦…¤¢º¤Àº¤ ¹ùõ ùɮ÷¡£ö−ºˆ−−¿Ã§ÉÁìɸÀ¡ñ®ì¾¨Ä©É£È¾À§‰¾ ¹ìõ ©º¡
À®˜¨ª¾´êò©¦½©ó¡ö©Ï¾¨Áìɸ´óÁªÈÀ¥í¾¡¿´½¦ò©Àꉾ−˜− ¥…¤´ó¦ò©Ä©É»ñ®Ï¾¡°ö− ¹ìõ 쾨ĩÉ.
ªö¸μȾ¤: êɾ¸ ¡ ´óÁ®É 5 ª, À¸ì¾ªÒ´¾Á®Éºº¡ìø¡, ìø¡Á®Éê†À¡ó©´¾−˜− Á´È−Ͼ¡°ö−
(꾤꿴½§¾©) Áì½ Á´È−¡¿´½¦ò©¢º¤°øɡȼ¸.
¯œ´-Á®®»¼−¡ö©Ï¾¨-§˜−ªí− Îɾ 1 ¡½§¸¤-¨÷ª-ê
ò ¿
 ¤. ¦ò©§š¢¾©¡È¼¸-¡ñ®-§ñ®-¦…¤-¢º¤- ´ó-£õ-Á−¸-é ?
¦ò©§š¢¾© Á´È−£¸¾´º¾©¦¾´¾©¢º¤À¥í¾¡¿´½¦ò© Ã−¡¾−¡½ê¿¦…¤Ã©¦…¤Î‡¤À²ˆº¯È¼−
Á¯¤£÷−¯½Â¹¨©ê¾¤©É¾−À¦©«½¡ò© ¹ìõ ¦½²¾®¢º¤§ñ®¦…¤¢º¤−˜−. ¡¾−¡½ê¿©„¤¡È¾¸¦½Á©¤ºº¡
Ã−¡¾−§œ Œ ¢¾¨, ¡¾−Á졯ȼ−, ¡¾−´º®§ñ®¦…¤¢º¤ Áì½ ºˆ−Å. ¨Éº−°ö−¢º¤¡¾−¡½ê¿À¹ù‰¾−˜−
¦ò©ê÷¡μȾ¤¢º¤À¥í¾¡¿´½¦ò©¥‡¤Ä©É¦™−¦÷©ìö¤.
ªö¸μȾ¤: ²¾¨¹ìñ¤ êɾ¸ ¡ ¢¾¨ìö©«ó®Ã¹É êɾ¸ ¢ Áìɸ, êɾ¸ ¡ ¡ðÏö©¦ò©£º®£º¤, −¿Ã§É
Áì½ §š¢¾©¡È¼¸¡ñ®ìö©ê†¢¾¨Ä¯Áìɸ−˜−.
1.2. ¡¿´½¦ò©´ó-¥ñ¡-»ø®¡¾−, £õ-»ø-®¡¾−-é-Á©È ?
¡¿´½¦ò© ¯½¡º®´ó 5 »ø®¡¾− £õ:
Œ ¡¿´½¦ò©-¢º¤-ìñ©;
Œ ¡¿´½¦ò©-츴ÏøÈ;
Œ ¡¿´½¦ò©-Àº¡½-Àê©;
Œ ¡¿´½¦ò©-Àº¡½-§ö−;
Œ ¡¿´½¦ò©-¦È¸−-ªö¸.

2. ¡¾−-Ä©É-´¾-À¯ñ−-¡¿´½¦ò© -Áì½ ¡¾−¦™−¦÷©¡¿´½¦ò©

2.1. ²œ−«¾−-¡¾−-Ä©É´¾--À¯ñ−¡¿´½¦ò© ´ó-£õ-Á−¸-é ?
¡¾−Ä©É´¾À¯ñ−¡¿´½¦ò©À¡ó©-Á´È−¢›− −ñ®-ÁªÈ-À¸ì¾-Ä©É-´º® ¹ìõ -Ä©É-»ñ®-§ñ®-¦…¤-¢º¤-−˜− -©¨-
«õ¡ªÉº¤-ª¾´-¡ö©Ï¾¨. ¡¿´½¦ò©-º¾©-¥½-Ä©É-´¾ª¾´-¦ñ−-¨¾-¡Èº−-¡¾−-´º® ¹ìõ »ñ®-§ñ®-¦…¤-¢-º¤−˜−¡ð-Ä©É.
