Uploads3737609 PDF

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 371

Tavi pirveli.

menejmentis procesi

Tavi pirveliP
menejmentis procesi
swavlebis amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:

• axsnaT, ras warmoadgens menejmenti da ratom aris igi aseTi mniSvnelovani; ras
akeTeben menejerebi da rogor iyeneben isini organizaciis resursebs efeqturad,
raTa miaRwion organizaciis dasaxul miznebs;
• erTmaneTisgan ganasxvavoT dagegmva, organizeba, gaZRola (lideroba) da
kontroli (oTxi ZiriTadi menejeruli funqcia) da axsnaT, rogor moqmedebs
organizaciis muSaobaze menejeris unari, efeqturad Seasrulos aRniSnuli
funqciebi;
• erTmaneTisgan ganasxvavoT menejmentis sami done da gaigoT, ra evalebaT
organizaciis ierarqiis sxvadasxva safexurze myof menejerebs;
• gansazRvroT menejerTa rolebi da unar-Cvevebi, romlebic sWirdebaT menejerebs
am rolebis efeqturad SesrulebisTvis; agreTve axali sainformacio
teqnologiebis zemoqmedeba aRniSnul rolebsa da unar-Cvevebze;
• ganixiloT dRevandeli konkurenciis pirobebSi menejerTa winaSe arsebuli
ZiriTadi sirTuleebi.
sirTuleebi

menejmenti yoveldRiur rakursSi

swori strategiis arCeva PEPSICO-sTvis warmatebis


warmatebis
momtani aRmoCnda

ramdenime wlis win, indra k. nuui SesaSur situaciaSi aRmoCnda. erTdroulad


ori kompania _ General Electric da PepsiCo mas maRal, mTavari globaluri strategistis,
Tanamdebobas sTavazobda. sabolood, nuuim gadawyvita PepsiCo-Si gadasuliyo samuSaod,
radgan kompaniis maSindelma aRmasrulebelma menejerma, uein koloveim daarwmuna, rom
mas Tavisi menejeruli SesaZleblobebis gamoyenebis saSualeba eqneboda da amiT
kompaniis ganviTarebaSi did wvlils Seitanda. nuui Tavidanve muSaobda koloveisTan
erTad PepsiCo-is samomavlo globaluri strategiis dasagegmad. im droisaTvis kompania
ver axerxebda uol stritis molodinis gamarTlebas. misi aqciebis fasi daeca da
saWiro gaxda menejments epova mizezi da moeZebna problemis mogvarebis gza.
1995 wels, ualkoholo sasmelebis uzarmazari imperiis garda, PepsiCo Semdeg
kompaniebs flobda: Taco Bell, Kentucky Fried Chicken da Pizza Hut, romelTa qseli mTel
msoflioSi funqcionirebda. am kompaniebis flobis mTavari strategiuli mizezi im
adgilebis raodenobis gazrda iyo, sadac PepsiCo msubuq sasmelebs da sauzmes gayidda
(igi agreTve flobs Frito-Lay-s). imis Sesamowmeblad, Tu ramdenad gaamarTla am
strategiam, nuuim da koloveim Tveebi moandomes restornebSi vizitebs, saWmlis
gasinjvas da imis dadgenas, Tu ramdenad mniSvnelovani iyo PepsiCo-sTvis am
dawesebulebebis floba. isini wavidnen sazRvargareTac, raTa ukeTesad garkveuliyvnen
PepsiCo-is globalur operaciebSi. 1997 wels ki riskiani gadawyvetileba miiRes: kvebis
qselis aqciebis gayidva da PepsiCo-is msubuqi sasmelebis biznesze aqcentis gakeTeba.
nuui darwmunebuli iyo, rom PepsiCo-s sWirdeboda poziciebis gamyareba
prioritetul biznesSi, anu msubuqi sasmelebisa da sauzmis warmoebaSi. aqedan

3
Tavi pirveli. menejmentis procesi

gamomdinare, man araferi daiSura da 1998 wels xilis wvenis damamzadebeli kompania
Tropicana SeiZina. amave dros igi yuradRebiT akvirdeboda Coca-Cola-s, romelmac
sasmelis boTlebSi Camosxma Tavad daiwyo. Sesabamisad, nuuim daiwyo fiqri imaze,
ramdenad momgebiani iqneboda PepsiCo-sTvis msgavsi saqmianobis dawyeba. cota xanSi man
da koloveim am biznesisTvis xelis mokideba gadawyvites.
uol stritze fiqrobdnen, rom strategiis Secvla kargi idea iyo, radgan
PepsiCo-m daiwyo Coca-Cola-sgan globaluri bazris didi nawilis miTviseba. Sesabamisad,
aiwia kompaniis aqciebis fasmac. nuuis mdgomareoba PepsiCo-Si mkveTrad gaumjobesda
2001 wels, rodesac igi daawinaures da PepsiCo-s prezidentad da mTavar finansur
menejerad daniSnes. nuui angariSvaldebuli iyo kompaniis aRmasrulebeli direqtoris
stiv reinmundis winaSe.

mimoxilva

swori strategiis SerCeva warmatebis momtani aRmoCnda PepsiCo-sTvis. kompaniis


Tu sxva mgavsi dawesebulebis marTva rTuli saqmianobaa. warmatebuli menejerebi
floben farTo unar-Cvevebsa da codnas. miuxedavad amisa, swori gadawyvetilebis miReba
yovelTvis rTulia. warmatebuli menejerebic ki uSveben Secdomebs. yvelaze
warmatebuli menejeri, nuuis msgavsad, aRwevs menejeruli ierarqiis maRal safexurs,
iRebs valdebulebas organizaciis warmatebaze, magram amavdroulad arasodes iviwyebs,
rom menejmenti aris riskTan dakavSirebuli, moulodnelobebiT aRsavse procesi.
am TavSi Cven vnaxavT, ras akeTeben menejerebi, ra Tvisebebi da unar-Cvevebi unda
gamoimuSaon, Tu isini gegmaven TavianTi organizaciis warmatebiT marTvas. Cven agreTve
davadgenT menejerTa sxvadasxva kategoriebs, romelTa arseboba aucilebelia
kompaniisTvis. ganvixilavT im unar-Cvevebs, romelTa gamomuSaveba saWiroa warmatebis
misaRwevad. dasasrul, SevexebiT sxvadasxva sirTuleebs, romelic menejerma unda
gadalaxos kompaniis gazrdisa da ayvavebisTvis.

ra aris menejmenti?

rodesac menejerze fiqrobT, rogori pirovneba warmogidgebaT gonebaSi? vin aris


es? – indra nuuis msgavsi adamiani, romelsac SeuZlia Semosavliani kompaniisTvis
momavali warmateba gansazRvros; Tu iseTi arakomerciuli organizaciis
administratori, rogoricaa, skola da biblioTeka; an pirovneba, romelic McDonalds-is
an Wal-Mart-is adgilobrivi restornis an maRaziis xelmZRvanelia; an is adamiani,
romlis winaSec angariSvaldebuli xarT naxevar ganakveTze muSaobisas. ra aerTianebs
yvela zemoT CamoTvlil xelmZRvanels? _ pirvel rigSi, yvela muSaobs erT romelime
organizaciaSi. organizacia ki warmoadgens adamianTa koleqtivs, romlebic erTad
muSaoben da axdenen TavianTi saqmianobis

menejeris mizani: mwarmoeblurobis maRali donis miRweva

erT-erTi yvelaze mTavari mizani, romlis miRwevasac cdiloben organizaciebi da


maTi TanamSromlebi, momxmareblisTvis produqciis an momsaxurebis SeTavazebaa. indra
nuuis, mTavari finansuri menejeris, umTavres mizans kompaniis ZiriTad biznesSi
msoflioSi PepsiCo-s poziciis gamyareba warmoadgens. eqimebis, meddebis da saavadmyofos
administraciis mTavari mizania, gazardon saavadmyofos momsaxurebis xarisxi, raTa
avadmyofebi droulad gamojanmrTeldnen. Sesabamisad, McDonalds-is restornis menejeris

4
Tavi pirveli. menejmentis procesi

umTavresi mizania iseTi burgerebis, frisa da Seiqebis warmoeba, raSic xalxi fuls
gadaixdis da amavdroulad, kmayofili iqneba.

naxazi 1.1.
efeqturoba, yairaTianoba da mwarmoebluroba organizaciaSi

yairaTianoba
dabali maRali
yairaTianobis dabali done/ yairaTianobis maRali done/
maRali efeqturoba maRali efeqturoba
maRali menejeri irCevs swor miznebs, magram menejeri irCevs swor miznebs da maT
maT misaRwevad resursebs cudad misaRwevad resursebs kargad iyenebs.
efeqturoba

iyenebs. Sedegi: klients moswons produqcia,


Sedegi: klients moswons produqcia, romlis xarisxi misaRebia, xolo fasi
magram ver iZens siZviris gamo. - xelmisawvdomi.
yairaTianobis dabali done/ yairaTianobis maRali done/
dabali efeqturoba dabali efeqturoba
dabali menejeri irCevs araswor miznebs da menejeri irCevs arasaTanado miznebs
maT misaRwevad resursebs cudad da maT misaRwevad resursebs kargad
iyenebs. iyenebs.
Sedegi: dabali xarisxis produqcia, Sedegi: maRali xarisxis produqcia,
romelic klients ar moswons. romelic klients ar moswons.

organizaciis mwarmoebluroba (performance) aris sazomi, ramdenad yairaTianad


da efeqturad iyeneben menejerebi resursebs momxmareblis moTxovnebis
dasakmayofileblad da organizaciis miznebis misaRwevad. organizaciis mwarmoebluroba
izrdeba yairaTianobisa da efeqturobis zrdasTan erTad (ixileT naxazi 1.1).
yairaTianoba (efficiency) aris sazomi, ramdenad kargad da nayofierad iqna
gamoyenebuli resursebi dasaxuli miznebis misaRwevad. organizacia aris yairaTiani,
roca menejeri amcirebs gamoyenebuli resursebis raodenobas (rogoricaa, muSaxeli,
nedleuli da saTadarigo nawilebi) an dros, romelic saWiroa garkveuli raodenobis
saqonlis sawarmoeblad an momsaxurebis gasawevad. magaliTad, McDonalds-magamoigona
ufro yairaTiani fritiuri, romelic ara marto amcirebs momzadebisas gamoyenebuli
zeTis raodenobas (30%-iT), agreTve aCqarebs Semwvari kartofilis momzadebis
process. indra nuuim gadawyvita kvebis qselebis aqciebis gayidva da PepsiCo-s
ualkoholo sasmelebis biznesze aqcentis gakeTeba. menejeri valdebulia uzrunvelyos
organizaciisa da TanamSromelTa muSaoba ise, rom yairaTianad Sesruldes yvela is
saqmianoba, romelic saWiroa momxmareblisTvis saqonlis an momsaxurebis
SesaTavazeblad.
efeqturoba (effectiveness) – aris menejeris mier kompaniisTvis dasaxuli miznebis
marTebulobisa da miRweuli miznebis xarisxis Semowmeba. organizacia aris efeqturi,
roca menejeri irCevs Sesabamis mizans da Semdeg aRwevs mas. magaliTad, ramdenime wlis
win McDonalds-is menejerebma gadawyvites sauzmis servisis damateba meti momxmareblis
mozidvis mizniT. es idea sakmaod Wkvianuri aRmoCnda, radgan dReisaTvis sauzme
McDonalds-is mogebis 30%-s Seadgens. mwarmoeblurobis maRali donis mqone
organizaciebi, rogoricaa MacDonalds, Wal-Mart, Intel, Home Depot da the March of Dimes,
erTdroulad efeqturebic da yairaTianebic arian, rogorc es naxaz 1.1-zea naCvenebi.
efeqturia menejeri, romelic irCevs swor mizans da aqvs resursebis yairaTianad
gamoyenebis codna.
5
Tavi pirveli. menejmentis procesi

ratom unda viswavloT menejmenti?

dResdReobiT ufro da ufro meti studenti ibrZvis biznesis administracii


kursebze mosaxvedrad. ratom aris menejmentis Seswavla aseTi popularuli?
pirvel rigSi, nebismier sazogadoebasa da kulturaSi resursebi faseulia da
arasakmarisi. aqedan gamomdinare, rac ufro efeqturad da yairaTianad gamoiyeneben
organizaciebi am resursebs, miT ukeTesi cxovrebis pirobebi da Sedegebi eqneba
sazogadoebas. menejerebi arian adamianebi, romlebic wyveten rogor gamoiyenon
sazogadoebis yvelaze Rirebuli resursebis didi nawili, iqneba es _ kvalificiuri
muSaxeli, nedleuli (rogoricaa magaliTad, navTobi da miwa) kompiuterebi,
sainformacio sistemebi da finansuri aqtivebi, romlebic uSualod axdenen gavlenas
sazogadoebis da adamianebis keTildReobaze. imis gageba, Tu ras da rogor akeTeben
menejerebi, pirdapir kavSirSia sazogadoebis funqcionirebasTan da simdidris
dagrovebasTan.
meore, miuxedavad imisa, rom bevri adamiani ar aris menejeri da arc apirebs
gaxdomas, TiTqmis yvela Cvengans aqvs Sexeba menejerebTan, radgan sazogadoebis did
nawils aqvs samsaxuri da hyavs ufrosi. ufro metic, bevri muSaobs gunduri principiT
da kolegebTan uwevs urTierToba. menejmentis Seswavla adamianebs exmareba sakuTar
ufrosTan da kolegebTan urTierTobaSi. igi maT aswavlis, rogor miiRon
gadawyvetileba, dagegmon, organizeba gaukeTon konkretul saqmianobebsa da resursebs,
rac sabolood xelmZRvanelis yuradRebas miiqcevs da mis mxardaWeras gamoiwvevs. maT,
vinc jer araa maRal Tanamdebobaze, menejmenti aswavlis, rogor gauZRves kolegebs,
moagvaros maT Soris arsebuli konfliqtebi da gazardos jgufis mwarmoebluroba.
mesame, nebismier sazogadoebaSi adamianebi erTmaneTs konkurencias uweven Zalian
mniSvnelovani resursis – maRalanazRaurebadi samsaxurisa da saintereso karieris
mopovebaSi. menejmentis codna erT-erTi mniSvnelovania am orive miznis misaRwevad.
saerTod, rac ufro sainteresoa samsaxuri, miT metad rTuli da sapasuxismgebloa is.
nebismieri adamiani, romelsac unda saintereso, mudmivad ganviTarebadi samsaxuri,
Seecdeba ganiviTaros menejeruli unar-Cvevebi da dawinaurdes. roca adamiani win midis
organizaciul ierarqiaSi, misi xelfasic swrafad izrdeba, ara aqvs mniSvneloba, sad
muSaobs is: skolaSi, did kompaniasa Tu araSemosavlian, samedicino dawesebulebaSi.

menejeruli funqciebi

menejmenti exmareba organizacias, saukeTesod gamoiyenos arsebuli resursebi


dasaxuli amocanis misaRwevad. rogor axerxeben menejerebi am miznebis ganxorcielebas?
isini amas aRweven oTxi menejeruli funqciis gamoyenebiT: dagegmva,
dagegmva, organizeba,
gaZRola da kontroli (ix. naxazi 1.2). naxaz 1.2-ze isrebi, romlebic am funqciebs
akavSirebs, uCvenebs menejeris mier am funqciebis Sesrulebis Tanmimdevrobas. henri
feiolma, me-20 saukunis dasasruls moRvawe frangma menejerma, pirvelma aRwera
menejeris es funqciebi wignSi `zogadi da samrewvelo menejmenti~. es wigni aris
klasikuri dadastureba imisa, ra unda gaakeTon menejerebma imisTvis, rom Seqmnan
maRali warmadobis organizacia.
yvela donis da departamentis menejerebi, did Tu patara, komerciul Tu
arakomerciul organizaciaSi an kompaniebSi, romlebic erT qveyanaSi an msoflio
maStabiT moqmedeben, valdebulni arian Seasrulon aRniSnuli oTxi funqcia. ramdenadac
kargad sruleba es funqciebi, imdenad efeqturi da yairaTiania organizacia.

6
Tavi pirveli. menejmentis procesi

dagegmva
dagegmva
dagegmva aris procesi, romelsac menejerebi iyeneben saTanado miznebis
dasaxvisTvis da samoqmedo kursis gansazRvrisTvis. dagegmvis procesi sami
safexurisgan Sedgeba: (1) ra miznebs irCevs organizacia, (2) ra qmedebebi unda
ganxorcieldes am miznebis misaRwevad, (3) rogor unda ganawildes organizaciis
resursebi am miznebis misaRwevad. menejerebis dagegmvaze damokidebulia organizaciis
efeqturoba da yairaTianoba.

naxazi
naxazi 1.2
oTxi menejeruli funqcia

dagegmva
organizaciisTvis Sesabamisi
amocanebis dasaxva da
moqmedebaTa kursis gansazRvra
aRniSnuli miznebis misaRwevad.

kontroli organizeba
gazomvisa da monitoringis davalebisa da
zusti sistemebis Seqmna uflebamosilebis
imis Sesafaseblad, urTierTobebis daweseba,
ramdenad kargad aRwevs raTa adamianebma SeZlon
dasaxul miznebs. erTad muSaoba da saerTo
miznebis ganxorcieleba.

gaZRola
adamianebis an jgufebis
motivireba, koordinireba da
waqezeba erToblivi muSaobisa
da organizaciis miznebis
miRwevisTvis.

dagegmvis magaliTisTvis ganvixiloT situacia, romelic SeemTxva maikl dels,


kompiuterebis kompania Dell–is aRmasrulebel direqtors. 1984 wels, 19 wlis delma
dainaxa momavali personaluri personaluri kompiuterebis warmoebiT da momxmarebelze
pirdapiri gayidviT kompiuterebis bazarze SesvlaSi. delma daiwyo dagegmva, rogor
moeyvana es idea qmedebaSi. pirvel rigSi, man gadawyvita, rom misi mizani unda
yofiliyo iafi personaluri kompiuteris gayidva, raTa fasSi moego IBM-isa da Apple-
is kompiuterebisTvis. Semdeg, mas unda aerCia moqmedebaTa kursi dasaxuli miznis
misaRwevad, amitom maikl delma gadawyvita gverdi aevlo ZviradRirebuli
kompiuteruli maRaziebisTvis da telefonis meSveobiT produqcia pirdapir
SeeTavazebina klientisTvis. mas agreTve unda moefiqrebina, sad SeiZenda kompiuteris
nawilebs dabal fasebSi da rogor miawvdida Tavis potenciur momxmarebels
informacias sakuTar produqciaze. mesame, unda moefiqrebina, rogor gaanawilebda
SezRudul finansebs (mas mxolod 5 000 aSS dolari hqonda) muSaxelze da sxva
resursebze. delma gadawyvita daeqiravebina sami kaci da maTTan erTad magidasTan aewyo
kompiuterebi. imisaTvis, rom sisruleSi moeyvana sakuTari ganzraxva, dels dasWirda
gegmis Sedgena. organizaciis zrdasTan erTad misi gegmebic icvleboda da Sesabamisad,
ufro rTuldeboda. amJamad, deli da misi menejerebi gegmaven, Tu ra gziT SeunarCunon
7
Tavi pirveli. menejmentis procesi

kompanias pozicia – iyos erT-erTi udidesi da maRali mwarmoeblurobis mqone


kompiuteruli kompania.
dagegmvis Sedegad miiReba strategia,
strategia anu gadawyvetilebebi imis Sesaxeb, Tu ra
miznebi unda hqondes organizacias, ra qmedebebis ganxorcielebaa saWiro da rogor
unda iqnes resursebi gamoyenebuli dasaxuli miznis misaRwevad. gadawyvetilebebma,
romlebic maikl delis gegmis Sedegad iqna miRebuli, Seqmnes dabali Rirebulebis
strategia. dabali Rirebulebis strategia aris gza, romlis mixedviT xdeba iaffasiani
saqonlis/servisis SeTavazeba momxmareblis mozidvis mizniT da am fasebis SenarCuneba.
deli mudmivad akeTebda strategiis ganaxlebas da iyenebda axal strategiebs fasebis
SesanarCuneblad. Tavisi strategiidan gamomdinare, 2001 wels Dell lideri gaxda
bazarze.
dagegmva aris rTuli saqmianoba, radgan ra gzas airCevs organizacia da rogor
mihyveba mas, romel strategias gamoiyenebs, Tavidanve naTeli araa. menejerebi riskaven,
rodesac organizaciis resursebs iyeneben erTi romelime konkretuli strategiis
gansaxorcieleblad. dagegmvis procesis SesaZlo Sedegi warmateba an marcxia. Dell-is
warmateba efeqturi iyo, magram bevri sxva kompiuteris mwarmoebeli kompania
gabankrotda (Pakard Bell da Digital) an didi Tanxa dakarga konkurenciis gawevaSi (IBM da
AT&T). me-5 da me-6 TavSi Cven yuradRebas gavamaxvilebT gadawyvetilebis miRebaze,
dagegmvis processa da strategiebze, romelTa arCeva SeuZlia organizacias imisaTvis,
rom mrewvelobaSi SesaZleblobebsa da saSiSroebebs erTnairad momzadebuli dauxvdes.
PepsiCo-Si indra nuuis warmatebis ambavi naTeli magaliTia imisa, ramdenad
mniSvnelovania menejeris warmatebuli karierisTvis dagegmva da strategia.

organizeba
organizeba aris procesi, romelsac menejerebi samuSao urTierTobebis
struqturis dasadgenad iyeneben. igi saSualebas aZlevs organizaciis wevrebs,
iTanamSromlon organizaciis miznebis misaRwevad. organizeba gulisxmobs adamianebis
dajgufebas departamentebis mixedviT im konkretuli saqmianobidan gamomdinare,
romelsac isini asruleben. organizaciaSi menejerebi avleben zRvars individebisa da
jgufebis pasuxismgeblobebsa da uflebamosilebas Soris da wyveten, rogor SeiZleba
organizaciis resursebis, kerZod, adamianuri resursebis koordinacia.
organizebis mizani aris organizaciuli struqturis Seqmna. esaa formaluri
sistema saqmianobis da angariSvaldebulebis urTierTkavSirisaTvis, romelic
koordinacias uwevs organizaciis wevrebs da ganawyobs maT erTiani organizaciuli
miznis misaRwevad. organizaciuli struqtura gansazRvravs, rogor SeiZleba yvelaze
ukeTesad resursebis gamoyeneba saqonlis/servisis Sesaqmnelad. magaliTad, Dell–is
gafarToebasTan erTad maikl delis winaSe dadga sakiTxi organizaciuli struqturis
Sesaxeb. adre is kviraSi 100 axal TanamSromels qiraobda da wyvetda, ra dizainis
unda yofiliyo misi menejeruli ierarqia, raTa ukeTesi koordinacia gaewia maTi
saqmianobisaTvis. mas Semdeg, rac misi kompania gaizarda, delma da misma menejerebma
Seqmnes ufro kompleqsuri organizaciuli struqtura. organizebis process ufro
detalurad gavecnobiT me-7 da me-8 TavebSi.

gaZRola
gaZRolis dros menejerebi axdenen TavianTi xedvis naTlad formulirebas
organizaciis wevrebisTvis, aZleven maT stimuls da moqmedebis saSualebas ise, rom
organizaciis wevrebi kargad xvdebian im rols, romelic akisriaT saerTo miznis
misaRwevad. gaZRola damokidebulia Zalauflebis gamoyenebaze, gavlenaze, xedvaze,
darwmunebisa da komunikaciebis unar-Cvevebze, raTa individebis da jgufebis qmedebis

8
Tavi pirveli. menejmentis procesi

koordineba moxdes ise, rom maTi qmedeba da mcdeloba harmoniaSi movides erTmaneTTan.
liderebi mouwodeben TanamSromlebs samuSaos maRal doneze Sesrulebisaken. kargi
liderobis Sedegia bejiTi da erTguli TanamSromlebi. magaliTad, kompania Dell-is
TanamSromlebisTvis maikl delis liderobis praqtikuli stili misaRebi aRmoCnda, rac
aisaxa Sromismoyvare da erTgul muSaxelSi. menejmentis da liderobis Temas
individebsa da jgufebSi ufro detalurad ganvixilavT me-9 da me-12 TavebSi

kontroli
kontrolis procesSi menejerebi adgenen Tu ramdenad kargad aRwevs kompania
dasaxul miznebs da axorcieleben konkretul saqmianobas raTa SeinarCunon an
gaaumjobeson mwarmoeblurobis done. magaliTad, menejerebi Tvals adevneben
individebis, departamentebisa da mTlianad kompaniis mwarmoeblurobas, raTa
akontrolon Tu rogor xdeba mwarmoeblurobis dasaxuli standartebis sisruleSi
moyvana. indra nuui kontrolis ganxorcielebis aucileblobaSi Tavisi karieris
adreul periodSive darwmunda (ix. “menejmenti yoveldRiur rakursSi” Tavis
dasawyisi). Tu Sedegebi standartebs ar emTxveva, menejerebi yovel Rones xmaroben
mwarmoeblurobis gasaumjobeseblad.
kontrolis procesis Sedegs warmoadgens unari zustad Seafasdes samuSaos
Sesrulebis xarisxi da daregulirdes organizaciis yairaTianoba da efeqturoba.
menejerebma unda gadawyviton, romeli miznebi unda iqnas Semowmebuli. pirvel rigSi,
es iqneba albaT is miznebi, romlebic dakavSirebulia produqtiulobasTan, xarisxsa da
momxmareblis moTxovnaze reagirebasTan; Semdeg unda SeimuSavon informaciisa da
kontrolis sistema, romelis Seicavs im monacemebs, rac saWiroa mwarmoeblurobis
gasazomad. kontrolis funqcia agreTve saSualebas aZlevs menejerebs gaanalizon Tu
ramdenad kargad axerxeben danarCeni sami funqciis: dagegmvis, organizebisa da
gaZRolis, Sesrulebas da Sesabamisad, ganaxorcielon makoreqtirebeli qmedebebebi.
maikl dels problemebi hqonda kontrolis efeqturi sistemis danergvasTan
dakavSirebiT. misi kompania swrafad izrdeboda da amavdroulad, kvalificiuri
menejerebis naklebobas ganicdida. 1988 wels Dell-is fasebma aiwia, radgan swrafad
mzardi sawarmoo maragis kontrolis aranairi sistema ar arsebobda. 1993 wels
araswori savaluto operaciebis gamo finansurma problemebma iCina Tavi. 1994 wels
Dell-is axali tipis portatulma kompiuterebis seriam kraxi ganicada, radgan xarisxis
kontrolis dabalma donem defeqturi produqciis Seqmna gamoiwvia. zogierT
portatul kompiuters cecxlic ki gauCnda. am da sxva problemebis mosagvareblad,
delma daiqirava kvalificiuri menejerebi kontrolis sistemis wesrigSi mosayvanad.
Sedegad, 1998 wlisTvis Dell-is gamoSvebuli kompiuterebi 10%-iT ufro iafi iyo
vidre mis konkurentebis. swored es gaxda konkurentuli upiratesobis. Dell 2002
wlisTvis imdenad yairaTiani iyo, rom konkurentebis fasebze 15-20%-iani upiratesoba
qonda da amiT maT bazridan icilebda. kontroli, iseve rogorc danarCeni menejeruli
funqciebi, aris mimdinare, mudmivad cvalebadi procesi, romelis saWiroebs mudmiv
yuradRebas da qmedebas. kontrolis mniSvnelovan aspeqtebs detalurad ganvixilavT me-
8, me-13 da me-14 TavebSi.
oTxi menejeruli funqcia - dagegmva, organizeba, gaZRola da kontroli
aucilebelia yvela menejerisTvis saqmianobisaTvis. menejeruli ierarqiis yvela doneze
da organizaciis yvela departamentSi efeqturi menejmenti niSnavs gadawyvetilebebis
miRebas da am oTxi saqmianobis warmatebiT gatarebas.

9
Tavi pirveli. menejmentis procesi

menejerTa tipebi

organizaciis efeqturobisa da maRali mwarmoeblurobisaTvis, kompaniebi qiraoben


sami saxis – sawyisi rangis, saSualo rangis da maRali rangis menejers, romlebic
dawyobilia ierarqiis mixedviT (ixileT naxazi 1.3). rogorc wesi, sawyisi rangis
menejeri eqvemdebareba saSualo rangis menejers, xolo saSualo – maRali rangis
menejers. menejerebs yvela doneze aqvT gansxvavebuli, magram amavdroulad erTmaneTTan
dakavSirebuli funqciebi efeqturobisa da produqtiulobis gazrdisaTvis
organizaciuli resursebis gamosayeneblad. samuSao pasuxismgeblobidan gamomdinare, es
sami tipis menejeri sxvadasxva departamentebSia gaerTianebuli. departamenti,
departamenti
rogoricaa magaliTad sawarmoo departamenti, sabuRaltro departamenti an sainJinro
departamenti, warmoadgens adamianTa jgufs, romlebic erTad muSaoben da aqvT msgavsi
unar-Cvevebi an iyeneben erTsa da imave saxis codnas, xelsawyoebs, meTodebs da Cvevebs
samuSaos Sesasruleblad. yvela departamentSi warmodgenilia menejmentis sami done.
SemdegSi Cven ganvixilavT, ratom iyenebs organizacia menejerebis ierarqias da
ajgufebs maT departamentebSi. agreTve visaubrebT ramdenime cvlilebaze, romelic
axlaxan moxda menejerul ierarqiaSi.

menejmentis doneebi
doneebi
rogorc ukve ganvixileT, sawyisi, saSualo da maRali rangis menejerebis saxiT
organizacias aqvs menejmentis sami done.

naxazi
naxazi 1.3

sawyisi rangis menejerebi. menejeruli ierarqiis ZirSi arian sawyisi rangis


menejerebi e.w. zedamxedvelebi. isini yoveldRiur kontrols uweven daqvemdebarebaSi
menejerebi,
myof TanamSromlebs, romlebic awarmoeben konkretul samuSaoebs saqonlisa Tu
momsaxurebis Sesaqmnelad. sawyisi rangis menejerebi organizaciis yvela departamentSi
muSaoben.
magaliTisaTvis, sawyisi rangis menejerebSi Sedis: jgufis zedamxedveli –
saavtomobilo qarxnis sawarmoo departamentSi, mTavari medda _ saavadmyofos sameano
departamentSi, ufrosi meqanikosi _ romelic zedamxedvelobas uwevs meqanikosebis
jgufs manqanebis momsaxurebis departamentSi. kompania Dell-Si sawyisi rangis
menejerebSi Sedian is zedamxedvelebi, romlebic pasuxismgebelni arian kompiuteris
xarisxis kontrolsa an gamyidvelebis mier momxmareblisaTvis gaweuli momsaxurebis

10
Tavi pirveli. menejmentis procesi

doneze. rodesac maikl delma daarsa Tavisi kompania, is Tavad akontrolebda


kompiuteris awyobis process da aqedan gamomdinare, muSaobda rogorc sawyisi rangis
menejeri anu zedamxedveli.
saSualo rangis menejerebi. sawyisi rangis menejerebs marTaven saSualo
rangis menejerebi,
menejerebi romlebic valdebulni arian kompaniis miznebis misaRwevad gamoiyenon
adamianuri da sxva resursebi. saSualo rangis menejerebi cdiloben daexmaron sawyisi
rangis menejerebsa yairaTianobis gasazrdelad da daqvemdebarebaSi myof muSaxels
resursebis ukeTesad gamoyenebaSi, raTa Semcirdes sawarmoo xarjebi an gaumjobesdes
momsaxureba. efeqturobis gasazrdelad saSualo rangis menejerebi adgenen, ramdenad
swori mizani daisaxa kompaniam; saWiroebis SemTxvevaSi igi Tavazobs maRali rangis
menejers gzebs, ra mimarTulebiTac unda Seicvalos esa Tu is mizani. xSirad, maTi
SemoTavazebebi mniSvnelovnad zrdian organizaciis mwarmoeblurobis dones (am Temas
Cven ganvixilavT me-6 TavSi). saSualo rangis menejerebis ZiriTad movaleobas
warmoadgens iseTi unar-Cvevebisa da nou-haus ganviTareba, rogoricaa warmoebis an
marketingis codna, romelic saSualebas aZlevs kompanias iyos efeqturi da
produqtiuli. saSualo rangis menejerebi iReben aTasobiT gadawyvetilebas saqonlis an
servisis warmoebaze: sawyisi rangis romeli menejeri unda iqnes mimagrebuli
konkretul samuSaoze? sad unda movnaxoT umaRlesi xarisxis resursebi? rogor unda
moxdes TanamSromelTa administrireba, raTa maT TavianTi resursebi maqsimalurad
gamoiyenon?
gayidvis saukeTeso jgufis ukan saSualo rangis menejerebi dganan, romlebic
pasuxismgebelni arian swavlebaze, motivaciaze da saukeTeso muSakebis dajildoebaze.
umaRlesi saswavleblis maswavlebelTa warmatebuli koleqtivis ukan saswavleblis
reqtori dgas, romelic maT stimuls aZlevs da exmareba resursebis mosapovebeli
gzebis gansazRvraSi da swavlebis novatoruli meTodebis danergvaSi.
rangis menejerebi. saSualo rangis menejerebisgan gansxvavebiT,
maRali rangis
maRali rangis menejerebi pasuxismgebelni arian yvela departamentis muSaobaze. isini
adgenen organizaciul gegmebs, ra saqoneli da momsaxureba unda awrmoos kompaniam.
isini wyveten, rogor unda iTanamSromlon sxvadasxva departamentebma, monitorings
uweven departamentebSi saSualo rangis menejerebis mier miznebis misaRwevad
resursebis efeqturad gamoyenebas. maRali rangis menejerebi pasuxismgebelni arian
organizaciis warmatebasa Tu warumateblobaze. maTi muSaobis (indra nuuis msgavsad)
Sefaseba xdeba rogorc kompaniaSi, ise mis gareT iseTi xalxis mier, rogorebic arian
sxva TanamSromlebi da investorebi.
mTavari aRmasrulebeli xelmZRvaneli (CEO) aris kompaniaSi yvelaze
mniSvnelovani figura. yvela maRali rangis menejeri angariSvaldebulia mTavari
aRmasrulebeli xelmZRvanelis winaSe. magaliTad, indra nuui angariSvaldebulia stiv
reinmundis, PepsiCo-s mTavari aRmasrulebeli xelmZRvanelis winaSe. indra, rogorc
prezidenti, daqvemdebarebaTa jaWvSi meore adgilzea. prezidenti da mTavari
aRmasrulebeli xelmZRvaneli, orive erTad, pasuxismgebelni arian sxvadasxva
departamentebis (magaliTad, sawarmoo da marketingis departamentebis) maRali rangis
menejerTa Soris kargi samuSao urTierTobebis Seqmnaze. am menejerebs vice-
prezidentebadac moixsenieben. mTavari aRmasrulebeli xelmZRvanelis ZiriTadi
sazrunavia maRali rangis xelmZRvanelTa gundis Seqmna, romelic Sedgeba mTavari
aRmasrulebeli xelmZRvanelisgan, prezidentisgan da departamentis im
xelmZRvanelebisgan, romlebic organizaciis mier dasaxuli miznebis Sesrulebaze arian
pasuxismgebelni.
oTxi menejeruli funqciis – dagegmvis, organizebis, gaZRolisa da kontrolis
mniSvneloba nebismieri menejerisTvis damokidebulia menejerul ierarqiaSi mis
11
Tavi pirveli. menejmentis procesi

poziciaze. rac ufro maRla miiwevs menejeri ierarqiis safexurze, miT ufro meti
dro exarjeba dagegmvasa da resursebis organizebaze (ix. naxazi 1.4). maRali rangis
menejerebi mTel dros dagegmvasa da organizebas uTmoben. es aris is funqciebi,
romlebic yvelaze mniSvnelovania organizaciis grZelvadiani mwarmoeblurobis gansaz-
RvrisaTvis. rac ufro dabal Tanamdebobazea menejeri, miT ufro meti dro exarjeba
gaZRolaze da sawyisi rangis menejerebisa da daqvemdebarebuli TanamSrolebis
kontrolze.
vinaidan menejerTa valdebulebas mniSvnelovani resursebis SeZena da ganviTareba
warmoadgens, isini, rogorc wesi, romelime specifikuri departamentis wevrebi arian.
departamentSi dasaqmebuli menejerebi floben samuSaosTvis saWiro unar-Cvevebs da maT
icnoben rogorc, magaliTad, marketingis an warmoebis menejers. naxaz 1.3-ze naCvenebi,
sawyisi, saSualo da maRali rangis menejerebi, romlebic gansxvavdebian erTmaneTisgan
saqmianobis specifikidan gamomdinare, TiTqmis yvela organizaciis departamentebSi
gvxvdebian. menejeruli ierarqia TiToeuli departamentis SigniTac warmoiqmneba.

naxazi
naxazi 1.4
oTx menejerul
menejerul funqciaze menejerTa mier daxarjuli dro

kompania Dell-Si maikl delma daiqirava eqspertebi, romlebic Caudgebodnen


marketingis, gayidvebisa da warmoebis departamentebs da ganaviTarebdnen iseT samuSao
procedurebs, romlebic daexmareboda sawyisi rangis menejerebs kompaniis gayidvebis
zrdis kontrolSi. Zalian male warmoebis departamentis menejerma aRmoaCina, rom ar
hqonda sakmarisi dro, exelmZRvanela kompiuterebis awyobis procesisTvis, amitom man
am saqmis misaxedad sxva kompaniebidan daiqirava warmoebis saSualo rangis menejerebi.

sainformacio teqnologebi, menejeris roli da unar-


unar-Cvevebi

bolo xans menejerTa amocanebi da funqciebi sxvadasxva doneebze didi siswrafiT


icvleba, rac gamowveulia sainformacio teqnologiebisa da internetvaWrobis
ganviTarebiT. Sesabamisad, maRali rangis menejerebi dabali rangis menejerebisgan
iTxoven ufro aqtiurad gamoiyenon sainformacio teqnologiebi, raTa sakuTari
departamentis miznebis garda sxva departamentebis muSaobaSic gaerkvnen da aRmoaCinon

12
Tavi pirveli. menejmentis procesi

axali SesaZleblobebi organizaciis mwarmoeblurobis gasazrdelad. Tanamedrove


sainformacio teqnologiebi yvela donis menejers aZlevs saSualebas moipovos ufro
meti da mravlismomcveli informacia, gaiumjobesos unar-Cvevebi dagegmvis, organizebis,
gaZRolisa da kontrolis kuTxiT. sainformacio teqnologiebma menejeruli ierarqiis
funqcionirebaSi revolucia moaxdina.
sainformacio teqnologiebma didi gavlena moaxdina menejerTa mier maTi rolebis
Sesrulebaze da saWiro unar-Cvevebis SemuSavebaze. menejeruli roli niSnavs
specifikur amocanaTa krebuls, romelTa ganxorcieleba menejers evaleba organizaciaSi
misi Tanamdebobidan gamomdinare. menejeris funqciis erT-erTi cnobili modeli
SeimuSava henri mincbergma, romelmac Camoayaliba 10 roli, romlebic unda Seasrulos
warmatebulma menejerma. miuxedavad imisa, rom mincbergis rolebi nawilobriv feiolis
models emTxveva, isini mainc mniSvnelovania, vinaidan yuradRebas amaxvileben imaze, Tu
ras akeTeben menejerebi Cveulebriv samuSao dRes, saaTsa Tu kviras. Cven aq ganvixilavT
rolebsa da unar-Cvevebs, romelTa ganviTareba savaldebuloa menejerisTvis
sainformacio teqnologiebisa da eleqtronuli vaWrobis epoqaSi.

mincbergis menejeruli rolebi


henri mincbergma im aTasobiT funqciidan, rac menejers sWirdeba dagegmvis,
organizebis, gaZRolis da organizaciuli resursebis kontrolis procesSi, gamoyo
mxolod aTi roli. menejerebi TamaSoben TiToeul am rols, raTa zegavlena moaxdinon
organizaciis SigniT da gareT myofi adamianebisa da jgufebis qcevaze. organizaciaSi
momuSave adamianebSi igulisxmeba danarCeni menejerebi da TanamSromlebi. organizaciis
gareT myof adamianebSi igulisxmeba mepaieebi, klientebi, saqonlis momwodeblebi,
adgilobrivi Temi, sadac organizacia mdebareobs; agreTve adgilobrivi an samTavrobo
uwyebebi, romelTac organizaciaSi sakuTari interesebi aqvT. mincbergma aTi roli sam
jgufSi gaaerTiana. esenia: gadawyvetilebis miRebis, sainformacio da urTierTobebis
tipebi, romlebic dawvrilebiT mocemulia cxrilSi 1.1. menejerebs xSirad uwevT am
rolebis Sesruleba zogadi funqciebis (dagegmva, organizeba, gaZRola an kontroli)
ganxorcielebis dros. sainformacio teqnologiebi maTi muSaobis stilzec moqmedebs.
gadawyvetilebis miReba. gadawyvetilebis miRebis funqciebi – mewarme,
problemebis momgvarebeli, resursebis gamanawilebeli da momlaparakebeli mWidro
kavSirSi arian im meTodebTan, romlebsac menejerebi iyeneben strategiis dasagegmad da
resursebis gamosayeneblad. sainformacio teqnologiebi exmareba mewarme-
mewarme-menejers ufro
dawvrilebiT moiZios da gamoiyenos informacia, romeli proeqti da programa
wamoiwyos da sad moaxdinos resursebis investireba organizaciis mwarmoeblurobis
donis gasazrdelad. sainformacio teqnologiebi problemebis momgvarebel-
momgvarebel-menejers
awvdis informacias realur droSi, raTa man moagvaros organizaciis winaSe
moulodnelad wamoWrili problema an krizisi da swrafad gamonaxos gamosavali.
kompaniebis Peoplesoft-is da SAP-is mier Seqmnili adamianuri resursebis programuli
sistemebi resursebis gama gamanawilebel-
nawilebel-menejers saSualebas aZlevs, advilad moiZios
detaluri informacia imis Sesaxeb, rogor gamoiyenos adamianuri da sxva resursebi
organizaciis mwarmoeblurobis donis gasazrdelad. menejeri aseve unda iyos
momlaparakebeli da SeeZlos SeTanxmebis miRweva sxva menejerebsa da jgufebs Soris,
romlebic resursebis pirvelad gamoyenebis uflebaze daoben; an im organizaciebsa da
gare jgufebs Soris, rogoricaa momxmarebeli da mommaragebeli. eleqtronuli bazris
ganviTareba da biznesidan biznesamde qselebi (B2B) erTmaneTTan akavSirebs
organizaciebsa da aTasobiT momxmarebels. es aris erT-erTi magaliTi, rogor exmareba
sainformacio teqnologiebi menejers momlaparakeblis rolis SesrulebaSi.

13
Tavi pirveli. menejmentis procesi

cxrili 1.1.
mincbergis menejeruli rolebi

rolis tipi specifikuri roli magaliTi

organizaciis resursebis gamoyeneba novatoruli saqonlis da


momsaxurebis ganviTarebisTvis; saerTaSoriso masStabiT
gadawyvetilebis miReba mewarme gafarToeba organizaciis produqciisTvis axali momxmareblis
moZebnis mizniT.

makoreqtirebeli qmedebis saswrafod ganxocieleba


gauTvaliswinebeli situaciidan gamosvlis mizniT. problemebi
problemebis SeiZleba modiodes garemo faqtorebidan, rogoricaa,
momgvarebeli magaliTad, navTobis gaJonva, an Sida faqtorebidan,
rogoricaa defeqturi saqoneli an cudi momsaxureba.

resursebis organizaciuli resursebis moZieba sxvadasxva


gamanawilebeli departamentebisa da funqciebidan gamomdinare. biujetisa da
xelfasebis gansazRvra sawyisi rangis menejerebisTvis.

muSaobs mommarageblebTan, distributorebTan da muSaTa


gaerTianebebTan. uTanxmdeba maT fasebze, xarisxze, teqnikur
momlaparakebeli da adamianis resursebTan dakavSirebul sakiTxebze. aRwevs
SeTanxmebas sxva organizaciebTan erTobliv proeqtebze
saerTo resursebis gamoyenebis Sesaxeb.

sxvadasxva funqciebis ganxorcielebis dros menejerTa


muSaobis Sefaseba da makoreqtirebeli zomebis gatareba
monitoringis Sedegebis gaumjobesebis mizniT. organizaciis gareT da
sainformacio SigniT mimdinare im cvlilebebis Seswavla, romlebmac
ganmaxorcielebeli
SeiZleba seriozuli gavlena moaxdinon organizaciis momaval
saqmianobaze.

personalis informireba im cvlilebebze, romelic xdeba


organizaciis SigniT da gareT da ramac SeiZleba momavalSi
codnis zegavlena moaxdinos maTze da organizaciaze. miawodos
gamavrcelebeli informacia kompaniis muSaxels organizaciis xedvisa da
miznebis Sesaxeb.

erovnuli sareklamo kompaniis dawyeba axali saqonlis da


momsaxurebis reklamirebisaTvis. sajaro gamosvlebi da
organizaciis saxe adgilobrivi mosaxleobis informireba organizaciis
samomavlo gegmebis Sesaxeb.

kompaniis TaTbirebze momavali organizaciuli gegmebis


gacnoba TanamSromlebisTvis. axali korporaciuli saTavo
urTierTobebi nominaluri ufrosi ofisis gaxsna; TanamSromlebisaTvis eTikuri normebis da
qcevis principebis gansazRvra, rasac unda emorCilebodnen
momxmarebelTan da momwodebelTan urTierTobisas.

TanamSromlebisTvis magaliTis Cveneba; maTTvis brZanebebisa da


davalebebis micema; gadawyvetilebebis miReba adamianur da
lideri teqnikur resursebTan dakavSirebiT; TanamSromlebis
mxardaWeris mopoveba romelime konkretuli organizaciuli
miznis misaRwevad.

sxvadasxva departamentebSi menejerebis muSaobis


koordinireba. kavSiris damyareba organizaciebs Soris;
mekavSire resursebis gayofa axali produqciisa da servisis
Sesaqmnelad.

14
Tavi pirveli. menejmentis procesi

sainformacio. monitoringis ganxorcieleba, codnis gavrceleba da warmomadgenloba


mWidro kavSirSia saqmianobasTan, romelic dakavSirebulia informaciis mopovebasTan da
mis gavrcelebasTan. bolo xans aRniSnuli funqciebi sainformacio teqnologiebis
gavlenis qveS moeqca. sainformacio teqnologiebi menejerebs daqiravebuli muSaxelis
saqmianobis monitoringis, organizebisa da kontrolis saSualebas aZlevs globalur
doneze. sainformacio teqnologiebi exmareba codnis gamavrcelebel-
gamavrcelebel-menejers swrafad
da efeqturad gadasces informacia momsaxure personals maT qcevaze da samuSaosadmi
midgomaze garkveuli zemoqmedebis mosaxdenad. magaliTad, Wal-Mart-s aqvs
videokonferenciebis mowyobis saSualeba, romelic erTmaneTTan akavSirebs maRaziebis
maRali rangis menejerebs. kompania agreTve iyenebs internets TanamSromlebisTvis
Tanamedrove swavlebebis Casatareblad. Sesabamisad, sainformacio teqnologiebi
saSualebas aZlevs organizaciis warmomadgenel-
warmomadgenel-menejers,
menejers Seasrulos spikeris funqcia
da organizacias Seuqmnas iseTi imiji, romelic misaRebi iqneba organizaciis
muSakebisTvisac da sazogadoebisTvisac.
urTierTobebi. menejerebi asruleben am funqciebs (xelmZRvaneloba,
lideroba, mekavSire), raTa miTiTebebi miscen da zedamxedveloba gauwion
TanamSromlebsa da mTlianad organizacias. sainformacio teqnologiebi menejerebs
ufro SesamCnevs xdis kompaniaSi. rogorc nominaluri ufrosi, ufrosi pirovneba, romelic
organizaciis an departamentis simbolos warmoadgens (magaliTad, mTavari
aRmasrulebeli xelmZRvaneli), iyenebs internets, rom gaakeTos gasagebi, mniSvnelovani
gancxadebebi da informacia miawodos TanamSromlebs an iseT dainteresebul pirebs,
rogorebic arian aqcionerebi da auxsnas maT, ra aris kompaniis misia da ris miRwevas
cdilobs is. yvela menejers, iqneba es xelmZRvaneli Tu sxva Tanamdebobis piri,
romelic adgens kompaniaSi qcevis normebs, SeuZlia eleqtronuli fostis da
internetis gamoyeneba.
magaliTad, kompania Microsoft-Si, saWiroebis SemTxvevaSi, yvelas SeuZlia
eleqtronuli weriliT mimarTos bil geiTss. sainformacio teqnologiebi saSualebas
aZlevs menejerebs ukeT gamoavlinon liderobis unari. isini floben ukeTesi xarisxis
informacias, rac maT saSualebas aZlevs moamzadon daqvemdebarebuli personali,
Cautaron maT konsultacia da saswavlo kursebi sruli SesaZleblobebis gamosavlenad.
da bolos, sainformacio teqnologiebi zrdis menejeris SesaZleblobas, erTmaneTTan
daakavSiros da koordinacia gauwios adamianebis da jgufebis saqmianobebs rogorc
kompaniis SigniT, ise mis gareT. aqedan gamomdinare, menejers saSualeba eZleva iTamaSos
mekavSiris roli.
teri patsos stenli, binebis gaqiravebis biznesis mepatrone, iyenebda
sainformacio teqnologiebis SesaZleblobebs mincbergis menejeruli funqciebis ukeT
gamosayeneblad. es istoria qvemoTaa aRwerili rubrikaSi “menejmentis alRo”.

menejmentis alRo

informaciuli teqnologiebis gamoyeneba mcire biznesis


biznesis
mwarmoeblurobis gasaumjobeseblad
gasaumjobeseblad
teri patsos stenli, bostonis binebis gaqiravebis erTi patara kompaniis
prezidentia. kompania pirveli iyo, romelmac xeli mohkida momsaxurebis axal sferos
_ saqmosnebs, romelTac xSiri mogzauroba uwevdaT, ZviradRirebuli sastumros
nacvlad igi maRali xarisxis binas sTavazobda. kompania 1995 wels daarsda da mas
Semdeg swrafad gaizarda. 2001 wels igi 200-mde binas gankargavda. imisaTvis, rom

15
Tavi pirveli. menejmentis procesi

SeenarCunebina dabali fasebi da klientic kmayofili yofiliyo, patsos stenlim


gadawyvita aeTvisebina sxvadaxva menejeruli rolebi.
rogorc swrafad mzardi kompaniis prezidents, stenlis mudmivad uwevs
gadawyvetilebebis miReba. mewarmis rolSi, is eZebs Semosavlebis gazrdis saSualebas
binebis raodenobis gazrdis proporciulad; igi iyenebs internetsac da Seqmnili aqvs
veb-gverdi momxmareblis mosazidad. problemebis momgvareblis rolSi mas
moulodnelad warmoqmnili problemebis mogvareba uwevs, magaliTad, rodesac
SuaRamisas wyalsadenis mili wyobidan gamodis, yvela TanamSromeli erTmaneTs
ukavSirdeba peijeris da personaluri mesejerebis

meSveobiT, raTa droulad moaxdinon reagireba problemaze. rogorc resursebis


gamnawilebeli, igi wyvets, ra Tanxa unda daixarjos binis ganaxlebaze da mdidruli
ieris SenarCunebaze. internetis meSveobiT stenli mWidrod urTierTobs binebis
mflobelebTan. amave gziT agzavnis oTaxebis cifrul suraTebs. rogorc molaparakebis
mwarmoebels, Tavisi biznesis maRali reitingis SesanarCuneblad, mas uwevs
urTierToba sxva iseT organizaciebTan, rogoricaa dasufTavebisa da SeRebvis
samsaxurebi. informacia, romelic internetSi moipoveba, molaparakebas ufro efeqturs
xdis.
200-mde binis mflobeli kompaniis sainformacio menejmenti sapasuxismgeblo
saqmianobas warmoadgens. aseve mniSvnelovania patso stenlis roli monitoringis
ganxorcielebaSi. mis mier ganviTarebuli rTuli kompiuteruli sistema, saSualebas
aZlevs Seafasos sakuTari biznesi fasebis, momxmareblisgan Semosuli saCivrebis da
misi servisis xarisxis sxva maCveneblebis mixedviT. sistema exmareba problemebis
droulad mogvarebaSi. codnis gamavrceleblis rolSi is sainformacio teqnologiebis
meSveobiT Tavis TanamSromlebs awvdis ganaxlebul informacias stumrebis mosvlis da
wasvlis Sesaxeb. rogorc kompaniis saxe, telefonis saSualebiT stenli xSirad
arwmunebs klients, rodesac es ukanaskneli meryeobs gadawyvetilebis miRebisas, rom
misi binebi komfortulia.
patsos stenlis kargad esmis Tu ramdenad mniSvnelovania garkveul
RonisZiebebSi piradad monawileoba. is da misi TanamSromlebi piradad xvdebian
stumrebs da Tavad asruleben im samuSaoebs, rasac portie, konsierJi da mimRebis
administratori asruleben Cveulebriv sastumroebSi. stenli aris nominaluri ufrosi,
romelsac problemis SemTxvevaSi momxmarebeli pirdapir mimarTavs. Tavis patara
koleqtivTan - eleqtrikosebTan, xuroebTan, interieris dizainerTan da sxva muSebTan
erTad is moqmedebs rogorc lideri, romelic stimuls aZlevs maT, rom swrafi da
xarisxiani servisi SesTavazon momxmarebels. stenli agreTve aris mekavSire Tavis
stumrebsda da iseT organizaciebs Soris, rogoricaa qimwmenda, samrecxao, samzareulo,
an saparikmaxero. igi siamovnebiT asrulebs Tavis samuSaos da sakuTar binebSi
sixaruliT iRebs msaxiobebs, menejerebs, ucxoel stumrebs.
iseTi patara biznesis mesakuTre/menejeri, rogoricaa bostonis binebis gaqiravebis
kompaniia, mudmivad asrulebs menejerul rolebs. aSkaraa, rom patsos stenli sakuTari
rolis efeqturad gamosayeneblad sainformacio teqnologiebsa da adamianuri resursis
swor kombinacias iyenebs. Sesabamisad, misi kompaniis zoma da Semosavlebi mudmivad
izrdeba.

menejerad yofna
menejeruli rolebis ganxilvisas SeiZleba dagvebados azri, rom menejeris saqme
harmoniulad da logikurad, wesebis mixedviTaa dalagebuli da saSualebas aZlevs
menejers, gamoTvalos, romelia saukeTeso gza resursebis sworad gamosayeneblad da
16
Tavi pirveli. menejmentis procesi

organizaciis miznebis misaRwevad. sinamdvileSi, menejerad yofna niSnavs emociur da


spontanur qmedebebs. swrafi, dauyovnebeli reagireba situaciaze menejeris qmedebis
mniSvnelovani aspeqtia. xSirad menejerebi imdenad gadatvirTulni arian, rom dro ar
yofniT nebismieri wvrilmani situaciis gasaanalizeblad da amitom spontanurad uwevT
iseTi gadawyvetilebebis miReba, romlis Sedegi xSirad winaswar ucnobia. ufro metic,
maRali rangis menejerebisTvis situacia yovel wuTs icvleba da is gadawyvetileba,
romelic axla marTebulia, SeiZleba xval araswori iyos.

menejeruli
menejeruli unar-
unar-Cvevebi
Cvevebi
menejeris winaSe arsebul problemaTa jaWvi uzarmazaria. menejerebs
erTdroulad mravali problemis mogvareba uwevT, maT unda miiRon wamieri
gadawyvetileba da daeyrdnon warsul gamocdilebas. raoden gasakviric ar unda iyos,
bevri menejeri irwmuneba, rom isini kargad asruleben samuSaos, Tu naxevarze met
SemTxvevaSi mainc arian marTlebi. agreTve gasagebia, ratom esmis gamocdil menejers
Tavisi xelqveiTis misi warumateblobis SemTxvevaSi. isini amas Cveulebriv movlenad
miiCneven da Tvlian, rom igi swavlebis erT-erT safexurs warmoadgens. menejerebi da
maTi xelqveiTebi sakuTar warmatebebsa da warumateblobze swavloben.
ganaTleba da gamocdileba saSualebas aZlevs menejers, gamoicnos da ganaviTaros
unar-Cvevebi organizaciis resursebis saTanadod gamoyenebisTvis. maikl delma
dasawyisSive gansazRvra, rom ar hqonda sakmarisi gamocdileba marketingSi, finansebsa
da dagegmvaSi. amitom kompaniis gasaZliereblad daiqirava gamocdili menejerebi
sainformacio teqnologiebis sxva kompaniebidan, rogorebicaa, magaliTad, IBM da
Hewlett-Packard. gamokvlevebma aCvenes, rom ganaTleba da gamocdileba menejerebs sami
ZiriTadi unar-Cvevis gamomuSavebaSi exmareba. esenia: koncefciuri, adamianuri da
teqnikuri. am unar-Cvevebis saWiro done damokidebulia organizaciis ierarqiaSi
menejeris doneze. rogorc wesi, dagegmva da organizeba moiTxovs koncefciur unar-
Cvevebs; xolo gaZRolas da kontrols esaWiroeba adamianuri da teqnikuri unari.
koncefciuri unar- unar-Cvevebi. koncefciuri unari gamoixateba situaciis
analizSi, diagnozSi da mizez-Sedegobriobis dadgenaSi. maRali rangis menejerebs unda
hqondeT kargi koncefciuri unari, radgan dagegmva da organizeba maTi pirdapiri
movaleobaa. indra nuui maRal Tanamdebobaze airCies imitom, rom mas hqonda unari,
daenaxa axali SesaZleblobebi da mis gamosayeneblad moexdina menejerebis da sxva
resursebis mobilizeba.
oficialuri ganaTleba da swavleba Zalian mniSvnelovania da exmareba menejerebs
koncefciuri unar-Cvevebis gamomuSavebaSi. kolejis da umaRlesi saswavleblis
bizneskursebi iZleva koncefciuri unar-Cvevebis did nawils (Teoria da teqnika
marketingSi, finansebsa da sxva sferoebSi), romelic menejers sakuTari funqciis
efeqturad SesrulebisTvis sWirdeba. menejmentis swavla exmareba menejers im unar-
Cvevebis CamoyalibebaSi, rac saSualebas miscems, farTo speqtrSi dainaxos organizaciis
problemebi. farTo speqtrSi movlenebis aRqma saSualebas aZlevs menejers, movlenebs
miRma dainaxos gamosavali da efeqturad gamoiyenos igi, amasTan ar daiviwyos kompaniis
grZelvadiani gegmebi.
amJamad ganaTleba da swavlebebi menejmentis sferoSi, maT Soris sainformacio
teqnologiebis dargSi, warmoadgens erTian process menejmentis unar-Cvevebis
ganviTarebaSi. mudmivad viTardeba axali Teoriebi da teqnika organizaciis efeqturobis
gasazrdelad. Tu Tvals gadavavlebT iseT gazeTebs, rogoricaa Business Week da Fortune,
vnaxavT uamrav reklamas, romelic nebismieri donis menejers sTavazobs saswavlo kurss
marketingSi, finansebSi, gaZRolasa da adamianuri resursebis marTvaSi. Microsoft, IBM,

17
Tavi pirveli. menejmentis procesi

Motorola da bevri sxva organizacia biujetSi yovelTvis iTvaliswinebs Tanxas saswavlo


programebSi nebismieri rangisa da Tanamdebobis mqone menjeris monawileobisTvis.
garda amisa, organizaciam SeiZleba moindomos konkretuli menejeris unar-
Cvevebis ganviTareba romelime konkretuli kuTxiT. magaliTad, fasiani qaRaldebis
saerTaSoriso vaWroba an im unar-Cvevebis Seswavla, rac saWiroa sainformacio
teqnologiebis sistemebis dasanergad. organizacia afinansebs menejers, raTa is
daeswros saswavlo kurss da SeiZinos saWiro codna. menejeris mciredi mondomebac ki
organizacias ubiZgebs Cados investiciebi am menejeris ganviTarebaSi. Sesabamisad, bevri
TanamSromeli, romelic maRal doneze asrulebs Tavis samuSaos, xSirad igzavneba
menejmentis kursebze saWiro unar-Cvevebis SesaZenad da ufro maRal Tanamdebobaze
gadasayvanad.
unar-Cvevebi. adamianur unar-CvevebSi igulisxmeba menejeris mier
adamianuri unar-
sxva adamianebis an jgufebis qcevebis gagebis, xelmZRvanelobisa da kontrolis unari.
adamianebisKgagebis, koordinaciis da motivaciis unari ganasxvavebs warmatebul
menejers warumateblisgan. cxadia, rom indra nuui, maikl deli da teri patsos
stenli adamianur unar-Cvevebs kargad flobdnen.
koncefciuri unar-Cvevebis msgavsad, adamianuri Cvevebis swavla SesaZlebelia
ganaTlebis, momzadebisa da gamocdilebis meSveobiT. organizaciebi sul ufro da ufro
iyeneben liderobis unar-Cvevebis da jgufis xelmZRvanelobis programebs, radganac
isini cdiloben xazi gausvan TviTmarTvadi jgufebis upiratesobas. organizaciaSi
TanamSromlebTan urTierTobis ukeTesad warmarTvis mizniT saWiroa TiToeul
TanamSromels Cautardes swavleba, rogor TanaugrZnon sxvebs da gaigon maTi
Sexedulebebi da maT winaSe arsebuli problemebi. erT-erTi gza, romelic exmareba
menejers sakuTari susti da Zlieri mxareebis gamovlenaSi, aris mudmivi kavSiri maT
xelmZRvanelebTan, sxva menejerebTan da xelqveiTebTan. aseTi kavSiri saSualebas aZlevs
menejerebs SeimuSaon TavianTi adamianuri unar-Cvevebi.
unar-Cvevebi. teqnikur unar-CvevebSi moiazreba saqmis specifikis
teqnikuri unar-
da im meTodebis codna, romelic organizaciuli saqmianobisaTvis gamoiyeneba.
magaliTad: sawarmoo, sabuRaltro, marketingis da sainformacio teqnologiebis codna.
efeqturobis misaRwevad menejerebs garkveuli teqnikuri unar-Cvevebis codna
sWirdebaT. menejerisTvis aucilebeli teqnikuri unar-Cvevebi damokidebulia im
Tanamdebobaze, romelic mas uWiravs organizaciaSi. magaliTad, restornis menejers
sWirdeba saWmlis momzadebis codna, rom romelime mzareulis aryofnis SemTxvevaSi
misi adgili Seavsos; agreTve buRalteriis codna, rom Seitanos davTarSi monacemebi
da gasces xelfasebi; esTetikuri niWi, rom restorani mimzidveli iyos
momxmareblisTvis.
efeqtur menejers samive unar_Cveva sWirdeba: koncefciuri, adamianuri da
teqnikuri. romelime maTganis ararsebobas warumateblobis gamowveva SeuZlia. erT-erTi
udidesi problema, romelic mcire biznesis wamomwyeb adamianebs aqvT, aris arasakmarisi
koncefciuri da adamianuri unar-Cvevebis qona. SeiZleba adamians hqondes sakmarisi
teqnikuri codna biznesis dasawyebad, magram arasakmarisi unar-Cvevebi kompaniis
gasaZRolad. Sesabamisad, mecnierebi da inJinrebi, rodesac kvlevebidan menejmentze
gadadian, awydebian problemebs araadekvaturi adamianuri unar-Cvevebis gamo. menejmentis
unari, rolebi da funqciebi mWidrod aris erTmaneTTan dakavSirebuli. Wkviani da
warmatebuli menejerebi mudmivad codnis ZiebaSi arian da cdiloben moiZion
informacia, romelic daexmareba maT koncefciuri, adamianuri da im teqnikuri unar-
Cvevebis SeZenaSi, rac esoden aucilebelia dRevandel, mudmivad cvalebad da mzard
konkurentul garemoSi.

18
Tavi pirveli. menejmentis procesi

globalur garemoSi menejmentis winaSe arsebuli sirTuleebi

radganac msoflio Zalian swrafad viTardeba, menejerebisgan da sxva


TanamSromlebisgan muSaobis sul ufro da ufro mzardi standartebia saWiro. bolo
20 wlis manZilze mniSvnelovnad gaizarda organizaciebs Soris konkurencia, rogorc
Sida, ise gare bazarze. globaluri anu iseTi organizaciebis ganviTarebam, romlebic
erTze met qveyanaSi funqcionireben, didi saqme gauCina organizaciebs: aiZula
gaeumjobesebinaT mwarmoeblurobis done da epovaT ukeTesi gzebi resursebis
gamosayeneblad. iseTi kompaniebis warmateba, rogoricaa germanuli Schering da Hoescht,
italiuri avejis mwarmoebeli Natuzzi, koreuli eleqtronuli kompaniebi Samsung da
Lucky GoldStar (LG), braziliuri Embraer da evropuli Airbus Industries, sxva qveynis
kompaniebs aiZuleben gazardon TavianTi mwarmoeblurobis done, raTa warmatebiT
gauwion konkurencia am globalur kompaniebs.
globaluri kompaniebi cvlilebebs iwveven arakomerciul seqtorSic. skolebi,
universitetebi, policia da saxelmwifo uwyebebi sakuTar saqmianobebs sxva kompaniebze
dakvirvebis Sedegad aaxleben. amerikaSi swavlebis bevri meTodi Seicvala evropis da
iaponiis ganaTlebis sistemis gavleniT. analogiurad, evropuli da aziuri
saavadmyofoebis sistema miuaxlovda amerikul standartebs, romelic SeiZleba yvelaze
efeqturia, magram ara yvelaze yairaTiani msoflio masStabiT.
dResdReobiT, is menejerebi, romlebic ar ecnobian da ar amkvidreben msoflioSi
mimdinare cvlilebebs, kargaven siaxlis danergvis unars da Sesabamisad, maTi kompaniebi
arakonkurentunariani da warumateblebi xdebian. Tanamedrove msoflioSi menejerebs
oTxi ZiriTadi sirTulis gadalaxva uwevT: konkurentunarianobis, eTikuri
standartebis SenarCunebis, rotaciuli muSaxelis marTvis da sainformacio
teqnologiebis/eleqtronuli vaWrobis gamoyenebis.

konkurentuli upiratesobis Seqmna


ra aris menejerisTvis an organizaciisTvis yvelaze mniSvnelovani gakveTili, Tu
igi konkurentunarian garemoSi warmatebis miRwevas da Semdeg mis SenarCunebas apirebs?
pasuxi pirdapir kavSirSia organizaciuli resursebis gamoyenebasTan. konkurentuli
upiratesoba aris erTi organizaciis SesaZlebloba ajobos meores imiT, rom uSvebs
sasurvel produqcias ufro yairaTianad da efeqturad, vidre amas misi konkurentebi
akeTeben. konkurentunarianobis ZiriTad principebs warmoadgens: yairaTianoba;
xarisxi; siswrafe, moqniloba da novatoroba; agreTve reagireba momxmareblis
moTxovnilebaze (ix. naxazi
naxazi 1.5).
1.5
yairaTianobis gazrda. organizaciebi zrdian TavianT yairaTianobas, rodesac
isini amcireben gamoyenebuli resursebis raodenobas (magaliTad, muSaxeli da
nedleuli) saqonlis an momsaxurebis Sesaqmnelad. dRevandel konkurentul garemoSi
organizaciebi mudmivad eZeben resursebis gamoyenebis gzebs yairaTianobis gasazrdelad.
bevri organizacia aswavlis muSaxels, rogor aiTvisos axali unar-Cvevebi da
meTodebi, romlebic saWiroa Tanamedrove kompiuterizebul qarxnebSi muSaobisaTvis.
amis msgavsad, e.w. `jvaredini saswavlo kursebi~ muSebs aZlevs codnas, romelic maT
sWirdebaT sxvadasxva amocanebis Sesasruleblad. garda amisa, es kursebi aswavlis
muSebs, rogor Seqmnan TviTmarTvadi jgufebi, rac saSualebas miscems maT ukeTesad
gamoiyenon sakuTari SesaZleblobebi. yairaTianobis gasazrdelad es aucilebel
proceduras warmoadgens. iaponuri da germanuli kompaniebi gacilebiT met investicias
deben TanamSromelTa swavlebaSi, vidre amas amerikelebi an italielebi akeTeben.
menejerebma unda gaaumjobeson yairaTianoba, raTa maTma kompaniebma konkurencia
gauwion iseT kompaniebs, romlebic funqcionireben magaliTad, meqsikaSi da malaiziaSi,

19
Tavi pirveli. menejmentis procesi

sadac TanamSromlebs SedarebiT dabal xelfass uxdian. axalma meTodebma an unda


gazardos yairaTianoba, an danergos iseTi ram, rac maT konkurentul upiratesobas
miscems (magaliTad, maRali xarisxis saqonlis gamoSveba).

naxazi
naxazi 1.5
konkurentunarianobis qvakuTxedi

yairaTianoba novatoroba

konkurentunarianoba

reagireba
xarisxi momxmareblis
moTxovnilebaze

xarisxis gaumjobeseba. globaluri kompaniebi, rogoricaa koreis


eleqtronikis mwarmoeblebi, meqsikis soflis meurneobis produqciis damamzadeblebi,
evropis marketinguli da safinanso firmebi, did zewolas axdenen kompaniebze,
gaaumjobeson TavianTi unar-Cvevebi da muSaxelis SesaZleblobebi da amgvarad aamaRlon
saqonlis an momsaxurebis xarisxi. xarisxis gaumjobesebis sferoSi erT-erTi yvelaze
mniSvnelovani gadawyvetileba axali meTodis danergva iyo, romelsac xarisxis sruli
kontroli (TQM) ewodeba. xarisxis srul kontrolSi gaerTianebuli personali
xarisxis kontrolis jgufebs qmnis da pasuxismgebelia ipovos axali da
gaumjobesebuli meTodebi saqmianobis sawarmoeblad. mas agreTve evaleba warmoebuli
saqonlis xarisxis monitoringi da kontroli. xarisxis sruli kontroli
organizaciis marTvis axlebur midgomazea dafuZnebuli. am midgomas, aseve xarisxis
sruli kontrolis marTvas, me-14 TavSi ganvixilavT.
siswrafis, moqnilobis da novatorobis gazrda. dRes, kompaniis
warmateba Tu warumatebloba damokidebulia maT siswrafeze _ ramdenad swrafad
SeuZliaT bazarze axali produqciis warmodgena; an maT moqnilobaze _ ramdenad
advilad SeuZliaT Secvalon an gadaakeTon muSaobis stili konkurentebis gamowvevis
sapasuxod. is kompaniebi, romelTac aqvT siswrafec da moqnilobac, Zlieri
konkurentebi arian. maT menejerebs gamorCeuli dagegmvis da organizebis unari SeswevT;
isini SorsmWvretelebi arian, ician ra unda gakeTdes da saswrafod axdenen resursebis
mobilizebas, raTa upasuxon cvladi garemos gamowvevas. Semdgom TavebSi ganvixilavT,
rogor SeuZliaT menejerebs, xeli Seuwyon organizaciaSi siswrafisa da moqnilobis
ganviTarebas.
momxmareblis moTxovnaze reagirebis gaumjobeseba.gaumjobeseba. organizaciebi
erTmaneTs klientis mosapoveblad ebrZvian da amisTvis ar iSureben TavianT produqcias
an momsaxurebas. aqedan gamomdinare, TanamSromelTa swavlebas momxmareblis moTxovnaze

20
Tavi pirveli. menejmentis procesi

reagirebisTvis arsebiTi mniSvneloba eniWeba mTliani organizaciisTvis, gansakuTrebiT


ki momsaxurebis mimwodebeli kompaniebisTvis. magaliTad, sacalo maRaziebi, bankebi da
saavadmyofoebi mTlianad TavianT TanamSromlebze arian damokidebulni da maTgan iseTi
qcevis gamovlenas elian, rac momxmarebels misaReb fasSi maRali xarisxis momsaxurebas
sTavazobs. dRes Zalian bevri qveyana (magaliTad, aSS, kanada da didi britaneTi)
momsaxurebaze dafuZnebul ekonomikaze gadadis (rac nawilobriv gamowveulia CineTSi,
malaiziasa da sxva ganviTarebad qveynebSi iaffasiani muSaxelis gamo sawarmoo bazris
dakargviT), amitom klientTan urTierTobas gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba. bevri
kompania garkveul uflebamosilebas aniWebs momxmareblTa momsaxurebis TanamSromlebs
da uflebas aZlevs maT, Tavisi Sexedulebisamebr SesTavazon klients maRali xarisxis
momsaxureba. rogorc zemoT aRvniSneT, Cveulebriv TanamSromelTa uflebamosilebis
gazrda mniSvnelovnad moqmedebs sawyisi rangis menejerTa rolze da xSirad
organizaciis resursebis ufro efeqtur gamoyenebamde mivyavarT.
konkurentunarianobis misaRwevad saWiroa menejerebma gamoiyenon TavianTi unar-
Cvevebi, ganaviTaron resursebi da gaaumjobeson produqtiuloba, xarisxi; gasaqani
miscen novatorul ideebs da gazardon reagireba momxmareblis moTxovnebze. Cven am
Temas xSirad davubrundebiT, rodesac visaubrebT menejerebis mier strategiis
dagegmvaze, resursebis da saqmianobis organizebaze, adamianebisa da jgufebis
gaZRolaze, kontrolze da adamianuri da sxva resursebis efeqturad gamoyenebaze.

eTikuri standartebis SenarCuneba


organizaciuli resursebis mobilizebis procesSi, yvela donis menejeri
mniSvnelovani wnexis qveSaa imisaTvis, rom gazardos organizaciis mwarmoeblurobis
done. magaliTad, maRali rangis menejerebi ganicdian zewolas aqcionerTa mxridan,
romlebic moiTxoven, gaizardos kompaniis mwarmoebluroba aqciis fasebis
mosamateblad, Semosavlebis gasaumjobeseblad an dividendebis gasazrdelad. Tavis
mxriv, maRali rangis menejerebi zewolas axdenen saSualo rangis menejerebze, raTa
maT ipovon axali gzebi organizaciis produqtiulobis gasazrdelad, xarisxis
gasaumjobeseblad, axali momxmareblebis mosazidad da meti Semosavlis misaRebad.
organizaciis mxridan zewola mwarmoeblurobis donis gasazrdelad unda iyos
samarTliani, vinaidan menejerebi iZulebulni xdebian ganixilon da ipovon organizaciis
moqmedebis axali da gaumjobesebuli meTodebi dagegmvis, organizebis, gaZRolisa da
kontrolis gasaumjobeseblad. Tumca, amave dros, zedmetma zewolam SesaZloa
uaryofiTi Sedegi gamoiRos, radgan didia Sansi, rom aseTi zewolis pirobebSi
menejeri araeTikurad moiqces adamianebTan da jgufebTan urTierTobaSi rogorc
organizaciis SigniT, ise gareT. magaliTad, didi sacalo maRaziebis qselis Sesyidvebis
menejerma SeiZleba SeiZinos dabali xarisxis tansacmeli saqonelze fasis dawevis
mizniT; an msxvili ucxouri kontraqtis SesanarCuneblad didi samxedro kompaniis
gayidvebis menejerma SeiZleba SesTavazos qrTami ucxoel oficialur pirebs. kompania
Honda-s or Tanamdebobis pirs bralad edeboda qrTamis aReba amerikeli
avtodilerebisgan, romlebic maTgan ufro meti Semosavlis mogebis mizniT manqanebis
momaragebis gaormagebas iTxovdnen. kidev erTi magaliTi, romelic gviCvenebs, rogor
ar unda moiqces menejeri, aRwerilia qvemoT, rubrikaSi `eTika qmedebaSi~.

21
Tavi pirveli. menejmentis procesi

eTika qmedebaSi
ratom iyo vitaminebis fasi Zalian maRali
axlaxan, eqvsma didma farmacevtulma kompaniam aRiara, rom msoflio bazarze
konkurenciis mospobis mizniT SeTanxmdnen xelovnurad aewiaT fasebi iseT vitaminebze,
rogoricaa A, B2, C da betakarotini. Svedurma gigantma Hoffman-La Roche-ma Tanxmoba
ganacxada, gadaexada jarima 500 milioni aSS dolaris odenobiT; germanulma BASF-ma
jarimis saxiT gadaixada 225 milioni aSS dolari; ufro didi jarimis gadaxda
mouxdaT sxva kompaniebs. rogor moxda es da rogor SeiZleba amis Tavidan acileba
momavalSi?
am kompaniebis vitaminebis ganyofilebis ufrosma xelmZRvanelobam erToblivad
miiRo gadawyvetileba araeTikurad moqceuliyvnen da momxmareblis xarjze gaezardaT
TavianTi Semosavali. msoflios sxvadasxva qveynebSi mravali Sexvedris Semdeg maT
SeimuSaves am SeTqmulebis detalebi, romlebic ramdenime wlis ganmavlobaSi
saidumlod rCeboda. erTi menejeri, kuno sameri, Roche-s msoflio marketingis yofili
direqtori dajarimda 100 000 aSS dolariT da mas mouwia ramdenimeTviani sasjelis
moxda aSS-s cixeSi. sasamarTlo wesiT daisajnen am SeTqmulebis sxva monawileebic.
yvela maTgani gamoeTxova samuSao adgils. kompania BASF–ma mTlianad Secvala kompaniis
globaluri menejmentis jgufi.
ra iyo am kompaniebis fiaskos saboloo Sedegi? yvela maTgani SeTanxmda, SeeqmnaT
e.w. `eTikis inspeqtoris~ Tanamdeboba, romlis movaleobac iqneboda axali eTikuri
standartebis SemuSaveba kompaniebis dagegmvis procesisTvis. eTikis inspeqtorebs
evalebodaT moesminaT TanamSromelTa saCivrebi, romlebic araeTikur qcevebs
gamoavlenda; agreTve CaetarebinaT maTTvis swavleba, raTa miRebuli yofiliyo ufro
eTikuri gadawyvetilebebi da rCeva miecaT maRali rangis menejerebisTvis, aRar
gameorebuliyo msgavsi movlena.

menejerebis araeTikuri qceviT romelime adamianma an adamianTa jgufma SeiZleba


naxos moklevadiani mogeba; magram saboloo jamSi amiT organizacia da xalxi (rogorc
kompaniis SigniT, ise mis gareT) dazaraldeba. me-3 TavSi ganvixilavT faqtorebs,
romlebic zegavlenas axdenen eTikis normebze; agreTve menejerTa da sxva
TanamSromlebis savaldebulo eTikur qcevebze.

Sereuli muSaxelis menejmenti


menejerisTvis kidev erT gamowvevas adamianuri resursebis samarTlianad da
Sesaferisi meTodiT marTva warmoadgens. muSaxelis asaki, sqesi, rasa, eTnikuri
warmomavloba, religia, seqsualuri orientacia da socialur-ekonomikuri warsuli
menejerebisTvis kidev erT sirTules warmoadgens. menejerebma unda daadginon kanonieri
da samarTliani procedurebi da praqtika, romelic ar moaxdens organizaciis romelime
wevris diskriminacias. warsulSi menejmentSi yovelTvis Warbobda mamrobiTi sqesis
TeTrkaniani muSaxeli. magram dResdReobiT organizaciaTa didi nawili aRiarebs, rom
efeqturad muSaobisTvis da potencialis gamoyenebisTvis saWiroa dawinaurebis Sansi
miscen yvela TanamSromels, maT Soris qalebs da seqsualur umciresobebs.
mwarmoeblurobis donis gasazrdelad bevri menejeri iyenebs Sereul muSaxels, anu
sxvadasxva tipis xalxis unar-Cvevebsa da gamocdilebas. rubrika `aqcenti
mravalferovnebaze~ gviambobs, rogor gamoiyena kompaniam Sereuli muSaxelis
SesaZlebloba konkurentunarianobis gasazrdelad.

22
Tavi pirveli. menejmentis procesi

aqcenti mravalferovnebaze
rogor SeiZleba
SeiZleba Seuwyos xeli mravalferovnebam
momxmareblis moTxovnebis ukeT dakmayofilebas
san-franciskoSi dafuZnebuli 36.5 miliardi dolaris aqtivebis mflobeli Union
Bank of California amerikis 30 udides bankTa Soris moiazreba. bolo aTi wlis manZilze
man mniSvnelovan warmatebebs miaRwia da amaSi didi wvlili miuZRvis Sereuli
muSaxelis gamoyenebas.
Union Bank mdebareobs kaliforniaSi, amerikis erT-erT yvelaze mravalferovan
StatSi, sadac mosaxleobis nawili aziuri warmoSobis, afroamerikeli,
laTinoamerikeli an geia. am faqtis gaTvaliswinebiT banki yovelTvis qiraobda Sereul
muSaxels, magram xelmZRvaneloba mxolod 1996 wels mixvda, rom mis warmatebas da
konkurentunarianobas swored Sereuli muSaxeli ganapirobebda. 1996 wels bankis vice-
prezidentma jorj ramiresma, Semoitana winadadeba SeeqmnaT marketinguli jgufi,
romelic imuSavebda laTinoamerikuli warmoSobis momxmareblis mizidvaze (ramiresi
warmoSobiT laTinoamerikeli iyo). es proeqti imdenad warmatebuli aRmoCnda, rom
afroamerikelma TanamSromlebma gadawyvites SeeqmnaT marketinguli jgufi, romelic
ganaxorcielebda afroamerikeli momxmareblis mosazid kampanias. mas Semdeg, rac
warmatebuli aRmoCnda axali momxmareblis mozidvis procesi, gaerTianebuli bankis
menejerebisTvis gasagebi gaxda, ra sargebloba SeeZlo moetana Sereuli muSaxelis
daqiravebas. magaliTad, roca momxmarebeli Sedis bankSi laTinoamerikul kvartalSi, iq
maT xvdebaT laTinoamerikuli warmoSobis TanamSromlebi. marketinguli kampania
TiToeuli eTnikuri jgufis Sesabamisad iqna dagegmili.
bankma aRmoaCina, rom Sereul muSaxels SeuZlia organizacia gaxados
warmatebuli da konkurentunariani. Sereul muSaxels sxvadasxvanairi midgoma aqvs
erTsa da imave sakiTxze, magaliTad, rogor moizidos momxmarebeli. Sereuli muSaxelis
daqiravebiT bankSi gaumjobesda gadawyvetilebis miRebis xarisxi. garda amisa,
umciresobebis daqiravebiT bankis reputaciam aiwia da moizida maRalkvalificiuri da
motivirebuli kadrebi. rogorc misma yofilma mTavarma aRmasrulebelma xelmZRvanelma
takahiro moriguCim aRniSna: `invalidebs, orive sqesis warmomadgenlebs, eTnikur
jgufebs da yvela erovnebis adamianebs Soris talantebis Ziebis Sedegad Cven mivaRwieT
iseT farTo da mravalmxriv warmatebas ideebis, energiis da SemoqmedebiTi
TvalsazrisiT, rogoric TviT adamianebis rasaa. Cemi azriT, Sereuli muSaxelis
daqiraveba ufro mniSvnelovani gaxdeba globaluri vaWrobis ganviTarebasTan erTad.~

menejerebi, romlebic afaseben TavianT Sereul muSaxels, investiciebs deben ara


marto maTi unar-Cvevebis da SesaZleblobebis ganviTarebaSi, aramed ajildoeben
saukeTesoebs warmatebisTvis. es is menejerebi arian, romlebmac droTa ganmavlobaSi
miaRwies warmatebas mwarmoebluroebis gaumjobesebaSi. yoveldRiurad ufro da ufro
meti organizacia xvdeba, rom xalxi yvelaze Zvirfasi resursia, amitom misi
ganviTareba da dacva yvelaze mniSvnelovania organizaciisaTvis. Sereuli muSaxelis
marTvasTan dakavSirebul sakiTxebs me-3 TavSi ganvixilavT.

sainformacio teqnologiebis gamoyeneba da eleqtronuli


vaWroba
rogorc ukve aRvniSneT, menejerisTvis kidev erT mniSvnelovan sirTules warmoadgens
sainformacio teqnologiebisa da eleqtronuli vaWrobis efeqturad gamoyeneba.

23
Tavi pirveli. menejmentis procesi

mudmivad viTardeba axali teqnologiebi da sainformacio sistemebi, gansakuTrebiT ki


kompiuterizebul sawarmoebSi. im sistemaSi, romelic iyenebs TviTmarTvad jgufebs,
rTuli kompiuteruli sistemebi erTmaneTTan akavSirebs jgufis wevrebis saqmianobas
ise, rom TiToeulma wevrma kargad icis Tu ras akeTebs meore. koordinacia xarisxis
gaumjobesebis saSualebas iZleva da siaxleebis miRebis process aCqarebs. Microsoft,
Hitachi, IBM da sxva kompaniebi konkurentuli upiratesobis misaRwevad farTod iyeneben
sainformacio sistemebs, iseTebs, rogoricaa: eleqtronuli fosta, interneti,
videokonferencia. amgvari komunikaciis ganxorcieleba SesaZlebelia personaluri
kompiuteris saSualebiT. sainformacio teqnologiebis mniSvneloba dawvrilebiTaa
ganxiluli me-13 da me-14 TavebSi.

