YÖNEYLEM ARAŞTIRMASI

-Simpleks (Simplex) Metodu-

Hazırlayan
Doç. Dr. İsmail Karaoğlan

Selçuk Üniversitesi
Mühendislik Mimarlık Fakültesi - Endüstri Mühendisliği Bölümü
 Doğrusal Programlama Modellerinin
Simpleks Metodu ile Çözümü
STANDART YAPI
SİMPLEKS METODUYLA ÇÖZÜLECEK PROBLEM ÖNCELİKLE STANDART
(GENİŞLETİLMİŞ) YAPIYA DÖNÜŞTÜRÜLÜR. STANDART YAPIDA:
 KISITLARIN SAĞ TARAF DEĞERLERİ NEGATİF OLMAYAN SABİT SAYILAR
OLMALI,
 BÜTÜN KISITLAR EŞİTLİK ŞEKLİNDE İFADE EDİLMELİ,
 BÜTÜN DEĞİŞKENLER NEGATİF OLMAYAN DEĞİŞKEN OLARAK TANIMLANMALI.

STANDART YAPIYA DÖNÜŞTÜRMEK İÇİN:

 “≤” ŞEKLİNDEKİ KISITLARIN SOL TARAFINA, KULLANILMAYAN KAPASİTEYİ
İFADE EDEN Si NOTASYONLU GEVŞEK DEĞİŞKEN EKLENEREK KISIT “=“ ŞEKLİNE
ÇEVRİLİR.

 “≥” ŞEKLİNDEKİ KISITLARIN SOL TARAFINDAN, İHTİYAÇ FAZLASINI İFADE EDEN

ei NOTASYONLU ARTIK DEĞİŞKEN ÇIKARTILARAK KISIT “=“ ŞEKLİNE ÇEVRİLİR.

2/30
 Doğrusal Programlama Modellerinin
Simpleks Metodu ile Çözümü

KANONİK MODEL

MAKSİMİZASYON PROBLEMİNDE BÜTÜN KISITLAR “≤” VE BÜTÜN

DEĞİŞKENLER NEGATİF OLMAYAN DEĞİŞKEN OLARAK
TANIMLANMIŞSA VEYA
MİNİMİZASYON PROBLEMİNDE BÜTÜN KISITLAR “≥” VE BÜTÜN
DEĞİŞKENLER NEGATİF OLMAYAN DEĞİŞKEN OLARAK
TANIMLANMIŞSA
BU MODELE KANONİK MODEL DENİR.

3/30
 Doğrusal Programlama Modellerinin
Simpleks Metodu ile Çözümü
CAM FABRİKASI ÖRNEĞİNİN DOĞRUSAL PROGRAMLAMA MODELİ
MAKS Z = 3X1+ 5 X2
S.T.
X1 ≤4
2 X2 ≤12
3 X1+ 2 X2 ≤18
Xi≥0 (i=1,2)

MODELİN STANDART YAPISI

Z- 3 X1- 5 X2 =0
S.T.
X1+ S1 =4
2 X2+ S2 =12
3 X1+ 2 X2+ S3 =18
Xi≥0 (i=1,2) ,Sj≥0 (j=1,2,3)

4/30
 Doğrusal Programlama Modellerinin
Simpleks Metodu ile Çözümü
DİYET PROBLEMİNİN DOĞRUSAL PROGRAMLAMA MODELİ

MIN Z = 50 X1 + 20 X2 + 30 X3 + 80 X4
S.T.
400 X1 + 200 X2 + 150 X3 + 500 X4 ≥ 500
3 X1 + 2 X2 ≥ 6
2 X1 + 2 X2 + 4 X3 + 4 X4 ≥ 10
2 X1 + 4 X2 + X3 + 5 X4 ≥ 8
X1, X2, X3, X4 ≥ 0

MODELİN STANDART YAPISI

MIN Z = 50 X1 + 20 X2 + 30 X3 + 80 X4
S.T.
400 X1 + 200 X2 + 150 X3 + 500 X4 -e1 = 500
3 X1 + 2 X2 -e2 = 6
2 X1 + 2 X2 + 4 X3 + 4 X4 -e3 = 10
2 X1 + 4 X2 + X3 + 5 X4 -e4 = 8
X1, X2, X3, X4, e1, e2, e3, e4 ≥ 0