«É¾¸È¾-¦ñ−¨¾´º®-§ñ®-¦…¤-¢º¤-ùÉ-®÷¡£ö−-ºˆ− ¹ìõ §ñ®-¦…¤-¢º¤−˜−¹¾¡-¨ñ¤-¥½-ªÉº¤-Ä©É-¢›− ê½®¼−-
Áìû¸ ¡¿´½¦ò©-Á´È−-−ñ®-ÁªÈ-À¸ì¾-ê†-Ä©É-¢›−ê½®¼−-À¯ñ−ªí−-į -À«ò¤-¸È¾-§ñ®-¦…¤-¢º¤-−˜−¥½-´º®-ùÉ-Á¡È-¡ñ−-
Áìɸ-¡ð-ª¾´.
²œ−«¾−-¢º¤-¡¾−-Ä©É-´¾-À¯ñ−-¡¿´½¦ò©-´ó-©„¤−š:
- ໝາກຜ ົນ ແລະ ລາຍໄດ ້
- ¡¾−-¦õ®-꺩ມູນມໍລະດ ົກ
- ຊ ັບສ…ງຂອງທີ່ ບໍ່ ມີເຈົາ້ ຂອງ
- ການເກັບຊ ັບສ…ງຂອງຕ ົກເຮຍ
່
- ສ ັດຊ‡ງຂາດການຮ ັກສາ
- ົ ພໍ ້ວ ັດຖຸມຄ
ການພບ ີ າ່ ຫຼື ວ ັດຖຸບຮ
ູ ານ
- ້ ັບສ…ງຂອງດວ
ການເໝົ າຊືຊ ້ ຍຄວາມຈາເປັ
ໍ ນ
- ການຮ ັບຊ ັບສ…ງຂອງ ແລະ ອື່ ນໆ
2.2 ¡¾−¦™−¦÷©-¡¿´½¦ò©-Á´È−-¹¨ñ¤ Áì½ ¦™−¦÷©-ìö¤-Ã−-¡ðì½−ó-é ?
ການສ™ນສຸດສິດໃນກາມະສິ
ໍ ດເຊົ າຢາ່ ງ¦™ນເຊີງສາຍພົວພ ັນຕາ່ ງໆ ລະຫວາ່ ງຜູເ້ ປັນເຈົາ້
ດແມນການຢຸ
່
ກາມະສິ
ໍ ດກ ັບຊ ັບສ…ງຂອງທີ່ ເປັນກາມະສິ
ໍ ດຂອງຕ ົນ. ¡¿´½¦ò©-¦™−¦÷©-ìö¤-Ã−-¡ðì½−ó-©„¤−š:

¯œ´-Á®®»¼−¡ö©Ï¾¨-§˜−ªí− Îɾ 2 ¡½§¸¤-¨÷ª-ê

ò ¿
 - À¥í¾¡¿´½¦ò©Ä©É§š¢¾©§ñ®¦…¤¢º¤−˜−μȾ¤¦ö´®ø−Áìɸ;
- §ñ®-¦…¤-¢º¤-Ä©É-¦ø−¹¾¨-¨Éº−-À¹©-®ñ¤-Àºó− Íõ -À¹©-¦÷©-¸ò-Ħ-À§„−: ³É¾°È¾, −Õ-«É¸´ ¹ìõ -
Á°È−©ò−-Ÿ -Áì½ ºˆ−Å;
- -À¥í¾-¡¿´½¦ò©-®Ò-Ä©É-긤-Àºö¾-§ñ®-¦…¤-¢º¤ ¢º¤-ªö−-£õ−-ª¾´-¡¿−ö©-À¸ì¾-¢º¤-º¾¨÷-£¸¾´-
Ã−¡¾−-»Éº¤-³Éº¤;
- §ñ®-Ä©É-«õ¡-»ò®-À¯ñ−-¢º¤-ìñ© ¹ìõ ¨ô©-À²ˆº¢¾¨-Àì¹ìñ¤-çÉ-Áê−-Κ¦ò−-ª¾´-£¿-ªñ©-¦ó−-¢º¤-¦¾−.

3. ¢º®À¢©¡¾−−¿Ã§É¡¿´½¦ò©
3.1 ¡¾−-−¿-çÉ-¡¿´½¦ò©-Á´È−-¹¨ñ¤, ´ó¢º®À¢©¡¾−−¿Ã§É £õÁ−¸Ã©?
