V Predavanje

William Shakespeare
Po nekima Šekspir je najveći pisac svih vremena i svih književnosti. Predstavnik pozorišta elizabetanskog doba,
najveći umjetnički domet ostvaruje upravo u teatru; njegov univerzalni genij jednako se iskazuje i u tragediji, i
u komediji i drami u užem smislu, u prozi i stihu, a sposoban je da pronikne u dubine ljudkse prirode te da
stvori nezaboravne likove. Posjeduje nevjerovatnu sposobnost da sopstveno iskustvo, uz pomoć poetskog
jezika, pretoči u književno djelo, te da istovremeno, veoma uspješno, upotrijebi tehnike i da ispoštuje
konvencionalne forme sopstvenog vremena. Posvetio je cio svoj život pozorištu, uz izuzetke nekih sporadičnih,
sjajnih izleta u poeziju.

Život
Vilijem Šekspir (1564-1616) rodio se u Stratfordu na rijeci Avon, Warwickshire, kao treći
sin trgovca kožom i drvetom. Malobrojne informacije o njegovom životu uglavnom proizilaze
iz nekih pravnih dokumenata kao i iz nekih pominjanja u djelima njegovih savremenika.
Pohađao je, skoro sasvim izvjesno, Gimnaziju u rodnom Stratfordu, u kojoj je, pored ostalog
izučavao latinsku gramatiku i retoriku, ali nije išao na fakultet. Godine 1582. oženio je Anu
Hatvej (Anne Hathaway), osam godina stariju ženu, koja je već čekala njihovo prvo dijete; u
tom braku rođena je jedna ćerka (1583.) i blizanci (1585). Nema pouzdanih podataka o
njemu u godinama koje su uslijedile nakon rođenja djece; zna se da je 1589. došao u
London, a da se pominje da je 1592. u Londonu već bio poznati glumac, kako priznaje
njegov savremenik, komediograf Robert Grin (Robert Greene) u pamfletu „Za groš pameti“
(„Groatsworth of wit“) u kome ga definiše na sledeći način: „...jedna vrana koja je počela od
ništa...jedan glumac koji žari scenu...koji blista u našem perju.“ Privremeno zatvaranje
pozorišta od 1592-94, usled epidemije kuge podudara se sa objavljivanjem dvije poeme,
Venus i Adonis (Venus and Adonis), Otmica Lukrecije (The Rape of Lucrece), obije posvećene
grofu od Southampton-a, kod koga je Šekspir vjerovatno tražio pomoć u godinama krize
usled epidemije. Nastavak pozorišnih aktivnosti u Londonu nakon kuge za Šekspira je
značilo priključivanje jednoj od dvije najvažnije glumačke trupe onog vremena, glumačkoj
ekipi Lorda Čemberlena (Lord Chamberlain’s Men), koja od 1603. godine nosi ime Kraljevi
ljudi (King’s Men), nakon što je prešla u protektorat novog vladara, kralja Džordža I (George
I). Druga poznata glumačka ekipa zvala se Trupa Lorda Admirala (Lord Admiral’s Men) kojoj
je pripadao Kristofer Marlou (Marlowe). Najveći dio remek-djela, uključujući najvažnije
tragedije, postavljen je na sceni i izvođen je u pozorištu „Gloub“ (The Globe), osnovanom
1599. godine.
Oko 1610. Šekspir se povukao u Stratford; komadi The winter’s tale (Zimska bajka)
i The tempest (Bura), vjerovatno su bili napisani u tom periodu. Tri godine kasnije Šekspir
napušta pozorišne aktivnosti ali održava kontakte sa članovima glumačke ekipe kojoj je
pripadao, te sve do svoje smrti vodi umjeren život posvećen svojim poslovima.