5/30
 Simpleks Tablosu

SİMPLEKS TABLOSUNDA, HER DENKLEMİ OLDUĞU GİBİ YAZMAK YERİNE,

GEREKLİ OLAN BİLGİLER BU AMACA YÖNELİK OLARAK TASARLANMIŞ OLAN VE
SİMPLEKS TABLOSU ADI VERİLEN BİR TABLODA GÖSTERİLİR. BU BİLGİLER (1)
DEĞİŞKENLERİN KATSAYILARINI, (2)KISITLARIN SAĞ TARAF DEĞERLERİNİ VE
(3) HER KISITTAKİ TEMEL DEĞİŞKENİ KAPSAR.
SİMPLEKS TABLOSU ÇÖZÜMÜNDE DE (1)BAŞLANGIÇ SAFHASI, (2)İTERASYON
SAFHASI VE (3) OPTİMALLİK TESTİ OLMAK ÜZERE ÜÇ AŞAMA UYGULANIR.

Temel Denklem Katsayılar Sağ Taraf Değerleri

Değişkenler (Satır) No (STD)

6/30
 Simpleks Tablosu

CAM FABRİKASI ÖRNEĞİNİN DOĞRUSAL PROGRAMLAMA MODELİ

MAKS Z = 3 X1+ 5 X2
S.T.
X1 ≤4
2 X2 ≤12
3 X1+ 2 X2 ≤18
Xi≥0 (i=1,2)

MODELİN STANDART YAPISI

Z- 3 X1- 5 X2 =0
S.T.
X1+ S1 =4
2 X2+ S2 =12
3 X1+ 2 X2+ S3 =18
Xi≥0 (i=1,2) ,Sj≥0 (j=1,2,3)

7/30
 Simpleks Tablosu

Z- 3 X1- 5 X2 =0
S.T.
X1+ S1 =4
2 X2+ S2 =12
3 X1+ 2 X2+ S3 =18
Xi≥0 (i=1,2), Sj≥0 (j=1,2,3)

TD D.No Katsayılar
Z X1 X2 S1 S2 S3 STD
Z 0 1 -3 -5 0 0 0 0
S1 1 0 1 0 1 0 0 4
S2 2 0 0 2 0 1 0 12
S3 3 0 3 2 0 0 1 18

8/30
 Simpleks Tablosu

OPTİMALLİK TESTİ

HER HANGİ BİR İTERASYON AŞAMASINDAKİ SİMPLEKS TABLOSU AŞAĞIDAKİ

KOŞULLARI SAĞLIYORSA OPTİMALDİR.

 MAKSİMİZASYON PROBLEMİNDE AMAÇ FONKSİYONU

KATSAYILARININ (0-SATIRI) TAMAMI NEGATİF OLMAYAN
SAYILARDIR.
 MİNİMİZASYON PROBLEMİNDE AMAÇ FONKSİYONU KATSAYILARININ
(0-SATIRI) TAMAMI POZİTİF OLMAYAN SAYILARDIR.

ÖYLEYSE CAM FABRİKASI ÖRNEĞİNİN BAŞLANGIÇ SİMPLEKS TABLOSU

OPTİMAL DEĞİLDİR (AMAÇ FONKSİYONU SATIRINDA X1 VE X2
DEĞİŞKENLERİNİN KATSAYILARI NEGATİF). BU YÜZDEN İTERASYON
SAFHASINA GEÇİLİR.