ການນ ໍາໃຊກ
້ າມະສິ
ໍ ດ ແມນການຊ
່ ້ າຫະນະ ຫຼື ຊ ັບສ…ງຂອງທີ່ ເປັນຂອງຕ ົນ ເພື່ ອຕອບສະໜອງ
ົມໃຊພ
ຄວາມຕອ ້ ງການທາງດາ້ ນການເປັນຢູ່ ຫຼື ຜ ົນປະໂຫຍດອ ັນແນນ ່ ອນທີ່ ຕ ົນຕອ
້ ງການ ແຕບ ່ ່ ໍໃຫກ
້ ່ຄ
ໍ ວາມເສັ ຍ
ຫາຍ ຫຼື ຂ ັດກ ັບສິດ ແລະຜ ົນປະໂຫຍດຂອງລ ັດ, ສ ັງຄ ົມຫຼືຂອງບຸກຄ ົນອື່ນ. ¡ານໃຊ ້ ທີ່ ດິນບໍ່ ໃຫມ ້ ຜີ ົນກະທົບ
ຕໍ່ ສ…ງແວດລອ
້ ມທາມະຊາດ
ໍ ແລະ ສ ັງຄ ົມ.
ົ້
ຕ ົວຢາ່ ງ: ການປູກຕນໄມຢູ
້ ລ
່ ຽບກາແພງເຮື
ໍ ົ້ າ້ ວ, ງúາພາ້ ວ, ໝາກພາ້ ວຕ ົກໃສຫ
ອນເຊັ່ ນ: ປູກຕນພ ່ ຼ ັງຄາ
້ ເຈົາ້ ຂອງຕນພ
ເຮືອນ, ທາງດາ້ ນກ ົດໝາຍແລວ ົ້ າ້ ວຕອ
້ ງໄດຮ
້ ັບຜິດຊອບ ເພື່ ອບໍ່ ໃຫລ
້ ົບກວນເຮືອນທີ່ ຢູໃ່ ກ ້
້ ແມນໃຫ
ຄຽງ. ຖາ້ ຫາກມີຄວາມເສັຍຫາຍເກີດຂືນ ່ ປ້ ະຕິບ ັດຕາມ¦ò©-¢º¤-°øÉ-«õ¡-À¦ñ¼-¹¾¨-¨Éº−-¡¾−-−¿-çÉ-¡¿-
´½-¦ò©Â©¨-®Ò-«õ¡-ªÉº¤.
ຕ ົວຢາ່ ງ: ເຮືອນຂອງທາ້ ວ ກ ຖືກປິ ດລອ ້ ຍທີ່ ດີນຂອງບຸກຄ ົນອື່ນ, ທາ້ ວ ກ ໄດຂ
້ ມດວ ້ ໍທາງຜາ່ ນນ ໍາ
ທາ້ ວ ຂ, ທາ້ ວ ຂ ຕອ
້ ງໄດອ
້ ະນຸຍາດໃຫທ
້ າ້ ວ ກ ຜາ່ ນ, ແຕທ
່ າ້ ວ ຂ ມີສດ
ິ ທວງເອົ າຄາ່ ເສັ ຍຫາຍນ ໍາທາ້ ວ ກ.
ໃນເມື່ ອທາ້ ວ ກ ໄດເ້ ນັ່ ງສາຍໄຟ້ຟ້າຜາ່ ນເຮືອນທາ້ ວ ຂ ເຮັດໃຫຕ ົ້
້ ນໄມຂອງທ
້ າ້ ວ ຂ ຖືກທ ໍາລາຍທາ້ ວ ກ ຕອ
້ ງ
ໄດຮ
້ ັບຜິດຊອບຕໍ່ ຄວາມເສັ ຍຫາຍນš, ຖາ້ ວາ່ ທາ້ ວ ຂ ຫາກໄດຮ
້ ັບຜ ົນປະໂຫຍດນ ໍາແລວ
້ ທາ້ ວ ກ ຈະບໍ່ ໄດ-Ã້ ຊ ້
້ .
ແທນຄາ່ ເສັຍຫາຍທີ່ ເກີດຂືນ
3.2. ¢º®-À¢©-¡¾−-¯÷¡-¦É¾¤-À»õº− Íõ ¯ø¡-ªí−-Ä´É- ´ó-£õ-Á−¸-é ?
