İnsan Anatomisine Giriş

Sinem Yarkan
 Anatomia Humana

İnsan vücudunun normal morfolojisini ve

yapısını, organları ve organlar arasındaki
yapısal/görevsel ilişkiyi inceleyen bilimdir.

Morfoloji (şekil bilim); canlıları şekilsel olarak

inceler.

Anatemnein (Grek.)
Ana : çıkarmak, içinden
Temnein, tome : kesmek, parçalara ayırmak.
 Tıbbi Terminoloji

Sağlık alanında kullanılan, özgün ve özel

sözcükler grubudur.
Tıbbi terimlerin çoğu Latince (L.) ve Grekçe
(Gr.) kökenlidir.
“Anatomi” teriminin Latince karşılığı
“dissection”dır.
Dis : parçalamak,
Secare : kesmek
Terminologia Anatomica 1998 (eski adı: Nomina Anatomica)
 Anatomi Çeşitleri

Makroskobik anatomi; (Gross anatomy);

İnsan vücudu sistemik, topografik ve yüzeyel anatomi yöntemleri ile incelenir. KULLANILAN
GEREÇLERE GÖRE
Mikroskobik anatomi; ANATOMİ ÇEŞİTLERİ
İnsan vücudunun gözle görülemeyen kısımlarını inceler (Histoloji, Sitoloji).

Gelişimsel anatomi;
İnsan vücudunu zigot aşamasından itibaren izleyen evrelerde inceler [Embriyoloji, Nepioanatomi (Gr. Nepios =
çocukluk), Adult anatomi, Geriatrik anatomi].
İNSANIN OLUŞUM,
Filogenetik anatomi; GELİŞİM VE EVRİMİ
İnsan vücudunun çeşitli evrimsel aşamalardaki yapısı, şekli ve büyüklüğünü konu alır. KONUSUNDAKİ
ANATOMİ ÇEŞİTLERİ
 Anatomi Çeşitleri

Sistematik anatomi; ÖĞRETİM

İnsan vücudunu sistemlere ayırarak inceler. Hareket, dolaşım, sindirim, solunum vb. YÖNTEMLERİNE
GÖRE ANATOMİ
Topografik anatomi (Bölgesel anatomi); ÇEŞİTLERİ
İnsan vücudunu bölüm ve bölgelere ayırarak inceler

Klinik anatomi, Uygulamalı anatomi, Radyolojik anatomi (Kesitsel anatomi), Yüzeysel anatomi,
Cerrahi anatomi, Artistik (Estetik) anatomi, Spor anatomisi, Karşılaştırmalı Anatomi
 Vücudun yapılanması

Kimyasal düzey Atomik ve moleküler

düzey

Hücreler En küçük fonksiyonel ünite

Dokular Aynı görevi gören hücrelerin topluluğu

Farklı dokuların, belirli işlevleri yerine

Organlar getirmek için bir araya gelmesiyle oluşan yapı

Sistemler Farklı organların biraraya gelerek

oluşturduğu işlevsel bütünlük

Organizma
 Sistematik anatomi

Hareket sistemi Kemikler, kaslar, eklemler

Dolaşım sistemi Kalp, kan damarları, lenfatik sistem
Solunum sistemi Solunum yolları, akciğerler
Sindirim Sistemi Sindirim kanalı ve eklentileri
Endokrin sistem Hipofiz, adrenal, tiroid ve diğer kanalsız bezler
Üriner sistem Böbrekler, mesane ve ilgili kanallar
Üreme sistemi Testisler, ovaryumlar ve ilgili organlar
Sinir sistemi Beyin, omurilik, periferik sinir yapıları
Duyu organları Deri, kulak, göz, burun, dil
Ölü İnsan Vücudu Üzerinde Uygulanan Metodlar

Disseksiyon:
Lat. dissectio = açmak, kesmek, parçalamak

Konservasyon:
Lat. conservatio = koruma

Enjeksiyon:
Lat. injectio = enjeksiyon, zerk
 Hem Ölü Hem Canlı İnsan Vücudu Üzerinde Uygulanan
Metodlar

İnspeksiyon:
Lat. inspectio, inspectare = gözlem, bakmak.

Palpasyon:
Lat. palpatio, palpare = dokunmak.

Perküsyon:
Lat. Percussio, percutare = deri üzerinden vurmak.

Radiografi ve diğer görüntüleme yöntemleri:

Lat. radio = ışın, Gr. graphia = çizim.