Šekspirovski kanon

Šekspir je uvijek pokazivao malo interesovanja za objavljivanje sopstvenih djela: njegova

glavna okupacija je bila da vidi svoje drame na sceni; čak i ona djela koja su objavljena u
„kvarto“ formatu (termin se odnosi na posebnu vrstu formata, odnosno veličinu knjige koja
čini jednu četvrtinu papira-tabaka za štampanje) za njegova života, slabog su kvaliteta:
često je riječ o tzv. „piratskim“ izdanjima ne-autorizovanim, koja su plod rada stenografa
konkurentskih glumačkih grupa, koji su prisustvovali predstavama Šekspirove glumačke
grupe. Djela objavljena u „kvarto“ formatu uglavnom se dijele na „dobra“ i „loša“ prema
stepenu interesa publike: prva, „dobra“ baziraju se na autografskim rukopisima uz
1
korekcije samog autora, ipak uvijek objavljivana spontano, bez saradnje samog autora;
druga, lošija, u fragmentima i odlomcima. Četrdeset drama Šekspirovih dospjelo je do
publike na dva načina: prvi, putem formata „in kvarto“, koji se odnosi na 16 drama, i
putem takozvanog „prvi in folio“ formata, među kojima je prva zbirka Šekspirovih drama
objavljena nakon njegove smrti od strane prijatelja i kolega (John Heminge i Henry Condell)
godine 1623. Ova zbirka obuhvata sve Šekspirove tekstove osim Perikla, koji je dodat
trećem izdanju iz 1664. godine. Sa stanovišta filologa, taj „prvi in foljio“ izgleda nepotpun:
podjela na scene, koja je rezultat adaptacija i obrada čuvara Šekspirova djela, nije jasna i
rigorozna, kao ni kriterijum po kojem su tekstovi rasporedjeni, jer ne slijedi niti hronološki
princip (dakle prema vremenu nastanka), niti labavi orijentir kakav su žanrovska razlika
između tragedija, komedija i drama u užem smislu. Ako se i otkrije supstancijalna
homogenost (jednakost, sličnost) između nekih tekstova objavljenih „in kvarto“ i „in folio“,
za neke druge opet (poput Hamleta) razlike su znatne. Ukoliko je u prošlosti kritika bila
naklonjena tome da misli kako su različita izdanja „in kvarto“ i „in foglio“ u stvari varijante
jednog pretpostavljeno jedinstvenog osnovnog-polaznog teksta, nedavno je pluralitet
varijanti počeo da biva smatran kao neminovna posledica rođenja dramskog teksta, žanra
po prirodi podložnog mutacijama-izmjenama usled brojnih reprodukcija i izvođenja pred
publikom. Čak su i Soneti objavljeni bez odobrenja i interesa samog autora; možda jedino
djelo objavljeno direktno od strane Šekspira 1593. godine bila poema The phoenix and the
turtle(Feniks i kornjača), koja se pojavila u jednoj antologiji iz 1601. godines.

Pozorišna karijera

Poetska karijera Šekspira obuhvata period koji počinje od osamdesetih godina šesnaestog
vijeka, tačnije od 1580. sve do 1613. godine, tj. završni i najplodniji dio vladavine kraljice
Elizabete I, kao i prvu deceniju vladavine Džordža I. Ovaj period često od strane kritike biva
podijeljen na različite faze i to na osnovu različitih kriterijuma, uglavnom na osnovu
pretpostavljenih ili realnih tematskih, stilskih, lingvističkih homogenosti.