®÷¡-£ö−-°øÉ-ê†-Ä©É-»ñ®-¦ò©-¯÷¡-¦É¾¤-À»õº− ¹ìõ ¡Ò-¦É¾¤ºˆ−Å-Áìɸ −˜−-®Ò-´ó-¦ò©-À»ñ©-ùÉ-¦¾¨-£¾-À»õº−-¢º¤-ªö−-
ìˆ−-¡¾¨-į-¥ö−-À»ñ©-ùÉ-−Õ-±ö−-ªö¡-ìö¤-æÈ- ¹ìõ ¡¸´-Àºö¾-ê†-©ò− ¹ìõ À»õ-º−-¢º¤-®÷¡-£ö−-ºˆ−-ê†-μøÈ-áÉ-£¼¤-−˜−.
®÷¡-£ö−-°øÉ-ê†-Ä©É-¯÷¡-À»õº−, ¯ø¡-ªí−-Ä´É, ªí−Ä´É-¡ò−-¹´¾¡ ¹ìõ ªí−-Ä´É-À¯ñ−-À£õº ¹ìõ ºˆ−Å Ã−-ê†-
©ò−§‡¤ªö−-´ó-¦ò©-−¿-çÉ-−˜−-®Ò-ùÉ-¡Ò-°ö−-À¦ñ¼-¹¾¨ ùÉ-Á¡È-À¥í¾-¢º¤-À»õº−-ê†-μøÈ-áÉ-£¼¤ ¹ìõ ¡ó©-¢¸¾¤-¡¾−-¦ñ−-¥º−-
į-´¾.
3.3. -°øÉ-«õ¡-À¦ñ¨-¹¾¨-¨Éº−-¡¾−-−¿-çÉ-¡¿´½¦ò©-©¨-®Ò-«õ¡ªÉº¤- ´ó-¦ò©¹¨ñ¤-Á©È ?
°øÉ-«õ¡-À¦ñ¼-¹¾¨-À−ˆº¤-¥¾¡-¦¾-À¹©-ê†-Ä©É-¡È¾¸-ĸÉ-Ã−-¢Ó 3.2 ¢É¾¤Àêò¤−š-º¾©-¥½-»¾−-¤È¾-Ä´É ¹ìõ À£õº-Ä´É
¹ìõ- ªñ©»¾¡-Ä´É-ê†-ìȸ¤-¡¾¨-À¢í¾-´¾-Ã−-ꆩò−ªö−-¡ð-Ä©É ²¾¨-¹ìñ¤-ê†-Ä©É-Á¥É¤-ùÉ-À¥í¾¡¿-´½-¦ò©−˜−-§¾® À¥ñ©-¸ñ−-
Áìɸ ÁªÈ-°øÉ-¡È¼¸-¡ð-¨ñ¤-À´ó−-À¦ó¨-μøÈ ¹ìõ °øÉ-«õ¡-À¦ñ¼-¹¾¨-¥½-©¿-À−ó−-¡¾−-¯ö¡-¯Éº¤-¦ò©¢º¤-ªö− ©É¸¨-¸òêó-¡¾−-»Éº¤-
³Éº¤-À²ˆº-긤-ùÉ-μ÷©-À§ö¾-¡¾−-¡ó©-¢¸¾¤ ¹ìõ º÷®-¯½-¦ñ¡ -Áì½ »Éº¤-³Éº¤-À²ˆº-¢ð-Àºö¾-¡¾−-çÉ-Áê−-£È¾-À¦ñ¼-
¹¾¨¡ð-Ä©É.

¯œ´-Á®®»¼−¡ö©Ï¾¨-§˜−ªí− Îɾ 3 ¡½§¸¤-¨÷ª-ê

ò ¿
 3.4. ¡¾−-º½−÷¨¾©-ùÉ-´ó-꾤-°È¾−´ó £õÁ−¸Ã©?