Ölçüm metodları:
Morfometri; Gr. morpho = şekil, metria = ölçmek
Antropometri; Gr. Anthropos = insan
 Sadece Canlı İnsan Vücudu Üzerinde Uygulanan Metodlar

Oskültasyon:
Lat. Auscultatio, auscultare = dinlemek.

Sintigrafi:
Radyoizotopların kullanıldığı bir görüntüleme tekniği,
Gamma ışınlarını toplayan bir dedektör sistemi.

Elektrokardiyografi (EKG)
Elektromiyografi (EMG)
Elektroensefalografi (EEG)
 Normal Anatomik Duruş:
(Positio anatomica normalis)

İnsan vücudu ile ilgili tüm tarifler normal anatomik

pozisyonda (positio anatomica normalis) duran bir
kişiye göre yapılır

Ayakta duran, baş ve gövdesi dik, gözlerin tam karşıya

baktığı, kolları yanlarda aşağıya sarkık, avuç içi öne
bakan,
ayakları bitişik bir kişiye ait duruşa denir.
Anatomik Düzlemler (plana):

1: Sagittal Düzlem (planum sagittalia)

vücudun uzun ekseni boyunca, yere dik,
önden arkaya ( ya da arkadan öne) doğru geçen
düzlemdir.

Planum medianum;
vücudu iki eş parçaya böler.

Planum paramediana:
planum medianum`a paraleldir.
 Anatomik Düzlemler (plana):

2: Coronal Düzlem (planum frontalia, planum coronalia)

sagittal düzleme dik, sağdan sola ya da soldan sağa doğru geçer,
vücudu ön-arka olarak eşit olmayan iki parçaya ayırır.
 Anatomik Düzlemler (plana):

3: Transvers Düzlem (planum transversalia)

vücudun herhangi bir düzeyinden yere paralel olarak geçer ve
vücudu alt-üst olarak iki eşit olmayan parçaya böler.
 Eksenler:

1: Vertikal eksen (axis verticalis)

başın tepesinden ayak tabanlarının ortasına kadar dik geçirilen
eksendir.

2: Transvers eksen (axis transversalis)

vücudun sağından soluna veya solundan sağına doğru yere
paralel geçen eksendir.

3: Sagital eksen (axis sagittalis)

vücudun önden arkasına veya arkasından önüne doğru yere
paralel geçen eksendir.
Vücut bölümleri

Caput: Baş Cubitus: Dirsek

Collum: Boyun Antebrachium: Önkol
Truncus: Gövde Carpus: Elbileği
Thorax: Göğüs Manus: El
Abdomen: Karın Femur: Uyluk
Pelvis: Leğen Genu: Diz
Dorsum: Sırt Crus: Bacak
Omos: Omuz Tarsus: Ayak Bileği
Brachium: Kol Pes: Ayak
Vücudun Bölümleri (Partes corporis
humani)

3: Truncus
(gövde)

5: Membrum
inferius
Vücut boşlukları

(Visseral organ ve sinirler

bulunur) Kafatası boşluğu (Beyin ve omirilik
Ön bulunur)
Omurga kanalı Arka
Göğüs boşluğu

Karın boşluğu

Pelvis boşluğu
GENEL TERİMLER

Anterior : ön, önde bulunan, ventralis.

Posterior : arka, arkada bulunan, dorsalis.
Superior : üstte, yukarıda olan, cranialis.
Inferior : alt, aşağıda bulunan, caudalis.
Medialis : iç tarafta, orta hatta yakın.
Lateralis : dışta, yanda, orta hattan uzak.
Intermedius : iki oluşum arasında olan.
Medianus : orta hatta bulunan.
Apicalis : tepe, tepe ile ilgili olan.
Basalis : taban, tabanda bulunan.
Centralis : merkez, merkezde bulunan.
Peripheralis : merkezden uzakta, etrafta bulunan.
Internus : içerde, içe ait olan.
Externus : dışta, dışa ait olan.
GENEL TERİMLER

Proximalis : yakın, başlangıç noktasına yakın.