Prva mladalačka faza

U prvoj fazi, možda između 1588. do 1595. godine, Šekspir je već znatno vladao različitim
dramskim formama kao i znanjem o ukusu publike. U ovom periodu napisao je istorijsku
dramu Henri VI (Henry VI, 1590-92), i tragediju sa istorijskom tematikom Ričard III
(Richard III, 1592-93), koja je bazirana, prema modelu koji je ustanovio Marlou, na priči o
protagonisti sa tendencijama apsolutne valdavine i dominacije (sjetimo se samo drama
Kristofera Marloa „Timerin Veliki“ i „Dr Faust“). Tema obije drame odnosi se na aktuelne
društvene događaje onog doba, građanski rat i tiranije pod vladavinom Tjudora. U tragediji
Tit Andronik (Titus Andronicus, 1593.) prepoznaje se naklonost za imitacije Seneke 1.
Komedija po imenu Komedija zabune (The commedy of errors, oko 1590. godine),
inspirisana Plautom, namijenjena obrazovanoj publici, ponovo obrađuje temu o zabunama
koje nastaju usled sličnosti blizanaca, dva para, tačnije, koji su savršeno identični.
Ukroćena goropad (The taming of the shrew, 1594. god) oživljava temu o narodnoj farsi
mržnje žena iz srednjeg vijeka. Dva džentlmena iz Verone (The two gentlman of Verona, oko
1594. godine napisana), je u stvari jedna romantična komedija po ugledu na autore Lili i
Greene kao i po ugledu na pastoralne teme, sa avanturističkim peripetijama i konfliktima
između ljubavi i časti.
1
Seneka Filozof (lat. Lucius Annaeus Seneca, rođ. oko 4. pne. U Kordobi – umro 65. ) rimski književnik, glavni predstavnik
modernog »novog stila« u vrijeme Neronove vladavine. Njegovo književno djelo je veoma značajna pojava u istoriji rimske
književnosti i svjedok jednog stilskog pravca koji je ostavio traga i u potonjim vjekovima ne samo rimske već i evropske književnosti
uopšte.
2
Druga, zrelija faza
Druga faza obuhvata period od 1595. do 1599., predstavlja momenat velike vedre i
prefinjene krativnosti, ne rijetko prožeta melanholijom, često iskazana vještom retorikom:
ona je obilježila prelaz na zreliju dramaturgiju. Šekspir je pisao istorijske drame Ričard II
1595-96. godine, Kralj Džon 1596-97. godine (King John), Henri IV (Henry IV, 1597. godine),
u dva dijela; Henri V (Henry V, 1598-99); sva analiziraju uzroke koji su izazvali djela
opisana u dvijema istorijskim dramama iz prve faze. Na scenu je postavio suprilnije
obrađene komedije: „Uzaludni ljubavni trud“ (Love’s labour lost, 1594.), „San ljetnje noći“ (A
midsummer night’s dream, oko 1596. god), „Mletački trgovac“ (The merchant of Venice,
1596-97. god), „Mnogo vike ni oko čega“ (Much ado about nothing, 1598-99).

Manje više u istom periodu napisana je i tragedija „Romeo i Julija“ (Romeo and Juliet,
1595-96): priča o dvoje mladih i njihovoj ljubavi koja se tragično završila Šekspir je preuzeo
iz jedne italijanske novele autora po imenu Bandello, koja je najprije bila prevedena na
francuski jezik a potom je prevod na engleski jezik uradio Arthur Brooke, sasvim
preoblikujući likove, dodajući živosti samoj radnji i spretno udijevajući lirski i
deklamatorski ton. Srž tragedije nije bila toliko u neprijateljstvu dvije familije koliko je
akcenat bio na dominaciji zle sudbine i spleta okolnosti.

