Aciditeti dhe baziciteti

Shperbashkimi elektrolitik:

Komponimet kimike kane tretshmeri te ndrzshme ne uje. Ato mund te kene ne kuader te struktures se
tyre jone ose molekula. Prandaj kur treten ne uje, grimcat e tretesirave mund te jene molekula ose jone.
Komponimet ne tretesira ujore kane veti te percjellin rrymen elektrike, kurse disa jo. Ato qe e percjellin
rrymen elektrike jane te shkrira ne uje quhen elektrolite, kurse ato qe nuk e percjellin rrymen elektrike
kur jane te tretura ne uje quhen joelektrolite.

 Pse tretesira e klorurit te natriumit e percjell rrymen elektrike, ndersa tretesira e sheqerit nuk e
percjelle?
 Cilat grimca te levizshme me ngarkese elektrike gjenden ne tretesiren e klorurit te natriumit?
 Cilat grimca gjenden ne tretesiren e sheqerit?

... Sipas teorise se Ahreniusit, qe njihet me emrin teoria e shperbashkimit elektrolitik, acidet, bazat dhe
kriperat ne uje shperbashkohen ne grimca me ngarkese elektrike pozitive dhe negative qe quhen jone.
Jonet pozitive i quajme katione, ndersa jonet negative i quajme anione.
+¿¿
 Kloruri i natriumit kur tretet ne uje, shperbashkohet ne jone natrium ( Na ) dhe jone kloruri (
−¿¿
Cl ) qe levizin neper tretesire dhe percjellin rrymen elektrike. Sheqeri tretet ne uje, por nuk
formon jone dhe nuk e percjell rrymen elektrike.
−¿(aq) ¿

NaCl (s) → Na+¿ ( aq)+Cl ¿

Acidet
Sipas teorise se Ahreniusit, acidet jane komponime kimike qe kur treten ne uje japin jonin pozitiv te
hidrogjenit dhe jonin negativ ose mbetje acide. Nje reaksion te tille e paraqet acidi klorhidrik:
−¿ ( aq )¿

HCl( g ) → H + ¿ (aq )+Cl ¿

Acidet qe perbehen nga hidrogjeni dhe nje element tjeter jometal quhen hidroacide p.sh., HCl, HBr, H 2S
etj...

Acidet qe ne perberjen e tre pervec hidrogjenit kane edhe oksigjen quhen okisacide p.sh.,
H 2 SO4 , HNO3 , H 3 PO 4 etj...

Rendesia: Jane substanca qe kane rol te rendesishem ne jeten e perditshme, duke filluar nga tretja e
ushqimit deri te barnat e ndryshme qe perdorim. Te produktet e mirembajtjes se higjienes. Ne organet e

1
njeriut p.sh., ne lukth eshte i pranishem ne te cilin funksionojne enzimat qe e bejne zberthimin e
ushqimit.

Bazat
−¿¿
Sipas Ahreniusit, bazat jane substanca kimike qe permbajne grupin hidrosid OH . Kur treten ne uje
shperbashkohen duke dhene katione dhe jonin hidroksid. Nje reaksion e paraqesim te hidroksidi i
natriumit:
−¿(aq)¿

NaOH (s) → Na+¿(aq)+ OH ¿

Rendesia: Bazat kane shume perdorime ne jeten e perditshme p.sh., amoniaku perdoret si mjet
dezinfektues, hidroksidi i natriumit perdoret ne prodhimin e letres, eksplizideve, ngjzrave.., hidroksidi i
kalciumit perdoret ne ndertimtari etj...

Reaksionet acid – baze

Acidet dhe bazat jane reagjente qe me se shumti perdoren ne laboratoret kimike. Perqendrimi i jonit te
lire hidrogjen eshte dirigjent i shume reaksioneve kimike dhe percakton: shprejtesine, permasat dhe
mekanizmin e zhvillimit te tyre.

 Acidet dhe bazat kane rendesi per te acidifikuar ose alkalizuar ndonje tretesire te dhene, per te
mbajtur konstant pH e tretesires per kryerjen e nje reaksioni analitik ne kushte te caktuara.
Klasifikimi i substancave ne acide dhe baza eshte bere ne baze te vetive te tretesirave ujore sic
jane: shfaqja e ngjyres se kuqe ose te kalter te letres se lakmusit, shija e tharte e tretesirave te
holluara te substancave kane qene tregues qe fjala eshte per acide ose baza.
 Teoria e Arheniusit numrohet si teoria me e hershme mbi acide dhe baza qe ka mundesuar
spjegim sasiore te shume dukurive qe kane te bejne me acide dhe baza: disocijmi, hidroliza,
neutralizimi....

Teoria e Lewisit
Lewis propozon nje teori te acideve dhe bazave, e njohur si teoria elektronike. Sipas, kesaj teorie, acidet
jane ato substanca qe kane aftesi qe gjate formimit te lidhjes koordinative – kovalente te lidhin ciftin
elektronik, ndersa baza jane ato substanca qe japin ciftin elektronik.

Pos proceseve te rendomta acido – bazike, teoria e Lewis-it si te tilla i konsideron edhe reaksionet e
formimit te komplekseve. Ne keto perberje kationi eshte acid dhe ligandi eshte baze.

Blinera Gashi

Departamenti i Kimise

2
Kimi analitike 1 Prof. Naser Troni