Sejameba da mokle mimoxilva


ra aris menejmenti? menejeri aris piri, romelic pasuxismgebelia
organizaciis resursebis gamoyenebaze kompaniis miznebis misaRwevad. organizacia aris
adamianebis dajgufeba, romlebic muSaoben erTad da axorcieleben koordinirebul
qmedebebs organizaciis miznebis misaRwevad. menejmenti aris organizaciis resursebis
gamoyenebis procesi, rac gamoixateba dagegmvis, organizebis, gaZRolisa da kontrolis
procesebis gamoyenebiT organizaciis miznebis yairaTianad da efeqturad
ganxorcielebaSi. yairaTiania organizacia, romelic Tavis resursebs maqsimalurad
produqtiulad iyenebs. warmatebuli organizacia irCevs swor miznebs da aRwevs maT
sakuTari resursebis saSualebiT momxmareblis mier moTxovnili produqtebisa Tu
servisis Sesaqmnelad.
menejeruli funqciebi. oTxi ZiriTadi menejeruli funqcia aris: dagegmva,
organizeba, gaZRola da kontroli. organizaciis yvela donezeMmenejerebs moeTxovebaT
am funqciebis Sesruleba. efeqturi menejmenti niSnavs am saqmianobaTa warmatebul
marTvas.
menejerTa tipebi. organizacias gaaCnia sami donis menejmenti. sawyisi donis
menejerebi pasuxismgebelni arian, yoveldRiuri xelmZRvaneloba gauwion
daqvemdebarebaSi myof TanamSromlebs. saSualo rangis menejerebi valdebulni arian,
ganaviTaron da produqtiulad da efeqturad gamoiyenon organizaciuli resursebi.
maRali rangis menejerebis movaleobas warmoadgens organizaciisTvis Sesaferisi
miznebis dadgena da departamentis menejerTa motivacia, gamoiyenon resursebi am
miznebis misaRwevad.
sainformacio teqnologebi, menejeris roli da unar- unar-Cvevebi.
mincbergis mixedviT, menejers uwevs aTi sxadasxva rolis Sesruleba: moazrovne,
lideri, Suamavali, monitoringis ganmaxorcielebeli, codnis gamavrcelebeli,
organizaciis saxe, mewarme, problemebis momgvarebeli, resursebis gamnawilebeli da
momlaparakebeli. am rolebis warmatebiT SesrulebaSi menejers exmareba sami saxis
unar-Cveva: koncefciuri, adamianuri da teqnikuri. sainformacio teqnologiebi
zemoqmedebas axdens rogorc menejerTa mier TavianTi rolis Sesrulebis meTodebze,
aseve im unar-Cvevebzec, romlebic maT sWirdebaT am rolis Sesasruleblad, radganac
uzrunvelyofs ufro mravlismomcvel da zust informacias.
menejmentis winaSe globalur garemoSi arsebuli sirTuleebi. sirTuleebi.
dRevandeli konkurentunariani garemo (globalizacia) menejerebs mraval saintereso
gamowvevas sTavazobs: konkurentunariani garemos Seqmna efeqturobis, xarisxis, siswra-
fis, moqnilobis, novatorobis gazrdis da momxmareblis moTxovnebze reagirebis gziT;
organizaciis SigniT da gareT adamianebTan eTikurad moqceva; Sereuli muSaxelis
marTva; axali sainformacio teqnologiebis da eleqtronuli vaWrobis (e-commerce)
gamoyeneba.
24
danarTi. menejmentis Teoriis istoria

danarTi a

menejmentis Teoriis istoria

menejmentis sistematuri Seswavla me-19-e saukunis miwuruls daiwyo, rodesac


samrewvelo revoluciam mTel evropasa da amerikas gadauara. axal ekonomikur garemoSi
nebismieri politikuri, saganmanaTleblo Tu ekonomikuri organizaciis xelmZRvaneli
momxmarebelTa moTxovnilebebis dasakmayofileblad ukeTesi gzebis Ziebisken mimarTavda
Tavis Zalisxmevas. am periodSi adgili hqonda msxvil ekonomikur, teqnikur da
kulturul Zvrebs. orTqlis manqanis gamogonebasa da rTuli manqana-danadgarebis
SeqmnasTan erTad samrewvelo revoluciam Secvala saqonlis warmoebis meTodebi,
gansakuTrebiT ki safeiqro da tansacmlis kervis dargebSi. kvalificiuri muSebiT
dasaqmebuli mcire zomis saamqroebi, sadac xeliT nakeTi produqcia mzaddeboda
(sistemas ewodeba `amqruli warmoeba~), didma, rTuli manqana-danadgarebiT aRWurvilma
qarxnebma Secvala, sadac asobiT da aTasobiT arakvalificiuri an naxevradkvalificiuri
muSa danadgars marTavda da produqcias awarmoebda. magaliTad, Tu adre bambasa da
matyls mTeli ojaxi an sofeli erTad arTavda, axla daumuSavebeli masala qarxanas
miewodeboda, sadac muSebis mier marTuli manqana didi raodenobiT Zafs arTavda da
misgan qsovils amzadebda.
axali qarxnebis mflobelebi da xelmZRvanelebi mixvdnen, rom moumzadebelni
aRmoCndnen im sirTulis winaSe, romelic mcire masStabiani saamqrodan msxvil
masStabian meqanizebul warmoebaze gadasvlas axlda. metic, am saxelosnoebisa da
qarxnebis bevri xelmZRvaneli da zedamxedveli inJineri iyo da mxolod teqnikuri
orientaciis unari gaaCnda. isini mzad ar iyvnen im socialur problemebTan
gasamklaveblad, romlebic Tavs iCens erT samuSao adgilze mravali adamianis Tavmoyris
dros (rogorc, magaliTad, qarxnis an maRaziis sistemaSi). amitom, xelmZRvanelebma
gadawyvites axali meTodebis Zieba, rac daexmareboda maT organizaciis resursebis
ukeTesad marTvaSi da male yuradReba gaamaxviles muSaTa Sromis nayofierebis
gazrdaze, raSic maT daxmareba frederik v. teilorma gauwia.

frederik v. teilori da mecnieruli menejmenti


frederik v. teilorma (1856-1915 ww.) saxeli gaiTqva mecnieruli menejmentis
(adamianebsa da dakisrebul samuSaos Soris arsebuli urTierTobis sistematuri
Seswavla) SemuSavebiT, romelic miznad isaxavs Sromis nayofierebis gaumjobesebas
samuSao procesSi cvlilebebis SetaniT. teilori warmoebis xelmZRvaneli iyo, magram
sabolood konsultanti gaxda da sxva xelmZRvanelebs aswavlida, rogor daenergaT
misi mecnieruli menejmentis meTodebi. teilors sjeroda, rom Tu specializaciis
gazrdisa da samuSaos gadanawilebis xarjze Semcirdeboda dro da Zalisxmeva, romelic
sWirdeboda TiToeul muSas produqciis erTeulis (saboloo saqoneli an momsaxureba)
sawarmoeblad, maSin warmoebis procesi ufro nayofieri gaxdeboda. teiloris Tanaxmad,
samuSaos efeqturad gadanawilebis saukeTeso saSualebas warmoadgens ara intuiciuri,
praqtikuli da araoficialuri codna, aramed mecnieruli menejmentis meTodebi.
sxvadasxva pirobebSi Catarebuli eqsperimentebisa da warmoebis xelmZRvanelad muSaobis
dros miRebuli gamocdilebis bazaze teilorma SeimuSava sawarmoSi nayofierebis
gazrdis oTxi principi:

25
danarTi. menejmentis Teoriis istoria

• pirveli principi: Seiswavle, rogor asruleben muSebi dakisrebul


saqmianobas, muSebisgan Seagrove yvelanairi codna am saqmianobis Sesaxeb da Caatare
eqsperimentebi saqmianobis Sesrulebis gzebis gasaumjobeseblad.
konkretuli saqmianobis Sesrulebis saukeTeso meTodis aRmosaCenad,
teilorma Caatara dawvrilebiTi Seswavla da Seafasa is meTodebi, romelTac
sxvadasxva muSebi TavianTi amocanebis Sesasruleblad iyenebdnen. mis mier
gamoyenebul ZiriTad instrumentebs Soris iyo droisa da moZraobis Seswavla,
romelic gulisxmobs konkretuli operaciis Sesasruleblad drois zustad
CaniSvnasa da saWiro moqmedebebis aRweras. rodesac teilori Cawvda amocanis
Sesrulebis arsebul meTods, man daiwyo eqsperimentebi specializaciis gasazrdelad
da mosinja saboloo produqciis misaRebad aucilebeli saqmianobis danawilebisa da
koordinirebis gansxvavebuli meTodebi. rogorc wesi, es niSnavda gamartivebul
samuSaos, romelic TiToeul muSas saSualebas aZlevda, Seesrulebina ufro naklebi
da ufro rutinuli samuSao. garda amisa, teilori Seecada epova gzebi TiToeuli
muSis mier konkretuli amocanis Sesrulebis SesaZleblobebis gasaumjobeseblad.
magaliTad, Seemcirebina im moZraobaTa raodenoba, romelic sWirdeboda muSas Tavisi
amocanis Sesasruleblad, Seecvala samuSao garemos an gamoyenebuli instrumentebis
tipi, an gamoecada sxvadasxva zomis xelsawyoebi.
• meore principi: amocanis Sesrulebis axali meTodebi aqcie daweril
instruqciebad da standartul samoqmedo ganawesad.
teilorma daadgina, rom konkretuli samuSaos Sesrulebis saukeTeso meTodis
gansazRvrisTanave aucilebelia misi Cawera, raTa SemdgomSi moxdes yvela im muSis
swavleba, romelTac Sexeba aqvT msgavs samuSaosTan. aRniSnuli wesebi SeiZleba
gamoyenebul iqnes samuSaos Semdgomi standartizebisa da gamartivebisTvis, anu es
samuSaos ufro rutinuls gaxdis. am meTodis gamoyenebiT SesaZlebeli xdeboda
nayofierebis amaRleba mTeli organizaciis masStabiT.
• mesame principi: muSaxelis SerCevis dros yuradReba gaamaxvileT masze,
rom muSebis kvalifikacia da unar-Cvevebi Seesabamebodes dakisrebuli amocanis
moTxovnebs; CautareT maT Sesabamisi swavleba, raTa dakisrebuli amocana dadgenili
instruqciebisa da procedurebis mixedviT Seasrulon.
rac Seexeba specializaciis amaRlebas, teilors miaCnda, rom mTavari iyo
muSebs kargad gaegoT maTze dakisrebuli amocana da gaevloT safuZvliani momzadeba
samuSaos saWiro doneze Sesasruleblad. is muSebi, romlebic momzadebis
dasrulebis Semdeg mainc ver moaxerxebdnen saWiro donis miRwevas, gadayvanilebi
iqnebodnen iseT samuSaoze, sadac isini SeZlebdnen Sesrulebis minimaluri donis
dakmayofilebas.
• meoTxe principi: daawese amocanis Sesrulebis samarTliani an misaRebi
done. amis Semdgom, SeimuSave anazRaurebis sistema, romelic iZleva im muSaxelis
dajildoebis saSualebas, romelic samuSaos misaReb doneze gadametebiT asrulebs.
imisaTvis, rom waeqezebina muSebi samuSaos maRal doneze Sesasruleblad da
waexalisebina isini, raTa maT samuSaos Sesrulebis yvelaze efeqturi meTodebi
SeemuSavebinaT, teilori gamodioda moTxovniT, rom muSebs esargeblaT im saerTo
mogebiT, romelsac organizacia maTi gaumjobesebuli muSaobis meSveobiT miiRebda.
igi acxadebda, rom saWiro iyo muSebisTvis gadaexadaT premiebi da miecaT maTTvis
wili im sargeblidan, romelsac organizacia maTi gaumjobesebuli muSaobis
meSveobiT aRwevda.
1910 wlisTvis teiloris mecnieruli menejmenti mTel qveyanaSi gaxda cnobili
da bevrgan mas srulad axorcielebdnen. miuxedavad amisa, mravali organizaciis
menejeri mainc arCevda daenerga ara mTliani principebi, aramed mxolod ramdenime

26
danarTi. menejmentis Teoriis istoria

maTgani. aseTi gadawyvetilebebi ki problemebiT sruldeboda. magaliTad, zogierTma


menejerma, romelmac Tavis organizaciaSi mecnieruli menejmentis meTodebi danerga,
warmatebas miaRwia mwarmoeblurobis gazrdaSi. magram nacvlad imisa, rom
ganexorcielebina teiloris rCeva muSebisTvis misacemi premiebis an mogebis Sesaxeb,
TiToeul muSas gauzarda samuSaos raodenoba. mravali muSa, romelic Tavidanve iyo
CarTuli reorganizaciis procesSi, mixvda, rom muSaobis gaumjobesebasTan erTad
gaizarda datvirTvac da axla xelmZRvanelebi maTgan gaormagebuli samuSaos
Sesrulebas ucvleli anazRaurebis pirobebSi iTxovdnen. muSebma agreTve aRmoaCines,
rom mwarmoeblurobis zrda samuSao adgilebis Semcirebis saSiSroebas qmnida; imata
samsaxuridan daTxovnebma, vinaidan ufro da ufro naklebi muSaxeli iyo saWiro. garda
amisa, specializebuli, gamartivebuli samuSao xSirad monotonuri da mosawyeni iyo da
Sesabamisad, bevri muSa Tavisi samuSaoTi ukmayofilo iyo.
mwarmoeblurobis Tvalsazrisidan gamomdinare, menejmentis ori praqtikis
kombinaciam _ 1) muSisa da dakisrebuli samuSaos specializaciis saTanado balansis
miRwevam da 2) warmoebis xazis aCqarebis gziT adamianebisa da dakisrebuli samuSaos
erTmaneTTan dakavSirebam, xarjebis mniSvnelovan Semcirebamde da produqciis
mniSvnelovan zrdamde migviyvana. magaliTad, 1908 wels kompania Franklin Motor-is
xelmZRvanelobam gamoiyena mecnieruli menejmentis principebi da Sesabamisad Secvala
samuSao procesi. warmoebam TveSi 100 manqanidan dReSi 45 manqanas miaRwia. Tumca,
miuxedavad amisa, muSaTa xelfasi 90 procentiT gaizarda.
teiloris naSromebma waruSleli kvali datova warmoebis sistemebis
menejmentze. yvela im organizaciis menejeri, romelic saqonlis warmoebaze an
momsaxurebis miwodebaze muSaobs, axla ukve didi sifrTxiliT aanalizebs muSebze
dakisrebul amocanebs da cdilobs Seqmnas iseTi samuSao garemo, rac xels Seuwyobs
organizaciis nayofierad muSaobas. am mniSvnelovani sakiTxis ganxilvas me-6 da me-7
TavebSi davubrundebiT.

veberis biurokratiuli Teoria


maSin, rodesac mecnierTa erTi jgufi muSisa da dakisrebuli amocanis
urTierTobaze da am meTodiT organizaciis yairaTianobis amaRlebaze muSaobda,
mkvlevarTa meore jgufi fiqrobda, rogor gaezardaT yairaTianoba organizaciaSi
arsebuli marTvis sistemebis gamoyenebiT. maqs veberma, germanelma profesorma
sociologiis dargSi, Camoayaliba misi cnobili sistemis _ biurokratiis safuZvlebi.
es aris organizaciisa da administrirebis formaluri sistema, romelic yairaTianobisa
da efeqturobis gazrdisaTvisaa Seqmnili. amgvarad, veberma safuZveli daudo
biurokratiis Teoriis Camoyalibebas. administrirebis biurokratiuli sistema xuT
ZiriTad princips eyrdnoba. esenia:
• pirveli principi: biurokratiul sistemaSi menejeris oficialuri
uflebamosileba organizaciaSi misi TanamdebobiT ganisazRvreba.
uflebamosileba warmoadgens Zalauflebas, romelic adamianebs
angariSvaldebulebs xdis TavianT qmedebebze da avaldebulebs maT, miiRon
gadawyvetileba organizaciis resursebis gamoyenebaze. uflebamosileba menejerebs
saSualebas aZlevs, marTon da akontrolon maTi xelqveiTebis qceva saerTo,
organizaciuli miznebis misaRwevad. administrirebis biurokratiul sistemaSi
menejers unda emorCilebodnen ara piradi Tvisebebis gamo, rogoricaa pirovnuli
Tvisebebi, simdidre an socialuri statusi, aramed misi Tanamdebobis gamo, romelic
asocirdeba uflebamosilebisa da pasuxismgeblobis garkveul donesTan.

27
danarTi. menejmentis Teoriis istoria

• meore principi: biurokratiul sistemaSi adamianebi ikaveben Tanamdebobebs


maTi damsaxurebis da ara socialuri mdgomareobis an piradi kavSirebis gamo.
es principi veberis dros yovelTvis ar sruldeboda. dResac xSirad aqvs
adgili am principis ignorirebas. zogierTi organizacia Tu sawarmo dRemde
imyofeba
socialuri qselis gavlenis qveS, sadac samsaxurSi ayvanisas da
dawinaurebisas did rols TamaSobs piradi kavSirebi da urTierTobebi da ara
individis profesionalizmi.
• mesame principi: TiToeuli Tanamdebobis oficialuri uflebamosileba da
valdebulebebi, agreTve damokidebuleba organizaciis sxva TanamdebobebTan, naTlad
unda iyos gansazRvruli.
rodesac naTlad aris Camoyalibebuli organizaciis TiToeul Tanamdebobaze
dakisrebuli amocanebi da uflebamosilebebi, menejerebma da muSakebma ician, ras
elian maTgan da ras unda elodnen erTmaneTisgan. ufro metic, rodesac
TanamSromlebma kargad ician maTi valdebulebebi, organizacias SeuZlia isini
angariSvaldebuli gaxados TavianT qmedebebze.
• meoTxe principi: uflebamosilebis efeqtur gamoyenebas adgili aqvs iseT
organizaciebSi sadac Tanamdebobebi ierarqiul sistemazea awyobili da
TanamSromlebma ician Tu vis winaSe arian angariSvaldebulni da vin aris maT winaSe
angariSvaldebuli.
menejerebma unda Seqmnan uflebamosilebis organizaciuli ierarqia, sadac
mkafiod aris gamokveTili, vin vis eqvemdebareba da vis mimarTon menejerebma da
muSakebma konfliqtis an problemis gaCenis dros. am princips gansakuTrebuli
datvirTva aqvs SeiaraRebul ZalebSi, gamoZiebis federalur biuroSi, centralur
sadazvervo saagentoSi da sxva iseT uwyebebSi, romlebic muSaoben gasaidumloebul
da daxurul sakiTxebze. arsebiTi mniSvneloba aqvs imas, rom ierarqiis zeda
safexurze myof menejers SeeZlos xelqveiTebisgan pasuxis moTxovna maT qmedebebze.
• mexuTe principi: menejerebma unda Seqmnan instruqciebi, standartuli
samoqmedo ganawesi da normebi, rac daexmareba maT organizaciaSi TanamSromelTa
qmedebebis gakontrolebaSi.
instruqciebi warmoadgens oficialur, daweril miTiTebebs, romlebic
gansazRvravs sxvadasxva garemoebebisTvis konkretul qmedebebs konkretuli miznis
misaRwevad (magaliTad, Tu adgili aqvs `a a~ garemoebas, saWiroa ganxorcieldes `b b~
qmedeba). standartuli samoqmedo ganawesi warmoadgens daweril miTiTebaTa krebuls,
sadac aRwerilia, rogor unda moxdes amocanis konkretuli aspeqtis ganxorcieleba.
instruqcia SeiZleba avaldebulebdes TanamSromlebs moawesrigon manqana-danadgarebi
samuSao dRis dasrulebis Semdeg; xolo standartuli samoqmedo ganawesi aRwers,
zustad rogor unda moxdes es da miuTiTebs manqana-danadgaris romeli nawili unda
daizeTos an Seicvalos. normebi warmoadgens dauwerel, qcevaTa araoficialur
kodeqss, romelic gansazRvravs adamianTa qmedebebs konkretul situaciebSi. magaliTad,
restornis organizaciuli norma SeiZleba iyos is, rom oficiantebi erTmaneTs unda
exmarebodnen, Tu dro amis saSualebas aZlevT.
instruqciebi, standartuli samoqmedo ganawesi da normebi qmnian qceviT
miTiTebebs, romlebic zrdian biurokratiuli sistemis muSaobas, vinaidan isini
gansazRvraven saukeTeso gzebs organizaciis amocanebis misaRwevad. iseTma kompaniebma,
rogoricaa McDonald’s da Wal-Mart, TavianT TanamSromelTaTvis SeimuSaves vrceli
instruqciebi da procedurebi, rogoricaa magaliTad, `klients yovelTvis RimiliT
Sexvdi~.

28
danarTi. menejmentis Teoriis istoria

vebers swamda, rom organizacia, romelic iyenebs zemoT aRniSnul xuTive


princips, qmnis biurokratiul sistemas. Tavis mxriv ki, aseTi sistema aumjobesebs
organizaciis muSaobas. Tanamdebobebis valdebulebebi da instruqciebisa da
standartuli samoqmedo ganawesebis gamoyeneba amocanebis SesrulebisTvis menejerebs
xelqveiTTa muSaobis organizebasa da gakontrolebas uadvilebs, xolo TanamSromelTa
samarTliani SerCevisa da dawinaurebis sistemebi menejerebs usafrTxoebis SegrZnebas
uZlierebs, amcirebs stress da stimuls aZlevs organizaciis wevrebs, imoqmedon
eTikurad da xeli Seuwyon organizaciis interesebis dacvas.
biurokratiuli sistemis cudad marTvam mraval problemamde SeiZleba
migviyvanos. xandaxan menejerebi instruqciebsa da standartul samoqmedo ganawesebs
(`biurokratiul wiTel lents~) imdenad mouxerxebels xdian, rom gadawyvetilebebis
miReba neldeba da nakleb efeqturia. Sesabamisad, organizacias ar SeuZlia gaataros
cvlilebebi. rodesac menejerebi problemebis mosagvareblad zedmet yuradRebas uTmoben
instruqciebs da ara sakuTar gamocdilebasa da Sexedulebas, maTi muSaobis stili
Zalian mouqneli xdeba. yvelaze didi warmateba menejerisTvis biurokratiuli
principebis gamoyenebaa ise, rom organizaciam miiRos sargebeli da ara zarali.

meri parker foletis naSromebi


Tu frederik teilori iTvleba menejmentis Teoriis mamad, maSin meri parker
foleti (1868-1933ww.) SeiZleba dedad moinaTlos. misi naSromebis didi nawili,
romelic exeboda menejerTa qcevebs muSebTan mimarTebaSi, ganpirobebuli iyo misi
protestiT, rom teilori ignorirebda organizaciis adamianur mxares. igi aRniSnavda,
rom xelmZRvanelobam xSirad unda ganixilos sxvadasxva midgoma, rac saSualebas
miscemda muSebs TavianTi wvlili SeetanaT organizaciaSi, Tu, ra Tqma unda, menejerebi
nebas darTavdnen monawileoba mieRoT an wamoeyenebinaT iniciativa TavianT yoveldRiur
samuSaosTan dakavSirebiT. teilori, magaliTad, arasdros ar sTavazobda menejerebs
muSebis CarTvas maTi samuSaos gaanalizebaSi saukeTeso meTodebis gamosanaxavad. igi ar
ekiTxeboda muSebs maTi samuSaos Sesaxeb. sanacvlod igi iyenebda droisa da moZraobis
meTodis eqspertebs, romelTac ekisrebodaT maTTvis personalis muSaobis gaanalizeba.
foleti sruliad sapirispiros amtkicebda. mas sjeroda, rom vinaidan muSebma ukeTesad
ician TavianTi samuSaos Sesaxeb, aucilebelia maTi CarTva samuSaos analizis procesSi.
amitom menejerebma unda dauSvan maTi monawileoba muSaobis ganviTarebis procesSi.
foleti werda, rom `miniWebul uflebamosilebas Tan unda axldes codna... ara
aqvs mniSvneloba, es codna zemoTaa Tu qvemoT~. sxva sityvebiT rom vTqvaT, Tu muSebs
aqvT Sesabamisi codna, maSin isini, da ara menejerebi, xdebian muSaobis procesis
makontroleblebi, xolo menejerebi gadaiqcevian msajebad an damxmareebad da ara
monitoringis da zedamxedvelobis ganmaxorcielebel pirebad. am ganacxadiT meri
foleti imedovnebda TviTmarTvadi gundebis mimarT interesis gamoCenas da muSaTa
uflebamosilebis gaZlierebas. igi agreTve amtkicebda, rom sxvadasxva ganyofilebebis
menejerTa erTmaneTTan pirdapiri komunikacia mniSvnelovnad daaCqarebda
gadawyvetilebis miRebas. igi icavda midgomas, romelsac `jvaredin funqcionirebas~
uwodebda da rac mdgomareobda SemdegSi: sxvadaxva ganyofilebis wevrebi Tavs iyrian
da qmnian uwyebaTaSoris gunds da iRwvian erTi romelime proeqtis gansaxorcieleblad.
es midgoma dResdReobiT sakmaod farTod gamoiyeneba. meri foletis Tanaxmad, codna da
gamocdileba da ara menejerTa oficialuri uflebamosileba, romelic modis maTi
poziciidan ierarqiul sistemaSi, unda wyvetdes, vin unda iyos xelmZRvaneli ama Tu
im konkretul situaciaSi. menejmentis Teoriis bevri Tanamedrove mkvlevaris msgavsad
masac sjeroda, rom Zalaufleba gardamavalia da unda gadaeces mas, vinc saukeTesod

29
danarTi. menejmentis Teoriis istoria

axerxebs organizaciis wayvanas dasaxuli miznebisken. foleti Zalauflebisa da


uflebamosilebis horizontalur xedvas ufro uWerda mxars, vidre daqvemdebarebis
vertikalur jaWvs, vinaidan igi Tvlida, rom aseTi midgoma arsebiT rols TamaSobs
efeqturi marTvis ganxorcielebaSi. rogorc xedavT, foletis midgoma Tavisi
droisTvis Zalze radikaluri iyo.

hoTornis kvlevebi da adamianuri urTierTobebi


albaT swored radikalurma bunebam ganapiroba is, rom foletis naSromebi
kargaxans SeumCneveli darCa menejerebisa da mkvlevarebisTvis. bevri maTgani teiloris
nakvalevs mihyveboda da yairaTianobis gazrdis mizniT samuSao garemos gasaumjobesebel
iseT gzebs eZebda, rogoricaa, magaliTad, specializacia an instrumentebi da iaraRebi,
romelTac muSebi iyenebdnen. 1924 wlidan 1932 wlamde Western Electric Company-is
hoTornis qarxanaSi Catarda kvlevaTa axali seria. es gamokvleva, romelic dRes
cnobilia, rogorc `hoTornis kvlevebi~, Tavdapirvelad daiwyo, raTa gamoekvliaT,
rogor moqmedebda samuSao garemo, konkretulad ganaTeba, muSebis daRlilobasa da
muSaobaze. mkvlevarebi atarebdnen eqperiments, romlis drosac regularulad zomavdnen
muSaTa produqtiulobas sxvadasxva ganaTebis pirobebSi.
eqsperimentma moulodneli Sedegebi aCvena. mkvlevarebma aRmoaCines, rom ganaTebis
donis momatebis an daklebis miuxedavad, muSebis produqtiuloba mainc izrdeboda,
garda im SemTxvevisa, rodesac ganaTeba mTvaris Suqis dones aRwevda. am dros
xilvadobis done imdenad dabali iyo, rom muSebs aRar SeeZloT gaerCiaT, ras
akeTebdnen.
mkvlevarebs eqsperimentis Sedegma didi Tavsatexi gauCina. daxmarebisTvis
mimarTes cnobil harvardel fsiqologs elton maios. am gamocanis gadasaWrelad maiom
eqsperimentTa axali seriis Catareba moiTxova. axali eqsperimentebi, romelic
cnobilia rogorc sareleo blokis awyobis eqsperimenti, mizanad isaxavda samuSao
konteqstis sxva aspeqtebis zemoqmedebis dadgenas amocanis Sesrulebaze (magaliTad,
Sesvenebebis raodenoba, xangrZlivoba da samuSao saaTebi adamianis daRlilobasa da
monotonurobasTan mimarTebaSi). am cdebis mizani produqtiulobis amaRleba iyo.
mdedrobiTi sqesis TanamSromelTa mcire jgufebze orwlianma dakvirvebam aCvena,
rom droTa ganmavlobaSi nayofierebam imata. magram am SemTxvevaSi es zrda mxolod
samuSao garemoSi cvlilebebis gatarebiT ar iyo gamowveuli. TandaTan mkvlevarebma
aRmoaCines, rom maT mier miRebuli Sedegebi ganpirobebuli iyo imiT, rom isini Tavad
iqcnen am eqsperimentis nawilad. sxva sityvebiT rom vTqvaT, mkvlevarTa gamoCena
mniSvnelovnad moqmedebda Sedegebze, vinaidan TanamSromlebs siamovnebdaT yuradRebis
centrSi yofna da kvlevaSi monawileoba, amitom Tavad cdilobdnen, eTanamSromlaT
mkvlevarebTan da daxmarebodnen maT im Sedegebis miRebaSi, romelTac mkvlevarebi
eZebdnen.
aRmoCnda, rom TanamSromelTa qcevaze gavlenas axdenda sxva faqtorebic, magram
gaurkveveli darCa konkretulad ra moqmedebda hoTornis muSebze. miuxedavad amisa, es
konkretuli efeqti, romelic istoriaSi Sevida saxeliT `hoTornis efeqti~, naTels hfenda
im faqts, rom muSebis damokidebuleba TavianTi xelmZRvanelebis mimarT zegavlenas axdens
maT muSaobaze. kerZod, yvelaze didi aRmoCena iyo is, rom menejerTa qceva Tu
xelmZRvanelTa midgoma Sromis nayofierebaze moqmedebs. am gamokvlevam bevri mecnieri
daafiqra menejerTa qcevebze da xelmZRvanelobis midgomaze. Tu moxdeba xelmZRvaneli
pirebis momzadeba ise, rom maT SeZlon xelqveiTebSi TanamSromluri midgomis gaRviveba,
maSin produqtiulobis gazrda garantirebulia. am mosazrebidan aRmocenda adamianebTan

30
danarTi. menejmentis Teoriis istoria

urTierTobebis moZraoba,
moZraoba romelic xelmZRvanelebs mouwodebs SeimuSaon iseTi qceva
xelqveiTebTan, romelic maT mxardaWeras moupovebs da gazrdis nayofierebas.
bihevioruli an adamianebTan urTierTobebis swavlebis mniSvnelobas ufro meti
mxardamWeri SesZina eqsperimentTa morigma seriam _ bankis satelefono oTaxis
eqsperimentebi. satelefono aparaturasTan momuSave personalze dakvirvebisas mkvlevarebma
elton maiom da f. j. ruTlisbergerma aRmoaCines, rom operatorebma, rogorc jgufma,
samuSao adgilebis SesanarCuneblad ganzrax Seqmnes araoficialuri SezRudvebi samuSaos
SesrulebasTan dakavSirebiT. jgufis wevrebi sanqciebs uwesebdnen am araoficialuri
proceduruli normebis damrRvev TanamSromlebs. jgufis mwarmoeblurobis limitebis
damrRvev warCinebul muSakebs operatorebi `xuTosnebs~, xolo CamorCenilebs _
`TaRliTebs~ eZaxdnen.
eqsperimentma aCvena, rom muSakTa orive tipi mTlian jgufs uqmnida safrTxes.
`xuTosnebi~ saSiSebi iyvnen im mosazrebiT, rom xelmZRvanelobas realurad aCvenebdnen, ra
siswrafiT SeiZleboda am konkretuli samuSaos Sesruleba; `TaRliTebi~ ki TavianT wil
samuSaos ar asrulebdnen. samuSao jgufis wevrebi sjidnen orive kategoriis muSakebs
(`xuTosnebsa~ da `TaRliTebs~), raTa SeeqmnaT muSaobis is ritmi, romelsac isini (da ara
xelmZRvanelebi) Tvlidnen samarTlianad. aqedan SegviZlia davaskvnaT, rom jgufis zegavlena
mwarmoeblurobis maCvenebelze iseve mniSvnelovania, rogorc xelmZRvanelobis. vinaidan
samuSao jgufi zemoqmedebas axdens misi wevrebis qcevaze, menejmentis mkvlevarebma
wamoayenes mosazreba, rom saWiroa xelmZRvanelTa specialuri momzadeba, raTa maT SeZlon
personalisgan keTilganwyobisa da TanamSromlobis mopoveba samuSao jgufis
mwarmoeblurobis gasakontroleblad.
hoTornis Seswavlis erT-erTi yvelaze mniSvnelovani aRmoCena iyo is, rom menejerTa
da xelqveiTTa qceva samuSao garemoSi iseve mniSvnelovan rols TamaSobs mwarmoeblurobis
garkveuli donis miRwevaSi, rogorc amocanis teqnikuri mxareebi. rodesac menejerebi gegmaven
organizaciaSi damkvidrebul qcevaTa normebis marTvas an Secvlas, maT aucileblad kargad
unda esmodeT `organizaciis dauwereli wesebis~ muSaoba. gamokvlevebma aCvena, rom droTa
ganmavlobaSi jgufi ufro da ufro aviTarebs standartebsa da normebs, romlebic mis
wevrebs erTmaneTTan ufro aaxloebs da aZlevs erToblivad moqmedebis saSualebas. am dros
maT SeuZliaT an iTanamSromlon xelmZRvanelobasTan da gaaumjobeson mwarmoebluroba an
daaweson SezRudvebi da xeli SeuSalon organizacias dasaxuli miznebis miRwevaSi. hoTornis
kvlevam aCvena, rogor moqmedebs samuSao jgufis wevrTa da menejerTa grZnobebi, azrebi da
qcevebi samuSaos Sesrulebis xarisxze. mkvlevarebisTvis TandaTan cxadi xdeboda, rom
organizaciaSi qcevis standartis gageba warmoadgens rTul process, magram misi gakeTeba
aucilebelia, vinaidan swored is axdens gavlenas mwarmoeblurobis gaumjobesebaze.
menejmentis sferoSi mzardi interesis sagani _ qceva organizaciaSi,
organizaciaSi romelic warmoadgens
organizaciaSi adamianebis da samuSao jgufebis qcevaze moqmedi faqtorebis Seswavlas,
swored am periodidan iRebs saTaves.

Teoria X da Teoria Y
meore msoflio omis Semdgom ganxorcielebulma mravalma mokvlevam aCvena, rogor
moqmedebs Sexedulebebi muSaTa qcevebze menejerTa qmedebebze. duglas makgregorma SeimuSava
yvelaze mniSvnelovani midgoma. igi amtkicebda, rom organizaciebSi menejerTa qcevebze
zemoqmedebas axdens ori gansxvavebuli Sexeduleba muSaTa qcevebisa da samuSaosadmi maTi
damokidebulebis Sesaxeb. es erTmaneTisgan radikalurad gansxvavebuli Sexedulebebi
makgregorma `Teoria X~-ad da `Teoria Y~-ad monaTla.
Teoria X-is Sexedulebis mixedviT, saSualo muSaki aris zarmaci da ar uyvars
muSaoba; igi yovelTvis cdilobs naklebad daitvirTos. ufro metic, mas aqvs Zalian patara

31
danarTi. menejmentis Teoriis istoria

ambicia da cdilobs, Tavi aaridos pasuxismgeblobas. aqedan gamomdinare, menejeris amocanaa


daupirispirdes muSakis bunebriv midrekilebas, Tavi aaridos muSaobas. imisaTvis rom muSis
produqtiuloba gazardos, menejeri valdebulia mudmivad akontrolebdes mis qcevas
waxalisebisa da dasjis meTodis meSveobiT.
is menejerebi, romlebic iziareben Teoria X-is Sexedulebas muSebze, qmnian iseT
samuSao garemos, romelic zrdis maT kontrols muSaTa qcevebze da amcirebs muSebis
kontrols muSaobis ritmze. aseT menejerebs sjeraT, rom muSebi imisaTvis arseboben, rom
gaakeTon yvelaferi, rac organizaciis warmatebas esaWiroeba. amitom kontrolis
gasaZliereblad isini did yuradRebas uTmoben instruqciebis, standartuli samoqmedo
ganawesebisa da waxaliseba-dasjis sistemebis SemuSavebas. aseTi menejerebi Tvlian, rom
muSebisTvis zedmetia avtonomiis miniWeba sakuTari problemebis mosagvareblad, vinaidan
muSaxels TanamSromlobis survili ar gaaCnia. Teoria X-is mimdevari menejerebi TavianT
daniSnulebas muSaTa mkacr meTvalyureobaSi xedaven, raTa uzrunvelyon mwarmoeblurobis
procesi da produqciis maRali xarisxi. makgregoris mier aRwerili Teoria X-is mimdevar
menejerebs kargad Seesabameba henri fordi, romelic axorcielebda muSaxelis mkacr
kontrols.
sruliad gansxvavebulia Teoria Y, romelic amtkicebs, rom muSebi sulac ar arian
zarmacni da uyvarT muSaoba. ufro metic, Tu maT amis SesaZlebloba miecemaT, isini gaakeTeben
imas, rac waadgeba organizaciis muSaobas. Teoria Y-is Tanaxmad, samuSao garemos
maxasiaTeblebi gansazRvraven imas, rogor aRiqvams muSa Tavis samuSaos: siamovnebad Tu
sasjelad. menejerebsac ar uwevT maTi xelqveiTebis qcevis mkacri kontroli imisaTvis, rom
maT ukeTesad imuSaon. muSebi yovelTvis gaakontroleben sakuTar Tavs, rodesac isini
TavianTi organizaciis erTgulebi arian. makgregoris Tanaxmad, Teoria Y-is azri SemdegSi
mdgomareobs: `organizaciis SigniT erToblivi muSaobis SezRudvebi modis ara adamianis
bunebidan, aramed xelmZRvanelobis uunarobidan, gansazRvros, rogor moaxdinos adamianur
resursebSi warmodgenili SesaZleblobebis realizeba~. menejeri valdebulia Seqmnas iseTi
samuSao garemo, romelic gaaRviZebs muSaxelSi organizaciuli miznebis Sesrulebisadmi
swrafvis survils da miscems maT saSualebas, iyvnen sanimuSoebi da gamoavlinon iniciativa.
rodesac menejerebi qmnian organizaciis struqturas, romelic eyrdnoba Teoria Y-Si
gansazRvrul qcevebsa da midgomebs, am organizaciis maxasiaTeblebi sruliad gansxvavdeba
Teoria X-Si gansazRvruli organizaciis struqturisgan. menejerebs, romelTac sjeraT, rom
muSebi mondomebulni arian, daexmaron organizacias dasaxuli miznebis miRwevaSi, SeuZliaT
moaxdinon uflebamosilebis decentralizacia da gadascen kontroli muSebs (calkeul
individebs an jgufebs). aseT garemoSi calkeuli muSakebi da jgufebi inarCuneben
pasuxismgeblobas TavianT qmedebebze, xolo menejeris roli Semoifargleba ara xelqveiTebis
kontroliT, aramed rCevebiTa da mxardaWeriT, raTa muSebma miiRon yvela is resursi, rac
aucilebelia dakisrebuli samuSaos gansaxorcieleblad; garda amisa, menejerebi valdebulni
arian Seafason muSebis SesaZleblobebi. am Temaze kamaTi dResac aqtualuria, rodesac
menejerebi cdiloben gazardon Tavisi organizaciebis yairaTianoba da efeqturoba.

32
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi

Tavi meore

ras warmoadgenen
warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi?
swavlebis amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:

• erTmaneTisgan ganasxvavoT mewarmeoba da menejmenti;


menejmenti
• aRweroT pirovnuli Tvisebebi, romlebic gavlenas axdenen menejerTa da
mewarmeTa azrovnebaze, garemos aRqmasa da qcevebze;
• CawvdeT mewarmeTa pirovnul maxasiaTeblebs;
• axsnaT, ras niSnavs faseulobebi, damokidebulebebi, sulieri ganwyobilebebi,
emociebi da aRweroT maTi gavlena marTvis stilze;
• gansazRvroT, ras niSnavs organizaciuli kultura da axsnaT menejerTa da
mewarmeTa roli mis SeqmnaSi.

menejmenti yoveldRiur rakursSi


emociuri kompetenturobis danergva kompania AMERICAN
EXPRESS-Si~

American Express-is xelmZRvaneloba usiamovno problemis winaSe aRmoCnda.


klientTa 60 procentze meti, romelTa dokumentebi sicocxlis dazRvevis
aucileblobaze miuTiTebda, uars ambobdnen sadazRvevo Tanxis gadaxdaze, rodesac maT
American Express-is finansuri mrCeveli ukavSirdeboda. mineapolisSi, American Express-is
sadazRvevo samsaxuris imdroindelma prezidentma jim mitCelma Seqmna specialuri
jgufi, romelsac evaleboda, klientebi daerwmunebina sicocxlis dazRvevis
sargeblianobaSi. jgufis daskvnebi gansacvifrebeli aRmoCnda: klientebi sicocxlis
dazRvevaze uars xelSekrulebis pirobebis an Rirebulebis gamo ar ambobdnen. aRmoCnda,
rom problema emociuri xasiaTis iyo.
sicocxlis dazRvevaze fiqris dros klientebi uaryofiTi emociebiT
itvirTebodnen. maT uCndebodaT undoblobis, SiSis da kontrolis dakargvis SegrZneba.
rogorc ki finansuri mrCeveli klientSi am emociebs xedavda, igi maSinve agresiul
politikas irCevda da daJinebiT cdilobda klientis darwmunebas, Seesyida sicocxlis
dazRveva. Sedegi uaryofiTi iyo, vinaidan uaryofiTi emociebi orive mxares matulobda.
finansur mrCevlebs gauCndaT kiTxva, ramdenad eTikuri iyo aseT situaciaSi agresiuli
politikis gamoyeneba. Tumca, aRsaniSnavia, rom es problema yvela mrCevels ar
awuxebda. yvelaze warmatebulebi sasiamovno adamianebis STabeWdilebas tovebdnen da
SeeZloT gaegoT, ras grZnobda klienti da ra iyo misi aseTi ganwyobis mizezi.
warmatebul mrCevlebs SeeZloT eTanagrZnoT TavianTi klientebisTvis, daenaxaT
cxovreba maTi TvaliT da amave dros ekontrolebinaT emociebi.
jgufis xelmZRvanelma qeiT qenonma gadawyvita eqsperimentis Catareba, romelic
iTvaliswinebda mrCevelTa swavlebas, raTa maT ukeTesad gaegoT emociebis arsi da
eswavlaT maTi marTva. TanamSromlebs CautardaT saswavlo kursi sakuTari da klientis
grZnobebis gagebasa da interpretaciaSi. swavlebis Sedegebi imdenad imedismomcemi
aRmoCnda, rom qeiT qenonma saswavlo kursebi ganavrco. man daxmarebisTvis American
Express-is ufros vice-prezident dag leniks mimarTa. swavlebis SedegebiT moxiblulma

33
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi

lenikma yvela axali finansuri mrCevlisTvis savaldebulo gaxada emociuri


kompetenturobis 8 saaTiani saswavlo kursis gavla. amis Semdeg qenonma datova
American Express-is da amJamad axorcielebs emociuri inteleqtis originalur
programebs, romlebic iseTi kompaniebisTvis SeimuSava, rogoricaa Motorola. American
Express-is gamocdileba gvaswavlis, rom emociur kompetenturobas ZaluZs ara marto
stresuli mdgomareobis Sesusteba, aramed mwarmoeblurobis gaumjobesebac.

mimoxilva
American Express-is finansur mrCevelTa msgavsad, menejerebsa da mewarmeebsac
gamorCeuli pirovnuli Tvisebebi aqvT. isini sxvadasxvagvarad aRiqvamen yvelafers,
gansxvavebulia maTi problemebi, imedgacruebebi da warumateblobebi. am TavSi Cven
ganvixilavT menejerebsa da mewarmeebs rogorc Cveulebriv, moazrovne da emociur
adamianebs. msjelobas daviwyebT im Tvisebebis aRweriT, romlebic gavlenas axdens
menejerTa marTvis stilze, agreTve sxva adamianebis, organizaciebis da garSemo
arsebuli samyaros aRqmaze. am TavSi agreTve ganvixilavT menejerTa faseulobebis,
damokidebulebebisa da sulieri ganwyobilebis gavlenas organizaciuli kulturis
Camoyalibebaze. dabolos, Cven ganvixilavT sxvadasxva gzebs, romelTac menejerebi
organizaciul kulturaze gavlenis mosaxdenad iyeneben. am Tavis dasasruls Tqven
geqnebaT srulyofili warmodgena, rogor moqmedebs menejerTa da mewarmeTa pirovnuli
maxasiaTeblebi marTvisa da mewarmeobis procesze.

ra gansxvavebaa menejersa da mewarmes Soris?


rogorc pirvel TavSi aRvniSneT, menejerebi arian adamianebi, romlebic
organizaciuli miznebis efeqturad da yairaTianad ganxorcielebis mizniT
zedamxedvelobas uweven adamianuri da sxva resursebis gamoyenebas. organizaciis
resursebSi Sedis iseTi aqtivebi, rogoricaa: muSaxeli Tavisi profesionalizmiT,
specifikuri codniTa da gamocdilebiT; manqana-danadgarebi, nedleuli, kompiuterebi da
sainformacio teqnologiebi, finansuri kapitali.
menejerebisgan gansxvavebiT, mewarmeebi arian adamianebi, romlebic amCneven
arsebul SesaZleblobebs da iReben pasuxismgeblobas im resursebis mobilizebaze,
romelic aucilebelia axali an gaumjobesebuli saqonlis da momsaxurebis
misawodeblad. mewarmeebi xels hkideben axal, sarisko bizneswamowyebebs da
axorcieleben sawyis dagegmvas, organizebas, gaZRolasa da kontrols, romelic
aucilebelia maTi ideis realobad qcevisTvis. Tu idea sicocxlisunariani aRmoCnda,
isini izidaven momxmarebels da biznesic farTovdeba. amis Semdeg mewarmeebi qiraoben
menejerebs, romlebic pasuxismgeblebi xdebian yvela im specifikuri funqciuri
saqmianobis (rogoricaa, magaliTad, marketingi, sabuRaltro aRricxva da produqciis
warmoeba) organizebasa da kontrolze, romelic saWiroa mzardi organizaciis
warmatebisaTvis.
rogorc wesi, axali biznesis dawyebis win mewarmeebs kargad aqvT
gacnobierebuli Tanmxlebi riski (riski sakmaod seriozulia, radgan bevri axali
wamowyeba dasawyisSive kvdeba) da iReben yvelanair Semosavalsa Tu mogebas, romelic
axal wamowyebasTan aris dakavSirebuli. aseTi adamianebi _ bil geitsebi, maikl delebi
da liz qleibornebi _ uzarmazar simdidres iZenen, Tu maTi biznesi warmatebiT
ganviTardeba. Tumca, isini SeiZleba SeurTdnen milionobiT xelmocaruli adamianis
rigebs, romlebic axal wamowyebas hkideben xels mxolod imisaTvis, rom Sedegad

34
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi

biznesis marcxis gamo sakuTari fuli dakargon. statistikis Tanaxmad, mcire biznesis
80 procenti pirveli xuTi wlis ganmavlobaSi kotrdeba. da mainc, dResdReobiT
samuSao asakis mamakacTa 38 procents da qalTa 50 procents survili aqvs daaarsos
sakuTari kompania. omar madeni erT-erTi warmatebuli mewarmea, romlis istoria
mocemulia qvemoT, rubrikaSi `menejmentis alRo~.

menejmentis alRo
mewarmeoba kompaniaSi MADEN TECHNOLOGIES
1962 wels 15 wlis omar madeni kubidan gamoiqca. upatronod da ufulod
darCenili oregonis Statis qalaq portlandSi mcxovrebma erTma ojaxma iSvila. xuTi
wlis Semdeg igi aSS-s armiaSi gaiwvies. maSin vietnamis omi mZvinvarebda da omar madeni
saartilerio da saraketo saSualebebis sakomunikacio teqnologiebis marTvaSi
aRmoCnda CarTuli. omis dasasruls didi gamocdilebis gamo zemdgomma oficrebma
madens armiaSi darCena urCies. male igi gaxda armiis sainformacio teqnologiebis
eqsperti da TandaTanobiT maioris Cinsac miaRwia. amis Semdeg madeni pentagonSi
gadaiyvanes, sadac mas mniSvnelovani sakomunikacio teqnologiebis danergva evaleboda.
80-ian wlebSi samxedro samsaxuridan wamosvlis Semdeg, omar madenma gadawyvita
gamoeyenebina sainformacio teqnologiebis sferoSi miRebuli gamocdileba da
gamxdariyo damoukidebeli konsultanti. sakuTari danazogiT man kompania Maden
Technologies daafuZna. Zalian male kompanias daxmarebisTvis madenis yofilma
damqiravebelma _ aSS-s armiam mimarTa. omar madenis yvelaze didi warmateba mogvianebiT
movida, rodesac 1991 wels eraySi omis dros igi daiqiraves `udabnos qariSxlis~
kampaniisTvis armiis lojistikis centris ganlagebis xelmZRvanelad. madenma da misma
gundma, romelic dakompleqtebuli iyo sainformacio teqnologiebis kvalificiuri
analitikosebisgan, Seqmnes savele sakomunikacio sistema, romelic `udabnos qariSxlis~
kampaniis meTaurebs realur droSi komunikaciis saSualebas aZlevda. sistemam maT misca
saSualeba, ekontrolebinaT mTeli mobiluri samxedro resursi. madenis sistemam
brwyinvaled imuSava da am wamowyebaSi mopovebulma warmatebam kompanias ufro meti
dakveTebi moutana. 10 wlis ganmavlobaSi kompania Maden Technologies pentagonis erT-
erTi yvelaze msxvili kontraqtori iyo kvlevisa da ganviTarebis sferoSi.
1995 wlidan moyolebuli, madenma Seqmna sainformacio teqnologiebis
analitikosTa jgufebi, romelTac armiisTvis sxvadasxva sakomunikacio saSualebebi
SeimuSaves. erT-erTma aseTma jgufma jaris Sida eleqtronuli fostis sistema
sabrZolo instrumentad aqcia, romelic samxedroebs gaumjobesebuli komunikaciis
saSualebas sTavazobda. meore jgufma gamoigona e.w. `Wkviani baraTi~ (smart card),
romelsac mikroprocesorze datanili hqonda jariskacis piradi, samedicino da
samxedro monacemebi. aseTi baraTebi 2002 wels 4 milion samxedro pirs daurigda.
omar madeni xvdeboda, rom SesaZlebeli iyo kompaniis teqnologiuri siaxleebisa
da gamocdilebis ufro farTod gamoyeneba, amitom 2000-iani wlebidan damkvidreba
daiwyo rogorc teqnologiuri momsaxurebis momwodebelma kompaniam. am nabijisken
madens kompaniis TanamSromlebma ubiZges, radgan gaweuli Sromis Sedegad maT miRebuli
hqondaT sakmaod msxvili saaqcio ofciebi da axla survili hqondaT, damtkbariyvnen
kompaniis warmatebiT qveynis masStabiT. iyenebda ra samxedro samsaxurSi miRebul
gamocdilebas, madeni TiToeul proeqtze didi sifrTxiliT axdenda produqciis
Semqneli jgufis menejeris damtkicebas. jgufis wevrebs miniWebuli hqondaT ufleba,
mieRoT gadawyvetilebebi. TiToeuli jgufi mWidrod TanamSromlobda klientTan anu

35
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi

armiis oficrebTan, raTa axali produqcia jaris mimdinare da momavali moTxovnebis


dasakmayofileblad yofiliyo Seqmnili.
naTelia, rom kompania Maden Technologies-Si mewarmeoba uwyvet process
warmoadgens. sainteresoa, rogori iqneba igi 10 wlis Semdeg? madeni da misi jgufebi
darwmunebulni arian, rom garkveuli Tanxis safasurad isini SeZleben sawarmos
xelmZRvanelobas SesTavazon gamosavali, romelic arafriT ar Camouvardeba IBM-is,
Computer Associates-is da programuli uzrunvelyofis sxva gigantebis SemoTavazebebs. da
rodesac es moxdeba, kompania Maden Technologies moxvdeba Jurnal Fortune-is 100
saukeTeso kompaniis siaSi; xolo omar madeni ki CaTvlis, rom misi `amerikuli ocneba~
asrulda.

kompania Maden Technologies-is magaliTi gviCvenebs, rom samewarmeo saqmianoba ar


wydeba axali biznesis SeqmnasTan erTad. samewarmeo saqmianoba agrZelebs ganviTarebas
organizaciis SigniT, vinaidan bevri TanamSromeli novatoruli saqonlisa Tu
mosaxurebis gamogonebaze iwyebs fiqrs. axali an gaumjobesebuli produqciis Seqmnis
dros arsebul kompaniaTa mier daqiravebuli menejerebi, mecnierebi da mkvlevarebi
CarTulni arian samewarmeo saqmianobaSi. imisaTvis, rom mewarmisgan (sakuTari
samewarmeo saqmianobis damfuZnebeli) ganvasxvavoT, arsebul organizaciaTa im
TanamSromlebs, romlebic amCneven ama Tu im saqonlis an momsaxurebis gaumjobesebis
SesaZleblobas da pasuxismgebelni arian axali produqciis Seqmnaze, Sida mewarmeebi
(intrapreneurs) ewodebaT. zogadad rom vTqvaT, mewarmoeba aris resursebis mobilizeba
xelsayreli SemTxvevis gamosayeneblad da momxmareblisTvis axali an gaumjobesebuli
saqonlisa Tu momsaxurebis misawodeblad; Sida mewarmeebi ki mewarmeobas ukve arsebul
kompaniaSi axorcieleben.
sainteresoa urTierToba mewarmeebsa da Sida mewarmeebs Soris. bevri Sida
mewarme ukmayofilo rCeba, rodesac misi xelmZRvaneli uars eubneba im axali
produqciis an momsaxurebis Seqmnis ideis mxardaWeraze an dafinansebaze, romelic Sida
mewarmis azriT, kompanias warmatebas moutans. ras akeTebs aseT SemTxvevaSi Sida
mewarme, romelic xvdeba, rom verafers ver miaRwevs? am SemTxvevaSi bevri maTgani
tovebs kompanias, iwyebs sakuTar bizness da Tavad axorcielebs axali produqciis an
momsaxurebis Seqmnas. sxva sityvebiT rom vTqvaT, Sida mewarme xdeba mewarme da aarsebs
kompanias, romelmac SeiZleba konkurenciac ki gauwios mis yofil damqiravebels.
mravali warmatebuli kompania swored aseTi imedgacruebuli Sida mewarmis
mieraa Seqmnili. uiliam hiuleti da deivid pakardi erT-erTi wamyvani kompaniis
Fairchild Semiconductor-is TanamSromlebi iyvnen. maT mier kompaniis datovebis mizezi gaxda
menejerTa uari novatoruli ideebis ganxorcielebaze. Zalian male hiuletisa da
pakardis mier Seqmnilma kompaniam Fairchild-s gauswro. kompania Compaq Computer-i
daarsebulia Texas Instruments (TI)-is yofili TanamSromlis rod kanionisa da misi
ramdenime kolegis mier. kanionis kompaniidan wamosvlis mizezi gaxda menejerTa uari
mis winadadebaze, Texas Instruments-s daewyo personaluri kompiuterebis warmoeba.
niWieri kadrebis gadinebis Tavidan asacileblad organizaciebma unda miiRon zomebi
Sida mewarmeobis gaRvivebis xelSesawyobad.
saintereso dinamika arsebobs mewarmeobasa da menejments Soris. Zalian xSirad
xdeba ise, rom organizaciis damfuZnebel mewarmes ar aqvs marTvis gamocdileba, rom
xeli Seuwyos biznesis warmatebiT zrdas. man SeiZleba ar icodes, rogor dagegmos
warmatebuli, grZelvadiani strategia, an mzardi biznesis SemTxvevaSi ar hqondes
gazrdili personalis kontrolisa da gaZRolis gamocdileba.
mewarmeoba menejmenti ar aris. menejmenti moicavs yvelanairi gadawyvetilebebis
miRebas, romelic aucilebelia resursebis dagegmvis, organizebis, gaZRolisa da
36
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi

kontrolisTvis. mewarmeoba niSnavs momxmareblis moTxovnis dasakmayofileblad


xelsayreli SemTxvevis SemCnevas da Semdeg resursebis mobilizebas iseTi produqciis
Sesaqmnelad, rac am moTxovnilebas akmayofilebs. rodesac mewarme qmnis iseT
produqts, romelsac iTxovs momxmarebeli, maSin axali moTxovnilebis gamoCenis gamo
mewarmeobas menejmenti enacvleba, radgan saWiroa momxmareblisTvis saqonlis
efeqturad da nayofierad miwodeba.
xSirad, damfuZnebel mewarmes ar gaaCnia Sesabamisi codna, moTmineba da
gamocdileba rom Tavis Tavze aiRos marTvis rTuli pasuxismgebloba. zogierT mewarmes
Zalian uWirs sxvisTvis uflebamosilebis delegireba, vinaidan eWvis TvaliT uyurebs
ucxo adamianisTvis sakuTari kompaniebis marTvis sadaveebis gadacemas. am SemTxvevaSi ki,
rogorc wesi, isini zedmetad itvirTebian samuSaoTi da maT mier miRebuli
gadawyvetilebebis xarisxi TandaTanobiT ecema. sxva mewarmeebs ar gaaCniaT codna,
romelic saWiroa Tanamedrove sainformacio sistemebisa da teqnologiebis dasanergad
an organizaciis warmoebis yairaTianobis amaRlebisTvis aucilebeli operaciebis
marTvis procedurebis Sesaqmnelad. ase rom, warmatebis misaRwevad marto axali
produqciis Seqmna ar kmara; mewarmem unda daiqiraos menejerebi, romlebic Seqmnian
saeqspluatacio sistemas da amiT xels Seuwyoben axali biznesis gadarCenasa da
ayvavebas.
zogierTma mewarmem, magaliTad maikl delma, gaacnobiera, rom saswrafod unda
daeqiravebina eqspert-menejerebi, romlebic biznesis marTvaSi daexmarebodnen. Tumca,
bevri mewarme maikl delis msgavsad ar moqceula. Sedegad izarala biznesma. Tu
damfuZnebeli mewarme gamdidrebis mizniT cdilobs gayidos raRac saqoneli (rogorc
iqceva bevri eleqtronuli vaWrobis kompaniis damfuZnebeli) da kompania cudad
muSaobs, sasurvelia damfuZnebeli Secvalon profesionalma menejerebma da amiT
Seasuston misi kontroli kompaniaze. Zalian xSirad, sawarmos kapitalis dasazogad
(da axali ideebisTvis sasxsrebis mosazidad) mewarme iZulebulia, situaciidan
gamomdinare, daTanxmdes profesionali menejeris kompaniis mTavari aRmasrulebeli
xelmZRvanelis Tanamdebobaze dawinaurebas. am SemTxvevaSi mewarme iRebs kompaniis
mTavari damgegmavisa da mrCevelis rols.
codna da niWi, romelsac mewarmisaTvis warmateba moaqvs, gansxvavebulia
sxvadasxva situaciebSi. amitom, zogierTi adamiani efeqturad moqmedi menejeri xdeba,
zogierTi ki ara; xolo zogierTebi ki arCeven saerTod ar gaxdnen menejerebi da
daxelovdnen erT konkretul saqmianobaSi, rogoricaa magaliTad - kvleva da
ganviTareba an buRalteria. ratom gansxvavdebian adamianebi ase Zalian erTmaneTisgan?
da rogor SegviZlia davinaxoT da gavigoT es gansxvavebebi? am kiTxvaze pasuxis
gasacemad saWiroa gaviTvaliswinoT pirovnuli Tvisebebis, faseulobebis, aRqmis,
sulieri ganwyobilebisa da emociebis roli menejmentsa da mewarmeobaSi.

xasiaTis maxasiaTeblebi: pirovnuli Tvisebebi


yvela adamians, maT Soris menejerebsa da mewarmeebs, aqvs garkveuli
maxasiaTeblebi, romlebic gavlenas axdens mis azrovnebaze, garemos aRqmasa da qcevebze
rogorc samsaxurSi, ise mis gareT. es maxasiaTeblebi qmnian pirovnul Tvisebebs –
garemos aRqmis, azrovnebis da qcevis Tavisebur models, romelic SeiZleba gamoyenebul
iqnes nebismieri individis meobis dasadgenad. menejerTa pirovnuli Tvisebebis gagebas
aucilebeli mniSvneloba eniWeba, vinaidan maTi pirovnuloba gavlenas axdens maTive
qcevasa da adamianebisa da resursebis marTvis stilze. Sesabamisad, mniSvnelovania im
pirovnuli Tvisebebis gageba, rac mewarmeebs saSualebas aZlevs da ubiZgebs riskis
gawevisa da axali SesaZleblobebis ganxorcielebisken.

37
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi

zogierTi menejeri, rogoricaa, magaliTad, Procter & Gamble-is yofili


Tavmjdomare edvin arci, zedmetad momTxovnia. aseT adamianebTan urTierToba rTulia,
isini yovelTvis kritikulad afaseben sxvebs. zogierTi, rogoricaa, magaliTad,
Southwest Airlines-is yofili aRmasrulebeli xelmZRvaneli hebr keleheri, SeiZleba
zrunavdes efeqturobasa da produqtiulobaze da amave dros iyos Zalian kritikuli
xelmZRvaneli. Tumca, miuxedavad amisa, maTTan urTierToba SeiZleba sakmaod ioli
aRmoCndes, radgan isini yovelTvis xedaven kargs da SeuZliaT warCinebulis Seqeba.
menejmentis orive stilma SesaZloa SesaniSnavi Sedegebi mogvitanos, magram maTi
gavlena personalze arsebiTad gansxvavdeba. sainteresoa, ganzrax xom ar irCeven
menejerebi marTvis erT an meore stils? SeiZleba xSirad es asec iyos, magram maTi
xasiaTi mainc did rols TamaSobs maTi muSaobis stilze. sawyisi kvlevebi gviCvenebs,
rom adamianebi sxvadasxva pirobebze maTi pirovnuli Tvisebebis mixedviT reagireben.

xuTi ZiriTadi pirovnuli Tviseba


adamianis pirovnulobas gansazRvravs xuTi ZiriTadi Tviseba. esenia:
eqstravertoba, negatiuri emociebis siWarbe, komunikabeluroba, keTilsindisiereba da
eqsperimentebisaTvis mzadyofna. mkvlevarebi xSirad aRniSnul Tvisebebs did xuT
pirovnul Tvisebas uwodeben. TiToeuli maTgani SeiZleba ganxilul iqnes, rogorc
sistema, romelsac Seesabameba TiToeuli individi an ufro konkretulad, yvela
menejeri (ix. naxazi 2.1).zogierT menejers SeiZleba hqondes am TvisebaTa maRali
maCvenebeli, zogs _ dabali, zogs ki – saSualo.
imisaTvis, rom gavigoT, rogor moqmedebs didi xuTi pirovnuli Tvisebis gavlena
adamianis marTvis stilze, saWiroa gavecnoT TiToeuli Tvisebis maRali da dabali
maCveneblebis mqone adamianTa tipebs. maTi gacnobis Semdeg mixvdebiT, rom mxolod
romelime maTganze yuradRebis gamaxvileba menejeris efeqturobas ver ganapirobebs.
efeqturobas gansazRvravs menejerTa maxasiaTeblebs (maT Soris pirovnul Tvisebebs)
Soris rTuli urTierTdamokidebuleba, agreTve samuSaosa da im organizaciis buneba,
sadac isini muSaoben. ufro metic, piradi Tvisebebi, romlebic erT romelime
situaciaSi zrdis menejeris efeqturobas, SeiZleba sapirispiro Sedegebis momcemi
aRmoCndes sxva situaciaSi.

naxazi
naxazi 2.1.
xuTi ZiriTadi pirovnuli Tviseba

dabali eqstravertoba maRali

dabali negatiuri emociebis siWarbe maRali

dabali komunikabeluroba maRali

dabali keTilsindisiereba maRali

dabali eqsperimentebisaTvis mzadyofna maRali

eqstravertoba. eqstravertobas axasiaTebs dadebiTi emociebi da amaRlebuli


ganwyoba. aseTi adamiani Tavs kargad grZnobs da samyarosac dadebiTad aRiqvams.
menejerebi, romelTac eqstravertobis maRali maCvenebeli aqvT (xSirad aseT adamianebs
eqstravertebs uwodeben), arian socialurebi, moyvarulebi, kontaqturebi da
megobrulebi. menejerebi, romelTac eqstravertobis dabali maCvenebeli aqvT (xSirad
38
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi

aseT adamianebs intravertebs uwodeben) naklebad socialurebi arian da naklebad


pozitiuri perspeqtivebi aqvT. eqstravertobis maRali maCvenebeli sasargeblod
SeiZleba CaiTvalos iseTi menejerisTvis, romlis samuSao gansakuTrebiT moiTxovs xSir
da aqtiur socialur qmedebebs. eqstravertobis dabali maCvenebeli SeiZleba Zalian
efeqturi aRmoCndes iseTi menejerisTvis, romlis samuSao gadaWarbebul
komunikabelurobas ar moiTxovs. aseTi menejeris ufro `wynarma~ mdgomam SeiZleba
saSualeba misces mas, SezRudul droSi Seasrulos sakmaod masStaburi samuSao.
negatiuri emociebis siWarbe. negatiuri emociebis siWarbes axasiaTebs
negatiuri emociebi da ganwyoba, mwuxarebis gancda da sakuTari Tavisa da sxvebis
kritika. menejerebi, romelTa negatiuri emociebis siWarbis maCvenebeli maRalia, xSirad
arian gabrazebulebi, ukmayofiloebi da Civian sakuTari an sxvebis warumateblobaze.
menejerebs, romelTa negatiuri emociebis siWarbis maCvenebeli dabalia, ar aqvT
midrekileba mudmivad iyvnen negatiuri emociebisa da ganwyobis matareblebi, isini
naklebad pesimistebi arian da sakuTari Tavebisa da sxvebis mimarTac naklebad
kritikulni. am Tvisebis flobas (ara aqvs mniSvneloba maCvenebeli maRalia Tu dabali)
dadebiTi is aqvs, rom menejeris kritikulma midgomam xandaxan SeiZleba Sedegi
gamoiRos im SemTxvevaSi, Tu es aamaRlebs menejerisa da xelqveiTebis mwarmoeblurobas.
winaaRmdeg SemTxvevaSi, bevrad ufro sasiamovnoa iseT menejerTan muSaoba, romelsac
negatiuri emociebis dabali maCvenebeli aqvs. aseT menejerebs SeuZliaT kargi samuSao
urTierTobis Seqmna, romelic am Tvisebis matarebelTa dadebiTi Tvisebaa. naxaz 2.2-ze
mocemulia adamianis negatiuri emociebis donis ganmsazRvreli testi.
komunikabeluroba. komunikabeluroba aris sxvebTan advilad urTierTobis
Tviseba. menejerebi, romelTac komunikabelurobis maRali maCvenebeli aqvT, sasiamovno
adamianebi arian, gamoxataven siTbosa da zrunvas sxvebis mimarT. menejerebi, romelTac
komunikabelurobis dabali maCvenebeli aqvT, naklebad endobian sxvebs, ar uyvarT
adamianebis TanagrZnoba, sxvebis daxmareba da xandaxan mtrul damokidebulebasac
amJRavneben. komunikabelurobis maRali maCvenebeli SeiZleba gansakuTrebiT
mniSvnelovani iyos iseTi menejerebisTvis, romelTa movaleobaa saqonlis ganviTareba da
mWidro TanamSromloba sxvebTan. komunikabelurobis dabali maCvenebeli SeiZleba
dadebiTi Tviseba aRmoCndes iseTi samuSaosTvis, romelic menejerebisgan moiTxovs
antagonisturi damokidebulebis gamomJRavnebas (magaliTad serJant-instruqtori an
sxva romelime samxedro Tanamdeboba).
keTilsindisiereba. keTilsindisierebas axasiaTebs sifrTxile, sindisiereba
da Seupovroba. menejerebi, romelTac keTilsindisierebis maRali maCvenebeli aqvT,
arian organizebulni da disciplinirebulebi. menejerebs, romelTac keTilsindisierebis
dabali maCvenebeli aqvT - akliaT disciplina. keTilsindisiereba kargi Tvisebaa
sxvadasxva saxis samuSaosTvis (maT Soris sxvadasxva organizaciebSi menejeruli
samuSaoebisTvis). msxvili kompaniebis mTavar aRmasrulebel xelmZRvanelebs, rogorebic
arian, magaliTad, karli fiorino Hewlett-Packard-idan da skot maknili Sun Microsystems-
idan, xSirad aqvT keTilsindisierebis maRali maCvenebeli. isini did dros uTmoben
samuSaos, yuradRebas aqceven wvrilmanebs da disciplinis meSveobiT organizebulad
uZRvebian dakisrebul movaleobebs.
eqsperimentebisTvis mzadyofna. eqsperimentebisTvis mzadyofnas axasiaTebs
originaluroba, interesTa farTo asparezi, stimulisTvis mzaoba, gambedaoba da riskis
gaweva. menejerebs, romelTac am Tvisebis maCvenebeli maRali aqvT, axasiaTebT riskis
gaweva; isini novatorulad udgebian dagegmvis da gadawyvetilebebis miRebis procesebs.
didia albaToba, rom mewarmeebi, romlebic sakuTar bizness iwyeben (magaliTad,
Microsoft-is Semqmneli bil geitsi, Amazon.com-is damaarsebeli jef bezousi da The Body
Shop-is damfuZnebeli anita rodiki) am Tvisebis maRali maCveneblis matareblebi arian,

39
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi

ramac mniSvnelovani warmateba moutana maT, rogorc mewarmeebsa da menejerebs.


menejerebi, romelTa eqsperimentebisTvis mzadyofnis maCvenebeli dabalia, naklebad
midrekilni arian riskis gawevisken da ufro konservatulebi arian dagegmvisa da
gadawyvetilebebis miRebis dros. zogierTi organizaciisa da samuSaosTvis es Tviseba
momgebiania. sazogadoebrivi universitetis fiskaluri samsaxuris menejeri, magaliTad,
valdebulia moiTxovos universitetebis fakultetebisgan da departamentebisgan
biujetTan, mis xarjvasTan da xarjebis anazRaurebasTan dakavSirebuli wesebisa da
procedurebis mkacrad dacva.
TqvenTvis ukve naTelia, rom warmatebul menejers SeiZleba hqondes aRniSnuli
xasiaTis Tvisebebidan erT-erTi, an ramdenime erTad. erT warmatebul menejers SeiZleba
hqondes eqstravertulobisa da negatiuri emociebis maRali maCvenebeli, maSin, rodesac
meore warmatebul menejers es maCveneblebi dabali aqvs sxva romelime Tvisebis
xarjze. organizaciis wevrebs unda esmodeT menejerebs Soris arsebuli gansxvavebebis,
vinaidan isini naTels hfenen menejerTa qcevebs da dagegmvis, gaZRolis, organizebisa da
kontrolisadmi maT midgomas. Tu xelqveiTebi aRmoaCenen, magaliTad, rom maTi
menejeris eqstravertuli Tvisebebi dabalia, isini Tavs Seuracxyofilad ar igrZnoben
maTi menejeris indiferentuli damokidebulebis gamo, radgan ician, rom bunebiT es
adamiani komunikabeluri ar aris.
Tavis mxriv, menejerebsac gacnobierebuli unda hqondeT sakuTari da sxvebis
Tvisebebi (xelqveiTebisa da sxva menejerebis). menejeri, romelmac icis, rom aqvs
midrekileba iyos sxvebisadmi kritikuli, unda Seecados Seasustos Tavisi negatiuri
midgoma. agreTve, is menejeri, romelic acnobierebs, rom misi qronikulad ukmayofilo
xelqveiTi aseT negatiur ganwyobaze misi pirovnulobis gamo aris, valdebulia
Searbilos Tavisi kritika da gaaanalizos, rom yvelaferi arc ise cudadaa, rogorc
mas es xelqveiTi umtkicebs.
imisaTvis, rom organizaciis yvela wevri gaerTiandes da imuSaos organizaciis
gareT myof xalxTan, rogoricaa, magaliTad, momxmarebeli da momwodebeli,
aucilebelia maT erTmaneTis esmodeT. es gageba, nawilobiv, modis iqidan, rom adamianebi
erTmaneTisgan gansxvavdebian maTi pirovnuli Tvisebebidan gamomdinare.

sxva pirovnuli Tvisebebi, romlebic gavlenas axdens


menejerul qcevaze
ama Tu im adamianis pirovnebis dasaxasiaTeblad xuTi ZiriTadi Tvisebis garda
SeiZleba gamoyenebul iqnes sxva specifikuri Tvisebebic. aq Cven ganvixilavT im
Tvisebebs, romlebic gansakuTrebiT mniSvnelovania marTvis efeqturobis gasagebad.
esenia: kontrolis SegrZneba, Tavdajerebuloba da raRacis miRwevis, TviTdamkvidrebisa
da Zalauflebis moTxovnileba.
wyaro adamianebs gansxvavebuli Sexeduleba aqvT maT garSemo
kontrolis wyaro.
mimdinare movlenebis kontrolze. kontrolis wyaros Teoriac zustad am Sexedulebebs
eyrdnoba. kontrolis Sinagani wyaros mqone adamianebi darwmunebulni arian, rom isini
Tavad arian pasuxismgebelni sakuTar bedze; isini Tvlian, rom maTi qmedebebi da qcevebi
mniSvnelovania da gadamwyvet rols TamaSobs iseTi Sedegebis miRwevaSi, rogoricaa:
samuSaos Sesrulebis donis gaumjobeseba, dawinaureba an samuSaoze daniSvna.
kontrolis Sinagani wyaros mqone mewarmeebi Tvlian, rom piradad arian
pasuxismgeblebi axali biznesis wamowyebaze. maT msgavsad, kontrolis Sinagani wyaros
mqone menejerebi miiCneven, rom mTeli organizaciis warmateba maT mxrebzea. kontrolis
Sinagani wyaro xels uwyobs organizaciaSi eTikuri qcevebisa da gadawyvetilebis
miRebis praqtikis damkvidrebas, vinaidan organizaciis TanamSromlebi miiCneven, rom

40
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi

isini valdebulni arian pasuxi agon sakuTar qmedebebze. kontrolis gare wyaros mqone
adamianebs sjeraT, rom maT garSemo mimdinare procesebze gare Zalebi axdenen
zemoqmedebas. aqedan gamomdinare, isini Tvlian, rom maTi qmedeba bevrs verafers
Secvlis da cdiloben ar Caerion da ar Secvalon situacia an gadaWran problema.
isini am qmedebebis gatarebas sxvebs andoben xolme.

naxazi
naxazi 2.2
negatiuri emociebis donis ganmsazRvreli testi

instruqciebi: qvemoT mocemuli mosazrebebi gamoiyeneba adamianTa damokidebulebebis, Sexedulebebis,


interesebisa da sxva maxasiaTeblebis aRwerisaTvis. Tu mosazreba simarTles mTlianad an nawilobriv Seesabameba,
winadadebis gaswvriv xazze dawereT `diax~. Tu mosazreba mcdaria maSin winadadebis gaswvriv dawereT `ara~.
pasuxi gaeciT TiToeul SekiTxvas, Tundac pasuxSi srulad darwmunebuli ar iyoT. yuradRebiT gaecaniT
TiToeul kiTxvas, magram did dros nu dauTmobT pasuxze fiqrs. testis Sedegebi: negatiuri emociebis siWarbe
warmoadgens kiTxvebze `diax~ pasuxebis raodenobas

1. xSirad vRelav da vnerviulob 9. xandaxan, roca dRis movlenebs


______ ______
raimeze vixseneb, viZabebi da vibnevi
2. Cemi wyenineba Zalian advilia 10. patara warumateblobas xSirad
______ ______
mdgomareobidan gamovyavar
3. mciredi wvrilmanic ki maRizianebs 11. Cemi problemebis gamo xSirad
______ ______
mawuxebs uZiloba
4. xSirad vnerviulob 12. xandaxan Cems cxovrebaSi dgeba
______ ______ periodi, rodesac ramdenime dRis
ganmavlobaSi zRvarze vdgavar
5. xSirad mecvleba ganwyoba 13. me Zalian mgrZnobiare var sakuTari
______ ______
Tavis mimarT
6. xandaxan umizezod Tavs Zalian 14. xandaxan umizezod bednierebis Semdeg
______ ______ uceb mowyeniloba dameufleba an piriqiT
ubedurad vgrZnob
7. Cemi emociebi xSirad Zalian
______ mZafria. vSfoTav an vbrazob ise, rom ______
arc vici ris gamo
8. moulodneli xmauri xSirad
______ ______
makrTobs

menejerebisTvis aucilebelia kontrolis Sinagani wyaro, vinaidan swored isini


arian pasuxismgebeli organizaciaSi mimdinare procesebze. maT unda sjerodeT, rom
xelewifebaT da axorcieleben kidec cvlilebas. ufro metic, menejerebi
pasuxismgebelni arian organizaciisa da misi wevrebis eTikur qmedebaze. aqedan
gamomdinare, maT sWirdebaT Sinagani kontrolis SegrZneba, radgan maT unda iwamon, rom
SeuZliaT raRacis Secvla.
TviTSefaseba TviTSefaseba aris mdgomareoba, rodesac adamians Tavis Tavze
TviTSefaseba.
kargi Sexeduleba aqvs da darwmunebulia sakuTar SesaZleblobebSi. maRali
TviTSefasebis adamianebs sjeraT, rom kompetenturebi arian da SeuZliaT TiTqmis
yvelanairi situaciis marTva. dabali TviTSefasebis adamianebi sakuTar Tavze cudi
warmodgenis arian da ar sjeraT sakuTari Tavis, amitom sxvadasxva gansacdelis dros
Tavis SesaZleblobebs kiTxvis niSnis qveS ayeneben. gamokvlevebma gviCvena, rom adamianebi
cdiloben daisaxon iseTi miznebi da SearCion iseTi qmedebebi, romlebic Seesabameba
maTi TviTSefasebis dones. maRali TviTSefaseba aucilebel Tvisebas warmoadgens
menejerebisTvis, vinaidan es Tviseba xels uwyobs maT sakuTari Tavis mimarT maRali
standartebis SenarCunebaSi, exmareba rTuli proeqtebis ganxorcielebaSi da aZlevs

41
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi

rwmenas imisa, rom maT unda miiRon da ganaxorcielon mniSvnelovani gadawyvetilebebi.


Tavdajerebuloba saSualebas aZlevs mewarmeebs, wamoiwyon axali saqmianoba da
SeinarCunon warmatebis rwmena.
miRwevis, TviTdamkvidrebisa da Zalauflebis moTxovnileba.
fsiqologma deivid makklelandma safuZvlianad Seiswavla raRacis miRwevis,
TviTdamkvidrebisa da Zalauflebis moTxovnileba. miRwevis moTxovnileba aris Tviseba,
romelic adamianSi aRvivebs rTuli amocanis warmatebiT gadalaxvis survils da
srulyofilebis piradi standartebisken swrafvas. adamianebi, romelTac es Tviseba
kargad aqvT ganviTarebuli, sakuTar Tavs xSirad usaxaven mkafio miznebs da cdiloben
warmatebiT Seasrulon isini. TviTdamkvidrebis moTxovnileba adamians ubiZgebs iseTi
qmedebebisken, romelic exmareba mas daamyaros kargi urTierTobebi, iyos yvelasTvis
mosawoni da xeli Seuwyos sxvebs erTmaneTTan urTierTobaSi. Zalauflebis
moTxovnileba aris adamianis survili akontrolos an gavlena moaxdinos sxvebze.
gamokvlevam gviCvena, rom miRwevisa da Zalauflebis moTxovnilebis Tvisebebi
sasargebloa sawyisi da saSualo rangis menejerebisTvis; xolo Zalauflebis
moTxovnileba gansakuTrebiT mniSvnelovania maRali rangis menejerebisTvis. erT-erTi
kvleva amtkicebs, rom amerikis is prezidentebi, romlebsac Zalauflebis
moTxovnilebis maRali maCvenebeli hqondaT, saprezidento vadis dros gansakuTrebuli
efeqturobiT gamoirCeodnen. TviTdamkvidrebis maRali maCvenebeli SeiZleba yovelTvis
sargeblis momtani ar aRmoCndes menejerebisTvis, radgan am Tvisebis gamo maT SeiZleba
bevrad ufro meti dro dauTmon sxvebze (maT Soris xelqveiTebze) dadebiTi
STabeWdilebis moxdenas da moadunon yuradReba samuSaos Sesrulebaze. miuxedavad
imisa, rom am Temaze kvlevebis umravlesoba aSS-Si Catarda, maTi Sedegebi SeiZleba
gamoyenebul iqnes sxva qveynebis, magaliTad, indoeTisa da axali zelandiiis,
macxovreblebisTvisac.
erTad aRebuli menejerisTvis sasurveli pirovnuli Tvisebebi - kontrolis
SegrZneba, Tavdajerebulobisa da miRwevis, TviTdamkvidrebisa da Zalauflebis
moTxovnilebis Zlieri survili, gviCveneben, rom menejerebi unda iyvnen
pasuxismgeblobis mqone adamianebi, romlebsac sjeraT, rom maT qmedebebs gadamwyveti
mniSvneloba aqvs rogorc sakuTari TavisTvis, ise organizaciisTvis. garda amisa, isini
darwmunebulni unda iyvnen sakuTar SesaZleblobebSi da hqondeT warmatebebisken
swrafvisa da sxvebze zemoqmedebis survili.

mewarmeTa maxasiaTeblebi
is faqti, rom mewarmeTa didi nawili imedgacruebuli Sida mewarme iyo, im
adamianebis xasiaTis kidev erT Strixze amaxvilebs yuradRebas, romlebsac SeuZliaT
xeli mohkidon axal saqmian wamowyebas da gaacnobieron yvela is gaurkvevloba da
riskfaqtori, romelic axlavs mewarmeobas. mewarmeebs, savaraudod, eqsperimentebisTvis
mzadyofnis maRali maCvenebeli aqvT, rac imaze metyvelebs, rom maT aqvT midrekileba
hqondeT mravalmxrivi interesebi, iyvenen originalurebi, gabedulebi da SeeZloT
riskis gaweva. mewarmeebs kontrolis Sinagani wyaros maCvenebelic sakmaod maRali aqvT
da sjeraT, rom swored isini arian pasuxismgebelni im yvelaferze, rac xdeba maT Tavs
da rom maTi qmedeba gansazRvravs iseTi mniSvnelovani Sedegebis miRebas, rogoricaa
axali biznesis warmateba an warumatebloba. amisgan gansxvavebiT, kontrolis gare
wyaros mqone adamianebi iSviaTad toveben `Tbil adgils~ organizaciaSi da iSviaTad
midian iseT riskze, romelic axlavs axali saqmianobis wamowyebas.
rogorc zemoT aRvniSneT, mewarmeebs aqvT Tavdajerebulobis maRali maCvenebeli
da Tvlian rom kompetenturebi arian da SeuZliaT gaumklavdnen bevr problemas, maT

42
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi

Soris im stressa da gaurkvevlobas, romelic axali saqmianobis wamowyebas axlavs Tan.


mewarmeebs aqvT raRacis miRwevis Zlieri moTxovnileba da survili, gadalaxon rTuli
gamowvevebi da daakmayofilon srulyofilebis sakuTari standartebi.
gamomdinare iqidan, rom mewarmeebs aqvT midrekileba garkveulwilad sarisko
qmedebebisken, ibadeba kiTxva: rogor SeuZlia Cveulebriv pirovnebas xeli mohkidos
samewarmeo saqmianobas? erT-erTi gza aris biznesis dawyeba nulidan. dResdReobiT
bevri sargeblobs kompiuterizebuli sainformacio sistemebiT da afuZnebs erTi piris
sawarmos. mcire biznesSi dasaqmebulTa ricxvi 40 milions aRemateba da yovelwliurad
milionobiT wvrili mewarme emateba 29 milionze met TviTdasaqmebul adamianTa rigebs.

faseulobebi, damokidebulebebi, ganwyoba da emociebi


ris miRwevas cdiloben menejerebi da mewarmeebi? rogor qcevas Tvlian isini
mizanSewonilad? ras fiqroben isini TavianT samuSaosa da organizaciaze? rogor
grZnoben samsaxurSi Tavs? am kiTxvebze pasuxs menejerTa faseulobebis,
damokidebulebisa da ganwyobis gacnobis Semdeg miviRebT.
faseulobebi, damokidebulebebi da sulieri ganwyoba gansazRvravs menejerTa mier
maTi samuSaosa da sxva individebis aRqmis Taviseburebebs. faseulobebi gviCvenebs, ris
miRwevas cdilobs menejeri Tavisi samuSaos meSveobiT da rogor qcevas Tvlis igi
savaldebulod. damokidebulebebi gulisxmobs konkretuli samuSaosa da organizaciis
Sesaxeb mis urTierTobasa da grZnobebs. ganwyoba da emociebi gulisxmobs menejerTa
SegrZnebebs, rodesac isini marTvis process uZRvebian. miuxedavad imisa, rom menejerTa
samuSao gamocdilebis es sami aspeqti Zalian piradulia, isini did rols TamaSoben
imis gasagebad, rogor iqceva menejeri, rogor epyroba sxvebs da rogor exmareba
organizacias sakuTari SromiT (dagegmvaSi, gaZRolaSi, organizebasa da kontrolSi
monawileobiT) warmatebis miRwevaSi.

faseulobebi: saboloo da instrumentuli


piradi faseulobebi ori saxisaa: terminaluri (saboloo) da instrumentuli.
terminaluri faseuloba warmoadgens pirovnebis Sexedulebas mis cxovrebiseul
miznebsa da amocanebze, xolo instrumentuli faseuloba warmoadgens pirovnebis
Sexedulebas moqmedebis misTvis sasurvel meTodebsa da qcevis wesebze. saboloo
faseulobebs xSirad mivyavarT standartebis anu qcevis dauwereli, araoficialuri
kodeqsis SemoRebisken, romelic amkvidrebs adamianTa qcevebs sxvadasxva situaciebSi.
jgufis an organizaciis wevrTa umravlesobisTvis qcevebs Zalian didi mniSvneloba
aqvs, vinaidan isini (magaliTad, patiosani an Tavaziani saqcieli) organizaciis
tendencias asaxavs.
milton roukiCi, wamyvani mkvlevari adamianTa faseulobebis sferoSi, amtkicebs,
rom TiToeuli individis faseulobaTa sistemas gansazRvravs 18 terminaluri da 18
instrumentuli faseuloba (ix. naxazi 2.3). saboloo da instrumentuli faseulobebis
Tanmimdevrulad dalagebiT (1-li - yvelaze mniSvnelovani da wamyvani faseuloba, xolo
me-18 – yvelaze naklebad mniSvnelovani) adamianebi qmnian sakuTari faseulobaTa
sistemis naTel suraTs, romelic xsnis, risi miRweva undaT maT cxovrebaSi da rogor
undaT, rom iqceodnen. (naxazi 2.3-Si mocemuli terminaluri da Semdeg instrumentuli
faseulobebis Tanmimdevrulad dalagebiT SegiZliaT ukeTesad CawvdeT sakuTar
faseulobebs).

43
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi

naxazi 2.3
saboloo
saboloo da instrumentuli faseulobebi

saboloo faseulobebi instrumentuli faseulobebi


komfortulad (SeZlebulad) cxovreba ambiciuri (bejiTi, mizanmimarTuli)
saintereso (aqtiuri da stimulis farTo TvalTaxedva (mravalmxrivi
momcemi) cxovreba interesebis mqone)
raRacis miRwevis SegrZneba (dauRalavi
unariani (kompetenturi, efeqturi)
Sroma)
mSvidobis samyaro (aranairi omi da
xalisiani (gulRia, mxiaruli)
konfliqti)
mSvenierebis samyaro (bunebisa da
sufTa (koxta, mowesrigebuli)
xelovnebis mSveniereba)
Tanasworoba (erToba, Tanaswor-
uSiSari (sakuTari rwmenis dacva)
uflebianoba)
ojaxis usafrTxoeba (sayvarel adamianebze
mimtevebeli (advilad patieba)
zrunva)
Tavisufleba (damoukidebloba, arCevanis gverdSi damdgomi (sxvebis keTildReobaze
Tavisufleba) zrunva)
patiosani (gulwrfeli, simarTlis
bedniereba (dakmayofilebis SegrZneba)
mTqmeli)
Sinagani harmonia (Sinagani konfliqtebis mdidari warmosaxvis mqone (gambedavi,
ararseboba) SemoqmedebiTi)
siyvaruli (seqsualuri da sulieri damoukidebeli (sakuTari Zalebis rwmena,
siaxlove) TviTkmayofileba)
qveynis usafrTxoeba (Tavdasxmebisgan
inteleqtuali (Wkviani, moazrovne)
dacva)
siamovneba (mxiaruli da TavSesaqcevi
logikuri (Tanmimdevruli, racionaluri)
cxovrebis stili)
xsna (religiuri ganwmenda, samudamo
mosiyvarule (moyvaruli, nazi)
sicocxle)
sakuTari Tavis Rirsebis SegrZneba
morCili (mokrZalebuli, mowiwebuli)
(Tavdajerebuloba)
socialuri aRiareba (pativiscema, Tavaziani (zrdilobiani, kargi manerebis
dafaseba) mqone)
namdvili megobroba (megobrebis axlo
pasuxismgeblobis mqone (sando, saimedo)
wre)
TviTkontrolis mqone (TavSekavebuli,
sibrZne (cxovrebis realurad aRqma)
disciplinirebuli)

wyaro: milton roukiCis `adamianuri faseulobebi~. qveyndeba Simon & Schuster, Inc.-is gazeT The Free Press-is
nebarTviT. saavtoro uflebebi daculia The Free Press-is mier.

erTi SexedviT, naxazi 2.3-ze mocemuli zogierTi saboloo faseuloba,


rogoricaa: raRacis miRwevis SegrZneba (dauRalavi Sroma), Tanasworoba (erToba,
yvelas Tanasworuflebianoba) da sakuTari Rirsebis SegrZneba (Tavdajerebuloba) _
gansakuTrebiT mniSvnelovania menejerebisTvis. menejerma, romelic fiqrobs, rom
raRacis miRwevis SegrZneba yvelaze mniSvnelovania, SeiZleba mTeli Zalisxmeva
mimarTos organizaciisTvis iseTi produqciis Seqmnisaken, romelic gadaarCens
adamianebs an gauxangrZlivebs maT sicocxles; an gaxsnis axal, ucxour subsidiebs.
menejeri, romelic saboloo faseulobebis siaSi pirvel adgils Tanasworobas aniWebs,
Tanabar uflebebs sTavazobs da xels uwyobs mravali niWieri TanamSromlis
ganviTarebas mzard da mravalferovan personalSi.