9/30
 Simpleks Tablosu

İTERASYON SAFHASI
ÜÇ AŞAMADAN OLUŞUR:
1. GİREN DEĞİŞKENİN BELİRLENMESİ :AMAÇ FONKSİYONU SATIRINDA, MAKSİMİZASYON
PROBLEMİ İÇİN EN KÜÇÜK DEĞERLİ NEGATİF SAYIYA, MİNİMİZASYON PROBLEMİ İÇİN
EN BÜYÜK DEĞERLİ POZİTİF SAYIYA SAHİP DEĞİŞKENDİR. BU DEĞİŞKENİN BULUNDUĞU
SÜTUN ANAHTAR SÜTUNDUR.
2. ÇIKAN DEĞİŞKENİN BELİRLENMESİ :ANAHTAR SÜTUNUNDA POZİTİF KATSAYIYA SAHİP
SATIRLAR İÇİN, SAĞ TARAF DEĞERLERİ ANAHTAR SÜTUN DEĞERLERİNE
BÖLÜNDÜĞÜNDE BULUNAN ORANLAR İÇİNDE MİNİMUM DEĞERE SAHİP OLAN
SATIRDAKİ DEĞİŞKENDİR. BU İŞLEME MİNİMUM ORAN TESTİ, BULUNAN SATIRA DA
ANAHTAR SATIR DENİR. ANAHTAR SATIR VE ANAHTAR SÜTUNUN KESİŞTİĞİ
NOKTADAKİ SAYI ANAHTAR SAYIDIR.
3. YENİ UYGUN TEMEL ÇÖZÜMÜN BULUNMASI :GAUSS ELEME YÖNTEMİ KULLANILIR. BU
YÖNTEME GÖRE:
YENİ AHAHTAR SATIR = (ANAHTAR SATIR) / (ANAHTAR SAYI)
YENİ SATIR = (ESKİ SATIR) - [(ANAHTAR SÜTUN KATSAYISI) X (YENİ ANAHTAR
SATIR)]

10/30
 Simpleks Tablosu
İTERASYON SAFHASI
İte. TD Değ. Katsayılar
No No Z X1 X 2 S1 S 2 S3 STD
Z 0 1 -3 -5 0 0 0 0
0 S1 1 0 1 0 1 0 0 4 - Optimal
S2 2 0 0 2 0 1 0 12 12/2=6 Değil
S3 3 0 3 2 0 0 1 18 18/2=9
Z 0 1 -3 0 0 5/2 0 30
1 S1 1 0 1 0 1 0 0 4 4/1=4 Optimal
X2 2 0 0 1 0 1/2 0 6 - Değil
S3 3 0 3 0 0 -1 1 6 6/3=2
Z 0 1 0 0 0 3/2 1 36
2 S1 1 0 0 0 1 1/3 -1/3 2
X2 2 0 0 1 0 ½ 0 6 Optimal
X1 3 0 1 0 0 -1/3 1/3 2
MİNİMUM KATSAYI ANAHTAR SATIR
ANAHTAR SÜTUN ANAHTAR SAYI

11/30
 Simpleks Tablosu ile Minimizasyon
Problemlerinin Çözümü

MİNİMİZASYON PROBLEMLERİNİN ÇÖZÜMÜ:

 OPTİMALLİK TESTİ :AMAÇ FONKSİYONU SATIRINDAKİ BÜTÜN
SAYILAR POZİTİF OLMAYAN SAYILARSA, ÇÖZÜM OPTİMALDİR.

 GİREN DEĞİŞKENİN BULUNMASI :AMAÇ FONKSİYONU SATIRINDA

EN BÜYÜK DEĞERLİ POZİTİF SAYIYA SAHİP DEĞİŞKEN GİREN
DEĞİŞKEN OLARAK SEÇİLİR.

12/30
 Simpleks Metodunda Özel Durumlar

1. BİRDEN FAZLA (ALTERNATİF) OPTİMAL ÇÖZÜM

OPTİMAL ÇÖZÜM TABLOSUNUN AMAÇ FONKSİYONU SATIRINDA EN AZ BİR
TEMEL OLMAYAN DEĞİŞKENİN KATSAYISI SIFIRDIR.
ALTERNATİF ÇÖZÜMÜN BULUNABİLMESİ İÇİN AMAÇ FONKSİYONU SATIRINDA
0 (SIFIR) SAYISINA SAHİP HERHANGİ BİR TEMEL OLMAYAN DEĞİŞKEN GİREN
DEĞİŞKEN OLARAK SEÇİLİR VE İTERASYON İŞLEMLERİ UYGULANIR.
İte. TD Değ. Katsayılar
No No Z X1 X2 S1 S2 S3 STD
Z 0 1 0 0 0 0 1 18
2 X1 1 0 1 0 1 0 0 4
S2 2 0 0 0 3 1 -1 6
X2 3 0 0 1 -3/2 0 1/2 3
Z 0 1 0 0 0 0 1 18
Alter. X1 1 0 1 0 0 -1/3 1/3 2
Çöz. S1 2 0 0 0 1 1/3 -1/3 2
X2 3 0 0 1 0 1/2 0 6