Distalis : uzak, başlangıç noktasından uzakta.
Verticalis : dikey, düşey.
Horizontalis : yatay, enine.
Superficialis : yüzeyel, deriye yakın olan.
Profundus : derin.
Palmaris : elin ön yüzüne ait.
Plantaris : ayak tabanına ait.
Dexter : sağ.
Sinister : sol.
Transversalis : enine olan.
Longitudinalis : boyuna olan.
Longus : uzun.
Brevis : kısa.
GENEL TERİMLER
GENEL TERİMLER

Axial (Mavi)

Appendicular (Sarı)
GENEL TERİMLER

BASAL

APICAL
GENEL TERİMLER

SUPERFICIALIS PROFUNDUS
GENEL TERİMLER

PALMAR PLANTAR
GENEL TERİMLER

EXTERNUS

INTERNUS
GENEL TERİMLER
GENEL TERİMLER

Unilateral

Bilateral
Ipsilateral

Contralateral
HAREKETLER İLE İLGİLİ TERİMLER

Flexio : bükme, bükülme. (Sagittal Düzlemde)

Extensio : flexio hareketinin tersi.
Adductio : orta hatta yakınlaştırma. (Frontal Düzlemde)
Abductio : orta hattan uzaklaştırma.
Invertio : ayak tabanının orta düzleme döndürülmesi.
Evertio : ayak tabanının orta düzlemden uzaklaşıp dış yana bakması.
Rotatio : vücudun bir bölümünün ya da bir kemiğin uzun ekseni etrafında dönmesi,
pronasyon ve supinasyon.
Pronatio : pronasyon, kapaklama
Supinatio : supinasyon, avuç açma
Oppositio ve Repositio : Karşıtlık ve geri getirme
Circumductio : addüksiyon + abdüksiyon + fleksiyon + ekstensiyon.
Protractio ve Retractio : öne ve arkaya hareket.
Elevatio ve Depressio : yukarı ve aşağıya hareket.
HAREKETLER İLE İLGİLİ TERİMLER

fleksiyon ekstensiyon
bükme, germe,
bükülme gerilme
HAREKETLER İLE İLGİLİ TERİMLER
HAREKETLER İLE İLGİLİ TERİMLER

Abduksiyon Adduksiyon
Orta hattan uzaklaşma Orta hatta yaklaşma
HAREKETLER İLE İLGİLİ TERİMLER

Rotasyon
bir eksende dönme hareketi
HAREKETLER İLE İLGİLİ TERİMLER
HAREKETLER İLE İLGİLİ TERİMLER
HAREKETLER İLE İLGİLİ TERİMLER
HAREKETLER İLE İLGİLİ TERİMLER
HAREKETLER İLE İLGİLİ TERİMLER
HAREKETLER İLE İLGİLİ TERİMLER

Oppozisyon
el başparmağının palmar yüzünün diğer parmakların
palmar yüzleri ile karşı karşıya gelme hareketidir
Oppozisyon Repozisyon

Repozisyon
Oppozisdaki parmakların normal
konumuna getirilmesi hareketidir
HAREKETLER İLE İLGİLİ TERİMLER
HAREKETLER İLE İLGİLİ TERİMLER
 HAREKETLER İLE İLGİLİ TERİMLER

Supinasyon Pronasyon
önkolun dışa ön kolunun içe
döndürülmesi döndürülmesi
 HAREKETLER İLE İLGİLİ TERİMLER

Eversiyon
Inversiyon ayak tabanını dışa
ayak tabanını içe doğru çevirme
doğru çevirme
HAREKETLER İLE İLGİLİ TERİMLER
HAREKETLER İLE İLGİLİ TERİMLER
 HAREKETLER İLE İLGİLİ TERİMLER

Retraksiyon
Protraksiyon alt çenenin
alt çenenin öne arkaya doğru
doğru kayması kayması
 HAREKETLER İLE İLGİLİ TERİMLER

Elevasyon Depresyon
alt çenenin alt çenenin açılması
kapanması
TERMİNOLOJİ

Terminus + Logos
Terim + Bilim

Terim : Çeşitli bilim dallarının, sanat ve meslek kollarının özel sözcükleri.

Terminoloji : Bir bilim veya sanattaki teknik terimlerin tümü.