44
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi

bevri menejerisTvis SeiZleba mniSvnelovani iyos danarCeni faseulobebi,


rogoricaa: komfortulad (anu SeZlebulad) cxovreba, saintereso (anu aqtiuri da
stimulis momcemi) cxovreba, Tavisufleba (anu damoukidebloba da arCevanis
Tavisufleba) da socialuri aRiareba (anu pativiscema da dafaseba). menejerTa mier
saboloo faseulobebis siis prioritizeba gvexmareba imis gagebaSi, Tu risken
iswrafvis TiToeuli maTgani da aqedan gamomdinare, saiT mimarTaven isini TavianT
Zalisxmevas.
naxazi 2.3-ze mocemuli instrumentuli faseulobebidan zogierTi SeiZleba
menejerebisTvis qcevis mniSvnelovan models gvkarnaxobdes, magaliTad: ambiciuroba
(bejiTi da mizanmimarTuli), farTo TvalTaxedva (mravalmxrivi interesebis mqone),
unarianoba (kompetenturi da efeqturi), pasuxismgebloba (sando da uryevi) da
TviTkontroli (TavSekavebuli da disciplinirebuli). am instrumentuli faseulobebis
Tanmimdevrulad dalageba SeiZleba iyos samsaxurSi moxelis qcevis mniSvnelovani
ganmsazRvreli faqtori. im menejerTan SedarebiT, romelic Tvlis, rom mdidari
warmosaxva (gambedavi da SemoqmedebiTi) naklebad mniSvnelovania, menejers, romelic
Tvlis, rom mdidari warmosaxva yvelaze mniSvnelovania, novatorobisa da riskis
gawevisken aqvs midrekileba. menejeri, romelic Tvlis rom patiosneba (gulwrfeloba
da samarTlianoba) uzenaesia, SeiZleba uzrunvelyofdes organizaciaSi an ganyofilebaSi
muSakTa eTikuri qcevebis damkvidrebas.
roukiCis kvlevebis didi nawili aSS-Si Catarda, magram is saboloo da
instrumentuli faseulobebi, romlebic man aRwera, asaxavs sxvadasxva kulturis
xalxTa faseulobebsac, rogorc es moTxrobilia qvemoT, rubrikaSi `marTva globalur
doneze~.

marTva globalur doneze


Cineli emigrantebis faseulobebi
CineTis sazRvrebs gareT 55 milionze meti Cineli muSaobs da mTel aRmosavleT
aziaSi (koreisa da iaponiis garda) vaWrobisa da investiciebis did nawils ganagebs.
dRes CineTi gascda aziis sazRvrebs da evropasa da SeerTebul StatebSi gavida. es
xalxi, romelsac xSirad `zRvisiqiTa CineTsac~ uwodeben, aqtiuroben uZravi qonebisa
da investiciebis biznesSi, gansakuTrebiT iseT qveynebSi, rogoricaa singapuri da
malaizia. isini warmatebas aRweven yvela sferoSi, rasac ki xels hkideben. maTi
warmateba imdenad didia, rom zogierTi maTgani dRes mraval miliardiani dolaris
Rirebulebis kompaniebs xelmZRvanelobs.
Ceng iu tongi, hong-kongSi mcxovrebi uZravi qonebis menejeri, SeerTebuli
Statebis sastumroTa qsels Stouffer and Renaissance-s flobs. man xelSi Caigdo donald
trampis niu iorkis uZravi qonebis sawarmoTa nawili. taivanuri sursaTis mwarmoebeli
kompania President Enterprises-i aSS-Si mdebare sacxobebis meSveobiT amzadebs safirmo
namcxvars `skauti gogona~ da flobs qarxanas, sadac mzaddeba erT-erTi cnobili,
Amos–is, markis Sokoladis biskvitebi. Cineli menejerebi sxvadasxva qveynebTan
aformeben xelSekrulebebs, romlebic maT saSualebas aZlevs adgilobriv bazrebze
awarmoon da gayidon kompaniis produqcia. magaliTad, Cinurma sawarmo TCL-ma dado
SeTanxmeba indur firma Baron India-sTan, romelic uflebas aniWebs mas aawyos da
gayidos televizorebi indoeTis bazarze.
emigraciul CineTs (ar aqvs mniSvneloba hong-konguri bankis marTva iqneba, Tu
romelime globaluri organizaciis) erTi damaxasiaTebeli Tviseba aqvs da es aris misi
faseulobebi. yvela danarCenze maRla isini ayeneben dauRalav Sromas, ambiciebs, Zlier

45
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi

ojaxur kavSirs, ojaxis usafrTxoebas, pasuxismgeblobas, TviTkontrols da


kompetenturobas. miliarder i. C. uangs erTi dRec ki ar dausvenia, xolo kao Cin ieni,
President Enterprises-is vice-prezidenti, acxadebs, rom cudad igrZnobs Tavs, erTi dRec
rom ar imuSaos. emigranti Cinelebis kuTvnili an marTuli kompaniebis Zalian didi
nawili saojaxo bizneszea dafuZnebuli, sadac mSoblebi dauRalavad Sromoben, raTa
Svilebs miscen is ganaTleba da gamocdileba, romelic momavalSi sakuTar kompaniaSi
muSaobis dawyebisas gamoadgebaT. bevri emigranti Cineli aris disciplinirebuli da
pasuxismgeblobis mqone kompetenturi menejeri, rac kargad Cans maT warmatebebSi
msoflio masStabiT.
am faseulobebze dayrdnobiT SeiZleba CavTvaloT, rom emigranti Cinelebi
riskianobiT ar gamoirCevian, magram es ase ar aris. maT erT-erT saxelmZRvanelo
princips warmoadgens SemoqmedebiToba da gabeduloba, risi dasturicaa maTi
mravalmilioniani investiciebi msoflioSi. i. C. uangi aSenebs taivanSi erT-erT yvelaze
msxvil sawarmos, romelic Sefasebulia 9 miliard aSS dolarad.
maTTvis pativiscema, dafaseba da socialuri aRiarebac Zalian mniSvnelovania.
emigranti Cinelebis sakuTrebaSi myof organizaciaTa Soris dadebuli saqmiani
garigebebi warimarTeba im menejerTa qselis meSveobiT, romlebmac wlebis manZilze
ganaviTares mWidro TnamSromloba, ormxrivi ndoba da pativiscema. piradi kavSirebi da
urTierTobebi (Cinurad `guanqsi~) qmnian pativiscemas, dafasebas da bevri emigranti
CinelisTvis samoqmedo models warmoadgens. amis msgavsad, `qsiniongi~ anu kargi
reputaciisa da saxelis qona, Zalian mniSvnelovania bevri emigranti CinelisTvis.

mokled, menejerTa faseulobebis sistema aRniSnavs, ris miRwevas cdiloben isini,


rogorc calkeuli individebi da rogorebi undaT, rom iyvnen rogorc pirad
cxovrebaSi, ise samsaxurSi. rogorc vxedavT, menejerTa faseulobebis sistemebi
warmoadgens fundamentur principebs, romlebic gavlenas axdens maT qcevebze da
dagegmvis, gaZRolis, organizebisa da kontrolis maTeul stilze.

damokidebulebebi
damokidebuleba aris grZnobebisa da Sexedulebebis erToblioba. sxvebis msgavsad,
menejerebs aqvT sakuTari damokidebuleba samuSaosa Tu organizaciisadmi. maTi
damokidebulebebi gavlenas axdens maT muSaobaze. Cveni konteqstidan gamomdinare,
aRsaniSnavia ori yvelaze mniSvnelovani damokidebuleba: samuSaoTi dakmayofileba da
organizaciis erTguleba.
samuSaoTi dakmayofileba. samuSaoTi dakmayofileba
dakmayofileba aris im grZnobebisa da
Sexedulebebis erToblioba, romelic aqvs menejers samuSaos Sesaxeb. menejerebi,
romelTac aqvT samuSaoTi dakmayofilebis maRali maCvenebeli, Tvlian, rom maT
samarTlianad epyrobian da sjeraT, rom maT samuSaos aqvs bevri sasurveli Tviseba Tu
maxasiaTebeli (magaliTad, saintereso samuSao, kargi anazRaureba da `Tbili adgili~,
avtonomia an sasiamovno kolegebi). naxazi 2.4 gviCvenebs im nimuSebs, romlebic
menejerebma unda gamoiyenon samuSaoTi dakmayofilebis Sesafaseblad. samuSaoTi
dakmayofilebis maCvenebeli izrdeba, rodesac moxele organizaciis mmarTvelobiTi
ierarqiis zeda safexurebze miiwevs. rogorc wesi, maRali rangis menejerebi ufro
kmayofilni arian TavianTi samuSaoTi, vidre sawyisi rangis TanamSromlebi. menejerTa
samuSaoTi dakmayoflebis maCvenebeli SeiZleba Seicvalos da dabali maCveneblidan
gadavides maRalze an Sualedurze.
zogadad, sasurvelia menejerebi kmayofilni iyvnen TavianTi samuSaoTi. amisi, sul
mcire, ori mizezi arsebobs. pirveli – dakmayofilebuli menejerisgan ufro

46
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi

mosalodnelia damatebiT erTi milis gavla samsaxurisTvis, an organizaciuli qcevis


ganxorcieleba (qcevebi, romlebic ar moeTxoveba organizaciis wevrs, magram did rols
TamaSobs da aucilebelia organizaciis produqtiulobisTvis, efeqturobisa da
konkurentunarianobis mopovebisTvis). samsaxuriT kmayofili menejerebi ufro
motivirebulebi arian da samuSaos saWiroze ukeTesad asruleben. rodesac aucilebelia
WeSmaritad SemoqmedebiTi ideebi da maT gansaxorcieleblad sirTuleebis gadalaxva
(miuxedavad imisa, rom es ar aris menejeris pasuxismgebloba) aseTi menejerebi
dauRalavad muSaoben samuSao saaTebis dasrulebis Semdegac da cdiloben daexmaron
TanamSromlebs, xelqveiTebsa da xelmZRvanelebs (aseTi moqmedeba xSirad garkveul
msxverplSewirvas moiTxovs).

naxazi
naxazi 2.4

samuSaoTi dakmayofilebis Sefasebis testi


testi

nawyveti minesotas dakmayofilebis Seswavlis kiTxvaridan.

pasuxi gaeciT TiToeul mosazrebas da miuTiTeT Tqveni pozicia:

[ ] Zalian ukmayofilo
[ ] ukmayofilo
[ ] ar SemiZlia vTqva, kmayofili var, Tu ukmayofilo
[ ] kmayofili
[ ] Zalian kmayofili

ai, ras vfiqrob Cems amJamindel samuSaoze...

1. iseTi raRacis keTeba, rac Cems


___ ___ 7. dawinaurebis Sansebi
sindiss ar ewinaaRmdegeba
___ 2. myari dasaqmebis garantia ___ 8. sakuTari Sexedulebisamebr moqmedeba
___ 3. sxvebis daxmarebis SesaZlebloba ___ 9. samuSao pirobebi
4. sakuTari SesaZleblobebis srulad
___ ___ 10. kolegebis erTmaneTTan urTierToba
gamovlenis Sansi
5. kompaniis politika praqtikaSi 11. samuSaos warmatebiT Sesrulebis gamo
___ ___
xorcieldeba Seqeba
6. Cemi xelfasi da dakisrebuli
___ ___ 12. raRacis miRwevis SegrZneba
samuSaos moculoba

saxeebis skala TanamSromlebi arCeven im gamometyvelebas, romelic zogadad asaxavs


samuSaosadmi maT damokidebulebas.

wyaro: `minesotas dakmayofilebis Seswavlis kiTxvaris saxelmZRvanelo~. avt.: d. j. vaesi, r. v. devisi, g. v.


inglendi da l. h. lofkisti, 1967 w. `qalTa saxeebis skalis Sedgena samuSaoTi dakmayofilebis dasadgenad~. avt.:
r.b. danhemi da j.b. hermani, Jurnali `gamoyenebiTi fsiqologia 60~ (1975 w.). saavtoro uflebebi daculia amerikel
fsiqologTa asociaciis mier. qveyndeba maTi nebarTviT.

47
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi

meore mizezi, Tu ratom aris sasurveli menejerisTvis damakmayofilebeli


samuSao aris is, rom aseTi menejeris samsaxuridan wasvlis albaToba naklebia.
menejeri, romelic siamovnebas poulobs Tavis samuSaoSi, arc ki fiqrobs sxva
samsaxuris moZebnas; xolo samsaxuriT ukmayofilo menejeri yovelTvis eZebs
xelsayrel SemoTavazebas. muSaxelis gadinebam SeiZleba ziani miayenos organizacias,
radgan mas Sedegad moaqvs im gamocdilebisa da codnis dakargva, romelic menejerebma
kompaniis, mrewvelobis am dargisa da biznes-garemos Sesaxeb SeiZines.
sawyisi da saSualo rangis menejerebSi, agreTve ubralo muSaxelSi samuSaoTi
ukmayofileba xSirad iwvevs organizaciis reorganizacias da kadrebis Semcirebas, rasac
Sedegad mohyveba umuSevroba an gaormagebuli samuSao. kompania Wyatt-is mier 4300
muSakze Catarebulma dakvirvebam aCvena, rom mzardi kompaniebis TanamSromelTa 76
procenti kmayofilia samuSaoTi; rac Seexeba iseT organizaciebs, sadac kadrebis
Semcireba moxda, TanamSromelTa mxolod 57 procentia samuSaoTi kmayofili.
organizaciebi, romlebic cdiloben reorganizaciis meSveobiT gaiumjobeson nayofiereba,
xSirad auqmeben sawyisi da saSualo rangis menejerTa Tanamdebobebs. es gadawyvetileba
xSirad mtkivneulia Semcirebuli menejerebisTvis da SeiZleba Seamciros samuSaoTi
dakmayofilebis SegrZneba im menejerebSic, romlebic organizaciaSi darCnen. maT
SeiZleba gauCndeT SiSi imisa, rom SemdegSi mouwevT organizaciis datoveba. garda
amisa, reorganizaciis Sedegad samuSaos moculoba kidev ufro izrdeba, rac zrdis
menejerebSi ukmayofilebis dones.
erTguleba organizaciisadmi erTguleba aris im
organizaciisadmi erTguleba.
SegrZnebebisa da rwmenis erToblioba, romelic menejerebs organizaciisadmi aqvT.
organizaciis erTgul menejerebs sjeraT da amayoben TavianTi organizaciebiT.
organizaciisTvis Tavdadebulma menejerma SeiZleba organizaciis dasaxmareblad imaze
meti gaakeTos, rac moeTxoveba. naklebia misi samsaxuridan wasvlis albaTobac.
organizaciisadmi erTguleba gansakuTrebiT Zlierdeba, rodesac TanamSromlebi da
xelqveiTebi iTaviseben organizaciis faseulobebs; garda amisa, es xSirad qmnis Zlier,
organizaciul kulturas.
organizaciisadmi erTguleba exmareba menejerebs moazrovnisa da warmomadgenlis
rolebis SesrulebaSi (ix. Tavi pirveli). Tu menejers namdvilad sjera da erTgulia
organizaciisa, misTvis Zalian iolia daarwmunos sxvebi (rogorc organizaciis SigniT,
ise mis gareT) im miRwevebSi, rac organizaciam gaakeTa. naxazi 2.5 warmogvidgens im
kiTxvaris nimuSs, romelic menejerebma SeiZleba gamoiyenon adamianis organizaciisadmi
erTgulebis dasadgenad.
rogori midgoma aqvT menejerebs sxva qveynebSi? samuSaoTi dakmayofilebisa da
organizaciisadmi erTgulebis maCveneblebi SeiZleba gansxvavdebodes sxvadasxva qveynis
mixedviT, vinaidan sxvadasxva qveynebSi menejerebs sxvadasxva SesaZleblobebi aqvT
gamomdinare gansxvavebuli ekonomikuri, politikuri Tu socialur-kulturuli
mdgomareobidan. im qveynebSi, sadac umuSevrobis done SedarebiT maRalia (magaliTad,
safrangeTSi), samuSaoTi dakmayofilebis done dasaqmebul menejerebSi SeiZleba sakmaod
maRali iyos imitom, rom isini kmayofilni arian Tundac imiT, rom dasaqmebulebi arian.
organizaciisadmi erTgulebis done sxvadasxva qveynebSi SeiZleba damokidebuli
iyos imazec, Tu samsaxuridan daTxovnisa da ganTavisuflebis Sesaxeb rogori
sakanonmdeblo baza arsebobs am qveynebSi an qveynis romeli kuTxis moqalaqeebi arian
geografiulad yvelaze mobilurebi.

48
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi

naxazi 2.5
organizaciisadmi erTgulebis Sefaseba
Sefaseba

pasuxi gaeciT TiToeul mosazrebas da miuTiTeT:

[ ] sastikad ar veTanxmebi [ ] met-naklebad ar veTanxmebi [ ] cotaTi ar veTanxmebi


[ ] arc erTi [ ] cotaTi veTanxmebi [ ] met-naklebad veTanxmebi
[ ] namdvilad veTanxmebi

9. arafers Sevcvlidi Cems dRevandel


1. am organizaciis warmatebisTvis mzad var imaze
___ ___ mdgomareobaSi, vinaidan aq araferia iseTi, rac
meti gavakeTo, vidre momeTxoveba
wasvlisken mibiZgebs
10. Zalian bednieri var, rom SemoTavazebuli
2. Cems megobrebs veubnebi, rom es saukeTeso
___ ___ winadadebebidan am organizaciaSi muSaoba
organizaciaa
amovarCie
11. am organizaciaSi samudamod muSaobiT bevrs
___ 3. am organizaciis naklebad erTguli var ___
verafers SeiZen
12. Zalian xSirad miWirs daveTanxmo am
4. imisaTvis, rom am organizaciaSi davrCe,
___ ___ organizaciis politikas, romelic mis
nebismier samuSaoze var Tanaxma
TanamSromlebs exeba
5. aRmovaCine, rom Cemi faseulobebi organizaciis
___ ___ 13. me am organizaciaze guli Semtkiva
faseulobebs emTxveva
___ 6. meamayeba, rom am organizaciis nawili var ___ 14. CemTvis es organizacia saukeTesoa
15. Cemi mxridan, udavod, Secdoma iyo am
7. sxva organizaciaSic Tavisuflad vimuSavebdi,
___ ___ organizaciaSi muSaobis dawyebis gadawyvetilebis
Tu am saxis samuSaos Sesrulebas SemomTavazeben
miReba
8. es organizacia Tavisi muSaobiT CemSi
___
STagonebas iwvevs

wyaro: `organizaciuli erTgulebis kiTxvari~. avt.: l. u. porteri da f. j. smiti. `samuSao gamocdileba: 249
meTodisa da maTi gamoyenebis mokle mimoxilva~. avt.: j. d. kuki, s. j. hepuorTi, T. d. uoli da p. b. uari. (niu
iorkis `akademiuri gamomcemloba~, 1981 w.), 84-86.

safrangeTSic da germaniaSic kanoni icavs mosamsaxures (maT Soris menejersac)


samsaxuridan daTxovnis an ganTavisuflebisgan. am qveynebisgan gansxvavebiT aSS-Si
mosamsaxureebi kanoniT naklebad arian daculebi aseTi qmedebebisgan. garda amisa,
SeerTebul StatebSi safrangeTTan da germaniasTan SedarebiT menejerebs ufro meti
SesaZlebloba aqvT gadaadgildnen erTi adgilidan meoreze. safrangeTSi, moqalaqeebs
ufro mtkice ojaxebi da naTesauri kavSirebi aqvT. germaniaSi sacxovreblis Sovna
Zalian Zviria da amave dros, Zneli. am mizezebis gamo safrangeTisa da germaniis
moqalaqeebi amerikelebTan SedarebiT naklebad mobilurebi arian. menejerebi, romlebic
Tvlian, rom aqvT mudmivi samuSao da amitom survili ar aqvT sxvagan gadavidnen
(rogorc es xdeba safrangeTSi da germaniaSi), ufro metad arian TavianT organizaciaze
mijaWvulebi, vidre isini, romelTac ician, rom nebismier dRes maT SeiZleba dakargon
es samsaxuri. amitom isini cdiloben gadaadgildnen erTi teritoriidan meoreze da iq
eZebon axali SesaZleblobebi. mewarmeebi, rogorc wesi, Zalian erTgulebi arian
TavianTi axali samewarmeo saqmianobis. organizaciisadmi Zlierma erTgulebam SeiZleba
isini problemebamdec miiyvanos, Tu biznesis zrdasTan erTad ar moaxdenen
uflebamosilebis delegirebas maTive xelqveiTebze.

ganwyoba da emociebi
iseve rogorc yvela Cvengani, menejerebi da mewarmeebic arian karg an cud
ganwyobaze. ganwyoba aris sulieri an gonebrivi mdgomareoba. rodesac adamianebi karg
ganwyobaze arian, isini aRfrTovanebulebi, enTuziazmiT aRsavseni, aqtiurebi da

49
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi

mxiarulebi arian. rodesac adamianebi cud ganwyobaze arian, isini Tavs daTrgunulad
da SeSinebulad grZnoben da agresiulebi, gabrazebulebi, aforiaqebuli da
gaRizianebulebi arian. eqstravertobis maRali maCveneblis mqone individebs xSirad
axasiaTebT kargi ganwyoba, xolo negatiuri emociebis maRali maCveneblis mqone
adamianebs xSirad aqvT midrekileba cudi ganwyobisken. garda amisa, xSirad adamianTa
ganwyobas gansazRvravs esa Tu is situacia an viTareba; magram, miuxedavad amisa,
stimulis micema TiTqmis yvela adamians, miuxedavad maTi xasiaTebisa, karg ganwyobaze
ayenebs. negatiuri emociebis maRali maCveneblis mqone adamianebi yovelTvis cud
xasiaTze ar arian; agreTve eqstravertobis dabali maCveneblis mqone individebi xSirad
arian karg ganwyobaze.
emociebi ufro intensiuria, vidre ganwyoba da xSirad pirdapir kavSirSia
gamomwvev mizezebTan. emociebi ganwyobasTan SedarebiT ufro xanmoklea. rogorc ki
gaqreba emociis gamomwvevi mizezi, SegrZnebebi gadaizrdeba ufro naklebad intensiur
ganwyobaSi. magaliTad, menejeri, romelic mdgomareobidan gamoyavs informacias, rom
erT-erTi misi xelqveiTi araeTikur qmedebaSia SemCneuli, TandaTanobiT wynardeba
rodesac moifiqrebs, Tu rogor gaumklavdes am problemas. Tumca, miuxedavad
damSvidebisa, igi mTeli dRe SeiZleba cud ganwyobaze iyos, Tundac aRar fiqrobdes am
usiamovno incidentze.
gamokvlevebi, Tu rogor moqmedebs ganwyoba menejerTa da organizaciis sxva
wevrebis qcevebze, axla iwyeba. winaswari Seswavla gvTavazobs, rom im menejerTa
xelqveiTebi, romlebic samuSaoze karg ganwyobaze arian, ufro ukeTesad muSaoben da
maTi samsaxuridan wasvlis albaTobac ufro naklebia, vidre im menejerTa xelqveiTebis,
romlebic samsaxurSi cud ganwyobaze arian. sxva gamokvlevebi gviCvenebs, rom garkveul
pirobebSi SemoqmedebiTobas SeiZleba xeli Seuwyos dadebiTma ganwyobam. maSin, rodesac
cudma ganwyobam SeiZleba aiZulos adamianebi dauRalavad imuSaon SemoqmedebiTi ideebis
aRmosaCenad. magaliTad, rodesac potenciuri mewarme axali saqmianobis Sesaxeb ideebs
ayalibebs, uaryofiTma ganwyobam SeiZleba igi zedmetad frTxili gaxados da daafiqros
ideis novatorulobaze.
sxva kvlevebi amtkiceben, rom ganwyoba da emociebi SeiZleba mniSvnelovan rols
TamaSobdnen eTikuri gadawyvetilebebis miRebaSi. magaliTisTvis, prinstonis
universitetis mkvlevarebma aRmoaCines, rom rodesac adamianebi cdiloben gadalaxon
maT winaSe arsebuli moraluri dilemebi, gansakuTrebiT uaqtiurdebaT tvinis is
ujredebi, romlebic emociebsa da ganwyobas akontroleben.
Cawvda ra kargi ganwyobis sargeblianobas, ilinoisis StatSi, norsbrukSi
mdebare sabuRaltro firmam Lipschultz, Levin, & Gray, seriozuli zomebi miiRo
TanamSromlebSi pozitiuri grZnobebis gasaZliereblad. mTavari aRmasrulebeli
xelmZRvaneli stiven sigeli amtkicebs, rom dadebiTi grZnobebi xels uwyobs
relaqsacias da xsnis stress, agreTve zrdis organizaciis Semosavlebs, izidavs
momxmarebels da amcirebs xarjebs. firma Lipschultz, Levin, & Gray mimarTavs sxvadasxva
meTodebs organizaciaSi kargi ganwyobis xelSesawyobad. magaliTad, gansakuTrebuli
datvirTvis dros stiven sigeli gorilas niRabs ikeTebs; klerkebi xandaxan qaTmis
kostiums irgeben da axali klientis gamoCenas sayviriT acnobeben; TanamSromlebs
SeuZliaT Seisvenon da gaerTon miniaturuli golfis TamaSiT ofisSi, an Tavi Seiqcion
dartsiT (patara isrebis mizanSi srola) da ivarjiSon hula-hupiT (savarjiSo
rgoli). Tavisufali Cacmulobis stils Tavisi elferi Semoaqvs firmis yoveldRiur
muSaobaSi. saerTo jamSi, rogorc Cans, karg ganwyobas sargebloba moaqvs buRalterTa
am jgufisTvis, romelTa mxiaruli ganwyoba axali klienturis mozidvas uwyobs xels.
patrik korboim, Austin Chemicals-is prezidentma da mTavarma aRmasrulebelma
xelmZRvanelma, gadawyvita gaewyvita kontraqti ufro did sabuRaltro kompaniasTan da
50
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi

gamxdariyo Lipschultz, Levin, & Gray-is klienti, vinaidan aRmoaCina, rom did kompaniaSi
momuSave personali `Zalian uJmuri da mkacri~ iyo. rac Seexeba uiliam fainstouns,
romelic Austin Chemicals-s emsaxureba, korboi mas ase axasiaTebs: `igi sicilis gudaa...
bili ara marto agvarebs Cvens problemebs ufro swrafad, aramed igi Cvenc karg
xasiaTze gvayenebs~.
miuxedavad amisa, cud ganwyobas xandaxan Tavisi plusebic aqvs. zogierTi
gamokvleva gviCvenebs, rom cudma ganwyobam SeiZleba xeli Seuwyos kritikul
azrovnebasa da `eSmakis advokatobas~ da xandaxan yvelaze zusti daskvnebi swored im
menejerTa mier keTdeba, romlebsac cudi ganwyobisken aqvT midrekileba.
menejerebma da organizaciis sxva wevrebma unda gaaanalizon, rom maTi xasiaTi
moqmedebs sxvebTan urTierTobaze da sxvebi (anu maTi xelqveiTebi) amaze Taviseburad
axdenen reagirebas. magaliTad, xelqveiTs SeiZleba survili hqondes daelaparakos
menejers da SesTavazos sasargeblo idea, magram igi elodeba menejeris karg ganwyobas.
agreTve, rodesac menejeri cud xasiaTzea, xelqveiTebma SeiZleba Tavi aaridon masTan
Sexvedras. naxazi 2.6-ze naCvenebia test-kiTxvari, romelic menejerebs SeuZliaT
gamoiyenon samsaxurSi adamianTa dadebiTi an uaryofiTi ganwyobis Sesafaseblad.

naxazi
naxazi 2.6
samuSaoze
samuSaoze dadebiTi da uaryofiTi ganwyobis gazomvis testi

pasuxi gaeciT TiToeul mosazrebas da aRniSneT, romeli pozicia gamoxatavs zustad


Tqvens ganwyobas samsaxurSi wina kviris ganmavlobaSi:

1 = odnav an saerTod ara 2 = cotaTi


3 = saSualod 4 = cota meti 5 = Zalian

___ 1. aqtiuri ___ 7. aRtacebuli


___ 2. damwuxrebuli ___ 8. SeSinebuli
___ 3. Zlieri ___ 9. energiuli
___ 4. aRelvebuli ___ 10. nervebmoSlili
___ 5. damcinavi ___ 11. xalisian gunebaze myofi
___ 6. mtruli ___ 12. gaRizianebuli

emociuri inteleqti
inteleqti
menejerebisa da sxva personalis ganwyobisa da emociebis gavlenis gasagebad
mniSvnelovania gaviTvaliswinoT maTi emociur-inteleqtualuri done.
emociuri inteleqti aris unari, Cawvde da marTo rogorc sakuTari, ise sxva
adamianebis ganwyoba da emociebi. maRali emociuri inteleqtis mqone menejerebi ufro
axerxeben sakuTar grZnobebSi garkvevas da ukeTesad SeuZliaT marTon sakuTari
grZnobebi. rodesac menejerebi imyofebian stresul mdgomareobaSi da aqvT SiSi da
SfoTva, emociuri inteleqti saSualebas aZlevs gaigon, ratom da rogor marTon es
grZnobebi, raTa maT ar imoqmedon gadawyvetilebebis miRebis efeqturobaze.
garda amisa, emociuri inteleqti exmareba menejerebs TavianTi mniSvnelovani
rolebis SesrulebaSi (magaliTad, moazrovne, lideri da kontaqturi piri). gageba
imisa, ras ganicdian xelqveiTebi, ratom grZnoben isini Tavs ase da rogor unda
imarTos es SegrZnebebi, warmoadgens maTTan Zlieri piradi urTierTobis damyarebis
safuZvels. ufro metic, emociur inteleqts SeuZlia Seitanos Tavisi wvlili
efeqtur xelmZRvanelobaSic. emociuri inteleqtis dadebiTi mxareebis gacnobierebisas,

51
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi

zogierTi menejeri da organizacia (magaliTad, rubrikaSi `menejmenti yoveldRiur


rakursSi~ ganxiluli kompania American Express) aqtiur zomebs mimarTavs, raTa
organizaciaSi xeli Seuwyos emociuri kompetenturobis amaRlebas.
emociur inteleqts didi mniSvneloba aqvs mewarmeebisTvisac. maT unda icodnen,
rogor gaumklavdnen arasasasurvel emociebs, rogoricaa SiSi rTul situaciebSi. maT
unda SeeZloT sakuTari enTuziazmis kontroli, rodesac saqme gasavlisa da
Semosavlis realur Sefasebas exeba da sxvebis mxardaWeris mosapoveblad maT
grZnobebze zemoqmedeba.

organizaciuli kultura
menejerTa pirovnuloba, faseulobebi, damokidebulebebi, ganwyoba da emociebi
SeiZleba mravalnairad moqmedebdes im organizaciebze (maT Soris organizaciul
kulturaze), romlebsac isini uZRvebian. organizaciuli kultura aris saerTo
faseulobebis, wesebis, qcevis standartebisa da molodinebis erToblioba, romelic
gavlenas axdens im individebis, jgufebisa da gundebis erTmaneTTan urTierTobis
stilze, romlebic TanamSromloben organizaciis saerTo miznis misaRwevad
(organizaciuli kultura ganxilulia me-8 TavSic). rogorc menejerebi gansxvavdebian
erTmaneTisgan sxvadasxva Tvisebebis qoniT, ise gansxvavdebian maTi organizaciebis
faseulobebi, wesebi, wevrTa urTierTdamokidebulebebi da qcevebi. faqtobrivad,
organizaciuli kultura igivea, rac organizaciis `meoba~.

ra zemoqmedebas axdenen menejerebi organizaciul


kulturaze
organizaciis yvela wevrs SeuZlia Tavisi wvlili Seitanos organizaciuli
kulturis ganviTarebasa da SenarCunebaSi, magram menejerebi gansakuTrebiT mniSvnelovan
rols TamaSoben gamomdinare maTi mravalmxrivi da amave dros mniSvnelovani
funqciebidan (ix. pirveli Tavi). menejerTa zegavlena organizaciul kulturaze
yvelaze naTlad axali kompaniis dafuZnebisas Cans. mewarme, romelic aarsebs sakuTar
kompanias, Cveulebriv aris pirveli xelmZRvaneli menejeri, sanam kompania ar
gafarTovdeba da gaxdeba momgebiani. xSirad maT `firmis damfuZneblebi~ ewodebaT. aseTi
menejerebi Tavad qmnian organizaciul kulturas.
xSirad damfuZneblis piradi maxasiaTeblebi did rols asruleben organizaciuli
kulturis SeqmnaSi. benjamin Snaiderma, merilendis universitetis cnobilma mkvlevarma
menejmentis dargSi, SeimuSava modeli, romelic gvexmareba amovxsnaT damfuZneblis
piradi maxasiaTeblebis roli organizaciuli kulturis gansazRvraSi. misi modeli,
romelsac ewodeba `mowoneba-
`mowoneba-SerCeva-
SerCeva-wasvlis CarCo~ amtkicebs, rom rodesac
damfuZnebeli qiraobs muSaxels Tavisi axali saqmianobisTvis, igi cdilobs SearCios
iseTi TanamSromlebi, romlebic pirovnulad masTan Zalian axlos arian. aseTi
TanamSromlebis organizaciaSi darCenis albaToba didia. SeiZleba am dros samsaxurSi
ayvanil iqnes damfuZneblisagan gansxvavebuli Tvisebebis mqone adamianebic, magram isini,
rogorc wesi, didxans ver Zleben samsaxurSi. am mowonebis, SerCevis da wasvlis
procesis Sedegad organizaciaSi Tavs iyrian msgavsi pirovnuli Tvisebebis mqone
adamianebi da organizaciis wevrebis dominanturi pirovnuli profili gansazRvravs da
qmnis organizaciul kulturas.
magaliTisTvis aviRoT meri stivensi, romelmac daaarsa sakuTari programuli
uzrunvelyofis kompania Comp-Ease-i. stivenss gamocdilebisTvis mzadyofnisa da
keTilsindisierebis maCveneblebi maRali aqvs, xolo eqstravertobis – dabali; mas
52
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi

uyvars riskis gaweva, eqsperimentebi da SemoqmedebiTobisa da novatorulobisTvis


yvelanair bariers Zlevs. igi mtkiced uZRveba Tavis samewarmeo saqmianobas. rodesac
stivensi Tavisi kompaniis kadrebs akompleqtebda, man Caatara gasaubrebebi da
gansakuTrebiT moixibla im kandidatebiT, romlebic iziarebdnen mis gadawyvetilebas
riskze wasvlis Sesaxeb, iyvnen massaviT SemoqmedebiTebi, mis msgavsad mtkiced sjerodaT
warmatebis da amave dros iyvnen naklebad komunikabelurebi. rodesac Comp-Ease-i
gafarTovda, stivensma kadrebTan gasaubrebisa da samsaxurSi ayvanis ufleba Tavis
xelqveiTebs gadasca, romlebic cdilobdnen SeerCiaT iseTi TanamSromlebi, romlebic
maT (da Sesabamisad, stivensis) pirovnul TvisebebTan axlos iyvnen. xandaxan adgili
hqonda iseTi TanamSromlebis daqiravebasac, romelTac ar uyvardaT riskis gaweva da
eqsperimentebi. magram bevrma maTganma samsaxuri ramdenime TveSi datova.
adamianebi, rogorc wesi, kargad eguebian maT, visac msgavsi Tvisebebi aqvT. Tumca,
zedmetma msgavsebam organizaciaSi SeiZleba organizaciis efeqturoba Seasustos,
vinaidan saerTo Tvisebebis mqone adamianebi movlenebsa da pirobebs erTnairad aRiqvamen
da aqedan gamomdinare cvlilebebs ewinaaRmdegebian. ufro metic, organizaciisTvis
bevrad ufro sasargebloa SexedulebaTa mravalferovneba, vidre maTi erTferovneba (ix.
me-3-e Tavi). sabednierod, stivensma es droulad gaacnobiera.
gadawyvetilebaTa seriam uaryofiTi Sedegebi gamoiRo: kompaniam dakarga erTi
arsebuli da ramdenime potenciuri klienti. aman stivensi daafiqra Tavisi
organizaciis sust da Zlier mxareebze. TiToeuli SemTxvevis yuradRebiT gaanalizebis
Semdeg igi mixvda, rom Comp-Ease-i xSirad usargeblo risks swevda da ar cdilobda
aqtiurad miezida axali klientebi. radgan Comp-Ease-i zrdas agrZelebda, stivensma
gadawyvita daeqiravebina axali TanamSromlebi, romlebic ufro frTxilebi da riskis
naklebad moyvarulebi iqnebodnen. amiT igi Seecada gaewonasworebina balansi riskze
wamsvlelebTan. man gadawyvita daeqiravebina ramdenime komunikabeluri adamianic,
romelsac eqneboda didi gamocdileba am saqonlis gayidvebis dargSi da daamyarebda
karg urTierTobas kompaniis Zvel da axal klienturasTan.
mowoneba-SerCeva-wasvlis procesi ufro gamokveTilia mcire zomis kompaniebSi,
rogoricaa magaliTad Comp-Ease-i. Tumca, es SeiZleba did organizaciebSic Segvxvdes.
mowoneba-SerCeva-wasvlis modelis Tanaxmad, es bunebrivi movlenaa, Tu menejerebsa da
axlad ayvanil TanamSromlebs aqvT im arCevanis gakeTebis saSualeba, romelsac modeli
gansazRvravs.
pirovnulobis garda, menejerTa faseuloebebi, damokidebulebebi, ganwyoba,
emociebi da emociuri inteleqti gansazRvravs organizaciul kulturas. terminaluri
da instrumentuli faseulobebi TavianT rols asruleben organizaciuli kulturis
gansazRvraSi. menejerebi, romelTa ZiriTad faseulobas Tavisufleba da Tanasworoba
warmoadgens, Seecdebian xazi gausvan avtonomiisa da uflebebis miniWebis, agreTve
Tanabari mopyrobis mniSvnelobas organizaciaSi. menejerebi, romelTa ZiriTad
faseulobas warmoadgens daxmareba da patieba, Seecdebian organizaciis wevrebs
mouwodon sikeTis keTebisa da erTmaneTis daxmarebisken, agreTve Secdomebis patiebisken.
menejerebma, romlebic kmayofilebi arian sakuTari samuSaoTi, arian TavianTi
organizaciis erTgulni da axasiaTebT kargi ganwyoba da emociebi, SeiZleba sxvebSic
gamoiwvion msgavsi SegrZnebebi da damokidebuleba. Sedegad, miviRebT organizaciul
kulturas, sadac aqcenti keTdeba pozitiur damokidebulebasa da grZnobebze.
gamokvlevebma aCvena, rom samuSaoTi dakmayofilebasa da organizaciisadmi erTgulebaze
SeiZleba sxvebis gavlenam Tavisi kvali datovos. TavianTi mravalferovani funqciebidan
gamomdinare, menejerebs aqvT socialuri zemoqmedebis moxdenis gansakuTrebiT Zlieri
potenciali. ufro metic, gamokvlevebi amtkicebs, rom ganwyoba da emociebi
`gadamdebia~ da rom im adamianebTan Sexeba, romlebic amaRlebul da enTuziastur
53
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi

ganwyobaze arian, iwvevs msgavsi ganwyobis Seqmnas, rogorc es ganxilulia rubrikaSi


`menejmentis alRo~.

menejmentis alRo

rogor
rogor SevqmnaT nayofieri organizaciuli kultura
herb keleheri, Southwest Airlines-is cnobili damfuZnebeli, yofili
aRmasrulebeli xelZRvaneli da axlandeli Tavmjdomare, kargi magaliTia imisa, Tu
rogor qmnian damfuZneblebi da menejerebi organizaciul kulturas. Southwest Airlines-is
kulturis faseulobas warmoadgens klientis gamxiaruleba, misTvis maRali xarisxis
momsaxurebis SeTavazeba, TanamSromlebisadmi erTguleba, uflebamosilebis miniWeba,
samewarmeo suli da nayofiereba. ratom? imitom, rom keleheri Tavisi saqcieliT am
qmedebebs ganasaxierebs. igi yovelTvis xazs usvamda mxiarulebisa da garTobis
mniSvnelobas klientis momsaxurebis dros. kompaniis gafarToebis istoria mogviTxrobs
mewarmeobis, riskis gawevis, sirTuleebis gadalaxvisa da `garTobis~ Sesaxeb.
saaviacio dargSi erT-erTi yvelaze momgebiani kompania, Jurnal Fortune-is 100
saukeTeso kompaniaTa siaSi meoTxe adgilis mflobeli Southwest Airlines-i, erTgulebas
Tavisi TanamSromlebisadmi (pirvel rigSi, ra Tqma unda, klientebisadmi)
sxvadasxvanairad amJRavnebs. rogor inarCuneben herb keleheri da misi menejerebi
nayofier organizaciul kulturas, romelic ase Zalian gamoirCeva yvela sxva
aviakompaniebisgan? erT-erTi meTodi, romelsac isini iyeneben, aris iseTi
TanamSromlebis daqiraveba, romlebic kompanias kargad moergebian. 2000 wels, Southwest
Airlines-ma samuSaos msurvelTa 200 000-ze meti ganacxadi miiRo, saidanac mxolod 5
134 daiqiraves. Tu gaviTvaliswinebT kompaniis organizaciul kulturas, rac
gulisxmobs klientisTvis maRali xarisxis momsaxurebis gawevas, mis garTobas da
sasiamovno ganwyobaze dayenebas, mivxvdebiT, rom SeuZlebelia Southwest Airlines-ma
daiqiraos iseTi TanamSromlebi, romlebic zedmetad kritikulebi da uxasiaToebi arian.
erTgul TanamSromlebs Southwest Airlines-i ufasebs dauRalav Sromas da saaqcio
ofciebs sTavazobs. amiT, muSakebi xdebian kompaniis `mflobelebi~ da maTi
organizaciisadmi erTguleba izrdeba. keleherma da misma menejerebma Seqmnes
standartebi da faseulobebi, romlebic kidev erTxel usvamen xazs TiToeuli
TanamSromlis mniSvnelobas organizaciisTvis. menejerebs, mfrinavebs, stiuardesebs da
mtvirTavebs Soris gansxvavebebi minimumamdea dayvanili. yvelaze vrceldeba
standartebi, romlebic TanamSromlebisgan klientisaTvis maRali xarisxis momsaxurebis
gawevas iTxovs. Tavis mxriv, TanamSromlebic erTad iRwvian am standartebis
SesrulebisaTvis. organizaciaSi morali maRal donezea. menejerebi xSirad awyoben
wveulebebs TanamSromlebisTvis, ajildoeben gamoCenil muSakebs da mimarTaven
sxvadasxva meTodebs TanamSromelTa gaweuli Sromis dasafaseblad. gasakviri ar aris,
rom Southwest Airlines-s Zlieri terminaluri da instrumentuli faseulobebi aqvs da
warmoadgens erT-erT warmatebul aviakompanias.

Sejameba da mokle mimoxilva


mewarmeebi arian adamianebi, romlebic amCneven xelsayrel SemTxvevas da
iReben pasuxismgeblobas im resursebis mobilizebaze, romelic aucilebelia axali an
gaumjobesebuli saqonlis da momsaxurebis misawodeblad. mewarmeebi xels hkideben

54
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi

axal biznes-wamowyebebs. Sida mewarmeebi ki muSaoben organizaciis SigniT axali


saqonlisa da momsaxurebis Seqmnaze.
pirovnuli Tvisebebi. pirovnuli
pirovnuli Tvisebebi aris garemos aRqmis, azrovnebis
da qcevis Taviseburi modeli. xuT ZiriTad pirovnul Tvisebas warmoadgens:
eqstravertoba, negatiuri emociebis siWarbe, komunikabeluroba, keTilsindisiereba da
eqsperimentebisaTvis mzadyofna. arsebobs sxva pirovnuli Tvisebebi, romlebic gavlenas
axdenen menejerul Tvisebaze. esenia: kontrolis SegrZneba, Tavdajerebuloba da
miRwevis, TviTdamkvidrebisa da Zalauflebis moTxovnileba.
faseulobebi, damokidebulebebi, ganwyoba da emociebi. saboloo
(terminaluri) faseuloba aris pirovnebis Sexeduleba mis cxovrebiseul miznebsa da
amocanebze. xolo instrumentuli faseuloba warmoadgens pirovnebis Sexedulebas
moqmedebis misTvis sasurvel meTodebsa da qcevis wesebze. saboloo da instrumentuli
faseulobebi gansazRvraven, ris miRwevas cdilobs organizaciaSi menejeri da ra
qcevebs unda velodoT misgan. damokidebuleba aris grZnobebisa da Sexedulebebis
erToblioba. menejeruli qcevis gasagebad mniSvnelovania ori damokidebulebis _
samuSaoTi dakmayofilebisa (grZnobebisa da Sexedulebebis erToblioba, romelic aqvs
menejers samuSaos Sesaxeb) da organizaciis erTgulebis (SegrZnebebisa da rwmenis
erToblioba, romelic menejerebs organizaciisadmi aqvT) gageba. ganwyoba aris sulieri
an gonebrivi mdgomareoba. emociebi ufro intensiuria, vidre ganwyoba. menejerTa
yoveldRiuri ganwyoba samsaxurSi moqmedebs ara marto maT qcevebze da nayofierebaze,
aramed maT xelqveiTebzec. emociuri inteleqti aris unari Cawvde da marTo rogorc
sakuTari, ise sxva adamianebis ganwyoba da emociebi.
organizaciuli kultura. organizaciuli kultura aris saerTo
faseulobebis, wesebis, qcevis standartebisa da molodinebis erToblioba, romelic
gavlenas axdens im individebis, jgufebisa da gundebis erTmaneTTan urTierTobis
stilze, romlebic TanamSromloben organizaciis saerTo miznis misaRwevad. axali
organizaciis Semqmnelebi mniSvnelovan rols TamaSoben organizaciuli kulturis
Seqmnasa da SenarCunebaSi.

55
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

Tavi mesame
eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
swavlebis amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:

• gaigoT, ramdenad uadvilebs eTika menejerebs sxvadasxva jgufebTan


urTierTobisas swori mimarTulebis arCevas;
• axsnaT, ratom cdiloben menejerebi eTikuri organizaciuli kulturis Seqmnas;
• samuSao Zalis da organizaciuli garemos mzardi mravalferovnebis
mniSvnelobis Sefasebas;
• menejerebis centraluri rolis aRqmas mravalferovani jgufebis marTvis
procesSi;
• gaigoT, ratom aris mravalferovani jgufebis efeqturad marTva eTikuri da
biznesisaTvis mniSvnelovani.

menejmenti yoveldRiur rakursSi


FIRESTONE FORD-is winaaRmdeg
Firestone-is saburavebTan dakavSirebuli problemebis gamo 2000 wlis agvistoSi
mimoqcevidan amoiRes 6.5 milioni saburavi, xolo 2001 wlis oqtomberSi damatebiT 3.5
milioni dazianebuli saburavi iyo 250 sagzao SemTxvevis mizezi, kerZod saburavs
proteqtorebi sZvreboda da iwvevda avtotransportis gadayiravebas. miuxedavad amisa,
ukanaskneli amoRebis drosac diskusiebi am saburavebis irgvliv grZeldeboda. faqtebi
uCvenebda, rom ZiriTadad gardaicvalnen da daSavdnen “ford eqsploreris”
mflobelebi, romlebic iyenebdnen am firmis mier warmoebul saburavebs. fairstouni
acxadebs, rom mis warmoebuli saburavebi mniSvnelovnad naklebad ziandeba sxva
avtotransportze, magaliTad “ford reinjerebze” da GM-is furgonebze. Ford Tavis
mxriv irwmuneba, rom “eqsplorerebs” ufro iSviaTi SemTxvevebi hqondaT saburavis
gancalkevebisa da manqanis gadayiravebisa, rodesac iyenebdnen sxva markis saburavebs,
magaliTad, rogoricaa Goodyear-is saburavebi. Firestone-is eWvmitanili saburavebi
Wilderness AT specialurad “ford eqsplorerisaTvis” Seiqmna.
jer kidev 1989 wlidan ixileboda “ford eqsploreris” stabilurobis da
SesaZlo gadayiravebasTan dakavSirebuli problemebis sakiTxi. rodesac momxmarebelTa
kavSirma (momxmarebelTa arasamTavrobo organizacia) gamoscada “eqsploreri” seriul
gamoSvebamde, inJinerma rojer stornantma SeniSna is savaraudo problemebi, romlebic
Ford-is mier avtotransportisTvis SerCeul saburavTan iyo dakavSirebuli, Tumca
naklebi problemebi hqonda Firestone-is sxva saburavebTan. 1996 wels gamomcdel mZRols
gadauyiravda manqana, rodesac is uxvevda saaTSi 55 milze naklebi siCqariT.
“eqsplorerTan” dakavSirebiT kvlav arsebobda problemebi. masiuri amoRebebis
dawyebamde, “eqsplorerebis” da “merkuri maunTinerebis” amotrialebis faqtebi
izrdeboda aSS-sa da sxva qveynebSi. aSS-s xelisuflebis Setyobinebis gareSe Ford-ma
cxra qveyanaSi Secvala saburavebi am manqanebze.
Firestone cdilobs, Ford nawilobriv mainc daadanaSaulos problemis warmoqmnis
gamo. Ford da erovnuli sagzao usafrTxoebis administracia ki sxvagvarad amtkicebs.
Semdgomma Ziebam SesaZloa gamoikvlios yvela faqtori, ramac gamoiwvia saburavebisa da

56
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

manqanebis esoden saSiSi kombinaciiT gamoyenebam. rogor ggoniaT, ratom ar iqna


araviTari zomebi miRebuli, sanam amdeni adamiani ar daiRupa?

mimoxilva
menejerebs eTikuri valdebuleba aqvT, daicvan yvela im adamianis keTildReoba,
viszec organizaciul gadawyvetilebebsa da qmedebebs garkveuli gavlena aqvs,
momxmareblis CaTvliT. am TavSi Cven yuradRebas gavamaxvilebT im mniSvnelovan
faqtorebze, romlebic unda gaiTvaliswinon menejerebma organizaciaSi maRali eTikuri
standartebis dafuZnebisas. Cven ganvixilavT mravalferovani jgufebis efeqtur
marTvas, rac ara mxolod sxvadasxvanairi TanamSromlebis daqiravebas niSnavs, aramed
maTi moTxovnilebebis, damokidebulebebis, rwmenis da Rirebulebebis dafasebas da maTi
unar-Cvevebisa da niWis gamoyenebis efeqtur gzebs.

eTika da dainteresebuli mxareebi (steikholderebi)


ras warmoadgenen menejerebi rogorc adamianebi, risi swamT da ra aris maTTvis
Rirebuli, ra aris menejeris da misi TanamSromlebis qcevis mniSvnelovani
ganmsazRvreli faqtorebi? xasiaTi, damokidebuleba da Rirebulebebi (ix. Tavi 2.) aseve
gavlenas axdens menejerebis TvaliT danaxul sakuTar pasuxismgeblobaze im
individebis, jgufebis sakeTildReod, romlebsac garkveuli interesi, pretenzia an
wili aqvT maT organizaciebSi. organizaciuli steikholderebi arian individebi an
jgufebi, romelSic Sedian aqcionerebi, menejerebi, TanamSromlebi (romlebic ar arian
mmarTvelobiTi saqmeebiT dakavebuli), momxmareblebi, mimwodeblebi, adgilobrivi
mosaxleoba (sadac funqcionirebs organizacia) da im qveynis moqalaqeebi, sadac
organizacia warmarTavs bizness. imisaTvis, rom gadarCes da ganviTardes,
organizaciam unda daakmayofilos misi steikholderebi. aqcionerebs surT dividendebi,
menejerebs da muSebs - xelfasebi da stabiluri samsaxuri, momxmareblebs ki _
maRali xarisxis produqcia misaReb fasebSi. Tu steikholderebi ar miiReben am
sargebels, isini SesaZloa aRar daexmaron organizacias: aqciis mflobelebi gayidian
TavianT aqciebs, menejerebi da muSebi daiwyeben samsaxuris Zebnas sxva organizaciaSi,
xolo momxmareblebi sxvisgan miiReben sasurvel produqcias.
menejerebi warmoadgenen im steikholderebs, romelTac akisriaT pasuxismgebloba,
gadawyviton, ra mizani unda daisaxos organizaciam steikholderebisaTvis yvelaze meti
sargeblis mosatanad da am miznis misaRwevad rogor gamoiyenon resursebi yairaTianad.
am gadawyvetilebebis miRebisas menejerebi xSirad iseT mdgomareobaSi aRmoCndebian, rom
uWirT sxvadasxva steikholderis interesebis dacva, sakuTari interesebis CaTvliT. es
gadawyvetilebebi xandaxan Zalian Zneli da problemuria menejerebisaTvis, ramdenadac
maT unda daicvan eTikis normebi. zogjer gadawyvetileba, romelic sargebels moutans
steikholderTa erT jgufs (menejerebs da aqcionerebs), avnebs meores (muSebs da
adgilobriv mosaxleobas). magaliTad, ekonomikuri vardnisas an maT kompaniaSi
mwarmoeblurobis daqveiTebisas samsaxuridan daTxovna SeiZleba daexmaros aqcionerebs
xarjebis Semcirebasa da sargeblis miRebaSi, rac gaTavisuflebuli TanamSromlebis
xarjze moxdeba. aSS-Si bevri menejeri idga am mZime gadawyvetilebis winaSe. Challenger,
Gray and Christmas-is (firma, romelic axorcielebs samsaxurebidan daTxovnilebis
dasaqmebas) monacemebis mixedviT 2001 wlis pirvel 6 TveSi 700 000-ze meti
TanamSromeli daiTxoves. gadawyvetilebis miReba TanamSromlis daTxovnis Sesaxeb
yovelTvis Znelia, radgan es ara mxolod danakargia TanamSromlisaTvis, maTi ojaxebisa

57
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

da adgilobrivi mosaxleobisTvis, aramed TviT organizaciisTvisac, Rirebuli


TanamSromlis wvlilis dakargvis gamo.
rodesac misaRebia garkveuli gadawyvetilebebi, romlebic sargebels moutans
zogierT jgufs sxva jgufebis xarjze, eTika iwyebs amoqmedebas. eTika aris moraluri
principebi an rwmena samarTliani an usamarTlo qmedebebis Sesaxeb. es rwmena aris
saxelmZRvanelo principi sxva individebTan da jgufebTan (steikholderebTan)
urTierTobisas da miRebuli gadawyvetilebis samarTlianobis da Sesabamisobis
safuZvels warmoadgens. eTika exmareba adamianebs sxvadasxva situaciebSi moraluri
gadawyvetilebis miRebaSi, rodesac qmedebis saukeTeso kursi gaurkvevelia. eTika
xelmZRvanelobs menejerebs sxvadasxva situaciebSi gadawyvetilebis miRebisas. eTika
aseve exmareba menejerebs, gadawyviton, rogor iqonion saukeTeso reaqcia sxvadasxva
organizaciuli steikholderebis interesebTan mimarTebiT.
menejerebi xSirad dgebian eTikuri dilemis winaSe, rodesac xvdebian iseT
situaciaSi, roca or qmedebas Soris aqvT arCevani gasakeTebeli, magaliTad, Tu erT-
erTi maTgani emsaxureba steikholderebis erTi kerZo jgufis interesebs sxvisi
interesebis Selaxvis xarjze. Sesabamisi gadawyvetilebis misaRebad menejerebma unda
gaiTvaliswinon sxvadasxva steikholderebis mier wamoyenebuli sawinaaRmdego
pretenziebi an uflebebi. zogjer, gadawyvetilebis miReba advilia, ramdenadac aris
raRac garkveuli standarti, Rirebuleba an qcevis norma. magaliTad, terminaluri da
instrumentuli Rirebulebebi, romlebic qmnis menejeris RirebulebaTa sistemas, ramac
SeiZleba warmarTos maTi qcevebi. sxva SemTxvevaSi, menejerebs uWirT gadawyvetilebis
miReba da zogjer Sesabamisi faqtebis gansazRvra, rogorc mocemulia fairstounis
mier fordis winaaRmdeg aRZrul saqmeSi.
saukuneebis maZilze filosofosebi kamaTobdnen im specifikuri kriteriumebis
Sesaxeb, rac unda gamoiyeno gadawyvetilebis eTikurobis Tu araeTikurobis
gansazRvrisas. arsebobs eTikuri gadawyvetilebis sami modeli – utilitaruli,
moraluri uflebebis da samarTlianobis modelebi, rac mimoxilulia 3.1 cxrilSi.
TiToeuli modeli gvTavazobs sxvadasxva gansazRvrebas da gzebs, eTikuria Tu ara esa
Tu is gadawyvetileba an qceva da samive modeli unda iqnes gamoyenebuli konkretuli
qmedebis eTikurobis gasarkvevad. eTikuri sakiTxebi iSviaTad aris naTeli da
konfliqtSia sxvadasxva steikholderebis interesTan, ase rom xSirad gadawyvetilebis
mimRebi pirisaTvis Zalian Znelia am modelebis gamoyeneba yvelaze eTikuri qmedebis
SerCevis mizniT. am mizezidan gamomdinare, eTikis eqspertebi gvTavazoben Semdeg
praqtikul saxelmZRvanelos imis gansasazRvrad, gadawyvetileba an qceva eTikuria Tu
ara. gadawyvetileba savaraudod misaRebia eTikis safuZvlebze, Tu menejers SeuZlia
gipasuxoT `diax~ TiToeul CamoTvlil kiTxvaze:

1. Seesabameba Tu ara Cemi gadawyvetileba organizaciaSi miRebul Rirebulebebs,


normebs an standartebs?
2. var Tu ara mowadinebuli gadawyvetilebis Sesaxeb ecnobos yvela steikholders,
viszec es gadawyvetileba gavlenas moaxdens _ magaliTad, gazeTebis an
televiziis saSualebiT?
3. adamianebi, romlebTanac kargi urTierToba maqvs, magaliTad ojaxis wevrebi,
megobrebi an TviT sxva organizaciis menejerebi moiwonebdnen Tu ara am
gadawyvetilebas. rogori iqneboda maTi damokidebuleba?

58
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

cxrili 3.1
eTikis utilitaruli, moraluri uflebebis da samarTlianobis modelebi
modelebi

modeli menejeruli monawileoba menejerebis problemebi


menejerebma unda Seadaron da
gaarCion qmedebis alternatiuli
rogor axdenen menejerebi
mimarTulebebi, rac dafuZnebuli
sxvadasxva steikholdere-bis
iqneba sargebelze da am
jgufis SefardebiTi
alternativebis xarjebze
mniSvnelovanebis SerCe-vas?
utilitaruli modeli. eTikuria sxvadasxva organizaci-uli
rogor arkveven menejerebi
gadawyvetileba, romelic steikholderisaTvis. maT unda
sargebels da zarals TiToeuli
yvelaze did sargebels miscems airCion qmedeba, romelic
steik-holderebis jgufisaTvis?
yvela-ze bevr adamians uzrunvelyofs steikholderebs
magaliTad, rogor akeTeben
yvelaze meti sargebliT. magali-
arCevans menejerebi aqcionerebis,
Tad, menejerebma unda ganaTavson
muSebis da momxmareblis
axali sawarmoo qarxana iseT
interesebs Soris?
adgilas, sadac steikhol-derebi
yvelaze did sargebels miiReben.
Tu gadawyvetileba icavs
moraluri uflebebis modeli. zogierTi steikholderis
menejerebma unda Seafason da
eTikuria gadawyvetileba, uflebebs da vnebs sxvaTa
Seadaron alternatiuli
romelic yvelaze kargad uzrun- uflebebs, rogor unda aarCion
qmedebebi, steikholderebis
velyofs da icavs im adamianebis menejerebma romeli
ufle-bebze am alternativebis
ZiriTad uflebebs, romlebzec steikholderis interesebi
zegavlenis gaTvaliswi-nebiT. maT
maT gadawyvetilebas gavlena daicvan? magaliTad,
unda airCion qmedeba, romelic
aqvs. magaliTad, eTikuri gadawyvetile-bis miRebisas imis
daicavs steikholderebis ufle-
gadawyvetileba icavs adamianis Sesa-xeb, aris Tu ara eTikuri
bebs. magaliTad, gadawyve-
Tavisuflebis, sicocxlisa da TanamSromlis TvalTva-li,
tilebebi, romlebic mniSvnelovan
usafr-Txoebis, privatulobis, TanamSromlis privatulobis
zians miaye-nebs TanamSromlebis
sityvis Tavisuflebis da ufleba aWarbebs Tu ara
an klientebis janmrTelo-bas
sindisis Tavisuflebebis organizaciis uflebas, daicvas
araeTikuria
uflebas. Tavisi sakuTreba an misi sxva
TanamSromlebis usafrTxoeba?
menejerebma unda iswavlon, rom
menejerebma unda Seafa-son da
ar SeiZleba diskriminacia
Seadaron alternatiuli
adamianebis garegnobis, qcevis,
qmedebebi imis safuZvelze, Tu ra
Sexedulebis gamo. maT aseve unda
xarisxiT uwyoben isini xels
gaacnobieron rogor unda
Sedegebis samarT-lian
samarTlianobis modeli.eTikuria
modeli. gamoiyenon samarT-liani
gadanawilebas. magaliTad,
gadawyvetileba, romelic procedurebi organizaciuli
TanamSrom-lebs, romlebic erT
sargebelsa da zians wevrebi-saTvis sargeblis
doneze arian unar-CvevebiT,
steikholderebs Soris ganawilebis gansazRvri-saTvis.
samuSaos SesrulebiT an erTi da
samarTlianad, Tanabrad da magaliTad, menejerebma ar unda
igive pasuxismgebloba akisriaT
miukerZoeb-lad gaanawilebs moumaton xelfasi Tana-
xelfasic Tanabari unda hqondeT.
mSromlebs, romlebic moswonT,
Sedegebis gadanawileba ar unda
im TanamSrom-lebze metad,
iyos damokidebuli iseT
romlebic ar moswonT an
gansxvavebebze, rogoricaa sqesi,
Secvalon wesebi TavianTi
rasa an religia.
favori-tebis dasaxmareblad.

rogorc xedavT, Rirebulebebi da damokidebulebebi mniSvnelovani komponentia


menejerebisaTvis eTikuri qcevis aRsaqmelad. menejmentis rakursidan, eTikuria
eTikuria
gadawyvetileba, romelic misaRebia an tipobrivia dainteresebuli pirebisaTvis,
gaTvaliswinebulia maTi damokidebulebebi da Rirebulebebi da misaRebi iqneba,
ramdenadac es daxmarebas gauwevs dainteresebul pirebs, organizacias da sazogadoebas.
sapirispirod, araeTikuri gadawyvetileba aris gadawyvetileba, romelsac menejeri
irCevs sxva adamianebis motyuebis an damalvis mizniT, radgan es saSualebas aZlevs
kompanias an kerZo pirs sazogadoebis an sxva steikholderebis xarjze miiRos
sargebeli. araeTikuri adamianebi cdiloben SeniRbon maTi ganzraxvebi, radganac ician,
rom sxvebisTvis es qceva miuRebeli iqneba.

59
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

romeli qcevebi miiCneva eTikurad?


yvelaze mniSvnelovani eTikuri gadawyvetilebis winaSe dganan menejerebi,
rodesac cdiloben gaarkvion, rogor gadaanawilon zarali da mogeba steikholderebis
jgufebs Soris. warmovidginoT, rom kompanias aqvs Zalze Semosavliani weli, vin unda
miiRos es mogeba – menejerebma, muSebma Tu aqcionerebma? 90-iani wlebis dasawyisSi,
Chrysler-ma miiRo rekorduli mogeba. Chrysler-is steikholderebma – aqcionerebma,
menejerebma da muSebma – daiwyes brZola mogebis danawilebaze. Chrysler-is mogeba 9
miliard aSS dolars Seadgenda naRdi fuliT. menejerebs surdaT, rom es fuli
gamoeyenebinaT momavalSi mosalodneli ekonomikuri vardnis periodSi kompaniis
dasacavad; SeemuSavebinaT taqtika, romelic usafrTxod agrZnobinebda menejerebs Tavs.
aqcionerebi, kerZod ki miliarderi kirk kekoriani (romelic flobda Chrysler-is
aqciebis 10%-ze mets), miiCnevdnen, rom es ar iyo swori arCevani. kekoriani xedavda,
rom Chrysler-is menejerebi da muSebi iRebdnen xelfass da premias kargad Sesrulebuli
samuSaosaTvis da mas miaCnda, rom aqcionerebs (visac didi pretenzia hqonda
organizaciis mogebaze, ramdenadac isini iyvnen kompaniis mflobelebi) araeTikurad
epyrobodnen, ramdenadac isini ar iRebdnen mogebidan damatebiT wils. kekorianma
wamoiwyo mcdeloba (takeover bid) aqciaTa sakontrolo paketis SesyidvisaTvis Chrysler-is
maRali rangis menejerebis gaTavisuflebis mizniT, raTa aqcionerebs mieRoT mogebis
maTi kuTvnili wili. misi mcdeloba kraxiT dasrulda, Tumca Chrysler-is menejerebi
iZulebulni gaxdnen mniSvnelovnad gaezardaT aqcionerTa dividendebi.
menejerebs, muSebs da aqcionerebs Soris mogebis ganawilebis Sesaxeb
gadawyvetileba SesaZloa ar gveCvenebodes eTikis sakiTxad, magram es namdvilad asea,
radgan es igivea rac dainteresebul pirTa Soris zaralis da xarjebis gadanawileba,
rodesac organizaciis saqmianoba wamgebiania. 1970 wels Chrysler TiTqmis gakotrda da
li iakoka daniSnul iqna aRmasrulebel direqtorad kompaniaSi arsebuli mdgomareobis
gaumjobesebis mizniT. iakokas xelmZRvanelobis periodSi Chrysler-Si gaTavisuflebuli
iqna 65%-ze meti menejeri da muSa; maT umetesoba wlebis ganmavlobaSi umuSevari iyo
70-ian wlebSi samanqano industriaSi arsebuli problemebis gamo. 2001 wels, Daimler-
Chrysler-ma, kompaniam, romelic Camoyalibda germanuli kompania Daimler Benz-is Chrysler-
Tan Serwymis Sedegad, kvlav ganacxada, rom kompaniis didi xarjebiTa da mis mier
warmoebul manqanebze moTxovnis vardniT gamowveuli didi danakargebis gamo
aTavisuflebda aTasobiT amerikel muSas.
iyo Tu ara muSaTa da menejerTa gaTavisufleba eTikuri? sxva kompaniaTa
menejerebs ar ganuxorcielebiaT msgavsi radikaluri RonisZiebebi. magaliTisaTvis,
AT&T-m, Eastman Kodak-ma da IBM-ma gaaTavisufles gacilebiT mcire odenobis muSa an
gaaxangrZlives gaTavisuflebis periodi, raTa SeemcirebinaT zarali sakuTari
TanamSromlebisaTvis. Hewlett Packard-s ar gauTavisuflebia arc erTi TanamSromeli
Compaq-Tan Serwymis Sesaxeb gancxadebis gakeTebamde, xolo roca gaTavisufleba
gardauvali gaxda, aRniSnul kompaniaTa menejerebis mier ganxorcielebuli
gaTavisuflebebi minimalurad mtkivneuli iyo muSebisaTvis, romelTa mimarTac
gamoyenebul iqna adreuli gaTavisuflebis programebi, romliTac muSebi iRebdnen srul
sapensio uflebebs adreuli gaTavisuflebis SemTxvevaSi. daqiravebulTaTvis zaralis
Semcirebis mizniT, muSebs agreTve gadauxades kompaniaSi maTi muSaobis wlebis
Sesabamisi erTi an ramodenime Tvis xelfasi. aRniSnuli politikis gatareba Hewlett
Packard-s milionobiT dolari daujda.
SeerTebul StatebSi kanonis mixedviT ar moeTxovebaT Tanxis gadaxda
gaTavisuflebisTvis, amdenad Sesabamisi gadaxdebi kompaniis maRali rgolis menejerTa
mier tipobrivi eTikuri arCevania, rac maTi organizaciuli eTikis kodeqsisa da

60
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

kulturuli Rirebulebebis sasargeblod metyvelebs. bevr menejers sjera, rom


TanamSromlebma, romlebic didi xnis manZilze muSaobdnen kompaniaSi, unda miiRon
Tanxa gaTavisuflebis Semdeg, radgan maT investicia Cades kompaniaSi _ uzrunvelhyves
kompania TavianTi unar-CvevebiTa da loialurobiT iseve, rogorc aqcioneri axdens
kompaniaSi investirebas kapitalis saSualebiT. muSebs ra Tqma unda, aqcionerebTan
SedarebiT naklebi pretenzia aqvT kompaniasTan dakavSirebiT, ramdenadac maT ar aqvT
iuridiuli Zala kompaniis sakuTrebis uflebaze. rodesac maRali rgolis menejerebi
iReben gadawyvetilebas, miscen muSebs gaTavisuflebis Semdeg Tanxa, aman SeiZleba
aqcionerebi azaralos, ramdenadac maTi dividendebidan Semosavali Semcirdeba. amgvarad,
organizaciuli resursebis gadanawilebis Sesaxeb gadawyvetilebis miReba eTikur
sakiTxs miekuTvneba. maRali rgolis menejerebma unda gaakeTon swori da Sesabamisi
arCevani, rom daabalanson sxvadasxva dainteresebuli pirebis interesebi, raSic maT
daxmarebas uwevs organizaciis eTikis kodeqsi.
eTikuri sakiTxebi seriozul safrTxes warmoadgens, rodesac menejerebis
gadawyvetileba ar imarTeba kanonis moTxovnis Sesabamisad da is, Tu ra qmedebas
mimarTavs, sruliad damokidebulia menejeris gadawyvetilebaze. dasavleT evropaSi,
organizaciebs kanonis mixedviT moeTxovebaT, daTxovnil TanamSromlebs maTi muSaobis
wlebis mixedviT aunazRauron Tanxa. germaniaSi, safrangeTSi da did britaneTSi
akonkreteben, gaTavisuflebis SemTxvevaSi ramdeni Tanxis miRebis ufleba aqvT menejersa
da muSas. menejerebis qceva gadawyvetilebis miRebisas am qveynebSi ubralod kanonis
Sesabamisia. rogorc aRvniSneT aSS-Si msgavsi kanonebi ar moqmedebs. Tumca, aSS-Si bevri
organizacia gaTavisuflebis SemTxvevaSi nebayoflobiT anazRaurebs Tanxas, bevri ki
ara. saerTod, rac ufro Raribia qveyana, ufro naklebad zrunaven gaTavisuflebul
TanamSromlebze.
menejerebi aseve eTikuri dilemis winaSe dgebian garkveul steikholderebTan
saqmiani urTierTobis SerCevisas. magaliTad, momwodeblebs SeaqvT organizaciaSi
nedleuli da elian Sesabamis anazRaurebas maTTvis misaReb droSi. zogierTi menejeri
mudmivad agvianebs Tanxis gadaxdas organizaciisaTvis fulis ufro nayofierad
gamoyenebis mizniT. aseTma praqtikam SesaZloa ziani miayenos momwodeblis Semosavals
da misi sicocxlisTvis saziano aRmoCndes.
organizacia, romelic aris potenciuri myidveli da garkveuli momwodeblebisgan
yidulobs didi raodenobis produqcias, SeuZlia mosTxovos momwodeblebs, Seamciron
fasebi produqciaze. Tu organizacia ase moiqceva, momwodeblebi miiReben nakleb
mogebas, xolo Tavad organizacia mets. ismeba kiTxva – aris es `biznesisTvis Cveuli~
qceva Tu is araeTikuria?
90-iani wlebis dasawyisSi, Wal-Mart-ma iqonia zewola momwodeblebze da
Seamcirebina fasebi. momwodeblebic mokle drois manZilze iZulebulni iyvnen ase
emoqmedaT, raTa SeenarCunebinaT maTi klientebi. miuxedavad amisa, usamarTlo
mopyrobam gaanawyena momwodeblebi da sabolood maT iSoves axali klientebi, riTac
Seamcires TavianTi damokidebuleba Wal-Mart-ze. momwodeblebma uari ganacxades
daexarjaT maTi resursebi im produqciis ganviTarebaze, rasac Wal-Mart-i iTxovda
maTgan. amasTanave, maT Seumcires Wal-Mart-s miwodeba, riTac Seamcires sakuTari
xarjebi. rodesac Wal-Mart-is menejerebma gaacnobieres, ra moxda, mixvdnen, rom unda
emuSavaT maT momwodeblebTan da epovaT gza, ris saSualebiTac yvela CarTul mxares
Semcireboda xarjebi.
ganvixiloT sxva saxis magaliTi. warmovidginoT rom momwodebeli, danaxarjebis
Semcirebisa da mogebis gazrdis mizniT, organizacias, romelsac amaragebs, farulad
umcirebs resursebis xarisxs. aseTi qmedeba aSkarad araeTikuria, ramdenadac
motyuebiTa da upatiosno gziT xdeba. Tu momwodeblebi dabla sweven maTi produqciis

61
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

xarisxs da produqciis SemZeni organizacia amas aRmoaCens, araeTikuri momwodeblebi,


cxadia, dakargaven klientebs. aqedan gamomdinare, bevri momwodebeli Tavs ikavebs
araeTikuri qcevisagan. miuxedavad amisa, zogierTi kompania araeTikurad iqceva,
gansakuTrebiT roca fiqroben, rom klientebTan mudmivi urTierToba ar eqnebaT. erT-
erTi mizezi, ratomac McDolald’s itovebs saavtomobilo gzebze misi restornebis
sakuTrebis uflebas, aris SiSi, rom arakeTilsindisieri frenCaizerebi momxmarebels
cudi xarisxis sakvebs mihyidian, radganac miaCniaT, rom igive klientebs metad veRar
ixilaven. es rom momxdariyo, McDolald’s–is reputacia Seilaxeboda.
klientebi arian steikholderebis kritikuli jgufis warmomadgenlebi. rogorc
pirvel TavSi aRvniSneT, organizaciebis sicocxlisunarianoba maTzea damokidebuli.
klientebs aqvT ufleba, organizaciisgan moelodnen iseTi saqonlisa da momsaxurebis
miRebas, romelic maT zians ar moutans. kanonebis mTeli kompleqsuri sistema icavs
momxmareblebs aSS-Si da maT aqvT kanonieri ufleba moiTxovon daxmareba, Tu
organizaciebi maT saSiS produqcias miawvdian.
adgilobrivi sazogadoeba da saerTod moqalaqeebi, dainteresebulebi arian
menejerebis mier miRebuli gadawyvetilebis eTikurobaSi. qalaqis skolebis sistemis
Tu policiis departamenetis xarisxi, qalaqis gare ubnebSi ekonomikuri mdgradoba da
zogadad misi mdgomareoba, damokidebulia organizaciebis menejerebis mier miRebul
gadawyvetilebebze. magaliTad kompania Kellogg aris mTavari damqiravebeli miCiganis
Statis qalaq beTl qriqSi da mis mier miRebulma gadawyvetilebam, gaeTavisuflebina
800 TanamSromeli, qalaqSi gamoiwvia mniSvnelovani ekonomikuri problema, rac
gamoixateboda gadasaxadebidan miRebuli Semosavlebis, saqmiani gayidvebis da saxlebis
fasebis SemcirebaSi, ramdenadac ufro mcire raodenobis muSa iyo dasaqmebuli. rodesac
Wal-Mart-i iRebs gadawyvetilebas patara qalaqis gareubanSi gaxsnas maRazia, patara
maRaziebi xSirad amjobineben Sewyviton saqmianoba, ramdenadac am maRaziebs ar SeswevT
unari, rom konkurencia gauwion Wal-Mart-is dabal fasebs. Kellogg-is da Wal-Mart-is
gadawyvetilebebi Cveulebriv biznesgadawyvetilebebs miekuTvneba, Tu es gadawyvetileba
araeTikuria?

ratom epyrobian menejerebi araeTikurad sxva


steikholderebs?
araeTikuri qceva – qceva, romelic miRebuli standartebis an Rirebulebebis
farglebs scdeba. menejerebi gadawyvetilebis miRebisas sakuTar interesebs
organizaciis sxva steikholderebis interesebze maRla ayeneben, an cdiloben sxvisTvis
miyenebuli zianis ignorirebas. menejerebi yovelTvis eTikuri dilemis winaSe dganan,
rodesac uwevT erTi steikholderTa jgufis interesebis sxvebis interesebTan
dabalanseba da SesaZloa CaerTon araeTikur saqmianobaSi, Tu steikholderebisaTvis
miyenebuli ziani arapirdapiria an umniSvneloa im sargebelTan SedarebiT, romelsac
Tavad menejerebi an maTi organizaciebi miiReben araeTikuri qmedebis Sedegad.
zogierT qveyanaSi, magram ara aSS-Si, mTavrobis wevrebisaTvis biznesis
sawarmoeblad qrTamis SeTavazeba miRebuli praqtikaa. warmoidgineT, rom meqrTame
irwmuneba, rom amerikel menejers SeuZlia misi organizaciisTvis didi kontraqtis
gaformeba, ris Sedegadac didi premia da dawinaureba elis. im qveyanaSi, sadac es
menejeri bizness eweva, meqrTameoba kanonis sawinaaRmdego qmedebad ar iTvleba; misi
konkurentebic dakavebulni arian meqrTameobiT da amiT aravis adgeba ziani. aris Tu
ara aseTi saxis meqrTameoba araeTikuri qceva da aSS-s mTavrobas aqvs Tu ara imis
ufleba, sazRvargareT mcxovrebi aSS-s moqalaqis mier Cadenili es qmedeba
arakanonierad CaTvalos? rogorc zemoT aRvniSneT, ojaxi, aRzrda da religia exmareba

62
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

adamianebs, iswavlon swori da araswori qcevis garCeva da isic, Tu rogor gaxdnen


sazogadoebisaTvis sasargeblo wevrebi. menejerebs, romlebic msgavs situaciebSi Tavs
uflebas aZleven sakuTari interesebis sasargeblod miiRon gadawyvetileba da
ignorireba gaukeTon sazogadoebis eTikas, xSirad mwiri an ganuviTarebeli
individualuri eTikis kodeqsi gaaCniaT.
menejerebisa da muSebis mier araeTikuri qcevis mizezi SesaZloa iyos ara
mxolod sakuTari interesebi, aramed aseve zewolis grZnoba garkveul situaciaSi
yofnisas. zogjer sxva menejerebis (kerZod, maRal rangis menejeris) qcevam SesaZloa
menejerebs ubiZgos araeTikuri saqcielisaken. xSirad menejerebi aRmoCndebian iseT
situaciaSi, rom mudmivi zewolis qveS arian da cdiloben qveSevrdomebis mier saeWvo
gzebis gamoyenebiT daxmareba gauwion organizacias, magaliTad iseTi gzebiT, rogoricaa
ucxoeli maRali Tanamdebobis pirebis moqrTamva, klientebisaTvis maRali fasis
daweseba an uxarisxo produqciis miwodeba. msgavs qmedebas adgili hqonda 1992 wels
kaliforniis StatSi, rodesac Sears-i daadanaSaules manqanebis SekeTebaSi zedmeti
fulis gamorTmevis gamo. aRmoCnda, rom mZime finansuri mdgomareobis gaumjobesebis
mizniT, Sears-ma Seqmna premiuli sistema, rac SemdegSi mdgomareobda _ manqanebis
SemkeTeblebs unda daerwmunebinaT klientebi, rom maTi manqana saWiroebda SekeTebas,
rac sruliad moklebuli iyo WeSmaritebas. am skandalis Semdeg Sears-ma Secvala
dawesebuli premiebis sistema, Tumca mas Semdeg, rac kompaniis reputacias didi zarali
miadga.

ratom unda moiqcnen menejerebi eTikurad?


menejerebi da sxva dainteresebuli pirebi unda SeewinaRmdegon zewolas,
romelic maT araeTikuri qcevisa da farTod aRiarebuli sazogadoebrivi standartebisa
da Rirebulebebis ignorirebas aiZulebs, radganac maTi araeTikuri qceva sxvebs zians
moutans. sad aris am zianis wyaro?
albaT saukeTeso gza imisa, rom warmovaCinoT, ra ziani moaqvs araeTikur qcevas
da ra sargebloba moaqvs eTikur qcevas, iqneba scenaris _ `ziari resursebis
tragedia~ (Tragedy of the Commons) _ ganxilva. warmoidgineT, rom sasoflo sameurneo
raionSi aris saerTo miwa, romlis gamoyenebazec yvelas Tanabari ufleba aqvs. sakuTari
interesebidan gamomdinare, TiToeuli fermeri cdilobs maqsimalurad gamoiyenos
Tavisufali resursi da saZovrad gauSvas sakuTari saqoneli da cxvari. saboloo
jamSi aRmoCnda, rom fermerebma gamoiyenes miwa, romelic eroziis Sedegad swrafad
kargavs nayofier fenas da unayofo xdeba. individebis mier sakuTari interesebisaTvis
ganxorcielebul qmedebebs, romelic ar iTvaliswinebs sazogadoebriv interesebs,
katastroful mdgomareobamde miyavs TiToeuli individi da mTeli sazogadoeba,
radganac nadgurdeba mwiri resursebi.
rogorc pirvel TavSi aRvniSneT, menejerebis erT-erTi umniSvnelovanesi amocanaa
daicvan maT daqvemdebarebaSi myofi resursebis da gamoiyenon yairaTianad. nebismieri
steikholderi _ menejerebi, muSebi, aqcionerebi, momwodeblebi – vinc aumjobesebs
sakuTar mdgomareobas sxva steikholderebis mimarT araeTikuri qmedebiT an resursebis
mopovebiT da sxvebisTvis resursebis mopovebaSi xelis SeSliT, flangavs saerTo
resursebs. Tu individebi an jgufebi moisurveben araeTikuri steikholderebis msgavsi
qcevis ganmeorebas (principiT _ `Tu mas SeuZlia, Cvenc SegviZlia amis gakeTeba~),
koleqtiuri resursebis gaflangvis done gaizrdeba da saqonlisa da momsaxurebis
sawarmoeblad saWiro isedac mwiri resursebi kidev ufro Semcirdeba. dausjeli
araeTikuri qceva stimuls aZlevs adamianebs, sakuTari interesebi sxvis uflebebze

63
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

maRla daayenon. rodesac es xdeba, sargebeli, romelsac adamianebi organizaciaSi


erToblivi muSaobis Sedegad iReben, Zalian swrafad qreba.
mniSvnelovani dasacavi RonisZiebebia Casatarebeli araeTikuri qcevis
sawinaaRmdegod, ramdenadac araeTikuri qceva iwvevs reputaciis dakargvas. reputacia,
dafaseba an maRali warmodgenis qona, rasac individebi an organizaciebi moipoveben
eTikuri qcevis Sedegad, aris udidesi kapitali. dainteresebul pirebs aqvT
fasdaudebeli reputacia, rac unda daicvan, radgan resursebis mopovebis da
cxovrebisTvis saWiro Tanxis gamomuSavebis SesaZlebloba sabolood damokidebulia maT
yoveldRiur, yovelkvireul da yovelTviur qcevaze.
Tu menejeri fuWad xarjavs resursebs da sxva mxareebs es miRebuli
standartebisgan gansxvavebulad miaCniaT, menejeris reputacia Seilaxeba. araeTikurma
qcevam SesaZloa momavalSi seriozuli problemebi warmoqmnas. cudi reputaciis mqone
menejers siZneleebi Seeqmneba sxva kompaniebSi dasaqmebis dros. aqcionerebma, romlebic
xedaven menejerebis araeTikur saqciels, SesaZloa uari Tqvan maT kompaniebSi
investirebaze, ris Sedegadac daiwevs aqciis fasi, Seilaxeba kompaniis reputacia da
menejerebis samsaxuri didi riskis qveS dadgeba.
yvela dainteresebulma pirma SesaZloa dakargos reputacia. Tu momwodeblebi
Seecdebian gayalbebuli produqciiT momaragebas, amis aRmoCenis Semdeg organizaciebi
maTTan kavSirs gawyveten, rac gamyalbebeli momwodeblebis biznesidan wasvlis mizezi
gaxdeba. gavleniani klientebi, romlebic iTxoven sasacilod dabal fasebs, xvdebian,
rom maT momwodeblebs naklebi survili eqnebaT saqmiani urTierTobis daWeris, ris
Sedegadac maTTvis resursebi ufro Znelad mosapovebeli gaxdeba. momsaxure personali,
romelic Tavs aridebs samsaxurebriv pasuxismgeblobas xvdeba, rom Znelia
gaTavisuflebis Semdeg axali samsaxuris povna. saerTod, Tu menejeri an kompania
cnobilia araeTikuri qceviT, sxva dainteresebuli pirebi maT eWvis TvaliT da
mtrulad uyureben, ris gamoc orives reputacia Zalze saeWvo xdeba. xolo, im
SemTxvevaSi, Tu menejeri an kompania cnobilia eTikuri saqmianobiT, maT kargi
reputacia garantirebuli aqvT.
Beech-Nut-i, bavSvebis sakvebis mwarmoebeli kompania, aris kompania, romelmac
dakarga reputacia. 80-ian wlebSi Beech-Nut-i gakotrebis safrTxis winaSe idga;
xarjebis Semcirebis mizniT xelSekruleba gaaforma vaSlis wvenis koncentratis
mcirexarjian momwodebelTan. mokle xanSi, Beech-Nut-is xarisxis kontrolis
menejerebma aRmoaCines, rom imis nacvlad, rom vaSlis wveni yofiliyo sufTa, is
Seicavda didi raodenobis simindis sirofs. menejerma amis Sesaxeb dauyovnebliv acnoba
maRali rgolis menejerebs. maT gadawyvites, rom ar mieqciaT yuradReba am
informaciisTvis, ramdenadac surdaT xarjebis Semcireba. maSinac ki, rodesac
kontrolis menejerma amis Sesaxeb sazogadoebas amcno, maRali rgolis menejerebi
konspiraciulad cdilobdnen samTavrobo gamoZiebis gacruebas da informaciisa da
simarTlis damalvas. sabolood kompania dajarimda 2 mln. aSS dolariT da maRali
rgolis menejerebis saqme TaRliTobis muxliT gadaeca sasamarTlos. Beech-Nut-is
maRali rgolis menejerebma Selaxes ara mxolod sakuTari, aramed organizaciis
reputaciac. momxmarebelma dakarga Beech-Nut-is produqciisadmi ndoba da kidev erTxel
gakotrebis piras myofi kompania Zalze iafad iyida Ralston Purina-ma, es iyo nabiji,
ramac dainteresebul pirebs udidesi ziani miayena.
xSirad, araeTikuri qceva ukanve ubrundebaT maT, vinc am qmedebiT aris
dakavebuli. Tu yvela dainteresebuli piri gafrTxilebuli iqneba, rom droulad
SeCerdnen, radgan samomavlod es maT sargebels Seamcirebs, maSin araeTikurobis done
Semcirdeba. eTikuri standartebi, damokidebulebebi da wesebi exmareba TiToeul
adamians da saerTo jamSi ki qveyanas Rirebulebebis da simdidris gazrdaSi. qveynebi

64
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

ufro eTikurebi xdebian, rodesac mdidrdebian, ramdenadac xalxi xedavs maTi qcevis da
garSemo myofi adamianebis qmedebis Sedegebs.

organizaciis eTikis kodeqsis wyaroebi


eTikis kodeqsi aris formaluri standartebi da wesebi dafuZnebuli
samarTlianobisa da usamarTlobis Sesaxeb rwmenaze, ris gamoyenebac daexmarebaT
menejerebs steikholderebis interesebTan dakavSirebiT miiRon Sesabamisi
gadawyvetilebebi. eTikuri standartebi aerTianebs xedvas iseTi cnebebis Sesaxeb,
rogoric aris samarTlianoba, Tavisufleba, Tanasworoba (ix. cxrili 3.1). organizaciis
eTikis kodeqsi gamomdinareobs organizaciul garemoSi arsebuli sami ZiriTadi
principuli wyarodan: organizaciis menejerebisa da TanamSromlebis socialuri eTika,
profesiuli eTika da individualuri eTika (ix. naxazi 3.1).

suraTi 3.1. organizaciis eTikis


kodeqsis wyaroebi

socialuri eTika - sazogadoebis


kanonebSi arsebuli Rirebulebebi
da standartebi, Cveulebebi,
gamocdileba da normebi.

organizaciis eTikis kodeqsi


gamomdinareobs

profesiuli
profesiuli eTika
_Rirebulebebi da standartebi, individualuri eTika _
romlebsac iyeneben menejerebi piradi Rirebulebebi da
standartebi, rac aris ojaxis,
da momsaxure personali iyenon
megobrebis, aRzrdisa da
Sesabamisi qcevis Sesaxeb mniSvnelovan sazogado-ebriv
gadawyvetilebis miRebisas. institutebSi CarTulobis Sedegi

socialuri eTika aris standartebi, romelic aregulirebs sazogadoebis


wevrebis mier erTmaneTTan iseTi sakiTxebis mogvarebas, rogoric aris patiosneba,
samarTlianoba, siRaribe da adamianis uflebebi. socialuri eTika warmoiSva
sazogadoebrivi kanonebidan, Cveulebebidan da praqtikidan, aseve adamianebTan
urTierTobisas moqmedi dauwereli kanonebidan, Rirebulebebidan da normebidan.
adamianebi garkveul qveynebSi SeiZleba avtomaturad iqceodnen eTikurad, radgan maT
gaTavisebuli aqvT is Rirebulebebi da normebi, rac zustad gansazRvravs, rogor unda
moiqcnen garkveul situaciaSi. ra Tqma unda, yvela Rirebuleba da norma ar aris
gaTavisebuli maTSi. sazogadoebaSi biznesis warmoebis tipobrivi gza da kanonebi,
romlebic meqrTameobas da korufcias uSlis xels, aris im xalxis mier miRebuli da
gatarebuli gadawyvetilebebis Sedegi, romelTac aqvT ufleba gansazRvron, ra aris
marTebuli.