Treća faza ili „mračne komedije“

Treća faza, od 1599. godine do 1602. godine, ne predstavlja uniformisanost inspiracije, iako
neki kritičari o toj fazi su govorili kao o fazi „mračnih komedija“ ili kao o fazi u kojoj su
nastali „komadi o problemima“: djela su, u stvari, drame često označene dubokom
gorčinom i nepovjerenjem, a sretan kraj, kada ga ima, ne uspijeva da zasjeni jedan scenario
cinizma, laži i prevara.
Hamlet (1600-01), najpopularnija među Šekspirovim tragedijama, ima kao daleki izvor
Istoriju Danske (L’Historia Danica) danskog hroničara iz XIII vijeka Saxo Grammaticus.
Klasična tragedija osvete, analizira moralnu reakciju danskog princa Hamleta na ubistvo
oca i preuzimanje krune od strane njegovog strica Klaudija. Tek u njegovoj drami,
neodlučnoga karaktera, on se oslobađa svoje bolesne fantazije, bolesne potrebe za osvetom
uz pomoć lukavstva kojim je trebalo da prikrije svoje planove za osvetu. Uz sarkazam odbija
ljubav lijepe Ofelije, koja izvrši samoubistvo tako što se utopila; muči svoju majku koja se
poslije smrti njegova oca preudala za strica; greškom ubija Polonija, Ofelijinog oca. Uspijeva
da izbjegne Klaudijeve zamke, ali umire u duelu proboden otrovnim mačem Laerta,
Ofelijina brata, nakon što je ubio Klaudija u jednom napadu srdžbe. Na kraju tragedije svi
likovi su mrtvi, te norveški princ Fortenbras, vjerni vojnik, dolazi na presto. Za razliku od
grčke tragedije, u Hamletu nije Sudbina ta koja dovodi likove do njihovog posrnuća, pada i
smrti, već je to zlo koje ih okružuje ili zlo koje je u likovima samim; zlo koje se manfestuje u
vizijama bolesti i izopačenostima koje idu uz to.
Julije Cezar (Julius Caesar, 1599-1600), jeste politička tragedija u kojoj je glavna tema
odnos lična vrlina-javna vrlina, prirođena karakteru pojedinca i ispoljavana u moralnom
djelovanju. Bruta, glavnog lika, uništava njegova sopstvena moć, njegova plemenitost
karaktera sjedinjena sa vještinama politike.
Troil i Kresida (Troilus and Cressida, oko 1602.) definisana je kao gorka komedija („bitter
commedy“), jer nema onu poletnu atmosferu prethodnih komedija. Glavna tema, istorija
ljubavi mladih trojanaca Troila i Kreside tokom opsade Troje; ton je izuzetno prefinjen.
Komedije:
U ovom periodu Šekspir je napisao i komedije: „Kako vam drago“ (As you like it, 1599-
1600), „Bogojavljenska noć“ (Twelfth night, 1600-01), „Vesele žene Vindzorske“ (The merry
3
wives of Windsor, oko 1599.), napisana po narudžbi kraljice, „Sve je dobro što se dobro
svrši“ (All is well that ends well, 1602-04), „Mjera za mjeru“ (Measure for measure, 1604.). U
prvim dvijema komedijama ton je ležeran, moralna šema jednostavna a naročito u
„Bogojavljenskoj noći“, složeni zaplet se razvija-odmotava između komičnog i
sentimentalnog. Poslednje dvije imaju prefinjen ton i pomalo gorak poput „Troila i Kreside“:
uprkos sretnom kraju, stalno su opterećene jednom koja nije nimalo vedra i vesela: likovi
nisu lišeni greške i ako se sudi po nekim ljudskim mjerilima niko nema pravo da ih kazni,
već samo da im oprosti.