13/30
 Simpleks Metodunda Özel Durumlar

2. DEJENERASYON
SİMPLEKS TABLOSUNDA BAZI TEMEL DEĞİŞKENLERİN DEĞERİNİN (YANİ SAĞ TARAF DEĞERİNİN) SIFIR
OLMASIDIR.
DEJENERASYON, BİR ÖNCEKİ TABLODA BİRDEN FAZLA ÇIKAN DEĞİŞKEN ADAYININ BULUNMASI DURUMUNDA
OLUŞUR.
MİN Z = -3X1+ 2X2
S.T. X1 ≤ 4
3X1+ 2X2 ≤12
X1 , X2 ≥ 0

İte. TD Değ. Katsayılar

No No Z X1 X2 S1 S2 STD
Z 0 1 3 -2 0 0 0 Optimal
0 S1 1 0 1 0 1 0 4 4/1=4 Değil
12/3=4
S2 2 0 3 2 0 1 12
Z 0 1 0 -2 -3 0 -12 Dejenere
1 X1 1 0 1 0 1 0 4 Optimal
S2 2 0 0 2 3 1 0 Çözüm

14/30
 Simpleks Metodunda Özel Durumlar

3. SINIRSIZ ÇÖZÜM BÖLGESİ

HERHANGİ BİR İTERASYONDA HİÇ BİR TEMEL DEĞİŞKEN, ÇIKAN DEĞİŞKEN
OLARAK SEÇİLEMİYORSA (YANİ MİNİMUM ORAN TESTİ YAPILAMIYORSA), AMAÇ
FONKSİYONUNUN İYİLEŞTİĞİ YÖNDE ÇÖZÜM BÖLGESİ SINIRSIZDIR.
MAKS Z = -2X1+ X2
S.T.
5X1- X2 ≤20
X1 ≤ 5
X1, X2 ≥ 0

İte. TD Değ. Katsayılar

No No Z X1 X2 S1 S2 STD
Z 0 1 2 -1 0 0 0
0 S1 1 0 5 -1 1 0 20
S2 2 0 1 0 0 1 5

15/30
 Simpleks Metodunda Özel Durumlar

4. BİRDEN FAZLA GİREN DEĞİŞKEN ADAYI OLMASI

BAZI DURUMLARDA GİREN DEĞİŞKEN ADAYLARINDAN EN AZ İKİ TANESİNİN
AMAÇ FONKSİYONU SATIRINDAKİ KATSAYILARI AYNI OLABİLİR. BU DURUMDA
BUNLARDAN HERHANGİ BİR TANESİ SEÇİLEREK ÇÖZÜME DEVAM EDİLİR.

16/30
 Farklı Kısıtları Olan Modelin Çözümü

1. NEGATİF SAĞ TARAF DEĞERİ

KISITIN HER İKİ TARAFI (-1) İLE ÇARPILIR. BU DURUMDA EŞİTSİZLİĞİN YÖNÜ DEĞİŞECEKTİR.

2X1-X2 ≤ -3 → -2X1 + X2 ≥ 3

17/30
 Farklı Kısıtları Olan Modelin Çözümü

2. “≥” KISITLARI
“≥” ŞEKLİNDEKİ KISITIN SOL TARAFINDAN ARTIK DEĞİŞKEN
(SURPLUS/EXCESS VARIABLE) “ei” ÇIKARTILARAK KISIT “=“ ŞEKLİNE ÇEVRİLİR.