65
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

socialuri eTika sxvadasxva sazogadoebaSi sxvadasxvagvaria. magaliTad, aSS-sTvis


misaRebi eTikuri standartebi sxva qveynebSi miuRebelia. Raribi qveynebisaTvis
meqrTameoba yoveldRiur praqtikaSi gamoiyeneba saqmeebis warsamarTavad, Tundac
telefonis dasayeneblad an kontraqtis gasaformeblad. aSS-Si da dasavleT evropis
bevr qveyanaSi meqrTameoba araeTikur da xSirad ukanono qmedebad iTvleba.
socialuri eTika akontrolebs individebisa da organizaciebis moqmedebas im
sakuTari interesebiT, romlebic saSiSroebas uqmnis sazogadoebis saerTo interesebs.
kanonebi ganmartavs ra aris kargi an Sesabamisi biznesisaTvis, ramac SeiZleba sargebeli
moutanos yvelas. organizaciebs Soris adgili aqvs Tavisufal da patiosan
konkurencias, rodesac kanonebi da wesebi zegavlenas axdens am sferoze da
gansazRvravs garkveul situaciebSi romeli qcevaa misaRebi da romeli miuRebeli.
magaliTad, menejerisaTvis eTikuria sxva kompaniis menejerebisaTvis konkurenciis gaweva
maRali xarisxis an dabali fasis produqciis gamoSvebis saSualebiT, magram
araeTikuria (an ukanono) konkurentis produqciis Sesaxeb cru informaciis
gavrceleba, maRaziebis moqrTamva konkurentebis produqciis bazridan gandevnis mizniT
an konkurentis qarxnis afeTqeba.

profesiuli
profesiuli eTika
profesiu
profesiuli eTika. profesiuli eTika aris standartebi, romelic
gadawyvetilebis miRebis procesSi aregulirebs profesiebis warmomadgenlebis,
menejerebis da momsaxure personalis mier gadawyvetilebis miRebis process, im
SemTxvevaSi rodesac ar aris cxadi, rogor unda moiqcnen. samedicino eTika karnaxobs
eqimebs da eqTnebs, rogor moepyron klientebs. eqimebisgan moelian mxolod saWiro
samedicino procedurebis Catarebas da pacientis, da ara sakuTari interesebis
Sesabamisad moqmedebas. mecnieruli kvlevis eTika moiTxovs mecnierebisagan
eqsperimentebis Catarebas da maT mier moZiebuli masalebis warmodgenas ise, rom es
daskvnebi utyuari iyos. sazogadoebis msgavsad, profesiuli dajgufebebis umetesobam
SesaZloa daawesos sasjeli eTikuri standartebis darRvevis SemTxvevaSi. eqimebi da
iuristebi SesaZloa CamoSordnen maT profesias, Tu ugulisyurod moekidebian
profesiul eTikas da sakuTar interesebs klientebis interesebze win daayeneben.
organizaciis SigniT profesiuli wesebi da normebi xSirad aregulirebs
TanamSromlebis mier, rogorebic arian iuristebi, mecnierebi da buRaltrebi,
gadawyvetilebis miRebis process da garkveul situaciebSi qmedebas, rac SesaZloa
Semdeg organizaciis eTikis kodeqsis nawili gaxdes. rodesac es xdeba, mosamsaxure
personali iTavisebs misi profesiis wesebs da normebs (rogorc amas axdens socialuri
eTikis SemTxvevaSi) da xSirad maT avtomaturad misdevs, rodesac iRebs
gadawyvetilebas, rogor moiqces. radganac adamianTa umetesoba misdevs dawesebuli
qcevis wesebs, xalxi xSirad eTikas bunebriv movlenad miiCnevs. Tumca, profesiuli
eTikis darRvevis SemTxvevaSi, magaliTad, rodesac mecnierebi ayalbeben monacemebs
produqtis saziano Sedegebis dasafarad, eTikuri sakiTxebi wina planze wamoiweva.

individualuri eTika
individualuri
individualuri eTika aris pirovnebis Rirebulebebi (orive – saboloo da
efeqturi) da damokidebulebebi, rac aregulirebs individebis sxva adamianebTan
urTierTobas. individualuri eTikis wyaro zogadad moicavs erTi ojaxis, Tanatolis
da aRzrdis gavlenas; aseve individebis xasiaTsa da gamocdilebas. mniSvnelovani
socialuri dawesebulebebis wevrobis (rogoricaa skolebi da religiuri gaerTianebebi)

66
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

saSualebiT cxovrebis manZilze miRebul gamocdilebas didi wvlili Seaqvs pirovnuli


standartebisa da Rirebulebebis ganviTarebaSi, rasac adamiani iyenebs gadawyvetilebis
miRebisas da imis gasarkvevad ra aris swori da ra ara. is warmoaCens garkveul
qmedebebs an iRebs garkveul gadawyvetilebebs. bevri gadawyvetileba an qceva, rac erT
adamians araeTikurad miaCnia, magaliTad, rogoric aris cxovelebis gamoyeneba
kosmetikuri nawarmis gamosacdelad, SesaZloa misaRebi iyos meore adamianisaTvis,
radgan maT gansxvavebuli xasiaTebi, Rirebulebebi da damokidebulebebi aqvT
(ix. me-2 Tavi).

eTikuri organizaciis kulturebi


menejerebs SeuZliaT yuradReba gaamaxvilon eTikuri qcevis mniSvnelobaze da
socialur pasuxismgeblobaze, im rwmeniT, rom eTikuri Rirebulebebi da normebi aris
organizaciuli kulturis mniSvnelovani komponenti. organizaciis eTikis kodeqsi did
daxmarebas uwevs gadawyvetilebis miRebis process, rodesac eTikuri sakiTxebi
wamoiWreba, magram menejerebs SeuZliaT erTi nabijiT win iyvnen Tu uzrunvelyofen,
rom mniSvnelovani eTikuri normebi da Rirebulebebi organizaciuli kulturis
ZiriTadi maxasiaTebeli elementebi iyvnen. magaliTad, Herb Kelleher-is da Southwest Airline-s
kultura afasebs TanamSromlis keTildReobas; rac gadaizrdeba normebSi, romlis
mixedviTac samsaxuridan gaTavisuflebebi Tavidan iqneba acilebuli. zemoaRniSnuli
eTikuri Rirebulebebi da normebi, romlebic organizaciis kulturis nawils
warmoadgens, exmareba organizaciis wevrebs Tavi Seikavon piradi interesebis
ganxorcielebisagan da gaacnobieron, rom isini arian raRac ufro mniSvnelovanis
nawili, vidre maTi sakuTari interesebia.
menejerebs aseve SeuZliaT uzrunvelyon ufro cxadi mxardaWera eTikuri
kulturis ganviTarebisaTvis. ufro da ufro gaxSirda organizaciebSi eTikis oficris
an `eTikis
eTikis ombudsmenis~ poziciis Seqmna, am organizaciebSi eTikuri qmedebebis da
procedurebis mosawesrigeblad. eTikis ombudsmeni pasuxismgebelia yvela TanamSromlis
informirebaze eTikuri standartebis Sesaxeb, iseTi sistemis Camoyalibebaze, ris
saSualebiTac moaxerxebs, Tvali adevnos, ramdenad misdeven TanamSromlebi am
standartebs da organizaciis yvela donis menejerebsa da TanamSromlebs aswavlos,
rogor imoqmedon eTikuri dilemis warmoqmnisas. ramdenadac, eTikis ombudsmens mTel
organizaciaSi aqvs uflebamosileba, nebismieri departamentis organizaciul wevrs
SeuZlia daukavSirdes mas yovelgvari dasjis SiSis gareSe, misi menejeris an
TanamSromlis mxridan araeTikuri qcevis SemTxvevaSi. aseTi sistema yvelas xels
uwyobs eTikurad moqcevaSi. amasTanave, eTikur ombudsmens SeuZlia organizaciis yvela
wevrs misces rCeva, Tu isini saeWvod miiCneven ama Tu im qcevis eTikurobas. zog
organizacias aqvs eTikis komiteti, romlis mizania eTikuri sakiTxebis Sesaxeb
rCevebiT uzrunvelyofis kompania da kompaniis eTikis kodeqsis dawera da ganaxleba.
eTikuri organizaciebis kultura aseve xels uwyobs organizaciis wevrebs
imoqmedon sazogadoebisaTvis misaRebi meTodebiT. faqtiurad, Jonson & Jonson-is kompaniis
menejerebi imdenad seriozulad udgebian sazogadoebis winaSe pasuxismgeblobis sakiTxs,
rom maTi organizacia xSirad aris magalTi imisa, Tu rogori unda iyos sazogadoebaze
pasuxismgebeli firma. Jonson & Jonson-is kredo (ix. naxazi 3.2) aris erT-erTi gza, risi
saSualebiTac socialur pasuxismgeblobas Jonson & Jonson-Si didi mniSvneloba eniWeba.

67
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

naxazi 3.2 Jonson & Jonson-is kredo

Cveni kredo
Cven gvjera, rom upirvelesad pasuxismgeblebi varT eqimebis, eqTnebis da
pacientebis, dedebis da mamebis da yvela im adamianis winaSe, vinc Cveni produqciiTa da
momsaxurebiT sargeblobs. maTi moTxovnilebebis maRal doneze dakmayofilebis mizniT Cven
SevecdebiT yvelafris gakeTebas. Cven mudmivad unda SevecadoT SevamciroT xarjebi, raTa
movaxerxoT misaRebi fasebis daweseba. klientebis, iseve, rogorc Cveni momwodeblebis
SekveTebi unda Sesruldes dauyovnebliv da zustad.. Cvens momwodeblebs da
distributorebs unda hqondeT imis saSualeba, rom miiRon sakmarisi mogeba.
pasuxismgeblebi varT Cveni TanamSromlebis, im kacebis da qalebis winaSe,
romlebic muSaoben CvenTan mTeli msoflios masStabiT. TiToeuli maTgani unda aRviqvaT
rogorc individi. pativi unda vceT maT Rirsebebs da vaRiaroT maTi damsaxureba. maT
samsaxurebSi unda hqondeT usafrTxoebis SegrZneba. kompensacia unda iyos samarTliani da
adekvaturi, samuSao pirobebi _ sufTa, mowesrigebuli da usafrTxo. unda vifiqroT,
rogor SeiZleba davexmaroT TanamSromels, romelic valdebulia ojaxis winaSe.
TanamSromlebma Tavisuflad unda SeZlon winadadebebis da SeniSvnebis warmoTqma. unda
hqondeT muSaobis, ganviTarebis da kvalifikaciis amaRlebis Tanabari ufleba. Cven unda
uzrunvelvyoT kompetenturi marTva, xolo maT ubralod unda imoqmedon eTikurad.
pasuxismgebeli varT sazogadoebis winaSe, sadac vcxovrobT da vmuSaobT, aseve
msoflio sazogadoebis winaSe. Cven unda viyoT kargi moqalaqeebi _ kargi muSaobisa da
qvelmoqmedebis mxardamWerni, aseve gadasaxadebis patiosnad gadamxdelebi. Cven xeli unda
SevuwyoT samoqalaqo mdgomareobis, janmrTelobis da ganaTlebis gaumjobesebas. unda
uzrunvelvyoT sakuTrebis dacva, romelsac viyenebT, davicvaT garemo da bunebrivi
resursebi.
Cveni saboloo pasuxismgebloba mimarTulia dainteresebuli pirebisadmi.
saqmianobis Sedegad unda miviRoT mniSvnelovani sargebeli. axali ideebis safuZvelze
unda CavataroT eqsperimentebi. unda Catardes kvlevebi, ganviTardes inovaciuri
programebi da Secdomebze moxdes pasuxisgeba. unda moxdes axali teqnikis SeZena, axali
momsaxurebiT uzrunvelyofa da axali produqciis warmoeba. unda Seiqmnas rezervebi
rTuli periodebis gadasatanad. rodesac Cven vmoqmedebT am principebis Sesabamisad,
aqcionerebma unda miiRon samarTliani Semosavali.

Semdeg rubrikaSi `eTika qmedebaSi~ ganxilulia, rom Jonson & Jonson-is


organizaciis eTikuri kultura uzrunvelyofs kompanias da mis sxvadasxva
dainteresebul jgufs bevri sargebliT.

eTika qmedebaSi

Jonson & Jonson-is eTikuri kultura

Jonson & Jonson-i ise kargad aris cnobili Tavisi eTikuri kulturiT, rom Harris
Interactive-isa da niu-iorkis reputaciis institutis mier zedized ori wlis
ganmavlobaSi Catarebulma 26 000-ze meti momxmareblis gamokiTxvam Jonson & Jonson-i
saukeTeso korporaciad daasaxela. Jonson & Jonson-i momdinareobs ojaxuri biznesidan,
romelsac xelmZRvanelobda generali robert vud jonsoni. 30-ian wlebSi igi
farmacevtuli da samedicino produqciis msxvili mwarmoebeli gaxda. adasturebda ra
menejeris rols eTikuri organizaciuli kulturis SeqmnaSi, robert vud jonsoni
xazs usvamda eTikis mniSvnelobas da steikholderebisadmi pasuxismgeblobas. man dawera
kompaniis pirveli kredo 1943 wels.

68
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

es kredo dResac warmoadgens gzamkvlevs, romliTac xelmZRvaneloben Jonson &


Jonson-is TanamSromlebi da romelSic xazgasmulia kompaniis valdebuleba misi
mravalferovani steikholderebisadmi, yuradRebaa gamaxvilebuli organzaciis pirvel
valdebulebaze eqimebis, eqTnebis, pacientebis da momxmareblebisadmi,. am jgufebis
Semdeg modian distributorebi, TanamSromlebi, sazogadoeba da mxolod Semdeg _
aqcionerebi. Jonson & Jonson-is kredom kargi samsaxuri gauwia menejerebsa da
TanamSromlebs da uxelmZRvanela Zneli gadawyvetilebebis miRebis procesSi, rogoric
iyo 1982 wels tailenolis kafsulebis amoReba aSS-s bazridan (cianidiT gajerebuli
kafsulebis gamoyenebis Sedegad CikagoSi 7 adamiani gardaicvala).
Jonson & Jonson-Si sargebelze win yovelTvis momxmareblis keTildReobas ayeneben.
daaxloebiT 20 wlis win, mzis gamosxivebiT gamowveuli mavne zemoqmedeba
dRevandelTan SedarebiT metnaklebad iyo sazogadoebisaTvis cnobili da Jonson&Jonson-
is sabavSvo zeTs garujvis mizniT iyenebdnen. im periodSi sabavSvo zeTis produqciis
menejeri karl spaldingi, maRali rgolis menejerebTan akeTebda prezentacias sabazro
gegmebis Sesaxeb, rodesac Jonson & Jonson-is prezidentma devid klarma axsena, rom
garujva SesaZloa janmrTelobisaTvis ar iyos sasargeblo. dagegmili axali sabazro
kampaniis dawyebamde spaldingma gadaxeda garujvasTan dakavSirebul janmrTelobis
sakiTxebs da aRmoaCina mtkicebulebebi, romlis mixedviTac janmrTelobasTan
dakavSirebuli problemebi metwilad gamowveulia mzis gamosxivebiT. miuxedavad imisa,
rom mtkicebuleba ar iyo saboloo, spaldingma rekomendacia gauwia, rom Jonson &
Jonson-s bazarze aRar gaetana sabavSvo zeTi, rogorc gasarujad gamosayenebeli
saSualeba. am gadawyvetilebis Sedegad kompaniis mier sabavSvo zeTis gayidvebma 50%-iT
daiwia, rac 5 mln. aSS dolaris danakargs Seadgenda. Jonson & Jonson-is kulturis
eTikuri Rirebulebebi da normebi, gamoxatuli mis kredoSi, xelmZRvanelobda karl
spaldings kritikul situaciaSi mieRo swori gadawyvetileba.
eTikur kulturasa da gamorCeul reputacias sargebeli moaqvs
organizaciisaTvis da amasTanave exmareba TanamSromlebs swori gadawyvetilebis
miRebaSi. Jonson & Jonson-is vice-prezidentma kadrebis mozidvis sferoSi jin hamveim,
aRmoaCina, rom maTi kompaniis reputacia amartivebs axali kadrebis mokrebas da izidavs
mravalferovan samuSao Zalas. rodesac organizacia kargi reputaciiT sargeblobs,
TanamSromlebi xSir SemTxvevaSi naklebad zrunaven sakuTari interesebis
ganxorcielebaze da moqmedeben araeTikurad. Jonson & Jonson-is menejerebi fiqroben, rom
rodesac kompaniis TanamSromlebi ar iReben qrTams, kompaniasac patiosani kompaniis
reputacia aqvs. Jonson & Jonson-is msgavsi kompaniebi sxvadasxva steikholderebs
sxvadasxvanairi gziT moutanen sargebels.

samuSao Zalisa da garemos mravalferovnebis zrda


ukanaskneli 30 wlis ganmavlobaSi menejmentSi erT-erT yvelaze mniSvnelovan
sakiTxad miiCneva samuSao Zalis mravalferovnebis zrda. mravalferovneba aris sxvaoba
adamianebs Soris asakis, sqesis, rasis, eTnikurobis, religiis, seqsualuri
orientaciis, socialur-ekonomikuri mdgomareobis da unarianobis/uunarobis mixedviT
(ix. naxazi 3.3). mravalferovneba win swevs mniSvnelovan eTikur da socialuri
pasuxismgeblobis sakiTxebs. am sakiTxebs organizaciebisTvisac gadamwyveti mniSvneloba
aqvs. Tu kargad ar aris marTuli am problemam SesaZloa organizacia muxlebze
daaCoqos, gansakuTrebiT Cvens mzard globalur samyaroSi.

69
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

naxazi 3.3 samuSao Zalis mravalferovnebis


mravalferovnebis wyaroebi

arsebobs ramdenime mizezi, ris gamoc mravalferovneba aris mwvave problemac da


popularuli sakiTxic presisaTvis da organizaciebisa da menejerebisaTvis:

• mraval sazogadoebaSi arsebobs maRali eTikurobis moTxovnileba, rom


gansavavebul adamianebs hqondeT Tanabari saSualebebi da maT samarTlianad da
patiosnad moepyron. usamarTlo mopyroba arakanonierad iTvleba.
• mravalferovani samuSao Zalis efeqturad marTvam SesaZloa gaaumjobesos
organizaciuli mwarmoebluroba. menejerebi, romlebic organizaciaSi efeqturad
marTaven mravalferovan samuSao Zalas, sxva menejerebsac aseTi qcevisaken
ubiZgeben da miuTiTeben, rom aseTi Zala mniSvnelovani resursia, rac
organizacias konkurentuli upiratesobis mopovebaSi exmareba.
• arsebobs realuri mtkicebulebebi imisa, rom gansxvavebul individebs samuSao
adgilze usamarTlod epyrobian, rac mikerZoebulobis, stereotipebis da
daufaravi diskriminaciis Sedegia. erT kvlevaSi, Tanabrad kvalificirebuli
qalebis da kacebis monacemebi iqna gadagzavnili filadelfiis maRalanazRaurebad
restoranSi. miuxedavad Tanabari kvalifikaciisa, monacemebis mixedviT
gasaubrebisTvis 2-jer meti kaci SearCies, vidre qali da samsaxuric 5-jer met
kacs SesTavazes. meore kvlevis mixedviT, qalebic da kacebic darwmunebulebi
arian, rom qalebs ufro nakleb xelfass miscemen vidre kacebs; es kvleva
SesaZloa iyos nawilobrivi axsna imisa, rom kacebisa da qalebis anazRaurebas
Soris didi sxvaoba mudmivad arsebobs. federaluri e.w. `minis Weris~ komisiis
angariSSi miTiTebulia, rom afrikuli warmoSobis amerikelebisTvis Zalze
Znelia samsaxurebrivi dawinaureba da maRali Tanamdebobis dakaveba, azielebi
miCneuli arian teqnikur muSakebad, xolo laTinoamerikelebi nakleb
ganaTlebulebad, vidre sxva umciresobebis warmomadgeneli jgufebi. (termini
`minis
minis Weri~ gulisxmobs uxilav barierebs, romelic iqmneba umciresobebisa da
qalebis winaaRmdeg maRal Tanamdebobebze daniSvnisas).

sanam ganvixilavT yvela im sakiTxs, romlebic mravalferovnebis efeqturad


marTvasTan aris dakavSirebuli, Cven unda ganvixiloT Tu ramdenad mravalferovani
xdeba aSS-s samuSao Zala (ix. naxazi 3.4).

70
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

naxazi
naxazi 3.4

2008: aSS-
aSS-s axali samuSao Zalis miRebis prognozi

TeTri
kacebi
30%

qalebi da
sxva
feris
adamianebi
70%

asaki
aSS-s 2000 wlis monacemebis mixedviT aqaur macxovreblebis saSualo asaki aris
yvelaze maRali, rac ki odesme yofila – 35.5 weli, rac 1990 welTan SedarebiT 2,5-
wliT gaizarda. 45-54 wlis asakis adamianebis raodenobam am periodSi swrafad moimata
(37.7 milionamde 2000 wels). 1964 wels gamocemuli samoqalaqo uflebebis aqti, Tavi
VII da asakobrivi diskriminacia, 1967 wels gamocemul dasaqmebis aqtSi, aris
federaluri kanonebis ZiriTadi punqti, riTac ikrZaleba asakobrivi diskriminacia.
cxrili 3.2 ajamebs ZiriTadad muSaobis Tanabari uflebebis kanonmdeblobas, rac
krZalavs sxvadasxva jgufebis diskriminacias (Cven federaluri dasaqmebis
kanonmdeblobaze ufro vrclad me-12 TavSi visaubrebT).

cxrili 3.2 ZiriTadi kanonebi Tanabari SesaZleblobis Sesaxeb,


Sesaxeb, romlebic moqmedebs
adamianri resursebis menejmentze

weliwadi kanoni aRwera


moiTxovs, rom qals da mamakacs, romlebic asruleben
1963 Tanabari gadaxdis aqti
Tanabar samuSaos, mieces Tanabari anazRaureba.
samsaxurebrivi gadawyvetilebebis miRebisas krZalavs
samoqalaqo uflebebis VII
1964 diskriminacias rasis, religiis, sqesis, feris an
Tavi
erovnuli warmomavlobis safuZvelze.
dasaqmebis aqtSi asakis krZalavs 40 wels gadacilebuli asakis samuSao Zalis
1967
diskriminacia diskriminacias da zRudavs savaldebulo pensiaze gasvlas.
samsaxurebrivi gadawyvetilebebis miRebisas krZalavs
orsulobis diskriminaciis
1968 qalebis diskriminacias orsulobis, bavSvis gaCenis da
aqti
samedicino mdgomareobis safuZvelze.
samsaxurebrivi gadawyvetilebebis miRebisas krZalavs
unarSezRuduli amerikelebis unarSezRuduli pirebis diskriminacias da sTxovs
1990
aqti TanamSromlebs xeli Seuwyon unarSezRudul muSebis
samuSaos SesrulebaSi.
krZalavs diskriminacias (rogorc mocemulia VII TavSi)
da nebas rTavs dasajon da aanazRaurebinon zarali,
1991 samoqalaqo uflebebis aqti
amasTanave aunazRauron gamomuSavebuli xelfasi
saerTaSoriso diskriminaciis SemTxvevaSi
moiTxovs TanamSromlebis uzrunvelyofas 12 kviriani
ojaxuri da samedicino ufaso SvebulebiT, samedicino da ojaxuri mdgomareobidan
1993
Svebulebis aqti gamomdinare, rac moicavs mamad gaxdomas da ojaxis
wevrebis avadmyofobas.

71
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

mosaxleobis dabereba menejerebs aiZulebs iyvnen fxizlad, raTa ar dauSvan


TanamSromlebis asakobrivi diskriminacia. ufro metic, menejerebma unda danergon iseTi
procedurebi da wesebi romlebic uzrunvelyofen yvela TanamSromlis Tanabar
uflebebs asakis miuxedavad, rogorc es miTiTebulia rubrikaSi “aqcenti
mravalferovnebaze”.

aqcenti mravalferovnebaze
aqvs Tu ara adgili asakobriv diskriminacias fordSi?
ford motorsis kompaniis erT-erTi iniciativa iyo 1999 wels kompaniaSi
sxvadasxva jgufebis gazrda, raTa momxdariyo kadrebis axalgazrda menejmentiT
Canacvleba da fordis kulturis cvlileba axali teqnologiebiTa da axali bazrebiT.
fordma Tavisi 18 000 anazRaurebadi TanamSromlisaTvis Seqmna Sesrulebuli samuSaos
Sefasebis axali sistema (ix. Tavi 12). supervaizerebs moeTxovebodaT TiToeuli
daqvemdebarebuli piris wliurad Sefaseba Semdegi sistemiT – A, B, an C. TanamSromlebi,
romlebic miiRebdnen C-s, ver daimsaxurebdnen momatebul xelfass an dawinaurebas,
xolo mas, vinc meore welsac igive Sedegs gaimeorebda, emuqreboda Tanamdebobrivi
CamoqveiTeba an daTxovna. 2000 wels, fordma supervaizerebisagan moiTxova
daenawilebinaT `niSnebi~ ise, rom maTi TanamSromlebis 10%-s mieRo A, 80%-s B, xolo
darCenil 10%-s _ C. 2001 wels, fordma Camoayaliba sistema, romelic moiTxovda A-s
10%-s, B-s 85%-s, da C-s 5 %-s.
rogor miiRes Sefasebis es sistema menejerebma, romlebzec imoqmeda
Sesrulebuli samuSaos amgvarma Sefasebam? ra Tqma unda uaryofiTad. 42-ma
TanamSromelma orjer Seitana sasamarTloSi saqme fordis winaaRmdeg, sadac mas
adanaSaulebdnen asakovani TanamSromlebis gaTavisuflebis mizniT axali sistemis
gamoyenebaSi. am TanamSromlebis advokatebi acxadebdnen, rom fordma asakovan
TanamSromlebs stereotipad CauTvala Znelad cvlileba da siaxleebis ver aTviseba da
amgvarad, gadawyvita maTi raodenobis Semcireba organizaciaSi. ganvixiloT jon
vairvozis SemTxveva. rodesac es 60 wlis menejeri iRebda monawileobas fordis Six
Sigma programaSi xarisxis gaumjobesebis mizniT, man moipova `Savqamrianis~ statusi
(`Savqamrianebi~ samuSaos asruleben maRal doneze, arian liderebi da maTematikisa da
statistikis eqspertebi). rogorc `Savqamriani~, vairvozi muSaobda axali produqciis
prototipebis ganviTarebis gamoyenebis procedurebis gaumjobesebaze. is iyo
Sokirebuli, rodesac miiRo niSani C. misi sityvebiT, Sefasebis process `ar axasiaTebda
aranairi obieqturi kriteriumi~.
jgufur saCivarTan dakavSirebuli sasamarTlo procesebis Sedegebi sabolood
jer ar dasrulebula. amasTanave, menejerebis damokidebuleba maTi samuSaos mimarT
gauaresebulia, ramdendac axali Sesrulebis Sefasebis sistema ubiZgebs maT
damokidebulni iyvnen subieqtur Sedarebebze da ara obieqturad Sesrulebis
kriteriumze. fordi imedovnebda, rom axali sistema daexmareboda susti
Semsruleblebis daTxovnaSi da axali gundis dawinaurebaSi. zogierT menejeri Tvlis,
rom absurdulia am sistemaze dayrdnobiT samuSao gundis Seqmna, vinaidan masSi
monawileebi erTmaneTis winaaRmdeg iqnebodnen ganwyobilni. rogorc pem Traketi, 48
wlis menejeri, romelic monawileobda sasamarTlo procesSi, ambobs: : `es yvelaferi
iwvevs sakuTar tyavze zrunvas da ara momxmarebelze da konkurenciaze fiqrs…. . .
xalxi mudmivad erTmaneTs uTvalTvalebs d jaSuSobs~.

72
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

sqesi
sqesi
qalebi da kacebi aSS-s samuSao Zalis TiTqmis Tanabar raodenobas warmoadgenen
(aSS-s samuSao Zalis daaxloebiT 54%-s Seadgenen kacebi, xolo 46%-s qalebi), Tumca
qalebis wliuri saSualo xelfasi Seadgens – 18,996 aSS dolars, xolo kacebis –
30,132 aSS dolars. xelfasis sxvaoba sqesis mixedviT aSkaraa, iseve rogorc `minis
Weri~. Catalyst-is (arasamTavrobo organizacia, romelic ikvlevs biznesSi dasaqmebul
qalebs) monacemebis mixedviT, qalebi, romlebic muSaoben menejeris Tanamdebobaze da
specialobis mixedviT, Seadgenen TanamSromlebis daaxloebiT 49%-s, aSS-s 500
udidesi korporaciis maRali rangis menejerTa 12%-s, yvelaze maRali gamomuSavebis
mqoneebis mxolod 4%-s, mTlianad amerikis umaRles rangis menejerebis 6.2%-s (mag.,
aRmasrulebeli direqtori an vice-prezidentis Tanamdebobebi). 5%-ze naklebi qalia
dakavebuli fortunis mier SerCeuli 500-ze meti kompaniidan aRmasrulebeli
direqtoris Tanamdebobaze. es qalebi, rogoric aris andrea iungi, Avon Product-isa
aRmasrulebeli dieqtori, karli fiorina, Hewlet-Pakard-is aRmasrulebeli direqtori,
miiCnevian mamakacebis donis menejerebad da xSirad arian mediis yuradRebis centrSi.
qalebi aseve xSirad ar arian warmodgenili direqtorTa sabWoSi, maT kompaniebis
gamgeobebSi ukaviaT mxolod 12%. rogorc Seila uelingtoni, katalistis prezidenti,
aRniSnavs, `qalebi an akontroleben, an gavlenas axdenen momxmareblebis mier
warmoebul yidvaze, ase rom mniSvnelovania maTi gamgeobaSi warmodgena~.
es statistikuri monacemebi gansakuTrebiT gulsatkenia, rodesac ganvixilavT
sakonsultacio firmebis mier Catarebul kvlevebs, romlebic gviCvenebs, rom qali
aRmasruleblebi aRematebian maT mamakac kolegebs iseTi unarebiT, rogoricaa _ sxvebis
motivireba, komunikaciis xelSewyoba, maRalxarisxiani samuSaos Sesruleba, da kargi
mosmenis unari. Hagberg Group-ma warmoadgina safuZvliani kvleva sxvadasxva sawarmoebis
425 maRali donis aRmasrulebeli direqtoris Sesaxeb. TiToeuli aRmasrulebeli
Sefasebuli iyo daaxloebiT 25 adamianis mier, da aRmoCnda, rom reitingiT qalebi
ufro maRla iyvnen, vidre kacebi. am kvlevebis Semdeg sakiTxavia, ratom agrZelebs
`minis Weri~ qalebis biznesSi dasaqmebis ganviTarebis SezRudvas.

rasa da eTnikuroba
aSS-s mosaxleobis aRweris biuro tipobrivad asxvavebs Semdeg rasobriv
jgufebs: amerikeli indieli an alaskeli aborigeni (adgilobrivi amerikelebi an
warmoSobiT CrdiloeTidan, centraluri an samxreT amerikidan), azielebi (warmoSobiT
Soreuli aRmosavleTidan, samxreT aziidan an indoeTidan), afrikeli amerikeli
(warmoSobiT afrikidan), adgilobrivi havaeli an wynari okeanis kunZulebis mosaxle
(warmoSobiT wynari okeanis kunZulebidan, rogoricaa – havai, guami an samoa) da
TeTrebi (warmoSobiT evropidan, Sua aRmosavleTidan, an CrdiloeT afrikidan).
espanurenovanebi sxvadasxva rasis warmomamdgenlebi SeiZleba iyvnen. espanurenovanebi,
aseve laTinosebad wodebuli, Sedgebian eTnikuri jgufisgan, romlis wevrebsac
SesaZloa hqondeT Zirebi espanurenovani kulturebis adgilebidan, rogoricaa - kuba,
meqsika, puerto riko da samxreT da centraluri amerika.
aSS-s mosaxleobis (mTlianobaSi) da samuSao Zalis rasobrivi da eTnikuri
mravalferovneba izrdeba. Sromis statistikis biuro adgens proeqts momavali
wlisaTvis mosalodneli samuSao maCveneblis zrdis Sesaxeb 10 wlis vadiT 1998
wlidan 2008 wlamde: 0.9% - TeTrebisTvis, 1.8% - afrikeli amerikelebisTvis da
3.2% _ espanelebisTvis. aSS-s 2000 wlis aRweris mixedviT, mosaxleobis 75.1% iyo

73
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

TeTri, 12.9% afrikeli amerikeli, 12.5 % espaneli da 3.6 % azieli. miCneulia, rom
meqsikeli amerikelebi Seadgenen aSS-s espanurenovani mosaxleobis 60%-ze mets.
axlaxan Catarebuli arCevnebis mixedviT, espanurenovanTa umetesoba amjobinebs
warmoSobis qveynebis mixedviT identificirebas – magaliTad, meqsikelebad, kubelebad an
salvadorelebad – vidre, zogadad espanurenovnad.
mTlianobaSi rasobrivi da eTnikuri samuSao Zalisa da mosaxleobis zrdam,
aqcenti gaakeTa mravalferovani samuSao Zalis efeqturad marTvis mniSvnelobaze. am
Tavis saSualebiT Cven aseve aqcents vakeTebT sxvadasxva warmoSobis
TanamSromlebisadmi samarTlian mopyrobaze. ratom aris es sakiTxi aseTi mniSvnelovani?
ris gakeTeba SeuZliaT menejerebs? Cven viwyebT sakiTxis farTo perspeqtividan
ganxilvas da Tu rogor moqmedebs organizaciul efeqturobasa da gadawyvetilebis
miRebaze organizaciul garemoSi mzardi rasobrivi da eTnikuri mravalferovneba.
menejerebs da organizaciebs xSirad uwevT imis gaxseneba, rom dainteresebuli
pirebi arian mravalferovanni da elian organizaciul gadawyvetilebebs da qmedebebs,
romelic aisaxeba maT mdgomareobaze. The NAACP (feradkaniani adamianebis progresirebis
erovnuli asociacia) da Children Now (advokatTa jgufi) uweven lobirebas gasarTob
industrias, raTa gazardon satelevizio programebis, mwerlobis da warmoebis
mravalferovneba. Children Now–s mier Catarebuli kvlevis Tanaxmad _ espanurenovanebi,
Seadgenen aSS-s mosaxleobis 12.5%-s (satelevizio programebis 35 mln. potenciuri
mayurebeli), magram saRamos saaTebSi (anu roca mayureblis maqsimaluri raodenobaa)
satelevizio gadacemebis mxolod 2%-s hyavs espanurenovani gmiri, rac niSnavs, rom
saRamos saaTebis SouSi 2,251 gmirdan mxolod 47 aris espanurenovani. amasTanave,
mediisa da sazogadoebrivi saqmeebis centris monacemebis mixedviT, saRamos satelevizio
sainformacio qselis wamyvanebis mxolod 1.3% aris espanurenovani korespondenti.
zewola izrdeba televiziasa da reklamis ganmcxadeblebze sxvadasxva jgufebis
CarTvis gazrdis mizniT, radgan sxvadasxva mizezebiT yuradReba gamaxvilebulia
mravalferovan mosaxleobaze, iseve rogorc televizoris mayureblebsa da
momxmareblebze. magaliTad, saxlebisa da avtomobilebis mzardi yidva asaxvas povebs
zogadad sxvadasxva jgufis mosaxleobaze. menejerebi unda iyvnen frTxilebi, raTa ar
iyvnen Sablonurebi potenciur klientebTan urTierTobisas. magaliTad, aSS-Si toiota
motorsma sajarod mouxada bodiSi senator jesi jeksons da Rainbow Coalition-s
sagazeTo reklamaSi gamosaxuli afrikeli amerikeli kacis ganTavsebisaTvis, romelsac
Toyota RAV4 jipis gamosaxuleba hqonda amotvifruli wina oqros kbilze.
Toyota-s erT-erTi konkurenti Nissan Motor Company-c mohyva zewolis qveS
sxvadasxva jgufis momxmareblebTan damokidebulebis gamo. New York Times-ma gamoaqveyna,
rom Nissan met gadasaxads uwesebda afrikel amerikel klientebs manqanebisaTvis
aRebul sesxebze, vidre TeTrkanian myidvelebs. or StatSi (merilandi da viskonsini),
sadac dafiqsirda, rom Zalian did gadasaxadebs awesebdnen, afrikeli amerikeli
momxmareblebi ixdidnen saSualod 800 aSS dolariT mets, vidre TeTrkaniani
klientebi. Nissan-is mier zedmetad dabegrilma klientebma kompanias sasamarTloSi
uCivles. maTi advokati, gari klaini, miuTiTebs, rom sxva manqanebis mwarmoebeli
kompaniebic msgavs diskriminacias ewevian. Nissan acxadebs, rom kompaniaSi diskriminacia
akrZalulia. sasamarTlo gamoitans ganaCens SemTxvevis Sedegebis Sesaxeb. aseTi
sasamarTlo saqmeebi da menejerebis da maTi organizaciebis mimarT gamogzavnili
saprotesto signalebi ara mxolod dainteresebuli pirebisadmi kargad mopyrobas unda
iTvaliswinebdes, aramed cud gavlenas axdens organizaciul efeqturobazec.
Toyota-s qmedebis sapasuxod jesi jeksoni daemuqra maT mier warmoebuli
avtomobilebis mimarT boikotis gamocxadebiT. jeksoni acxadebs: `Toyota-s mogeba

74
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

izrdeba, aseve izrdeba misi valdebuleba, bazarze profesionalurad da Rirseulad


gaitanos Tavisi produqcia.~

religia
1964 wlis samoqalaqo uflebebis aqtis VII Tavi krZalavs religiis safuZvelze
diskriminacias (iseve, rogorc rasis/eTnikurobis, warmoSobis qveynis da sqesis, ix.
cxrili 3.2). 1997 wels federalurma mTavrobam gamouSva `TeTri saxlis
saxelmZRvanelo federalur samuSao adgilze religiis Sesaxeb~. saxelmZRvaneloebi
teqnikurad mxolod federalur samsaxurebs miesadageba, mas xSirad iyeneben didi
korporaciebi. am saxelmZRvanelos mixedviT damqiravebels moeTxoveba Sqmnas pirobebi
religiuri wesebis Sesasruleblad, rogoric aris religiuri dResaswaulebis aRniSvna,
rac dakavSirebulia xarjebsa da siZneleebTan.
menejerebisaTvis mniSvnelovania, rodesac saqme exeba religiur mravalferovnebas
da maT rwmenas, imis codnas, Tu rodis aris religiuri dResaswaulebi. magaliTad, ar
unda daigegmos mniSvnelovani Sexvedrebi dResaswaulze, rodesac garkveuli rwmenis
adamianebi ar iqnebian samsaxurSi. menejerebi unda Seecadon, rom am SemTxvevaSi iyvnen
damTmobebi, imisaTvis, rom adamianebs miscen religiur dResaswaulebze daswrebis
saSualeba. lobna ismailis mixedviT, romelic aris sxvadasxva warmoSobis jgufebis
treningebis kompaniis direqtori, rodesac menejerebi aRiareben, pativs scemen da
Tundac patara SeRavaTs uweven sxvadasxva religiuri aRmsareblobis adamianebs,
TanamSromlebis loialuroba maTdami gaumjobesebulia. TanamSromlebisaTvis
samsaxuridan adre wasvla dResaswaulebis dros SesaZlebelia, TuU isini ar
gamoiyeneben Sesvenebis saaTebs dResaswaulebisaTvis dazogvis mizniT da Tu kompaniis
kalendari Sedgenilia religiuri aRmsareblobis mixedviT individualurad, raTa
sxvadasxva religiis aRmsareblebma igrZnon maTdami pativiscema da SeZlon religiuri
ritualebis Sesruleba.

SesaZleblobebi / unarSezRuduloba
1990 wels gamocemuli unarSezRuduli amerikelebis aqti (ADA) krZalavs
unarSezRudulebis diskriminacias da moiTxovs damqiraveblebisagan maTTvis Sesabamisi
pirobebis Seqmnas, raTa SeZlon samuSaos efeqturad Sesruleba. cota menejeri Tu
SeewinaaRmdegeba am kanons. menejerebi cdiloben gaataron urTierTSesabamisi politika
da procedurebi da amitom isini mravali interpretaciisa da samarTlianobis
gamowvevis winaSe dganan.
erTi mxriv, zogierTi unarSezRuduli adamiani, romelsac garantirebuli aqvs
samuSao adgili, yoymanobs gamoavlinos misi uunaroba damqiraveblebTan, ase rom maT
SeuZliaT miiRon iseTi samuSao pirobebi, rasac imsaxureben. meore mxriv, aris
SemTxvevebi TanamSromlebis mier ADA-s wesebis darRvevis, rodesac isini eZeben
gamouyenebel adgils unarSezRudulTa mosaTavseblad, romelic SesaZloa arsebobdes an
ar arsebobdes. amgvarad, ar aris gasakviri, rom ADA-s miRebam mniSvnelovnad ar
gazarda unarSezRudulebis dasaqmebis maCveneblebi. menejerebisTvis mniSvnelovani
gamowvevaa Seqmnan komfortuli garemo, sadac individebi Tavisuflad gaumxelen Tavis
moTxovnilebas menejerebs, samuSao garemoc SesaZleblobas miscems TanamSromlebs saqme
efeqturad Seasrulon da menejerebic darwmunebulni iyvnen uunaro TanamSromlebis
patiosnebaSi.

75
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

am gamowvevis misaRebad menejerebma Tavadac unda iswavlon da TanamSrolebsac


unda aswavlon unarSezRudulebTan urTierTobebi, iseve, rogorc individebis
SesaZleblobebi, romelTaTvisac unda gamoiyos samuSao adgili. 2001 wels
unarSezRudulTa kviras, hiustonis (UH) universitetis administratorebi Seecadnen
aemaRlebinaT sazogadoebis codna unarSezRudulebis Sesaxeb, maSin rodesac aseve
izrdeba amerikelebis SesaZlebloba unarSezRudulebTan urTierTobisa. UH-is
programas uwodebdnen `ifiqre SesaZleblobaze~. Ceril amoruzos, UH-is
unarSezRuduli studentebis centris direqtoris azriT, bevr adamians ar smenoda
unarSezRudulTa SesaZleblobebi da dezinformirebulebi iyvnen maTi SesaZleblobebis
Sesaxeb. magaliTad, aRniSnavs is, studentebs, romlebic ver xedaven, SeuZliaT iyvnen
gamorCeulebi sakurso namuSevrebSi. pirobebi saSualebas aZlevs aseT studentebs,
warmoaCinon maTi SesaZleblobebi, ris uflebac aqvT ADA-s saSualebiT.
amerikel unarSezRudulTa aqti samsaxurebrivi diskriminaciisagan aseve icavs
TanamSromlebs, romlebic SidsiT arian daavadebulebi. Sidsi gamowveulia adamianuri
imunodeficitis virusiT (HIV) da gadadis seqsualuri kontaqtiT, inficirebuli
nemsidan da inficirebuli sisxlidan. HIV ar vrceldeba Cveulebrivi, araseqsualuri
kontaqtidan. ignorirebiT, SiSiT an winaswari SegonebiT zogierTi adamiani cdilobs
Tavidan aicilos HIV-iT inficirebulebTan kontaqti. inficirebuli adamianebi ar
cdiloben Sidsis gavrcelebas da bevr maTgans Seswevs unari darCes Tavisi samuSaos
efeqtur Semsruleblad.
Sidsis Sesaxeb treningis Catareba daexmareba adamianebs, daZlion SiSi da aseve
uzrunvelyofs menejerebs iaraRiT, romelic aacilebs HIV-iT inficirebuli
TanamSromlebis ukanono diskriminacias. msgavsi treningebi fokusirebulia
TanamSromlebis ganaTlebaze HIV-is da Sidsis Sesaxeb miTebis dasamsxvrevad, Sesabamisi
organizaciuli politikis gamosayeneblad da HIV-iT inficirebuli TanamSromlebis
gancalkevebis da garemos uflebebis gamosakveTad, rac maT saSualebas miscems iyvnen
ufro produqtiulebi. Sidsis Seswavlis Sesaxeb treningebis saWiroebaze aqcenti
gakeTebulia zogierTi problemidan gamomdinare, rac HIV-iT inficirebuli
TanamSromlis problemebTanaa dakavSirebuli, rodesac samuSao adgilze misi
mdgomareobis Sesaxeb igeben (ix. Semdegi rubrika `aqcenti mravalferovnebaze~).

aqcenti mravalferovnebaze

ADA da HIV/ Sidsi samuSao adgilze

1992-dan 1999 wlamde, Tanabari dasaqmebis SesaZleblobis komisiam miiRo 2100-


ze meti saCivari im pirebisgan, romlebic asaCivrebdnen HIV-is gamo maTi diskriminaciis
faqts. aseTi saCivrebis simravle warmoaCens uzenaes sasamarTloebs, romlebic
akanoneben imas, rasac federaluri kanonmdebloba krZalavs _ diskriminacia HIV-is
aRmoCenis SemTxvevaSi. ufro metic, organizaciebs moeTxovebaT Seuqmnan Sesabamisi
pirobebi SidsiT daavadebulebs samuSaos Sesasruleblad. menejerebi valdebuli arian
miawodon informacia TanamSromlebs HIV-is da Sidsis Sesaxeb, daamsxvrion SidsTan
dakavSirebuli miTebi da darwmundnen, rom HIV-is safuzvelze diskriminacias adgili
ar eqneba samuSao adgilze. erT-erTi kompania, romelic cdilobs am valdebulebebis
Sesrulebas aris Home Depot-i, romelmac Cautara HIV-is Sesaxeb treningebi da miawoda
informacia 700-ze meti maRaziis menejers. msgavsi treningi Zalze saWiroa: naxevarze
metma menejerma miuTiTa, rom treningis sesiebze pirvelad miecaT SemTxveva esaubraT
Sidsis Sesaxeb.

76
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

amJamad, aSS-Si HIV-iT 900 000 adamiania inficirebuli da savaraudod


yovelwliurad daaxloebiT 40 000 miemateba. ukanaskneli SemTxvevebidan HIV-i
umetesad muSaobisunarian mosaxleobaSia gavrcelebuli (18-49 wlamde adamianebSi).
samedicino winsvla da mkurnaloba imis maniSnebelia, rom inficirebuli pirebis mzard
raodenobas aqvs SesaZlebloba, gaagrZelos muSaoba an dabrundes samuSao adgilebze,
rodesac maTi janmrTelobis mdgomareoba gaumjobesdeba. afrikaSi, samxreT da samxreT-
aRmosavleT aziaSi Sidsi epidemiurad aris gavrcelebuli. am regionis bevri
inficirebuli adamiani ver mkurnalobs, an ar aris miRebuli saTanado zomebi am
daavadebis gavrcelebis Seferxebis mizniT. msoflio janmrTelobis organizaciis
Tanaxmad, afrikaSi 23.4 mln. mozardze meti SidsiT aris inficirebuli.
aSS-Si, menejerebi da organizaciebi, romlebic ar epyrobian SidsiT inficirebul
TanamSromlebs patiosnad da ar uzrunvelyofen Sesabamisi pirobebiT (rogoric aris
drois gamoyofa eqimTan vizitisaTvis an wamlebis misaRebad), kanonierad mkacrad
daisjebian. riCard qelim, 43 wlis investor-bankirma, aRZra 75 mln. dolarianiani
saqme sasamarTloSi kanadis imperiuli komerciis bankis winaSe. qeli aRniSnavs, rom
mas miiCnevdnen SesaniSnav Semsruleblad da ufrosebisgan mis mier Sesrulebul
samuSaos, Sesabamisad, dadebiTi reaqcia mohyveboda, vidre maT ar Seityves qelis
inficirebulobis Sesaxeb. rodesac kompaniaSi gairkva, rom qeli SidsiT iyo
inficirebuli mas diskriminacias uwevdnen, daaqveiTes da sabolood samsaxuridan
gaaTavisufles. bankis warmomadgenlebi uaryofdnen am braldebebs; sasamarTloebma unda
gadawyviton dava. iseTi sasamarTlo saqmeebi, rogoric aris qelis saqme, ganapirobebs
HIV/Sidsis Sesaxeb informaciis miwodebis da treningebis Catarebis aucileblobas
samuSao adgilebze, raTa adgili ar hqodes diskriminacias da aratolerantobas.

socialur-
socialur-ekonomikuri mdgomareoba
socialur-ekonomikuri mdgomareoba exeba yvela socialur klassa da
SemosavalTan dakavSirebul faqtorebs. socialur-ekonomikuri sxvadasxvaoba (kerZod,
Semosavlis mixedviT sxvaoba) menejerebisagan naklebi SesaZleblobis mqone adamianebis
moTxovnilebisa da interesebisadmi met sifrTxiles da pasuxismgeblobas moiTxovs.
1990-ian wlebSi wamowyebulma aSS-s socialuri uzrunvelyofis reformam gazarda
zewola martoxela dedebze da sxva pirebze, romlebic saxelmwifo daxmarebas
iRebdnen, daewyoT muSaoba an dabrunebodnen samuSao adgilebs. 2000 wlis aSS-s
aRweris mixedviT, Zlier ekonomikur mdgomareobasTan TanxvedrasTan erTad, am
reformis Sedegad siRaribeSi mcxovrebi ojaxebis, bavSvebis ricxvi Semcirda. 2000
wlis dasawyisSi warmoqmnilma ekonomikurma vardnam, teroristulma safrTxeebma da
niu-iorkSi msoflio savaWro centris afeTqebam, gavlena moaxdina saSinao da
saerTaSoriso Sedegebze, Sesabamisad ekonomikur mdgomareobazec. Zlieri ekonomikuri
mdgomareobisas, ufro martivia Raribi adamianebisaTvis samsaxuris povna; magram susti
ekonomikuri mdgomareobisas, rodesac kompaniebi iTxoven TanamSromlebs, xSirad
yvelaze saukeTesoebic kargaven samsaxurs.
1990 wlidan moyolebuli aSS-s aRweris biurom gamoTvala, rom 6 825 399
ojaxis Semosavali 2000 wlisaTvis iyo siRaribis zRvarze dabali da am ojaxebidan 3
581 475-s martoxela qali uZRveboda. siRaribis zRvaris gansasazRvrad, aSS-s aRweris
biuro eyrdnoba winaswar gansazRvruli Semosavlis monacemebis zRvars, rac
gamomdinareobs ojaxis zomis, wevrTa raodenobisa da wliuri inflaciidan. ojaxi,
romlis Semosavali zRvarze dabalia, Raribad miiCneva. magaliTad, 2000 wels oTxi
wevrisagan Semdgari ojaxi, sadac 18 welze mcire asakis 2 bavSvi iyo, miiCneoda
Raribad, Tu misi wliuri Semosavali 17 463 aSS dolarze dabali iyo. rodesac muSa

77
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

gamoimuSavebs saaTSi 10 an 15 aSS dolarze naklebs, Znelia, Tu SeuZlebeli ara,


ojaxis moTxovnilebis dakmayofileba. ojaxis wevrebis matebasTan erTad iqmneba axali
problemebi, saWiroa bavSvisaTvis momvlelis povna, rom ojaxis wevrebs SesaZlebloba
mieceT meti dro dauTmon samuSaos an RamiT imuSaon, raTa Sesabamisi Semosavali
hqondeT. axali sainformacio teqnologiebi gamowvevaa RamiT dasaqmebulTaTvis,
gansakuTrebiT maTTvis, visac bavSvebi hyavT, ramdenadac es saukeTeso saSualebaa
saqmeebis sawarmoeblad 24 saaTis ganmavlobaSi.
mTeli qveynis masStabiT, asi aTasobiT mSobeli, romelTac RamiT, SabaT-kviras da
dResaswaulebze uwevT muSaoba, saWiroebs bavSvis momvlels. am saWiroebidan
gamomdinare gaixsna centrebi, sadac SeiZleba bavSvebis datoveba meTvalyureobis qveS
dRis ganmavlobaSi. magaliTad, las vegasSi sabavSvo centri muSaobs mTeli dRis
manZilze, mimdebare kazinoebSi momuSave TanamSromlebisTvis, aseve molareebisaTvis,
dilerebisTvis, eqTnebisaTvis, saavadmyofos TanamSromlebisaTvis da maTTvis, visac
saerTod Ramis cvlaSi uwevs muSaoba. rendi donahus, dacvis wevrs, romelsac uwevs
muSaoba SuaRamemde, centridan mihyavs bavSvebi samsaxuris dasrulebis Semdeg; mis
meuRlesac Ramis cvlaSi uwevs eqTnad muSaoba. aSS-Si amJamad funqcionirebs xuTi
sabavSvo centri, romelic 24 saaTis manZilze muSaobs da dagegmilia kidev 7 aseTi
centris gaxsna.
judi hardeni, romelic muSaobs aSS-s saavtomobilo warmoebis muSebis ojaxebisa
da bavSvebis zrunvis sakiTxebze, aRniSnavs, rom ojaxebis moTxovnis safuZvelze
gamoCnda bavSvebis sadReRamiso centrebis arsebobis aucilebloba. bevr mSobels
ubralod ar aqvs samuSao saaTebis arCevanis gakeTebis saSualeba, ris gamoc maT
Svilebze zrunva uwevT Ramis saaTebSi an SabaT-kviras, miuxedavad imisa, rom Svilebi
SesaZloa avad iyvnen. 1993 wels Ford Motor Company-im aaSena 24 saaTiani, 175 bavSvze
gaTvlili, bavSvebze zrunvis dawesebuleba livoniaSi, miCiganSi momuSave
adamianebisaTvis. uaxlesma gamokvlevam bavSvze zrunvis moTxovnilebis Sesaxeb aCvena,
rom iseTi qalaqebis bevri TanamSromeli, rogoricaa detroiti da kanzasi, saWiroebs
msgavs dawesebulebebs. zogierT mSobels da fsiqologs awuxebs bavSvis ojaxisgan
amdeni xniT, kerZod ki RamiT, gancalkevebisgan gamowveuli usiamovno SegrZneba. bevri
dameTanxmeba, rom mSoblebisaTvis aseTi qmedeba aris saWiroebiT da ara arCevaniT
ganpirobebuli.
socialur-ekonomikuri sxvadasxvaoba menejerebisagan mgrZnobiare da sapasuxo
damokidebulebas moiTxovs muSebTan mimarTebaSi, gamomdinare maTi Semosavlebidan da
finansuri resursebidan, bavSvebze da moxucebze zrunvis alternativebidan,
sacxovrebliT uzrunvelyofis SesaZleblobidan da socialuri arsebobis da ojaxis
mxriv daxmarebidan. menejerebma unda scadon muSebs miscen swavlebis, dawinaurebis da
organizaciaSi mniSvnelovani wvlilis Setanis saSualeba, sanam maTi wminda Semosvali
gaizrdeba (ix. Semdegi rubrika `eTika qmedebaSi~).

eTika qmedebaSi

marTa uiliamsi: warmatebuli da socialuri


pasuxismgeblobis mqone
mqone menejeri
marTa uiliamsi gaizarda siRaribeSi, Cikagos erT-erT saerTo sacxovrebelSi.
skolis dasrulebis Semdeg man pirvelad muSaoba daiwyo rigiT TanamSromlad
plastmasis qarxana Republic Molding-Si ilinoisSi. muSaobis periodSi uiliamss
yoveldRiurad esaWiroeboda 4 saaTi mgzavrobisaTvis; mas im periodSi uxdidnen
minimalur xelfass.

78
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

muSaobis pirveli dRidan uiliamsi gatacebuli da motivirebuli iyo, eswavla


rac SeiZleboda meti plastmasis warmoebis Sesaxeb. 8 wlis manZilze man gaiara
ierarqiis yoveli safexuri, sanam qarxnis menejeris Tanamdebobas daikavebda. 10 wlis
manZilze erT Tanamdebobaze muSaobis Semdeg uiliamsi mixvda, rom Republic Molding-Si
mis winsvlas patriarqati eRobeboda da gadawyvita sakuTari biznesis wamowyeba. 1991
wels uiliamsma Camoayaliba StyleMaster-i da kompaniam axali dizainiT Seqmnili
plastmasis konteinerebisaTvis jildo daimsaxura. StyleMaster-is daarseba da miRweuli
warmateba didi cxovrebiseuli saCuqari iyo uiliamsisaTvis, miuxedavad 90-ian wlebSi
gakotrebisa da simsivnis diagnozisa, romelic mas daudgines.
uiliamsma gadawyvita dabruneboda im sazogadoebas, sadac izrdeboda da
axalgazrda adamianebisaTvis mieca is SesaZleblobebi, rac Tavis droze mas TviTon ar
hqonda. uiliamsma Tavisi axali kompania ganaTavsa samxreT-dasavleT CikagoSi da Seqmna
asobiT axali samuSao adgili ekonomikurad Rarib raionSi. is iyo pirveli saqmiani
adamiani, romelmac axali mSeneblobis gziT aralegaluri sanagve gadaaqcia samrewvelo
parkad. sxva kompaniebi baZaven amJamad mis mier wamowyebul saqmes, da axali udidesi
samxreT-dasavleTis samrewvelo parki adgilobriv dasaqmebul muSebsa da maT ojaxebs
samsaxurebiT da SemosavlebiT uzrunvelyofas da zogadad am raionis mdgomareobis
gaumjobesebas hpirdeba. uiliamsi siamayiT ambobs `me Zalian didi survili mqonda
davbrunebodi Cems sazogadoebas da memuSava qalaqisTvis.~

seqsualuri orientacia
ukanaskneli gamokvlevebis Tanaxmad aSS-Si kacebis daaxloebiT 2.8% sakuTar
Tavs homoseqsualistad da qalebis 1.4% ki lesboselad miiCnevs. miuxedavad imisa, rom
ar arsebobs federaluri kanoni, romelic krZalavs seqsualuri orientaciis mixedviT
diskriminacias, aseTi kanoni moqmedebs 11 StatSi da 1998 wlis prezidentis brZaneba
krZalavs seqsualuri orientaciis diskriminacias samoqalaqo federalur samsaxurebSi.
amasTanave, organizaciebis gazrdili raodenoba aRiarebs homoseqsual da lesbosel
TanamSromlebs umciresobis warmomadgenlad, acxadebs, rom maT moepyrobian
samarTlianad da sxvebisgan ganurCevlad da uzrunvelyofen am TanamSromlebis
partniorebis daxmarebas. Fortune-is 500 kompaniis 20%-ze meti uzrunvelyofs
partnioris daxmarebas da DaimlerCrysler-s, Ford, General Motors-s da United Auto Workers-s
miRebuli aqvT partnioris daxmarebis debuleba maT mier daqiravebuli 400 000
TanamSromlisaTvis.
bevri menejerisa da organizaciisaTvis amgvari daxmarebis gaweva ubralod
eTikuri gadawyvetilebis miRebaa. homoseqsuali da lesboseli TanamSromlis
partnioris, iseve rogorc dauqorwinebeli TanamSromlis partnioris daxmarebis
debulebebs miRma aris agreTve Zalian mniSvnelovani bizneslogika – kerZod, faseuli
TanamSromlebis mozidva da SenarCuneba. radganac homoseqsual da lesbosel
TanamSromlebs ar uwevT patara bavSvebze zrunva, isini ufro moqnilebi arian da
asruleben samuSaos cvlaSi da RamiT, rac problemas warmoadgens im
TanamSromlebisTvis, visac patara bavSvebi hyavT. amave mizeziT, homoseqsuali da
lesboseli TanamSromlebi ufro advilad axerxeben mogzaurobas da umetes dros
saxlidan moSorebiT atareben, aqedan gamomdinare maTTvis Sesaferi samsaxurebia
sakonsultacio, gayidvebis da samogzauro momsaxureba, gansakuTrebiT globalur
doneze. amasTanave, bevr homoseqsualsa da lesbosels sTavazoben samsaxurebs gasarTobi
RonisZiebebis mowyobaSi, mxatvrobasa da sareklamo saqmeSi, isini aseve kargad arTmeven
Tavs eqTnebis, eqimebis da maswavleblebis profesiebs.

79
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

mravalferovnebis efeqturi marTva


garemos da Sesabamisad samuSao Zalis mravalferovnebis zrda problemas uqmnis
menejerebs. am sakiTxis gageba yovelTvis martivi ar aris. menejerebis daxmarebis
mizniT xSirad saWiroa kvlevebis Catareba, raTa maT Seiswavlon is frTxili da
mokrZalebuli midgoma, rac sxvadasxva jgufebTan urTierTobisas aris saWiro.
menejerebs SeuZliaT gadadgan mniSvnelovani nabijebi, rom iyvnen ufro mgrZnobiareni
organizaciaSi sxvadasxva jgufebTan urTierTobisas, Tavidan aicilon Secdomebi da
miiRon sargebeli.

menejeris kritikuli rolebi


menejerebis TiToeuli rolis mixedviT, romelic pirvel TavSia ganxiluli,
menejers SeuZlia an gaaumjobesos sxvadasxva jgufis efeqturi marTva an xeli
SeuSalos aseT Zalisxmevas. magaliTad, rolebis Sesrulebisas, menejerebs SeuZliaT
igulisxmon, rom maTTvis sxvadasxva jgufis efeqturi marTva Rirebuli mizani da
miswrafebaa (nominaluri ufrosis roli), SeuZliaT iyvnen mibaZvis obieqti da danergon
wesebi da procedurebi imaSi dasarwmuneblad, rom organizaciis wevrebs samarTlianad
epyrobian (lideris roli) da sxvadasxva jgufebs da individebs sakuTari Zalisxmevis
koordinirebisa da erTmaneTTan TanamSromlobis saSualebas aZleven organizaciasa da
mis sazRvrebs gareT (mekavSiris roli). cxril 3.3-Si Sejamebulia sxvadasxva
midgomebi, romelTa saSualebiTac menejerebs maT mier sxvadasxva rolis Sesrulebis
dros SeuZliaT darwmundnen, rom mravalferovneba efeqturad imarTeba.

cxrili 3.3.
menejeris rolebi da sxvadasxva jgufebis efeqturad marTva

rolis saxeoba specifikuri roli magaliTi


urTierTobebi nominaluri ufrosi gulisxmobs, rom sxvadasxva jgufebis marTva aris
Rirebuli mizani da miswrafeba;
lideri aris mibaZvis obieqti da awesebs wesebsa da
procedurebs, raTa darwmundes, rom sxvadasxva jgufis
wevrebs samarTlianad eqcevian;
sxvadasxva jgufis individebs saSualebas aZlevs
mokavSire uxelmZRvanelon sakuTar Zalisxmevas da iTanamSromlon
erTmaneTTan
informaciuli monitori afasebs, ramdenad samarTlianad epyrobian sxvadasxva
jgufis warmomadgenlebs;
codnis gamavrcelebeli miawodo informacia TanamSromlebs sxvadasxva jgufis
politikis da iniciativebis Sesaxeb, aseve
diskriminaciis miuReblobis Sesaxeb;
organizaciis saxe farTo sazogadoebaSi mxars uWers mravalferovnebis
iniciativebs da saubrobs am jgufebis interesebis
Sesaxeb karieris TvalsazrisiT

gadawyvetilebis mewarme resursebis gamoyeneba sxvadasxva jgufis efeqturad


miReba marTvisaTvis da mikerZoebis da diskriminaciis faqtebis
aRmosafxvrelad;
problemebis swrafad qmedeba uTanabrobis gamosworebis da
momgvarebeli diskriminaciuli qcevis aRmosafxvre-lad;
resursebis ganawileba sxvadasxva jgufebis mxardaWeris
resursebis da waxalisebis mizniT;
gamanawilebeli jgufebTan (mag., profkavSirebi) da organizaciebTan
(mag., momwodeblebi) muSaoba sxvadasxva jgufebis
momlaparakebeli efeqturi marTvis mxardaWeris mizniT

80
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

formaluri Zalauflebis Sesabamisad, romelic menejerebs akisriaT


organizaciaSi, maT ufleba aqvT meti gavlena iqonion, vidre rigiTma TanamSromlebma.
rodesac menejerebi cdiloben daexmaron sxvadasxva jgufebs, maTi uflebamosileba da
Tanamdebobrivi statusi gavlenas axdens organizaciis sxva wevrebze, romlebsac aseve
avaldebulebs organizaciis winaSe. socialuri gavlenis Sesaxeb Catarebuli kvleva
gviCvenebs, rom adamianebis darwmuneba da maTze gavlenis moxdena SeuZliaT maRali
statusis mqone adamianebs.
rodesac menejerebi cdiloben daexmaron sxvadasxva jgufebs, maTi valdebuleba
legitimurs xdis sxvebis mcdelobas, marTon sxvadasxva jgufebi. rogorc Cans,
resursebi ganTavsebulia aseT iniciativebSi da organizaciis yvela wevrs sjera, rom
maT mravalferovnebasTan dakavSirebuli mcdelobebi Rirebulia da mxars uWeren. mas am
monacemebis Tanaxmad, maRali rgolis menejmentis valdebuleba da jildoebi sxvadasxva
jgufebis mxardaWerisaTvis xSirad moxsenebulia, rogorc sxvadasxva jgufis marTvis
iniciativebis warmatebis mniSvnelovani komponenti. agreTve, rodesac xedaven, rom
menejerebi ndobas ucxadeben sxvadasxva jgufis TanamSromlebis SesaZleblobebsa da
niWs, organizaciis sxva wevrebic xalisdebian, rwmundebian sakuTar ZalebSi da
yuradRebas aRar aqceven im mcdar, saSiS Sexedulebebs, rac SesaZloa hqonodaT
auRiareblobis an stereotipuli damokidebulebis Sedegad.
meore mniSvnelovani sakiTxi, ratomac menejerebi yuradRebas amaxvileben
sxvadasxva jgufis efeqturad marTvaze dakavSirebulia or faqtorTan. pirveli
faqtori aris naklovaneba, radgan qalebi, afrikeli amerikelebi, espanelebi da sxva
umciresobebi xSirad im gzas irCeven, rogoradac maT aRiqvamdnen sxva organizaciaSi,
kerZod samuSao mowyobilobebis parametri, sadac isini raodenobriv umciresobas
warmoadgenen. rogorc virjinia valiani, hanteris kolejis centris fsiqologi,
romelic genderuli kvlevebiT aris dakavebuli, aRniSnavs _ `organizaciebis
umetesobaSi qalebi Tavidanve iwyeben muSaobas araxelsayrel pirobebSi. qali ar dadis
oTaxSi imave statusiT, rogor kaci, radgan mas ufro nakleb profesionalad aRiqvamen
kacTan SedarebiT.~ meore faqtori aris kvlevis Sedegebi, romelic migviTiTebs, rom
mopyrobisas umniSvnelo sxvaobas SeuZlia droTa ganmavlobaSi Sedegad mogvces
mniSvnelovani sxvaoba. TviT mcireoden sxvaobasac ki, rogoric aris kacisaTvis
dawinaurebis xelsayreli pirobebis Seqmna, SeuZlia menejerebi miiyvanos
organizaciaSi qalebisa da kacebis raodenobis mniSvnelovan sxvaobamde. amgvarad,
qalebsa da umciresobebs xSirad urCeven, `buzi spilod ar gadaaqcion~, rodesac
miaCniaT, rom usamarTlod eqcevian. valianis mier Catarebuli da sxva kvlevebi
miuTiTebs, rom `buzi~ _ mcireodeni sxvaoba mopyrobisas, rac efuZneba Seusabamo
ganmasxvavebel niSnebs, rogoricaa rasa, sqesi an eTnikuroba – SesaZloa gaxdes
`spilo~, rac aris didi sxvaoba mniSvnelovani Sedegebis miRebisas, rogoricaa
dawinaureba, Tu isini ignorirebulni iqnebian. menejerebi mniSvnelovan rols TamaSoben
imaSi darwmunebisas, rom arc mniSvnelovani da arc umniSvnelo sxvaobebi ar arsebobs
mopyrobisas da Sedegebis miRebisas, gamomdinare Seusabamo gansxvavebebidan, rogoric
aris rasa an eTnikuroba organizaciaSi. ufro metic, menejerebs aqvT valdebuleba,
orive (eTikis da biznesis) rakursidan darwmunebisa, rom msgavs gansxvavebebs adgili
ar eqneba organizaciaSi.

mravalferovnebis efeqturi marTva karg bizness niSnavs


organizaciuli wevrebis mravalferovneba SesaZloa warmoadgendes konkurentul
upiratesobas, romelic daexmareba organizaciebs momxmareblis ukeTesi saqonliT da
momsaxurebiT uzrunvelyofaSi. sxvadasxva jgufebisgan Semdgari TanamSromlebis

81
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

mravalferovan xedvas da problemisadmi midgomas SeuZlia menejeruli


gadawyvetilebebis miRebis gaumjobeseba. warmoidgineT, rom gayinuli
naxevarfabrikatebis kompania Budget Gourmet-i cdilobs axali ideebis danergvas, raTa
maT mier warmoebuli sakvebi mimzidveli iyos janmrTelobiTa da drois ekonomiiT
dainteresebuli klientebisaTvis, romelTac mobezrdaT Zveli gayinuli
naxevarfabrikatebi. romeli jgufis wevrebs mouvidodaT Tqveni azriT yvelaze
saukeTeso idea? TeTrkaniani qalebis jgufs, romlebic ielis universitetis
marketingis magistrebi iyvnen da gaizardnen saSualoze maRali klasis ojaxebSi
Crdilo-aRmosavleTiT, Tu qalebis da kacebis rasobrivad Sereul jgufs, romlebic
gaizardnen sxvadasxva Semosavlebis mqone ojaxebSi qveynis sxvadasxva nawilSi da
swavlobdnen sxvadasxva biznesskolebSi (niu iorkis universitetSi, oklahomas Statis,
miCiganis universitetSi, kaliforniis universitetSi los anjelesSi, kornelis
universitetSi, texasis soflis meurenobisa da politeqnikur universitetSi da sxv.)?
adamianebis umetesoba daeTanxmeba azrs, rom sxvadasxva jgufebis adamianebi ufro
farTo SemoqmedebiTi azrovnebiT gamoirCevian. miuxedavad imisa, rom es magaliTi aris
martivi, xazs usvams im faqts, Tu rogor SeiZleba sxvadasxva jgufis
warmomadgenlebma konkurentul upiratesobamde migviyvanon.
rogorc izrdeba samuSao Zalis mravalferovneba, aseve izrdeba klientebis
raodenobac, romlebic yiduloben organizaciis saqonelsa da momsaxurebas.
adgilobrivi klientebis moTxovnilebebisa da gemovnebis dasakmayofileblad, Target-is
jaWvis 623 fasdaklebis maRaziis menejerebi gansxvavdebian sxvadasxva qalaqebSi da
regionebSi maRaziebSi SesaZlo produqciis arCevaniT. magaliTad, miznobrivi maRazia
feniqsSi (arizona), imaragebs eklesiur sanTlebs, espanurenovan disketebs da disneis
videofilmebs, raTa adgilobrivi espanurenovani kaTolikuri mosaxleobis
moTxovnilebebi daakmayofilos; Target-is maRazia, romelic mdebareobs skotsdeilSi
(arizona), Tavis Taroebze awyobs gorgolaWebs da sabavSvo velosipedebs, riTac
axalagazrda maRalanazRaurebadi specialistebis moTxovnebis dakmayofilebas cdilobs.
organizaciis sxvadasxva jgufis wevrebi iTaviseben, momsaxurebis Tu saqonlis
ra saxeobazea moTxovna bazris sxvadasxva segmentSi da ra saxeobaze ara. manqanebis
ZiriTadi mwarmoebeli kompaniebi, magaliTad, didi saavtomobilo kompaniebi dizainis
jgufebSi Tanamdebobebze qalebs niSnaven, raTa darwmunebuli iyvnen, rom qali
momxmareblebis (mzardi segmenti bazarze) moTxovnilebebi da survilebi
gaTvaliswinebuli iqneba axali manqanebis dizainis Seqmnisas.
Darden–is restornebis qselisTvis, mravalferovnebis upiratesoba sabazro
wiliT da zrdiT isazRvreba. Darden–i cdilobs daakmayofilos mravalferovani
momxmareblis gemovneba da moTxovnilebebi, magaliTad espanurenovani mosaxleobiT
dasaxlebul punqtebs uzrunvelyofs meniuTi espanur enaze. aseve, sabazro wilma,
zrdam da sabazro niSis povnam gadaawyvetina treisi qembels momsaxureboda
unarSezRudul mgzavrebs. is zedamxedvelobs InnSeekers-s, telefoniT da internetis
saSualebiT Ramis gaTevisa da sauzmis Sesaxeb informaciis mimwodebel kompanias. niki
daruvala muSaobs Calvert Group-Si beTezdaSi (merilendi). es erToblivi fondi
yuradRebas amaxvilebs socialur pasuxismgeblobasa da mravalferovnebaze. is
amtkicebs, rom mogeba sakmarisi stimulia mravalferovnebis efeqturad marTvisaTvis.
rogorc is ambobs: `Tqven SegiZliaT daakvirdeT manqanebis mwarmoebels. ufro meti
qali iRebs gadawyvetilebas manqana iyidos Tu saxli . . . 3.72$ trilioni ixarjeba
qalebis mier yovel weliwads.~
meore gza, romlis mixedviTac mravalferovnebis efeqturad marTvas SeuZlia
dadebiTi gavlena moaxdinos mogebaze, aris xarjebis Semcireba kargi TanamSromlebis
SenarCunebiT da TanamSromlebis maRali motivaciis uzrunvelyofiT. arsebuli

82
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva

kanonmdeblobis safuZvelze ufro da ufro meti organizaciebi cdiloben yuradReba


gaamaxvilon sxvadasxva jgufebis warmomadgenlebis daqiravebaze. miuxedavd amisa,
erTxel daqiravebuli sxvadasxva jgufis warmomadgeneli TanamSromlebi ecdebian
sxvagan scadon bedi, Tu CaTvlian, rom maT usamarTlod moepyrnen. amgvarad, sxvadasxva
jgufis TanamSromlebis daqiravebisas yuradReba unda mieqces sxvadasxva jgufis
efeqturi marTvis mimdinare procesebs organizaciis Rirseuli wevrebis
SesanarCuneblad.
jamSi, orive rakursSi – biznessa da eTikurSic _ mravalferovnebis efeqturi
marTva aucilebelia, raTa Tavidan iqnes acilebuli ZviradRirebuli sasamarTlo
procesebi, rogoric hqondaT Advantica–s (Denny’s maRaziebis jaWvis mflobeli) da
Coca-Cola-s. Coca-Cola-m afroamerikel TanamSromlebs sasamarTlo procesis mier
gamotanili ganaCeniT gadauxada 192 mln. aSS dolari. aseTi sasamarTlo procesebiT
miyenebuli zarali ar isazRvreba mxolod fuladi jarimebiT da SesaZloa
organizacias Seulaxos reputacia. Coca-Cola-s mier ukanasknel periodSi gadaxdili
Tanxis dadebiTi Sedegi iyo kompaniis mier mravalferovnebis gazrdis iniciativebis
aRiareba, rac gamoiwvia damatebiTi resursebis gamoyofa. Coca-Cola zrdis
umciresobebis, rogorc momwodeblebis gamoyenebas, awesebs oficialuri treningebis
programas da aseve mravalferovnebis dReebs, raTa aRniSnos isini.

Sejameba da mokle mimoxilva

eTika da dainteresebuli pirebi eTika aris moraluri principebi an


rwmena simarTlisa Tu usamarTlobis Sesaxeb. es rwmena xelmZRvanelobs adamianebs sxva
adamianebTan an jgufebTan (steikholderebTan) saqmiani urTierTobisas da warmoadgens
safuZvels qcevis marTebulobis Sesaxeb gadawyvetilebis misaRebad. bevr
organizacias aqvs formaluri eTikis kodeqsi, rac upirvelesad socialuri,
profesiuli da organizaciis maRali rgolis menejerebis individualuri eTikidan
gamomdinareobs. menejerebs SeuZliaT gamoiyenon eTikuri standartebi steikholderebTan
marTebulad mopyrobis mizniT. eTikuri organizaciuli kultura aris is, rodesac
eTikuri Rirebulebebi da normebi mniSvnelovania organizaciisaTvis. eTikuri
organizaciis kulturebi SesaZloa daexmaron organizaciebs da mis wevrebs, imoqmedon
socialurad pasuxismgebluri meTodiT.
samuSao Zalis mravalfrovnebis zrda da garemo mravalferovneba aris
sxvaoba adamianebs Soris asakis, sqesis, rasis, eTnikurobis, religiis, seqsualuri
orientaciis, socialur-ekonomikuri mdgomareobis da SesaZleblobebis/unarSezRudu-
lobis mixedviT. samuSao Zala da organizaciuli garemo sakmaod mravalferovani gaxda.
mravalferovnebis efeqturad marTva aris eTikuri valdebuleba da SeuZlia gazardos
organizaciuli efeqturoba.
mravalferovnebis marTva mravalferovnebis efeqturad marTva menejerebis
ara mxolod pasuxismgebloba, aramed eTikuri da biznesaucileblobaa. TiToeul
menejerul rolSi, menejerebs SeuZliaT organizaciis SigniT mravalferovnebis
danergva da dafaseba

83
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

Tavi meoTxe
menejmenti globalur samyaroSi
swavlebis amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:

• axsnaT, Tu ratom eniWeba organizaciuli garemos saTanadod aRqmas,


interpretacias da masze reagirebis unars gadamwyveti mniSvneloba marTvis
warmatebiT ganxorcielebisTvis.
• gansazRvroT ZiriTadi Zalebi, romlebic moqmedeben organizaciis samuSao da
saerTo garemoSi da aRweroT maTTan dakavSirebuli sirTuleebi.
• axsnaT, Tu ratom xdeba globaluri garemo ufro Ria da konkurentunariani,
ratom mcirdeba saqonlisa da momsaxurebis miwodebis barierebi da ratom
izrdeba axali SesaZleblobebi, sirTuleebi, gamowvevebi da safrTxeebi.

menejmenti yoveldRiur rakursSi


LI & FUNG-is momaragebis globaluri qseli
msoflio masStabiT funqcionirebadi kompaniebis menejerTa mTavar amocanas
warmoadgens ucxoeli mimwodeblis povna, romelic maT umaRlesi xarisxis produqcias
yvelaze dabal fasSi SesTavazebs. vinaidan aseTi mimwodeblebi msoflios sxvadasxva
qalaqebSi arian gafantulebi, maTi povna sakmaod rTulia. xSirad kompaniebi
daxmarebisTvis imave qveyanaSi/qalaqSi mdebare, ucxour saSuamavlo an sabrokero firmas
mimarTaven da iseTi mimwodeblis moZebnas Txoven, romelic yvelaze kargad
daakmayofilebs maT moTxovnilebebs. Li & Fung, romelsac dRes Zmebi viqtor da uiliam
fungebi marTaven, sabrokero firmaa, romelmac didi daxmareba gauwia asobiT kompanias
Sesaferisi, ucxouri mimwodeblis povnaSi (ZiriTadad CineTis teritoriaze).
2001 wels kompaniaTa momaragebis globaluri qselis marTva kidev ufro
garTulda. xarjebis Semcirebis mizniT, ucxourma mimwodeblebma daiwyes saqonlis
warmoebis procesis dayofa da erTi romelime operaciis Sesruleba. Tu aqamde kompania,
magaliTad, Target ukavSirdeboda ucxoel mimwodebels da uTanxmdeboda mas
gansazRvrul fasSi erTi milioni maisuris damzadebaze, dRes ase aRar xdeba. axali
tendenciis gavleniT, Target-ma aRmoaCina, rom maisuris damzadebis xarjebi
Semcirdeboda, Tu daiqiravebda sxvadasxva ucxoel mimwodeblebs (sasurvelia sxvadasxva
qveynebidan) da daunawilebda maT produqciis (anu maisuris) warmoebis operaciebs.
magaliTad, Tu aqamde kompania molaparakebebs awarmoebda ucxoel mimwodebelTan, raTa
mas erTi cali maisuri yvelaze dabal fasSi daemzadebina, axla Target amjobinebs
daukavSirdes vietnamur Zafis mwarmoebel sawarmos da daamzadebinos saWiro Zafi,
Semdeg nedleuli Caitanos CineTSi, iqaur kompaniasTan da SeukveTos Zafisgan qsovilis
warmoeba. Semdeg mza qsovili gadaagzavnos malaiziasa da filipinebSi mdebare
sxvadasxva qarxnebSi, sadac gamoWrian qsovils da Sekeraven maisurs. am procesSi
SeiZleba CarTuli iyos kidev erTi ucxouri kompania, romelic mza produqciis
SefuTvasa da msoflios sxvadasxva kuTxeSi gagzavnaze iqneba pasuxismgebeli. vinaidan
Target–is msgavsi kompaniebi erTi romelime produqciis warmoebiT ar Semoifarglebian
da Tan xSirad cvlian saqonlis dizains, aseTi momaragebis qselis marTva da xarjebis
dazogva sakmaod rTul amocanas warmoadgens.

84
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

vinaidan bevr kompanias ar aqvs dro da Sesabamisi gamocdileba moZebnos


specializirebuli, iaffasiani mimwodebli, Li & Fung-ma gadawyvita am Sansis gamoyeneba
da saswrafod axali momsaxurebis gawevaze gadaerTo. firmas 3600 agenti hyavs,
romlebic axali mimwodeblebis mosaZebnad da Zvelebis Sesamowmeblad 37 qveyanas
stumroben da cdiloben gamoZebnon axali saSualebebi maTi klientebisTvis maRali
xarisxis produqciis dabal fasSi SesaTavazeblad. Tavis mxriv, es kompaniebi mzad
arian gadaabaron Li & Fung-s TavianTi momaragebis qselis marTva, radganac es
mniSvnelovnad zogavs maT xarjebs. miuxedavad imisa, rom isini firmas sakmaod did
honorars uxdian, es danaxarji mainc sagrZnoblad naklebia im xarjebze, romelic
kompaniebs sakuTari agentebis dasaqiraveblad dasWirdebodaT. rac ufro izrdeba da
rTuldeba momaragebis qselis marTva, miT ufro matulobs Li & Fung-is msgavsi
kompaniebis raodenoba.

mimoxilva
momaragebis globaluri qselis marTvis garTulebidan gamomdinare, SegviZlia
davaskvnaT, rom msxvili Tu mcire, komerciuli Tu arakomerciuli organizaciebis
menejerebma yuradRebis miRma ar unda datovon garemoSi moqmedi Zalebi. bevrma
xelmZRvanelma aRmoaCina, rom TviTgadarCenis mizniT, 21-e saukuneSi bevr kompanias
uwevs globalur organizaciad gardaqmna, rac niSnavs imas, rom maT TavianTi
operaciebi ar unda Semofarglon TavianTi qveyniT, aramed ganavrcon isini msoflis
sxvadasxva qveynebSi. globalur sivrceSi muSaoba ki, misi sirTulisa da cvalebadobis
gamo, sakmaod gaurkveveli da araprognozirebadia.
Tu organizacia apirebs Seewyos cvalebad garemos, maSin misi menejerebi unda
Cawvdnen im Zalebis moqmedebas, romlebic am garemoze axdenen gavlenas da iswavlon,
Tu ra sirTulesa da SesaZleblobebs sTavazobs igi. winamdebare TavSi Cven
ganvixilavT, Tu ratom gaxda garemo (rogorc adgilobrivi anu erT qveyanaSi
arsebuli, ise globaluri anu mraval qveyanaSi arsebuli) ufro Ria, cocxali da
konkurentunari. Cven gavecnobiT, Tu ra gavlenas axdens samuSao da globaluri garemo
kompaniebsa da maT menejerebze. Tavis dasasruls, Tqven gaacnobierebT garemoSi momxdar
cvlilebebs da mixvdebiT, Tu ratom aris mniSvnelovani menejerisTvis, organizaciis
efeqturobisa da nayofierebis asamaRleblad, globaluri perspeqtivebis dasaxva.

ras warmoadegens organizaciuli


organizaciuli garemo?
organizaciuli garemo aris organizaciis sazRvrebs gareT moqmedi Zalebi da
pirobebi, romlebic gavlenas axdenen mis muSaobaze. aRniSnuli Zalebi droTa
ganmavlobaSi icvlebian, riTac menejerebs axal SesaZleblobebsa da sirTuleebs
Tavazoben. garSemo momxdari cvlilebebi, rogoricaa, magaliTad, axali teqnologiebis
Semosvla an globaluri bazris gaxsna, menejerebs axali resursebis xelSi Cagdebis an
bazarze Sesvlis SesaZleblobebs aZleven, rac maTi organizaciebis gaZlierebas uwyobs
xels. amisgan gansxvavebiT, axali konkurentebis gamoCenam, globalurma ekonomikurma
krizisma an sawvavis naklebobam SeiZleba didi ziani miayenos organizacias, Tu
menejerebi ver SeZleben resursebis SeZenas an organizaciis produqciis an saqonlis
gayidvas. ase rom, organizaciisTvis gadamwyveti mniSvneloba aqvs menejerTa unars -
Cawvdnen organizaciul garemoSi moqmed Zalebs da Sesabamisi reagireba moaxdinon
maTze.