Četvrta: faza velikih tragedija

Četvrta faza koja počinje od 1603. do 1608. označena je silaskom sa prestola Džordža I i
obuhvata šest velikih tragedija.
Otelo (Otello, 1603-04), dramski zaplet duguje jednoj italijanskoj noveli autora G. Giraldi
Cinzio, ali Šekspir je nju odabrao i preuredio neke djelove, te radeći na karakterizaciji
likova i na jeziku, napravio je jednu izuzetno poetizovanu tragediju. Plemeniti i hrabri
Mavar Otelo je toliko naivan da postaje marioneta u rukama perfidnog Jaga koji ga i uništi.
Njegovo nepovjerenje i nesposobnost da adekvatno reaguje (upravo on, čovjek od akcije) na
navodnu prevaru njegove vjerenice Dezdemone, moralno čiste junakinje jeste frustrirajuće
za njega što ga vodi u propast: Otelov svijet se ruši, zlo je nepopravljivo, i jedino rješenje mu
se čini da je ubistvo Dezdemone.
Kralj Lir (King Lear, 1605-06), je tragedija čija priča potiče iz britanske mitologije. Priča o
Liru, antičkom keltskom kralju mora, i o njegove tri kćeri već je ranije bila pomenuta u XIII
vijeku u djelu Geoffrey of Monmouth-a, i u šesnaestom vijeku, od strane Edmunda
Spensera. Zahtjev da javno pokaže svoju ljubav prema kćerima Regan (ženi vojvode od
Cornvola), Goneril (ženi vojvode od Albanija) i Kordeliji, koje su mu uputile starije dvije
kćeri, kao neophodan uslov za raspodjelu kraljevstva između njih, nije dovoljan da se
razumije koju od njih zaista voli. U stvari, starije dvije kćeri, ističući svoju ljubav prema ocu
samo da bi dobile što veći udio u nasledstvu, neće mu izreći zahvalnost nakon što dostignu
svoj cilj i domognu se nasledstva, već će ga protjerati. Samo Kordelija, nesposobna da javno
izjavljuje i iskazuje svoju ljubav, zbog čega razbaštinjena i prinuđena da napusti zemlju,
pokazaće pravu ljubav prema svom ocu prilazeći mu u pomoć sa vojskom kralja Francuske,
vojskom svoga muža. U tragediji je prisutna i jedna priča „u pozadini“ (subplot), koja sa
nadovezuje na glavnu, proistekla iz Sidnijeve „Arkadije“ (Philip Sidney, Arcadia), koja
doprinosi da se naglasi i komentarišu faze radnje u tragediji. Lišen svega, skoro poludio, Lir
luta zemljom sa jedinom utjehom koju mu pruža društvo vojvode od Kenta preobučenog u
dvorsku ludu. Kent vodi Lira u Dover, kod Kordelije, koja ga njeguje i pomaže da mu se
vrati zdrav razum. Goneril u međuvremenu otruje sestru Regan, budući da je zaljubljena
kao i ona u Edmunda, želi da ubije i muža, ali otkrivena u toj zloj namjeri, izvršava
samoubistvo. Englezi pobjeđuju Francuze: Lir i Kordelija su uhvaćeni, te Kordelija biva
ubijena na oči svoga oca, koji potom umire od bola. Vojvoda od Albanija nasleđuje presto.
Složena konstrukcija radnje, slike korištene i uobičajeno majstorstvo Šekspirovo u
prodiranju u ljudsku psihologiju čine da se uvidi čitava jedna serija simboličnih značenja:
svjetlost i tama, vid i slepoća, dobro i loše, znanje i neznanje, mentalno zdravlje i ludost,
smjenjuju se u ovoj moćnoj viziji ljudske sudbine. Čovjekova priroda je ovdje detaljno
analizirana te česte dvosmislenosti označavaju intimnu kontradikciju čovjekovog moralnog
univerzuma.
Makbet (Macbeth, 1606), tragedija čiji je izvor drugo izdanje djela Hronike Engleske,
Škotske i Irske (Chronicles of England, Scotland and Ireland, 1587. godine), autora Raphael-
a Holinsted-a; još jednom je Šekspir preradio sirovi materijal kako bi dobio jednu složenu
priču sa dubokim simboličkim značenjem. Već u prvoj sceni drame, riječi oproštaja koje
upućuju vještice („Lijepo je ružno i ružno je lijepo“) otkrivaju osnovu cijele tragedije: jedan
4
fizički nered u kome se oslikava moralni haos, jedan sunovrat vrijednosti i iskrivljenje
realnosti. Razvojni put Magbeta, na koji on stupa obavijen je nagovještajem da će on
kraljevati što u njegovoj duši podstiče žestoku ambiciju (podržanu i čak podsticanu od
strane kraljice Ledi Magbet), što je potkrijepljeno primjerima ranjivosti nevinih, užasima
prolivene krvi i ludilom. Magbet, na samom početku pravičan i hrabar, kasnije izopačen
junak skreće na put tragedije a njegova tješiteljica, ističući sopstvenu prirodu majke i žene,
spremna je da ga upravo podstiče na takvo stanje u momentima kada je bio nesiguran u
ono što čini. To podstrekavanje, suprotno samoj prirodi stvari iskrivljuje stvarnost, oduzima
Magbetu san, „balzam lijek svakog jada“, prenosi ga u stanje delirijuma života koji ne
predstavlja ništa za njega. I ovdje Šekspir prikazuje zlo slikama smrti i krvi, u tolikoj mjeri
da se publika navodi na razmišljanje o prirodi dobra i zla, o prividu i stvarnosti, o moralnoj
odgovornosti i slobodnoj volji.
Antonije i Kleopatra (Antony and Cleopatra, 1607. god), drama sa temom iz antičkog
Rima, tragedija u kojoj Šekspir pokazuje veoma duboko poznavanje ljudske duše i
izvanrednu dramaturšku vještinu, izuzetno poznavanje jezika, sposobnost njegovog
korišćenja i odabira u skladu sa posebnim potrebama drame. Rimski vojskovođa i
egipatska kraljica prikazani su s aspekta ljudske prirode sa svim složenostima koje ta
priroda podrazumijeva: Antonio, hrabar i plemenit po duši, ali i razvratan i egoista;
Kleopatra, veličanstvena heroina, ali istovremeno histerična i nevjerna. Ljubav, koja se u
tragediji „Romeo i Julija“ koncentrisala na pronalaženju što pogodnijih i melodičnijih riječi
kako bi se iskazala obostrana posvećenost toj ljubavi, između vojskovođe i kraljice postaje
strast izuzetno žestoka. Spajaju se istorija i ljudska psihologija, ali iz apsolutnih i
univerzalnih zakona, sa mitskih heroja i očajnika iz „Magbeta“ i „Kralja Lira“, Šekspir
prelazi na temu koja slavi ljubav. Antonio i Kleopatra nisu samo dva tragična heroja u
tradicionalnom smislu, ne podstiču kod gledaoca sažaljenje i užas (kako je preporučivao
Aristotel), ipak njihova opsesija ostaje nesaglediva, kao i stihovi Šekspira obremenjeni
jednom dubljom dimenzijom.
Tragedija Koriolan (Coriolanus, oko 1608. god) i istorijska drama Timon Atinjanin (Timon
of Athens, 1607-08) analiziraju nepomirljivost između jedne superiorne aristokratske
prirode i prirode naroda i nezahvalnost i ljudsko licemjerstvo, za koje se čini da
transformišu svijet ljudi u svijet zvijeri.