X1+3X2 ≥ 4 → X1 + 3X2 –e1 = 4

BAŞLANGIÇ ÇÖZÜMÜNDE ARTIK DEĞİŞKENLER TEMEL DEĞİŞKEN OLUR. ARTIK

DEĞİŞKENLERİN KATSAYISI “-1” OLDUĞU İÇİN BU DURUM GAUSS ELEME
YÖNTEMİNE UYGUN DEĞİLDİR. BU NEDENLE KISITIN SOL TARAFINA,
BAŞLANGIÇ ÇÖZÜMÜNDE TEMEL DEĞİŞKEN OLARAK KULLANILMAK ÜZERE,
KATSAYISI “1” OLAN “aj” NOTASYONLU YAPAY DEĞİŞKEN (ARTIFICIAL
VARIABLE) İLAVE EDİLİR. BU DURUMDA OLUŞAN KISITIN YENİ ŞEKLİ AŞAĞIDA
VERİLMİŞTİR.

X1 +3X2 -e1 +a1 = 4

18/30
 Farklı Kısıtları Olan Modelin Çözümü

3. “=“ KISITLARI
“≥” KISITLARINA BENZER ŞEKİLDE, BAŞLANGIÇ ÇÖZÜMÜNÜ OLUŞTURAN ORİJİNDE
BÜTÜN KARAR DEĞİŞKENLERİNİN DEĞERİ “0” OLACAĞINDAN, “=“ ŞEKLİNDEKİ BİR
KISITIN TEMEL DEĞİŞKENİ OLMAYACAKTIR. BU NEDENLE, “=“ KISITLARININ SOL
TARAFINA DA “aj” NOTASYONLU YAPAY DEĞİŞKEN İLAVE EDİLEREK, BAŞLANGIÇ
ÇÖZÜMÜNDE TEMEL DEĞİŞKEN OLARAK ÇÖZÜME GİRMESİ SAĞLANIR.

3X1- 2X2 = 7 → 3X1 - 2X2 +a1 = 7

19/30
 Farklı Kısıtları Olan Modelin Çözümü
(Çözüm Yöntemleri)
“=“ VE “≥” KISITLARINA EKLENEN YAPAY DEĞİŞKENLERİN GERÇEKTE BİR ANLAMI
OLMAYIP, SADECE BAŞLANGIÇ TEMEL ÇÖZÜMÜ OLUŞTURABİLMEK İÇİN
KULLANILIR. BU YÜZDEN, BU YAPAY DEĞİŞKENLERİN İLERİ SAFHALARDA, BİR
DAHA TEMELE GİRMEMEK ÜZERE, TEMEL ÇÖZÜMÜ TERK ETMESİ GEREKİR. BUNU
SAĞLAMAK AMACIYLA AŞAĞIDAKİ İKİ METOD KULLANILMAKTADIR.

1. BÜYÜK M (BIG M) METODU

2. İKİ SAFHA (TWO PHASE) METODU

20/30
 Farklı Kısıtları Olan Modelin Çözümü
(Çözüm Yöntemleri)
1. BÜYÜK M METODU

YAPAY DEĞİŞKENLERİN UYGUN TEMEL ÇÖZÜMDEN ÇIKMASINI SAĞLAYACAK

ŞEKİLDE AMAÇ FONKSİYONUNA YAPAY DEĞİŞKENLERLE İLGİLİ BÜYÜK CEZALAR
EKLENMESİNE DAYALI BİR YÖNTEMDİR. BU AMAÇLA HER BİR YAPAY DEĞİŞKEN
(aj) İÇİN AMAÇ FONKSİYONUNA;
 AMAÇ MAKSİMİZASYON İSE; -Maj
 AMAÇ MİNİMİZASYON İSE; Maj
DEĞERLERİ İLAVE EDİLİR.

BU DEĞERLERDEKİ M KATSAYISI ÇOK BÜYÜK BİR SAYIYI TEMSİL EDER.

21/30
 Farklı Kısıtları Olan Modelin Çözümü
(Çözüm Yöntemleri)
1. BÜYÜK M METODU
DOĞRUSAL MODEL
MIN Z = 2 X1 +3 X2
S.T.
½ X1 +1/4 X2 ≤4
X1 +3 X2 ≥20
X1 + X2 =10
X1, X2 ≥0

STANDART YAPI

Z -2 X1 -3 X2 -Ma2 -Ma3 =0
½ X1 +1/4 X2 +S1 =4
X1 +3 X2 -e2 +a2 =20
X1 + X2 +a3 =10
X1, X2, S1, e2, a 2, a3 ≥0