85
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

mocemul TavSi Cven SeviswavliT am Zalebs da ganvixilavT, Tu rogor SeuZliaT


menejerebs maTze reagireba. imisaTvis, rom gansazRvron ra SesaZleblobebsa da
sirTuleebs uqmnian organizacias garemos Zalebi, menejerebi kargad unda erkveodnen
`samuSao garemosa~ da Tanmxlebi `saerTo garemos~ Soris arsebul gansxvavebaSi (ix.
naxazi 4.1).
samuSao garemo aris im Zalebisa da pirobebis erToblioba, romelTac qmnian
mimwodeblebi, distributorebi, klientebi da konkurentebi; aRniSnuli Zalebi da
pirobebi gavlenas axdenen organizaciis nedleulis moZiebisa da produqciis gasaRebis
unarze. samuSao garemo Sedgeba iseTi Zalebisgan, romlebic swrafad da uSualod
moqmedeben menejerebze da maT yoveldRiur saqmianobaze. rodesac menejerebi rTaven
radios an televizors, diliT midian samsaxurebSi da amowmeben eleqtronul fostebs,
an Sescqerian kompiuterebis ekranebs, isini cdiloben Seityon im problemebis Sesaxeb,
romelTac maTi organizaciis samuSao garemoSi mimdinare cvladi pirobebi qmnian.
saerTo garemo aerTianebs sxvadasxva ekonomikur, teqnologiur, socialur-
kulturul, politikur, sakanonmdeblo da globalur Zalebs, romlebic gavlenas
axdenen organizaciaze da mis samuSao garemoze. calkeuli menejerisTvis bevrad ufro
rTulia saerTo garemoSi mimdinare cvlilebiT gamowveuli SesaZleblobebisa da
sirTuleebis gansazRvra da reagireba, vidre samuSao garemoSi mimdinare movlenebisa.
miuxedavad amisa, am cvlilebebs didi gavlena aqvT menejerebsa da maT organizaciebze.

naxazi
naxazi 4.1
organizaciul
organizaciul garemoSi moqmedi Zalebi

86
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

samuSao garemo
samuSao garemoSi klimats mimwodeblebis, distributorebis, klientebisa da
konkurentebis qmedebebi gansazRvraven (ix. naxazi 4.1). aRniSnuli oTxi jgufi gavlenas
axdens menejeris unarze yoveldRiurad, yovelkvireulad an yovelTviurad moiZios
resursebi, gaasaRos produqcia da miiRos moklevadiani gadawyvetilebebi.

mimwodeblebi
mimwodeblebi
mimwodeblebi arian calkeuli individebi an kompaniebi, romlebic organizacias
amarageben saWiro resursebiT (rogoricaa nedleuli, makompleqtebeli nawilebi an
muSaxeli), romelic aucilebelia saqonlis an momsaxurebis miwodebisTvis. miwodebuli
saqonlis an momsaxurebis sanacvlod mimwodebeli iRebs kompensacias. menejeris
movaleobas warmoadgens saWiro resursebis momaragebis saimedoobis uzrunvelyofa.
magaliTisTvis aviRoT pirvel TavSi ganxiluli kompania Dell Computer, romelsac
makompleqtebeli nawilebis mravali mimwodebeli hyavs. magaliTad, kompanias
mikroprocesorebs awvdis Intel da AMD, xolo myar diskebs – Quantum da Seagate
Technologies. garda amisa, kompanias hyavs winaswar dainstalirebuli programuli
uzrunvelyofis, maT Soris operaciuli sistemis (Microsoft) da calkeuli programebis
(IBM, Oracle da America Online) mimwodeblebi. CamoTvlilis garda, mimwodeblebi arian
msxvili sabanko da safinanso institutebic. Cisco System da Oracle internet-
kompaniebisTvis internet-saSualebebisa da programuli uzrunvelyofis ZiriTadi
mimwodeblebi arian.
Dell-s muSaxeliT ramdenime mimwodebeli uzrunvelyofs. es aris saganmanaTleblo
institutebi, romelic kompaniisTvis momaval TanamSromlebs amzadebs da mas
kvalificiuri muSaxeliT amaragebs. kidev erTi aseTi mimwodebelia profkavSirebi –
organizacia, romelic icavs TanamSromelTa interesebs da SeuZlia miwodebis
kontroli profkavSirebSi gaerTianebuli muSebis gaficvis meSveobiT. aseT kavSirebs
dasaqmebis pirobebzec SeuZliaT gavlenis moxdena. Dell-is muSebi profkavSirebSi ar
arian gaerTianebulni; rodesac 2001 wlis ekonomikuri daRmavlobis gamo
TanamSromelTa samsaxuridan daTxovnis aucilebloba gaCnda, kompanias didi problemebi
ar Seeqmna xarjebis Semcirebis gamo muSaxelis SekvecasTan dakavSirebiT. iseT
organizaciebSi da warmoebebSi, sadac profkavSiri sakmaod Zlieria, menejeris kidev
erT valdebulebas warmoadgens kavSirsa da mis warmomadgenlebTan SeTanxmebebze
molaparakeba da maTi ganxorcieleba.
mimwodebelTa stilis, raodenobisa Tu saxeobis cvlileba dasabams udebs Zalebs,
romlebic Tavis mxriv qmnian SesaZleblobebs an sirTuleebs. menejeri ki valdebulia
moaxdinos maTze reagireba, Tu misi organizacia ayvavebas apirebs. magaliTad, menejeri
SeiZleba seriozuli safrTxis winaSe aRmoCndes, Tu mimwodebeli savaWro poziciebs
gaimyarebs im doneze, rom mis klient organizaciias resursebis miwodebis safasuri
gauzardos. mimwodeblis savaWro poziciebi gansakuTrebiT Zlierdeba, rodesac: 1)
mimwodebeli resursis erTaderTi wyaroa da 2) resursi organizaciisTvis sasicocxlo
aucileblobas warmoadgens. magaliTad, 17 wlis ganmavlobaSi g. d. sirli (G.D.Searle)
NutraSweet-is (xelovnuri damatkbobeli saSualeba, romelsac bevr dietur, ualkoholo
sasmelSi iyeneben) erTaderTi mimwodebeli iyo. NutraSweet warmoadgenda ara marto
aucilebel ingredients dietur, ualkoholo sasmelebisTvis, aramed iseT produqtsac,
romlis Semcvleli realurad ar arsebobda (saqarini da sxva xelovnuri
damatkbobelebi janmrTelobisTvis sazianoa). sirlim privilegia moipova imitom, rom
gamoigona da daapatenta NutraSweet. patenti sxva organizaciebs ukrZalavs 17 wlis

87
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

manZilze bazarze Semoitanon konkurenti produqcia. 1992 wels sirlis patents vada
amoiwura da bevrma kompaniam daiwyo NutraSweet-is msgavsi produqciis warmoeba. 1992
wlamde sirlis SeeZlo moeTxova sakmaod maRali fasi Tavis produqciaze da
NutraSweet-is Rirebuleba TiTqmis orjer aRemateboda Sesabamisi raodenobis Saqris
fass. am fasis gamo, mwarmoeblebi (maT Soris Coca-Cola da PepsiCo) iZulebulni iyvnen
gaezardaT ualkoholo sasmelebis fasi, vinaidan sxva produqciis Sesyidvis
alternativa ar hqondaT. dReisaTvis, NutraSweet kvlav rCeba erT-erT xelovnur
damatkbobel saSualebad, magram ualkoholo sasmelebis mwarmoeblebi bevrad ufro
nakleb fass ixdian masSi.
amisgan gansxvavebiT, rodesac organizacias erTi romelime resursis ramdenime
mimwodebeli hyavs, savaWro molaparakebis dros Zlieri pozicia mas uWiravs da
SeuZlia moiTxovos maRali xarisxis resursis dabal fasSi miwodeba. sakmaod xSirad,
organizacias SeuZlia gamoiyenos es momgebiani pozicia da mimwodeblebs fasis daweva
aiZulos (rogorc iqceva kidec kompania Dell).
magaliTad, kompania Dell mudmivad eZebs iaffasian globalur mimwodeblebs, raTa
SeinarCunos konkurentunariani fasebi Tavis kompiuterebze. menejerebs aqvT arCevanis
saSualeba: maT SeuZliaT iyidon produqcia maTi ucxouri mimwodeblisgan an gaxdnen
sakuTari Tavis mimwodeblebi da Tavad awarmoon sakuTari produqcia sazRvargareT.
menejerebma unda gaacnobieron is SesaZlebloba da sirTule, romlebic axlavs
momaragebis globaluri qselis marTvas. rubrikaSi `menejmenti yoveldRiur rakursSi~
ganxiluli kompaniebi, rogoricaa magaliTad Li & Fung, amerikul kompaniebs saSualebas
aZleven Seamciron saWiro resursebis xarjebi. menejerebi, romlebic ver iyeneben
iaffasian ucxour mimwodeblebs, risk-faqtoris warmoqmnas uwyoben xels da safrTxes
uqmnian maTi organizaciebis konkurentunarianobas. magaliTad, Levi Strauss-s dro
dasWirda imis gasaanalizeblad, rom konkurencias ver gauwevda im iaffasian jinsebs,
romelTac Wal-Mart da sxva sacalo movaWreebi yididnen. kompania iZulebuli gaxda
daexura aSS-Si mdebare yvela fabrika da gamoeyenebina iaffasiani ucxouri
mimwodebeli, raTa SeenarCunebina konkurentunariani fasebi Tavis jinsebze.
msxvili kompaniebis (rogoricaa magaliTad Ford, Procter & Gamble da IBM)
menejerTa winaSe arsebul saerTo problemas warmoadgens momaragebis globaluri
qselis marTva, rac maT kompaniebs dabali fasebisa da maRali xarisxis SenarCunebis
saSualebas miscemda. anu iseTi kompaniebis moZebna, rogoricaa Li & Fung. magaliTisTvis,
Boeing-is axali reaqtiuli TviTmfrinavis, 777 modelis Seqmnas 132,500 cali
specialurad konstruirebuli nawili dasWirda, romelic msoflios 545 mimwodebelma
daamzada. miuxedavad imisa, rom saWiro detalebis ZiriTad nawils Tavad Boeing
amzadebs, rva iaponuri kompania mas amaragebs 777 modelis korpusiT, karebiTa da
frTebiT; singapureli mwarmoebeli amzadebs karebs TviTmfrinavis wina dasajdomi
SasisTvis; xolo italiuri qarxana awarmoebs TviTmfrinavis frTebis detalebs.
ucxouri mimwodeblebisgan amdeni resursis SeZenis ZiriTadi mizezi aris is, rom am
mwarmoeblebs TavianT sferoSi badali ara hyavT msoflioSi. radgan Boeing-is ZiriTad
da aucilebel moTxovnilebas TviTmfrinavis usafrTxoeba da saimedooba warmoadgens,
mas urCevnia iTanamSromlos iseT mimwodeblebTan, romlebic maRali xarisxis saboloo
produqtis warmoebaSi daexmarebian.
globaluri kompaniebis Sesyidvis saqmianobebi sul ufro rTuldeba, vinaidan
msoflios sxvadasxva qveynebSi TandaTanobiT matulobs unar-Cvevebi da
profesionalizmi. iaffasiani da maRal-xarisxiani mimwodeblebis moZebna
adgilmdebareobis miuxedavad maT ZiriTad interess warmoadgens. garda amisa, interneti
exmareba kompaniebs moagvaron gacvla-gamocvlis es rTuli procesi, maT Soris
resursebis Sesyidva da produqciis gasaReba.

88
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

globaluri auTsorsingi (Global Outsourcing) warmoadgens process, romlis


drosac organizacia yidulobs resursebs sxva kompaniebisgan an Tavad awarmoebs maT
msoflios sxvadasxva qveynebSi, raTa dawios produqciis TviTRirebuleba da
gaaumjobesos misi xarisxi an garegnuli saxe. imisaTvis, rom isargeblos resursebis
(rogoricaa muSaxeli an nedleuli) Rirebulebebsa da xarisxSi arsebuli
gansxvavebebiT, kompania General Motors amzadebs sakuTar Zravebs erT qveyanaSi, siCqareTa
gadarTvis sistemas meoreSi, muxruWebs – mesameSi da yidulobs sxva komponentebs
aseulobiT mimwodeblisgan. savaWro dargis eqspertma robert raixma erTxel
gamoTvala da aRmoaCina, rom `pontiak le mensis~ modelis manqanis SeZenisas General
Motors-isTvis gadaxdili 20 000 aSS dolaridan daaxloebiT 6 000 aSS dolari
samxreT koreaSi midis, sadac xdeba am markis avtomobilis awyoba; 3 500 aSS dolari
– iaponiaSi, sadac mzaddeba iseTi rTuli komponentebi, rogoricaa Zravebi, siCqaris
kolofis wamyvani xidebi da eleqtrogayvanilobis sitemebi; 1 500 aSS dolari -
germaniaSi, sadac muSavdeba `le mensis~ dizaini; 800 aSS dolari - taivanSi,
singapursa da iaponiaSi wvril-wvrili komponentebisTvis; 500 aSS dolari -
britaneTSi marketingisa da sareklamo momsaxurebisTvis; da 100 aSS dolari -
irlandiaSi monacemTa damuSavebisTvis. darCenili 7 000 aSS dolari rCeba General
Motors-Si da nawildeba amerikel iuristebze, bankirebze da sadazRvevo agentebze,
romelTac kompania aSS-s teritoriaze qiraobs. ismis kiTxva: aris Tu ara `le mensi~
amerikuli nawarmi? diax, magram amave dros igi aris koreuli, iaponuri da germanuli
produqtic.

distributorebi
distributori aris organizacia, romelic exmareba sxva organizaciebs
klientisTvis saqonlis an momsaxurebis miyidvaSi. organizaciis muSaobaze did gavlenas
axdens menejeris gdawyvetileba produqciis distribuciis Sesaxeb. magaliTad,
amanaTebis gadazidvis kompaniebi, rogoricaa magaliTad, Federal Express, UPS da
USeerTebuli Statebis safosto samsaxuri, gaxdnen internet-kompaniebis ZiriTadi
distributorebi da milionobiT klients awvdian internetiT Sesyidul saqonels.
distributorebis muSaobisa da distribuciis meTodis Secvlam menejerebi
SeiZleba axali SesaZleblobebis an sirTulis winaSe daayenos. Tu distributori
gafarTovdeba da gaZlierdeba ise, rom SeZlebs romelime organizaciis saqonelze da
momsaxurebaze klientis xelmisawvdomobis kontrols, man SeiZleba organizacias
saqonlis an momsaxurebis Rirebulebis Semcireba moTxovos. magaliTad, udidesi
sacalo distributori Wal-Mart akontrolebs mis mimwodebelTa kavSirs momxmarebelTa
did raodenobasTan da amis gamo xSirad iTxovs maTgan fasebis dawevas. Tu iseTi
kompania, rogoricaa Procter & Gamble uars ganacxadebs fasebis dawevaze, maSin Wal-Mart-
ma SeiZleba daiwyos produqciis SeZena mxolod Procter & Gamble-is konkurenti
kompaniebisgan (rogoricaa, magaliTad Unilever da Dial).
distributoris pozicia SeiZleba Sesustdes kidec, Tu bazarze didi arCevani
arsebobs. es sakuTar Tavze gamoscada samma msxvilma satelevizio kompaniam: ABC, NBC
da CBS-ma. maTi pozicia satelevizio programebis prodiuserebisgan dabali fasebis
moTxovnasTan dakavSirebiT TandaTanobiT Sesustda. aseulobiT sakabelo satelevizio
arxis gamoCenam zemoT aRniSnuli kompaniebis qselis zemoqmedeba Seamcira, vinaidan maT
mayurebelTa 90 procentidan 50 procenti dakarges. igive vrceldeba safosto
momsaxurebis sferozec. didi arCevanis gamo, internet-kompaniebi realurad arafers
dakargaven, Tu erTi romelime firma fasebs moumatebs. maT SeuZliaT igi sxva
distributoriT Caanacvlon.

89
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

qveynis sadistribucio sistemis tradiciuli buneba warmoadgens kidev erT


Zalas, romelic menejerebs axal SesaZleblobebsa da sirTuleebs sTavazobs.
magaliTisTvis ganvixiloT, Tu rogor Seuqmnes problemebi iaponuri warmoebis
saqonlis sadistribucio sistemebma kompania Toys ‘R’ Us-is menejerebs, rodesac maT
iaponiaSi maRaziaTa qselis gaxsna gadawyvites. tradiciulad, iaponeli mwarmoeblebi
TavianT nawarms mxolod sabiTumo movaWreebis meSveobiT yididnen, romlebTanac
xangrZlivi da saqmiani urTierTobebi akavSirebdaT. radgan sabiTumo movaWreebi
saqonels TavianT Rirebulebas amatebdnen, Toys ‘R’ Us iZulebuli iyo gazrdil fasSi
SeeZina iaponuri saTamaSoebi, ramac amerikuli kompaniis gegma – iaponiaSi gaexsna
maRaziaTa qseli, romelic momxmarebels, sxva maRaziebTan SedarebiT, saTamaSoebs dabal
fass SesTavazebda – Caagdo. dabali fasebis SesanarCuneblad, Toys ‘R’ Us-ma gadawyvita
saqoneli pirdapir iaponeli mwarmoeblebisgan Seesyida, magram maTgan uari miiRo.
iaponeli mewarmeebis es tendencia iaponiaSi 1990-iani wlebSi qveynis ekonomikis
daqveiTebam aRmofxvra. SekveTebis raodenobis mkveTrad dacemis gamo, kompiuteruli
TamaSebis mwarmoebelma kompania Nintendo-m Secvala adrindeli gadawyvetileba da
daTanxmda Toys ‘R’ Us-s saqonlis pirdapir miwodebaze. Zalian male Nintendo-s kidev
erTma iaponurma kompaniam mibaZa. am problemis gadaWris Semdeg Toys ‘R’ Us-is iaponuri
maRaziebis qselis yovelwliuri Semosavali saSualod 15-20 milion aSS dolaramde
avida. es cifrebi orjer aRemateba amerikul maRaziaTa qselis monacemebs.
Toys ‘R’ Us-is iaponuri gamocdilebis msgavsad, saqonlisa da momsaxurebis
distribuciisa da gayidvis tradiciuli gzebi, SesaZloa, garkveul sirTules
warmoadgendes iseTi organizaciebis menejerebisTvis, romlebic TavianTi saqmianobis
saerTaSoriso masStabiT gafarToebaze fiqroben. menejerebma unda gansazRvron yvela
faruli problema (es SeiZleba iyos mTavrobis maregulirebeli normebi, romlebic
konkurencias zRudaven), romelic axlavs saqonlisa da momsaxurebis distribuciasa da
gayidvas, raTa droulad, investirebis dawyebamde, moxdes dafaruli problemebis
aRmoCena da daisaxos maTi mogvarebis gzebi.

klientebi
klienti aris calkeuli individi an jgufi, romelic yidulobs organizaciis
mier warmoebul saqonels an momsaxurebas. kompania Dell-is klientura ramdenime
kategoriad SeiZleba daiyos: 1) momxmarebeli, romelic ojaxisTvis iZens kompiuters;
2) mcire zomis kompania; 3) msxvili kompania; 4) samTavrobo uwyebebi; 5)
saganmanaTlebo institutebi. klientTa raodenobisa da saxeobis, an momxmareblis
gemovnebisa da moTxovnebis Secvla qmnis kidev erT SesaZleblobasa da sirTules.
organizaciis warmateba momxmareblis survilze gamoxmaurebazea damokidebuli.
kompiuteruli industriisgan momxmarebeli iTxovs dabal fasebsa da maRal
multimediur SesaZleblobebs. amitom kompiuteruli kompaniebi unda exmaurebodnen
cvlilebebsa da klientis moTxovnebs. igive vrceldeba skolebzec, romlebic swrafad
unda moergon klientis cvalebad moTxovnilebebs. magaliTad, espanurenovani
studentebis raodenobis gazrdam SeiZleba saWiro gaxados inglisuri enis Semswavleli
klasebis damateba. organizaciul da menejerul warmatebaze moqmed gadamwyvet faqtors
warmoadgens menejeris unari gansazRvros organizaciis ZiriTadi momxmarebeli da
Seqmnas iseTi saqoneli da momsaxureba, romelic misTvis misaRebia.
ZiriTadi TvalSisacemi SesaZlebloba, romelic globalur sivrceSi gasvlas
axlavs Tan – aris saqonlisa da momsaxurebis gasaReba axal momxmarebelze. aseTi
aRmoCena gaakeTa jef bezousma, Amazon.com-is aRmasrulebelma xelmZRvanelma, romelmac
kompaniis saqmianoba sxvadasxva qveyanaSi ganavrco. Accenture-ma da Cap Gemini-m, orma

90
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

didma sakonsultacio kompniam msoflio masStabiT daiwyo saqmianoba da sxvadasxva


qveynis momxmarebelTa moTxovnebis dakmayofileba. isini sxvadasxva qveynis
momxmarebelTa moTxovnebis dasakmayofileblad aTasobiT adgilobriv konsultants
qiraobden da amzadebdnen.
dReisaTvis, erT dros arsebuli adgilobrivi (erovnuli) bazrebi erTiandebian
da erT uzarmazar sabazro sivrces qmnian, rac iZleva igive, ZiriTadi produqciis
gayidvis SesaZleblobas sxvadasxva qveyanaSi mcxovreb momxmarebelze. es tendencia
vrceldeba rogorc samomxmareblo saqonelze, ise biznes-produqciaze da menejerebs
uzarmazar SesaZleblobebs sTavazobs. Coca-Cola-s, Sony-is `voqmenis”, MacDonald’s-is
hamburgerebis, Doc Martin-is fexsacmlisa da Nokia-s mobiluri telefonis sayovelTao
popularuloba imaze metyvelebs, rom sxvadasxva qveynis momxmarebelTa gemovneba
TandaTan erTnairi xdeba. dResdReobiT msxvili globaluri bazrebi iseTi biznes-
produqciisTvis arsebobs, rogoricaa: satelekomunikacio aRWurviloba, eleqtro
komponentebi, kompiuteruli da safinanso momsaxurebebi. amgvarad, Motorola axerxebs
Tavis sakomunikacio aRWurvilobis gayidvas, Intel – mikroprocesorebis, xolo SAP -
biznes sistemebis samarTav programuli uzrunvelyofisas. maTi momxmareblebi mTels
msoflioSi arian gafantulebi.
miuxedavad imisa, rom erTidaigive saqoneli da momsaxureba ukve bevrisTvis gaxda
misaRebi, am midgomaze didi imedebis damyareba ar SeiZleba. qveynebis kulturaSi am
gansxvavebis gamo gansxvavdeba momxmarebelTa gemovnebebi da upiratesobebic. es
gansxvavebebi xSirad aiZuleben menejerebs individualurad moargon maTi saqoneli da
momsaxureba adgilobrivi momxmareblis upiratesobebs. magaliTad, miuxedavad
MacDonald’s-is wamyvani mdgomareobisa msoflioSi, organizaciis xelmZRvanelobam
gadawyvita gaeTvaliswinebina adgilobrivi momxmareblis gemovneba. aqedan gamomdinare,
braziliaSi MacDonald’s yidis ualkoholo sasmels, romelic damzadebulia guaranasgan
(egzotikuri kenkrovani mcenare, romelic mdinare amazonis napirebze xarobs).
malaiziaSi, MacDonald’s rZis gliaseSi gemos misacemad durians (mZafri sunis mqone
xili, romelsac adgilobrivi macxovreblebi mastimulirebel saSualebad Tvlian)
umatebs. agreTve, rodesac Mattel-ma daiwyo Tojina barbis gayidva iaponiaSi, gadawyvita
cvlilebebi Seetana (Tmis feri, saxis nakvTebi da a.S.) Tojinis garegnobaSi, raTa
morgeboda momavali momxmareblis gemovnebas. kompaniebma unda Seqmnan da SearCion
swori sainformacio sistemebi da veb-gverdebi, raTa saSualeba miscen klients
SeiZonon maTi produqcia.

sainformacio
sainformacio teqnologiuri nawyveti
globaluri sainformacio sistemebis Seqmna
internetiT saqonlis SeZenis gaxSirebasTan erTad izrdeba kompaniis veb-gverdis
mniSvneloba. karg dizains gadamwyveti mniSvneloba aqvs, vinaidan igi izidavs ara marto
adgilobriv momxmarebels, aramed ucxoursac. kargi veb-gverdis SeqmnasTan
dakavSirebulma problemam 2000 wels Wal-Mart aiZula ori kviris ganmavlobaSi
daexura kompaniis veb-gverdi, raTa produqciis moZebnisa da SekveTis meqanizmi
gaeumjobesebina.
amerikul kompaniebs Soris Dell Computer-s erT-erTi yvelaze advilad
gamosayenebeli da popularuli veb-gverdi aqvs. warmoidgineT kompaniis gaoceba,
rodesac aRmoaCina, rom iaponel momxmarebels kompaniis axlad gaxsnili iaponuri veb-
gverdi ar moewona. aRmoCnda, rom amis mizezi ekranis garSemo arsebuli Savi CarCo
iyo. iaponiaSi Savi feri negatiur grZnobebsa da emociebTan aris dakavSirebuli.

91
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

kompaniis veb-dizainerebma es problema swrafad gadaWres da axla, rodesac isini axal


veb-gverds qmnian, yuradRebiT swavloben adgilobrivi menejerebisgan TiToeuli ferisa
da gamosaxulebis mniSvnelobas.
gasaTvaliswinebelia isic, rom veb-dizainerebma sworad unda gamoiyenon
konkretuli qveynis ena da ar dauSvan uxerxuli Secdomebi. es gansakuTrebiT
mniSvnelovania aziaSi, sadac adgilobrivi damwerlobis arasworad gagebis albaToba
didia. garda amisa, kompaniebma unda gaiTvaliswinon, ra meTodiT urCevnia momxmarebels
gadaixados internet-saqonlis safasuri. amerikelebisgan gansxvavebiT, romlebic
ZiriTadad sakredito baraTebiT ixdian, germanel da iaponel momxmarebels urCevnia
Tavi aaridos davalianebas da safasuri naRdi fuliT an debeturi baraTiT gadaixados.
gasakviri ar aris, rom Yahoo!, Dell da SAP-is msgavsi kompaniebi cdiloben Seqmnan
menejmentis adgilobrivi jgufebi im qveynebSi, sadac isini muSaoben. ucxour
organiziasTan muSaoba adgilobriv menejers globalur sferoSi didi gamocdilebis
SeZenis saSualebas aZlevs. maT SeuZliaT gaecnon sxvadasxva qveynebis maregulirebel
garemos da monawileoba miiRon iseTi strategiis SemuSavebaSi, romelic iTvaliswinebs
produqciis Secvlas adgilobrivi gemovnebis Sesabamisad. es ki kompaniis globalur
codnas afarTovebs.
momxmarebelze gaTvlili veb-gverdebis garda, kompaniebi unda qmnidnen
sainformacio sistemebsa da korporatiul, lokalur qselebs, romlebsac gamoiyeneben
ara marto adgilobrivi da ucxoeli menejerebi, aramed maTi mimwodeblebic msoflios
sxvadasxva kuTxidan. magaliTad, globalura kompaniad gadaqcevis survilma, Wal-Mart
aiZula Seeqmna globaluri sainformacio sistema, romelic ucxoel mimwodebels
karnaxobs, Tu ra saxis produqcia esaWiroeba kompanias da ra Tanxas gadaixdis mis
SesaZenad. am informaciis miRebis Semdeg, ucxoel momxmarebels SeuZlia Wal-Mart-s
warudginos Tavisi winadadeba. amiT Wal-Mart dabali fasebis SeTavazebis strategias
uzrunvelyofs. aRniSnuli globaluri sainformacio sistema iZleva erTi qveynidan
meoreSi saqonlis Sesaxeb informaciis gaziarebis saSualebas. es ki Wal-Mart-s exmareba
droulad Seityos axali tendenciebisa da ideebis Sesaxeb.

konkurentebi
konkurentebi warmoadgenen erT-erTi yvelaze mniSvnelovani Zalas, romelsac
organizacia samuSao garemoSi awydeba. konkurentebi arian organizaciebi, romlebic
qmnian am kompaniis produqciis msgavs saqonelsa da momsaxurebas. sxva sityvebiT rom
vTqvaT, konkurentebi arian organizaciebi, romlebic erTi da igive momxmareblisTvis
ibrZvian. Dell-is konkurentebs Soris arian kompiuterebis sxva adgilobrivi (Apple,
Compaq da Gateway) da ucxouri mwarmoeblebi (Sony da Toshiba iaponiaSi da Group Bull -
safrangeTSi). safondo internet-makler E*Trade-is konkurentebi arian Ameritrade da TD
Waterhouse, agreTve Merrill Lynch and Charles Schwab.
konkurentebs Soris metoqeoba yvelaze saSiSi Zalaa, romelTanac menejerebs
uwevT muSaoba. Zlieri metoqeoba xSirad iwvevs fasebiT TamaSs, xolo fasebis dacema
arTulebs resursebis xelmisawvdomobas da amcirebs mogebas. 2001 wels, personaluri
kompiuterebis industriaSi konkurenciam gansakuTrebiT imZlavra, rac gamowveuli iyo
qveynis ekonomikis daqveiTebiTa da Dell-is agresiuli politikiT – xarjebis
Semcirebisa da fasebis dawevis xarjze gaezarda kompaniis sabazro wili. 2001 wlis
ivnisSi maikl delma ganacxada, rom misi survili iyo Dell-is sabazro wilis gazrda
13-dan 40 procentamde. am dros kompania ukve lideri iyo msoflioSi. 2001 wels IBM-
ma ganacxada, rom wyvetda personaluri kompiuterebis warmoebas, vinaidan milionebs

92
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

kargavda iseTi iaffasiani produqciis Semqmnel konkurentebTan, rogoric Dell da


Gateway iyvnen.
garda arsebul konkurentebs Soris metoqeobisa, mniSvnelovan safrTxes
warmoadgens ageTve samuSao garemoSi axali konkurentebis gamoCenis SesaZleblobac.
potenciuri konkurentebi arian organizaciebi, romlebic mocemuli momentisTvis ar
arian Semosulebi samuSao garemoSi, magram Tu gadawyveten, amis gakeTeba SeuZliaT.
magaliTad, Amazon.com amJamad saxlis mowyobilobebis an avejis biznesSi CarTuli ar
aris, magram Tavisuflad SeuZlia bazarze Sesvla, Tu kompaniis menejerebi CaTvlian,
rom am produqciis gayidva momgebiani iqneba. rodesac industriaSi Cndeba axali
konkurenti, konkurencia izrdeba, xolo fasebi – mcirdeba.
zogadad rom vTqvaT, samuSao garemoSi axali konkurentis gamoCenis (da am gziT
konkurenciis donis amaRlebis) potenciali bazarze Sesvlis Seferxebis funqcias
warmoadgens. bazarze Sesvlis barierebi warmoadgenen im faqtorebs, romlebic
arTuleben da aZvireben organizaciisTvis konkretul samuSao garemosa Tu industriaSi
CarTvas. sxva sityvebiT rom vTqvaT, rac ufro rTuli da Zviria samuSao garemoSi
Sesvla, miT ufro Zlieria bazarze Sesvlis barierebi. barierebis siZliere ki samuSao
garemoSi nakleb konkurentebs qmnis, rac Tavis mxriv dabla wevs konkurenciis dones.
mcirericxovan konkurentebTan erTad ki bevrad ufro iolia momxmareblis mopoveba da
maRali fasebis SenarCuneba.
bazarze Sesvlis barierebs sami ZiriTadi wyaros qmnis. esenia: masStabis efeqti,
erTguleba safirmo markis (brendis) mimarT da samTavrobo dadgenilebebi, romlebic
aferxeben bazarze Sesvlas (ix. naxazi 4.2). masStabis efeqti (Economies of Scale) niSnavs
dabali TviTRirebulebis upiratesobas, romelic gamowveulia msxvilmasStabiani
operaciebis warmoebiT. masStabis efeqts qmnian iseTi qarxnebi, romelTac SeuZliaT
konkretuli saqonlis Zalian didi raodenobiT warmoba, saWiro nedleulis didi
raodenobis Sesyidva an konkurentebTan SedarebiT organizaciuli resursebis ufro
efeqturad aTviseba, rac iTvaliswinebs TanamSromelTa profesionalizmisa da codnis
srulad gamoyenebas. Tu samuSao garemoSi myofi organizacia didi zomisaa da masStabis
solidur efeqts qmnis, maSin misi xarjebi bevrad ufro naklebia vidre potenciuri
konkurentebis. xolo axlad gamoCenili konkurentebisTvis am industriaSi Sesvla
Zalian Zviri iqneba. magaliTad, bevr internet-kompaniasTan SedarebiT, Amazon. com
masStabis mniSvnelovani efeqtiT sargeblobs.
savaWro niSanisadmi (brendis) erTguleba niSnavs samuSao garemoSi
arsebuli organizaciis produqciisadmi momxmareblis erTgulebas. Tu kargad
damkvidrebuli organizacia momxmareblis mxridan savaWro niSnisadmi didi erTgulebiT
sargeblobs, maSin bazarze axlad gamoCenili konkurentisTvis Zalian Zneli da Zviria
sabazro wilis mopoveba. Amazon.com-sa da Yahoo!-s savaWro niSnis erTgulebis Zalian
maRali maCvenebeli aqvT da sxva internet-kompaniebTan SedarebiT yvelaze bevri
momxmarebeli hyavT (aseTi warmateba saSualebas aZlevs maT gazardon mogeba reklamis
xaziTac). axlad gamoCenil konkurentebs momxmareblisTvis sakuTari saqonlis an
momsaxurebis gasacnobad Zalian didi sareklamo xarjebis gaReba mouwevT.
zogjer, mTavrobis maregulirebeli wesebi asruleben rogorc konkretuli
industriis, ise qveynis bazarze Sesvlis barirebis funqcias. mrewvelobis bevr
sferoSi (rogoricaa samoqalaqo aviacia, tvirTebis gadazidva, komunaluri
momsaxurebebi da telekomunikaciebi), sadac mTavrobam gaauqma amgvari maregulirebeli
wesebi, moxda bevri axali konkurentis Semosvla, ramac aiZula am dargebSi moRvawe
kompaniebi gaeumjobesebinaT muSaobis xarisxi, an saerTod gasuliyvnen bazridan.

93
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

erovnul da globalur doneze, administraciuli barierebi warmoadgenen


samTavrobo politikas, romelic qmnis bazarze Sesvlis barierebs da zRudavs ucxouri
kompaniebis mier saqonlis imports. iaponia cnobilia Tavisi meTodebiT, romliTac
cdilobs SezRudos ucxoeli konkurentebis Semosvla an Seamciros maTi gavlena
iaponur firmebze. magaliTad, ratom awarmoeben holandiuri kompaniebi titebis
bolqvebis eqsports msoflios TiTqmis yvela qveyanaSi garda, iaponiisa? imitom, rom
iaponeli sabaJo inspeqtorebi iTxoven TiToeuli bolqvis Semowmebas, romlis drosac
isini yvavilis Reros vertikalurad Wrian Suamde. TviT gamomgonebel iaponelebsac ki
ar SeuZliaT gaxleCili Reros xelmeored Sewebeba. rubrika `marTva globalur
doneze~ mogviTxrobs iaponiis winaaRmdeg ganxorcielebul zewolaze, raTa
Sesustebuliyo an gauqmebuliyo aseTi mkacri maregulirebeli wesebi.

naxazi
naxazi 4.2 bazarze Sesvlis barierebi da konkurencia

marTva globalur doneze


amerikuli brinji iaponias ipyrobs
1993 wlamde, iaponiaSi brinjis bazari, iseve rogorc sxva sasaqonlo bazrebi,
daxuruli iyo ucxoeli konkurentebisTvis, raTa daculiyo ZviradRirebuli iaponuri
brinjis mwarmoebeli aTasobiT wvrili fermeris interesebi. qveynis mTagoriani
teritoriis gamo iaponiaSi brinjis moSeneba Zviri jdeba, ris gamoc iaponeli
momxmarebeli brinjs yovelTvis Zvirad yidulobda. ucxoeTidan wamosuli zewolis
Sedegad iaponiis mTavrobam gaxsna aRniSnuli bazari da dReisaTvis ucxoel
konkurentebs SesaZlebloba eZlevaT moaxdinon brinjis wliuri moxmarebis 8%-is
eqsporti. sazRvargareTidan Semotanil brinjze dawesebuli maRali tarifis (2,33 aSS
dolari 2,2 girvanqaze) miuxedavad, aSS-dan importirebuli erTi girvanqa brinji 14
aSS dolarad iyideba, rodesac adgilobrivi warmoebis produqti daaxloebiT 19 aSS
dolari Rirs. iaponiaSi arsebuli ekonomikuri daRmasvlis gamo, fasebis mimarT
mgrZnobiare momxmareblebma importirebuli brinjis SeZena daiwyes, ramac didi ziani
miayena iaponel fermerebs.

94
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

2001 wels, ekologiurad sufTa brinjis mwarmoebelma kaliforniulma kompaniam


Lundberg Family Farms da Nippon Restaurant Enterprise Co-m erToblivad aRmoaCines iaponiis
brinjis bazarze SeWris axali gza. radganac teqnologiurad damuSavebul sakvebSi
gamoyenebuli brinjze gadasaxadi dawesebuli ar aris, Nippon iRebs amerikaSi warmoebul
brinjs da amzadebs “O-bento”-s, naxevarfabrikats, romlis SemadgenlobaSic Sedis aSS-
dan importirebuli brinji, bostneuli, qaTmis xorci, saqonlis xorci da oraguli. am
saxis msubuqi sauzme, romlis fasi daaxloebiT 4 aSS dolaria (iaponuri brinjiT
damzadebuli “O-bento” 9 aSS dolaramde Rirs), rkinigzis sadgurebze da sxva savaWro
obieqtebSi iyideba. aRniSnuli produqti Zalze didi popularobiT sargeblobs, rac
iaponuri brinjis mwarmoebeli fermerebis protests iwvevs. amerikidan Semosuli
brinjis gamo maT ukve TavianTi brinjis mindvrebis 37%-is mitoveba da
naklebSemosavliani marcvlovani kulturebis moSeneba uwevT. dRiTidRe izrdeba
iaponuri da ucxouri kompaniebis aliansi, rac ZviradRirebul iaponur bazarze SeWris
axal-axali gzebis aRmoCenas emsaxureba. yovelive amis gamo, iaponuri vaWrobis
SemzRudveli praqtika TandaTanobiT qreba.

mokled rom SevajamoT, konkurentebs Soris Zlieri metoqeoba qmnis mwvave


samuSao garemos, romelic arTulebs organizaciisTvis saWiro resursebze menejerTa
xelmisawvdomobas. meore mxriv, susti metoqeoba Sedegad iZleva iseT samuSao garemos,
sadac zomieri konkurencia sufevs da menejerebs saWiro resursebis moZiebis didi
SesaZlebloba aqvT.

saerTo garemo
saerTo garemoSi moqmed ekonomikur, teqnologiur, socialur-kulturul,
politikur, sakanonmdeblo da globalur Zalebs udidesi gavlenis moxdeba SeuZliaT
organizaciis samuSao garemoze. Tumca, es gavlena SeiZleba maincdamainc gamokveTili
ar iyos menejerebisTvis. magaliTad, internetisa da internet-kompaniebis industriuli
garemos swrafi da mkveTri aRzeveba gamoiwvia sxvadasxva faqtorebis kombinaciam,
rogoricaa, magaliTad internet-teqnologiebis Secvla, amerikis safondo birJisa da
ekonomikis dasusteba, globaluri ekonomikis mdgomareobis Sesaxeb arsebuli SiSi. am
cvlilebebma xeli Seuwyes internet-kompaniebs Soris Zlieri konkurenciis gaRvivebas,
ramac SemdgomSi industriis mdgomareobis gauareseba gamoiwvia).
daskvnis gamotana advilia: menejerebma mudmivad unda awarmoon saerTo garemoSi
moqmedi Zalebis analizi, radgan isini zemoqmedebas axdenen gadawyvetilebis miRebasa da
dagegmvaze. qvemoT Cven ganvixilavT saerTo garemoSi moqmed ZiriTad Zalebs da
SeviswavliT maT gavlenas organizaciis samuSao garemoze.

ekonomikuri Zalebi
ekonomikuri Zalebi
Zalebi qveynis an regionis sijansaResa da saerTo keTildReobaze
axdenen gavlenas. ekonomikur ZalebSi moiazreba saprocento ganakveTebi, inflacia,
umuSevroba da ekonomikuri zrda. ekonomikuri Zalebi menejerebs mraval
SesaZleblobasa da siZneleebs uqmnian. umuSevrobis dabali done da saprocento
ganakveTebis Semcireba momxmarebelTa rigebSi cvlilebaze metyvelebs da niSnavs imas,
rom ufro met adamians aqvs fuli da mzad aris mis dasaxarjad. Sedegad ki
organizaciebs aqvT ufro meti SesaZlebloba gayidon TavianTi saqoneli an momsaxureba.
myari ekonomika momaragebis sistemebzec moqmedebs: resursebis SeZena ufro advili
xdeba da organizacias warmatebis didi Sansi aqvs, rogorc es moxda 1990-ian wlebSi,

95
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

rodesac maRali teqnologiebis mwarmoebelma kompaniebma sarekordo mogeba naxes


ekonomikis ayvavebis gamo, rac gamowveuli iyo sainformacio teqnologiebis
ganviTarebiTa da msoflio vaWrobis zrdiT.
amisgan gansxvavebiT, makroekologiuri pirobebis gauareseba garkveul safrTxes
qmnis, vinaidan igi zRudavs organizaciisTvis saWiro resursebze xelmisawvdomobas.
mogebaze orientirebul, komerciul organizaciebs, rogoricaa sacalo maRaziebi da
sastumroebi, ekonomikuri daqveiTebis dros ufro naklebi momxmarebeli hyavT. ara-
komerciuli organizaciebi, rogoricaa saqvelmoqmedo dawesebulebebi da kolejebi,
ekonomiuri daqveiTebis dros nakleb Semowirulobebs iReben. qveynis an regionis
ekonomikis mciredma daqveiTebamac ki SeiZleba seriozuli dartyma miayenos
organizaciis mwarmoeblurobas. 2001 wlis SedarebiT zomieri ekonomikuri dacema
internet-kompaniebis poziciebis Seryevis ZiriTadi mizezi gaxda; man agreTve
mniSvnelovnad azarala maRali teqnologiebis mwarmoebeli mravali kompania
(rogoricaa Lucent, Palm da Compaq), romelTa menejerebi mniSvnelovani sirTuleebis
winaSe aRmoCndnen.
mZime ekonomikuri pirobebi arTulebs garemos da menejerTa samuSaos. menejerebma
SeiZleba moindomon TavianT departamentSi TanamSrolebis raodenobis Semcireba da
darCenilebis motivaciis gazrda. am SemTxvevaSi menejerebsa da xelqveiTebs
dasWirdebaT resursebis ufro efeqturad moZieba da gamoyeneba. warmatebuli menejeri
aanalizebs im mniSvnelovan zemoqmedebas, romelsac ekonomikuri Zalebi axdenen mis
organizaciaze da yuradRebiT akvirdeba, Tu ra xdeba qveynis an regionis SigniT, raTa
saTanado reagireba moaxdinos cvlilebebze.

teqnologiuri Zalebi
teqnologia
teqnologia aerTianebs instrumentebs, manqana-danadgarebs, kompiuterebs,
profesionalizms, informacias da codnas, romelsac menejerebi iyeneben saqonlisa da
momsaxurebis Sesaqmnelad, sawarmoeblad da distribuciisTvis. teqnologiuri Zalebi
warmoiqmneba im teqnologiaSi Setanili cvlilebisgan, romlebsac menejerebi iyeneben
saqonlisa da momsaxurebis Sesaqmnelad, sawarmoeblad da distribuciisTvis. bolo aTi
wlis ganmavlobaSi teqnologiuri cvlilebis ritmi sagrZnoblad amaRlda.
mikroprocesorebis, kompiuteris teqnikuri saSualebebisa da programuli
uzrunvelyofis ganviTarebis gamo, teqnologiuri Zalebi mniSvnelovnad gaZlierda.
teqnologiur Zalebs SeiZleba hqondeT didi datvirTva menejerebisa da
organizaciebisTvis. teqnologiurma cvlilebam SeiZleba ukve damkvidrebuli produqcia
Zvelmoduri gaxados (magaliTad, sabeWdi manqanebi, Sav-TeTri televizorebi,
enciklopediis tomebi) da amiT menejerebs momxmarebelTa moTxovnilebis
dasakmayofileblad axali gzebis gamoZebnisken ubiZgos. teqnologiurma cvlilebam
SeiZleba safrTxe Seuqmnas organizacias, an SesTavazos mas SesaZlebloba axali an
gaumjobesebuli saqonlisa Tu momsaxurebis Sesaqmnelad, dasamzadeblad an
distribuciisTvis. mikroprocesoris gamoCenam, romelic pirvelad Intel-ma Semoitana,
revolucia moaxdina sainformacio teqnologiebSi da gazarda moTxovna pesonalur
kompiuterebze. aman ganapiroba iseTi kompaniebis warmateba, rogoricaa Dell da Compaq
da iseTebis Cavardna, rogoricaa IBM. rodesac personalurma kompiuterebma
gamomTvleli manqanebi Secvales, IBM-isa da gamomTvleli manqanebis sxva mwarmoeblebis
produqciaze moTxovna Semcirda. am cvlilebas IBM bolo aTi wlis ganmavlobaSi
gamoexmaura imiT, rom kompiuteris teqnikuri saSualebebis gayidvidan kompiuterul
momsaxurebasa da sakonsultacio servisze gadavida da kvlav gaimyara poziciebi.

96
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

menejerebma swrafad unda imoqmedon da drouli reagireba moaxdinon cvlilebaze, Tu


maT organizaciis gadarCena da warmatebis miRweva surT.
sainformacio teqnologiebSi momxdari cvlilebebi muSaobis stilze da
menejerTa samuSaozec axdenen gavlenas. samuSao adgilze distanciuri daswreba da
videokonferenciebis mowyoba dRes yoveldRiuri saqmianobis nawils warmoadgens da
menejerebs sxvadasxva teritoriaze myofi TanamSromlebis marTvaSi exmareba. bevri
kompaniis gayidvis samsaxuris TanamSromlebi saxlidan gausvlelad muSaoben da TavianT
organizaciebs eleqtronuli saSualebebiT ukavSirdebian. gayidvis samsaxuris
TanamSromlebi qveynis sxvadasxva kuTxeSi myof kolegebs eleqtronuli safosto
qselis meSveobiT ukavSirdebian da maTTan `pirispir SexvedrebisTvis~ kompiuterze
damagrebul video kamerebs iyeneben.

socialur-
socialur-kulturuli
kulturuli Zalebi
socialur-
socialur-kulturuli Zalebi warmoiqmneba qveynis sazogadoebrivi
struqturidan an kulturidan wamosuli zewolisgan. orive saxis zewolas SeuZlia
xeli Seuwyos an SeuSalos organizaciis muSaobas da menejerTa saqmianobas. socialuri
struqtura niSnavs urTierTobas individsa da sazogadoebriv jgufebs Soris.
sazogadoebebis socialuri struqtura erTmaneTisgan mkveTrad gansxvavdeba. iseT
sazogadoebaSi, sadac socialuri daSrevebis done maRalia, individebsa da jgufebs
Soris bevri gansxvaveba arsebobs. kasturi sistema indoeTsa da tibetSi, mravali
socialuri klasis arseboba did britaneTsa da safrangeTSi mravalSrian socialur
struqturebs qmnis. amisgan gansxvavebiT, socialuri daSrevebis done dabalia
Tanasworobis momxre axal zelandiasa da amerikis SeeTebul StatebSi, sadac
socialuri struqtura adamianebs erTmaneTisgan naklebad asxvavebs. safrangeTis
kompaniebis xelmZRvaneli menejerebi safrangeTis sazogadoebis maRali fenidan modian,
xolo amerikis SeerTebul StatebSi, aseTi Tanamdebobis mqone adamianebi amerikuli
sazogadoebis yvela fenidan arian.
sazogadoebebi agreTve gansxvavdebian jgufisgan individis gamoyofiT. magaliTad,
SeerTebuli Statebi jgufze maRla individs gamoyofs, xolo iaponia individze win
jgufs ayenebs. aseTma gansxvavebam menejers SeiZleba ukarnaxos meTodebi, romelic mas
TanamSromelTa motivirebisa da gaZRolisTvis sWirdeba. erovnuli kultura
warmoadgens im RirebulebaTa erTobliobas, romelsac sazogadoeba saWirod Tvlis;
agreTve qcevis normebs, romlebic miRebulia an daSvebulia am konkretul
sazogadoebaSi. magaliTad, amerikaSi individualizmi yvelaze metad fasobs; xolo
koreasa da iaponiaSi individebisgan jgufis molodinis gamarTlebas elian. erovnuli
kultura did gavlenas axdens menejerTa mier TanamSromelTa motivirebasa da
koordinirebaze, agreTve organizaciis muSaobis stilze. erovnuli kulturis iseTi
mniSvnelovani aspeqti rogoricaa eTika, dawvrilebiTaa ganxiluli me-3 TavSi.
sazogadoebebs erTmaneTisgan ansxvavebs ara marto socialuri struqtura da
erovnuli kultura, aramed sazogadoebaSi mimdinare cvlilebebic. amerikis SeeTebul
StatebSi damokidebuleba qalis, siyvarulis, seqsisa da qorwinebis mimarT bolo aTi
wlis ganmavlobaSi sagrZnoblad Seicvala. aziur saxelmwifoebSi, rogoricaa
magaliTad, hong-kongi, singapuri, korea da iaponia, bevri miiCnevs rom am qveynebis
axali Taobebi, winandelebTan SedarebiT, bevrad ufro individualuri da
`amerikanizirebulia~. dReisaTvis, aRmosavleT evropis bevr qveyanaSi koleqtivizmsa da
saxelmwifosadmi morCilebaze dafuZnebul komunistur faseulobebs axali faseulobebi
enacvleba da individualizmi da mewarmeoba wina planze iwevs. cvlilebebis tempi
Cqardeba.

97
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

calkeuli menejerebi da organizaciebi unda exmaurebodnen im cvlilebebsa da


sxvaobebs, romlebic arsebobs sxvadasxva qveynebis socialur struqturebsa da
erovnul kulturebSi. dResdReobiT globaluri ekonomikis integrirebis zrdis gamo,
menejerebs uwevT an sxvadasxva qveynebSi mcxovreb adamianebTan urTierToba, an
sazRvargareT cxovreba da muSaoba. warmatebuli menejeri yovelTvis yuradRebas aqcevs
sxvadasxva sazogadoebebs Soris arsebul gansxvavebebs da cdilobs sakuTari qcevebi am
sazogadoebas moargos.
menejerebi da organizaciebi sazogadoebaSi mimdinare socialur cvlilebebzec
unda axdendnen reagirebas. magaliTad, 1980-90-ian wlebSi amerikelebi gansakuTrebiT
dainteresdnen sakuTari janmrTelobiTa da jansaRi cxovrebis wesiT. menejerebma da
organizaciebma, romlebmac adreve gansazRvres es tendencia da gamoiyenes axali
SesaZleblobebi da mniSvnelovani mogebac naxes. kompania PepsiCo-m gamoiyena is
SesaZlebloba, romelsac mas jansaRi cxovrebis wesis damkvidreba sTavazobda da
dieturi sasmelebisa da xilis ualkoholo sasmelebis SemotaniT sabazro wili
waarTva mTavar konkurent Coca-Cola-s. Quaker Oats-ma daamzada Gatorade, romelic yvelaze
popularuli sasmeli gaxda sportsmenebisTvis da bazarze Semoitana naklebi
cximianobis Semcveli mravali sakvebi produqti. Tumca, aRsaniSnavia is faqtic, rom
axalma tendenciam yvela kompanias axali SesaZleblobebi ver SesTavaza; zogierTisTvis
igi sirTulis momtani aRmoCnda. Tambaqos mwarmoebel kompaniebze daiwyo didi zewola,
vinaidan momxmarebelma kargad gaacnobiera janmrTelobaze moweviT gamowveuli safrTxe.
es tendencia wamgebiani aRmoCnda Hershy Foods-isa da tkbileulis mwarmoebeli sxva
kompaniebisTvisac, radgan gaizarda momxmareblis moTxovnileba dabal-kaloriuli,
jansaRi sakvebis mimarT.

demografiuli Zalebi
demografiuli Zalebi
Zalebi warmoadgens mosaxleobis maxasiaTeblebSi (anu asakSi,
sqesSi, eTnikur da rasobriv warmoSobaSi, seqsualur orintaciasa da socialur
klasSi) Setanili cvlilebis Sedegebs. saerTo garemoSi moqmedi sxva Zalebis msgavsad,
demografiuli Zalebi menejerebs axal SesaZleblobas an sirTules sTavazoben da
mniSnvelovani gavlenis moxdena SeuZliaT maT organizaciebze. es zemoqmedeba
dawvrilebiT mimovixileT mravalferovnebis ganxilvisas me-3 TavSi, amitom am TavSi
masze saubars aRar gavagrZelebT.
Tumca, gvinda xazi gavusvaT erT mniSvnelovan cvlilebas, romelsac dRes aqvs
adgili: industriuli qveynebis umravlesoba mosaxleobis xandazmulobas ganicdis, rac
Sobadobis klebis, sikvdilianobis matebisa da gamravlebis asakSi myofi Taobis
daberebiTaa gamowveuli. germaniaSi, magaliTad, 65 wels zemoT myofi mosaxleobis
raodenoba 15,4%-dan (1990w.) 2010 wlisTvis 20,7%-mde gaizrdeba. SedarebiTi
monacemebi Semdegnairad gamoiyureba: kanada – 11.4% da 14.4%; iaponia – 11,7% da
19,5%; aSS – 12,6% da 13,5%. amerikis SeerTebul StatebSi procentuli maCveneblis
zrda bevrad naklebia, rac gamowveulia 1990-ian wlebSi emigraciis didi nakadiT da
axlad emigrirebuli ojaxebis mravalricxovnobiT. Tumca, xandazmulTa absoluturma
ricxvma sagrZnoblad imata, riTac gazarda xandazmulebze orientirebuli
organizaciebis bazari. binaze misvlis samedicino samsaxurebisa da gamajansaRebel-
dasasvenebeli institutebis momsaxurebaze moTxovna mniSvnelovnad gaizarda
mosaxleobis xandazmuloba Taviseburad moqmedebs samuSao adgilebze. samuSao
adgilebze axalgazrdebis mosvlis nacvlad SeiniSneba axali tendencia – aqtiuri
TanamSromlebi cdiloben gadadon pensiaze gasvla tradiciul sapensio asakis (65
weli) gadacilebis Semdeg. aRniSnuli cvlilebebi mianiSneben imaze, rom organizaciebma

98
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

unda gamoZebnon xandazmuli TanaSromlebis motivirebisa da maTi codnisa da


profesionalizmis gamoyenebis gzebi. es sakiTxi bevr dasavlur sazogadoebaSia
mougvarebeli.

politikuri da sakanonmdeblo Zalebi


politikuri da sakanonmdeblo Zalebi warmoadgenen kanonebsa da maregulirebel
wesebSi Setanili cvlilebebis Sedegebs da warmoiqmnebian sazogadoebaSi politikuri
da sakanonmdeblo mdgomareobis Sedegad. maT didi gavlena aqvT menejerebze da
organizaciebze. politikuri procesebi sazogadoebis kanonebs ayalibeben. kanonebi
zRudaven organizaciebisa da menejerebis operaciebs da, aqedan gamomdinare, SeiZleba
saTave daudon axal SesaZleblobebsa da safrTxes. magaliTad, msoflio industriaSi
SeimCneva maregulirebeli wesebis gauqmebis Zlieri tendencia mrewvelobis im
sferoebSi, romlebsac uwin saxelmwifo akontrolebda, an im organizaciebis
privatizeba, romlTac warsulSi mTavroba flobda.
1978 wels, aSS-Si saaviacio industriis sferoSi maregulirebeli wesebis
gauqmebam komerciuli aviaxazebis samuSao garemoSi mniSvnelovani cvlilebebi Semoitana
da maTgan gamowveul problemebTan gamklaveba dRemde ver moxerxda. maregulirebeli
wesebis gauqmebis Sedegad 1978 wlidan 1993 wlamde bazarze 29 axali aviakompania
Semovida. maregulirebeli wesebis gauqmebis Semdeg saaviacio transportiT mgzavrebis
gadayvanis SesaZleblobis gazrdam gamoiwvia mravali marSrutis gadatvirTva, Zlieri
konkurencia da fasebis omi. samuSao garemoSi Seqmnil gazrdil konkurenciaze
reagirebisTvis 1980-ian wlebSi aviaxazebma daiwyes fiqri imaze, Tu rogor
SeemcirebinaT saeqspluatacio xarjebi. varskvlavisebri qselis sistemebis ganviTareba,
profkavSirobis wevrobis armqone aviaxazebis raodenobis zrda da momsaxurebis gareSe
mgzavrobaze fasdaklebebis SemoReba warmoadgens sapasuxo zomebs saaviacio
transportirebis samuSao garemoSi Seqmnil Zlier konkurenciaze. 1990-iani
wlebisTvis, aviaxazebis industriam moaxerxa poziciebis gamyareba da sarekordo
mogebac naxa. magram, 2000 wels sawvavis fasis gazrdis gamo es mogeba nuls
gautolda da aviakompaniebi isev sirTulis winaSe aRmoCndnen.
maregulirebeli wesebis gauqmeba da privatizacia politikuri da sakanonmdeblo
Zalebis mxolod ori magaliTia, romelTac gavlenis moxdena SeuZliaT organizaciebsa
da menejerebze. kidev erTi moqmedi faqtoria aqcentis gakeTeba garemos dacvaze da
florisa da faunis unikaluri saxeobebis gadarCenaze, samuSao adgilze usafrTxoebis
normebis dacvaze da rasobrivi, genderuli da asakobrivi diskriminaciis aRmofxvraze.
menejerebi, romlebsac survili aqvT gamoiyenon is SesaZleblobebi, romelTac maT
globalurad cvalebadi politikuri, sakanonmdeblo da ekonomikuri Zalebi sTavazoben,
udidesi amocanis winaSe dganan. es yvelaze gamokveTilad manqanaTmSeneblobis
industriaSi Cans.

marTva globalur doneze

manqanaTmSeneblobis cvalebadi mdgomareoba msoflioSi


bolo aTi wlis ganmavlobaSi avtomobilebis udidesi mwarmoebeli kompaniebis
gaerTianebisa da Serwymis tendencia swored ekonomikurma da politikurma cvlilebma
gamoiwvia. kompania Ford-ma, magaliTad, Seisyida Jaguar da Volvo; amave dros, igi Mazda-s
aqciebis sakontrolo paketis mflobelia. General Motors flobs germanul Opel-s,
Svedur Saab-s da iaponur Isuzu-s; Chrysler-isa da Mercedes-Benz-is kompaniebi erTmaneTs

99
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

Seerwyen da 2000 wels Mitsubishi Seisyides. amasTanave 2000 wels Renault-ma Nissan
iyida.
avtomobilebis mwarmoeblebma gaacnobieres, rom globalizaciisgan sargeblis
misaRebad saWiro iyo poziciebis gamyareba msoflios yvela regionSi. avtomobilebis
mwarmoebelma kompaniebma saswrafod daiwyes gaerTianeba, raTa masStabis globaluri
efeqtisTvis mieRwiaT. am kompaniebis mizans warmoadgens iseTi manqanebis Seqmna da
warmoeba, romlebic mTels msoflioSi gaiyideba da amiT gaaadvilebs axali manqanis
Seqmnaze gaweuli uzarmazari xarjebis amoRebas. garda amisa, avtomobilebis
mwarmoebeli kompaniebi globaluri momaragebis qselebis gamoyenebiT (romelic zemoT
ganvixileT) did mogebas naxuloben. ufro metic, axali tendencia maT saSualebas
aZlevs SeiZinon da gaiziaron manqanis Seqmnisa da warmoebis fasdaudebeli unar-Cvevebi
da codna, romelic erT romelime kompaniaSia warmodgenili (rogoricaa, magaliTad,
Mercedes-Benz-is usafrTxoebis maxasiaTeblebi, an Mitsubishi-is naklebi TviTRirebulebis
mqone msubuqi manqanebis Seqmnis gamocdileba).
Chrysler-isa da Mitsubishi-is gaerTianeba warmoebis xarjebis mniSvnelovan
Semcirebas isaxavs miznad da Renault-sa da Nissan-is gaerTianeba xelmZRvanelebs guluxv
mogebas pirdeba. Tumca, Mercedes-Benz-isa da Chrysler-is gaerTianeba aseTi warmatebuli
ar aRmoCnda, rogorc Tavidan fiqrobdnen. warumatebeli aRmoCnda agreTve gaerTianebis
sxva mcdelobebic. magaliTad, General Motors-ma Saab-sa da Isuzu-Si investirebiT erT
miliard dolarze meti dakarga iseve, rogorc Chrysler-Tan mierTebis gamo zarali
ganicada Mercedes-Benz-ma.
miuxedavad, aseTi moklevadiani ekonomikuri problemebisa, es gaerTianebebi,
savaraudod, momavalSi mainc moutans mogebas am kompaniebs, vinaidan avtomobilebis
mwarmoeblebi manevrireben, raTa msoflio liderebi gaxdnen. politikuri
TvalsazrisiT, kompaniis warmomadgenloba globalur doneze ver daexmareba mas
moxvdes msoflio ligaSi. agreTve, axal, did da auTvisebel bazrebze (rogoricaa
magaliTad aRmosavleT evropa da CineTi) Sesasvlelad avtomobilebis mwarmoebelma
kompaniebma unda SeZlon sxvadasxva qveynebis biznes-garemosTvis damaxasiaTebel
politikur da kulturul Zalebze gamoxmaureba. aqedan gamomdinare, saWiroa
operaciebis ganxorcieleba globalur doneze. iaponuri saavtomobilo kompaniebis
Sesyidva sxvadasxva faqtoris (iaponiis ekonomikis mkveTri dacema da iaponuri
mTavrobis politika, romelic ucxouri firmebisTvis iaponuri kompaniebis gadacemis
uflebas iZleva) kombinaciiTaa gamowveuli. igive situaciaa koreaSic, sadac amerikuli
saavtomobilo kompaniebi gakotrebuli koreuli saavtomobilo kompaniebis Sesyidvas
isaxaven miznad.

globaluri Zalebi
globaluri Zalebi warmoadgens saerTaSoriso urTierTobebSi, qveynis
ekonomikaSi, politikur da sakanonmdeblo sistmebSi, agreTve teqnologiaSi
ganxorcielebuli cvlilebis Sedegebs. menejerebsa da organizaciebze moqmed, yvelaze
mniSvnelovan globalur Zalas warmoadgens msoflios qveynebis mzardi ekonomikuri
integracia, romelsac dawvrilebiT qvemoT ganvixilavT. (ix. `cvalebadi globaluri
garemo~). SeTanxmebebi Tavisufali vaWrobis Sesaxeb, rogoricaa magaliTad, `zogadi
SeTanxmeba tarifebisa da vaWrobis Sesaxeb~ (GATT) da `SeTanxmeba CrdiloeT-amerikuli
Tavisufali vaWrobis Sesaxeb~ (NAFTA), agreTve evrokavSiris zrda barierebis
Sesustebaze moqmedebs da qveynebs Soris saqonlisa da momsaxurebis Tavisuflad
moZraobas uwyobs xels.

100
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

savaWro SezRudvebis Sesustebam erT qveyanaSi mdebare organizacias sxva


qveynebSi saqonlisa da momsaxurebis gasaRebis farTo SesaZleblobebi gauxsna. ucxouri
kompaniebis Sida bazarze SemoSvebiTa da konkurenciis gawevis uflebis micemiT,
Sesustebulma savaWro SezRudvebma SeiZleba seriozuli safrTxe Seqmnan, vinaidan isini
xels uwyoben konkurenciis zrdas samuSao garemoSi. 1973 wlidan 2000 wlamde,
iaponeli avtomobilebis mwarmoebeli kompaniebis wili aSS bazarze 3-dan 27
procentamde gaizarda. es ar moxdeboda, rom ara SedarebiT susti savaWro SezRudvebi,
ramac saSualeba misca iaponur kompaniebs ewarmoebiaT TavianTi manqanebis eqsporti aSS-
Si. Toyota-s, Honda-s da sxva iaponuri kompaniebis Zlierma konkurenciam amerikul
kompaniebs muSaobis stilis Secvla aiZula. konkurentunarianobis SesanarCuneblad maT
manqanebis Seqmnisa da warmoebis meTodis Secvla mouxdaT. am cvlilebebis Sedegad
amerikulma kompaniebma poziciebi gaimyares ucxoel konkurentebTan. winaaRmdeg
SemTxvevaSi 2000 wels aSS-Si gayiduli ucxouri manqanebis procentuli maCvenebeli
bevrad ufro maRali iqneboda. Tumca, rom ara globaluri Zalebis gavlena, ramac
samuSao garemoSi konkurenciis gaZliereba gamoiwvia, amerikul avtomobilebis
mwarmoeblebs kidev didi dro dasWirdebodaT cvlilebis gasatareblad. aSS
avtomobilebis warmoebis industria yovelTvis gamoirCeoda konservatulobiTa da neli
moqmedebiT. magram dRes mdgomareoba Seicvala, vinaidan amerikulma kompaniebma iswavles
msoflio faseulobebisa da normebis mniSvneloba (rogoricaa produqciis xarisxi da
saimedooba) rogorc es qvemoTaa ganxiluli.

cvalebadi globaluri garemo


21-e saukuneSi bolo moeRo mosazrebas, rom msoflio sxvadasxva qveynebisa da
bazrebisgan Sedgeba, romlebic erTmaneTisgan fizikurad, ekonomikurad da kulturulad
gansxvavdebian. dResdReobiT menejerebs kargad esmiT, rom organizaciebs arseboba da
erTmaneTTan konkurencia ukve globalur bazarze uwevT. menejerebs dRevandeli
globaluri garemo mniSvnelovani SesaZleblobebsa da sirTuleebs Tavazobs da isini
valdebulni arian moaxdinon saTanado reagireba. menejerebs mudmivad uwevT globalur
konurenciasTan dakavSirebuli sirTuleebis mogvareba. isini axorcieleben operaciebs
ucxoeTSi, iZenen resursebs ucxoeli mimwodeblebisgan da muSaoben ucxour
kulturaSi (ix. naxazi 4.3).
ZiriTadad, menejerebi Tvlian, rom globalur garemo Riaa, rac niSnavs imas, rom
es aris garemo, romelSic maT da maTive organizaciebs Tavisuflad SeuZliaT SeiZinon
an gayidon saqoneli an momsaxureba maTTvis sasurvel qveynebSi. Ria garemoSi
organizaciebs Tavisuflad SeuZliaT aramarto konkurenciis gaweva erTmaneTisTvis da
momxmareblis mozidva, aramed ucxouri filialebis gaxsnac, romelic amaRlebs maT
konkurentunarianobas msoflioSi. Coca-Cola da PepsiCo, magaliTad, 20 wlis
ganmavlobaSi aqtiur konkurencias uwevdnen erTmaneTs, raTa msoflioSi uZlieresi
ualkoholo sasmelebis imperiebi SeeqmnaT.
qvemoT, Cven avxsniT Tu rogor gaxda globaluri garemo ufro Ria da
konkurentunariani da ratom aris es tendencia aseTi mniSvnelovani menejerebisTvis.
Cven gavecnobiT, Tu rogor aRrmavebs ekonomikuri cvlilebebi, rogoricaa magaliTad,
savaWro da sainvesticio SezRudvebis moxsna, organizaciebsa da qveynebs Soris
urTierTobasa da gacvla-gamocvlas. Cven vimsjelebT agreTve, Tu rogor imoqmeda
manZilisa da kulturuli barierebis gaqrobam organizaciebsa da qveynebs Soris
urTierTdamokidebulebis gaZlierebaze. visaubrebT agreTve menejerebsa da
organizaciebze aRniSnuli cvlilebebis gavlenis Sesaxeb.

101
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

savaWro da sainvesticio SezRudvebis moxsna


1920-30-ian wlebSi bevrma qveyanam, sakuTari ekonomikuri keTildReobis
gaZlierebis mizniT, saerTaSoriso vaWrobasa da investiciebze SezRudvebi daawesa.
aRniSnuli SezRudvebi samrewvelo saqonlis importze maRali satarifo ganakveTis
dawesebas iTvaliswinebda. tarifi aris importirebul (da iSviaTad eqsportirebul
saqonelze) saxelmwifos mier dawesebuli gadasaxadi. magaliTad, aSS mTavroba
amerikaSi importirebul or-xidian avtomobilebze Rirebulebis 25 procentian tarifs
awesebs. importze tarifis dawesebis mizania adgilobrivi industriebisa da
saavtomobilo an foladis warmoebis mrewvelobaSi samuSao adgilebis dacva ucxouri
konkurenciisgan. amis gamo, ucxoeTidan Semotanili saqonlis Rirebuleba izrdeba.
Zalian xSirad, rodesac erTi qveyana importze tarifs awesebs, sxvebi mis
magaliTs iziareben. Sedegad viRebT sapasuxo moqmedebaTa mTel serias, romlis drosac
qveynebi aqtiurad axorcieleben erTmaneTis winaaRmdeg tarifebis zrdas. 1920-ian
wlebSi aseTma midgomam moTxovna sagrZnoblad Seamcira da xeli Seuwyo 1930-ian
wlebSi didi depresiis periodis dadgomas da masiur umuSevrobas. mokled rom vTqvaT,
samuSao adgilebis dacvisa da ekonomikuri keTildReobis xelSewyobis nacvlad, im
qveynebis mTavrobebi, romlebic maRali satarifo ganakveTebis dawesebas mimarTavdnen,
umuSevrobis gazrdas uwyobdnen xels da qveynis ekonomikur zrdas Zirs uTxridnen.
zogadi SeTanxmeba tarifebisa da vaWrobis Sesaxeb (GATT) da
Tavisufali vaWrobis zrda. meore msoflio omis dasrulebis Semdeg didi
depresiis periodis gamocdilebis gaTvaliswinebiT, dasavleTis mowinave, industriulma
qveynebma miznad daisaxes qveynebs Soris resursebis Tavisuflad moZraobaze dawesebuli
SezRudvebis moxsna. es Zalisxmeva gaamyara im principis damkvidrebam, rom satarifo
SezRudvebisgan gansxvavebiT Tavisufali vaWroba warmoadgens saukeTeso gzas qveyanaSi
jansaRi ekonomikis ganviTarebisa da umuSevrobis aRmofxvrisaTvis.
Tavisufali vaWrobis doqtrina winaswarmetyvelebs, rom Tu TiToeuli
qveyana daTanxmdeba mxolod im saqonelze an momsaxurebaze koncentrirebas, romlis
warmoebac yvelaze metad xelewifeba, es xels Seuwyobs globaluri resursebis
ukeTesad gamoyenebas da fasebis dawevas. magaliTad, Tu induri kompaniebi Zlierebi
arian qsovilebis warmoebaSi, xolo amerikuli kompaniebi ki - programuli
uzrunvelyofis SeqmnaSi, maSin Tavisufali vaWrobis SeTanxmebis Tanaxmad, qsovilebis
warmoeba gadainacvlebs indoeTSi, xolo programuli uzrunveyofis ki - aSS-Si. aseT
pirobebSi qsovilebisa da programuli uzrunvelyofis fasi daecema, vinaidan orive
saxis saqonlis warmoeba xdeba iseT qveynebSi, sadac maTi damzadeba yvelaze iafi jdeba.
aseTi midgoma momgebiania momxmareblisTvis da mwiri resursebis ukeTesad gamoyenebis
saSualebas iZleva.
qveynebi, romlebmac aRiares Tavisuflebis vaWrobis doqtrina, miznad isaxaven
qveynebs Soris saqonlis Tavisuflad moZraobaze SezRudvebis moxsnas. amis misaRwevad
maT gamoiyenes saerTaSoriso xelSekruleba, romelic cnobilia rogorc `zogadi
SeTanxmeba tarifebisa da vaWrobis Sesaxeb~ (GATT). meore msoflio omis
dasrulebidan, naxevari saukunis ganmavlobaSi GATT-is molaparakebis rva raundi
Catarda, romelTa mizani iyo satarifo SezRudvebis moxsna. bolo raundSi, romelic
cnobilia rogorc `urugvais raundi~ 117 qveyana monawileobda. igi 1993 wlis
dekemberSi dasrulda. es raundi warmatebuli aRmoCnda, vinaidan wina donesTan
SedarebiT satarifo ganakveTma 30%-iT daiklo. saSualod, ganviTarebul qveynebs Soris
satarifo SezRudvebma 1948 wlis 40%-dan 2000 wels 3%-mde daiklo, riTac mkveTrad
gazarda msoflio vaWrobis done.

102
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

manZiliTa
manZiliTa da kulturuli gansxvavebiT gamowveuli
barierebis moxsna

manZiliTa da kulturuli gansxvavebebiT gamowveulma barierebi xels uwyobda


globaluri garemos Caketvas. menejerebi iZulebuli iyvnen qveynis Sida bazarze
gaemaxvilebinaT yuradReba. aRniSnuli barierebiT gamowveul zarals kargad aRwers
msxvili britanuli sapnisa da sarecxi saSualebis mwarmoebeli firma Unilever-is
magaliTi meoce saukunis gariJraJze.
uiliam leverma Unilever 1880-ian wlebSi daaarsa londonSi. 1900-iani wlebisTvis
man mTeli msoflio daipyro da britaneTis imperiis yvelaze did saxelmwifoebSi,
romelTa Soris iyvnen: indoeTi, kanada da avstralia, sakuTari filialebi gaxsna.
uiliam levers hqonda marTvis Zalian praqtikuli da avtoritatoruli stili, amitom
Tavisi swrafad-mzardi biznes imperiis marTva Zalian gauWirda. ZiriTad problemas did
manZilTan dakavSirebuli komunikaciis sirTule qmnida. inglisidan indoeTSi gemiT
Casvlas eqvsi kvira sWirdeboda, xolo saerTaSoriso satelefono da satelegrafo
samsaxurebi maincdamainc saimedo ar iyvnen.
kidev erTi problema, romelsac leveri waawyda, iyo biznesis warmoeba iseT
sazogadoebebSi, romlebsac britaneTisgan enobrivi da kulturuli barierebi
asxvavebdaT. qveynebi gansxvavdebian erTmaneTisgan erovnuli mrwamsiT, faseulobebiTa da
wesebiT. leverma male aRmoaCina, rom marTvis meTods, romelic warmatebuli iyo
britaneTSi, indoeTsa da sparseTSi (dRevandeli irani) warumatebloba mohqonda. aqedan
gamomdinare, saWiro iyo marTvis praqtikis morgeba TiToeuli qveynis kulturaze. 1925
wels leveris gardacvalebis Semdeg, Unilever-is xelmZRvanelobam moaxdina
gadawyvetilebis miRebis procesis decentralizeba da es uflebebi sxvadasxva qveynebSi
mdebare filialebis menejerebs gadasca, raTa maT SeemuSavebinaT iseTi samuSao
praqtika, romelic yvelaze kargad moergeboda adgilobriv garemoebebs. am strategiis
Sedegi is iyo, rom filialebi erTmaneTs ufro daSordnen.
meore msoflio omis dasrulebis Semdeg, sakomunikacio da satransporto
teqnologiebSi ZiriTad warmatebas im kulturuli da distanciuri barierebis
Semcireba warmoadgenda, romlebic Unilever–sa da sxva organizaciebze axdendnen
gavlenas. bolo 30 wlis manZilze satelituri TefSebis, cifruli translaciis,
satelefono xazebisTvis optikur-boWkovani kabelis gamoCenam da sul axlaxans
internetis gamoyenebis mkveTrad zrdam revolucia moaxdina globalur sakomunikacio
saSualebebSi. satelitebsa da optikur boWkoebs sinqronul reJimSi asobiT da
aTasobis Setyobinebis gadagzavna SeuZliaT da globalur video tele-konferencias
realurad SesaZlos xdis. igi agreTve saSualebas aZlevs kompaniebs ganaviTaron
globaluri lokaluri qselebi, informacia kompaniis Sesaxeb, gadawyvetilebebis
miRebis sistemebi da el-fosta. aseTi ganviTarebis Sedegad dResdReobiT SesaZlebeli
gaxda saimedo, daculi da swrafi kavSiris ganxorcieleba msoflios TiTqmis nebismier
kuTxeSi. faqsis aparatebi Sri-lankaSi, mobiluri telefonebi braziliis tropikul
tyeebSi, satelitis TefSebi – ruseTSi, video-telefonebi manhetenze da video-
sakonferencio saSualebebi iaponiaSi - es yvelaferi warmoadgens sakomunikacio
revoluciis komponentebs, romlebic TandaTanobiT cvlian msoflios muSaobis ritms.
revoluciam rogorc mcire (magaliTad, tansacmlis qarxana) ise msxvil (magaliTad,
Unilever) globalur kompaniebs saSualeba misca ewarmoebinaT biznesi msoflios
nebismier qveyanaSi, nebismier dros da moeZebnaT momxmarebeli da mimwodeblebi
msoflios nebismier kuTxeSi.
globaluri garemos gaxsnas xeli Seuwyo agreTve meore msoflio omis Semdeg
satransporto teqnologiebis ganviTarebamac. yvelaze mniSvnelovani, ra Tqma unda,
103
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

komerciuli reaqtoruli TviTmfrinavebis ganviTareba iyo, romelmac Seamcira erTi


adgilmdebareobidan meoreze gadaadgilebis dro. TviTmfrinaviT mgzavrobam niu iorksa
da tokios Soris manZili Seamcira, ramac bevrad ufro gaaadvila saerTaSoriso
biznesis warmoeba, vidre es uiliam leveris dros iyo.
saerTaSoriso gadaadgilebam da Tanamedrove sakomunikacio da satransporto
teqnologiebma mniSvnelovnad Seuwyes xeli qveynebs Soris kulturuli gansxvavebis
Semcirebas. interneti Tavisi milionobiT veb-gverdiT globaluri sakomunikacio
qselisa da mediis ganviTarebas emsaxureba, romelic, Tavis mxriv, yvela qveynis
kulturaze maRla mdgom msoflio kulturas qmnis. ufro metic, satelevizio
samauwyeblo qselebi, rogoricaa CNN, MTV, BBC da HBO, TavianT mauwyeblobas
msoflios bevr qveyanaSi axorcieleben, xolo holivudis filmebi mTels msoflioSia
popularuli.