®÷¡-£ö−-°øÉ-é-ê†-´ó-À»õº− §‡¤-«õ¡-¯ò©-ìɺ´-©É¸¨-À»õº− ¹ìõ ê†-©ò−-§‡¤-°øÉ-ºˆ−-´ó-¦ò©-−¿-Ã§É Â©¨-®Ò-´ó-꾤-
°È¾−-ºº¡-į-¦øÈ-¹ö−-ê¾¤Ä©É -®÷¡£ö−-°øÉ-−˜−-¡ð-´ó-¦ò©-»Éº¤-¢ð-꾤-°È¾−-¥¾¡-°øÉ-ê†-´ó-¦ò©-−¿-çÉ-ê†-©ò−-ê†-μøÈ-áÉ-¹ö−꾤
¡¸È¾-¹´øÈ. °øÉ-ê†-´ó-¦ò©-−¿-çÉ-ê†-©ò−§-‡¤-«õ¡-»Éº¤-¢ð-−˜− ªÉº¤-º½-−÷-¨¾©-ùÉ-꾤-°È¾−ÁªÈ-´ó-¦ò©-»Éº¤-¢ð-Àºö¾-¡¾−-çÉ-
Áê−-£È¾-À¦ñ¼-¹¾¨-Á¡È-°ö−-ì½-¯ø¡ ¹ìõ ¦…¤-ê†-¡Ò-¦É¾¤-¥¾¡-¡¾−-−¿-çÉ-ê†-©ò−-À¯ñ−-꾤-°È¾−-−˜−-ª¾´-£¸¾´-À¹´¾½-
¦ö´.
Ã−-¡ð-ì½-−ó-ê†-´ó-¡¾−-À−„¤-¦¾¨-ij-³É¾, ¦¾¨-Âê-ì½-¦ñ® ¹ìõ ¢÷©-»Èº¤-−Õ, ¸¾¤-êÒ-−Õ, êÒ-−Õ-¯½-¯¾-°È¾−-ê†-
©ò−-¢º¤-°øÉ-ê†-´ó-¦ò©-−¿-çÉ-é-¹−‡¤ §‡¤-²¾-ùÉ-ªí−-Ä´É ¹ìõ °ö−-ì½-¯ø¡-ªÈ¾¤Å-¢º¤-°øÉ-¡È¼¸-Ä©É-«õ¡-ê¿-쾨 ¹ìõ ²¾-
ùÉ-´ó-£¸¾´-À¦ñ¼-¹¾¨-ºˆ−Å-Áìɸ ®÷¡-£ö−-°øÉ-−˜−-¡ð-º¾©-¥½-¢ð-Àºö¾-£È¾-À¦ñ¼-¹¾¨-ê†-À−ˆº¤-´¾-¥¾¡-¡¾−-¡½-ê¿-−˜−-¡ð-
Ä©É. «É¾-¸È¾-°øÉ-ê†-´ó-¦ò©-−¿-çÉ-ê†-©ò−-¹¾¡-Ä©É-»ñ®-°ö−-¯½-¹¨©-−¿-Áìɸ ¡ð-¥½-®Ò-ùÉ-£ò©-ÄìÈ-£È¾-À¦ñ¼-¹¾¨-−˜−-ºó¡.
3.5. ¡¾−-º½−÷¨¾©-ùÉ-»Èº¤−Õ-ÄÍ-°È¾−´ó £õÁ−¸Ã©?
®÷¡-£ö−-°øÉ-é-ê†-´ó-£¸¾´-¥¿-À¯ñ− Ã−-¡¾−-À¯„¤-−Õ-ºº¡-¥¾¡-©ò−-®É¾−-ê†-ªö−-μøÈ ¡ð-´ó-¦ò©-»Éº¤-¢ð-¢÷©-»Èº¤-À¯„¤-
−Õ-°È¾−-©ò−-®É¾−-¢º¤-°øÉ-ê†-μøÈ-ì÷È´-«ñ©-ªö− ¹ìõ °øÉ-ê†-μøÈ-áÉ-£º¤-−Õ. °øÉ-ê†-«õ¡-»Éº¤-¢ð-¡ð-ªÉº¤-º½-−÷-¨¾©-ùÉ-¢÷©-»Èº¤-À¯„¤-
−Õ ÁªÈ-´ó-¦ò©-»Éº¤-¢ð-Àºö¾-£È¾-À¦ñ¼-¹¾¨-Á¡È-°ö−-ì½-¯ø¡ ¹ìõ ¦…¤-ꆯ÷¡-¦É¾¤-¥¾¡-¡¾−-¢÷©-»Èº¤-À¯„¤-−Õ-−˜−. °øÉ-»Éº¤-¢ð-
¢÷©-»Èº¤-À¯„¤-−Õ-ªÉº¤-»ñ¡-¦¾-º½-−¾-Ä´ Áì½ ¦½-²¾®-¢º¤»Èº¤-−Õ-ùÉ-ÀϾ½-¦ö´.