22/30
 Farklı Kısıtları Olan Modelin Çözümü
(Çözüm Yöntemleri)
İte. Değ. Katsayılar
TD
No Z X1 X2 S1 e2 a2 a3 STD
1. BÜYÜK M METODU Z
No
0 1 -2 -3 0 0 -M -M 0
S1 1 0 ½ ¼ 1 0 0 0 4
0 a2 2 0 1 3 0 -1 1 0 20
a3 3 0 1 1 0 0 0 1 10

İte. Değ. Katsayılar

TD 18
No No Z X1 X2 S 1 e 2 a2 a3 STD
Z 0 1 2M-2 4M-3 0 -M 0 0 30M 16
Uygun Çözüm Bölgesi
S1 1 0 ½ ¼ 1 0 0 0 4 (Çizgi)
14
0 a2 2 0 1 3 0 -1 1 0 20
a3 3 0 1 1 0 0 0 1 10 12
Optimal Çözüm (𝑥 =
(2M−3) (M−3) (3−4M) (60+10M) 10 5, 𝑥 = 5)
Z 0 1 0 0 0
3 3 3 3 8
S1 1 0 5/12 0 1 1/12 -1/12 0 7/3 6
1
X2 2 0 1/3 1 0 -1/3 1/3 0 20/3
a3 3 0 2/3 0 0 1/3 -1/3 1 10/3 4
2
(−M+1) (−2M+3)
Z 0 1 0 0 0 -1/2 25
2 2 0
S1 1 0 0 0 1 -1/8 1/8 5/8 1/4 0 2 4 6 8 10
2
X2 2 0 0 1 0 -1/2 ½ -½ 5 Kısıt 1 Kısıt 2 Kısıt 3
X1 3 0 1 0 0 1/2 -½ 3/2 5

23/30
 Farklı Kısıtları Olan Modelin Çözümü
(Çözüm Yöntemleri)
2. İKİ SAFHA METODU

YAPAY DEĞİŞKENLERİN İLAVE EDİLDİĞİ AMAÇ FONKSİYONUNU, İKİ FARKLI

AMAÇ FONKSİYONUNA DÖNÜŞTÜREREK, ÇÖZÜME İKİ AŞAMADA ULAŞIR.
BİRİNCİ SAFHA
AMAÇ FONKSİYONU YAPAY DEĞİŞKENLERİN TOPLAMIDIR.
SİMPLEKS METODUYLA ÇÖZÜLÜRSE AMAÇ FONKSİYONU DEĞERİ SIFIR
(Z=0) ELDE EDİLİR.
İKİNCİ SAFHA
BİRİNCİ SAFHA SONUCUNDA ELDE EDİLEN SİMPLEKS TABLOSUNDAN
YAPAY DEĞİŞKENLERİN BULUNDUĞU SÜTUNLAR İHMAL EDİLİR
(SİLİNİR).
GERÇEK PROBLEMİN AMAÇ FONKSİYONU, AMAÇ FONKSİYONU SATIRINA
YERLEŞTİRİLEREK SİMPLEKS METODU UYGULANIR.

24/30
 Farklı Kısıtları Olan Modelin Çözümü
(Çözüm Yöntemleri)
2. İKİ SAFHA METODU (BİRİNCİ SAFHA)

DOĞRUSAL MODEL
MIN Z = a2 + a3
S.T.
½ X1 +1/4 X2 ≤4
X1 +3 X2 ≥20
X1 + X2 =10
X1, X2 ≥0

STANDART YAPI

Z -a2 -a3 =0
½ X1 +1/4 X2 +S1 =4
X1 +3 X2 -e2 +a2 =20
X1 + X2 +a3 =10
X1, X2, S1, e2, a2, a3 ≥0

25/30
 Farklı Kısıtları Olan Modelin Çözümü
(Çözüm Yöntemleri)
İte. Değ. Katsayılar
TD
No No Z X1 X2 S1 e2 a2 a3 STD
Z 0 1 0 0 0 0 -1 -1 0
S1 1 0 ½ ¼ 1 0 0 0 4
0 a2 2 0 1 3 0 -1 1 0 20
a3 3 0 1 1 0 0 0 1 10