Tavisufali vaWrobis gavlena menejerebze


savaWro da sainvesticio SezRudvebis moxsnam, agreTve kulturasa da manZilTan
dakavSirebuli barierebis aRmofxvram organizaciebs uzarmazari SesaZleblobebi
Seuqmna. amieridan maT SeuZliaT gaefarToon TavianTi saqonlisa Tu momsaxurebis
bazari ucxour qveynebSi eqsportisa da investirebi meSveobiT. zogierTi organizacia
(magaliTad, Barnes & Noble) Tavs ikavebs sazRvargareT saqonlisa da momsaxurebis
gayidvaze. magram ufrodaufro farTod mkvidrdeba Wal-Mart-isa da Lands’ End-is
muSaobis stili, romelic msoflio masStabiT momgebiani operaciebis warmoebas
iTavaliswinebs. ufro gaxsnil globalur ekonomikaze gadasvlam organizaciebs
saSualeba misca gaesaRebinaT TavianTi produqcia da momsaxureba ucxoeTis bazarze da
ewarmoebinaT Sesyidvebi ucxoeTis qveynebSi. Lands’ End-is warmateba SeerTebul
StatebSi nawilobriv ganapiroba menejerTa midgomam ewarmoebinaT iaffasiani
tansacmlisa da TeTreulis importi ucxouri qveynebidan. kompania tansacmels
yidulobs hong-konguri, malaiziuri, taivanuri da Cinuri mewarmeebisgan, vinaidan
amerikuli safeiqro mrewveloba xSirad ver iZleva igive xarisxs, stils, moqnilobas
da fasebs. Levi Strauss, Wal-Mart, Target da sxva bevri tansacmlis kompania globalur
garemoSi seriozuli moTamaSe gaxda (miuxedavad imisa, rom zogierTi maTgani,
magaliTad: Target an Dillard’s mxolod aSS-s teritoriaze axorcielebs Tavis
saqmianoba), rac gamowveulia maTi warmatebuli SesyidviTi operaciebiT.
menejeruli saqmianobis ganxorcieleba dinamiur globalur garemoSi
gansakuTrebiT rTulia, vinaidan savaWro da sainvesticio SezRudvebis Sesustebas Tan
sdevs konkurenciis gaZliereba. rogorc zemoT aRvniSneT, 1970-iani wlebidan
gansakuTrebiT garTulda aSS avtomobilebis mwarmoebeli kompaniebis menejerTa
funqciebis Sesruleba, risi mizezic gaxda amerikul bazarze iaponeli da germaneli
konkurentebis fexis mokideba da konkurenciis gaZliereba. rogorc aRvniSneT, 2001
wels Levi Strauss-ma daxura Tavisi qarxnebi aSS-Si vinaidan, igi veRar axerxebda
Dillard’s-is, Target-is da Macy’s-is maRaziaTa qselSi gamotanil, ucxoeTSi warmoebul,
iaffasian jinsebTan konkurencias.
SeTanxmeba CrdiloeT-
CrdiloeT-amerikuli
amerikuli Tavisufali vaWrobis
Sesaxeb (NAFTA). regionulma savaWro garigebebma, rogoricaa magaliTad, `SeTanxmeba
CrdiloeT-amerikuli Tavisufali vaWrobis Sesaxeb~ (NAFTA) menejerebsa da
organizaciebs axali SesaZleblobebi da Sesabamisad, sirTuleebi, Seuqmna. NAFTA
romelic ZalaSi 1994 wlis 1 ianvars Sevida, miznad isaxavs 2004 wlamde meqsikis,
kanadisa da aSS-s Soris vaWrobisas saqonlis 99 procentze tarifebis gauqmebas.
NAFTA agreTve iTvaliswinebs SezRudvebis moxsnas sazRvrebze resursebis

104
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

gadaadgilebaze. igi kanadur da amerikul safinanso institutebsa da sacalo biznesis


warmomadgenlebs meqsikis bazarze SeuzRudavad moqmedebis uflebas aniWebs. NAFTA-s
xelmoweris Semdeg, meqsikaSi amerikidan da bevri sxva qveynidan (rogoricaa magaliTad,
iaponia) investiciebis Sesvla daiwyo. Wal-Mart, Price Clud, Radio Shack da bevri sxva
amerikuli maRazia meqsikaSi Tavisi operaciebis gafarToebas gegmavs.
Tavisufali vaWrobis asparezis Seqmnam axali SesaZleblobebi SesTavaza qarxnebsa
da sxva mwarmoeblebs, vinaidan Seiqmna saqonlis sawarmoo xarjebis Semcirebis
saSualeba. amieridan, maT SeuZliaT: an gadaitanon TavianTi qarxnebi SedarebiT iaf-
fasian qveyanaSi (magaliTad, amerikuli avtomobilebis mwarmoeblebs da safeiqro
kompaniebs TavianTi qarxnebi meqsikaSi gadaaqvT) an mTels regions erTi konkretuli
qveynidan moemsaxuron da aRar ganaxorcielon calkeuli operaciebi calkeul qveynebSi.
zogierT menejers regionuli Tavisufali savaWro SeTanxmebebi SeiZleba
sirTuleebs uqmnidnen. Tu magaliTad, erT romelime qveyanaSi kargad aris
ganviTarebuli mrewvelobis erTi romelime dargi, SeTanmebasTan mierTebis Semdeg, wevr
qveynebs SeuZliaT konkurencia gauwion am qveyanas aRniSnul industiraSi. NAFTA-s
xelmoweris gamo msgavsi problemebi SeeqmnaT meqsikis, amerikisa da kanadis
organizaciebs. meqsikeli menejerebi pirvelad aRmoCndnen seriozuli safrTxis winaSe.
maT mouxdaT konkurenciis gaweva gigantur amerikul da kanadur organizaciebTan. Tavis
mxriv, amerikuli da kanaduri organizaciebic aRmoCndnen safrTxis winaSe,
gansakuTrebiT mosapirkeTebeli filebisa da safeiqro mrewvelobaSi, sadac meqsikur
bizness naklebi xarjebis upiratesoba hqonda.
NAFTA-s wevrma samma qveyanam gamoacxada, rom apireben gaafarToon SeTanxmeba da
masSi centraluri da samxreT amerikis sxva saxelmwifoebic CarTon, raTa xeli
Seuwyon ekonomikuri keTildReobis zrdas amerikis kontinentebze. Cile, brazilia da
argentina am SeTanxmebis momavali wevri qveynebi arian. Tumca, am qveynebSi dReisaTvis
arsebulma savaluto da ekonomikurma problemebma, agreTve politikurma winaaRmdegobam
aSS-Si garkveulwilad Seaferxa NAFTA-s Semdgomi gafarToebis SesaZlebloba.
amrigad, ufro gaxsnil, konkurentunarian globalur garemoSi gadasvlam axali
SesaZleblobebi da sirTuleebi Seqmna. menejerebma valdebulni arian moaxdinon
saTanado reagireba, raTa uzrunvelyon TavianTi organizaciebis efeqturoba.

erovnuli kulturis roli


miuxedavad imisa, rom sxvadasxva qveynebi erTmaneTs ufro metad emsgavsebian da
msoflio erT dRes SeiZleba did, globalur sofels daemsgavsos, sxvadasxva qveynis
kulturebi mainc mkveTrad gansxvavdebian erTmaneTisgan. gansxvavebulia maTi
faseulobebi, wesebi, codna, rwmena, moraluri principebi, kanonebi, adaT-wesebi da a.S.
erovnuli kultura gansazRvravs individis qcevas da mis urTierTobas sxvebTan.
adamianebi erovnul kulturas yoveldRiuri cxovrebidan da maT garSemo myofebTan
urTierTobidan swavloben. erovnuli kulturis Seswavlas individi adreuli asakidan
iwyebs da mTeli cxovreba agrZelebs.
faseulobebi da wesebi. erovnuli kulturis ZiriTad sayrdens
faseulobebi da wesebi warmoadenen. faseulobebi aris sazogadoebis Sexedulebebi
kargze, sworze, sasurvelsa da mSvenierze. faseulobebi safuZvlad udevs Sexedulebebs
individualur Tavisuflebaze, demokratiaze, samarTlianobaze, simarTleze,
patiosnebaze, erTgulebaze, socialur movaleobebze, koleqtiur pasuxismgeblobebze,
qalisa da mamakacis rolebze, siyvarulze, seqsze, qorwinebaze da a.S. faseulobebi
marto abstraqtuli mcnebebi ar aris. maT didi emociuri datvirTva aqvT. adamianebi

105
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

kamaToben, ibrZvian da kvdebian kidec iseTi faseulobebisTvis, rogoricaa magaliTad,


Tavisufleba.
miuxedavad imisa, rom faseulobebi Rrmadaa gamjdari sazogadoebaSi, isini
statikurebi ar arian. qveynis faseulobebis Secvla neli da mtkivneuli procesia.
komunisturi qveynebis (magaliTad, ruseTis) faseulobaTa sistema mniSvelovan
transformacias ganicdis, vinaidan am erebma Tavi daaRwies Zvel faseulobebs, romelic
saxelmwifos mniSvnelobas usvamda xazs da gadavidnen axalze, romelic individualur
Tavisuflebas aniWebs upiratesobas. qveyanaSi faseulobebis gadaxarisxebas xSirad
socialuri areuloba axlavs Tan.
wesebi warmoadgens qcevis dauwerel kodeqs, romelic gansazRvravs konkretul
qcevas konkretul situaciaSi da adgens adamianTa qcevebs erTmaneTTan urTierTobis
dros. erovnul kulturaze ori saxis wesi axdens gavlenas: sazogadoebrivi da
tradiciuli. sazogadoebrivi aris yoveldRiuri cxovrebis rutinuli, socialuri wesi
da exeba iseT Cveulebebsa da praqtikas, rogoricaa magaliTad: Cacmis stili
konkretul situaciaSi, daxvewili socialuri manerebi, Wamisa da sufrasTan moqcevis
kultura da sxva adamianebTan Tbili mopyroba. miuxedavad imisa, rom sazogadoebrivi
wesebi gansazRvraven adamianTa sasurvel qcevebs, maTi darRveva seriozul an moralur
problemeb ar iwvevs. am wesebis damrRvev individebs xSirad eqscentrul an uzrdel
adamianebad miiCneven, magram maT ar aRiqvamen rogorc borot da cud pirovnebebs. bevr
qveyanaSi, ucxoel stumrebs Tavidan patioben sazogadoebrivi wesebis darRvevas,
vinaidan isini ar icnoben adgilobriv qcevebs. magram ganmeorebiTi qmedebis dros, maT
es danaSauli aRar epatiebaT, imitom rom isini valdebulni arian moergon adgilobriv
wesebs.
tradiciebi
tradiciebi warmoadgenen sazogadoebisa da socialuri cxovrebis mTavar
mamoZravebel Zalas. maTi gavlena bevrad ufro Zlieria vidre sazogadoebrivi wesebisa.
aqedan gamomdinare, tradiciebis darRveva seriozulad isjeba. tradiciulia gankveTa
qurdobis, col-qmruli Ralatis da incestis dros. bevr sazogadoebaSi tradiciebma
kanonebSi hpoves asaxva. amitom, TiTqmis yvela progresuli sazogadoebis kanoni
krZalavs qurdobasa da incests. unda aRiniSnos, rom erTi sazogadoebis tradiciebi
gansxvavdeba meorisgan. amerikis SeerTebul StatebSi, magaliTad, alkoholis miReba
miRebuli qcevaa; magram saudis arabeTSi, alkoholis moxmareba socialuri wesebis
darRvevad iTvleba da patimrobiT isjeba (rogorc es Tavis Tavze iwvnies saudis
arabeTSi dasaqmebulma amerikelma moqalaqeebma).

naxazi
naxazi 4.4
hofste
hofstedis
dis erovnuli kulturis modeli

individualizmi koleqtivizmi

Zalauflebrivi uTanaswo- Zalauflebrivi uTanaswo-


robis dabali maCvenebeli robis maRali maCvenebeli

miRwevebze orientireba zrunvaze orientireba

siaxlisadmi SiSis dabali siaxlisadmi SiSis


maCvenebeli maRali maCvenebeli

moklevadiani orientacia grZelvadiani orientacia

106
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

hofste
hofstedis erovnuli kulturis modeli. modeli. sxvadasxva qveynebis
faseulobebsa da wesebSi arsebuli gansxvavebebisa da msgavsebebis dadgenas mkvlevarebma
wlebi miuZRvnes. erovnuli kulturis erT-erTi modeli SeimuSava IBM-is fsiqologma
gerT hofstedma. man Seagrova 64 qveyanaSi IBM-is 100’000-ze met TanamSromelTa
monacemebi faseulobebisa da wesebis Sesaxeb. Catarebuli kvlevis Sedegad hofstidma
Camoayaliba xuTi ganzomileba, romelTa mixedviTac SeiZleba moxdes erovnuli
kulturebis gansazRvra (ix. naxazi
naxazi 4.4).
4.4
individualizmi koleqtivizmis sapirispirod.
sapirispirod. pirvel
ganzomilebas hofstedma daarqva `individualizmi koleqtivizmis sapirispirod~.
individualizmi aris sayovelTaod gavrcelebuli Sexeduleba, romelic afasebs
individualur Tavisuflebas, azris gamoTqmis saSualebas da principebisadmi
erTgulebas da Tvlis, rom adamianebi unda fasdebodnen maTi individualuri miRwevebis
da ara maTi socialuri warmoSobis mixedviT. dasavlur qveynebSi, individualizmSi
igulisxmeba agreTve adamianis dafaseba miRweuli warmatebis gamo, individualuri
uflebebis dacva da pativiscema individualuri TviT-Semoqmedebisadmi.
amisgan gansxvavebiT, koleqtivizmi warmoadgens sayovelTaod gavrcelebul
Sexedulebas, romelic afasebs individis morCilebas jgufis saerTo miznebisadmi da
Tvlis, rom adamianebi unda fasdebodnen jgufSi Setanili wvlilidan gamomdinare.
koleqtivizmi farTod iyo damkvidrebuli komunistur qveynebSi, magram komunizmis
dangrevis Semdeg man popularoba dakarga. iaponia aris erTerTi arakomunisturi qveyana,
sadac koleqtivizmi Zalian fasdeba.
iaponiaSi koleqtivizmis fesvebi saTaves tokugavas periodidan (1600-1870ww.)
iRebs, rodesac moxda konfucianizmis, budizmisa da sintoizmis Serwyma. erT-erTi
ZiriTadi faseuloba, romelsac am periodSi Caeyara safuZveli, iyo Zlieri kavSiri
jgufTan, romelic SeiZleba yofiliyo sofeli, samuSao jgufi an sxva saxis
gaerTianeba. jgufTan asocireba iaponiaSi koleqtiuri anu erToblivi qmedebis
aucileblobas da jgufis wesebisadmi erTgulebas badebs. amave dros igi aferxebs
individualizmis ganviTarebas.
menejerebma unda gaigon, rom organizaciebi da maTi wevrebi avlenen TavianTi
qveynebis kulturas individualizmsa da koleqtivizmTan dakavSirebiT. aqedan
gamomdinare, iaponur da amerikul menejmentis praqtikas Soris arsebuli gansxvavebis
ZiriTadi mizezi aris is, rom iaponuri kultura koleqtivizms aniWebs upiratesobas,
xolo amerikuli – individualizms.
Zalauflebrivi distancireba.
distancireba. Zalauflebriv distancirebaSi hofstedi
gulisxmobs, Tu ramdenad misaRebia sazogadoebisTvis mosazreba, rom moqalaqeTa
Zalauflebrivi da socialuri uTanasworoba gamowveulia maTi fizikuri da
inteleqtualur SesaZleblobebSi arsebuli sxvaobiT an memkvidreobiT. aq agreTve
moiazreba, Tu ramdenad misaRebia sazogadoebisTvis is ekonomikuri da socialuri
gansxvavebebi (simdidre, statusi da keTildReoba), romelic adamianTa gansxvavebuli
SesaZleblobebiTaa ganpirobebuli.
sazogadoebas Zalauflebrivi distancirebis maRali maCvenebeli aqvs, Tu masSi
uTanasworoba daSvebuli formaa. aseT sazogadoebebSi profesiulad warmatebuli
moxeleebi didi raodenobiT simdidres agroveben da Semdeg mas TavianT STamomavlebs
gadascemen. Sedegad, droTa ganmavlobaSi uTanasworoba matulobs. aseT sazogadoebebSi
ufskruli mdidarsa da Raribs Soris, masTan dakavSirebul politikuri da socialuri
Sedegebianad, sul ufro Rrmavdeba. amisgan gansxvavebiT, Zalauflebrivi distancirebis
dabali maCveneblis mqone sazogadoeba win eRobeba moqalaqeebs Soris mkveTri
uTanasworobis warmoqmnas. aseT qveynebSi saxelmwifo mimarTavs sagadasaxado da
socialuri uzrunvelyofis programebs, raTa aRmofxvras uTanasworoba da

107
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

gaaumjobesos SedarebiT gaWirvebuli moqalaqeebis socialuri mdgomareoba. aseT


sazogadoebaSi naklebia mdidarsa da Raribs Soris Rrma ufrskulis gaCenis albaToba
da uTanxmoeba moqalaqeTa sxvadasxva klasebs Soris minimumamdea dayvanili.
ganviTarebul evropul qveynebs, rogoricaa magaliTad aSS, germania, holandia da
didi britaneTi, Zalauflebrivi distancirebis maCvenebeli dabali aqvT. isini
individualizms aniWeben upiratesobas. ekonomikurad Rarib laTinoamerikul qveynebSi,
rogoricaa magaliTad, gvatemala da panama, da aziur qveynebs, rogoricaa malaizia da
filipinebi, Zalauflebrivi distancirebis maRali maCvenebelia da aq individualizmi
naklebad fasdeba. aqedan SegviZlia davaskvnaT, rom mdidari qveynebis kulturuli
faseulobebi yuradRebas amaxvileben individis uflebebis dacvaze da amave dros
sazogadoebis yvela wevrs warmatebis miRwevis Tanabar SesaZleblobebs sTavazoben.
miRwevebze orientireba zrunvaze orientirebis sapiris- sapiris-
pirod. miRwevebze orientirebuli sazogadoeba afasebs Tavdajerebulobas, bejiTad
Sromas, warmatebas, konkurencias da miRweul Sedegebs. zrunvaze orientirebuli
sazogadoeba afasebs cxovrebis xarisxs, karg urTierTobebs da sustebis daxmarebasa da
maTze zrunvas. iaponia da amerika miRwevebze orientirebulni arian; holandia, SvedeTi
da dania ki – zrunvaze orientirebuli.
gaurkvevlobisadmi SiSi. adamianebis msgavsad sazogadoebebic
gansxvavebulad aRiqvamen gaurkvevlobasa da risks. sazogadoebebSi, sadac
gaurkvevlobisadmi SiSis dabali maCvenebelia (magaliTad, aSS-sa da hong-kongSi)
adamianebi cxovroben uzrunvelad, pativs scemen mravalferovnebas da maTTvis misaRebia
gansxvavebuli pirovnuli mrwamsi da saqcieli. sazogadoebebSi, sadac
gaurkvevlobisadmi SiSis maRali maCvenebelia (magaliTad, iaponiasa da safrangeTSi)
adamianebi ufro mkacrebi da skeptikurebi arian im individebis mimarT, romelTa qcevebi
an Sexedulebebi maTgan gansxvavdeba. aseT sazogadoebebSi wesad iTvleba im socialuri
da samuSao jgufebis faseulobebisadmi erTguleba, romelsac individi miekuTvneba.
aseTi sazogadoeba upiratesobas aniWebs standartul normebs, vinaidan isini
usafrTxoebis SegrZnebas badeben.
grZelvadiani moklevadiani
moklevadiani orientaciis sapirispirod.
hofstedis modelis bolo ganzomileba aRwers cxovrebasa da samuSaoze orientirebas.
grZelvadiani orientaciis mqone erovnuli kultura eyrdnoba iseT faseulobebs,
rogoricaa danazogis gakeTeba da simtkice miznebis ganxorcielebisken swrafvis dros.
moklevadiani orientacia gulisxmobs piradi stabilurobis an bednierebis SenarCunebas
da yuradRebas amaxvilebs awmyoze. grZelvadiani orientaciis mqone sazogadoebebSi
Sedis: taivanisa da hong-kongis sazogadoebebi, romlebmac saxeli gaiTqves TiToeul
moqalaqeze danazogis maRali maCvenebliT. aSS-sa da safrangeTs moklevadiani
orientacia aqvT aRebuli. aqedan gamomdinare, maTi moqalaqeebi bevrs xarjaven da
nakleb danazogs akeTeben.
erovnuli
erovnuli kultura da marTva globalur doneze. erovnul
kulturebs Soris gansxvaveba did gavlenas axdens menejerebze. kulturuli
gansxvavebebis gamo marTvis erTi praqtika, romelic efeqturi da miRebulia erT
qveyanaSi, SeiZleba problemis momtani aRmoCndes meoreSi. amis gamocdileba General
Electric-is menejerebma maSin miiRes, rodesac ungruli ganaTebis xelsawyoebis
damamzadebeli kompania Tungsram 150 milion aSS dolarad SeiZines. General Electric
moixibla Tungsram-is SesaZleblobebiT (magaliTad, xelfasebis dabali doniT
ungreTSi), romelic ungreTis erT-erT saukeTeso kompaniad iTvleboda. igi gegmavda
kompaniaSi warmoebuli produqciis eqsports dasavleT evropaSi. General Electric-ma
Tavisi saukeTeso menejerebi gadaiyvana Tungsram-Si da imedi hqonda, rom male kompania
lideri gaxdeboda evropaSi. samwuxarod, General Electric-s bevri problema Seeqmna.

108
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

erT-erTi ZiriTadi problema amerikel menejersa da ungrel muSebs Soris


arsebuli gaurkvevlobidan warmoiqmna. amerikeli menejerebi Ciodnen, rom ungreli
muSebi zarmacebi iyvnen; xolo ungrelebi amerikelebs zedmetad momTxovnebad Tvlidnen.
amerikelebs undodaT mieRwiaT gayidvisa da marketingis Zlieri poziciebisTvis,
romelic gaanebivrebda momxmarebels. uwindeli, centralizebuli ekonomikis pirobebSi
gayidvasa da marketingTan dakavSirebuli zomebis miRebis aucilebloba ar arsebobda.
ungrelebi amerikelebisgan dasavluri standartebis xelfasebs elodnen, magram General
Electric-is ungreTSi Sesvlis mizezi swored dabali xelfasebi iyo. rodesac Tungsram-
isgan miRebulma zaralma imata, General Electric-is menejerebma aRiares, rom qveynebSi
arsebuli gansxvavebuli midgomis gamo maT saTanadod ver Seafases mosalodneli
sirTuleebi. miuxedavad amisa, 2001 wels maT es problemebi moagvares da General
Electric-is ungrulma operaciebma kompanias evropul bazarze lideris roli
daumkvidres, ris gamoc kompaniam damatebiT kidev 1 miliardi aSS dolaris investicia
moaxdina.
Zalian xSirad saWiroa marTvis praqtikis morgeba im kulturul konteqstze
sadac organizacia muSaobs. midgoma, romelic efeqturia aSS-Si, SeiZleba warumatebeli
aRmoCndes iaponiaSi, ungreTSi an meqsikoSi. es SeiZleba ganpirobebuli iyos am qveynebis
kulturuli TaviseburebebiT. magaliTad, amerikaSi damkvidrebuli meTodi, romelic
ajildoebs warCinebuli moxeles da amiT individebSi Sromisunarianobis waxalisebas
isaxavs miznad, SeiZleba miuRebeli aRmoCndes iaponiaSi sadac individualur muSaobas
jgufuri muSaoba enacvleba.
rodesac menejers uwevs ucxoel individebTan muSaoba, igi yuradRebiT unda
moekidos maTi qveynis faseulobaTa sistemas, wesebs da Sesabamisad moiqces. magaliTad,
paraskevi musulmanTa uqme dRea. aqedan gamomdinare, amerikeli menejeris mxridan
udieri da Seuferebeli saqcieli iqneba paraskevs saudis arabeTidan Camosuli
partniorebisTvis gadatvirTuli Sexvedris mowyoba.
kulturulad mravalferovan menejmentis gunds organizaciisTvis
gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba. es gansakuTrebiT momgebiani im SemTxvevaSi, Tu
kompania msoflio bazarze gegmavs gasvlas. organizacia, romelic qiraobs menejerebs
sxvadasxva kulturidan, bevrad ufro kargad muSaobs, vidre msgavsi kulturis mqone
kadrebiT dakompleqtebuli kompaniebi. aseTi kompania advilad ergeba gansxvavebebs
erovnul kulturebs Soris da qmnis Sesabamis marTvis sistemasa da qcevebs. erT-erTi
upiratesoba, rac dasavlur kompaniebs aqvT iaponel konkurentebTan SedarebiT, aris
maTi survili kompaniis xelmZRvaneloba daakompleqton saerTaSoriso kadrebisgan.
bevri kompania cdilobs moiqces eTikurad da daicvas im qveynebis erovnuli kultura,
sadac isini TavianT saqmianobas axorcieleben. (ix. rubrika `eTika qmedebaSi).

eTika qmedebaSi
amazonis junglebis kulturis
kulturis gadarCena
msxvili globaluri kompaniebi sul ufro da ufro iTvaliswineben bunebrivi
resursebis gamoyenebis im axali meTodebis gamoZebnis aucileblobas, romlis drosac
moxdeba Rirebuli produqtis warmoeba da, amavdroulad, adgilobrivi macxovreblebis
kulturisa da bunebrivi garemos SenarCuneba. yvelaze metad es exeba amazonis
junglebs, sadac didi Zalisxmevaa mimarTuli tropikuli tyeebis ganadgurebisgan
dacvisken. magaliTad, 1992 wels DaimlerCrysler-ma 1,4 milioni aSS dolari gamoyo
amazonis junglebis bunebrivi resursebis komerciuli miznebiT gamoyenebis gzebis
Sesaswavlad. kompaniam aRmoaCina, rom qoqosis kaklis qerqisa da bunebrivi kauCukis

109
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

naerTis meSveobiT SesaZlebelia avtomobilis skamebisa da maTze dasamagrebeli Tavis


misayrdnobebis damzadeba. Semdeg DaimlerCrysler-ma kidev ramdenime milioni daabanda
qarxnis asaSeneblad, sadac aRniSnul nawarms daamzadebdnen. garda amisa, kompania
gamoiyenebda 3,000-ze meti wvrili fermeris mosavals, rac dadebiT gavlenas iqoniebda
mdinare amazonis deltaSi mdebare braziliur kunZul maraxoze. Honda da Toyota
SeTanxmdnen am ekologiurad sufTa produqtebis gamoyenebaze. yovelive es ki xels
Suewyobda adgilobrivi mosaxleobis cxovrebis wesis dacvas da maTi kulturis
SenarCunebas.
ucxoeli mimwodeblebis erovnuli kulturis dacvis sferoSi kidev erT
liderad gvevlineba kompania Body Shop International. ramdenime wlis win, braziliurma da
ucxourma kompaniebma braziliis tropikul tyeSi mcxovreb kaiapos toms maT
teritoriaze samTo mrewvelobisa da xe-tyis damuSavebis warmoebis nebarTva sTxoves.
kaiopom moiwvia kompania Body Shop, raTa mas ganesazRvra ekonomiuri da ekologiurad
mdgradi alternativa, romelic daasaqmebda adgilobriv mosaxleobas da xels
Seuwyobda maTi mSobliuri teritoriis SenarCunebas. imis gaTvaliswinebiT, rom
braziliuri kaklis mosavali stabiluria da misgan damzadebuli zeTi SesaZlebelia
gamoyenebul iqnas Tmis kondicionerad, Body Shop-is damaarsebelma anita rodikma
kaiapos Tavisi kompaniisTvis kaklis Segroveba sTxova. adgilobrivebs braziliuri
kaklis fasi (8 aSS dolari kilogramze) sakmaod dabali moeCvenaT, razec Body Shop-ma
Semdegnairi reagireba moaxdina: man kaiaposTvis SeiZina manqana-danadgarebi, romelTa
meSveobiTac moxdeboda kaklis daCeCqva da moxarSva, xolo SemdgomSi misgan zeTis
gamowurva. erTi kilogrami sufTa, civi gamowurvis meTodiT damzadebuli braziliuri
kaklis zeTi 38 aSS dolarad gaiyideboda, ris Sedegadac kaiapos tomis mkvidrni
SeZlebdnen saarsebo Tanxis Sovnas da, amavdroulad, TavianTi kulturisa da bunebrivi
garemos SenarCunebas.
Body Shop-is magaliTs Estée Lauder-mac mibaZa da amazonis junglebSi aRmoaCina
bunebrivi saRebavebi, romelTac tuCis sacxisa da sxva produqtebis warmoebisas
gamoiyenebda. magaliTad, Estée Lauder-is tuCis sacxi, romelsac bazarze Aveda Corporation
warmoadgens, iavanavas tomis indielebis mier moSenebuli buCqovani mcenarisgan miRebul
mowiTalo pigments Seicavs. frangulma modis saxlma Hermès-ma Seqmna bunebrivi
kauCukisgan damzadebuli eleganturi xelCanTa. amazonis koleqciis TiToeuli xelCanTa
1000 aSS dolari Rirs.
mravali kompaniis wyalobiT tropikul tyeebSi mcxovrebi aTasobiT fermeri da
muSaxelia dasaqmebuli. miuxedavad amisa, kvlav grZeldeba brZola amazonis junglebis
ganadgurebisgan dasacavad da adgilobrivi indielebis gadasarCenad.

Sejameba da mokle mimoxilva


ras warmoadegens organizaciuli garemo? organizaciuli garemo
aris organizaciis sazRvrebs gareT moqmedi Zalebi da pirobebi, romlebic gavlenas
axdenen menejerTa unarze moiZion da gamoiyenon resursebi. organizaciuli garemo ori
komponentisgan Sedgeba. esenia: samuSao garemo da saerTo garemo.
samuSao garemo. samuSao garemo aris im Zalebisa da pirobebis
erToblioba, romelTac qmnian mimwodeblebi, distributorebi, klientebi da
konkurentebi da romlebic gavlenas axdenen menejerTa yoveldRiur saqmianobaze.
samuSao garemosTan dakavSirebuli SesaZleblobebi da safrTxe matulobs, rodesac
kompania farTovdeba da saqmianobas erTze met qveyanaSi axorcielebs.

110
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi

saerTo garemo.
garemo. saerTo garemo aerTianebs mravalmxriv ekonomikur,
teqnologiur, socialur-kulturul, politikur, sakanonmdeblo da globalur Zalebs,
romlebic gavlenas axdenen organizaciaze da mis samuSao garemoze.
cvladi globaluri garemo. bolo ramdenime wlis ganmavlobaSi
globalur garemoSi mkveTri cvlileba SeiniSneba. bolo moeRo Caketuli globaluri
garemos arsebobas, romlis drosac qveynebs erTmaneTisgan aSorebdaT saerTaSoriso
vaWrobaze dawesebuli mkacri savaWro da sainvesticio SezRudvebi, manZilsa da
kulturul gansxvavebebTan dakavSirebuli barierebi da safuZveli Caeyara gaxsnili
globaluri garemos Seqmnas. Ria globaluri garemos, da savaWro barierebis Seqmnas
xeli Seuwyo saerTaSoriso savaWro SeTanxmebebis dadebam, rogoricaa magaliTad, GATT,
Tavisufali bazris filosofiis damkvidrebam da im qveynebis warumateblobam,
romlebmac izarales bazrebis CaketviT.

111
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi

Tavi mexuTe

gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi


procesi da siaxleebi

swavlebis amocanebi:
amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:

• erTmaneTisgan ganasxvavoT programirebadi da araprogramirebadi gadawyvetilebebi


da axsnaT, ratom aris araprogramirebadi gadawyvetilebis miReba rTuli da
gaurkveveli procesi;
• aRweroT is eqvsi etapi,
etapi romelTa gavla savaldebuloa menejerisTvis saukeTeso
gadawyvetilebis misaRebad;
• gansazRvroT jgufuri gadawyvetilebis miRebis dadebiTi da uaryofiTi mxareebi;
aRweroT is meTodebi, romelic aadvilebs amgvari gadawyvetilebis miRebas.
• axsnaT, rogor exmareba organizaciuli swavleba
swavleba da SemoqmedebiTi midgoma
menejerebs ukeTesi gadawyvetilebebis miRebaSi.

menejmenti yoveldRiur rakursSi


globaluri organizaciuli swavleba WAL-MART-Si
bolo ramdenime wlis ganmavlobaSi Wal-Mart-i seriozul nabijebs dgamda, raTa
globaluri sacalo vaWrobis kompania gamxdariyo. dReisaTvis Wal-Mart-i yvelaze
msxvil sacalo vaWrobis kompanias warmoadgens meqsikasa da kanadaSi. kompaniis
saerTaSoriso operaciebs misTvis daaxloebiT 17 % Semosavali da 12% mogeba moaqvs.
mravali warmatebis miuxedavad Wal-Mart-is globalizaciis mcdelobam ramdenjerme
marcxi ganicada, vinaidan adgili hqonda araswori gadawyvetilebebis miRebas. Wal-Mart-
is menejerebi iyeneben erT romelime qveyanaSi organizaciis warumateblobidan Tu
warmatebidan miRebul gakveTilebs da cdiloben ganavrcon globaluri organizaciuli
swavleba yvela im qveyanaSi, sadac kompaniis filialebi funqcionirebs. magaliTad,
rodesac malaiziaSi gaixsna Wal-Mart-is warmomadgenloba, yvela Tvlida, rom
adgilobrivi klientebisTvis misaRebi iqneboda misi universaluri (mravalferovani)
formati. aRmoCnda, rom malaizielebs Zalian uyvarT sayidlebze siaruli ufro
cocxal adgilebSi, rogoricaa bazari, sadac maT aqtiuri urTierTobisa da
komunikaciis saSualeba aqvT. amitom maTTvis miuRebeli aRmoCnda Wal-Mart-is maRaziis
naklebad socialuri garemo. amis Semdeg Wal-Mart-ma gadawyvita maRaziebis dizainis
Secvla im qveynis mosaxleobis gemovnebis Sesabamisad, sadac igi muSaobs.
sxva qveyanaSi maRaziaTa qselis SeZenisa da amoqmedebisas (magaliTad britanuli
ASDA qseli), Wal-Mart-i cdilobs SeinarCunos adgilobrivi bazris damaxasiaTebeli da
klientebisTvis mimzidveli niSan-Tviseba. amave dros kompania sargeblobs Tavisi
saorganizacio swavlebiT. magaliTad, Wal-Mart-ma gaaumjobesa ASDA–s sainformacio
teqnologiebi, romelic gamoiyeneboda maRaziebSi inventarisa da gayiduli saqonlis
aRwerisaTvis da maRazia Tavis globaluri Sesyidvebis operaciebSi CarTo. ris
Sedegadac ASDA–s SeuZlia gadaixados ufro naklebi garkveul produqciaSi, gayidos
igi ufro nakleb fasad da Sesabamisad, mniSvnelovnad gazardos gayidvebi. paralelurad
Wal-Mart-ma ASDA–s menejerebs maRaziebis marTvis ufleba mianiWa. rogorc ASDA–s

112
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi

prezidenti aRniSnavs: `yoveldRiuri mmarTvelobis stilis wyalobiT Cvens bizness


britanuli saxe SevunarCuneT~.
jon menzeri, Wal-Mart-is saerTaSoriso ganyofilebis xelmZRvaneli,
organizaciuli swavlebis xelSewyobis momxrea. man aRmoaCina, rom adgilobrivi
TanamSromlebisTvis uflebamosilebis gafarToeba, rogoricaa gadawyvetilebebis miReba
da operaciebis marTva, mniSvnelovnad aumjobesebs organizaciaSi gamocdilebis
dagrovebas, rac SemdgomSi SeiZleba gamoyenebul iqnes msoflios sxvadasxva qveynebSic.
menzeri agreTve cdilobs sazRvargareTis saukeTeso praqtikis gadmoRebas SeerTebul
StatebSi (magaliTad, ASDA–s sursaTis Senaxvis praqtika). adgilobrivi
TanamSromlebisTvis uflebamosilebis gafarToebis paralelurad menzerma daiwyo Wal-
Mart-is saerTaSoriso ganyofilebis kadrebis Semcireba bentonvilSi, arkanzasis StatSi
da maTi raodenoba 450-dan 137-mde daiyvana. am operaciis Sedegad kompaniam dazoga
Tanxebi. cxadia, rom globaluri saorganizacio swavleba Zalian mniSvnelovania iseTi
kompaniebisTvis, rogoricaa Wal-Mart-i Tavisi farTomasStabiani operaciebiT msoflios
mraval qveyanaSi.

mimoxilva
organizaciebSi efeqturi gadawyvetilebebis miReba SesaZloa Zalze rTuli da
problemuri iyos im gaurkvevlobis gamo, rac organizaciis irgvliv mimdinare
cvlilebebiTaa gamowveuli.
winamdebare Tavis mizania mimovixiloT, rogor iReben gadawyvetilebas menejerebi
da gavarkvioT, rogor moqmedeben pirovnuli, jgufuri da organizaciuli faqtorebi im
gadawyvetilebaTa xarisxze, romlebsac isini iReben. yovelive amis Sedegad ki
ganvsazRvroT, rogor muSaobs organizacia. ganvixilavT menejeris mier gadawyvetilebis
miRebis arss, amasTan mimovixilavT gadawyvetilebaTa miRebis procesis zogierT
models, rac dagvexmareba warmatebuli gadawyvetilebis miRebis sirTulis warmoCenaSi.
Semdeg gamovyofT gadawyvetilebaTa miRebis procesis ZiriTad etapebs. sabolood,
mimovixilavT, rogor SeuZliaT menejerebs, xeli Seuwyon organizaciul swavlebas,
SemoqmedebiT processa da siaxleebis danergvas da rogor gaumjobesdeba am gziT maT
mier miRebul gadawyvetilebaTa xarisxi. am Tavis dasasruls Tqven gaigebT, ramdenad
mniSvnelovan rols TamaSobs gadawyvetilebis miReba organizaciis saqmianobis
warmatebaSi.

menejerTa mier gadawyvetilebaTa miRebis arsi


muSaobis procesSi, menejerebi iReben mraval gadawyvetilebas, iqneba es dagegmva,
saorganizacio Tu administraciuli saqmianoba, an organizaciis saqmianobis kontroli.
magaliTad, axali restornis gaxsnisas menejerma unda miiRos gadawyvetileba Semdeg
sakiTxebTan dakavSirebiT: restornis adgilmdebareobis SerCeva, ra saxis kerZebi
SesTavazos momxmarebels, vin daasaqmos da a.S. gadawyvetilebaTa miReba xelmZRvanelis
yvela saqmianobis ZiriTadi nawilia.
rogorc wina TavSi aRvniSneT, xelmZRvanelTa erT-erTi ZiriTadi movaleobaa
organizaciuli garemos marTva. organizaciis gareT moqmedi Zalebi uamrav
SesaZleblobasa da safrTxes qmnian xelmZRvanelebisa da maTi organizaciebisaTvis.
garda amisa, menejerebma Tavi unda gaarTvan im SesaZleblobebsa da safrTxeebs,
romlebmac SesaZloa Tavi iCinos TviT organizaciis SigniT organizaciuli resursebis
gamoyenebis procesSi. am SesaZleblobebsa da safrTxeebze sapasuxod maT unda miiRon
gadawyvetilebebi, rac imas niSnavs, rom sxvadasxva SesaZlo alternativebidan maT unda
113
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi

SearCion erT-erTi. gadawyvetilebis miReba _ es aris procesi, romlis meSveobiTac


menejerebi reagirebas axdenen im SesaZleblobebsa da safrTxeebze, romelTa winaSec
aRmoCndebian konkretuli organizaciuli amocanebisa da samoqmedo kursis Sesaxeb
arCevanis gaanalizebisa da gadawyvetilebaTa miRebis Sedegad. marTebuli
gadawyvetilebis miRebis Sedegad xdeba saTanado amocanebisa da samoqmedo kursis
SerCeva, rac zrdis organizaciis saqmianobis efeqturobas; mcdari gadawyvetilebebis
miRebis SemTxvevaSi efeqturoba mkveTrad ecema.
SesaZleblobebis sapasuxod gadawyvetilebaTa miReba xdeba maSin, rodesac
organizaciis mwarmoeblurobis asamaRleblad menejerebi cdiloben moiZion sxvadasxva
gzebi, rac sargebels moutans momxmareblebs, TanamSromlebsa da sxva dainteresebul
jgufebs. safrTxeebis sapasuxod gadawyvetilebani miiReba maSin, rodesac movlenebi,
romlebic xdeba rogorc organizaciis SigniT, aseve mis farglebs gareT, uaryofiTad
moqmedebs organizaciis mwarmoeblurobaze da menejerebi cdiloben ipovon sxvadasxva
saSualebebi organizaciis saqmianobis efeqturobis asamaRleblad. menejerebisaTvis
umTavresia gadawyvetilebaTa miReba da maTi oTxi ZiriTadi funqciidan nebismieris
Sesrulebisas, iqneba es dagegmva, organizeba, gaZRola Tu gakontroleba, isini
ganuwyvetliv iReben gadawyvetilebebs.
organizaciis mwarmoeblurobis amaRlebis mizniT menejerebi mudam cdiloben
moiZion sxvadasxva saSualebebi TavianTi gadawyvetilebebis miRebis gasaumjobeseblad.
amave dros isini yvelafers akeTeben imisaTvis, rom Tavidan aicilon ZviradRirebuli
Secdomebi, romlebic uaryofiT gavlenas moaxdenen organizaciis mwarmoeblurobaze.
gansakuTrebiT karg gadawyvetilebaTa magaliTebs Sorisaa liz kleibornis
gadawyvetileba me-20 saukunis 80-ian wlebSi yuradReba gaemaxvilebina qalTa
tansacmlis kervaze, radganac dasaqmebul qalTa raodenoba sakmaod swrafad izrdeboda.
am gadawyvetilebis wyalobiT misi kompania tansacmlis erT-erT umsxviles mwarmoeblad
iqca. aRsaniSnavia agreTve bil geitsis gadawyvetileba, rodesac man sietlSi erTi
patara kompaniisgan 50,000 aSS dolarad kompiuteris operaciuli sistema SeiZina da
Semdeg igi kompania IBM-s mihyida. aman bil geitsi amerikis SeerTebul StatebSi
umdidres adamianad, xolo Microsoft qveyanaSi programuli uzrunvelyofis mwarmoebel
umdidres kompaniad aqcia. gansakuTrebiT cud gadawyvetilebaTa magaliTebs Sorisaa
NASA-sa (amerikis SeerTebuli Statebis kosmosuri sivrcis kvlevisa da aeronavtikis
nacionaluri sammarTvelo) da kompania Morton Thiokol-is xelmZRvanelTa gadawyvetileba
kosmosur xomald `Celenjeris~ gaSvebis Sesaxeb, gadawyvetileba, romelsac 1986 wels
6 kosmonavtis sicocxle Seewira. agreTve Digital Equipment Corporation-is damfuZneblis
ken olsenis gadawyvetileba 80-ian wlebSi universaluri, didi kompiuteruli
modelebis warmoebis gagrZelebis Sesaxeb. amasTan man neba ar darTo Tavis inJinrebs
kompaniis resursebi daexarjaT axali tipis personaluri kompiuterebis Seqmnaze,
radganac mas sjeroda, rom `personaluri kompiuterebi ubralod saTamaSoebia.~ es
gadawyvetileba olsens Tanamdebobis fasad daujda (igi korporaciis direqtori iyo),
misi korporacia ki ganadgurebis piras aRmoCnda.

programirebadi da araprogramirebadi gadawyvetilebis


miReba
im konkretuli gadawyvetilebis miuxedavad, romelzec pasuxismgebelia menejeri,
TviT gadawyvetilebaTa miRebis procesi SesaZloa iyos programirebadi da
araprogramirebadi.
programirebadi gadawyvetilebis miReba. programirebadi
gadawyvetilebis miReba rutinuli, TiTqmis avtomaturi procesia. es is

114
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi

gadawyvetilebebia, romelTa miRebac menejerebs ukve imdenjer mouxdaT warsulSi, rom


SeimuSaves erTgvari wesebi, an ZiriTadi principebi, romlebic unda gamoiyenon
garkveul viTarebebSi. programuli gadawyvetilebis miReba xdeba maSin, rodesac skolis
direqtori TxovniT mimarTavs skolis gamgeobas samsaxurSi aiyvanos axali
maswavlebeli, imis safuZvelze, rom skolaSi 40 moswavliT meti Cairicxa; anda roca
warmoebis zedamxedveli axal muSebs miiRebs imis safuZvelze, rom warmoebaSi momuSave
muSaTa mier damatebiT namuSevari samuSao saaTebis raodenoba 10 %-s gadaaWarbebs; an
kidev, roca ofisis menejeri SeukveTavs saofise inventars, rogoricaa sabeWdi
qaRaldi, kalmebi da a.S. maSin, roca maragSi arsebuli saofise inventaris raodenoba
garkveul zRvars qvemoTaa. ufro metic, bolo magaliTSi moyvanili ofisis menejeri
albaT yovel jerze erTisa da imave raodenobis inventars ukveTavs.
am tipis gadawyvetilebis miRebas ewodeba programirebadi, radganac ofisis
menejerTa SemTxvevaSi, maT aRar esaWiroebaT xangrZlivi fiqri imis Sesaxeb, Tu ra
moimoqmedon; maT SeuZliaT daeyrdnon karga xnis miRebul da damkvidrebul wesebs
gadawyvetilebaTa miRebis Sesaxeb, rogorebicaa:
• wesi I: rodesac Taroebi, romlebzec maragi inaxeba, sami meoTxediT carieldeba,
SeukveTeT sabeWdi qaRaldi.
• wesi II: sabeWdi qaRaldis SekveTisas, SeukveTeT imdeni, ramdenic saWiroa
Taroebis Sesavsebad.
menejerebs SeuZliaT SeimuSaon garkveuli wesebi da ZiriTadi principebi yvela
rutinuli saorganizacio saqmianobis mosagvareblad. magaliTad, wesebSi SesaZloa
konkretulad iyos asaxuli, rogor unda Seasrulos muSam garkveuli davaleba;
agreTve wesebSi SesaZloa dazustebuli iyos xarisxis normebi, romlebsac unda
akmayofilebdes nedleuli. umetesoba gadawyvetilebebisa, romelTa miRebac xdeba
organizaciis yoveldRiur saqmianobasTan dakavSirebiT, ZiriTadad programirebadi
gadawyvetilebebia. programirebad gadawyvetilebebs ganekuTvneba Semdegi saxis
gadawyvetilebebi: ra raodenobis inventaris momaragebaa saWiro, rodis unda gaasworon
angariSebi, rodis gamouweron angariSfaqtura momxmarebels an rodis gadaagzavnon
urCi gadamxdeli momxmareblis saqme sasamarTloSi. programirebad gadawyvetilebaTa
miReba maSinaa SesaZlebeli, roca menejerebs aqvT informacia, romelic maTTvis saWiroa
im wesebis misaRebad, romlebiTac ixelmZRvaneleben gadawyvetilebaTa miRebis dros. im
saxis konkretuli viTarebebis Sefasebas, rogorebicaa carieli sawyobi an klasSi
axali moswavleebis daTvla, aranairi gaurkvevloba ar axlavs.
araprogramirebadi gadawyvetilebis miReba. davuSvaT, xelmZRvaneli
araprogramirebadi gadawyvetilebis
pirebi sulac ar arian darwmunebulni imaSi, rom maTi samoqmedo kursi sasurvel
Sedegamde miiyvanT. an kidev ufro met gaurkvevlobas Tu SemovitanT, davuSvaT, rom
menejerebma zustad isic ar ician, Tu ris miRwevas cdiloben. naTelia, rom
SeuZlebelia wesebis SemuSaveba gaurkveveli viTarebis winaswar gansaWvretad.
araprogramirebadi
araprogramirebadi gadawyvetilebis
gadawyvetilebis miReba saWiro xdeba amgvari aratipuri
gadawyvetilebebisaTvis. araprogramirebadi gadawyvetilebebi miiReba uCveulo, an axal
SesaZleblobebsa da safrTxeebze sapasuxod. araprogramuli gadawyvetilebebi miiReba
maSin, roca ar arsebobs gamzadebuli, Sablonuri gadawyvetilebis miRebis wesebi,
romelTa gamoyenebac SeuZliaT menejerebs amgvar viTarebaSi. wesebi ar arsebobs imitom,
rom situacia moulodnelia da menejerebs ar aqvT sakmarisi informacia, rac saWiro
gaxdeboda saTanado wesebis Sesaqmnelad. araprogramirebadi gadawyvetilebebis miRebis
magaliTebs ganekuTvneba investiciebis Cadebis gadawyvetileba Semdeg saqmianobebSi:
axali saxis teqnologiebSi, axali saxis saqonlis SeqmnaSi, axali tipis sareklamo
kompaniis wamowyebaSi, axal bazarze SesvlaSi an saerTaSoriso masStabiT gafarToebaSi.

115
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi

rogor iReben gadawyvetilebas menejerebi gadawyvetilebaTa Sesaxeb wesebis


ararsebobis pirobebSi. pirvel rigSi maT unda moiZion informacia ramdenime
alternatiuli samoqmedo kursis Sesaxeb; Semdeg isini unda daeyrdnon sakuTar
intuiciasa da gansjas, raTa saTanado arCevani gaakeTon arsebul alternativebs Soris.
intuicia aris adamianis unari, gonivruli gadawyvetilebebi miiRos sakuTar
gamocdilebasa da mis xelT arsebuli informaciis Sesaxeb uSualo SegrZnebebze
dayrdnobiT. gansja aris adamianis unari, saRi azri SeimuSaos imis safuZvelze, Tu
rogor afasebs es adamiani mocemul konkretul viTarebaSi misTvis xelmisawvdomi
informaciis mniSvnelobas. adamianis mier gansjis procesis `gamoyeneba~ ufro
racionaluri procesia, vidre missave intuiciaze `dayrdnoba.~ am Tavis momdevno
nawilSi ganxiluli mizezebis gamo xSirad intuiciac da gansjac gvRalatobs da
Sedegad xdeba cudi gadawyvetilebebis miReba. amgvarad, Secdomebis daSvebis albaToba
gacilebiT metia araprogramirebadi gadawyvetilebebis miRebisas, vidre programirebad
gadawyvetilebaTa miRebis SemTxvevaSi. am Tavis momdevno nawilSi, rodesac SevexebiT
gadawyvetilebebis miRebas, vigulisxmebT programirebad gadawyvetilebebs, radganac
menejerebs yvelaze met problemas swored amgvari gadawyvetilebebis miReba uqmnis.
gadawyvetilebaTa miRebis klasikuri da administraciuli modelebi avlens im
mravali pirobiTobis daSvebas, sirTulesa da safrTxes, romlebic gavlenas axdenen
gadawyvetilebaTa miRebaze. es modelebi gvexmareba im faqtorebis gamovlenaSi,
romlebis Sesaxebac unda icodnen menejerebma da gadawyvetilebebis mimRebma pirebma,
raTa gaaumjobeson maT mier miRebul gadawyvetilebaTa xarisxi. gaxsovdeT, rom
klasikuri da administraciuli modelebi es ubralod megzurebia, romlebic garkveul
daxmarebas uweven menejerebs gadawyvetilebaTa miRebis procesis ukeT gagebaSi. realur
viTarebaSi gadawyvetilebis miReba standartuli procesi ar aris, Tumca am modelebs
xelmZRvaneli pirebisaTvis garkveuli daxmarebis gaweva mainc SeuZlia, raTa maT ukeT
gaarTvan Tavi mocemul viTarebas.

klasikuri modeli
gadawyvetilebaTa miRebis klasikuri modeli erT-erTi uZvelesia. es aris
normatiuli modeli, rac imas niSnavs, rom igi zustad gansazRvravs, rogor unda
moxdes gadawyvetilebaTa miReba. menejerebi, romlebic mimarTaven klasikur models,
mraval pirobiTobas uSveben gadawyvetilebis miRebis procesis arsis gasamartiveblad
(ixileT naxazi 5.1.). klasikuri modelis arsi imaSi mdgomareobs, rom roca menejerebi
CaTvlian, rom saWiroa gadawyvetilebis miReba, maT unda SeZlon yvela alternativisa
da Sesabamisi mosalodneli Sedegebis Camowera da saukeTeso arCevanis gakeTeba. sxva
sityvebiT rom vTqvaT, klasikuri modelis mixedviT menejerebs xeli miuwvdebaT mTel
im informaciaze, romelic esaWiroebaT optimaluri gadawyvetilebis misaRebad,
gadawyvetilebisa, romelic maTi azriT saukeTesoa im TvalsazrisiT, rom igi
samomavlod yvelaze sasurvel Sedegebs moutans maT organizacias. ufro metic,
klasikuri modelis mixedviT menejerebs Tavisuflad SeuZliaT TiToeuli
alternatiuli variantisaTvis upiratesobis miniWeba da maTi rangireba optimaluri
gadawyvetilebis misaRwevad yvelaze naklebad misaRebidan yvelaze metad misaRebamde.

116
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi

administraciuli modeli
jeims marCi da herbert saimoni ar eTanxmebodnen gadawyvetilebaTa miRebis
klasikuri modelis ZiriTad daSvebebs. piriqiT, maTi azriT, realur pirobebSi
menejerebs xeli ar miuwvdebaT mTel im informaciaze, romelic esaWiroebaT
gadawyvetilebis misaRebad. ufro metic, maT aRniSnes, rom im SemTxvevaSic ki, rodesac
menejerTaTvis advilad xelmisawvdomia yvela saWiro informacia, Zalian bevr maTgans
ubralod ar gaaCnia gonebrivi da fsiqologiuri SesaZlebloba, gaecnos mTel am
informacias da saTanadod Seafasos igi. marCma da saimonma SeimuSaves gadawyvetilebaTa
miRebis administraciuli modeli,
modeli imisaTvis, rom aexsnaT, ratomaa gadawyvetilebis
miReba mudam cvalebadi da sarisko procesi da ratom ver axerxeben xelmZRvaneli
pirebi gadawyvetilebebis miRebas ise, rogorc amas iTvaliswinebs klasikuri modeli.
administraciuli modeli emyareba sam mniSvnelovan cnebas: `SezRuduli
racionaluroba~, `arasruli informacia~ da `damakmayofilebeli variantis Zebna da
miReba~.
naxazi
naxazi 5.1

CamowereT moqmedebis yvela SesaZlo


gulisxmobs, rom menejerTaTvis
alternatiuli varianti am sxvadasxva
xelmisawvdomia mTeli informacia
variantis savaraudo SedegebiT.
alternativebis Sesaxeb.

piradi Sexedulebebidan gamomdinare gulisxmobs, rom xelmZRvanel pirebs aqvT


moaxdineT alternativaTa rangireba gonebrivi SesaZleblobebi am informaciis
naklebad misaRebidan yvelaze metad gadasamuSaveblad.
misaRebamde.

SearCieT is alternativebi, romlebic gulisxmobs, rom menejerebma ician,


samomavlod migiyvanT sasurvel samomavlod romeli moqmedebaa saukeTeso
Sedegebamde. maTi organizaciisaTvis.

SezRuduli racionaluroba. marCma da saimonma yuradReba gaamaxviles im


garemoebaze, rom adamianis gadawyvetilebis miRebis SesaZleblobebi izRudeba adamianis
SemecnebiTi SezRudulobiT, rac imas niSnavs, rom sakmaod SezRudulia misi unari,
ganmartos da gadaamuSaos miRebuli informacia da saTanadod imoqmedos am
informaciis Sesabamisad. isini amtkicebdnen, rom adamianis SemecnebiTi SezRuduloba
amcirebs gadawyvetilebis mimRebis SesaZleblobas SearCios optimaluri gadawyvetileba.
maT Seqmnes termini SezRuduli racionaluroba im viTarebis aRsawerad, rodesac
alternativebis raodenoba da agreTve informaciis moculoba imdenad didia, rom
menejerisTvis gadawyvetilebis miRebamde rTulia mTeli am informaciis nawilobrivi
Sefasebac ki.
arasruli informacia. im SemTxvevaSic ki, Tu menejerebs eqnebaT informaci-
is Sefasebis SeuzRudavi unari, isini mainc ver moaxerxeben optimaluri gadawyvetile-
bis miRebas, radganac maT eqnebodaT mxolod arasruli informacia. informacia arasru-
lia, radganac umetes viTarebaSi miuwvdomelia gadawyvetilebaTa miRebis alternate-
uli variantebis sruli speqtri da sakmaod gaurkvevelia TviT cnobili alternatiu-
li variantebis SesaZlo Sedegebic. sxva sityvebiT rom vTqvaT, informacia arasrulia
riskis, gaurkvevlobis, bundovanebisa da drois SezRudvis gamo (ix. naxazi 5.2).

117
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi

naxazi
naxazi 5.2. ratomaa informacia arasruli

gaurkvevloba da bundovani informacia


riski

arasruli
informacia

droSi SezRudva da informaciis mopovebis


xarjebi

riski da gaurkvevloba. rogorc meoTxe TavSi vixileT, organizaciuli


garemo mudmivad icvleba. riski arsebobs maSin, roca menejerebma ician konkretuli
samoqmedo kursis SesaZlo Sedegebi da SeuZliaT maTTan dakavSirebiT dauSvan
garkveuli albaToba. magaliTad, bioteqnologiur mrewvelobaSi menejerebma ician, rom
axali wamlebis Sansi warmatebiT gaiaron srulyofili klinikuri gamocda, mxolod 10
%-ia, xolo maTi warumateblobis albaToba 90%. es albaToba gamoZaxilia im aTasobiT
wamlis gamocdilebisa, romlebmac gaiares srulyofili klinikuri gamocda. amrigad,
rodesac bioteqnologiur mrewvelobaSi moRvawe menejerebi gadawyveten gamosacdelad
waradginon wamali, maT ician, rom gamocdis warmatebiT gavlis Sansi mxolod 10 %-s
Seadgens, Tumca isic unda aRiniSnos, rom maT garkveuli informacia mainc gaaCniaT,
romelsac gadawyvetilebis miRebisas SeuZliaT daeydrnon.
gaurkvevlobis arsebobis SemTxvevaSi SeuZlebelia alternatiuli Sedegebis
albaTobis gansazRvra da ucnobia samomavlo Sedegebi. am SemTxvevaSi menejerebs srul
wyvdiadSi uwevT muSaoba. mocemuli Sedegis albaToba ucnobia da menejerebis xelT
arsebuli informacia Zalze mwiria gadawyvetilebis misaRebad. magaliTad, 1993 wels,
rodesac kompania Apple-ma warmoadgina `niutoni~ _ misi e.w. `personaluri cifruli
asistenti~ (PDA), menejerebs warmodgenac ar hqondaT, ra SesaZleblobasTan hqondaT
saqme da raoden warmatebuli SeiZleboda yofiliyo am axali saqonlis warmoeba. imis
gamo, rom Apple iyo pirveli kompania, romelmac bazarze warmoadgina sruliad axali
produqti, ar arsebobda aranairi uwyeba, romelsac eqneboda garkveuli monacemebi,
romlis gamoyenebasac SeZlebdnen Apple-is menejerebi, raTa gamoeTvalaT, ramdenad
warmatebuli iqneboda am axali produqciis warmoebis dawyeba. gaurkvevloba
katastrofulad moqmedebs menejerTa gadawyvetilebebis umravlesobaze. miuxedavad
imisa, rom Apple-is mier Tavdapirvelad am axali produqciis, PDA-s gamoSveba
teqnikuri problemebis gamo kraxiT dasrulda, misi gaumjobesebuli versia ufro
warmatebuli aRmoCnda. realurad ki, am kompaniam Seqmna PDA-s bazari, romelic
swrafad gaizarda, rodesac bazarze Semovida axali da gansxvavebuli ukabelo
produqcia. rogorc miTiTebulia qvemoT `sainformacio-teqnologiur nawyvetSi~,
ufrosi menejeri pirebisaTvis gaurkvevlobis mTavar wyaros warmoadgens maTi
uunaroba, gaakeTon zusti prognozireba da winaswar gansazRvron, rogori moTxovna
iqneba momavalSi sxvadasxva saqonelsa, Tu momsaxurebaze.

118
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi

sainformacio teqnologiuri nawyveti


optimisturi prognozebi kompania Lucent-s koSmarad
daubrunda
riCard makgini, kompania Lucent Technologies mTavari aRmasrulebeli direqtori,
kompaniis direqtorTa sabWom dakavebuli Tanamdebobidan gaaTavisufla mas Semdeg, rac
kompaniis Semosavlebi daeca warmoebuli produqciiT momxmarebelTa ukmayofilebis,
kompaniis mimarT TanamSromlebis ndobis dakargvis da aqcionerTa mogebis mkveTrad
klebis gamo. moiwvies henri Saxti, am Tanamdebobaze riCard makginis winamorbedi,
romelic am droisTvis pensiaze iyo gasuli. sTxoves dabrunebuliyo Tanamdebobaze da
ukeTesobisken Seecvala arsebuli mdgomareoba. ra moxda am kompaniaSi da ram gamoiwvia
zemoxsenebuli problemebi? kompaniis problemaTa garkveuli nawili gamowveuli iyo
xelmZRvaneli piris uunarobiT, zustad ganesazRvra mosalodneli moTxovna bazarze
zrdasTan dakavSirebiT zedmetad optimistur prognozTan erTad.
kompania Lucent Technologies dafuZnda AT&T–is bazaze da misi profilia
satelekomunikacio mowyobilobebi. rodesac Lucent-i Tavisi produqciiT gamovida
bazarze, satelekomunikacio mrewveloba swraf zrdas ganicdida, radganac masSi
farTod gamoiyeneboda interneti da ukabelo komunikaciis saSualebebi. Lucent-ma
fenomenuri raodenobis produqcia gayida da misi Semosavlebi Zalze gaizarda. Tumca
nacvlad imisa, rom ecadaT, realisturad ganesazRvraT, rodemde gastanda aRniSnul
mrewvelobaSi arsebuli zrdis tendencia, kompaniis xelmZRvanelobam, maT Soris
makginim, ubralod ivarauda (ra Tqma unda es optimisturi prognozi iyo), rom zrda
gagrZeldeboda. ufro metic, isini imdenad darwmunebulni iyvnen TavianTi optimisturi
prognozis realurobaSi, rom gadawyvites gamoeyenebinaT garkveuli saSualebebi, raTa
Tavad daeCqarebinaT zrda.
magaliTad, Lucent-ma fuli asesxa momxmareblebs mis mier warmoebuli produqciis
SesaZenad (qmedeba, romelic cnobilia gamyidvelis mxridan dafinansebis saxeliT).
kompaniis xelmZRvaneloba darwmunebuli iyo, rom momxmareblebi warmatebulni
iqnebodnen TavianT saqmianobaSi da SeZlebdnen kompaniisTvis valebis gadaxdas. rodesac
am momxmarebelTa umravlesoba sakmaod mZime viTarebaSi aRmoCnda ekonomikuri
daRmavlobis gamo, Lucent-is Sansma amoeRo gacemuli sesxebi, sagrZnoblad iklo. amas
garda Lucent-ma waxalisebis mizniT didi fasdakleba SesTavaza msxvil klientebs, raTa
maT ufro meti raodenobiT SeeZinaT Lucent-is mier warmoebuli produqcia. am
gadawyvetilebam seriozuli problemebi gamoiwvia mas Semdeg, rac Semcirda moTxovna am
produqciaze, radganac kompania metismetad didi raodenobis produqcias uSvebda.
kompania erTdroulad ori problebis winaSe aRmoCnda. es iyo momxmarebelTa mzardi
debitoruli davalianeba da mza produqciis mzardi maragi, romelic masze moTxovnas
aRemateboda.
makginis metismetad optimisturi prognozi kompaniis katastrofis recepti
aRmoCnda, gansakuTrebiT imis gamo, rom ar arsebobda aranairi miTiTeba imis Sesaxeb,
rom amgvari optimizmi dausabuTebeli iyo. stefani mexta, Jurnal Fortune-is
Jurnalisti werda: `meoTxe kvartlis deficitis Sesaxeb Setyobinebamde sul ramdenime
dRiT adre... makginma ganucxada Jurnalists, rom ukabelo da internetmowyobilobebze
mzardi moTxovna daaregulirebs produqciis gayidvis maCvenebels.~ 2000-2002 wlebSi
mcdari gadawyvetilebebis miRebis Sedegad kompania Lucent-i iZulebuli gaxda
samsaxuridan daeTxova TanamSromelTa naxevarze meti.

119
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi

orazrovani informacia. meore mizezi imisa, Tu ratomaa informacia


arasruli, aris is, rom informaciis umetesoba, romelic menejerTa gankargulebaSia,
orazrovania. misi arsi ar aris advilad gasagebi, misi gageba SesaZlebelia
mravalnairad, maT Soris urTierTsapirispirod. SexedeT suraT 5.3-ze gamosaxul
naxats. ras xedavT masze _ axalgazrda gogonas, Tu moxuc qals? menejerebi xSirad
erTsa da imave informacias sxvadasxvagvarad aRiqvamen da gadawyvetilebas iReben
informaciis sakuTar interpretaciaze dayrdnobiT.

suraTi 5.3

droSi SezRudvebi da informaciis mopovebis xarjebi. mesame mizezi


imisa, Tu ratomaa informacia arasruli gaxlavT is, rom menejerebs ara aqvT sakmarisi
dro da finansuri saxsrebi problemis mogvarebis yoveli SesaZlo alternatiuli
variantis mosapoveblad da am alternativaTa yvela potenciuri Sedegis Sesafaseblad.
ganvixiloT Semdegi viTareba, romelSic aRmoCnda kompania Ford Motor-is Sesyidvebis
menejeri, romlis gankargulebaSi mxolod erTi Tve iyo Zravis erT-erTi mcire
detalis momwodeblis SesarCevad. arsebobis am detalis aTasobiT potenciuri
momwodebeli (mxolod SeerTebul StatebSi 20 000-mde avtonawilebis mwarmoebeli
sawarmoa). im droSi, romelic Sesyidvebis menejeris gankargulebaSia, igi ver SeZlebs
daukavSirdes yvela potenciur momwodebels da gaarkvios maTi pirobebi (fasi,
mowodebis ganrigi da a.S.). ufro metic, amisaTvis sakmarisi droc rom hqonoda,
metismetad bevri iqneboda am informaciis mosapoveblad saWiro xarjebi, TviT am
menejeris samuSao drois CaTvliT.
damakmayofilebeli variantis Zebna da miReba. miReba. marCi da saimoni
amtkicebdnen, rom menejerebi ar cdiloben yvela SesaZlo alternativis gamovlenas.
imis gaTvaliswinebiT, rom maT ganuwyvetliv uxdebaT Semdeg problemebTan Sejaxeba:
SezRuduli racionaluroba, bundovani momavali, uTvalavi riski, mniSvnelovani
gaurkvevloba, droSi SezRudva da informaciis mopovebis didi xarjebi. amis nacvlad
isini mimarTaven strategias, romelic cnobilia damakmayofilebeli variantis Zebnisa
da miRebis saxeliT, rac gulisxmobs yvela SesaZlo alternativis mxolod garkveuli,
SezRuduli raodenobis ganxilvas. roca menejerebi am strategias iyeneben, isini eZeben
da pouloben misaReb an damakmayofilebel gzebs problemebsa da SesaZleblobebze
reagirebisaTvis da sulac ar cdiloben optimaluri gadawyvetilebis miRebas. Ford-is
Sesyidvebis menejeris SemTxvevaSi, SesaZloa igi daukavSirda potenciuri
momwodeblebis mxolod SezRudul raodenobas da gamoikiTxa maTi pirobebi. amasTan,
igi Tvlida, rom isini zogadad momwodeblebs warmoadgendnen da arCevani swored

120
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi

maTgan gaakeTa. miuxedavad imisa, rom Sesyidvebis menejeris TvalTaxedviT misi


samoqmedo kursi gonivrulia, SesaZloa igi potenciurad saukeTeso momwodeblis
vergamovlenas niSnavdes.
marCi da saimoni aRniSnavdnen, rom menejerTa mier gadawyvetilebis miReba xSirad
ufro xelovnebaa, vidre mecniereba. realur pirobebSi gaurkvevlobisa da bundovanebis
miuxedavad, menejerebi unda daeyrdnon sakuTar intuiciasa da gansjas, maTi azriT
saukeTeso gadawyvetilebis misaRebad. ufro metic, menejerebs xSirad
gadawyvetilebebis miReba swrafad uxdebaT, radganac arasruli informaciis pirobebSi
umniSvnelovanesi gadawyvetilebebis misaRebad isini pirad gamocdilebasa da gansjas
iyeneben. miuxedavad imisa, rom aseT midgomaSi cudi araferia, gadawyvetilebebis
mimRebT unda axsovdeT, rom adamianis gansja xSirad ar aris saimedo. aqedan
gamomdinare, zogjer saukeTeso menejerebic ki iReben mcdar gadawyvetilebebs. kidev
erTi mTavari problema gaxlavT gadawyvetilebis mimRebi pirebi, romelTaTvisac
seriozul sirTules warmoadgens gadawyvetilebaTa droulad miReba, riTic ferxdeba
SesaZleblobaTa gamoyeneba da gamowvevebsa da problemebze droulad reagireba, rogorc
miTiTebulia qvemoT warmodgenil `sainformacio teqnologiur nawyvetSi.~

sainformacio-
sainformacio-teqnologiuri nawyveti

Seuqmna MOTOROLA-s
gadawyvetilebis miRebis dayovnebam problemebi Seuqmna

1997 wels qristofer galvini gaxda kompania Motorola-s aRmasrulebeli


direqtori. mas Semdeg kompaniis saqmianoba uRimRamod warimarTa, rac zogierTi
damkvirveblis azriT imiTaa gamowveuli, rom galvins uWirs gadawyvetilebebis
droulad miReba mimdinare konkurentuli gamowvevebis sapasuxod. magaliTad, axali
saxis ukabelo telefonebis warmoebis dayovnebis Sedegad Motorola-s wili mkveTrad
daeca ukabelo telefonebis bazarze, maSin, roca kompania Nokia-s wili amave bazarze
gaizarda, radganac igi ganagrZobs telefonebis axali modelebis warmoebas.
rTuli ar aris im magaliTebis moZieba, romlebic cxadyofen Motorola-Si galvinis
inertulobas swrafi gadawyvetilebebis miRebasTan dakavSirebiT. ase iyo magaliTad,
rodesac jefri frostma, Motorola-Si ufrosma menejerma marketingis ganxriT, gaakeTa
rekomendacia, rom saWiro iyo kompanias Seecvala sareklamo saagento Tavisi axali
tipis usadeno telefonebisaTvis sareklamo kompaniis sawarmoeblad. misi es
rekomendacia mxolod erTi wlis Semdeg ganaxorcieles. galvins surda kidev erTi
Sansi mieca saagentosTvis.
kidev erTi magaliTi, 1999 wlis miwuruls Motorola-s ramdenime ufrosma
menejerma saWirod miiCnia kompanias uari eTqva iridiumze _ Motorola-s globaluri
mobiluri telefonebis satelitur sistemaze. es mobiluri telefonebi ar
funqcionirebdnen Senobebis SigniT da TiToeulis fasi asobiT dolars Seadgenda.
galvinma gadawyvita es sistema kidev erTi weli gamoeyenebina, ris Sedegadac 2000
wlis dasasrulisaTvis iridiumis “wyalobiT” Motorola-s wagebam 2.6 milioni aSS.
dolari Seadgina. sxva SemTxvevaSi, rogorc menejerebi acxadeben, 18 Tve dasWirda
galvinis daTanxmebas Motorola-s naxevradgamtari komponentebis biznesis gayidvaze, rac
mogebis gazrdis mizniT TviT im erTeulis prezidentis mier iyo rekomendebuli,
romelSic ganTavsebuli iyo es warmoeba.
ratom aRmoCnda galvini gadawyvetilebebis ase nela mimRebi? igi sulac ar
Tvlis, rom nelia, Tumca sxvebs miaCniaT, rom mas gadawyvetilebis miRebamde TiToeuli
sakiTxis detalurad ganxilva da yovel SekiTxvaze amomwuravi pasuxis miReba surs.

121
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi

roca swrafad icvleba konkurentuli garemo, axali produqciis warmoebis dayovneba


SesaZloa sawarmos metismetad Zviri daujdes.
rogorc masTan daaxloebuli pirebi aRniSnaven, galvini Wkviani, gonieri,
SorsmWvreteli da amave dros Zalze sasiamovno pirovnebaa, amasTan, sakmaod uSualo da
praqtikuli. zogierTis azriT galvini ukeTes samsaxurs gauwevda Motorola-s
perspeqtiuli dagegmarebis Tavmjdomaris Tanamdebobaze. misi ukabelo internetisa da
bioteqnologiis erTgulebis gamo. yovel SemTxvevaSi, galvini acxadebs, rom ar apirebs
xomaldis mitovebas da ufro meti ZalisxmeviT da ufro momTxovni midgomiT Seecdeba
Motorola-s gaZRolas kompaniisaTvis sirTuleebiT aRsavse droSi.

GgadawyvetilebaTa miRebis procesis etapebi


marCisa da saimonis naSromebis safuZvelze mkvlevarebma SeimuSaves
gadawyvetilebis miRebis procesis etapobrivi modeli im sakiTxebTan da problemebTan
erTad, romlebsac menejerebi awydebian TiToeul etapze. am modelis warmodgenis
saukeTeso saSualebaa realuri cxovrebidan im araprogramirebadi gadawyvetilebis
miRebis magaliTis ganxilva, romelic skot maknilis unda mieRo kompania Sun
Microsystems-is arsebobis umniSvnelovanes etapze.
1985 wlis agvistos dasawyisSi skot maknils, kompania Sun Microsystems-is
(kompiuteruli teqnikis mwarmoebeli kompania, romelic mdebareobda maunTin viuSi,
kaliforniis Stati,) aRmasrulebel direqtors unda mieRo gadawyvetileba imis
Sesaxeb, gamoeSva Tu ara `kareras~ tipis axali kompiuteri, romlis gamoSvebac
dagegmili iyo 10 seqtembrisTvis. kompaniis menejerebma es TariRi cxra TviT adre
SearCies, roca pirvelad warmoadgines `kareras~ ganviTarebis gegma. maknilim kargad
icoda, rom sul cota erTi Tve iyo saWiro 10 seqtembrisaTvis am produqciis
warmoebis dawyebis mosamzadeblad da SeuZlebeli iyo gadawyvetilebis miRebis
gadadeba.
momxmarebeli elodeboda axal produqcias, xolo maknilis surda swored mis
kompanias gamoeSva pirvelad iseTi kompiuteri, romelSic gamoyenebuli iqneboda
Motorola-s mZlavri, 16 megaherciani 68020 mikroprocesori. am SesaZleblobis gamoyeneba
Sun Microsystems-s, bazarze mis mTavar konkurentze, Apollo-ze, mniSvnelovan upiratesobas
mianiWebda. amasTan maknilim icoda, rom gamoSvebis dawyebis TariRad 10 seqtembris
datoveba sakmaod sarisko iyo. Motorola-s garkveuli problemebi hqonda 16 megaherciani
68020 mikroprocesoris warmoebasTan dakavSirebiT da SesaZloa ver uzrunveleyo Sun
Microsystems-isTvis am Cipebis stabiluri miwodeba. ufro metic, operaciuli sistemis
programuli uzrunvelyofa srulad ar iyo dazRveuli teqnikuri defeqtebisgan.
im SemTxvevaSi, Tu Sun Microsystems gegmis mixedviT, 10 seqtembers gamouSvebda
`kareras~, SesaZloa kompaniis warmoebuli zogierTi kompiuteris programuli
uzrunvelyofa ar yofiliyo gamarTuli. amasTan, ar iyo gamoricxuli sistemis
gaTiSvac, masSi gamoyenebuli iqneboda Motorola-s naklebad mZlavri 12 megaherciani
68020 mikroprocesori 16 megahercianis nacvlad. ra Tqma unda, Sun Microsystems-s
mogvianebiT SeeZlo ganeaxlebina im momxmarebelTa kompiuterebis mikroprocesorebi da
programuli uzrunvelyofa, romlebic Tavidanve SeiZendnen aRniSnul kompiuterebs,
Tumca yovelive amis Sedegad dazaraldeboda kompaniis reputacia. xolo im SemTxvevaSi,
Tu Sun Microsystems seqtemberSi ar daiwyebda `kareras~ warmoebas, igi xelidan uSvebda
mniSvnelovan Sanss. gavrcelebuli Worebis Tanaxmad, Apollo dekembrisTvis apirebda
Tavisi axali modelis kompiuteris gamoSvebas. maknili fiqrobda, rogor moqceuliyo.
mikroprocesorebisa da programuli uzrunvelyofis problema SesaZloa mogvarebuliyo
kidec 10 seqtembramde, Tumca ar arsebobda amis garantia.

122
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi

skot maknilis aSkarad metad rTuli gadawyvetileba unda mieRo. mas swrafad
unda gadaewyvita, daewyo Tu ara `kareras~ warmoeba, Tumca ar flobda informacias
yvela faqtis Sesaxeb. magaliTad, man ar icoda mikroprocesorebisa da programuli
uzrunvelyofis problemebi mogvarebadi iyo Tu ara 10 seqtembramde; man arc is icoda
dazustebiT, Apollo marTla apirebda Tu ara dekembrisTvis axali modelis kompiuteris
gamoSvebas. amasTan, mas ar SeeZlo lodini yovelive amis garkvevamde da saWiro iyo
gadawyvetilebis miReba. mis mier miRebul gadawyvetilebas mogvianebiT gavecnobiT.
menejerebi, romlebsac arasruli informaciis fonze mniSvnelovani
gadawyvetilebebis miReba uwevT, xSirad aRmoCndebian msgavsi dilemis winaSe. arsebobs
6 etapi, romlebic menejerebma aucileblad unda gaiaron kargi gadawyvetilebis
misaRebad (ixileT naxazi 5.4). momdevno nawilSi SevexebiT TiToeul maTgans.

naxazi
naxazi 5.4 gadawyvetilebis
gadawyvetilebis miRebis eqvsi etapi

gaacnobiereT gadawyvetilebis
I etapi miRebis saWiroeba

SeimuSaveT alternatiuli
II etapi variantebi

SeafaseT alternatiuli
III etapi variantebi

SearCieT alternatiuli
IV etapi variantebidan erTi

ganaxorcieleT SerCeuli
V etapi alternatiuli varianti

iswavleT miRebuli Sedegebis


VI etapi safuZvelze

gaacnobiereT gadawyvetilebis miRebis saWiroeba


gadawyvetilebis miRebis procesis pirveli etapi gadawyvetilebis miRebis
saWiroebis gacnobierebaa. skot maknilim gaacnobiera es saWiroeba da agreTve isic, rom
gadawyvetileba swrafad unda mieRo, radganac erTi Tve iqneboda saWiro 10 seqtembri-
saTvis am produqciis warmoebis dawyebis mosamzadeblad. maknilim agreTve icoda, rom
10 seqtembrisTvis aRniSnuli produqciis warmoebis dawyeba mniSvnelovani amocana iyo,
radganac Sun Microsystems-s esaWiroeboda am axali kompiuteris meSveobiT bazarze
Tavisi upiratesoba daemtkicebina Apollo-sTan, Tavis uZlieres konkurentTan SedarebiT.
zogierTi stimuli Cveulebriv xels uwyobs imis gacnobierebas, rom saWiroa
gadawyvetilebis miReba. es stimulebi xSirad cxadi xdeba imis gamo, rom organizaciis
irgvliv mimdinare cvlilebebs Sedegad mosdevs axali saxis SesaZleblobebi da
safrTxeebi. swored es moxda Sun Microsystems-Si. 10 seqtembris TariRis gansazRvra
moxda maSin, roca egonaT, rom am droisTvis Motorola-s Cipebis mowodeba ukve
stabilurad iqneboda SesaZlebeli. mogvianebiT ki, roca eWvis qveS dadga Cipebis
drouli mowodeba da garda amisa, sistemis programul uzrunvelyofaSi teqnikuri
defeqti aRmoCnda, Sun Microsystems-s realuri safrTxe daemuqra vadebSi CatevasTan
dakavSirebiT.

123
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi

stimuli, romelic xels uwyobs gadawyvetilebis miRebas, menejerTa mier


organizaciis SigniT ganxorcielebuli qmedebebis Sedegia, romlebic, Tavis mxriv,
ganpirobebulia organizaciis gareT mimdinare cvlilebebiT. organizacia Tavisi
TanamSromlebisa da iseTi ganyofilebebis saxiT, rogorebicaa marketinguli, sawarmoo,
kvlevisa da ganviTarebis ganyofileba, flobs kompetenciebis, resursebisa da unarTa
erTgvar nakrebs. is menejerebi, romlebic aqtiurad iyeneben am kompetenciaTa
gamoyenebis SesaZleblobebs, gadawyvetilebis miRebis saWiroebas qmnian. amrigad,
menejerebi gadawyvetilebis miRebis saWiroebis gacnobierebisas SesaZloa iyvnen
aqtiurebi da pasiurebi, Tumca Zalze mniSvnelovania is, rom maT gaacnobieron es
saWiroeba da drouli da saTanado reagireba moaxdinon masze.
alternativebis SemuSaveba
mas Semdeg, rac menejeri gaacnobierebs gadawyvetilebis miRebis saWiroebas, man
unda SeimuSaos qmedebis alternatiuli, ganxorcielebadi variantebi arsebul
SesaZleblobasa Tu safrTxeze reagirebisaTvis. menejmentis eqspertebi Tvlian, rom
zogjer menejerTa mier cudi gadawyvetilebebis miRebis mizezi sxvadasxva
alternativebis SemuSavebasa da gansjaSi warumateblobaa. Sun Microsystems-is SemTxvevaSi
cxadad iyo gamokveTili alternativebi: an 10 seqtembrisTvis daewyoT axali
produqciis gamoSveba, an gadaedoT, vidre `karera~ 100 procentiT mzad ar iqneboda
bazarze warsadgenad. Tumca xSirad alternativebi ase aSkarad araa gamokveTili.
erT-erT mniSvnelovan problemas warmoadgens is, rom menejerebisaTvis xSirad
Zalze rTulia konkretuli problemebis mogvarebis SemoqmedebiTi alternatiuli vari-
antis moZieba. SesaZloa zogierTi maTgani SeCveulia samyaros mxolod erTi kuTxidan
aRqmas da aqvs Taviseburi, menejeruli azrovnebis modeli. Digital Equipment Corporation-is
xelmZRvanelis olsenis msgavsad bevr menejers uWirs problemaTa axali kuTxiT
danaxva. menejmentis dargSi popularuli avtoris piter senjis mixedviT, “Cven yvelani
Cven mier aRqmuli samyaros modelis xafangSi varT moqceulni; ZiriTadad, esaa Cveni
Sexedulebebi imis Taobaze, ra aris mniSvnelovani da rogoria samyaro”. problemaTa
mosagvareblad da SesaZleblobebis xelidan argasaSvebad SemoqmedebiTi alternativebis
SemuSavebas SesaZloa Cveni mxridan sakuTari azrovnebis modelis ugulebelyofa da
axali modelis Seqmna dasWirdes, rac Cveulebriv metad rTulad gansaxorcielebelia.

SeafaseT alternativebi
mas Semdeg, rac menejerebi SeimuSaveben ramdenime alternativas, maT unda
Seafason TiToeuli maTganis upiratesobebi da naklovanebebi. alternativebis saTanadod
Sefasebisas mTavaria zustad ganvsazRvroT SesaZlebloba an safrTxe, Semdeg ki
davadginoT is kriteriumebi, romlebmac gavlena unda moaxdinon aRniSnul problemasa
Tu SesaZleblobaze sapasuxod alternativis SerCevaze. cudi gadawyvetilebebis miRebis
erT-erTi mizezi gaxlavT is, rom menejerebi xSirad ver axerxeben kriteriumTa
dadgenas, romlebic esoden mniSvnelovania gadawyvetilebis misaRebad. saerTod,
warmatebuli menejerebi iyeneben oTx kriteriums alternatiuli qmedebis Rirsebebisa
da naklovanebebis Sesafaseblad (ixileT naxazi 5.5):
1. kanoniereba: menejerebma unda uzrunvelyon savaraudo qmedebis kanoniereba. is ar
unda arRvevdes rogorc qveynis kanonmdeblobas, aseve saerTaSoriso samarTlis
normebsa Tu qveynis mTavrobis dadgenilebebs.
2. eTikuri mxare: menejerebma unda uzrunvelyon savaraudo qmedebis eTikuroba. is
zians ar unda ayenebdes romelime dainteresebul jgufs. menejerTa mier miRebul
mraval gadawyvetilebas SeuZlia garkveuli daxmareba gauwios zogierTi

124
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi

organizaciiT dainteresebul pirs, amave dros ziani miayenos danarCenebs


(ixileT me-3-e Tavi). qmedebis variantebis ganxilvisas menejerebs mkafiod unda
hqondeT warmodgenili maTi gadawyvetilebebis potenciuri Sedegi.
3. ekonomikuri ganxorcielebadoba: menejerebma unda gadawyviton, ekonomikurad
ramdenad ganxorcielebadia warmodgenili alternativebi, ese igi, SesaZlebelia
Tu ara maTi ganxorcieleba organizaciis saqmianobis amocanebis gaTvaliswinebiT.
Cveulebriv menejerebi axdenen sxvadasxva alternativebis xarjebisa da
sargeblis analizs imis dasadgenad, romeli maTgani moutans sawarmos yvelaze
met sufTa finansur mogebas.
4. praqtikuloba:
praqtikuloba: menejerebma unda gadawyviton, floben Tu ara saWiro resursebsa
da simZlavreebs, romlebic saWiroa warmodgenili alternativis
gansaxorcieleblad. aseve darwmunebulni unda iyvnen, rom mocemuli
alternativa safrTxes ar Seuqmnis organizaciis sxva amocanebis Sesrulebas.
Zalian xSirad menejerma es oTxive kriteriumi erTdroulad unda miiRos
mxedvelobaSi. skot maknilim Sun Microsystems-Si arsebuli problemebi sakmaod kargad
Seafasa. mTavari sakiTxi imaSi mdgomareobda daewyoT Tu ara produqciis gamoSveba 10
seqtembers? maknilis arCevanze gavlenas axdenda ori ZiriTadi kriteriumi: ramdenad
iyo saWiro kompiuteris gamoSveba, romelic SeZlebisdagvarad iyo `dasrulebuli~
(praqtikuli kriteriumi) da bazarze Apollo-ze upiratesobis mopovebis saWiroeba axali
saxis kompiuteris gamoSvebis gziT (ekonomikuri ganxorcielebadobis kriteriumi). am
konkretul SemTxvevaSi es ori kriteriumi daupirispirda erTmaneTs. pirveli
kriteriumis mixedviT, produqciis gamoSveba unda gadadebuliyo, xolo meores
mixedviT aucileblad dadgenil dros unda dawyebuliyo. maknilis gadawyvetileba
daefuZna im SedarebiT mniSvnelobas, romelic man am or kriteriums mianiWa. sabolood,
Sun Microsystems-ma 10 seqtembers daiwyo aRniSnuli kompiuterebis gamoSveba, rac imaze
metyvelebs, rom maknilisaTvis bazarze Apollo-ze upiratesobis mopoveba ufro
mniSvnelovani kriteriumi aRmoCnda.

naxazi
naxazi 5.5 qmedebis Sefasebis zogadi kriteriumebi

125
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi

menejerebis mier zogierTi Zalian cudi gadawyvetilebis miReba SesaZloa


ganpirobebuli iyos alternatiuli variantebis arasaTanado SefasebiT. amgvar
gadawyvetilebaTa ricxvs miekuTvneba xomald `Celenjeris~ kosmosSi gaSvebis
gadawyvetileba. am SemTxvevaSi NASA-sa da Morton Thiokol-is menejerTa survili
SeerTebuli Statebis sazogadoebisaTvis eCvenebinaT aSS-s kosmosuri programis
warmateba, raTa am gziT uzrunveleyoT Semdgomi dafinanseba (ekonomikuri
ganxorcielebadoba), winaaRmdegobaSi movida kosmonavtTa usafrTxoebis uzrunvelyofis
aucileblobasTan (eTikuri mxare). menejerebisaTvis ekonomikuri kriteriumi ufro
mniSvnelovani aRmoCnda da gadawyvites kosmosuri xomaldis gaSveba. kompania Digital
Equipment Corporation-is SemTxvevaSi olsenis Semdegma gancxadebam _ `personaluri
kompiuterebi ubralod saTamaSoebiao~ _ cxadyo is, rom igi ver acnobierebda
ekonomikur aspeqtebs, romlebic kompiuteruli industriis konkurenciaze axdenda
gavlenas. arasdros araa advili im kriteriumebis SerCeva, romlebiTac unda moxdes
alternativaTa Sefaseba. xSirad saWiro xdeba damatebiTi informaciis Segroveba
Sefasebis damakmayofilebel doneze gansaxorcieleblad. Samwuxarod, zogierT menejers
imdenad atyvevebs praqtikuli da ekonomikuri ganxorcielebadobis sakiTxebi, rom
mxedvelobidan rCebaT alternativaTa kanonierebisa da eTikurobis aspeqtebi, razec
mogviTxrobs momdevno rubrika `eTika qmedebaSi~.

eTika qmedebaSi

maRali teqnologiebis bneli mxare


me-20 saukunis 90-iani wlebis zogierTi ambavi maRali teqnologiebis
warmatebebis Sesaxeb gafermkrTalda mas Semdeg, rac gamoaSkaravda am ambebTan
dakavSirebuli araeTikuri da ukanono qmedebebi. ganvixiloT Rambus-is magaliTi. es iyo
teqnologiuri dizainis erT-erTi warmatebuli firma, romelmac warumatebloba
ganicada misi menejerebis gadawyvetilebis Sedegad, romlebmac gadawyvites, rom firmis
Semosavlebi gaezardaT sxvaTa ideebis dapatentebiT da saavtoro honorarebis
moTxovnis gziT, rodesac am ideebs maTive Semqmnelebi ganaxorcielebdnen. 1990 wels
Rambus-is TanamSromlebi eswrebodnen erTobliv Sexvedrebs, romlebic kompaniebis IBM,
Hewlett Packard, Samsung da Toshiba mier iyo organizebuli da kompiuteruli Cipebis
standartebis erToblivad SemuSavebas exeboda. diskusiebze Seexnen siaxles –
`programirebad CAS latenturobas~. riCard krispma, romelic gaxldaT Rambus-is
TanamSromeli da eswreboda am Sexvedrebs, mosTxova Rambus-is iuristebs
programirebadi latenturobis dapatenteba. msgavsi patentebi aiRo Rambus-ma
analogiurad saeWvo viTarebebSi sxva inovaciebze, rogoricaa dinamikuri, randomuli
mimarTvis mexsierebaTa Cipebi (RAM).
dapatentebuli inovaciebidan sargeblis misaRebad, Rambus maSinve ar moqmedebda,
aramed im dros elodeboda, roca mis mier dapatentebuli teqnologia Tu siaxle
farTo popularobas moipovebda; ris Semdegac firmis menejerebi cdilobdnen amoeRoT
uzarmazari saavtoro honorari imis safuZvelze, rom es novacia Rambus-is mier iyo
dapatentebuli (ra Tqma unda moparuli ideebis xarjze). zogierTi kompania,
romlisganac Rambus saavtoro honorars iTxovda, mixvda rac xdeboda da axla
Rambus-is winaaRmdeg patentebTan dakavSirebiT 11 sarCelia Setanili rogorc amerikis
SeerTebuli Statebis, aseve evropis sasamarTloebSi. sarCeli Rambus-is winaaRmdeg
masze ufro didma da Zlierma kompaniebma Seitanes. pirveli sarCelis SemTxvevaSi,
romelic sasamarTlom ganixila, Rambus damnaSaved cnes Infineon-is (Siemens-is bazaze
dafuZnebuli kompania) motyuebaSi.

126
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi

Avant!-is menejerebs agreTve brali dasdes Cadence-is mier Seqmnili programuli


uzrunvelyofis kodis moparvaSi. Avant!-i daaarses `kadensis~ yofilma TanamSromlebma.
maT kompanidan wamosvlisas wamoiRes kompaniis monacemTa bazis kodis asli, romelic
mogvianebiT gamoiyenes TavianT programebSi. 2001 wlis maisSi kompaniis Tavmjdomare
geri hsiu daajarimes 2.7 milioni aSS dolariT programuli uzrunvelyofis
qurdobisaTvis, xolo Avant!-is oTx ufros menejers Tavisuflebis aRkveTa miesajaT.
ufro metic, kompanias daekisra sisxlis samarTlebrivi sanqcia 230 milioni aSS
dolaris odenobiT. menejerebma arasdros unda dauSvan, rom ekonomikuri mogebis
miRebis survilma daCrdilos kanonierebisa da eTikurobis kriteriumebi ramdenime
alternatividan arCevanis gakeTebisa da gadawyvetilebis miRebis procesSi.

arCevanis gakeTeba alternativebidan


problemis mogvarebis ramdenime alternatiuli variantis saguldagulod
Sefasebis Semdeg mTavari amocanaa sxvadasxva alternatiuli variantis klasificireba
(im oTxi kriteriumis gamoyenebiT, romlebic wina TavSi ganvixileT). alternatiuli
variantebis klasificirebis dros menejerebi darwmunebulni unda iyvnen, rom xelT
aqvT arsebul problemebTan Tu sakiTxTan dakavSirebuli yvela SesaZlo informacia.
rogorc Sun Microsystems-is magaliTma gviCvena, gadawyvetilebis misaRebad yvela
saTanado informaciis gansazRvra sulac ar niSnavs, rom menejeri flobs srul
informacias; umetes SemTxvevebSi informacia arasrulia. SesaZloa arasruli
informaciis flobaze ufro seriozul problemas warmoadgendes menejerTa mxridan
praqtikaSi Zalze xSirad gamovlenili mniSvnelovani informaciis ignorirebis
tendencia, maSinac ki, roca igi xelmisawvdomia.

ganaxorcieleT
ganaxorcieleT SerCeuli alternativa
mas Semdeg, rac miiReT gadawyvetileba da moxda alternativis SerCeva, igi unda
ganxorcieldes da iqnes miRebuli mravali masTan dakavSirebuli, Semdgomi
gadawyvetilebebi. qmedebis SerCevis Semdeg (magaliTad, qalTa tansacmlis axali
stilis Seqmna). mis gansaxorcieleblad aTasobiT Semdgomi gadawyvetilebis miRebaa
saWiro. am gadawyvetilebebs Soris iqneba: qalTa kabebis dizainerTa samuSaoze ayvana,
qsovilTa moZieba, saTanado mwarmoeblis SerCeva, romelic uzrunvelyofs nawarmis
maRal xarisxs da qalTa tansacmlis maRaziebTan xelSekrulebebis gaformeba axali
saqonlis gayidvasTan dakavSirebiT.
miuxedavad imisa, rom arCeuli qmedebis gansaxorcieleblad momdevno saWiro
gadawyvetilebebis miReba SesaZloa martivad gamoiyurebodes, realobaSi bevri menejeri
iRebs gadawyvetilebas da Semdgom saTanadod ver moqmedebs. es ki maT mier
gadawyvetilebis saerTod armiRebis tolfasia. miRebuli gadawyvetilebis
ganxorcielebis uzrunvelsayofad maRali rangis menejerebma unda daavalon saSualo
rangis menejerebs momdevno, damatebiTi gadawyvetilebebis miReba, rac aucilebelia
dasaxuli amocanis gansaxorcieleblad. maT saSualo rangis menejerebs unda gamouyon
saTanado resursebi dasaxuli miznis misaRwevad da amasTanave angariSvaldebulni
gaxadon TavianT mwarmoeblurobaze. im SemTxvevaSi, Tu saSualo rangis menejerebi
warmatebiT ganaxorcieleben miRebul gadawyvetilebas, unda moxdes maTi dajildoeba;
xolo warumateblobis SemTxvevaSi maT unda daekisroT garkveuli sanqciebi.

127
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi

iswavleT miRebuli Sedegebis safuZvelze


gadawyvetilebis miRebis procesis bolo etapia miRebuli Sedegebis safuZvelze
swavla. efeqturi menejerebi yovelTvis akeTeben retrospeqtiul analizs, raTa
gaarkvion risi swavlaa SesaZlebeli ganvlili warmatebebidan Tu warumateblobebidan.
is menejerebi, romlebic ar afaseben maT mier miRebuli gadawyvetilebebis Sedegebs, ar
swavloben sakuTar gamocdilebaze da umoqmedod arian, kidev araerTxel gaimeoreben
maT mier ukve daSvebul Secdomebs. am problemis Tavidan asarideblad, menejerebma unda
SemoiRon formaluri procedura, romlis meSveobiTac SeZleben iswavlon warsulSi
miRebuli gadawyvetilebebis Sedegebis safuZvelze. procedura unda moicavdes Semdeg
safexurebs:

1. Tqven mier miRebuli gadawyvetilebis realuri Sedegi SeadareT imas, rasac


elodiT;
2. gamoarkvieT, ratom ver ganxorcielda yvela Tqveni molodini miRebuli
gadawyvetilebis SedegebTan dakavSirebiT;
3. SeimuSaveT mTavari principebi, romlebic dagexmarebaT samomavlod,
gadawyvetilebis miRebis procesSi.

is menejerebi, romlebic mudam cdiloben iswavlon warsulis warmatebebsa Tu


warumateblobebze ufro da ufro karg gadawyvetilebebs iReben. bevri ramis swavlaa
SesaZlebeli konkretuli gadawyvetilebis Sedegebis Sefasebis meSveobiT, rasac Tavis
mxriv, uzarmazari sargeblis motana SeuZlia.

gadawyvetilebebis jgufurad miReba


bevr, SesaZloa Zalze mniSvnelovan organizaciul gadawyvetilebebs iRebs
menejerTa jgufi da ara calkeuli menejeri. gadawyvetilebaTa jgufuri miReba
ukeTesia gadawyvetilebis individualurad miRebaze ramdenime aspeqtis gamo. roca
menejerebi gundurad muSaoben gadawyvetilebis miRebaze garkveul problemaTa
mosagvareblad, gacilebiT naklebi Sansia imisa, rom maT mier SerCeuli alternativa
iqneba araobieqturi an mcdari. maT saSualeba aqvT gamoiyenon erTmaneTis unar-Cvevebi,
kompetenciebi da codna. amis safuZvelze sagrZnoblad gaumjobesdeba maTi, rogorc
jgufis, mier ganxorcielebadi alternativebis SemuSavebisa da gadawyvetilebis miRebis
unari. meore mxriv, gadawyvetilebebis jgufuri miReba saSualebas aZlevs menejerebs
gadaamuSaon ufro meti informacia da Seusworon erTmaneTs Secdomebi. yvela is
menejeri, romelzec garkveul gavlenas axdens miRebuli gadawyvetileba,
gadawyvetilebis ganxorcielebis fazaSi Tanxmdeba TanamSromlobaze. gadawyvetilebis
warmatebiT ganxorcielebis albaToba mniSvnelovnad izrdeba, roca menejerTa jgufi
iRebs gadawyvetilebas (imis sapirispirod, roca erTi ufrosi menejeri iRebs
gadawyvetilebas da Tavs axvevs mas yvela daqvemdebarebul pirs).
Tumca gadawyvetilebis jgufur miRebasac aqvs Tavisi naklovanebebi. calkeuli
menejerebisgan gansxvavebiT, jgufi xSirad gacilebiT met dros andomebs
gadawyvetilebis miRebas. ori an meti menejeris daTanxmeba problemis mogvarebis erT
variantze SesaZloa sakmaod rTuli aRmoCndes, radganac xSirad menejerebs
gansxvavebuli interesebi da Sexedulebebi aqvT. amis garda calkeuli pirovnebis mier
gadawyvetilebis miRebis msgavsad jgufic ar aris dazRveuli mikerZoebisa da
araobieqturobisgan. jgufis mier gadawyvetilebis mikerZoebiT miRebis mTavari wyaroa
jgufuri azrovneba.