Peta faza, romansijersko-simbolična

Ovaj period počenje 1608. godine i traje do 1613. godine. U tom periodu pozorišna grupa
Kraljevi ljudi radila je u pozorištu Blackfriars, privatnom pozorištu namijenjenom jednoj
užoj i prefinjenijoj publici. Čak i drame koje je Šekspir pisao prilagođavane su novom
ukusu: romantične komedije ili romantične drame (romances), teže da pokažu jedan stav
drugačiji u odnosu na život i umjetnost. Ipak, njegov povoljan stav o čovjeku duguje ne
samo novim zahtjevima publike, već vjerovatnije svom nešto drukčijem senzibilitetu u tom
periodu stvaralaštva. Pericles, prince of Tyro (Perikle, princ Tira), Cymbeline (Cimbelin), The
Winter’s Tale (Zimska bajka), The Tempest (Bura), sve su napisane između 1609 i 1612.
godine, bave se odnosom greška-ispaštanje, greška-nevinost i u njima preovladava
atmosfera praštanja i pomirenja. Čini se da Šekspir iskazuje jednu obnovljenu vjeru u
čovjekovu dobrotu, ali se da zapaziti kasko je svijet u kome se događaji odvijaju nestvaran,
simboličan: nevinost u tom svijetu može da trijumfuje a počinjeno zlo, za razliku od
tragedija Hamlet i Otelo, može nestati kako bi se obnovila izgubljena nevinost. Dubina i
složenost ljudske prirode ovdje su utkane u jednu magičnu atmosferu, izuzetno poetsku, u
kojoj čovjek samo privremeno može da živi, a njegov povratak u civilizaciju nesavršenosti je
neminovan. Bura (The tempest) je primjer takvog stava, složenijeg i dubljeg značenja. U
ovom djelu Šekspir eksperimentiše između jedinstva vremena (dešavanja u drami traju
5
svega tri sata), mjestom radnje i samom radnjom, u okviru jedne vješto načinjene i
originalne mješavine različitih materijala (od hronika onih koji su putovali u Ameriku do
priča sa bajkovitim prizvukom). Ovdje je više nego jasan prelaz, tipičan za dramu i njegove
romances, sa napretka i prosperiteta na potpunu renesansu, preporod, putem iskustva koje
donosi grijeh, pad i uništenje, u kojima glasnici i posrednici obnove se obično pridružuju
uvijek novim generacijama. Ovoj poslednjoj fazi pripadaju i poslednja dva Šekspirova djela:
Henry VIII (1612-13), The two noble kinsmen (1612-13).