İSİMLENDİRME

Fonksiyonuna göre Abductor, flexor, extensor gibi

Şekline göre
Pozisyonuna göre
Bulunduğu bölgeye göre
Benzerliğine göre
Büyüklüğüne göre

Musculus abductor ..
İSİMLENDİRME

quadratus, triangularis gibi

Fonksiyonuna göre
Şekline göre
Pozisyonuna göre
Bulunduğu bölgeye göre
Benzerliğine göre
Büyüklüğüne göre

Lobus quadratus
İSİMLENDİRME

Superior, inferior gibi

Fonksiyonuna göre
Şekline göre
Pozisyonuna göre
Bulunduğu bölgeye göre
Benzerliğine göre
Büyüklüğüne göre

Nervus alveolaris superior

Nervus alveolaris inferior
İSİMLENDİRME

Fonksiyonuna göre Musculus

Şekline göre pectoralis
Pozisyonuna göre
Bulunduğu bölgeye göre
Benzerliğine göre
Büyüklüğüne göre
İSİMLENDİRME

Musculus
deltoideus

Fonksiyonuna göre
Şekline göre
Pozisyonuna göre
Bulunduğu bölgeye göre
Benzerliğine göre
Büyüklüğüne göre
İSİMLENDİRME

Fonksiyonuna göre
Şekline göre
Pozisyonuna göre
Bulunduğu bölgeye göre
Benzerliğine göre Incisura ischiadica major
Büyüklüğüne göre

Incisura ischiadica minor

İSİMLENDİRME

musculus
temporalis
Os
temporale

Arteria temporalis ...

Nervus ...temporalis
İSİMLENDİRME

Üst dudağı yukarı çeken kas

Ağızın dairesel kası Musculus levator labii superioris
Musculus orbicularis oris

Ağız köşesini aşağıya çeken kas

Musculus depressor anguli oris
İSİMLENDİRME

En sık kullanılan sözcük türleri:

1- Adlar (Substantif) : caput (baş)

2- Sıfatlar (Adjektif) : magnus,magna,magnum (büyük)

3- Sayılar (Numeralia) : secundus, secunda, secundum (ikinci)

ADLAR

• Cins:
-masculinum ( m. ) -- eril
-femininum ( f. ) -- dişil
-neutrum ( n. ) --nötr

• Sayı:
-Singular ( Sg. )--- Tekil
-Plural ( Pl. ) --- Çoğul

• Durum, hal:
Nominatif --- adın yalın durumu
Genitif ---- adın “ in” durumu
ADLAR

örnek: vena,ae f. — toplardamar

durum singular plural

nominatif vena venae
(toplardamar) (toplardamarlar)
genitif venae venarum
(toplardamarın) (toplardamarların)
 Sıfatlar (
Adjektif)

Örnek: dexter, dextra, dextrum -

sağ

durum mask. fem. nötr

nominatif dexter dextra dextrum

Mask: Nervus vagus dexter

Latincede sıfatlar, adlarda da olduğu gibi üç cins
takısı alabilmektedir. Fem: Arteria subclavia dextra
Latince’de sıfatlar isimlerden sonra gelir Nötr: Atrium dextrum
Adların sıfatlandırılması

Sıfat, adın sayı, cins ve durumu ile uyumludur.

Latincede sıfatlar addan sonra gelir (istisnalar olabilir).

Örnek: Nervus opticus- görme siniri

Nervus opticus - görme siniri

Nervi optici - görme sinirinin
Nervi optici - görme sinirleri
nervorum opticorum - görme sinirlerinin
 SÖZCÜKLERİN TEMEL YAPISI

Örnek:
• KÖK:
Kelimenin esas bölümü. costa

• ÖN EK (prefix):
Kökün önüne eklenerek anlam değişikliği yapar. subcosta
Nasıl, niçin, nerede, ne zaman, ne kadar, kaç tane,
yönü, zamanı veya durumu ifade eder.

• SON EK (suffix): costalis

Kökün sonuna eklenerek anlam değişikliği yapar.
Uygulama, durum veya hastalığı ifade eder.
subcostalis
 Kısaltmalar

•Terimlerin bir kısmında kısaltma yapılabilir

•Genel olarak ilk harf ya da ilk hece ile

a., aa.: arteria/arteriae--atardamar/atardamarlar
kısaltma yapılır
Art., artt.: articulatio/articulationes--Eklem/eklemler
Cart., cartt.: cartilago/cartilagines ----kıkırdak/kıkırdaklar
•Çoğul terimlerin kısaltması, tekil terimin
For. : Foramen--- Delik
kısaltmasının son harfinin tekrarı ile yapılır
Ggl., ggll: ganglion/ganglia--- düğüm/düğümler
Inc: Incisura---çentik
Dext./Sin.: Dexter/sinister-----Sağ/sol
Ant./Post.: Anterior/posterior-----Ön/Arka