128
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi

jgufuri azrovnebis saSiSroeba


jgufuri azrovneba aris mcdari da mikerZoebuli gadawyvetilebis miRebis
nimuSi, romelic Tavs iCens im jgufebis SemTxvevaSi, romelTa wevrebic cdiloben
erTmaneTSi SeTanxmebis miRwevas gadawyvetilebasTan dakavSirebuli informaciis
saTanadod arSefasebis xarjze. roca menejerebi jgufur azrovnebas mimarTaven, isini
alternativaTa Sesafaseblad saTanado kriteriumebis SemuSavebis gareSe erToblivad
irCeven qmedebas. rogorc wesi, jgufi kvlav erTiandeba mTavari menejeris, magaliTad,
aRmasrulebeli direqtoris irgvliv da mxars uWers misTvis misaReb samoqmedo kurss.
jgufis wevrebi brmad uWeren mxars SemoTavazebul samoqmedo kurss da ar afaseben mis
Rirsebebs. es mxardaWera xSirad emociebs ufro emyareba, vidre optimaluri samoqmedo
kursis obieqtur Sefasebas.
prezident kenedisa da misi mrCevlebis gadawyvetileba 1962 wels kubaSi
Rorebis yureSi SeWris Sesaxeb, agreTve prezident jonsonisa da misi mrCevlebis
gadawyvetileba 1964 wlidan 1967 wlamde vietnamSi saomari moqmedebebis eskalaciis
Taobaze, msgavsad prezident niqsonisa da misi mrCevlebis gadawyvetilebisa 1972 wels
daemalaT `uoTergeiTis~ skandali, iseve, rogorc NASA-sa da Morton Thiokol-is avbediTi
gadawyvetileba kosmosur xomald `Celenjeris~ gaSvebis Sesaxeb, romelic
afrenisTanave afeTqda, SesaZloa iyos jgufuri azrovnebis Sedegi. momxdaris Semdeg
aseT gadawyvetilebebis mimRebT, romlebzec gavlena jgufurma azrovnebam iqonia,
ukvirT, rom maTi gadawyvetilebis miRebis procesi defeqturi, xolo am
gadawyvetilebis Sedegebi esoden savalalo aRmoCnda.
rodesac saxezea jgufuri azrovneba, jgufSi harmoniisa da SeTanxmebis
misaRwevad arsebuli zewola Tavisdauneburad gavlenas axdens jgufis wevrebze da maT
xaliss ukargavs wamoWran iseTi sakiTxebi, romlebic winaaRmdegobaSia umravlesobis
azrTan. magaliTad, roca NASA-sa da Morton Thiokol-is menejerebi jgufur azrs
daeqvemdebarnen, maT daarwmunes erTmaneTi, rom yvelaferi rigze iyo da saWiro ar iyo
kosmosur xomald `Celenjeris~ gaSvebis gadadeba.

`eSmakis advokati~
SemecnebiTi araobieqturobaA da jgufuri azrovneba wamowevs sakiTxs, rogor
unda moxdes jgufuri da individualuri gadawyvetilebebis miReba imgvarad, rom
menejerebma miiRon gadawyvetilebebi, romlebic realisturia da efuZneba
alternativebis obieqtur Sefasebas. jgufuri azrovnebis gasaneitraleblad arsebobs
teqnika, romelic `eSmakis advokatobis~ saxeliTaa cnobili.
`eSmakis advokatoba~ aris SerCeuli alternativis kritikuli analizi, raTa
ganxorcielebamde gairkves misi dadebiTi da uaryofiTi mxareebi. Cveulebriv,
gadawyvetilebis mimRebi jgufis erTi wevri TamaSobs `eSmakis advokatis~ rols. igi
akritikebs da eWvqveS ayenebs jgufis mier alternativebis Sefasebisa da maTgan
saukeTesos amorCevis meTods. `eSmakis advokatobis~ mizania yvela im mizezis dadgena,
romlebmac SesaZloa miuReblad aqcios SerCeuli alternativa. am gziT
gadawyvetilebebis mimRebT SeuZliaT miiRon informacia rekomendebul samoqmedo
kursTan asocirebul sxvadasxva riskTan dakavSirebiT.

gadawyvetilebis mimRebi jgufis wevrTa mravalferovneba


jgufis mier gadawyvetilebis miRebis gaumjobesebis kidev erTi gzaa
gadawyvetilebis mimRebi jgufis wevrebis mravalferovnebis uzrunvelyofa (ixileT me-
3-e Tavi). jgufSi orive sqesis, sxvadasxva religiuri Tu eTnikuri warmomavlobisa
129
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi

da sxvadasxva gamocdilebis mqone menejerTa Tavmoyra afarToebs cxovrebiseuli


gamocdilebisa da Sexedulebebis speqtrs, romlebsac jgufis wevrebi unda daeyrdnon
alternativebis SemuSavebis, maTi Sefasebisa da saukeTesos amorCevis procesSi. ufro
metic, aseTi mravalferovani jgufebi zogjer naklebad midrekilni arian jgufuri
azrovnebisken, radganac jgufis wevrebi imTaviTve gansxvavdebian erTmaneTisgan da
Sesabamisad naklebad eqcevian erTferovnebis zemoqmedebaSi.

organizaciuli swavleba da SemoqmedebiTi unari


xelmZRvanelobis mier gadawyvetilebis miRebis procesis xarisxi saboloo jamSi
damokidebulia SesaZleblobebsa da safrTxeebze axleburi meTodiT reagirebaze. ra
gziT SeuZliaT menejerebs gaiumjobeson araprogramirebadi gadawyvetilebebis miRebis
unari, gadawyvetilebebis, romlebic maT saSualebas miscems ganaaxlon, Secvalon, an
Tundac radikalurad gadaakeTon is garemo, romelSic uwevT saqmianoba, ris Sedegadac
SeZleben ganuwyvetliv aamaRlon organizaciis saqmianobis efeqturoba? am kiTxaze
pasuxia: organizaciuli swavlebis waxalisebis meSveobiT.
organizaciuli swavleba _ esaa procesi, romlis meSveobiTac menejerebi
cdiloben aamaRlon TanamSromelTa survili da unari, gaiazron da marTon
organizacia da is garemo, romelSic uwevT saqmianoba. organizaciuli swavleba
saSualebas aZlevs maT miiRon iseTi gadawyvetilebebi, romlebic ganuwyvetliv
aamaRlebs organizaciis saqmianobis efeqturobas. swavlebis xelSemwyobi organizacia
aris iseTi organizacia, romelSic menejerebi yvelafers akeTeben, raTa maqsimalurad
aamaRlon calkeuli TanamSromlisa da jgufis unari, SemoqmedebiTad miudgnen fiqrisa
da saqmianobis process, maSasadame aamaRlon saorganizacio swavlebis potenciali.
organizaciuli swavlebis birTvs SemoqmedebiTi unari warmoadgens. esaa
gadawyvetilebis mimRebis unari, aRmoaCinos originaluri da axali ideebi, romlebsac
ganxorcielebad alternatiul qmedebamde mivyavarT. rodesac organizaciaSi axali da
sasargeblo ideebi xorcieldeba, saxezea inovacia.
inovacia xelmZRvanel pirebSi SemoqmedebiTi
unaris waxaliseba imdenad aqtualur sakiTxad iqca, rom bevr organizaciaSi gare
eqspertebs iwveven samuSaod TavianTi menejerebisaTvis specialuri saswavlo
programebis SesamuSaveblad, romlebic maT daexmarebaT SemoqmedebiTi azrovnebisa da
problemaTa mogvarebis xelovnebaSi.
swavlebis xelSemwyobi organizaciis Seqmna
rogor axerxeben xelmZRvanelebi swavlebis xelSemwyobi organizaciis Seqmnas?
swavlebis Teoretikosma piter senjma SeimuSava xuTi principi swavlebis xelSemwyobi
organizaciis Sesaqmnelad. (ixileT naxazi
naxazi 5.6.)
5.6.
1. organizaciis ufrosma menejerebma saorganizacio swavlebis
warmarTvisaTvis neba unda darTon organizaciis yvela TanamSromels gamoimuSaon
piradi profesionalizmis SegrZneba. TanamSromlebs unda mieniWoT saTanado
uflebamosileba da mieceT saSualeba Seqmnan da gamoikvlion is, rac maT surT.
2. piradi profesionalizmis misaRwevad organizaciebma unda waaxalison
TavianTi TanamSromlebi azrovnebis rTuli modelebis Seqmnasa da gamoyenebaSi, rac
azrovnebis iseT daxvewil stils gulisxmobs, romelic daexmareba maT TavianTi
movaleobis axleburad an ukeT SesrulebaSi, raTa ufro Rrmad gaiazron ras
gulisxmobs konkretuli saqmianoba. aq senji amtkicebs, rom menejerebma TavianT
TanamSromlebSi unda waaxalison eqsperimentebisa da riskis gawevisadmi
midrekileba.

130
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi

3. menejerebi yvelanairad unda ecadon ganaviTaron jgufuri SemoqmedebiTi


procesi. senjis azriT, organizaciuli swavlebis ganviTarebaSi jgufuri swavleba
(swavleba, romelic jgufSi an gundSi mimdinareobs) gacilebiT ufro
mniSvnelovania, vidre individualuri swavleba. igi aRniSnavs, rom yvelaze
mniSvnelovani gadawyvetilebebis miReba xdeba qvejgufebis doneze, anu jgufebSi,
ganyofilebebSi da sxvadasxva funqcionalur samsaxurebSi.
4. menejerebma yuradReba unda gaamaxvilon saerTo Sexedulebis SemuSavebis
mniSvnelobaze, esaa azrovnebis saerTo modeli, romelsac organizaciis yvela wevri
iyenebs problemebisa da SesaZleblobebis arsis gansazRvrisas.
5. menejerebma unda waaxalison sistemuri azrovnebis ganviTareba (sistemebis
Teoriidan motanili mcneba). senji xazs usvams im garemoebas, rom swavlebis
xelSemwyobi organizaciis Sesaqmnelad menejerebma unda gaacnobieron, ra gavlenas
axdens erTi donis swavleba meoreze. magaliTad, gunduri swavlebis ganviTarebis
dasaxmareblad azri ara aqvs mcire gundebis Camoyalibebas, Tu menejerebi garkveul
zomebs ar miiReben TavianTi TanamSromlebisaTvis piradi profesionalizmis
SegrZnebis ganviTarebis saSualebis misacemad.

naxazi
naxazi 5.6 senjis principebi swavlebis xelSemwyobi organizaciis Sesaqmnelad

1. ganaviTareT piradi 2. SeqmeniT Tamami da


profesionalizmi rTuli azrovnebis
modelebi

5. waaxaliseT
sistemuri
azrovneba
4. SeimuSaveT saerTo 3. waaxaliseT gunduri
xedva swavleba

individualuri SemoqmedebiTi unaris waxaliseba


Catarebuli kvlevebis mixedviT, garkveuli pirobebis Seqmnis SemTxvevaSi
menejerebi gacilebiT metad avlenen SemoqmedebiT midgomas. pirvel rigSi, rogorc ukve
aRiniSna, pirovnebebs unda mieceT axali ideebis SemuSavebis SesaZlebloba da
Tavisufleba. SemoqmedebiTi faqtori sagrZnoblad klebulobs im SemTxvevaSi, Tu
xelmZRvaneli piri eWviT Sehyurebs niWier TanamSromels da cdilobs `daaCqaros~ igi
SemoqmedebiTi gadawyvetilebis miRebaSi. rogor igrZnobdiT Tavs, Tqvens ufross rom
ganecxadebina, rom erT kviras gaZlevdaT iseTi axali produqtis Seqmnis ideis
SesaTavazeblad, romelic upiratesobas moganiWebdaT konkurentze? SemoqmedebiT
process Sedegebamde mivyavarT maSin, roca menejerebs eqsperimentebis, gariskvis,
Secdomebis daSvebisa da sakuTar Secdomebze swavlis saSualeba eZlevaT. cnobilia,
rom iseT metad novatorul kompaniebSi, rogorebicaa 3M, Hewlett Packard da Newell
Rubbermade, menejerebs Zalze didi doziT aniWeben Tavisuflebas. TiToeul am
kompaniaSi araofcialuri wesi arsebobs im molodinTan dakavSirebiT, rom menejerebma

131
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi

TavianTi drois 10% unda dauTmon maT mier SerCeul proeqtebs. es gaxlavT politika,
romelic xels uwyobs TanamSromlebSi SemoqmedebiTi unaris ganviTarebas.
menejerebis mier alternativebis SemuSavebis Semdeg SemoqmedebiTi procesis
waxaliseba SesaZlebelia konstruqciuli gamoxmaurebiT, raTa icodnen, ramdenad
warmatebulia maTi saqmianoba. SesaZloa im ideebis ugulebelyofa, romlebsac aranair
Sedegebamde ar mivyavarT da SemoqmedebiTi energiis sxva mimarTulebebiT warmarTva.
SesaZloa agreTve perspeqtiuli ideebis waxaliseba da sxva menejerebisgan daxmarebis
miReba.
mTavarma menejerebma xazi unda gausvan problemaTa alternatiuli gamosavlis
Zebnis mniSvnelobas da yvelas TandaswrebiT unda daajildovon is TanamSromlebi,
romlebic SemoqmedebiT ideebs SesTavazeben. SemoqmedebiToba SesaZloa rTuli da
daZabuli procesi aRmoCndes. im TanamSromlebs, romlebic darwmunebulni arian, rom
umniSvnelovanes sakiTxebze muSaoben, motivacia aqvT ar daiSuron Zalisxmeva, romelsac
SemoqmedebiTi procesi moiTxovs. Semoqmed xalxs moswons, roca maT sxvebi aqeben da
novatorul organizaciebs dawesebuli aqvT sxvadasxva saxis jildo da ceremoniebi
aseTi xalxis wasaxaliseblad. magaliTad, warmatebuli novatorebis dasajildoeblad
3M-ma daaarsa “didebis holi”. isini ara mxolod am `didebis holis~ wevrebi xdebian,
aramed iReben fulad jildoebs `oqros safexuris programis~ meSveobiT.

jgufuri SemoqmedebiTi procesis waxaliseba


waxaliseba
jgufis doneze SemoqmedebiTi procesis wasaxaliseblad organizacias SeuZlia
gamoiyenos problemaTa jgufuri mogvarebis sxvadasxva teqnika, romelic xels uwyobs
SemoqmedebiTi procesis ganviTarebasa da novatoruli ideebis Seqmnas. am teqnikis
gamoyeneba SesaZlebelia agreTve jgufuri azrovnebisgan Tavis dasazRvevad da
araobieqturobis gamovlenaSi menejerTa dasaxmareblad. qvemoT ganvixilavT jgufuri
gadawyvetilebis miRebis or teqnikas: SemoqmedebiTi ideebis erTobliv Ziebasa da
nominalur jgufur teqnikas.
SemoqmedebiTi ideebis erToblivi Zieba aris problemis jgufuri
SemoqmedebiTi
mogvarebis teqnika, romlis drosac menejerebi pirispir xvdebian erTmaneTs im
alternativebis farTo speqtris SesamuSaveblad da gansaxilvelad, romlidanac unda
miiRon gadawyvetileba. saerTod 5-dan 15-mde menejeri ikribeba daxurul sxdomaze
romelic Semdegnairad mimdinareobs:
• erT-erTi menejeri zogadad aRwers jgufis mier gansaxilvel problemas.
• Semdeg jgufis wevrebi TavianT Sexedulebebs uziareben erTmaneTs da
imuSaveben samoqmedo kursis alternatiul variantebs.
• TiToeuli alternativis warmodgenisas jgufis wevrebs ara aqvT maTi
gakritikebis ufleba da yvela Tavs ikavebs msjelobisgan yvela alternativis
mosmenamde. jgufis erT-erTi wevri Camowers alternatiul variantebs dafaze.
• jgufis wevrebs moeTxovebaT iyvnen rac SeiZleba novatorulebi da
radikalurebi. yvelafris SemoTavazeba SeiZleba da ukeTesia, rac metia
alternatiuli variantebi. ufro metic, jgufis wevrebs moeTxovebaT ganavrcon da
srulyon erTmaneTis SemoTavazebebi.
• roca dasruldeba alternativaTa SemoTavazeba, jgufis wevrebi
ganixilaven maT Zlier da sust mxareebs, ris Sedegadac adgenen saukeTeso
alternativaTa mokle CamonaTvals.
aRniSnuli teqnika Zalze sasargebloa zogierT viTarebaSi problemaTa mosagvareblad.
magaliTad, roca menejerebi cdiloben manqanis axali modelisTvis saxelis SerCevas.
Tumca, zogjer calke momuSave pirovnebas SeuZlia gacilebiT meti alternativis
132
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi

SemuSaveba. produqtiulobis dakargvis mTavari mizezia produqtiulobis bloki- bloki-


reba rac imis Sedegia, rom jgufis wevrebs yovelTvis ar SeswevT unari, arsebuli
reba,
alternatiuli variantebis ganxilvis paralelurad moifiqron damatebiTi
alternativebi da imavdroulad ar daaviwydeT, ras fiqrobdnen.
nominaluri jgufuri teqnika. produqtiulobis blokirebis Tavidan
asacileblad xSirad gamoiyeneba nominaluri jgufuri teqnika. igi alternativebis
SemuSavebis struqturulad ufro daxvewil gzas gvTavazobs. is gulisxmobs
alternatiuli variantebis SemuSavebas werilobiTi saxiT da TiToeul menejers met
drosa da SesaZleblobas aniWebs alternatiuli variantebis mosafiqreblad.
gansakuTrebiT sasargebloa am teqnikis gamoyeneba, roca sakiTxi winaaRmdegobrivia da
mosalodnelia, rom sxvadasxva menejerebi gansxvavebuli samoqmedo kursis dasacavad
ibrZoleben. Cveulebriv, menejerTa mcire jgufi pirispir ikribeba daxurul sxdomaze
da Semdeg procedurebs mimarTaven:
• erT-erTi menejeri warmoadgens gansaxilvel problemas, Semdeg ki 30 an
40 wuTia gamoyofili jgufis TiToeuli wevrisTvis ideebisa da problemis
mogvarebis TavianTi variantis Camosawerad. jgufis wevrebisgan moelian novatorul
midgomas.
• menejerebi erTmaneTis miyolebiT ukiTxaven jgufis danarCen wevrebs
TavianT SemoTavazebebs. erT-erTi maTgani dafaze wers yvela alternativas. jgufis
wevrebs aranairi kritikisa da Sefasebis saSualeba ar eZlevaT, vidre yvela
variants ar moismenen.
• Semdeg saTiTaod ganixileba alternativebi im TanmimdevrobiT, rogorc
Tavidanve moxda maTi warmodgena. jgufis wevrebs SeuZliaT informaciis dazustebis
mizniT garkveuli SekiTxvebis dasma da TiToeuli variantis gakritikeba misi
sisusteebisa da Zlieri mxareebis gamosavlenad.
• rodesac ganixileba yvela alternativa, jgufis TiToeuli wevri axdens
maT klasificirebas yvelaze metad misaRebidan naklebad misaRebamde da Sedegad
xdeba im variantis SerCeva, romelic yvelaze met maRal Sefasebas miiRebs.

SemoqmedebiTi procesis xelSewyoba globalur doneze


Tanamedrove msoflioSi menejerebs erTmaneTisgan droisa da manZilis barierebi
aSorebT. dResdReobiT ganuwyvetliv izrdeba organizaciebze zewola xarjebis
Semcirebasa da globaluri produqtis SeqmnasTan dakavSirebiT. amis misaRwevad isini
Cveulebriv mimarTaven maTi kvlevisa da ganviTarebis kompetenciaTa centralizebas
kvlevisa da ganviTarebis menejerebis erT adgilze Tavmoyris gziT. Tumca, sxvadasxva
qveynebis warmomadgeneli kvlevisa da ganviTarebis eqspertis erT gundad gaerTianeba da
am gundis SemoqmedebiTi procesis xelSewyoba garkveul problemebTanaa dakavSirebuli.
pirvel rigSi am eqspertebs xSirad uWirT erTmaneTisTvis TavianTi Sexedulebebis
gaziareba enobrivi barieris gamo, aseve kulturuli gansxvavebis gamo, rac problemebis
mogvarebisadmi gansxvavebul midgomaSi gamoixateba. meore mxriv, gadawyvetilebebis
miRebis procesi sxvadasxva qveyanaSi gansxvavebulad mimdinareobs. magaliTad, iaponiaSi
gadawyvetilebaTa miReba xdeba aqtiuri Tanamonawileobis gziT da gadawyvetilebis
miRebamde mTelma jgufma unda moiwonos samoqmedo kursi. amis sapirispiro magaliTia
meqsika, sadac gadawyvetilebis miRebis procesi ukiduresad centralizebulia. mTavari
menejerebi iReben gadawyvetilebebs maSin, roca maT daqvemdebarebul pirebs umciresi
wvlili SeaqvT maT miRebaSi.
menejerebma sagangebo zomebi unda miiRon sxvadasxva qveynis warmomadgenel im
pirTa SemoqmedebiTi unaris wasaxaliseblad, romlebmac erTad unda imuSaon. maT unda
133
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi

SeimuSaon specialuri saswavlo programebi, romlebic xels Seuwyobs arsebuli


problemebis daZlevas ise, rom esoden gansxvavebulma adamianebma SeZlon TanamSromloba
da axali ideebisa da midgomebis SemuSaveba problemebis, SesaZleblobebisa da
safrTxeebis sapasuxod.

Sejameba da mokle mimoxilva


menejerTa mier gadawyvetilebaTa miRebis arsi. programuli
gadawyvetilebebi rutinuli gadawyvetilebebia, romelTa miRebac ise xSirad xdeba, rom
menejerebs SemuSavebuli aqvT garkveuli wesebi, romlebsac avtomaturad iyeneben.
araprogramul gadawyvetilebebs uCveulo da axali viTarebebis sapasuxod iReben; es
arastandartuli gadawyvetilebebia. gadawyvetilebaTa miRebis klasikuri modelis
mixedviT, gadawyvetilebis mimRebi pirebi floben srul informacias; SeswevT am
informaciis obieqturad da racionalurad gadamuSavebis unari da sabolood iReben
optimalur gadawyvetilebebs. marCisa da saimonis azriT ki, menejerebi SezRudulad
racionalurebi arian garda amisa, maT iSviaTad miuwvdebaT xeli mTel im informaciaze,
romelic esaWiroebaT optimaluri gadawyvetilebis misaRebad, ris Sedegadac irCeven
mxolod damakmayofilebel variants da gadawyvetilebis miRebisas eyrdnobian sakuTar
intuiciasa da gansjas.
gadawyvetilebis miRebis procesis etapebi.
etapebi. menejerTa mier
gadawyvetilebis miRebis procesi Semdeg eqvs etaps unda moicavdes: gadawyvetilebis
miRebis saWiroebis gacnobiereba, alternativebis SemuSaveba, alternatiuli variantebis
Sefaseba, alternatiuli variantebidan erTis SerCeva, SerCeuli alternativis
ganxorcieleba da miRebuli Sedegebis safuZvelze swavla.
gadawyvetilebis jgufuri miReba. gadawyvetilebis jgufur miRebas
mravali upiratesoba aqvs, Tumca ramdenime naklovanebac gaaCnia. mcdari
gadawyvetilebis erT-erTi ZiriTadi mizezi jgufuri azrovnebaa. jgufis wevrebi
gadawyvetilebis miRebisas erToblivad irCeven saeWvo samoqmedo kurss im
pirobiTobebis ganxilvis gareSe, romlebic am gadawyvetilebasTan asocirdeba.
menejerebs SeuZliaT gaaumjobeson gadawyvetilebis jgufuri miRebis procesi erTi
mxriv, im teqnikis gamoyenebiT, romelsac `eSmakis advokatoba~ ewodeba, meore mxriv ki,
jgufis wevrebis mravalferovnebis gazrdiT.
organizaciuli swavleba da SemoqmedebiTi procesi. organizaciuli
swavleba aris procesi, romlis meSveobiTac menejerebi cdiloben, aamaRlon
TanamSromelTa survili da unari, gaiazron da marTon organizacia da is garemo,
romelSic uwevT saqmianoba imgvarad, rom SeZlon iseTi gadawyvetilebebis miReba,
romlebic ganuwyvetliv aamaRlebs organizaciis saqmianobis efeqturobas. menejerebma
gadawyvetilebis miRebis procesis gaumjobesebis mizniT garkveuli zomebi unda miiRon
organizaciuli swavlebisa da SemoqmedebiTi procesis xelSesawyobad, rogorc
individualur, aseve jgufur doneze.

134
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
Tavi meeqvse

dagegmva, strategia da cvlilebebi

swavlebis amocanebi:
amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:

• aRweroT dagegmvis sami safexuri;


• axsnaT urTierTkavSiri dagegmvas, strategiasa da cvlilebas Soris;
• aRweroT dagegmvis roli momavlis gansazRvrasa da organizaciis SecvlaSi
imgvarad, rom organizaciam SeZlos momavali gamowvevebis gadalaxva.
• gamoyoT SWOT-analizis ZiriTadi safexurebi.
• erTmaneTisgan ganasxvavoT korporaciuli, biznes da funqcionaluri doneebis
strategia.
• axsnaT is ZiriTadi roli, romelsac asrulebs strategiis ganxorcieleba
menejerTa im unaris gansazRvrisaTvis, Secvalos Tu ara organizacia dasaxuli
samomavlo miznebis ukeT misaRwevad.

menejmenti yoveldRiur rakursSi

ZARA-s iafi, magram moduri tansacmeli

kargad cnobili samodelo saxlebi, rogoricaa Chanel, Dior da Armani, aTasobiT


dolarad afaseben TavianT saSemodgomo da sagazafxulo koleqciebis kostiumebsa da
kabebs. mxolod Zalian mdidrebs SeuZliaT SeiZinon aseTi gamorCeuli da Zviri
tansacmeli, modis bazarze ki Znelad Tu moiZebneba iseTi kompaniebi, romelTac
SeuZliaT moduri tanisamosis SemoTavazeba SedarebiT dabal fasad. aseTi kompaniebi
iyeneben fokusur diversifikacias da fasis-lideris strategias.
mravali tansacmlis mwarmoebeli kompania, rogoricaa SeerTebuli Statebis Gap,
SvedeTis Hennes & Mauritz, inglisis Jaeger da Laura Ashley, Seecada moduri tansacmlis
SemoTavazebas SedarebiT dabal fasebSi, magram arc erT maTgans iseTi warmateba ar
hqonia, rogorc espanuri tansacmlis mwarmoebel Zara-s, romlis vaWroba mniSvnelovnad
gaumjobesda bolo wlebSi. Zara-m SeZlo lideris adgilis damkvidreba dabali
fasebis/dabali TviTRirebulebis moduri tansacmlis sabazro segmentSi informaciuli
teqnologiisadmi specifikuri midgomis wyalobiT. organizaciis informaciuli sistema
Zara-s saSualebas aZlevs marTos modelirebisa da warmoebis procesi ise, rom
minimumamde iqnes dayvanili materialur-teqnikuri danaxarjebi – ZiriTad xarjebs
sacalo movaWreebi gasweven. informaciuli teqnologia mas aseve aZlevs saSualebas
gaigos, Tu romeli tansacmeli iyideba ukeTesad da romel qveyanaSi, rac Zara-s ufro
metad konkurentunarians xdis, radgan misi nawarmi mravalferovania. kerZod, Zara-s
SeuZlia awarmoos ufro meti konkretuli tipis kaba an kostiumi ise, rom
daakmayofilos momxmareblis moTxovnilebebi. mas SeuZlia gadawyvitos, romeli
tansacmeli unda gaitanos gasayidad mis swrafad mzard globalur sabazro qselSi,
xolo saqonlis asortimentis mudmivi ganaxlebiT igi momxmarebels sTavazobs ar
CamorCes modas. amasTanave, amis gakeTeba SedarebiT mcire warmoebis pirobebSi xerxdeba.
sainformacio teqnologiebi aseve exmareba Zara-s organizacias erTmaneTs
Seusabamos dizaini da warmoebis yairaTianoba. Zara-s mxolod xuTi kvira sWirdeba
axali koleqciis dizainisaTvis, xolo Semdeg ki erTi kvira am koleqciis Sesaqmnelad.

135
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
sxva samodelo saxlebs eqvsi an meti Tve exarjebaT koleqciis dizainze, xolo Semdeg
kidev sami, sanam maTi nawarmi daxlze moxvdeba. saqonlis bazramde swrafi mitana Zara-s
mniSvnelovan moqnilobas aniWebs da kompanias saSualebas aZlevs droulad moaxdinos
reagireba swrafad cvalebadi modis bazarze. swafi warmoeba-gayidvis ciklisa da
zustad drois Sesabamisi modelis wyalobiT Zara momxmarebels sTavazobs Tavis
koleqciebs SedarebiT dabal fasad da mainc SesaSur mogebas naxulobs tansacmlis
modis industriaSi.
rodesac Zara-m pirvelad SesTavaza sazogadoebas Tavisi aqciebi 2001 wels, maTi
fasi mkveTrad gaizarda. investorebs sjeraT, rom male msoflios yvela did qalaqSi
iqneba Zara-s maRaziebi da Zara-s saxeli iseTive nacnobi gaxdeba momxmareblisaTvis,
rogorc maRali modis saqveynod cnobili dizainerebis saxelebi.

rogorc Zara-s magaliTi gviCvenebs, warmoebaSi CasarTavad da konkurentuli


upiratesobis mosapoveblad saWiroa xelmZRvanelebma Seiswavlon sxva organizaciebis
qcevebi da gansazRvron TavianTi strategiebi. udidesi samodelo saxlebis
strategiebis SeswavliT, rogoricaa Dior da Armani, Zara-m SesZlo SeemuSavebina
sakuTari strategia, ramac mas saSualeba misca Seebijebina modis industriaSi, ris
Semdegac man mniSvnelovan warmatebebs miaRwia.
konkurenciis gaurkvevel pirobebSi, xelmZRvanelebma saguldagulod unda
imuSaon dagegmvis sakiTxze, raTa gamonaxon strategia, rac maT konkurentunarianobas
gazrdis. am TavSi ganxilulia menejeris roli rogorc dagegmvaSi, aseve strategiis
SemuSavebaSi. Cven ganvixilavT dagegmvis procesSi Semaval sxvadasxva elementebs, maT
Soris mis sam ZiriTad safexurs: (1) organizaciis misiisa da misi ZiriTadi miznebis
gansazRvra, (2) strategiebis SerCeva am misiisa da miznebis gansaxorcieleblad da (3)
organizaciis resursebis gamoyenebiT Sesaferisi gzis SerCeva strategiebis
gansaxorcieleblad. Cven aseve ganvixilavT dagegmvis scenars da SWOT-analizs,
mniSvnelovan meTodebs, romelTac iyeneben menejerebi TavianTi arsebuli mdgomareobis
gasaanalizeblad. am Tavis wakiTxvis Semdeg gecodinebaT, ra rols TamaSoben menejerebi
dagegmvisa da strategiis SemuSavebis procesSi imisaTvis, rom Seqmnan maRalefeqturi
organizaciebi.

dagegmvis procesis mimoxilva


rogorc es pirvel TavSia naxsenebi, dagegmva warmoadgens process, romelsac
menejerebi iyeneben organizaciis saqmianobis warmarTvisaTvis Sesabamisi miznebisa da
qmedebebis gansasazRvrad. organizaciuli gegma, romelic dagegmvis procesis Sedegia,
ganixilavs organizaciis miznebs da gansazRvravs menejerebis mier am miznebis
ganxorcielebis gzebs. gadawyvetilebebisa da RonisZiebebis erToblioba, romelsac
axorcielebs menejeri organizaciis miznebis misaRwevad, warmoadgens mis strategias.
strategias
amgvarad, dagegmva moicavs rogorc miznebis, aseve strategiis gansazRvris process.
bevr organizaciaSi, dagegmvis procesi mimdinareobs sam etapad (ix. naxazi 6.1).
pirveli etapia organizaciis misiisa da miznebis gansazRvra. misiis formulireba aris
organizaciis misaRwevi miznis zogadad Camoyalibeba; am formulirebis mizania,
ganisazRvros organizaciis nawarmi da Sesabamisi momxmareblebi, iseve, rogorc
gamoarCios organizacia sxva konkurentebisagan. meore etapi moicavs strategiis
SemuSavebas. menejerebi aanalizeben organizaciis arsebul mdgomareobas, Semdeg ki
irCeven da aviTareben strategiebs organizaciis misiisa da miznebis misaRwevad. mesame
etapia strategiis ganxorcieleba. menejerebi gadawyveten, rogor gaanawilon resursebi
da pasuxismgeblobebi strategiebis asamoqmedeblad organizaciis SigniT calkeul

136
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
pirebsa da jgufebs Soris. am Tavis Semdeg paragrafebSi Cven detalurad ganvixilavT
TiToeul am etaps, magram jer SeviswavloT dagegmvis (henri feiolis mier
gansazRvruli, menejmentis oTxi funqciidan erT-erTi) saerTo xasiaTi da mizani.

naxazi
naxazi 6.1
dagegmvis sami
sami safexuri

organizaciis misiisa da miznebis gansazRvra


saqmianobis dazusteba
mTavari miznebis dasaxva

st r at egiis f o r mu l ir eba
ar sebu l i sit u ac iis gaanal iz eba d a st r at eg iebis S emu S aveba

strategiis ganxorcieleba da organizaciuli cvlilebebi


resursebisa da pasuxismgeblobebis ganawileba strategiebis gansaxorcieleblad

dagegmvis doneebi
Cveulebriv, did organizaciebSi dagegmva xorcieldeba menejmentis sam doneze,
esenia: korporaciuli, biznesis an danayofis da departamentis an funqcionaluri. naxaz
6.2-ze warmodgenilia kavSiri dagegmvis procesis sam safexursa da am sam dones Soris.
am modelis gasagebad ganvixiloT, rogor muSaobs General Electric (GE), didi
organizacia, romelic mravali sxvadasxva biznesis sferoSia Cabmuli. GE-s aqvs
menejmentis sami done: korporaciuli, biznesis da funqcionaluri (ix. naxazi 6.3).
korporaciul doneze arian kompaniis mTavari aRmasrulebeli direqtori da
Tavmjdomare jefri imelti, sami sxva maRali rangis menejeri da korporaciis
mxardamWeri personali. korporaciuli donis qvemoT imyofeba biznesis done. biznesis
done moicavs kompaniis sxvadasxva danayofebs. danayofi aris saqmiani erTeuli,
romelic monawileobas iRebs garkveuli industriis konkurenciaSi; GE-s aqvs 150
danayofze meti, maT Soris GE saaviacio Zravebi, GE finansuri momsaxureba, GE
ganaTeba, GE motorebi, GE plastmasebi da NBC. TiToeul danayofs hyavs Tavisi
danayofis menejeri.
menejeri Tavis mxriv, TiToeul danayofs aqvs sakuTari funqciebi an
departamentebi - sawarmoo, marketingis, adamianTa resursebis menejmentis, samecniero-
kvleviTi da a.S. amgvarad, GE aviacias aqvs sakuTari marketinguli funqcia, iseve,
rogorc GE ganaTebas, GE motorebsa da NBC-s.
sxva didi organizaciis msgavsad, GE-Si dagegmva mimdinareobs TiToeul doneze.
dagegmva korporaciis doneze moicavs umaRlesi menejmentis mier miRebul
gadawyvetilebas organizaciis misiasTan da miznebTan, saerTo (korporaciis donis)
strategiasTan da struqturasTan dakavSirebiT (ix. naxazi 6.2). strategia
korporaciis doneze miuTiTebs, ra biznesSi da bazarze apirebs organizacia
konkurentebTan brZolas. GE-s korporaciuli donis gegmaSi erT-erT miznad
dasaxelebuli iyo, rom GE-s unda daekavebina pirveli an meore adgili sabazro wilSi,
TiToeul biznesSi, romelSic ki mouwevda saqmianoba. danayofi, romelic ver miaRwevda
am mizans, SesaZloa mieyidaT sxva kompaniisaTvis. am mizeziT, GE-s samedicino sistemebi
mihyides frangul kompania Tompson-s. GE-s kidev erTi mizania sxva kompaniebis SeZena
sabazro wilis Seqmnis mizniT. gasuli aTwleulis ganmavlobaSi GE-m SeiZina finansuri

137
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
momsaxurebis ramodenime kompania da Tavisi finansuri momsaxurebis ganyofileba
gadaaqcia finansuri momsaxurebis udides mimwodeblad msoflioSi.
dagegmva korporaciis doneze uzrunvelyofs samuSao sqemas, romlis farglebSic
danayofis menejerebi adgenen TavianTi biznesis gegmebs. biznesis doneze, TiToeuli
danayofis menejers SeuZlia Seadginos biznesis donis gegma,
gegma romelSic mocemulia: (1)
grZelvadiani gegmebi, romlebic saSualebas aZlevs ganyofilebas daakmayofilos

naxazi
naxazi 6.2
dagegmvis doneebi da tipebi

korporaciis miznebi da (2) ganyofilebis biznesis donis strategia da struqtura.


biznesis donis strategia moicavs ganyofilebis an biznesis moqmedebis meTodebs
mocemul industriaSi konkurentebTan gasamklaveblad. GE ganaTebis menejerebma
(romelsac amJamad meore adgili ukavia ganaTebis globalur industriaSi holandiuri
kompania Philips NV-is Semdeg) ganaviTares strategiebi, romlebic kompanias exmareba
Tavisi adgilis damkvidrebaSi da meti wvlili Seaqvs GE-s korporaciuli miznebis
miRwevaSi. ganaTebis ganyofilebis strategiebSi SeiZleba gamovyoT dabali fasiT
konkurenciis strategia, romelic gulisxmobs yvela departamentSi warmoebis
Rirebulebis Semcirebis mcdelobas, raTa moxdes fasebis daweva da waarTvas bazris
wili Philips-s. GE amJamad gegmavs Tavisi ganaTebis operaciebis gafarToebas evropul
bazarze.

138
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
naxazi
naxazi 6.3
doneebi General Electric-Si
dagegmvis doneebi

funqcia aris erTeuli an departamenti, romelSic Tavmoyrilia msgavsi


kvalifikaciis mqone personali, an romelic iyenebs erTsa da imave resursebs samuSaos
Sesasruleblad. amis magaliTad SeiZleba moviyvanoT warmoeba, xarjTaRricxva da
vaWroba. biznesis donis gegmaSi mocemulia sqema, romlis farglebSic funqcionaluri
menejerebi adgenen TavianT gegmebs. ganyofilebisaTvis biznesis donis miznebis
gansaxorcieleblad funqcionaluri donis gegma ayalibebs funqcionaluri menejerebis
mier SemoTavazebul miznebs, rac, Tavis mxriv, xels uwyobs organizaciis miznebis
miRwevas. funqcionaluri donis strategia iseT moqmedebebs gegmavs, romelTa
ganxorcielebac menejerebs gamiznuli aqvT departamentebis iseT doneze, rogoricaa
warmoeba, marketingi da samecniero-kvleviTi samuSaoebi, rac organizacias saSualebas
aZlevs miaRwios miznebs. ase magaliTad, GE-is ganaTebis strategia, romelic
gulisxmobs saqonlis Rirebulebebis Semcirebas, warmoebas miznad usaxavs `warmoebis
xarjebis Semcirebas 20 procentiT, sami wlis vadaSi,~ xolo am miznis misaRwevi
funqcionaluri strategia SeiZleba moicavdes _ (1) evropul warmoebaSi uaxlesi
teqnologiis danergvas da (2) globaluri eleqtronuli biznesidan biznesamde (B2B)
qselis ganviTarebas, nedleulis fasebisa da sasawyobo xarjebis Sesamcireblad.
dagegmvaSi mniSvnelovan sakiTxs warmoadgens dagegmvis Tanmimdevrulobis
uzrunvelyofa sam sxvadasxva doneze. funqcionaluri miznebi da strategiebi unda
Seesabamebodes ganyofilebis miznebsa da strategiebs, romlebic, Tavis mxriv,
TanxmobaSi unda iyvnen korporaciis miznebTan da strategiebTan da piriqiT.

139
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
dasrulebis Semdeg, TiToeuli funqciis gegma, rogorc wesi, ukavSirdeba Sesabamisi
danayofis biznesis donis gegmas, rac, Tavis mxriv, dakavSirebulia korporaciul
gegmasTan. Tumc Znelad Tu moiZebneba iseTi didi da kompleqsuri organizaciebi,
rogoricaa GE. umetesi maTgani iseve gegmavs Tavis saqmianobas, rogorc GE da
Sedgenili aqvs werilobiTi saxelmZRvanelo gegmebi, romlebic menejerebs exmareba
gadawyvetilebebis miRebaSi.

vin gegmavs?
saerTod, dagegmva korporaciis doneze Sedis maRali rangis menejerebis ZiriTadi
pasuxismgeblobis sferoSi. GE-Si korporaciuli donis is mizani, rom GE pirvel an
meore adgilze unda iyos TiToeul warmoebaSi, romlis konkurenciaSic ki
monawileobs, pirvelad iqna warmoTqmuli jek uelCis mier, romelic 2001 wels wavida
GE-is prezidentis Tanamdebobidan. axla uelCis mier arCeuli memkvidre, jefri imelti
da umaRlesi menejmentis jgufi wyvets, romel industriaSi unda miiRos monawileoba
GE-ma. korporaciis donis menejerebi pasuxismgebelni arian biznesisa da
funqcionaluri doneebis gegmebis damtkicebaSi, raTa uzrunvelyofil iqnes maTi
SeTanxmeba korporaciul gegmasTan.
biznesis doneze, dagegmva danayofebis menejerebis saqmea, romlebic aseve
amowmeben funqcionalur gegmebs. Cveulebriv, funqcionaluri menejerebic aseve
monawileoben dagegmvaSi biznesis doneze. msgavsad amisa, Tumca funqcionalur doneze
dagegmva funqcionaluri menejerebis uSualo pasuxismgeblobaSi Sedis, maT SeuZliaT am
procesSi CarTon TavianTi qveSevrdomebi. amgvarad, miuxedavad imisa, rom dagegmvis
sakiTxSi ZiriTadi pasuxismgebloba SeiZleba garkveul menejerebs hqondeT dakisrebuli
organizaciis farglebSi, rogorc wesi, yvela menejeri da menejeris poziciisagan
gansxvavebul Tanamdebobaze myofi mravali sxva TanamSromeli monawileobs dagegmvis
procesSi.

gegmebis ganxorcielebis droiTi horizontebi


gegmebs gansxvavebuli droiTi horizontebi,
horizontebi anu savaraudo xangrZlivoba gaaCniaT.
ZiriTadad, menejerebi ansxvaveben grZelvadian gegmebs, romelTa horizonti Seadgens
xuT an met wels, saSualovadian gegmebs, romelTa horizonti erTidan xuT wlamdea da
moklevadian gegmebs, romelTa horizonti ar aRemateba erT weliwads. Cveulebriv,
korporaciuli da biznesis donis miznebi da strategiebi saWiroebs grZel da
saSualovadian gegmebs, xolo funqcionaluri donis strategiebisaTvis ki saWiroa
saSualo da moklevadiani gegmebi.
miuxedavad imisa, rom organizaciebis umetesoba muSaobs xuTi an meti droiTi
horizontis mqone gegmebiT, ar iqneba swori daskvnis gamotana, TiTqosda isini ZiriTad
gegmebs mxolod xuT weliwadSi erTxel awyoben, xolo Semdeg ki mxolod am
konkretuli miznebisa da strategiebis qselis ganxorcielebiT ifarglebian mocemul
periodSi. organizaciebis umetesobas SemuSavebuli aqvs wliuri dagegmvis cikli,
romelic, Cveulebriv, dakavSirebulia maT wliur finansur biujetTan (miuxedavad
imisa, rom ZiriTadi dagegmva SeiZleba warmoebdes mxolod xuT weliwadSi erTxel).
Tumca korporaciuli da biznesis donis gegmis xangrZlivoba SeiZleba iyos xuTi
an meti weli, igi, rogorc wesi, ganixileba, rogorc mcocavi gegma, anu gegma, romelic
ganicdis ganaxlebas da cvlilebebs yovel wels, gareSe pirobebis cvlilebebis
gaTvaliswinebiT. amgvarad, organizaciis 2003 wlis korporaciuli donis gegmis
droiTi horizonti SeiZleba iyos 2008 weli; 2004 wlis gegmisaTvis igi SeiZleba

140
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
iyos 2009 weli da a.S. mcocavi gegmebis gamoyeneba mniSvnelovania swrafad cvalebadi
garemo pirobebis SemTxvevaSi, rodesac rTulia konkurenciis prognozireba xuTi wliT
adre. mcocavi gegmebi menejerebs saSualebas aZlevs, gzadagza Seitanon Sesworebebi
gegmebSi, Tuki amas moiTxovs garemoSi momxdari cvlilebebi, an saerTod SeaCeron
isini, Tu maTi ganxorcieleba ar aRmoCndeba xelsayreli. mcocavi gegmebi menejerebs
moqnili gegmis Sedgenis saSualebas aZlevs ise, rom uari ar Tqvan saWiro grZelvadian
gegmaze. UPS daxelovnebulia mcocavi gegmebis gamoyenebaSi grZelvadiani
mwarmoeblurobis gasaumjobeseblad. kompania mudmivad aaxlebs gegmebs, radgan misi
sistemis eqspertebi aumjobeseben sainformacio teqnologiis sistemebs, rac mas axal
SesaZleblobebs uqmnis warmoebis nayofierebis gasazrdelad, rogorc es ganxilulia
rubrikaSi `sainformacio-teqnologiuri nawyveti~.

sainformacio-
sainformacio-teqnologiuri nawyveti

mcocavi gegmebi da globaluri miwodebis jaWvis


jaWvis
menejmenti amanaTebis gzavnilebis biznesSi

UPS-ma konkurenciaSi ugebs FedEx-s, radgan UPS-is menejmenti mudmivad aaxlebs


da aviTarebs Tavis sainformacio teqnologiis sistemebs, rogorc ki inergeba da ufro
metad gamosadegi xdeba axali teqnologia. am axali teqnologiis gamoyenebiT UPS-ma
aseve SeZlo win gaeswro FedEx-isaTvis sxva mniSvnelovani momsaxurebis, globaluri
miwodebis jaWvis menejmentis sferoSi, romlis mniSvnelobac TandaTanobiT izrdeba.
orive kompania, UPS-ic da FedEx-ic iseT kompaniebs, rogoricaa Hewlett-Packard,
Ford da Dell, sTavazobs srul globalur momsaxurebas adgilze gamoZaxebiT, klientebis
saqonlis sawyobSi Senaxvas, transportirebas, kontrols da daniSnulebis adgilze
mitanas. garda amisa, maT SeuZliaT am da mraval sxva kompanias miawodon
warmoebisaTvis saWiro materialur-teqnikuri saSualebebi, ase rom kompaniebs ar
sWirdebaT inventaris didi moculobebis dasawyobeba. amrigad, UPS-i da FedEx-i amJamad
TavianT saqmeSi iyeneben informaciul teqnologias, raTa uzrunvelyon kompaniis
momarageba da misi produqciis _ globaluri miwodebis jaWvis menejmentis _
distribucia.
FedEx-ma es saqme ufro adre wamoiwyo. man aseTi momsaxureba daiwyo iaponiasa da
SeerTebul StatebSi, rodesac igi sawyobebs ZiriTad klienturasTan axlos aSenebda,
iaponuri produqciis SeerTebul StatebSi gadazidvis gamartivebis mizniT. gasuli
saukunis 90-ian wlebSi ki UPS-is menejerebma aRiares globaluri miwodebis jaWvis
menejmentis biznesis mzardi potencialis arseboba, radgan adgili hqonda
saerTaSoriso vaWrobis mkveTr zrdas. sul ufro da ufro meti ucxouri
mommaragebeli gamoCnda, romelTac SeeZloT dabalfasiani saqonlis miwodeba. maT
wamoiwyes mcocavi gegmebis seriebi da miznad daisaxes sainformacio teqnologiis
sistemis ganviTareba, rac xels Seuwyobda momsaxurebis donis mudmivad gaumjobesebas
da gazrdida UPS-is produqtiulobas.
Tavisda samwuxarod, FedEx-is menejerebma ver isargebles biznesis adre
wamowyebiT. miuxedavad imisa, rom maT yovelTvis hqondaT kontrolisa da sainformacio
teqnologiis saukeTeso sistemebi, maT programaSi, rogor Cans, ar Sedioda maTi
ganaxleba da gaumjobeseba da isini zedmetad afasebdnen TavianT konkurentul
upiratesobas. es ki Secdoma iyo. 2000 wlisaTvis, sainformacio teqnologiuri
sistemebis mudmivi gaumjobesebis wyalobiT, UPS-s gza gaexsna didi korporaciuli
klientebisaken, romlebic sul ufro da ufro metad irCevdnen UPS-s TavianTi
saqonlis miwodebis arxebis SerCevis dros. magaliTad, 2000 wels Ford-ma 250 milioni
141
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
dolaris ekonomia gaakeTa imiT, rom isargebla UPS-is momsaxurebiT Tavisi axali
manqanebis gadazidvebis, kontrolis da dilerebisaTvis gadacemis operaciebSi mTel
SeerTebul StatebSi. zogierTi analitikosis azriT, UPS-s amJamad saukeTeso
miwodebis jaWvis momsaxureba aqvs.
dResdReobiT orive kompania cdilobs, moaxdinos gavlenis gadanawileba
kontrolisa da globaluri gadazidvebis biznesSi. es mizani ki ganxorcielebadia
sainformacio teqnologiebis axali sistemebisa da internetis ganviTarebis wyalobiT.
marTlac, internetkompaniebisa da iseTi kompaniebis gamoCenam, rogoricaa Amazon.com,
romelic asobiT milioni amanaTis gadazidvas axdens weliwadSi, ZiriTadi roli
iTamaSa UPS-sa da FedEx-is konkurenciis strategiebis CamoyalibebaSi. dabali fasebis
gamo, 2001 wels Amazon.com-ma UPS-i airCia Tavisi gadazidvebis gansaxorcieblad.

mudmivmoqmedi da erTjeradi gegmebi


xSirad saWiro xdeba arCevanis gakeTeba mudmivmoqmed gegmebsa da erTjerad
gegmebs Soris. menejerebi adgenen mudmiv da erTjerad gegmebs organizaciis
konkretuli miznebis gansaxorcieleblad. mudmivmoqmedi gegmebi gamoiyeneba im
SemTxvevebSi, rodesac umjobesia programirebadi gadawyvetilebis miReba. rodesac
meordeba msgavsi situaciebi, menejerebi SeimuSaveben operaciuli procedurebis
politikas, wesebsa da standartebs (SOPs), raTa gaakontrolon qveSevrdomebis mier
samuSaos Sesrulebis procesi. politika aris moqmedebis saerTo saxelmZRvanelo
principi; wesi aris werilobiTi saxiT warmodgenili oficialuri saxelmZRvanelo
moqmedebis ganxorcielebisaTvis; xolo mudmivmoqmedi operaciuli procedura aris
werilobiTi instruqcia, romelSic aRwerilia moqmedebebis zusti Tanmimdevroba,
romelic daculi unda iyos konkretul situaciaSi. magaliTad, SeiZleba organizacias
hqondes mudmivmoqmedi gegma personalis eTikuri qcevebis Sesaxeb. es gegma moicavs
politikas, romlis Tanaxmadac yvela daqiravebula piri eTikuri normebis dacviT unda
moiqces mommarageblebTan da klientebTan urTierTobis dros; wesi avaldebulebs
daqiravebul personals, ganacxados saCuqris miRebis Sesaxeb, Tuki mas mommaragebeli an
klienti aCuqebs 10 dolarze meti Rirebulebis nivTs; SOP (moqmedebis standartuli
procedurebi) aseve avaldebulebs saCuqris mimRebs gaakeTos ganacxadi werilobiTi
formiT 30 dRis ganmavlobaSi.
zemoT Tqmulisagan gansxvavebiT, erTjeradi gegmebi SemoRebulia
araprogramirebadi gadawyvetilebis misaRebad Cveulebrivisagan gansxvavebul an
specifikur situaciebSi. erTjeradi gegmebis magaliTad SegviZlia moviyvanoT
programebi, romlebic warmoadgens miznis misaRwevi gegmebis erTianobas da proeqtebi,
romlebic warmoadgens programis sxvadasxva aspeqtebis Sesasruleblad Sedgenil
specifikur samoqmedo gegmas. NASA-s erT-erTi mTavari programa iyo mTvaremde miRweva,
xolo am programis erTi proeqti iyo mTvaris modulis SemuSaveba, romelic SeZlebda
mTvareze dajdomas da dedamiwaze dabrunebas.

ratom aris mniSvnelovani dagegmva


dagegmva
dagegmva zustad gansazRvravs organizaciis mocemul mdgomareobas da wyvets,
ras apirebs igi samomavlod. rodesac menejerebi gegmas adgenen, maT unda ganixilon
momavali da iwinaswarmetyvelon, ra SeiZleba moxdes, Tu imoqmedeben mocemul
momentSi da mobilizebas gaukeTeben organizaciul resursebs momavali SesaZleblobebis
gamosayeneblad da SesaZlo saSiSroebebis Tavidan asacileblad. amasTan, gareSe
garemoebebi gaurkveveli da rTulia da, Cveulebriv, menejerebs xelT aqvT arasruli

142
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
informacia, xolo maTi racionaluroba SezRudulia. es erTi mizezia, ratom aris
dagegmva rTuli da Zneli saqme.
TiTqmis yvela menejeria CarTuli dagegmvis procesSi da yvela maTganma unda
miiRos monawileoba masSi, radgan maT unda ganWvriton samomavlo SesaZleblobebi da
Tavidan aicilon saSiSroebebi. gegmis ararseboba xSirad iwvevs orWofobas, mcdari
nabijebis gadadgmas da iseTi araswori cvlilebebis Setanas mimarTulebaSi, romelsac
SeuZlia daazaralos organizacia an katastrofamdec ki miiyvanos igi. dagegmvas didi
mniSvneloba aqvs oTxi ZiriTadi mizezis gamo:
1. dagegmva mniSvnelovani saSualebaa imisaTvis, rom menejerebi CaerTon
organizaciisaTvis Sesaferisi miznebisa da strategiebis CamoyalibebasTan dakavSirebiT
gadawyvetilebebis miRebis procesSi. efeqturi dagegmva saSualebas aZlevs yvela
menejers, monawileoba miiRos gadawyvetilebebis miRebaSi. magaliTad, Intel-Si maRali
rangis menejerebi regularulad moiTxoven SedarebiT dabal safexurze myofi
menejerebis monawileobas organizaciis miznebisa da strategiebis gansazRvraSi, rac
maTi wliuri dagegmvis procesis nawils warmoadgens.
2. dagegmva mniSvnelovania, radgan organizaciam unda igrZnos, rom igi
imarTeba da mas miznebi aqvs. gegmaSi mocemulia, ra miznebis miRwevas cdilobs
organizacia da ra strategia aqvs mas SemuSavebuli am miznebis misaRwevad. formaluri
gegmiT SemoTavazebuli mimarTulebisa da miznis gareSe, menejerebma SeiZleba TavianTi
sakuTari amocanebi da rolebi wamowion win ise, rogorc maT surT. Sedegad miiReba
organizacia, romelsac aqvs mravali da xSirad urTierTsawinaaRmdego miznebi, xolo
misi menejerTa qseli ar TanamSromlobs da ver imuSavebs erToblivi ZalisxmeviT.
organizaciis miznebisa da strategiebisaTvis upiratesobebis miniWebiT, gegma menejerebs
aqcevs erT samoqmedo sistemaSi, raTa maT efeqturad gamoiyenon resursebi da marTon
isini.
3. gegmis saSualebiT xdeba sxvadasxva funqciebis mqone da organizaciis
sxvadasxva ganyofilebis menejerebis koordinireba, raTa uzrunvelyofil iqnes maTi
Zalisxmevis mimarTva erTi da imave mimarTulebiT. kargi gegmis gareSe SesaZlebelia
warmoebis funqciis mqone wevrebma ufro meti produqti awarmoon, vidre vaWrobis
funqciis mqone wevrebs SeeZlebaT misi realizacia, rasac Sedegad mohyveba didi
raodenobis ararealizebuli produqtis dagroveba. erTi SexedviT daujerebelia is,
rac 2000 wels daemarTa internet-rauterebis momwodebel Cisco Systems-s. kompanias
aRmoaCnda 2 miliardi dolaris Rirebulebis ararealizebuli saqoneli, radgan adgili
hqonda ekonomikur vardnas da, amasTan, gaCnda moTxovnileba axali tipis optikur
rauterebze, romelic Cisco-s ar gaaCnda.
4. gegma SeiZleba gamoyenebul iqnes, rogorc menejeruli mmarTvelobis
sistema organizaciis farglebSi. karg gegmaSi ara mxolod organizaciis miznebi da
strategiebia Camoyalibebuli, aramed masSi aseve mocemulia, vin unda moiyvanos
moqmedebaSi strategiebi miznebis misaRwevad. rodesac menejerebma ician, rom isini
pasuxismgebelni arian miznebis miRwevaze, maT uCndebaT motivacia, yvelaferi iRonon
da uzrunvelyon miznis ganxorcieleba.
henri feiolma, pirvel TavSi aRwerili menejmentis modelis avtorma, aRniSna,
rom qmediTunariani dagegmva unda xasiaTdebodes oTxi TvisebiT, esenia: mTlianoba,
uwyvetoba, sizuste da moqniloba. mTlianoba niSnavs, rom nebismier momentSi mxolod
erTi centraluri, saxelmZRvanelo gegmaa amoqmedebuli organizaciis miznis misaRwevad;
erTze meti gegmis erTdroulad amoqmedebam SeiZleba arev-dareva da uwesrigoba
gamoiwvios. uwyvetoba gulisxmobs, rom dagegmva SeuCerebeli procesia, romlis drosac
menejerebi qmnian axals, amowmeben wina gegmebs da mudmivad asworeben maT yvela doneze:

143
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
korporaciulze, biznesisa da funqcionalurze ise, rom isini ar gamodian erTi didi
samoqmedo programis gareT. sizuste niSnavs imas, rom menejerebma Zalisxmeva ar uda
daiSuron yovelgvari xelmisawvdomi informaciis Sesagroveblad da gamosayeneblad,
rac ki maT dagegmvis procesSi waadgebaT. ra Tqma unda, menejerebs Segnebuli unda
HqondeT, rom arsebobs garkveuli orWofoba da informacia arasodes aris sruli (im
mizezis gamo, romelic ganvixileT me-5 TavSi). miuxedavad imisa, rom mniSvnelovania
uwyvetoba da sizuste, feioli aseve amaxvilebs yuradRebas dagegmvis procesSi
moqnilobis aucileblobaze, radgan SesaZlebeli gaxdes gegmebis gadakeTeba da Secvla,
Tuki amas Secvlili situacia moiTxovs; menejerebi ar unda iyvnen SezRudulni
ucvleli gegmiT.

organizaciis misiisa da miznebis gansazRvra


dagegmvis procesis pirveli safexuria organizaciis misiisa da miznebis
gansazRvra. mas Semdeg, rac moxdeba misiisa da miznebis Sejereba da maTi Camoyalibeba
oficialuri korporaciuli gegmis saxiT, gza ixsneba meore nabijisaken, raTa
ganisazRvros romeli strategiaa misaRebi da romeli miuRebeli.

biznesis gansazRvra
organizaciis daniSnulebis gansasazRvrad saWiroa menejerebma pirvel rigSi
daadginon, ra saxis saqmianobas apireben, Semdeg ki is, ras SesTavazeben isini
momxmarebels. saqmianobis dasazusteblad menejerebma unda upasuxon sam kiTxvas: (1) vin
arian Cveni klientebi? (2) klientebis romeli moTxovnilebebi unda iqnes
dakmayofilebuli? (3) rogor davakmayofilebT klientebis moTxovnilebebs? am
kiTxvebze pasuxis gacema maT daexmarebaT, gansazRvron momxmarebelTa moTxovnebi,
romlebic unda daakmayofilos organizaciam da gza, romelic unda airCios man am
moTxovnilebebis dasakmayofileblad. menejerebs am kiTxvebze pasuxis gacema exmareba
ara mxolod imis gagebaSi, ra surs momxmarebels, romlis dakmayofilebasac amJamad
axerxeben, aramed imisac, ra moTxovnilebebis dakmayofilebas SeiZleba Seecadon isini
samomavlod da vin iqneba maTi namdvili konkurenti. mTeli es informacia menejerebs
exmareba dagegmon da dasaxon Sesabamisi miznebi. Mattel-is SemTxveva mianiSnebs, ra didi
mniSvneloba aqvs biznesis dazustebas dagegmvis procesSi.

menejmentis alRo
MATTEL xelaxla imkvidrebs adgils

gasuli saukunis 90-ian wlebSi korporacias Mattel Inc., romelic awarmoebs


klasikur saTamaSoebs, rogoricaa barbis Tojinebi, sjeroda, rom saTamaSoebis bazari
da momxmarebelTa arCevani saTamaSoebTan dakavSirebiT swrafad icvleboda, radgan didi
siswafiT izrdeboda eleqtronuli saTamaSoebisa da kompiuteruli TamaSebis
popularoba. kompiuteruli TamaSebi saocari siswrafiT iyideboda da ufro meti da
meti mSobeli xedavda ganaTlebis miRebis SesaZleblobas SemoTavazebuli TamaSebidan,
xolo bavSvebi didi siamovnebiT erTobodnen. garda amisa, mraval kompiuterul TamaSSi
iyo SesaZlebeli monawileobis miReba sxva adamianebTan erTad internetis meSveobiT.
ase rom, rogorc Canda, jadosnuri eleqtronuli da sainformacio teqnologia
yvelafris Tavdayira dayenebas apirebda saTamaSoebis samyaroSi.
Mattel-is menejerebi SiSobdnen, rom maTi ZiriTadi produqtebi, rogoricaa barbis
Tojinebi, mimzidvelobas dakargavdnen da asparezs dauTmobdnen Cipebs, kompiuterebs da

144
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
internets. Mattel-is menejerebs swamdaT, rom momxmareblebis moTxovnilebebi cvlilebas
ganicdida da Mattel-s unda gamoenaxa axali gzebi, Tuki surda axali moTxovnilebebi
daekmayofilebina da saTamaSoebis udides gamsaReblad darCeniliyo SeerTebul
StatebSi. momxmareblebis dakargvis SiSiT, riTac kompiuteruli TamaSebis mwarmoebeli
axali kompaniebi imuqrebodnen, menejerebma gadawyvites dasdgomodnen uswrafes da
uioles gzas – SeecvalaT Mattel-is saqmianoba da kompiuteruli TamaSebis bazarze
daemkvidrebinaT pirveli moTamaSis adgili, risTvisac unda SeeZinaT erT-erTi
Sesabamisi kompania. ase rom, 1998 wels Mattel-ma gadaixada 3.5 miliardi dolari da
Seisyida saswavlo kompania The Learning Company, popularuli TamaSebis bazari,
rogoricaa Thinking Things. misi mizani iyo kompaniis gamocdilebisa da codnis gamoyeneba
mTeli rigi axali kompiuteruli TamaSebis uzrunvelsayofad da Mattel-is saTamaSoebis
_ barbis gamosayeneblad maTi saSualebiT axali TamaSebis Seqmnis dros. am gziT Mattel
imedovnebda, rom SeZlebda Tavisi imdroindeli momxmareblebis moTxovnilebebis
dakmayofilebas da, amasTanave, miaRwevda axali kompiuteruli TamaSebis moyvarulTa
mizidvasac.
garda amisa, Tumca TaobebSi potenciurad arsebobs moTxovnileba barbisa da sxva
klasikur saTamaSoebze, mravali maTganis popularoba xanmoklea da xSirad ukavSirdeba
Disney-is, Pixar-is an DreamWorks-is mier Seqmnil axal ekranul saxeebs. aseT
saTamaSoebze momxmarebelTa cvalebadi moTxovnilebis gazrdis mizniT, Mattel-ma
kontraqtebi dado kinokompaniebTan, raTa ewarmoebina maTi ekranuli gmirebis Temaze
Seqmnili saTamaSoebi. magaliTad, 2001 wels man xelSekruleba dado Warner Brothers-Tan
imis Taobaze, rom gadauxdida saerTo Semosavlis 15 procents da garantirebul 20
milion dolars hari poteris filmTan dakavSirebuli saTamaSoebis warmoebis
nebarTvisaTvis. is gegmavs gamoiyenos eleqtronuli sistemebi amgvari saTamaSoebis
dasamzadeblad, ase rom, maT SeuZliaT moZraoba da xmebis gamocema. igi aseve qmnis hari
poteris kompiuterul TamaSebs, rac kompanias kidev ufro met SesaZleblobas aZlevs
daakmayofilos momxmarebelTa moTxovnilebebi.
miuxedavad imisa, rom Mattel-is menejerebma sworad igrZnes momxmarebelTa
moTxovnilebebis cvlileba, maT dasakmayofileblad SerCeuli gza, anu saswavlo
kompaniis yidva ar iyo swori gadawyvetileba. moxda ise, rom Mattel-is produqtebTan
dakavSirebuli axali TamaSebis swrafad ganviTarebis unari saswavlo kompaniaSi ar
arsebobda da mxolod umniSvnelo raodenobis popularuli TamaSebis gamoCena iyo
mosalodneli. garda amisa, Mattel-is menejerebma jerovnad ver Seafases ZiriTadi
saTamaSoebis wina planze wamowevisa da ganaxlebis saWiroeba; 3.5 miliardi dolari am
saTamaSoebis promocias da ganviTarebas ufro metad waadgeboda. 2001 wels, kompaniis
aRmasrulebelma direqtorma bob ekertma gayida saswavlo kompania da gadawyvita, rom
amis Semdeg Mattel daiqiravebda damoukidebel specializebul kompaniebs axali
eleqtronuli saTamaSoebisa da kompiuteruli TamaSebis Sesaqmnelad, romelTagan bevri
dakavSirebuli iqneboda mis kargad cnobil nawarmTan.
swrafad cvalebad saTamaSoebis bazarze, sadac momxmarebelTa moTxovnilebebi
icvleba da viTardeba, Cndeba momxmarebelTa axali jgufebi. radgan axal teqnologiebs
axali tipis saTamaSoebi Semoaqvs, saTamaSoebis kompaniebma, rogoricaa Mattel, unda
iswavlon TavianTi biznesis gansazRvra da misi marTva. 2001 wlisaTvis Mattel-ma
wamoiwyo axali eleqtronuli produqciis warmoeba, romelic barbisTan iyo
dakavSirebuli. es aris „momRerali varskvlavebis“ (Diva Starz) Tojinebis axali xazi,
rac Zveleburad momgebiani aRmoCnda. kompaniebi metad unda dauaxlovdnen TavianT
momxmareblebs da gadawyviton, ra iqneba ufro metad upriani maTi cvalebadi
moTxovnilebebisa da arCevanis gasaTvaliswineblad.

145
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
ZiriTadi miznebis dasaxva
mas Semdeg, rac moxdeba saqmianobis gansazRvra, menejerebma unda
Camoayalibon umTavresi miznebi, romelTa miRwevac organizaciis mTavari amocanaa.
amgvari miznebis SemuSaveba organizacias mimarTulebasa da daniSnulebas aZlevs.
rogorc adre aRiniSna, jek uelCis xelmZRvanelobis dros General Electric-is umTavresi
mizani iyo pirveli an meore adgilis damkvidreba yvela im biznesSi, romelSic mas
uxdeboda konkurencia. organizaciebis umetesobaSi umTavresi miznis dasaxeleba
kompaniis prezidentis saqmed iTvleba, Tumca TavianTi wvlili sxva menejerebsac SeaqvT
am procesSi.
organizaciis miznebis saukeTesod Camoyalibeba mis mizanswrafulobas mianiSnebs;
igi vrceldeba organizaciaze da menejerebisagan muSaobis nayofierebis amaRlebas
moiTxovs. magaliTad, 2001 wels Cisco Systems-is prezidentma jon Cembersma daisaxa
erTi sakmaod mimzidveli mizani. man daapira kompiuteruli teqnikuri uzrunvelyofis
kompania gasuli saukunis 90-iani wlebis gaxmaurebuli warmatebuli istoriis Temad
eqcia. misi vaWrobis Semosavali adreul etapzeve 30-dan 50 procentamde gaizarda,
Semdeg ki, 2000 wels, man 2.2 miliard dolarze meti zarali naxa, radgan mravali
internetkompania gabankrotda da Cisco-s vaWrobac Tavdayira daeSva. miuxedavad amisa,
Cambersma ganacxada, rom kompania apirebda sam weliwadSi aRedgina 30-dan 50
procentamde gazrdili Semosavali da gadaidga Sesabamisi nabijebi am miznis misaRwevad.
am nabijebs Soris erT-erTi iyo aTasobiT TanamSromlis gaTavisufleba, Zalisxmevis
gaZliereba globaluri vaWrobis mimarTulebiT da milionebis investireba kvleviT
samuSaoebSi axali Taobis optikuri qseluri aRWurvilobis warmoebis mizniT. es
mizani mniSvnelovani gamowveva iyo Cisco-sTvis, radgan, maRali rangis menejerebis
jgufis aRiarebiT, misi umsxvilesi klientebi amcirebdnen internetze gaRebul
xarjebs. internetkompaniebis bumi dasrulda, xolo ganviTarebadi teqnologia ki
strategiuli mimarTulebebis seriozul cvlilebas moiTxovda. Cisco-s menejerebis
TvalTaxedva maTi kompaniis misiasTan da miznebTan dakavSirebiT, iseve rogorc Compaq-
is, AT&T–sa da Wal-Mart-is misiebis formulireba, mocemulia naxaz 6.4-ze.

naxazi
naxazi 6.4 oTxi kompaniis misiis formulireba

kompania misiis formulireba


Cisco kompania Cisco konkurentunariania da igi ufro metad efeqturad da droulad
uzrunvelyofs informaciis miwodebas momxmareblebisaTvis, rac, Tavis mxriv, Sedegad
gvaZlevs xarjebis Semcirebas, procesis yairaTianobas da ufro axlo urTierTobebs
momxmarebelTan, potenciur klientebTan, biznespartniorebTan, mommarageblebTan da
daqiravebul personalTan.
Compaq Compaq-i Cvens partniorebTan erTad, momxmareblebs uzrunvelyofs umaRlesi xarisxis
Seudarebeli produqtebiTa da momsaxurebiT, rac kompiuterul samyaros aqcevs
gamocdilebis miRebis warmoudgenel wyarod. es ki maqsimalurad gazrdis adamianis
SesaZleblobebs mTel planetaze, radgan Cven gTavazobT komunikacias, ganaTlebas,
muSaobasa da TamaSs.
Wal-Mart Cven TqvenTvis vmuSaobT. Cven Tavs vTvliT Cveni momxmareblebis msaxurebad da ZalRones
ar viSurebT, rom saukeTeso fasebi SemogTavazoT. Cven SevqmeniT Wal-Mart-i Cveni
momxmareblebisaTvis da es idea gvamoZravebs dRemde. yovelmxriv vcdilobT,
gavuadviloT vaWroba Cvens momxmarebels.
AT&T Cven vcdilobT gavaumjobesoT samyaro da xalxs gavuadviloT urTierTobebis damyareba,
ufro metad xelmisawvdomi gavxadoT maTTvis sasurveli da saWiro informacia da
momsaxureba nebismier dros da nebismier adgilze.

miuxedavad imisa, rom miznebi mastimulirebeli unda iyvnen, isini realobas ar


unda iyvnen moklebuli. gamomwvevi mizani menejerebs uRviZebs interess, gamonaxon gzebi

146
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
organizaciis muSaobis gasaumjobeseblad, magram Tu mizani ararealuria da
SeuZlebelia misi ganxorcieleba, mravali sulswrafi menejeri swrafad Caiqnevs xels
masze. magaliTad, Cisco-m mastimulirebel miznad daisaxa fasebis Semcireba weliwadSi 1
miliardi dolaris odenobiT da menejerebi daiwyes moqmedebebi, raTa gaeumjobesebinaT
Cisco-s operaciebis momgebianoba da mieRwiaT am miznisaTvis. sxva kompaniebis
gamocdileba, rogoricaa Compaq-i, Dell-i da IBM-i, gviCvenebs, rom SesaZlebelia miaRwio
fasebis Semcirebas, Tu menejerebi seriozulad imuSaveben yvela doneze, warmoebis
yairaTianobis gazrdis mimarTulebiT.
dasaxelebuli unda iyos drois Sualedi, romlis ganmavlobaSic unda
ganxorcieldes mizani. Cisco-s menejerebma TavianT Tavze aiRes vaWrobis gazrda 2004
wlisaTvis. droiTi SezRudvebi mniSvnelovania, radgan amiT xazgasmulia, rom miznis
miRweva unda moxdes Sesabamis periodSi da Cndeba imis SegrZneba, rom es saqme
gadaudebelia da qmnis motivacias miznebis vadaSi gansaxorcieleblad.

strategiis Camoyalibeba: SWOT analizi


strategiis Camoyalibeba moicavs menejerebis mier organizaciis arsebuli
mdgomareobis analizs, xolo Semdeg ki strategiebis SemuSavebas misi daniSnulebis
gansaxorcieleblad da miznebis misaRwevad. strategiebis Camoyalibeba iwyeba
menejerebis mier organizaciis SigniT da mis gareT arsebuli faqtorebis gaanalizebiT,
dasmuli amocanebisa da saerTo garemoebebis SeswavliT, rac gavlenas axdens an
SeiZleba moaxdinos organizaciis mier misi miznebis ganxorcielebis unarze awmyoSi da
momavalSi. SWOT analizi aris erT-erTi meTodi, romelsac menejerebi iyeneben am
faqtorebis analizisaTvis.
SWOT analizi warmoadgens dagegmvis ganxorcielebis process, romlis drosac
menejerebi sazRvraven organizaciis Zlier mxareebs (strengths - S), mis sust mxareebs
(weaknesses - W), garemoSi arsebul SesaZleblobebsa (opportunities - O) da mosalodnel
saSiSroebebs (threats - T). SWOT analizze dayrdnobiT, organizaciis sxvadasxva doneze
myofi menejerebi irCeven korporaciis, biznesis da funqcionaluri donis strategiebs,
raTa organizacias ukeTesi mdgomareoba Seuqmnan Tavisi misiisa da miznebis
gansaxorcieleblad (ix. naxazi 6.5). ramdenadac SWOT analizi nebismier doneze
strategiis formulirebis pirveli etapia, mas pirvel rigSi ganvixilavT, sanam
konkretulad ganvixilavdeT korporaciis, biznesisa da funqcionaluri donis
strategiebs.

naxazi
naxazi 6.5 dagegmva da strategiebis Camoyalibeba

strategia korporaciis
korporaciis doneze
samoqmedo gegma organizaciis gazrdisa da ganviTarebisaTvis, romelic
SWOT analizi iTvaliswinebs mis mier faseulobebis Seqmnis SesaZleblobebis
dagegmvis ganxorcielebis procesi, xangrZlivobis maqsimalurad gazrdas
romlis drosac ganisazRvreba strategia biznesis doneze
organizaciis SigniT arsebuli samoqmedo gegma SesaZleblobebis efeqturad gamoyenebisaTvis da
Zlieri da susti mxareebi da mosalodnel saSiSroebebTan gasamklaveblad, mocemul warmoebaSi
garemoSi arsebuli SesaZleblobebi konkurentunarianobis asamaRleblad
da mosalodneli saSiSroebebi strategia funqcionalur doneze
samoqmedo gegma organizaciebis departamentebisaTvis faseulobebis Seqmnis
SesaZleblobebis gasaumjobeseblad.

meoTxe TavSi Cven ganvixileT Zalebi romlebic monawileoben dasaxul amocanaSi


da saerTo garemoebebi, romlebsac potenciurad SeuZliaT gavlena moaxdinon
organizaciaze. Cven SevniSneT, rom am ZalebSi cvlilebebis Setanam SeiZleba warmoSvas

147
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
iseTi SesaZleblobebi, romlebic organizacias saSualebas miscems advilad gaumklavdes
mdgomareobis gauaresebasTan dakavSirebul mosalodnel saSiSroebebs. SWOT analizis
pirveli nabijia organizaciis Zlieri da susti mxareebis dadgena. cxril 6.1-Si
CamoTvlilia mravali mniSvnelovani Zlieri mxare (rogoricaa kvalifikaciis maRali
done marketingisa da aseve, kvlevisa da ganviTarebis sferoebSi) da susti mxare
(rogoricaa warmoebis fasebis zrda da moZvelebuli teqnologia). menejerebis amocanaa
im Zlieri da susti mxareebis dadgena, romelic organizacias amJamad gaaCnia.
SWOT analizis meore etapi iwyeba, rodesac menejerebi Seudgebian sruli
masStabis SWOT analizs dagegmvis gansaxorcieleblad, raTa gansazRvrul iqnes
potenciuri SesaZleblobebi da saSiSroebebi im garemoebebSi, romlebic moqmedeben
organizaciaze amJamad, an SeiZleba gavlena iqonion momavalSi. potenciuri
SesaZleblobebisa da mosalodneli saSiSroebis magaliTebi (romelTagan umetesoba
aRwerilia me-4 TavSi) CamoTvlilia cxril 6.1-Si.

cxrili 6.1 SWOT analizisaTvis saWiro kiTxvebi

potenciuri potenciuri
potenciuri potenciuri potenciuri
Zlieri mxareebi SesaZleblibebi susti mxareebi saSiSroebebi
SesaZlebelia
strategia kargad
ZiriTadi biznesis mosalodnelia
SemuSavdeba?
gafarToeba? strategiis
Zlieri iqneba mosalodnelia
axali sabazro sustad Camoyalibeba?
warmoebis xazebi? Setevis ganxorcieleba
segmentebis aTviseba? warmoebis
didi iqneba ZiriTad biznes(eb)ze?
produqtebis moZvelebuli da viwro
bazarze gasvlis Sida konkurenciis
speqtris gafarToeba? xazebi?
masStabebi? gazrda?
fasebis an sawarmoo
rogori iqneba ucxouri
specializebis xarjebis gazrda?
warmoebis done? konkurenciis gazrda?
upiratesobis gaZliereba? warumatebloba
karg doneze momxmarebelTa
mravalferovnebis kvlevisa da ganviTarebis
iqneba savaWro unarebi? gemovnebis Secvla?
Setana axal, mzard siaxleebis mxriv?
karg doneze barierebis
biznesSi? marketingis susti
iqneba materialuri gadalaxvis SeuZlebloba?
ucxour bazrebze gegma?
menejmentis sistemebi? axali an
gasvla? masalebis
rogori iqneba Semcvleli produqtebis
kvlevisa da menejmentis susti
kvlevisa da ganviTarebis zrda?
ganviTarebis (R&D) sistemebi?
done da xelmZRvaneloba? warmoebis
gamoyeneba axal momxmarebelTa
rogori iqneba konkurenciis gamZafreba?
sferoebSi? keTilganwyobis dakargva?
adamianuri resursebis axali formis
axali monaTesave araadekvaturi
monacemebi? konkurenciebi?
biznesis wamowyeba? adamianuri resursebi?
rogori potenciurad
pirdapiri warumatebeli
reputaciiT isargeblebs arsebobs kompaniis
vertikaluri integrireba? samarko niSani?
safirmo marka? STanTqmis SesaZlebloba?
Seqceuli umimarTulebod
rogori iqneba mosalodnelia
vertikaluri integrireba? zrda?
specializebuli warmoebis demografiuli faqtorebis
barierebis saerTo
Rirebuleba? cvlilebebi?
gadalaxva axali biznesis mimarTulebis dakargva?
Sesaferisi iqneba ekonomikuri
wamosawyebad? ganyofilebebs
menejmentis faqtorebis cvlilebebi?
konkurentebis Soris SuRli?
stili? Sesaferisi iqneba ekonomikuri
winaaRmdegobis Sesusteba? erTiani marTvis
organizaciuli vardna?
safirmo markasTan moSla?
struqtura? Sromis fasebis
dakavSirebuli kapitalis organizaciuli
Sesaferisi iqneba gazrda?
gamoyeneba axal struqturisa da marTvis
marTvis sistemebi? bazris
sferoebSi? sistemebis Seusabamoba?
rogoria gafarToebis Seneleba?
gzebis gamonaxva arasasurveli
strategiis Secvlis sxva?
bazris swrafad konfliqti da politika?
unari?
gasafarToeblad? sxva?
sxva?
sxva?