İte. Değ. Katsayılar

TD
No No Z X1 X2 S1 e2 a2 a3 STD
Z 0 1 2 4 0 -1 0 0 30
S1 1 0 ½ ¼ 1 0 0 0 4
0 a2 2 0 1 3 0 -1 1 0 20
a3 3 0 1 1 0 0 0 1 10
Z 0 1 2/3 0 0 1/3 -4/3 0 10/3
S1 1 0 5/12 0 1 1/12 -1/12 0 7/3
1 X2 2 0 1/3 1 0 -1/3 1/3 0 20/3
a3 3 0 2/3 0 0 1/3 -1/3 1 10/3

Z 0 1 0 0 0 0 -1 -1 0
S1 1 0 0 0 1 -1/8 1/8 -5/8 1/4
2 X2 2 0 0 1 0 -1/2 ½ -½ 5
X1 3 0 1 0 0 1/2 -½ 3/2 5

26/30
 Farklı Kısıtları Olan Modelin Çözümü
(Çözüm Yöntemleri)
2. İKİ SAFHA METODU (İKİNCİ SAFHA)
MIN Z =2X1 +3X2
AMAÇ FONKSİYONU STANDART YAPISI
Z - 2X1 -3X2 =0
İte. Değ. Katsayılar
TD
No No Z X1 X2 S1 e2 STD
Z 0 1 -2 -3 0 0 0
S1 1 0 0 0 1 -1/8 1/4
0 X2 2 0 0 1 0 -1/2 5
X1 3 0 1 0 0 1/2 5
Z 0 1 0 0 0 -1/2 25
S1 1 0 0 0 1 -1/8 1/4
1 X2 2 0 0 1 0 -1/2 5
X1 3 0 1 0 0 1/2 5

27/30
 Farklı Kısıtları Olan Modelin Çözümü
(Çözüm Yöntemleri)
GEÇERSİZ ÇÖZÜM

PROBLEMİN ÇÖZÜMÜNDE BÜYÜK-M METODU KULLANILIYORSA VE OPTİMAL

ÇÖZÜM TABLOSUNDA YAPAY DEĞİŞKENLERDEN EN AZ BİR TANESİ SIFIRDAN
FARKLI BİR DEĞER ALMIŞ İSE ELDE EDİLEN ÇÖZÜM UYGUN BİR ÇÖZÜM
DEĞİLDİR (YANİ PROBLEMİN OPTİMAL ÇÖZÜMÜ YOKTUR).

PROBLEMİN ÇÖZÜMÜNDE İKİ SAFHA METODU KULLANILIYORSA VE BİRİNCİ

SAFHANIN OPTİMAL ÇÖZÜM TABLOSUNDA YAPAY DEĞİŞKENLERDEN EN AZ
BİR TANESİ SIFIRDAN FARKLI BİR DEĞER ALMIŞSA, ELDE EDİLEN OPTİMAL
ÇÖZÜMÜN UYGUN BİR ÇÖZÜM DEĞİLDİR (YANİ PROBLEMİN OPTİMAL ÇÖZÜMÜ
YOKTUR).

28/30
 DUALİTE

Herhangi bir Doğrusal Programlama (DP) Modeli (P) ile

aynı verileri kullanan eşdeğer DP modeline P modelinin
duali (D) adı verilir.
Her ne kadar aynı veriler farklı şekilde kullanılarak
farklı bir model elde edilse bile her iki modelin çözümü
ile elde edilen sonuç aynıdır.

29/30
 DUALİTE

YANDAKİ TABLO ÇİFT Primal  Dual  Model Dual  Primal  Model

YÖNLÜ OLARAK
Maks Z Min W
KULLANILIR. PRİMAL
MODEL BİR i. kısıtın işareti i. değişkenin  yi  sınırı
MAKSİMİZASYON  yi 
MODELİ İSE TABLO
 yi 
SOLDAN SAĞA,
PRİMAL MODEL BİR  yi SINIRSIZ
MİNİMİZASYON j. değişkenin  x j  sınırı j. kısıtın işareti
PROBLEMİ İSE TABLO xj  
SAĞDAN SOLA
OLACAK ŞEKİLDE xj  
KULLANILIR. x j SINIRSIZ 

30/30