3.6. ¦ò©-¢º¤-°øÉ-»ñ¡¦¾-À£ˆº¤-¯ø¡-¢º¤-±ñ¤´ó £õÁ−¸Ã©?
°øÉ-»ñ¡-¦¾-©ò−-®É¾− ¹ìõ ©ò−-¦¸−-´ó-¦ò©-−¿-çÉ-°ö−-ì½-¯ø¡-ª¾´-¡¾−-ªö¡-ìö¤¡ñ−-¡ñ®-À¥í¾-¢º¤-®É¾− ¹ìõ
À¥í¾-¢º¤¦¸−.
3.7. ²ñ−ê½-¢º¤-°øÉ-»ñ¡¦¾-©ò−-®É¾− Íõ ©ò−-¦¸− ´ó£õÁ−¸Ã©?
°øÉ-»ñ¡-¦¾-©ò−-®É¾− ¹ìõ ©ò−-¦¸−-´ó-²ñ−-ê½-¯ö¡-¯ñ¡-»ñ¡-¦¾ ¹ìõ ®ö¸-ì½-®ñ©-À£ˆº¤-¯ø¡-¢º¤-±ñ¤-ê†-´ó-Ã−-©ò−-
©„¤-¡È¾¸-μȾ¤-À¹´¾½-¦ö´.
«É¾-¸È¾-À£ˆº¤-¯ø¡-¢º¤-±ñ¤-¹¾¡-¹È¼¸Á¹É¤ ¹ìõ ª¾¨-į-°øÉ-»ñ¡-¦¾-ªÉº¤-»ñ®-°ò©-§º®-çÉ-Áê−-£È¾-À¦ñ¼-¹¾¨-
ùÉ-À¥í¾-¢º¤-®É¾− ¹ìõ À¥í¾-¢º¤-¦¸− À¸˜−-À¦ñ¼-ÁªÈ-¡¾−-À¦ñ¼-¹¾¨-−˜−-¹¾¡-®Ò-Ä©É-À¡ó©-¢›−-¨Éº−-£¸¾´-°ò©-¢º¤-°øÉ-
¡È¼¸.
«É¾-¸È¾-°øÉ-»ñ¡-¦¾-−˜−-¹¾¡-Ä©É-−¿-çÉ-°ö−-ì½-¯ø¡-À¡ó−-¢º®-À¢©-ê†-Ä©É-ªö¡-ìö¤-¡ñ−-Áìɸ °øÉ-¡È¼¸-¡ð-¥½-Ä©É-çÉ-
Áê−£õ−-ùÉ-À¥í¾-¢º¤-®É¾− ¹ìõ À¥í¾-¢º¤-¦¸−. Ã−-¡ð-ì½-−ó-−š-À¥í¾-¢º¤-®É¾− ¹ìõ À¥í¾-¢º¤-¦¸−-−˜−-º¾©-¥½-®Ò-
º½-−÷-¨¾©-ùÉ-°øÉ-¡È¼¸-−¿-çÉ-°ö−-ì½-¯ø¡-ªÒ-į-ºó¡-¡ð-Ä©É.
3.8. ¦ò©-¢º¤-À¥í¾-¢º¤-®É¾− Íõ -À¥í¾-¢º¤-¦¸− ´ó£õÁ−¸Ã©?ð
À¥í¾-¢º¤-®É¾− ¹ìõ À¥í¾-¢º¤-¦¸− ¥½-ìɺ´-»í¸-®É¾− ¹ìõ ¦¸−-¢º¤-ªö−-¡ð-Ä©É ÁªÈ-¡¾−-ìɺ´-»í¸−˜−-®Ò-
ùÉ-À¯ñ−-º÷®-¯½-¦ñ¡-ªÒ-¡¾−-¦ñ−-¥º−®ö−-«½-Îö−-¹ö−-꾤 ¹ìõ ¡ó©-¢¸¾¤-꾤-ê†-À£ó¨-꼸-į-´¾-°È¾−-©ò−-ªº−-©„¤-
¡È¾¸-¡Èº−-Áìɸ ¹ìõ ìȸ¤-À¢©-Á©−-©ò−-ê†-μøÈ-áÉ-£¼¤-−˜−.