Ostala djela
Pored ostalih tekstova slabijeg kvaliteta, ne-pozorišni tekstovi Šekspirovi su i dvije
narativne poeme Venus i Adonis (Venus and Adonis, 1593. god) i Otmica Lukrecije (The rape
of Lucrece, 1594. god.), jedna neobična simbolička poema The phoenix and the turtle, 1601.
posebno zbirka 154 Soneta (154 Sonnets) vjerovatno najljepši stihovi ikada napisani na
engleskom jeziku. Soneti su pisani između 1592. god. i 1600., objavljeni 1609. godine i
posvećeni izvjesnom Mr W. H., možda se to odnosilo na William Herbert-a, vojvodu od
Pimbruka (Duke of Pembroke), ili možda na Henry-ja Wriothesley-a, vojvodu od
Sautemptona (Duke of Southampton), obojica prijatelji i Šekspirovi pokrovitelji. Ova zbirka
ne govori niti se odnosi samo na jednu ženu koja se stalno u sonetima poziva i pominje, već
na tri ličnosti: jedan plavi mladić, aristokrata, jedna smeđa dama i pjesnik suparnik, svi u
jednom ambijentu i ne detaljno opisani. Jedna od tematika je prolazak vremena, osjećanja
prema drugima, odnosi među ljudima i prema stvarima. Kao što je već iskazao u
pozorišnim komadima, i u sonetima se Šekspir pozicionira ne kao pravi vjesnik novina, jer
koristi forme koje već postoje od ranije, već je njegov jezik tako duboko ličan i transformiše
te forme u nešto što zvuči kao potpuna novina.

Kritika o Šekspiru

Već za života Šekspir je uživao izvjesnu reputaciju te je za rivala imao jedino komediografa
Ben Džonsona (Ben Jonson), koji je smatran obrazovanijim, prefinjenijim, odmejerenijim.
Zatvaranje pozorišta 1642. godine, revolucija republikanaca, restauracija Čarlsa II Stjuarta
(Charles II Stuart) su događaji koji su imali uticaja i na pozorišne aktivnosti: preovladavali
su francuski i italijanski uticaji, te novom ukusu Šekspir se činio „mimo pravila“ i grub-
sirov i to toliko da su njegovim djelima bile potrebne izmjene i revizije. Njegovi savremenici
su ga, usotalom, smatrali jednim vještim narodnim dramaturgom, ali ne mnogo uspješnijim
od drugih. U praksi, njegov poetski genij i bogatstvo sadržaja i forme prisutni u njegovom
djelu bili su isuviše vanvremenski da bi mogli biti u toj mjeri prepoznati od strane ondašnje
publike. Zasluga prepoznavanja Šekspira kao izuzetne književne veličine pripada
osamnaestom vijeku, vijeku u kome su brojni kritičari, književnici, biografi počeli da
prikupljaju kritički i filološki materijal o njegovom djelu. Odlučnim se pokazalo i
interesovanje romantičara (devetnaesti vijek, prva polovina), koji su u svojim najvećim
tragedijama otkrivali prototip „nesvjesnog genija“, pisca velikih strasti njima duhovno
bliskog. Dvadeseti vijek je proglasio Šekspira jednim od najvećih pisaca svjetske
književnosti svih vremena te je produbio filološko proučavanje njegovih djela, prepoznajući
ne samo poetske vrijednosti njegovih tekstova i stihova, već i njihovu neprevaziđenu
reprezentativnost; u stvari, upravo to što su ti tekstovi pisani da bi se prikazivali-izvodili na
sceni, Šekspirove drame otkrivaju na sceni i u kinematografskim transpozicijama svoju
neiscrpnu vitalnost.