3.9 £¸¾´-»ñ®-°ò©-§º®-¢º¤-À¥í¾-¢º¤-®É¾− ¹ìõ À¥í¾-¢º¤-¦¸− ´ó-£õÁ−¸-é ?
-À´ˆº-°øÉ-»ñ¡-¦¾-¹¾¡-»øÉ-¸È¾-À£ˆº¤-¯ø¡-¢º¤-±ñ¤ Ã−-ê†-©ò−-ê†-ªö−-»ñ¡¦¾-−˜− ¥½-ªö¡-μøÈ-Ã−-IJ-ºñ−-ª½-쾨-À§„−
¨Éº−-ìɺ´-»í¸-®Ò-©ó ¹ìõ ¦ñ©-ªø-²õ©-ê¿-쾨 Áì½ ºˆ−Å Áì½ Ä©É-¦½-À¹−ó-ùÉÀ¥í¾-¢º¤-®É¾− ¹ìõ À¥í¾-¢º¤-

¯œ´-Á®®»¼−¡ö©Ï¾¨-§˜−ªí− Îɾ 4 ¡½§¸¤-¨÷ª-ê

ò ¿
¦¸−§¾®-Áìɸ ÁªÈ-°øÉ-¡È¼¸-¡ð-¨ñ¤-À´ó−-À¦ó¨-μøÈ Ã−-¡ð-ì½-−ó-−š ¡¾−-À¦ñ¼¹¾¨ê÷¡-μȾ¤-ê†-À¡ó©-¢›−-¡ð-Á´È−-ùÉ-À¥í¾-¢º¤-
®É¾− ¹ìõ À¥í¾-¢º¤-¦¸−À¯ñ−-°øÉ-»ñ®-°ò©-§º®-Àºö¾-Àº¤. «É¾-¸È¾-°øÉ-»ñ¡-¦¾-¹¾¡-Ä©É-−¿-çÉ-§ñ®-¢º¤-ªö−-Ã−-¡¾−-¦½-
¡ñ©-¡˜−-¡¾−-À¦ñ¼-¹¾¨-−˜− -À¥í¾-¢º¤-®É¾− ¹ìõ À¥í¾-¢º¤-¦¸−¡-ð-ªÉº¤Ä©É-çÉ-Áê−-£È¾-çÉ-¥È¾¨-ùÉ-°øÉ-»ñ¡-¦¾.
3.10 ¡¾−-»ñ®-»øÉ-¦ò©-−¿-çÉ-ê†-©ò−-À¯‰¾-¹¸È¾¤ -Áì½ ¯È¾-Ä´É-§÷©-§´ ´ó-£õ-Á−¸-é ?
ìñ©-»ñ®-»øÉ-¦ò©-−¿-çÉ-¢º¤-®÷¡-£ö− ¹ìõ ¦½-¹½-¡º− ¹ìõ ºö¤-¡¾−-¥ñ©-ª˜¤-츴-¹´øÈ-ºˆ−Å ê†-Ä©É-´ó-£¸¾´-
¦½-Ïñ¡-Ã¥ μ¾¡-−¿-çÉ-ê†-©ò−-À¯‰¾-¹¸È¾¤ ¹ìõ ê†-©ò−-¯È¾-Ä´É-ê†-§÷©-§´ À²ˆº-³œ−-³ø-®ø-ì½-−½ Áì½ ¯ø¡-¢½-¹¨¾¨-
¯È¾-Ä´É-ùÉ-À¯ñ−-©ö¤ ¹ìõ ê¿-¡¾−-¯ø¡-±ñ¤, ìɼ¤-¦ñ©-©É¸¨-êô−-¢º¤-ªö−-Àº¤.

4. ¡¾−-¯ö¡-¯Éº¤-¡¿´½¦ò©
4.1 ¡¾−-¯ö¡-¯Éº¤-¡¿´½¦ò© ´ó-£õ-Á−¸-é ?
ການປົກປອ
້ ງກາມະສິ
ໍ ດ ແມນການນ
່ ໍາໃຊມ ໍ ົດໄວໃ້ ນກ ົດໝາຍຕໍ່ບຸກຄ ົນທີ່ໄດລ
້ າດຕະການທີ່ ການ ້ ະ
ດຂອງບຸກຄ ົນອື່ນ ເພື່ ອຟື້ ນຟູສດ
ເມີດສິດກຽ່ ວກ ັບກາມະສິ
ໍ ິ ແລະ ຜ ົນປະໂຫຍດທີ່ຖືກລະເມີດນນຄື
ັ ້ ນໃຫແ
້ ກ່
ເຈົາ້ ກາໍ ມະສິດ.
້ ່ ີສາມາດນ ໍາໃຊມ
ຜູທ ້ າດຕະການໃນການປົກປ້ອງກາມະສິ
ໍ ດປະກອບມີ:
- ໍ ດໝາຍເຖòງບຸກຄ ົນທີ່ມີສດ
ເຈົາ້ ກາມະສິ ິ ອ ັນຄ ົບຖວ
້ ນ ແລະ ເດັດຂາດ, §‡ງສະແດງອອກໃນການ
ຄອບຄອງ, ນ ໍາໃຊ,້ ໄດຮ ້ າດກຽ່ ວກ ັບຊ ັບສ…ງຂອງໃດໜື່ ງ.
້ ັບໝາກຜ ົນ ແລະ ຊີຂ
ຕ ົວຢາ່ ງ:ທາ້ ວ ກ ເປັນເຈົາ້ ຂອງລ ົດຈ ັກ.
- ້ ອບຄອງຊ ັບສີ່ງຂອງຊ‡ງຕ ົນບໍ່ແມນເຈົ
ຜູຄ ່ າ້ ກາມະສິ
ໍ ດໝາຍເຖòງຜູຮ
້ ັກສາ, ຜູເ້ ຊົ່ າ, ຜູຢ
້ ືມກໍ´óສດ
ິ
ຮອ
້ ງຟ້ອງ ເພື່ ອໃຫນ
້ ໍາໃຊມ
້ າດຕະການໃນການປົກປ້ອງກາມະສິ
ໍ ດ.
ຕ ົວຢາ່ ງ: ກ ໄດເ້ ອົ າຂ ັນເງòນໃຫ້ ຂ ຢືມເພື່ ອໄປຕ ັກບາດຢູວ ່ ັ ກາ່ ວຖືກ ຄ ຫຼ ົງ
່ ັດ, ຕໍ່ ມາຂ ັນເງòນດງ
ເອົ າໄປ. ໃນກໍລະນີນ ້ີ ຂ ຜູຢ
້ ືມມີສດ ັ້
ິ ທວງເອົ າຂ ັນເງòນນນຈາກ ຄ ຄືກ ັນກ ັບກຜູເ້ ປັນເຈົາ້
ກາມະສິ
ໍ ດ.
4.2 ¡¾−-¯ö¡-¯Éº¤-¡¿´½¦ò©´ó-¥ñ¡-»ø®-¡¾−, £õ-»ø®-¡¾−-é-Á©È ?
ຮູບການປົກປອ
້ ງສິດກຽ່ ວກ ັບກາມະສິ
ໍ ່ ັ ນີ:້
ດມີ 6 ຮູບການດງ
- ¡¾−»Éº¤-³Éº¤ -À²ˆº-긤-Àºö¾-§ñ®-¦…¤-¢º¤-£õ−;
- ¡¾−»Éº¤-³Éº¤-À²ˆº-ùÉ-»ñ®-»øÉ-¦ò©-¡È¼¸-¡ñ®-¡¿´½¦ò©;
- ¡¾−»Éº¤-³Éº¤-À²ˆº-ùÉ-μ÷©-À§ö¾-¡¾−-¡ó©¢¸¾¤ ¹ìõ º÷®¯½¦ñ¡;
- ¡¾−»Éº¤-³Éº¤-À²ˆº-¢ð-Àºö¾-¡¾−-çÉ-Áê−-£È¾-À¦ñ¨-¹¾¨;
- ¡¾−»Éº¤-³Éº¤-Àºö¾-§ñ®-¦…¤-¢º¤-ê†-Ä©É-´º®-ùÉ-®÷¡£ö−-ºˆ−-£º®-£º¤;
- ¡¾−¯ö¡-¯Éº¤-¦ò©-¢º¤-°øÉ-£º®-£º¤-§ñ®-¦…¤-¢º¤ ê†-ªö−-®Ò-Á´È−-À¥í¾-¡¿´½¦ò©.

**************************

¯œ´-Á®®»¼−¡ö©Ï¾¨-§˜−ªí− Îɾ 5 ¡½§¸¤-¨÷ª-ê

ò ¿