SWOT analizis dasrulebisa da siZlieris, sisustis, SesaZleblobebisa da


saSiSroebebis dadgenis Semdeg, menejerebs SeuZliaT daiwyon dagegmvis procesi da

148
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
gansazRvron strategiebi organizaciis daniSnulebisa da miznebis gansaxorcieleblad.
SemuSavebuli strategiebi organizacias miznebis miRwevaSi daexmareba: SesaZleblobebis
gamoyenebiT, saSiSroebebisaTvis xelis SeSliT, Zalebis mokrebiTa da organizaciuli
sisusteebis gamosworebiT. imis gasacnobad, rogor iyeneben menejerebi SWOT analizs
strategiis Camosayalibeblad, ganvixiloT rogor gamoiyena igi duglas konantma,
kompania Campbell Soup-is prezidentma, rodesac cdilobda gamoesworebina sakvebis
mwarmoebeli kompaniis arasaxarbielo mdgomareoba 2001 wels.

menejmentis alRo
gardaqmnebi CAMPBELL SOUP-Si
kompania Campbell Soup erT-erTi uZvelesi da cnobili kompaniaa msoflioSi. bolo
wlebSi ki Campbell Soup-is mTavar produqtebze, rogoricaa koncentrirebuli sufebi,
moTxovnileba daeca, radgan momxmareblebma marilian da damuSavebul sufebs ufro
jansaRi naklebcximiani da naklebad mariliani sakvebi arCies. marTlac, misi
koncentrirebuli sufebis biznesi 20 procentiT daeca 1998-dan 2000 wlamde. 2001
wlisaTvis Campbell Soup-is sabazro wili da mogebebi mcirdeboda da mis axal
prezidents, duglas konants mouwia gadaewyvita, ra unda eRona kompaniis gadasarCenad
da bazarze misi poziciis SesanarCuneblad.
konantis erT-erTi pirveli moqmedeba iyo dagegmvis mizniT detaluri SWOT
analizis wamowyeba. garemos analizma aCvena, rom Campbell Soup-is sufebis ZiriTadi
biznesis winaaRmdeg wamosuli saSiSroeba gamowveuli iyo sakvebis bazarze organuli
da janmrTeli produqtebis seqtoris gazrdisa da sxva naxevarfabrikatuli sakvebis
gamoCenis Sedegad. garemos analizma aseve gamoavlina sami SesaZleblobis arseboba. erT-
erTi SesaZlebloba iyo jansaRi da sportuli sasmelebis bazris gazrda, sadac
Campbell Soup ukve awarmoebda konkurencias V8 wvenis saSualebiT; meore SesaZlebloba
iyo salsas bazris gazrda, sadac Campbell Soup ukve monawileobda Tavisi “peis”
salsaTi~; mesame SesaZlebloba ki iyo Sokoladis nawarmi, sadac Campbell Soup-is
Godiva-s markam savaWro mogeba naxa gasuli saukunis 90-ian wlebSi.
garemos analizis dasrulebis Semdeg konantma yuradReba gadaitana Tavisi
organizaciis resursebsa da SesaZleblobebze. organizaciis SigniT mdgomareobis
analizma gamoavlina ramdenime ZiriTadi sisuste. maTSi Sedioda TanamSromlebis didi
raodenoba, romelic Zalze maRali iyo kompaniis konkurentebTan SedarebiT da Campbell
Soup-is sufebis warmoebis maRali xarjebi, rac gamowveuli iyo Zveli, moZvelebuli
tipis danadgarebiT. konantma aseve SeniSna, rom Campbell Soup-is kultura Zalze
konservatoruli iyo; rogorc Canda, xalxs gariskvis eSinoda. sakvebis industriaSi es
arasasurveli momenti namdvilad problematuria, radgan momxmareblis gemovneba
yovelTvis cvalebadia da mudmivad unda moxdes axali produqtebis SemuSaveba. SWOT
analizma aseve aCvena erTi Zlieri momenti. Campbell Soup-s Zalze didi masStabis
ekonomikuri efeqti hqonda, radgan didi raodenobiT awarmoebda produqtebs da is
aseve flobda umaRlesi donis samecniero-kvleviT ganyofilebas, romelsac SeeZlo
gaeumjobesebina arsebuli sakvebi produqtebi.
SWOT analiziT miRebuli informaciidan gamomdinare, konantma da misma
menejerebma gadawyvites, rom Campbell Soup saWiroebda produqciis ganviTarebis
SesaZleblobebis gamoyenebas ZiriTadi produqtebis gasaaxleblad da maT Sesacvlelad
an Tavidan gamosagoneblad ise, rom maT daekmayofilebinaT jansaRi sakvebisadmi mzardi
moTxovnileba da saqmiani momxmareblebis moTxovnebi, romelTac ar surdaT drois
dakargva Zvelmoduri koncentrirebuli sufebis momzadebaze. Campbell Soup saWiroebda

149
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
ZiriTadi produqtebis Tavidan Seqmnas, momxmareblebis cvalebadi moTxovnilebebis
gaTvaliswinebiT. garda amisa, mas sWirdeboda Tavisi frenCaizingis gafarToeba
jandacviTi da sportuli, wasaxemsebeli da delikatesebis bazarze.
kidev erTi umTavresi saWiroeba, romelic menejerebma dainaxes, iyo gzebis
gamonaxva Campbell Soup-is produqtebis misatanad momxmareblamde. vaWrobis gasazrdelad
Campbell Soup-s sWirdeboda produqtebis Setana sazogadoebrivi kvebis adgilebSi,
rogoricaa kafeteriebi, kolejis bufetebi da sxva, raTa gaefarToebina momxmareblamde
misi produqtebis mitanis SesaZleblobebi. dabolos, Campbell Soup-s mouwia
mmarTvelobis decentralizeba da misi gadacema organizaciis SedarebiT dabali donis
menejerebisaTvis da maT daakisra valdebulebebi axali sufebis, salsebis da
Sokoladis nawarmis bazarze gatanasTan dakavSirebiT. am gziT, konanti imedovnebda, rom
gamoacocxlebda Campbell Soup-is neli tempiT ganviTarebad kulturas da daaCqarebda
gaumjobesebuli produqtebis gatanas bazarze.
analitikosebi elodebian, SesZlebs Tu ara konanti iseTi mniSvnelovani
cvlilebebis Setanas, rac gamoacocxlebs da fexze daayenebs kompanias. iseTi
konkurentebi, rogoricaa Pillsbury (romelmac Seiyida Progresso Soup) da Heinz, aseve
dgamen nabijebs TavianTi produqciis gasaumjobeseblad da maT mizans aseve warmoadgens
sabazro wilis gazrda sakvebi produqtebis bazarze.

strategiebis SemuSaveba korporaciis doneze


strategia korporaciis doneze aris samoqmedo gegma imis Sesaxeb, Tu romel
warmoebebsa da qveynebSi unda daabandos organizaciam resursebi, raTa ganaxorcielos
Tavisi misia da miznebi. korporaciis doneze strategiis SemuSavebis dros menejerebi
kiTxuloben: rogor unda iqnes miiRweuli kompaniis zrda da ganviTareba, raTa
gaizardos momxmareblisaTvis saqonlis Seqmnis SesaZleblobebi (da amrigad gaizardos
warmadoba) xangrZlivi periodiT? umeteswilad, organizaciebis menejerebi, romelTa
mizania maTi kompaniebisa da saqmianobebis gazrda, eZeben axal SesaZleblobebs
organizaciis resursebis gamoyenebiT momxmareblebisaTvis meti saqonlisa da
momsaxurebis Sesaqmnelad. swrafad mzardi organizaciebis magaliTebad SegviZlia
davasaxeloT Wal-Mart-i da Microsoft-i, romelTa prezidentebi li skoti da bil geitsi
nebismier ganxorcielebad SesaZleblobas mimarTaven momxmareblebisaTvis axali
produqciis SesaTavazeblad TavianTi kompaniis resursebis gamoyenebiT.
garda amisa, zogierTi menejeri unda daexmaros Tavis organizacias mosalodnel
problemebTan gamklavebaSi, romlebic SeiZleba gamowveuli iyos dasaxul amocanaSi
Zalebis ganawilebiT an saerTo garemoebebiT. magaliTad, momxmareblebma SeiZleba ar
iyidon kompaniis mier warmoebuli saqoneli an momsaxureba (magaliTad, sabeWdi
manqanebi an Sav-TeTri televizorebi), an SeiZleba sxva organizaciebi gamoCdnen bazarze
da miizidon momxmareblebi (ase daemarTa FedEx-s, rodesac UPS-i gamoCnda 24 saaTiani
gadazidvebis bazarze). mTavari menejerebis mizania saukeTeso strategiebis gamonaxva
imisaTvis, rom organizaciam SeZlos reagireba amgvar cvlilebebze da gazardos
mwarmoebluroba.
korporaciuli donis umTavresi strategiebi, romlebsac iyeneben menejerebi
kompaniis gasazrdelad, warmoebaSi wamyvani adgilis dasamkvidreblad da misi
mdgomareobis gauaresebis SeCerebis mizniT Semcirebebisa da reorganizaciis
gansaxorcieleblad, mdgomareobs SemdegSi: (1) koncentrirebis moxdena erTaderT
biznesze, (2) diversifikacia, (3) eqspansia saerTaSoriso bazarze da (4) vertikaluri
integrireba. yvela es oTxi strategia emyareba erT ideas: organizacia mogebaSi rCeba
maTi ganxorcielebiT mxolod maSin, rodesac strategia xels uwyobs organizaciis

150
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
saqonlisa da momsaxurebis faseulobis Semdgom gazrdas momxmarebelTaTvis. imisaTvis,
rom moxdes saqonlisa da momsaxurebebis faseulobis gazrda, strategiam korporaciul
doneze xeli unda Seuwyos organizacias, an mis erT danayofs, gamoarCios da
faseuloba auwios Tavis produqtebs imiT, rom unikaluri an specialuri Tvisebebi
mianiWos maT an Seamciros maTi warmoebis xarjebi.

koncentrireba erTaderT biznesze


organizaciebis umetesoba zrdasa da ganviTarebas iwyebs, rodesac korporaciuli
donis strategiis mizania resursebis koncentrireba erTaderT biznesze an warmoebaze,
raTa moxdes Zlieri konkurentunariani poziciis ganviTareba am industriis farglebSi.
magaliTad, MacDonald’s Tavidan erTi restorani iyo kaliforniaSi, magram misi
menejerebis grZelvadiani mizani iyo misi resursebis koncentrireba swrafi kvebis
obieqtebis biznesze da am resursebis gamoyeneba SeerTebul StatebSi misi obieqtebis
swrafad gasavrceleblad.
zogjer erTaderT biznesze koncentrireba iqceva Sesabamisi korporaciuli donis
strategiad, rodesac menejerebi xedaven organizaciis moculobis Semcirebis
saWiroebas misi nayofierebis gazrdis mizniT. menejerebma SeiZleba gadawyviton
garkveul warmoebaze uaris Tqma, magaliTad, rodesac konkretuli ganyofileba kargavs
Tavis konkurentunarianobas. menejerebma SeiZleba gayidon aseTi ganyofilebebi,
Seamciron Statebi da organizaciis darCenil resursebs koncentrireba sxva bazarze an
biznesze gaukeTon muSaobis nayofierebis gazrdis mcdelobiT. ase moxda eleqtronuli
saqonlis mwarmoebeli kompaniis Hitachi-s SemTxvevaSi 2001 wels, rodesac igi
iZulebuli gaxda Tavi daenebebina CRT-is tipis kompiuteruli monitorebis
biznesisaTvis. aSkara dabalfasiani konkurencia arsebobda kompiuteris monitorebis
bazarze, radgan momxmareblebi TandaTan ufro metad gadaerTnen uzarmazari CRT-is
tipis monitorebidan ufro axal, brtyel LCD monitorebze. 2001 wlis ivlisSi
Hitachi-m daxurulad gamoacxada sami qarxana iaponiaSi, singapurSi da malaiziaSi,
romlebic awarmoebdnen CRT monitorebs da maTi resursebi daabanda axal LCD
teqnologiaSi. piriqiT, rodesac organizaciebi momgebianad muSaoben, isini xSirad
cdiloben Seabijon axal industriebSi, sadac SeeZlebaT TavianTi resursebis gamoyeneba
meti faseulobis Sesaqmnelad.
diversifikacia gulisxmobs operaciebis gafarToebas axali biznesis an
industriis mimarTulebiT da axali saqonlis an momsaxurebis warmoebas.
diversifikaciis magaliTebad SegviZlia davasaxeloT PepsiCo-is SemTxveva, rodesac man
wamoiwyo kafeebis biznesi da Seisyida Frito Lay; aseve Tambaqos gigantis – Philip Morris-is
warmoebis mravalferovnebis gazrda ludis warmoebis damatebiT, rodesac man SeiZina
Miller Beer; xolo General Electric tele-radiomauwyeblobis bizness Seudga da Seisyida
NBC. diversifikaciis ori ZiriTadi tipi arsebobs: monaTesave da aramonaTesave.
monaTesave diversifikacia. monaTesave diversifikacia aris strategia,
rodesac xdeba damatebiTi axali biznesis an industriis wamowyeba organizaciaSi
arsebuli erTi an ori danayofis an biznesisaTvis konkurentuli upiratesobis
Sesaqmnelad. monaTesave diversifikaciam SeiZleba Rirebuleba Sehmatos organizaciis
produqtebs, Tu menejerebi gamonaxaven gzebs maTi sxvadasxva ganyofilebebisa da
biznesis erTeulebisaTvis TavianTi sasargeblo gamocdilebebisa da resursebis
gasaziareblad. ase warmoiSoba sinergizmi. sinergizmi miiRweva, rodesac ori danayofis
urTierTTanamSromlobiT Seqmnili mogeba ufro didia, vidre am ori ganyofilebis cal-
calke muSaobiT miRebuli saerTo Rirebuleba. magaliTad, davuSvaT, diversificirebuli
kompaniis or an met danayofs SeuZlia gamoiyenos erTi da igive sawarmoo

151
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
aRWurviloba, sadistribucio arxebi, sareklamo kompaniebi da a.S. TiToeul danayofs,
romelic ziarad iyenebs resursebs, uwevs naklebi kapitalis dabandeba saziaro
funqciebSi, vidre maT mouwevdaT saqmianobis warmarTvaze mTliani pasuxismgeblobis
cal-calke aRebis SemTxvevaSi. amgvarad, monaTesave diversifikacia SeiZleba
warmoadgendes warmoebis xarjebze ekonomiis gawevis mniSvnelovan wyaros. msgavsad
amisa, erTi danayofis samecniero-kvleviTi SesaZleblobebi SeiZleba gamoyenebul iqnes
sxva ganyofilebis produqciis gasaumjobeseblad, riTac meore ganyofilebis
konkurentunarianoba amaRldeba.
Procter & Gamble-is bavSvis erTjeradi safenisa da qaRaldis pirsaxocis biznesi
warmatebuli sinergiis erT-erTi saukeTeso magaliTia. es biznesebi ziarad ixdian
qaRaldis masalis SeZenisa da axali teqnologiis ganviTarebis xarjebs, raTa
Semcirdes sawarmoo xarjebi. garda amisa, erT saerTo vaWrobis ganyofilebas gaaqvs
maTi produqcia supermarketebSi gasayidad da orive produqtis transportireba xdeba
erTi da imave sadistribucio sistemis gamoyenebiT. resursebis gaziareba orive
ganyofilebas aZlevs saSualebas Seamciron TavianTi xarjebi, Sedegad ki maT SeuZliaT
konkurentebze ufro naklebi fasebi daadon Tavian produqtebs da am gziTYmiizidon
momxmareblebi.
aramonaTesave diversifikacia. menejerebi mimarTaven aramonaTesave
diversifikacias
diversifikacias,
kacias rodesac isini axdenen axali warmoebebis wamowyebas an axali
industriuli kompaniebis Sesyidvas, romlebic aranairad ar enaTesavebian organizaciaSi
arsebul romelime bizness an warmoebas. aramonaTesave mravalferovnebis Setanis erTi
mTavari mizezia is, rom zogjer menejerebs SeuZliaT Seisyidon dabali warmadobis
mqone kompania, misTvis gamoiyenon marTvis TavianTi gamocdileba, aamoqmedon am
kompaniebis biznesi da gazardon nayofiereba, yvelaferi es ki Seqmnis Semosavals.
aramonaTesave mravalferovnebis Setanis meore mizezia is, rom sxvadasxva
warmoebis biznesis Sesyidva menejerebs saSualebas aZlevs monawileoba miiRon
sainvesticio strategiaSi, romliTac nawildeba finansuri resursebi ganyofilebebs
Soris, raTa gaizardos finansuri mogeba an ganawildes riski sxvadasxva biznesebs
Soris ise, rogorc calkeuli investorebi iqcevian TavianT kapitalTan dakavSirebiT.
magaliTad, menejerebs SeuZliaT gadaitanonon fondebi mdidari ganyofilebidan
(`mewveli Zroxidan~) axal da imedebis momcem ganyofilebaSi (`varskvlavSi~) da
ganyofilebebs Soris Tanxebis jerovnad gadanawilebiT Seqmnan mogeba. miuxedavad imisa,
rom gasuli saukunis 80-ian wlebSi aramonaTesave diversifikacias popularuli axsna
hqonda, es sainvesticio strategia TandaTanobiT ufro metad iqna gakritikebuli
gasuli saukunis 90-ian wlebSi.
dRes mravali kompania da menejeri uaryofs aramonaTesave diversifikacias,
radgan aSkaraa, rom zedmetma mravalferovnebam SeiZleba Seasustos menejerTa mier
organizaciis ZiriTadi biznesis marTva. menejmentis eqspertebi gamoTqvamen mosazrebas,
rom Tumca aramonaTesave diversifikaciam SeiZleba Tavdapirvelad mogeba moutanos
kompanias, menejerebi zogjer sainvesticio strategias iyeneben TavianTi organizaciis
saqmianobis speqtris zomaze metad gasafarToeblad. am SemTxvevaSi maRali rangis
menejerebs urTuldebaT organizaciis yvela biznesisaTvis Tvalyuris devneba.
menejerebs ar yofniT dro sruli informaciis gadasamuSaveblad, rac saWiroa
TiToeuli ganyofilebis strategiisa da nayofierebis adekvaturad da obieqturad
SefasebisaTvis, xolo organizaciis efeqturoba xSirad zaraldeba. amitom, gasuli
saukunis 90-ian wlebSi mravalferovani biznesis mqone bevrma kompaniam scada
gansxvavebuli danayofebis mocileba. menejerebma gayides danayofebi da organizaciis
resursebis koncentrireba moaxdines TavianT ZiriTad biznesze, yuradReba ki ufro
metad gadaitanes monaTesave diversifikaciaze. gasuli saukunis 90-ian wlebSi Sears-ma

152
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
Camoicila yvela brokeruli firma, sadazRvevo kompania da uZravi qonebis biznesi, rac
ki SeiZina 80-ian wlebSi, raTa Zalebis koncentrireba moexdina Tavis ZiriTad
saqmianobaze, sacalo vaWrobaze da gadarCeniliyo Wal-Mart-Tan da Target-Tan
konkurentul brZolaSi.

saerTaSoriso
saerTaSoriso bazarze gasvla
mravalferovnebis Setanis dagegmva Sesabamis doneze TiTqosda ar aris Zneli
gadasawyveti, magram korporaciuli donis menejerebma aseve unda miiRon gadawyvetileba
saerTaSoriso konkurenciaSi monawileobis miRebis Sesaxeb. erTi ZiriTadi sakiTxi
dgeba erTze met erovnul bazarze gasuli nebismieri organizaciis menejeris winaSe: ra
doneze unda moaxdinos organizaciam Tavisi produqtebis Tvisebebis da marketinguli
kampaniis morgeba sxvadasxva erovnul pirobebze?
Tu menejerebi gadawyveten, rom maTma organizaciam erTi da igive
strandartizebuli produqti unda gayidos TiToeul erovnul bazarze, sadac Tavisi
sabazro wili aqvs, da gamoiyenos erTi da igive sabazro midgoma, isini moqmedeben
globaluri strategiiT. aseTi kompaniebi Zalian mcired, an saerTod ar axdenen
sxvadasxva qveynis momxmareblis specifikur moTxovnilebebze morgebas, magram Tuki
menejerebi gadawyveten produqtisa da sabazro strategiebis morgebas konkretul
erovnul pirobebTan, isini axorcieleben adgilobriv pirobebze morgebis strategias.
Matsushita tradiciulad misdevs globalur strategias da yidis erTsa da imave
ZiriTad televizorebsa da videomagnitofonebs yovel bazarze, sadac ki awarmoebs
bizness da xSirad iyenebs erTsa da imave sabazro midgomebs. Unilever-i, evropuli
sakvebi produqtebisa da sayofacxovrebo nivTebis mwarmoebeli kompania, irCevs
adgilobriv pirobebze morgebis strategias. ase rom, germaneli momxmareblisaTvis
Unilever-is germanuli ganyofileba yidis sxva produqtebs da iyenebs sxva sabazro
midgomas, vidre misi CrdiloeT amerikuli ganyofileba. Gillete-is menejerebma SeimuSaves
strategia, romelSic Tavmoyrilia orive saerTaSoriso strategiis saukeTeso
elementebi, romelic naxsenebia qvemoT rubrikaSi `marTva globalur doneze~.

marTva globalur doneze

GILLETTE–is axali saerTaSoriso strategia

Gillete, samarTeblebis cnobili mwarmoebeli, Tavidanve globaluri kompania iyo.


menejerebma maleve SeamCnies produqtis sazRvargareT gayidvis upiratesobebi. 2000
wlisaTvis Gillete-is Semosavlis 60 procenti globaluri vaWrobidan Semodioda da
mosalodnelia am procentuli maCveneblis gazrda. Gillete-is strategia sakmaod
ucvleli rCeboda wlebis ganmavlobaSi: samarTeblis mzardi bazris mqone axali ucxo
qveynis povna, strategiuli aliansis damyareba samarTeblis mwarmoebel adgilobriv
organizaciasTan da sakontrolo paketis daufleba, farTomasStabiani savaWro kompaniis
investireba, Semdeg ki Tanamedrove qarxnis aSeneba samarTeblisa da sxva produqtebis
sawarmoeblad adgilobrivi bazrisaTvis.
rodesac Gillete ruseTSi Sevida sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg, man iq vaWrobis
gazrdis udidesi SesaZleblobebi dainaxa. man Camoayaliba erToblivi sawarmo
adgilobriv kompaniasTan, koncern `Ленинец”-Tan erTad, romelic amzadebda
samarTeblebs, romlebic cnobilia saxeliT `sputniki”. Semdeg am bazidan Jiletma
daiwyo Tavisi sakuTari samarTeblebis importireba ruseTSi. rodesac vaWroba mkveTrad

153
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
gaizarda, man gadawyvita ufro meti produqti SemoeTavazebina am bazarze da aaSena
axali qarxana peterburgSi.
dResdReobiT Gillete amuSavebs 54 qarxanas 20-ze met qveyanaSi. igi aarsebs Tavis
qarxnebs qveynebSi, sadac dabalia muSaxelisa da sxva fasebi, Semdeg ki anawilebs da
bazarze gaaqvs Tavisi produqcia msoflios am regionis qveynebSi. amrigad, igi
moqmedebs globaluri strategiiT. amasTan, Gillete-s samecniero-kvleviTi samuSaoebi
xorcieldeba SeerTebul StatebSi. axali samarTeblis ganviTarebis Semdeg igi ucxour
qarxnebs aRWuravs misi warmoebis saSualebebiT da warmoebas daiwyebs maSin, rodesac
gadawyvets, rom adgilobrivi momxmareblebi mzad arian SeiZinon axali produqti. ase
magaliTad, Gillete-is uaxlesi samarTebeli SeiZleba ucxo qveyanaSi amerikis StatebSi
bazarze gamoCenidan wlebis mere iqnes Setanili. amgvarad, Gillete usadagebs mis mier
SemoTavazebul produqts sxvadasxva qveyanaSi arsebul moTxovnilebebs da aseve irCevs
adgilobriv pirobebze morgebis strategias. am saerTaSoriso strategiis gamoyenebiT,
Jiletma miaRwia dabal fasebs, igi kvlav zrdis Tavisi nawarmis mravalferovnebas da
axamebs mis produqcias msoflios TiToeul qveyanaSi an regionSi arsebul
moTxovnilebebTan. es strategia sakmaod efeqturi aRmoCnda Gillete-isaTvis. 2001 wels
Gillete-is Tavmjdomarem da prezidentma, jeims kiltsma ganacxada, rom `Znelad Tu
moiZebneba samomxmareblo produqtebis mwarmoebeli kompania, romelsac ufro Zlieri
globaluri marka aqvs, vidre Gillete-s. mjera, rom udidesi SesaZlebloba arsebobs
Gillete-is globaluri markis potencialis maqsimalurad gasazrdelad, misi produqciis
misadagebis gziT sxvadasxva qveyanaSi arsebul moTxovnilebebTan.”

vertikaluri integracia

rodesac organizacia warmatebulia Tavis biznesSi, menejerebi xSirad xedaven


axal SesaZleblobebs mogebis misaRebad, sakuTari sawarmoo saSualebebis warmoebiT an
sakuTari produqciis ganawilebiT da gayidviT. magaliTad, E. & J. Gallo Winery kompania
mixvda, rom maT SeeZloT xarjebis daweva, Tuki Rvinis boTlebs TviTon awarmoebdnen
da ar iyididnen maT minis taris mwarmoebeli kompaniisagan. amitom, Gallo-m axali
danayofi Camoayaliba boTlebis warmoebisaTvis.
vertikaluri integracia aris korporaciuli donis strategia, romlis
saSualebiTac organizacia erTveba Tavisive sakuTari sawarmoo saSualebebis warmoebaSi
(Seqceuli vertikaluri integracia) an Tavisi produqciis distribuciisa da gayidvis
procesSi (pirdapiri vertikaluri integracia). foladis mwarmoebeli kompania,
romelic rkinis madans iRebs Tavisive rkinis maRaroebidan, CarTulia Seqceul
vertikalur integraciaSi. personaluri kompiuterebis kompania, romelic Tavis
kompiuterebs yidis amave kompaniis sakuTrebaSi myofi sadistribucio saSualebebis
gamoyenebiT, rogorc amas akeTebda Tandi Tavisive Radio Shack-is maRaziebis saSualebiT,
CarTulia pirdapir vertikalur integraciaSi.
ZiriTadi mizezi imisa, ratom irCeven menejerebi vertikalur integracias aris
is, rom igi maT saSualebas aZlevs TavianTi produqti ufro faseuli gaxadon imiT,
rom igi iyos specialuri an unikaluri, an Seamciron misi warmoebis xarjebi.
magaliTad, Coca-Cola-m da PepsiCo-m, pirdapiri vertikaluri integraciis SemTxvevaSi,
safirmo markis mimarT momxmareblis interesis Sesaqmnelad da sxvadasxva saxis
mimzidveli formebis raodenobis gasazrdelad, gadawyvites SeesyidaT TavianTi
boTlebis ZiriTadi mwarmoeblebi, raTa gaezardaT kontroli vaWrobaze da wina planze
wamoewiaT is Zalisxmeva, rac adre boTlebis mwarmoeblebis kontrolis qveS iyo.
pirdapiri vertikaluri integraciis magaliTad SegviZlia davasaxeloT Matsushita-s
gadawyvetileba, gaexsna kompaniis sakuTrebaSi myofi maRaziebi Tavisi Panasonic da JVC

154
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
produqtebis gasayidad da am gziT SeenarCunebina mogeba, romelsac, sxvagvarad,
waiRebdnen damoukidebeli sacalo movaWreebi.
Tumca vertikalur integracias SeuZlia daexmaros organizacias swraf zrdaSi,
igi SeiZleba problemad iqces, rodesac garemoSi arsebuli Zalebi xels uSlian
organizaciis strategiebs da menejerebisaTvis aucilebeli xdeba reorganizaciis an
xarjebis Semcirebis Catareba. vertikalurma integraciam SeiZleba Seamciros
organizaciis moqniloba cvalebadi garemo pirobebis mimarT. magaliTad, IBM Cveulebriv
awarmoebda Tavisi sakuTari komponentebis umetes nawils universaluri
kompiuterebisaTvis. am strategias azri hqonda gasuli saukunis 70-ian wlebSi, magram
igi ZiriTad dabrkolebad iqca 90-ian wlebSi _ swrafad cvalebadi kompiuteruli
industriis pirobebSi. personaluri kompiuterebis organizaciuli qselebis gamoCena
niSnavda universalur kompiuterebze moTxovnilebis gaqrobas. rogorc ki moTxovnileba
daeca, IBM-i problemebis winaSe aRmoCnda ara mxolod universaluri kompiuteris
awyobasTan, aramed mis komponentebTan dakavSirebiTac. am warmoebis daxurva IBM-s
5 miliardi dolari daujda.
maikl porterma Camoayaliba Teoria imis Sesaxeb, rogor isaxaven menejerebi
strategias biznesis doneze da adgenen gegmas konkurentunarianobis asamaRleblad
industriis konkretul bazarze. porteris Tanaxmad, menejerebma arCevani unda gaakeTon
organizaciis mogebis gazrdis or ZiriTad gzas Soris, esenia: produqtis
diferencireba (sxvisgan gansxvaveba) Rirebulebis damatebiT, an warmoebis xarjebis
Semcireba. porteri aseve amtkicebs, rom menejerebma unda gaakeTon arCevani, ras unda
emsaxuron – mTlian bazars Tu mxolod erT segments an bazris nawils. amiT
menejerebi arCevans akeTeben biznesis donis oTx strategias Soris, esenia: fasebis
Semcireba, diferencireba, fasebis fokusirebuli Semcireba, an fokusirebuli
diferencireba (ix. cxrili 6.2).
dabali fasis strategiiT menejerebi cdiloben aamaRlon konkurentuna-
rianoba organizaciis yvela ganyofilebis an funqciebis Zalisxmevis iqiT mimarTviT,
rom miaRwion fasebis dawevas konkurentebis fasebze qvemoT. am strategiis
ganxorcieleba, magaliTad, warmoebis menejerebisagan moiTxovs axali gzebis gamonaxvas
warmoebis xarjebis Sesamcireblad, igi samecniero-kvleviTi menejerebisagan moiTxovs
yuradRebis koncentrirebas axali produqtebis ganviTarebaze, romelTa warmoeba ufro
iafi dajdeba, xolo vaWrobis menejerebs moeTxovebaT SedarebiT iafi saSualebebis
gamonaxva momxmareblebis mosazidad. porteris Tanaxmad, organizacias, romelic irCevs
dabali fasis strategias, SeuZlia gayidos produqti Tavis konkurentze ufro dabal
fasad da mainc naxos mogeba, warmoebis Rirebulebis Semcirebidan gamomdinare. amrigad,
organizacia, romelic irCevs dabali fasis strategias, imedebs amyarebs
konkurentunarianobis gazrdaze dabali fasebis wyalobiT. magaliTad, BIC-i
axorcielebs fasebis dawevis strategias; igi momxmarebels sTavazobs samarTebels
Gillett-ze ufro iafad, xolo misi burTuliani kalmistrebi ufro iafia, vidre Cross-is
an Waterford-is mier SemoTavazebuli.

cxrili 6.2 porteris strategiebi biznesis doneze

momsaxure sabazro segmentebis raodenoba


strategia bevri mcire raodenoba
fasebis Semcireba X
Fasebis fokusirebuli Semcireba X
gamorCeviToba X
fokusirebuli gamorCeviToba X

155
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
diferencirebis strategia gulisxmobs konkurentunarianobis gazrdas,
organizaciis yvela ganyofilebisa da funqciebis saerTo Zalisxmevis mimarTviT iqiT,
rom moxdes organizaciis produqtebis gamorCeva (gansxvavebuloba) misi konkurentebis
produqtebisagan erTi an meti mniSvnelovani maxasiaTebliT, rogoricaa produqtis
dizaini, xarisxi da damatebiTi momsaxureba. xSirad gansxvavebuli da unikaluri
produqtis warmoeba jdeba Zviri. magaliTad, es strategia xSirad moiTxovs
menejerebisagan xarjebis gazrdas produqtis dizainisaTvis an samecniero-kvleviTi
samuSaoebis Casatareblad, raTa produqti gamorCeuli iyos, Sedegad ki izrdeba misi
fasi. organizaciebs, romlebic warmatebiT iyeneben gamorCeviTobis strategias, unda
SeeZloT damatebiTi fasis dadeba TavianT produqtebze. Cveulebriv, es fasi gacilebiT
aRemateba fasebis Semcirebis strategiis mqone organizaciebis mier SemoTavazebuli
nawarmis fasebs. damatebiTi fasi gamorCeviTobis strategiis mqone organizaciebs
saSualebas aZlevs amoiRon warmoebaze gaweuli zedmeti danaxarjebi. Coca-Cola, PepsiCo
da Procter & Gamble warmoadgenen cnobil kompaniebs, romelTac arCeuli aqvT
diferencirebis strategia. isini uamrav Tanxas xarjaven reklamebSi, raTa gamoarCion
sakuTari produqcia da Seuqmnan mas unikaluri imiji.

fasebis fokusirebuli Semcirebisa da fokusirebuli


diferencirebis strategiebi
fasebis Semcirebis, iseve rogorc diferencirebis strategiis mizania
konkretuli bazris segmentebis umetesobis momsaxureba, rogoricaa manqanebisa da
kompiuterebis bazari. porteri asaxelebs biznesis donis or sxva strategias, romelTa
mizania emsaxuron momxmareblis moTxovnilebebs mxolod erT an mcire raodenobis
savaWro segmentSi.
menejerebi, romlebic axorcieleben fasebis fokusirebuli Semcirebis
strategias, emsaxurebian mTliani bazris mxolod erT an ramdenime segments da
cdiloben yvelaze dabali fasebi hqondeT am segmentebSi. Cott Corporation-i aris
msoflio lideri samarko niSnebis mqone ualkoholo gaziani sasmelebiT mommaragebeli
sacalo movaWre. kanadaSi, SeerTebul Statebsa da inglisSi ganlagebuli sawarmoo
saSualebebiT Cott awarmoebs, fuTavs da distribucias ukeTebs farTo asortimentis sa-
calo vaWrobis samarko niSnis mqone sasmelebs sasursaTo maRaziebSi, masobriv savaWro
centrebSi, Cveulebriv maRaziebSi da saafTiaqo qselebSi. magaliTad, Wal-Mart-is yvela
gaziani sasmeli, romelic iyideba Sam’s-is samarko niSniT, damzadebulia Cott-is mier.
amasTan unda aRiniSnos, rom ramdenadac igi msoflioSi samarko niSnis mqone gaziani
sasmelebis udidesi mommaragebelia, igi orientirebulia fasebis dawevis strategiaze.
Cott arc ki cdilobs konkurencia gauwios Coca-Cola-s da PepsiCo-s. rogorc adre
aRvniSneT, maT gansxvavebuli strategiebi aqvT arCeuli da maTi samarko sasmelebi
dominireben ualkoholo sasmelebis globalur bazarze.
amisagan gansxvavebiT, menejerebi, romlebmac airCies fokusirebuli
diferencirebis strategia,
strategia emsaxurebian mTeli bazris mxolod erT an ramdenime
segments da cdiloben organizacia yvelaze gamorCeuli iyos am segmentSi. BMW-m
airCia fokusirebuli diferencirebis strategia da awarmoebs avtomobilebs
eqskluziurad mdidari klientebisaTvis. amis sawinaaRmdegod Toyota awarmoebs
avtomobilebs yvelanairi moTxovnilebis momxmareblebisaTvis da monawileobs
avtomobilebis bazris TiTqmis yvela segmentSi, dawyebuli ZiriTadi satransporto
saSualebebiT (Toyota Echo), gagrZelebuli Sualeduri bazriT (Toyota Camry) da
damTavrebuli maRalSemosavliani klientebis bazriT (Lexus).

156
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
rogorc magaliTebidan Cans, kompaniebi axorcieleben fokusirebul strategias da
arCevans akeTeben garkveul specializaciaze, riTac orientirebulni arian an
konkretul momxmarebelze (magaliTad, bavSvebze an mdidar sazogadoebaze), an garkveul
geografiul regionSi mcxovreb momxmareblebze (mag., aRmosavleT an dasavleT napirebis
mcxovrebi momxmareblebi).

strategiebis Camoyalibeba funqcionalur doneze


funqcionaluri donis strategia aris samoqmedo gegma organizaciebis
ganyofilebebisaTvis mogebis miRebis SesaZleblobebis gasaumjobeseblad. RonisZiebebSi
gaTvaliswinebulia, rom calkeuli ganyofilebebis (rogoricaa warmoeba da marketingi)
menejerebs SeuZliaT gamoiyenon damatebiTi Rirebuleba organizaciis saqonelsa da
momsaxurebaze da am gziT gazardon momxmarebelTaTvis gankuTvnili saqonlis
Rirebuleba. fasi, romlis gadasaxdeladac mzad arian momxmareblebi, miuTiTebs,
ramdenad Rirebulia maTTvis organizaciis produqtebi. rac ufro metad afaseben
momxmareblebi produqts, miT ufro meti survili aqvT gadaixadon masSi.
arsebobs ori gza, romelTa mixedviTac ganyofilebebs SeuZliT daadon
damatebiTi Rirebuleba organizaciis produqts:
1. ganyofilebebs SeuZliaT ise dawion fasebi damatebiTi Rirebulebis dadebis
dros, rom organizaciam SeZlos momxmareblebis mizidva misi konkurentebis
fasebze ufro dabali fasebiT.
2. ganyofilebis menejerebma SeiZleba gamonaxon gzebi TavianTi produqtis
gamosarCevad sxva organizaciebis produqtebisagan da Sesabamisad produqts
damatebiTi Rirebuleba daadon.
Tu momxmareblisaTvis organizaciis produqti misi konkurentebis produqtze
Rirebuli aRmoCndeba, maT SeiZleba siamovnebiT gadaixadon masSi damatebiTi fasi. ase
rom, garkveuli Sesabamisoba unda arsebobdes finansur da biznesis doneebis
strategiebs Soris, Tuki organizacia apirebs Tavisi misiisa da miznis ganxorcielebas,
romlis mixedviTac igi maqsimalurad Rirebul nawarms awvdis momxmarebels. rac ufro
metadaa urTierTSeTanxmebuli finansuri da biznesis donis strategiebi, miT metia
organizaciis konkurentunarianoba – misi unari, miizidos momxmarebeli da miiRos
Semosavlebi maTi meSveobiT.
TiToeul saorganizacio funqcias mniSvnelovani roli akisria fasebis Semcirebis
an produqtebze damatebiTi fasebis dadebis procesSi (ix. cxrili 6.3). warmoebis dros
SeiZleba gamoinaxos xarjebis Semcirebis gzebi, an gaizardis warmoebis xarjebi
gamorCeuli xarisxis produqtis damzadebis mizniT. marketinguli, savaWro da gayidvis
Semdeg momsaxureba da mxardaWera SeiZleba dakavSirebuli iyos damatebiT
RirebulebasTan, magaliTad, momxmareblebSi safirmo niSnisadmi erTgulebis miRweva
(rogorc es Coca-Cola-m da PepsiCo-m gaakeTes ualkoholo sasmelebis industriaSi) da
ufro efeqturi gzebis gamonaxva momxmareblebis misazidad. adamianuri resursebis
menejments SeuZlia sawarmoo xarjebis Semcireba maRalnayofieri muSaxelis
daqiravebiTa da gavarjiSebiT. kvlevisa da ganviTarebis funqciam SeiZleba dawios
warmoebis xarjebi warmoebis procesis ganviTarebiTa da misi efeqturobis gazrdiT.
msgavsad amisa, kvlevisa da ganviTarebis ganyofilebam SeiZleba Seqmnas axali da
gaaumjobesos arsebuli produqtebi, riTac momxmarebels SesTavazebs maTTvis ufro
metad Rirebul nawarms. menejerebs SeuZliaT Seamciron warmoebis xarjebi da TavianT
produqts daadon damatebiTi Rirebuleba, maTi efeqturi xelmZRvanelobisa da mTeli
organizaciis koordinirebis procesSi (ix. me-10 Tavi)

157
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
cxrili 6.3 rogoraa SesaZlebeli fasebis daweva da Rirebulebis Seqmna funqcionalur
doneze an damatebiTi Rirebulebis dadeba konk
konkurentunarianobis
urentunarianobis Sesaqmnelad.

warmoebis Rirebulebis Semcirebis damatebiTi Rirebulebis dadebis


Rirebulebis Seqmnis funqcia gzebi (dabali Rirebulebis gzebi (gamorCeviTobis
upiratesoba) upiratesobebi)
• axali momxmareblebis povna • samarko niSnis reklamireba
• dabalfasiani sareklamo da misi popularobis amaRleba
meTodebis gamonaxva • momxmareblis
• inventaris droulad moTxovnilebaze morgebuli
gamoyeneba produqtebi
sistemuri/kompiuterulad • grZelvadiani
uzrunvelyofili sawyobi urTierTobebis damyareba
• grZelvadiani urTierTobebis mommarageblebTan maRalxarisxiani
vaWroba da marketingi damyareba mommarageblebTan da sawarmoo saSualebebis
masalebis menejmenti momxmareblebTan uzrunvelsayofad
kvleva da ganviTareba • danadgarebisa da • momxmareblisaTvis
warmoeba aRWurvilobis efeqturobis saqonlis miwodebis drois
adamianuri resursebi gaumjobeseba Semcireba
menejmenti • SedarebiT iafi produqtebis • axali produqtebis Seqmna
Seqmna • arsebuli produqtebis
• warmoebis Rirebulebis gaumjobeseba
SemcirebisaTvis saWiro unarebis • produqtis xarisxisa da
gamomuSaveba saimedoobis gazrda
• dabneulobisa da absentizmis • maRalkvalificirebuli
Semcireba kadrebis daqiraveba
• kadrebis kvalifikaciis • inovaciuri saswavlo
amaRleba programebis SemuSaveba

damatebiTi Rirebulebis dadebis an warmoebis Rirebulebis Semcirebis mcdelobis


dros yvela funqcionalur menejers unda hqondes Semdegi oTxi mizani:

1. maqsimaluri yairaTianobis miRweva. yairaTianoba aris im materialur-


teqnikuri danaxarjebis sazomi, romelic saWiroa garkveuli raodenobis
produqtis dasamzadeblad. rac ufro naklebia mocemuli produqtis
sawarmoo xarjebi, miT ufro metia warmoebis yairaTianoba da naklebia
produqtebis TviTRirebuleba. magaliTad, 1990 wels saSualo donis iaponur
saavtomobilo kompanias 16.8 muSaxeli-saaTi dasWirda manqanis asawyobad,
maSin, rodesac saSualo donis amerikul kompanias dasWirda 25.1 muSaxeli-
saaTi. im droisaTvis iaponuri kompaniebis warmoeba yvelaze yairaTiani iyo
da ufro dabali fasebi hqonda, amerikul konkurentebTan SedarebiT. 2000
wlisaTvis amerikulma kompaniebma danerges warmoebis ufro yairaTiani
meTodebi da mniSvnelovnad Seamcires es sxvaoba; Tumca iaponur xarisxTan
gatoleba ufro rTuli saqme iyo.

2. maqsimaluri xarisxis miRweva. xarisxSi igulisxmeba saqonlisa da


momsaxurebis warmoeba, romelTa ndobac SeiZleba – isini akeTeben im saqmes,
risTvisac arian gamiznulni da amas kargad asruleben. maRalxarisxiani
produqtebis warmoeba organizaciis produqtebs uqmnis kargi samarko niSnis
reputacias. Tavis mxriv, reputaciis gazrda organizacias fasebis momatebis
saSualebas aZlevs. saavtomobilo industriaSi Toyota-s aqvs ara mxolod
warmoebis yairaTianobaze damyarebuli dabali RirebulebiT gamowveuli upi-
ratesoba amerikul da evropul konkurentebTan SedarebiT, aramed Toyota-s
produqtebis maRali xarisxi aseve saSualebas aZlevs kompanias miiRos ufro

158
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
meti mogeba, radgan momxmarebels aqvs survili gadaixados meti misi
manqanebis SesaZenad.

3. maqsimaluri inovaciis miRweva. organizaciis muSaobis procesTan an mis


saqonelTan da momsaxurebasTan dakavSirebuli nebismieri siaxle an ganaxleba
aris inovaciis Sedegi. inovaciis Sedegad miiRweva produqtebis, warmoebis
procesebis, menejmentis sistemebis, organizaciuli struqturebis da
organizaciis mier SemuSavebuli strategiebis gaumjobeseba. warmatebuli
inovacia organizacias garkveul unikalurobas aniWebs, rac mis konkurentebs
ar gaaCniaT. am unikalurobam SeiZleba gazardos damatebiTi Rirebuleba da
saSualeba misces organizacias gamoirCes misi konkurentebisagan, iseve,
rogorc miizidos momxmareblebi, romlebic damatebiT safasurs gadaixdian
mis produqtSi. magaliTad, Toyota mravali mniSvnelovani inovaciis pioneri
iyo manqanaTwarmoebis dargSi da am inovaciebma misca saSualeba Toyota-s,
mieRwia udidesi nayofierebisaTvis da umaRlesi xarisxisaTvis, ramac
safuZveli Seuqmna Toyota-s konkurentunarianobas.

4. momxmareblis moTxovnebze maqsimaluri reagirebis miRweva. organizacia,


romelic pasuxismgebelia momxmareblebis winaSe, cdilobs gaiTvaliswinos
maTi saWiroebebi da aZlevs maT zustad imas, rac surT. organizacia,
romelic mis konkurentebze ukeT epyroba momxmareblebs, qmnis Rirebul
momsaxurebas, risTvisac momxmareblebs SeiZleba gauCndeT metis gadaxdis
survili.

maqsimaluri yairaTianobis, xarisxis, inovaciisa da momxmareblis moTxovnebze


reagirebis misaRwevad saWiroa menejmentis iseTi mravali danergili meTodis miReba da
gamoyeneba, rogoricaa xarisxis sruli menejmenti, warmoebis moqnili sistemebi,
„zustad grafikis mixedviT“ miwodeba, avtonomiuri samuSao jgufebi,
mravalprofiliani specialistebis jgufebi, procesis modernizacia da mosamsaxure
personalisaTvis uflebebis miniWeba. funqcionaluri donis menejerebis
pasuxismgeblobaSi Sedis saWiro meTodebis dadgena da funqcionaluri donis gegmis
SemuSaveba, romelic Seicavs maTi ganviTarebisaTvis aucilebel strategiebs. Cven
vrclad ganvixilavT am meTodebs me-14 TavSi, sadac yuradRebas vamaxvilebT
operaciebisa da procesebis menejmentze. umTavresi ram, rac aq unda gvaxsovdes, aris
is, rom yvela es meTodi organizacias exmareba Tavis konkurentunarianobis amaRlebaSi,
zogierTi sawarmoo xarjebis SemcirebiT an damatebiTi Rirebulebis dadebis gziT, rac
konkurentebis mier SemoTavazebulze ukeT unda iyos gakeTebuli.

dagegmva, strategiebis ganxorcieleba da cvlilebebi


organizaciis misiisa da miznebis misaRwevad saWiro Sesabamisi strategiis
Camoyalibebis Semdeg menejerebma unda moaxerxon am strategiebis amoqmedeba da
organizaciaSi cvlilebebis Setana. strategiis ganxorcieleba xuT etapad mimdinareobs:
1. ganxorcielebaze pasuxismgeblobebis gadanawileba Sesabamis pirebze da
jgufebze;
2. cvlilebebis Setanis detaluri gegmebis Sedgena, sadac aRwerilia
strategiis ganxorcielebis gzebi;

159
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
3. ganxorcielebis droiTi grafikis SemoReba, sadac mocemulia zusti,
Sefasebadi miznebi, romlebic ukavSirdeba cvlilebebis Sesatani gegmis
ganxorcielebas;
4. Sesabamisi resursebis ganawileba pasuxismgebel pirebsa da jgufebze;
5. pasuxismgeblobebis gadanawileba calkeul pirebsa da jgufebze _
korporaciis, ganyofilebis da funqcionaluri miznebis misaRwevad.

imis magaliTad, Tu rogor muSaobs strategiis ganxorcielebis procesi


organizaciuli cvlilebebis Setanis dros, ganvixiloT Citibank-is SemTxveva, romelic
erT-erT udides finansur dawesebulebas warmoadgens SeerTebul StatebSi. Citibank-is
Zlieri da susti mxareebis SWOT-analizis dros, menejerebma organizacias aRmouCines
momxmareblebis mimarT susti pasuxismgeblobis arseboba da inovaciebis deficiti, rac
ZiriTad sisustes warmoadgenda. momxmareblebi, romlebic iZulebulni arian rigSi
moicadon, an romlebic ramdenime dRis ganmavlobaSi elodebian pasuxs TavianTi sabanko
informaciis miRebasTan dakavSirebiT, ar arian dakmayofilebuli klientebi.
am sisusteebis gamosasworeblad, Citibank-is menejerebma gadawyvites SeecvalaT
bankis klientebis momsaxurebis procesi, raTa gazrdiliyo efeqturoba da
daCqarebuliyo klientebisaTvis pasuxis gacemis procesi. am cvlilebis
ganxorcielebasTan erTad, moxda yvela donis menejeris Secvla. TiToeul doneze
menejerebs moeTxovebodaT gegmis Sedgena imasTan dakavSirebiT, rogor unda
ganxorcielebuliyo cvlilebebi.
bankisaTvis SemuSavda gegma, romlis mixedviTac unda momxdariyo sakuTari
personalis mcire jgufis treningi im cvlilebebis ganxorcielebaSi, rac ufro
kvalificiurs gaxdida momxmareblebis momsaxurebas da es jgufi gamoyenebuli iqneboda
cvlilebebis gasakontroleblad. gegmaSi aseve Sedioda formaluri procesebis aRwera
organizaciis farglebSi cvlilebebis Setanis SesaZleblobebis Taobaze da imis
dasadgenad, Tu klientebis momsaxurebasTan dakavSirebuli romeli problemisaTvis unda
mieqcia jgufs pirvel rigSi yuradReba. Sedga detaluri droiTi ganrigi; masSi
Setanili iyo cvlilebebis ganxorcielebis sakontrolo jgufis dazustebisa da
momzadebis vadebi SesaZlo cvlilebebis dasadgenad, prioritetuli SesaZleblobebis
gamosavlenad da procesebis dasawyebad. pasuxismgebel pirebs daakisres biujetis
Sedgena, sadac warmodgenili iqneboda proeqtis gansaxorcieleblad saWiro finansuri
resursebi. dabolos, mTavarma menejmentma pasuxismgebel pirebs acnoba, rom isini
pasuxismgebelni iyvnen droiTi ganrigis dacvaze, romelic ukavSirdeboda cvlilebebis
Setanis gegmisa da strategiuli cvlilebebis ganxorcielebis saerTo Zalisxmevas.
rogorc Citibank-is magaliTi gviCvenebs, dagegmvis procesi mohyveba strategiebis
Camoyalibebas; igi aseve moicavs organizaciuli cvlilebebis gansaxorcieleblad
saWiro RonisZiebebs da moqmedebaSi mohyavs strategia. unda aRiniSnos, rom strategiis
ganxorcielebis gegma SeiZleba moicavdes radikalur struqturul cvlilebebs
organizaciul da mmarTvelobis sistemebSi, iseve, rogorc organizaciis kulturis
Secvlis Sesaxeb programis damtkicebas. es is sakiTxebia, romlebsac Semdeg or TavSi
ganvixilavT.

Sejameba da mokle mimoxilva


dagegmva. dagegmvis procesi Sedgeba sami etapisagan: (1) organizaciis misiisa da
misi ZiriTadi miznebis gansazRvra, (2) strategiis Camoyalibeba; (3) strategiis
ganxorcieleba. menejerebi mimarTaven dagegmvas, raTa dazustdes da SeirCes
organizaciis Sesabamisi miznebi da moqmedebis mimarTulebebi da, amasTanave, gadawydes,

160
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
ra cvlilebebi unda ganicados organizaciam am miznebis misaRwevad. kargad Sedgenili
gegma aadvilebs organizaciis miznebis ganxorcielebas, aZlevs organizacias imis
SegrZnebas, rom mas aqvs mimarTuleba da mizani, axdens organizaciis ganyofilebebisa da
sxvadasxva funqciebis koordinirebas, akontrolebs menejerebs, romelTac akisrebs
konkretuli miznebis SesrulebasTan dakavSirebul pasuxismgeblobas. did
organizaciebSi dagegmva sam doneze mimdinareobs, esenia: korporaciis, biznesis an
ganyofilebis, funqcionaluri an departamentis doneebi. grZelvadian gegmebs aqvT
minimum xuTwliani droiTi horizonti; saSualo gegmebi erTidan xuT wlamde
ganisazRvreba; xolo moklevadiani gegmebis xangrZlivoba erT wels ar aRemateba.
misiisa da miznebis gansazRra da strategiis Camoyalibeba.
organizaciis misiis gansazRvra menejerebisagan moiTxovs organizaciis biznesis
dazustebas da ZiriTadi miznebis formulirebas. strategiis Camosayalibeblad
menejerebi atareben SWOT analizs, Semdeg ki irCeven Sesaferis strategiebs
korporaciis, biznesisa da funqcionalur doneebze. korporaciul doneze organizacia
iyenebs iseT strategiebs, rogoricaa koncentrireba erTaderT biznesze, diversifikacia,
saerTaSoriso arealze gafarToeba da vertikaluri integracia, rac xels uwyobs
momxmareblisaTvis SemoTavazebuli saqonlisa da momsaxurebis mniSvnelobis gazrdas.
biznesis doneze, menejerebi pasuxismgebelni arian dabali fasis an diferenciaciis
strategiis ganxorcielebaze, mTliani bazrisaTvis an misi konkretuli segmentisaTvis.
funqcionalur doneze, ganyofilebis menejerebi cdiloben ganaviTaron da gamoiyenon
TavianTi kvalifikacia, raTa daexmaron organizacias, Seqmnas damatebiTi Rirebuleba
diferenciaciis gziT an Seamciros sawarmoo xarjebi.
strategiis ganxorcieleba da organizaciaSi cvlilebebis Setana.
strategiis ganxorcieleba menejerebisagan moiTxovs pasuxismgeblobebis gadanawilebas
calkeul pirebsa da jgufebze; Sesatani cvlilebebis detaluri gegmis Sedgenas,
romelSic mocemulia, rogor unda moxdes strategiis ganxorcieleba; droSi gawerili
ganrigis Sedgenas gansaxorcielebeli cvlilebebisaTvis, romelSic miTiTebulia am
cvlilebebTan dakavSirebuli zusti, gazomvadi miznebi; Sesabamisi resursebis
gadanawilebas pasuxismgebel pirebsa da jgufebze; calkeuli pirebisa da jgufebisagan
angariSis moTxovnas cvlilebebis gegmis Sesrulebasa da miznebis miRwevasTan
dakavSirebiT.

161
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

Tavi meSvide
organizeba: organizaciuli struqturis Camoyalibeba
Camoyalibeba

swavlebis amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:

• im faqtorebis gansazRvras, romlebic zegavlenas axdens menejerTa mier


organizaciuli struqturis arCevaze;
• axsnaT, rogor ajgufeben menejerebi amocanebs davalebebad, romlebic stimulis
mimcemi da misaRebia TanamSromlebisaTvis;
• aRweroT organizaciuli struqturebis tipebi,
tipebi romelTa Camoyalibebac SeuZliaT
menejerebs da axsnaT, ratom aniWeben isini upiratesobas erT romelime
struqturas;
• axsnaT, ratom arsebobs Zalauflebis centralizebisa da decentralizebis
decentralizebis
saWiroeba;
• axsnaT, ratom aris organizaciis zrdis kvaldakval menejerebis mxridan
davalebebis, funqciebisa da ganyofilebebis koordinaciisa da integraciis
aucilebloba;
• axsnaT, ratom iyeneben strategiul aliansebsa da qselur struqturebs
menejerebi, romlebic eZeben Sromis nayofierebisa da efeqturobis gzebs.

menejmenti yoveldRiur rakursSi

Exide-is axali globaluri struqtura


saavtomobilo da samrewvelo akumulatorebis umsxvilesma mwarmoebelma Exide-ma,
me-20 saukunis 90-ian wlebSi didi zarali naxa. Exide-is muSaobis gaumjobesebis
mizniT daqiravebul iqna Chrysler-is yofili mTavari operaciuli direqtori (COO)
robert a. lutci. 2000 wels is mivida im daskvnamde, rom problema gamomdinareobda
Exide-is globaluri saqmianobis organizebis meTodidan. Exide-i organizebuli iyo
geografiuli arealebis mixedviT. 10 regionuli/qveynis organizacia marTavda Exide-is
akumulatorebis warmoebasa da realizacias TavianTi geografiuli arealis farglebSi.
aRniSnuli 10 organizacia moqmedebda damoukideblad da xSirad konkurencias uwevda
erTmaneTs erTi da imave klientebis gamo. Exide-is klientebi – Ford-i da GM-i –
mTel msoflioSi ewevian saqmianobas. Exide-is zogierTi regionuli organizacia
erTmaneTs uwevda konkurencias, raTa gamxdariyo Ford-is ZiriTadi globaluri
momwodebeli, rac xSirad mTavrdeboda erTmaneTis fasebis dagdebiT Ford-is kontraqtis
mosapoveblad da sakuTari organizaciis efeqturobis maqsimalizaciiT.
acnobierebda ra, rom mas unda Seecvala menejerebis aseTi saqmianobis meTodi,
lutcma Caatara Exide-is globaluri ufrosi menejerebis SexvedraTa mTeli seria da
daiTanxma isini struqturis cvlilebis aucileblobaze. lutcis azriT, Exide-s unda
mieRo globaluri produqciis struqtura da moewyo misi saqmianoba msoflio
masStabiT kompaniis mier gakeTebuli da gayiduli batareebis saxeobebis mixedviT.
Camoyalibda globaluri produqtis eqvsi ganyofileba iseTi ZiriTadi sasaqonlo
xazebis irgvliv, rogoric iyo saavtomobilo, qselis, samrewvelo da gamwevi
akumulatorebi. regionuli/qveynis organizaciisaTvis momuSave Exide-is aTasobiT
menejerma daiwyo muSaoba globaluri produqtis rgolisTvis. adgilobrivi bazrisTvis
warmoebisa da realizaciidan isini gadavidnen msoflio bazris momsaxurebaze.

162
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

2001 wlisaTvis Exide-is danakargebi aRikveTa da kompaniam kvlav daiwyo zomieri


mogebis miReba. misi globaluri struqtura gacilebiT racionalurad da efeqturad
muSaobda miuxedavad imisa, rom iseTi problemebi, rogoricaa saproeqto-sakonstruqcio
saqmianobis adgilis moZebna da Rirebulebis damatebis globaluri jaWvis marTva
produqtis ganyofilebebis mixedviT, jer kidev ar iyo gadaWrili. aRniSnuli
cvlilebis Semdeg Exide-is menejerebma gaacnobieres, rom organizebis process ar aqvs
dasasruli. `SemogviareT erT weliwadSi da Tqven ver icnobT aqaurobas~ ase SeiZleba
Sejamdes organizebis maTi axleburi xedva im viTarebaSi, rodesac Exide-i, sxva
kompaniebis msgavsad, umklavdeba dRevandel kompleqsur globalur samyaros.

mimoxilva
Exide-is magaliTi gviCvenebs, rom gamowveva, romlis winaSec dRes mravali
kompania dgas, aris axal, ufro konkurentul globalur garemoSi saqmianobis
warmarTvis saukeTeso gzis gansazRvra. adamianuri da sxva resursebis organizebiTa da
kontroliT maRalmwarmoebluri organizaciebis Sesaqmnelad menejerebma unda
Camoayalibon organizaciuli arqiteqtura, romelic saukeTeso gamoyenebas mouZebnis
resursebs momxmareblisTvis sasurveli saqonlisa da momsaxurebis sawarmoeblad.
organizaciuli arqiteqtura aris organizaciuli struqtura, kontrolis sistemebi da
kultura, romlebic erToblivad gansazRvravs, ramdenad racionalurad da efeqturad
gamoiyeneba organizaciuli resursebi.
aRniSnuli Tavis bolos, Tqven ukve gecodinebaT ara mxolod sxvadasxva
organizaciuli struqturebi, aramed is faqtorebi, romlebic gansazRvravs menejerebis
mier organizaciuli dizainis arCevas. Semdeg, me-8 TavSi, Cven ganvixilavT sakiTxebs,
romlebic ukavSirdeba organizaciis kontrolis sistemebisa da kulturis
Camoyalibebas.

organizaciuli struqturis Seqmna


organizeba aris procesi, romliTac menejerebi ayalibeben saqmiani urTierTobebis
struqturas TanamSromlebs Soris, raTa maT hqondeT organizaciis miznebis
racionalurad da efeqturad Sesrulebis SesaZlebloba. organizaciuli struqtura
aris davalebisa da angariSgebis urTierTobebis formaluri sistema, romelic
organizaciuli miznebis misaRwevad TanamSromlebis mier resursebis gamoyenebis wess
gansazRvravs. organizaciuli dizaini aris procesi, romliTac menejerebi akeTeben
specifikur saorganizacio arCevans davalebebisa da samuSaos urTierTobebis Sesaxeb,
romelic aisaxeba konkretuli saorganizacio struqturis CamoyalibebaSi.
situaciuri midgomis Teoriis (contingency theory) mixedviT, menejerebi qmnian
organizaciul struqturebs im faqtorebze/pirobebze mosargebad, romlebic
gansakuTrebul gavlenas axdenen kompaniaze da iwveven gansakuTrebul gaurkvevlobas.
amdenad, ar arsebobs organizaciis Camoyalibebis erTi saukeTeso gza: dizaini asaxavs
TiToeuli organizaciis specifikur mdgomareobas da mkvlevarebi kamaTobdnen,
sxvadasxva viTarebaSi stabiluri, meqanisturi struqturebi ufro efeqturi da
Sesaferisia, Tu moqnili, organuli struqturebi. menejerebis mier organizaciuli
struqturis tipis Tu organizebis meTodis SerCevis ganmsazRvreli oTxi faqtori
arsebobs: organizaciuli garemos xasiaTi, organizaciis strategiis tipi, organizaciis
mier gamoyenebuli teqnologia, organizaciis adamianuri resursebis Taviseburebebi (ix.
naxazi 7.1).

163
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

naxazi 7.1
faqtorebi, romlebic
gavlenas axdens organizaciul
struqturaze
struqturaze

organizaciuli garemo
zogadad, rac ufro swrafad icvleba garemo da didia gaurkvevloba mis
farglebSi, miT ufro didi problemebis winaSe arian menejerebi mwiri resursebisadmi
daSvebis mopovebis mcdelobisas. am viTarebaSi, gadawyvetilebis miRebis procesisa da
komunikaciis daCqarebis mizniT da resursebis mopovebis procesis gasamartiveblad,
menejerebi akeTeben organizaciul arCevans, romelsac moqnilobis elementi Seaqvs
organizaciis struqturaSi. isini, rogorc wesi, axdenen Zalauflebis
decentralizacias da met uflebamosilebas aZleven dabali rgolis TanamSromlebs
mniSvnelovani operaciuli gadawyvetilebebis misaRebad – aRniSnuli warmoadgens ufro
organul struqturas. amis sapirispirod, Tuki garemo stabiluria, resursebi
xelmisawvdomia da gaurkvevlobis done dabali, maSin resursebis mosapoveblad saWiroa
adamianebsa da funqciebs Soris naklebi koordinacia da komunikacia da menejerebs
SeuZliaT gaakeTon organizaciuli arCevani, romelic met stabilurobasa da
formalobas SesZens organizaciul struqturas. aseT pirobebSi menejerebs urCevniaT
miiRon gadawyvetilebebi uflebamosilebis naTlad gansazRvruli ierarqiis farglebSi
da gamoiyenon yovlismomcveli wesebi da standartuli saoperacio procedurebi
saqmianobis samarTavad – rac ufro meqanikur struqturas warmoadgens.
rogorc me-6 TavSi vnaxeT, Tanamedrove sabazro urTierTobebSi cvlilebebi
sakmaod swrafad xdeba da adgilobriv da ucxour bazrebze zrdadi konkurencia
mniSvnelovan zewolas axdens menejerebze momxmareblebis mozidvis, aseve
racionalurobisa da efeqturobis gazrdis TvalsazrisiT. Sedegad, izrdeba interesi
organizaciuli struqturis Camoyalibebisadmi, raTa adamianebs da ganyofilebebs mieceT
moqnili moqmedebis saSualeba.]

164
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

strategia

me-6 TavSi aRiniSna, rom mas Semdeg, rac menejerebi iReben strategiasTan
dakavSirebul gadawyvetilebas, isini arCeven misi ganxorcielebisaTvis Sesaferis
saSualebebs. xSirad gansxvavebuli strategiebi gansxvavebuli organizaciuli
struqturebis gamoyenebas saWiroebs. magaliTad, momxmareblis TvalSi organizaciis
saqonlisa da momsaxurebis mniSvnelobis gazrdaze mimarTuli diferenciaciis
strategia warmatebulia moqnili struqturis pirobebSi; moqniloba xels uwyobs
diferenciaciis strategias, vinaidan menejerebs SeuZliaT axali an novatoruli
produqtebis damuSaveba mokle droSi – es saqmianoba moiTxovs funqciebsa da/an
departamentebs Soris mWidro TanamSromlobas. aRniSnulis sapirispirod, dabali fasis
strategia, romelic mimarTulia yvela funqciis farglebSi xarjebis Semcirebaze,
ZiriTadad ufro formaluri struqturis pirobebSia warmatebuli, romelic menejerebs
aZlevs danaxarjebsa da organizaciis sxvadasxva departamentebis moqmedebebze
kontrolis gacilebiT ufro Zlier berketebs.
garda amisa,
korporaciul doneze organizaciuli saqmianobebis sferos gafarToebis mizniT,
magaliTad, vertikaluri integraciis an diversifikaciis gziT, menejerebs sWirdebaT
moqnili struqturis Camoyalibeba sxvadasxva biznesganyofilebebs Soris adekvaturi
koordinaciis uzrunvelsayofad. me-6 TavSi aRniSnuli iyo, rom mraval kompanias
mouxda biznesis gaCereba, radgan menejerebma ver SeZles konkurentuli upiratesobis
Seqmna swrafadcvalebad industriebSi arsebuli tempebis doneze. ufro moqnili
produqtis ganyofilebaTa struqturaze gadasvliT, ganyofilebebis menejerebi met
kontrols iZenen sxvadasxva mimarTulebebze. dabolos, saerTaSoriso asparezze gasvla
da sxvadasxva qveynebSi saqmianoba menejerebs aiZulebs Seqmnan organizaciuli
struqturebi, romlebic organizaciebs globalur doneze moqnilobis SesaZleblobas
aZlevs.

teqnologia
teqnologia aris unar-Cvevebis, codnis, instrumentebis, manqanebis,
kompiuterebisa da mowyobilobis erToblioba, romelsac menejerebi iyeneben saqonlisa
da momsaxurebis dizainis, warmoebisa da distribuciis dros. rogorc wesi, rac ufro
rTuli Tu ararutinulia teqnologia, romelsac organizacia iyenebs, miT ufro
rTulia menejerebisa da muSebisTvis mkacri kontrolis daweseba teqnologiaze an misi
efeqturi regulireba. amdenad, rac ufro rTulia teqnologia, miT ufro didia
moqnili struqturis arsebobis aucilebloba, raTa gaZlierdes gauTvaliswinebel
situaciebze menejerebis reagirebis SesaZlebloba da maT SeZlon problemebis
mogvarebis axali meTodebis SemuSaveba. rac ufro rutinulia teqnologia, miT ufro
Sesaferisia formaluri struqtura, radgan davalebebi ufro martivia da saqonlisa da
momsaxurebis sawarmoeblad aucilebeli nabijebi winaswar aris gansazRvruli.
ararutinuli teqnologiebis magaliTebi mravlad moipoveba saproeqto-
sakonstruqcio laboratoriebSi momuSave mecnierTa saqmianobaSi, romlebic qmnian axal
produqtebs an amuSaveben axal wamlebs; aseve dagegmarebis savarjiSoebSi, romlebsac
iyenebs organizaciis umaRlesi mmarTveli gundi organizaciis momavali strategiis
gansazRvris mizniT. rutinuli teqnologiis magaliTebia tipobrivi masobrivi
warmoebis/awyobis operaciebi, sadac muSebi xSirad asruleben erTsa da imave davalebas
da menejerebs SemuSavebuli aqvT davalebis efeqturad SesrulebisTvis aucilebeli
meTodebi. analogiurad, momsaxurebis sferos organizaciebSi, rogoricaa swrafi kvebis

165
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

restornebi, kompaniis wevrebi sakvebis momzadebisa da momsaxurebisas asruleben


rutinul davalebebs.
saqonlisa da momsaxurebis faqtobrivi warmoebisa Tu keTebis procesis
adamianebsa da manqanebze damokidebulebis xarisxi warmoadgens kidev erT faqtors,
romelic gansazRvravs, ramdenad ararutinulia teqnologia. saqonlisa da momsaxurebis
warmoebaSi gamoyenebuli teqnologia rac ufro metad aris damokidebuli unar-Cvevebze,
codnasa da adamianebis gunduri muSaobis unarze da ara avtomatizebul, winaswar
daprogramebul manqanebze, miT ufro kompleqsuria teqnologia.
mcireseriuli warmoebis teqnologia gamoiyeneba mcire moculobis
eqskluziuri, gansakuTrebuli produqtebis sawarmoeblad da damokidebulia patara
jgufebad momuSave adamianebis kvalifikaciaze. mcireseriuli warmoebis teqnologiiT
Seqmnili saqonlisa da momsaxurebis magaliTebia specialuri SekveTiT damzadebuli
manqanebi, rogorebicaa: ferari da rols-roisi, specifikuri liTonebi da qimikatebi,
romlebic iwarmoeba kilogramobiT da ara tonobiT, aseve auditis procesi, rodesac
auditis mwarmoebelTa patara jgufi igzavneba kompaniaSi misi angariSebis Sefasebisa da
Sesabamisi daskvnis mosamzadeblad. vinaidan mcireseriuli saqoneli Tu momsaxureba
aris eqskluziuri da unikaluri, muSebi gansxvavebul situaciebSi moTxovnis
Sesabamisad unda moqmedebdnen. amitom, struqtura, romelic uflebamosilebis
decentralizacias axdens TanamSromlebze da aZlevs maT moqnili moqmedebis
SesaZleblobas, aris yvelaze Sesaferisi mcireseriuli warmoebis teqnologiisTvis.
teqnologia piriqiT, gamoiyenebs avtomatizebul
masobrivi warmoebis teqnologia,
manqanebs, romlebic daprogramebulia erTi da imave operaciebis xangrZlivi drois
ganmavlobaSi Seasasruleblad. masobrivi warmoeba efeqturia, rodesac TiToeuli
pirovneba asrulebs erTsa da imave davalebas. aseT SemTxvevaSi moTxovna moqnilobaze
naklebia da formaluri organizaciuli struqtura aris saukeTeso gamosavali,
vinaidan is menejerebs warmoebis procesze kontrolis saukeTeso SesaZleblobas
aZlevs. masobrivi warmoebis Sedegia iseTi standartuli produqtebis didi raodenobiT
gamoSveba, rogorebicaa: Tunuqis qilebi, “ford taurusebi”, sarecxi manqanebi da
eleqtronaTurebi an Tundac iseTi saxis momsaxureba, rogoricaa manqanis garecxva an
qimwmenda.

adamianuri resursebi

kidev erTi mniSvnelovani faqtori, romelic gavlenas axdens organizaciis mier


struqturis SerCevaze, aris mis mier daqiravebuli adamianuri resursebis
Taviseburebebi. saerTod, rac ufro maRalkvalificiuria organizaciis samuSao Zala da
rac ufro met adamians moeTxoveba jgufebSi an gundebad muSaoba davalebebis
Sesasruleblad, miT ufro metia imis albaToba, rom organizaciam gamoiyenos moqnili,
decentralizebuli struqtura. maRalkvalificiuri TanamSromlebi an TanamSromlebi,
romlebmac SeiTvises qcevis mkacrad profesiuli faseulobebi da normebi, rogorc
maTi praqtikis Semadgeneli nawili, xSirad miiswrafian meti Tavisuflebisa da
avtonomiurobisaken da ar moswonT uSualo zedamxedveloba. buRaltrebma, magaliTad,
gaiTavises kompaniis angariSebis Sesaxeb keTilsindisieri da miukerZoebeli angariSebis
warmoebis saWiroeba, xolo eqimebma da eqTnebma _ pacientebisadmi maqsimaluri
yuradRebiT mopyrobis valdebuleba.
moqnili struqturebi, romlebsac axasiaTebs uflebebisa da movaleobebis
decentralizacia da TanamSromlebze meti pasuxismgeblobis gadanawileba, ukeT
Seesabameba maRalkvalificiuri adamianebis saWiroebebs. analogiurad, rodesac
adamianebi muSaoben gundurad, maT unda hqondeT Tavisufali urTierTobebis

166
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

SesaZlebloba, rac aseve SesaZlebelia moqnili organizaciuli struqturis pirobebSi.


amdenad, organizaciuli struqturis Camoyalibebisas, menejerebma gansakuTrebuli
yuradReba unda miaqcion, rogorc samuSao Zalas, aseve Tavad samuSaos.
mokled, organizaciis garemo, strategia, teqnologia da adamianuri resursebi
warmoadgenen faqtorebs, romlebic menejerebma unda gaiTvaliswinon organizaciisaTvis
saukeTeso struqturis Camoyalibebisas. rac ufro didia gaurkvevlobis xarisxi
organizaciul garemoSi, miT ufro kompleqsuria misi strategia da teqnologiebi da
maRalprofesiuli da kvalificiuri misi samuSao Zala. Amdenad, didia albaToba, rom
menejerebi arCevans SeaCereben moqnil struqturaze, romelSic cvlilebebis
ganxorcieleba mokle droSi SeiZleba. rac ufro stabiluria organizaciis garemo,
naklebad kompleqsuri da mkafioa misi strategia da teqnologia da rac ufro
naklebkvalificiuria misi samuSao Zala, miT ufro didia imis albaToba, rom
menejerebi Camoayalibeben formalur da meti kontrolis SesaZleblobis mqone
organizaciul struqturas.
rogor axdenen menejerebi struqturis dizains _ moqnili Tu formaluri?
organizaciis struqturis agebuleba damokidebulia menejerebis mier gakeTebul
organizaciul arCevanze Semdeg sakiTxebTan dakavSirebiT:

• rogor dajgufdes amocanebi individualur davalebebad;


• rogor dajgufdes davalebebi funqciebisa da danayofebis mixedviT;
• rogor moxdes funqciebisa da danayofebis koordinacia;
• rogor moxdes ufleba-movaleobebis ganawileba;
• ra tipis integraciuli meqanizmebi unda iqnes gamoyenebuli.

samuSaos dajgufeba davalebebad: davalebis ganawileba


organizaciuli dizainis pirvel nabijs warmoadgens davalebis ganawileba,ganawileba
procesi, romlis drosac menejerebi iReben gadawyvetilebas Sesasrulebeli amocanebis
konkretul saqmed dayofis Sesaxeb momxmareblebis saqonliTa da momsaxurebiT
uzrunvelsayofad. magaliTad, MacDonald’s-is menejerebs optimalurad aqvT
danawilebuli amocanebi momxmarebelTaTvis swrafi, iafi sakvebis miwodebis
uzrunvelsayofad MacDonald’s-is TiToeul restoranSi. mas Semdeg rac Caatares
eqsperimentebi konkretuli saqmis sxvadasxvanairad Sesrulebis Taobaze, MacDonald’s-is
menejerebma dayves Sroma mzareulebsa da sakvebis mimtanebs Soris. menejerebma yvela
amocanis Sesruleba, romlebic dakavSirebuli iyo sakvebis momzadebasTan (tafaze zeTis
dasxma, gayinuli kartofilis paketebis gaxsna, xorcis burTulebis grilze dadeba,
salaTebis momzadeba da a.S.) daakisres mzareuls, xolo davalebebi, romlebic
ukavSirdeba momxmareblisaTvis sakvebis micemas (klientebis Sexvedra, SekveTis miReba,
parkebSi Semwvari kartofilisa da burgerebis Cadeba, marilis, wiwakisa da
xelsaxocebis damateba da fulis gamorTmeva) _ sakvebis mimtanebs. garda amisa, maT
Seqmnes sxva samuSao adgilebi – momxmareblebis momsaxureba manqanebSi, restornis
dasufTaveba da cvlis menejeris pozicia, romelic pasuxismgebelia TanamSromlebis
zedamxedvelobasa da gauTvaliswinebel viTarebebze reagirebaze. davalebis ganawilebis
procesis Sedegia iseTi Sromis dayofa TanamSromlebs Soris, romelic, rogorc
MacDonald’s-is menejerebma eqsperimentis meSveobiT aRmoaCines, yvelaze yairaTiania.
Sesasrulebeli samuSaos dayofa calkeul davalebebad da davalebebis muSebze
individualurad gacema aris organizebis procesis kritikuli Semadgeneli nawili;
TanamSromlebs Soris Sromis Sesabamisi dayofa arsebiTia racionalurobisa da
efeqturobis gazrdis TvalsazrisiT. MacDonald’s-Si mzareulsa da sakvebis mimtanTan
167
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

dakavSirebuli amocanebi gaiyo sxvadasxva davalebebad, radgan menejerebi mividnen im


daskvnamde, rom im saxis sakvebisaTvis, romelsac MacDonald’s yidis, aseTi midgoma
yvelaze efeqturi iyo. efeqturoba gamomdinareobs iqidan, rom rodesac TiToeul
TanamSromels Sesasruleblad eZleva naklebi odenobis davaleba (TiToeuli saqme ufro
specializebuli xdeba), TanamSromlebi ufro produqtiulebi arian im davalebebis
Sesrulebisas, romlisganac Sedgeba TiToeuli amocana.
Tumca, Subway-is sendviCebis maRaziebSi menejerebi upiratesobas saqmis
ganawilebis sxva tips aniWeben. Subway-Si ar arsebobs sendviCebis gamkeTebel, sendvi-
Cebis SemfuTav, klientebisaTvis damrigebel da fulis amReb adamianebs Soris Sromis
dayofa. mzareulisa da sakvebis mimtanis roli gaerTianebulia. amocanebisa da davale-
bebis gansxvavebuli dayofa efeqturia Subway-isaTvis da ara MacDonald’s-isaTvis,
vinaidan Subway yidis SezRuduli asortimentis sendviCebs, romlebic mzaddeba
SekveTis safuZvelze. Subway-is warmoebis sistema gacilebiT martivia, vidre
MacDonald’s-is, vinaidan MacDonald’s-is meniu bevrad ufro mravalferovania da misma
mzareulebma unda moamzadon mravali gansxvavebuli saxis sakvebi.
TiToeuli organizaciis menejerebma unda gaaanalizon Sesasrulebeli amocanebis
mTeli wyeba da Semdeg unda Seqmnan adgilebi, romlebic saSualebas miscems
organizacias uzrunvelyos momxmareblebi maTTvis sasurveli saqonliTa da
momsaxurebiT. Tumca, samuSaos ganawilebisas calkeuli davalebebis mixedviT,
menejerebi frTxilad unda iyvnen, ar moaxdinon davalebis gamartiveba,
gamartiveba anu TiToeuli
muSis mier Sesrulebuli davalebebis raodenobis ukiduresi Semcireba. davalebis
metismetma gamartivebam SeiZleba Seamciros da ara gazardos efeqturoba. Tuki muSebi
CaTvlian, rom maTi gamartivebuli samuSao mosawyeni da monotonuria, es gavlenas
iqoniebs maT motivirebulobasa da ganwyobaze da amas Sedegad mohyveba Sesrulebuli
samuSaos dabali mwarmoebluroba.

samuSaos gamsxvileba da samuSaos gamdidreba


maRal doneze samuSaos Sesrulebisa da sakuTari saqmianobiT miRebuli
kmayofilebis gazrdis mizniT TanamSromelTa waxaliseblad, samuSaos dayofisa da
calkeuli davalebebis Camoyalibebisas, ramdenime mkvlevarma SeimuSava davalebis
gamartivebisagan gansxvavebuli meTodebi samuSaos davalebebad dajgufebis
TvalsazrisiT: samuSaos gamsxvileba (Job Enlargement) da samuSaos gamdidreba (Job
Enrichment).
samuSaos gamsxvileba aris mocemuli saqmis farglebSi gansxvavebuli
davalebebis ricxvis gazrda Sromis ganawilebis procesSi cvlilebis Setanis gziT.
magaliTad, ramdenadac sabveiSi sakvebis mimtanebs ara marto miaqvT momxmareblamde
sakvebi, aramed amzadeben kidevac mas, maTi samuSao ufro `farToa~, vidre makdonaldsis
sakvebis mimtanTa samuSao. samuSaos gamsxvilebis idea efuZneba im garemoebas, rom erTi
muSis mier Sesrulebuli davalebebis saxeobebis gazrda amcirebs mowyenilobasa da
daRlilobas da SeiZleba gazardos samuSaos maRal doneze Sesrulebis motivacia –
saubaria miwodebuli saqonlisa da momsaxurebis rogorc raodenobis, aseve xarisxis
gazrdaze.
samuSaos gamdidreba aris samuSaos Semsruleblis pasuxismgeblobis xarisxis
gazrda mis saqmesTan dakavSirebiT, magaliTad: (1) saqmis keTebis axali an ukeTesi
gzebis piradad moZiebis SesaZleblobis micemiT, (2) muSebis waxalisebiT, SeiZinon
axali kvalifikacia, (3) samuSaos SesrulebasTan dakavSirebiT moqmedebis Tavisuflebis
da gauTvaliswinebel situaciebSi sapasuxo moqmedebis pasuxismgeblobis micemiT, (4)
sakuTar saqmianobaze monitoringisa da misi Sefasebis SesaZleblobis micemiT. samuSaos

168
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

gamdidrebis ZiriTad arss warmoadgens muSaTa pasuxismgeblobis gazrda, romelic Tavis


mxriv zrdis saqmeSi maTi monawileobis dones da interess maT mier Seqmnili saqonlisa
da momsaxurebis xarisxze.
zogadad, menejerebi, romlebic irCeven samuSaos gamdidrebisa da saqmeSi
monawileobis gazrdis formas, xSir SemTxvevaSi upiratesobas aniWeben adamianTa
moqnili da ara xisti an meqanikuri qcevis xarisxis zrdas. viwro, specializebuli
samuSao xels uwyobs adamianTa ufro prognozirebad moqmedebas. TanamSromlebi,
romlebic asruleben mravalferovan davalebebs da romlebsac aqvT SesaZlebloba da
waxalisebulni arian, gamonaxon saqmis Sesrulebis axali da ukeTesi saSualebebi,
ufro moqnilad da SemoqmedebiT udgebian saqmes. amdenad, menejerebi, romlebic
afarToeben da amdidreben samuSaos, qmnian moqnil organizaciul struqturas, xolo
isini, vinc amartiveben samuSaos _ ufro formalur struqturas. Tuki TanamSromlebi
aseve dajgufebuli arian TviTmarTvad samuSao gundebad, organizacia savaraudod
moqnili iqneba, vinaidan gundis wevrebi exmarebian da SeuZliaT gamocdileba gauziaron
erTmaneTs.

samuSaos maxasiaTeblebis modeli


j.r. hekmanisa da g.r. oldhemis samuSaos maxasiaTeblebis modeli aris davalebis
ganawilebis mniSvnelovani modeli, romelic detalurad xsnis, ra gziT SeuZliaT
menejerebs gaxadon samuSao ufro saintereso da mastimulirebeli. hekmanisa da
oldhemis modeli (ix. naxazi 7.2) aseve aRwers SesaZlo pirovnul da organizaciul
Sedegebs, romlebic miiRweva gamdidrebuli da gamsxvilebuli samuSaodan.
hekmanisa da oldhemis mixedviT, yovel samuSaos aqvs xuTi maxasiaTebeli,
romlebic gansazRvravs ramdenad mastimulirebelia igi. es maxasiaTeblebi gansazRvravs
imasac, ra reaqcia aqvT TanamSromlebs TavianT samuSaoze da aisaxeba SedegebSi,
rogoricaa maRali mwarmoebluroba da Sesrulebuli samuSaoTi kmayofileba, samuSaoze
argamocxadebis da kadrebis gadinebis dabali maCvenebeli:
• unar-
unar-Cvevebis mravalferovneba: TanamSromlis mier samuSaos Sesrulebisas
gamoyenebuli mravalgvari unar-Cvevebis, kvalifikaciisa an codnis done. magaliTad,
unar-Cvevebis mravalferovneba, romelic mkvlevari mecnieris samuSaos moeTxoveba,
ufro maRalia, vidre makdonaldsSi sakvebis mimtanis samuSaos SemsruleblisTvis.
• davalebis individualuroba: TanamSromlis mier samuSaos Sesrulebisas
warmoebis procesSi yvela aucilebeli davalebis Tavidan bolomde gakeTebis done.
magaliTad, xelosans, romelic xis naWrisgan qmnis SekveTiT gakeTebuli avejis iseT
nawils, rogoricaa magida, aqvs ufro maRali donis davalebis individualuroba,
vidre muSas, romelic asrulebs televizoris asawyobad aucilebeli
mravalricxovani operaciidan mxolod erTs.
• davalebis mniSvneloba: TanamSromlis mier Sesrulebuli samuSaos
mniSvnelobis gacnobierebis xarisxi misi efeqtis gamo organizaciis SigniT sxva
TanamSromlebze an organizaciis gareT iseT xalxze, rogoricaa momxmareblebi.
magaliTad, maswavlebels, romelic xedavs misi Zalisxmevis efeqts kargad
ganaTlebul da gawonasworebul studentSi, aqvs davalebis maRali mniSvneloba
WurWlis mrecxavTan SedarebiT, romelic monotonurad recxavs WurWels
samzareuloSi.
• avtonomiuroba:
avtonomiuroba: samuSaos mier TanamSromlisTvis micemuli moqmedebisa da
arCevis Tavisuflebis xarisxi, romelic aucilebelia sxvadasxva davalebebis
Tanmimdevrobis da maTi Sesrulebis gzebis gansazRvrisTvis. magaliTad: gamyidvelebs,
romelTac unda dagegmon Tavisi ganrigi da gansazRvron sxvadasxva momxmarebelze

169
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

daxarjuli drois ganawileba, aqvT SedarebiT maRali avtonomiuroba konveierTan


momuSave muSebisagan gansxvavebiT, romelTa moqmedebebic gansazRvrulia sawarmoo
xazis siCqariT.

naxazi 7.2 samuSaos maxasiaTeblebis modeli

samuSaos maxasiaTeblebi fsiqologiuri Sedegebi


mdgomareoba

unar-Cvevebis
mravalgvaroba
gamocdilebaze
davalebis dafuZnebuli
individualuroba mniSvnelovani samuSao
davalebis
mniSvneloaba maRali motivacia

samuSaos Sesrulebis
maRali done
gamocdilebaze
avtonomiuroba kmayofilebis maRali done
dafuZnebuli
pasuxismgebloba samuSaos
Sedegebze

ukukavSiri samuSaos Sedegebis


gacnobiereba

wyaro: j.r. hekmanisa da g.r. oldhemis Work Redesign-is adaptirebuli versia

• ukukavSiri: saqmis keTebisas ramdenad mkafiod da uSualodaa


informirebuli TanamSromeli, Tu rogor asrulebs is masze dakisrebul samuSaos.
magaliTad, aviadispetCeri, romlis Secdomamac SeiZleba gamoiwvios Sejaxeba haerSi,
dauyovnebliv iRebs ukukavSirs mis mier Sesrulebuli samuSaos xarisxze; adamians,
romelic agrovebs statistikur monacemebs biznesJurnalisaTvis xSirad warmodgenac
ar aqvs, rodis uSvebs Secdomas an gansakuTrebiT kargad asrulebs masze
dakisrebul movaleobas.

hekmani da oldhemi miiCneven, rom samuSaos aRniSnuli xuTi maxasiaTebeli


zegavlenas axdens TanamSromlis motivirebulobaze, vinaidan isini zemoqmedeben sam
mniSvnelovan fsiqologiur mdgomareobaze (ix. naxazi 7.2). rac ufro metad aqvT
TanamSromlebs gacnobierebuli sakuTari saqmis mniSvneloba, saqmis Sedegebze
pasuxismgebloba da am Sedegebis gavlena sxvebze, miT ufro izrdeba maTi
motivirebuloba da ufro didia albaToba, rom isini igrZnoben kmayofilebas da maTi
samuSao maRal doneze Sesruldeba. garda amisa, TanamSromlebs, romlebsac aqvT
mastimulirebeli samuSao, ufro metad moeTxovebaT maTi unar-Cvevebis gamoyeneba da
meti davalebis Sesruleba. maT meti pasuxismgebloba eZlevaT saqmis Sesrulebisas.
170
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

yovelive zemoaRniSnuli aris saqmisa da TanamSromlebis maxasiaTeblebi moqnil


struqturebSi, sadac ufleba-movaleobebi decentralizebulia da sadac TanamSromlebi,
rogorc wesi, sxvebTan erTad muSaoben da unda aiTvison axali unar-Cvevebi im farTo
speqtris davalebebis Sesasruleblad, romlebzec pasuxismgebelia mTeli jgufi.

samuSaos funqcionaluri da struqturuli dajgufeba


mas Semdeg, rac menejerebi gansazRvraven, romeli davaleba romel adgils
Seesabameba, maT unda gadawyviton Semdegi organizaciuli sakiTxi: rogor daajgufon es
adgilebi, raTa saukeTesod moargon organizaciis garemos, strategiis, teqnologiisa
da adamianuri resursebis saWiroebebs. umaRlesi rgolis menejerTa gundi umeteswilad
iRebs gadawyvetilebas, daajgufos es adgilebi departamentebad da organizaciis
resursebis gamosayeneblad Camoayalibos funqcionaluri struqtura. organizaciis
zrdis kvaldakval, menejerebi qmnian ganyofilebebisagan Sedgenil struqturas an ufro
rTul matricul an saqonlis damuSavebis struqturas.
struqturis SerCeva da Semdgom misi iseTi saxiT Camoyalibeba, rom man
sworad imuSaos aris mniSvnelovani gamowveva. rogorc me-6 TavSi iyo aRniSnuli,
kargad mofiqrebuli strategiidan menejerebi iReben Sedegebs im SemTxvevaSi, Tuki
sworad SearCeven struqturas strategiis gasatareblad da bolomde misayvanad. swori
organizaciuli arCevanis gakeTebis unari ganasxvavebs erTmaneTisagan efeqtur da
araefeqtur menejerebs.

funqcionaluri struqtura

funqcia aris erTad momuSave adamianebis jgufi, romelTac aqvs msgavi unar-
Cvevebi an gamoiyeneben erTnair codnas, instrumentebs an teqnikas samuSaos
Sesasruleblad. warmoeba, gayidva da saproeqto-sakonstruqcio samuSao xSirad
jgufdeba funqcionalur departamentebad. funqcionaluri struqtura aris
organizaciuli struqtura, romelic Sedgeba yvela im departamentisagan, romelic
sWirdeba organizacias misi saqonlis an momsaxurebis sawarmoeblad. naxazi 7.3
warmogvidgens funqcionalur struqturas, romelsac avejis kompania Pier 1 Imports-i
gamoiyenebs misi momxmareblebisaTvis mTeli msofliodan mravalferovani saqonlis
misawodeblad axal da inovaciur produqtebze maTi moTxovnis dakmayofilebis mizniT.
Pier 1-is ZiriTadi funqciebia finansebi da administracia, vaWroba (saqonlis
Sesyidva), maRaziebi (sacalo vaWrobis dawesebulebebis marTva), materialur-teqnikuri
uzrunvelyofa (produqciis ganawilebis marTva), marketingi, adamianuri resursebi da
uZravi qoneba. calkeuli funqciis farglebSi arsebuli TiToeuli samuSao
mowodebulia, daexmaros funqcias im saqmianobebis SesrulebaSi, romlebic aucilebelia
maRali organizaciuli mwarmoeblurobis misaRwevad. amdenad, materialur-teqnikuri
uzrunvelyofis departamentis farglebSi Tavmoyrilia yvela is samuSao, romelic
aucilebelia produqciis maRaziebSi efeqturi ganawilebisa da transportirebisaTvis,
xolo marketingis departamentSi gaerTianebulia yvela is saqme (reklamireba,
fotografia da vizualuri komunikacia), romelic aucilebelia momxmareblisTvis Pier
1-is produqciis mimzidvelobis gasazrdelad.
samuSaoebis funqciebis mixedviT dajgufebas aqvs ramdenime upiratesoba. pirveli,
rodesac msgavsi samuSaos Semsrulebeli adamianebi erT jgufSi arian gaerTianebuli,
maT erTmaneTze dakvirvebiT SeuZliaT iswavlon erTmaneTisgan da Sedegad gaxdnen ufro
specializebulebi da ufro maRal doneze Seasrulon samuSao. erT samuSaosTan

171
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

dakavSirebuli davalebebi xSirad kavSirSia sxva samuSaosTan dakavSirebul


davalebebTan, rac xels uwyobs TanamSromlobis gaRrmavebas erTi funqciis farglebSi.
magaliTad, Pier 1-is marketingis departamentSi sareklamo kampaniisTvis fotografiuli
programis dizaineri mWidrod TanamSromlobs im adamianTan, romelic pasuxismgebelia
maRaziebSi gamofenebis dizainze da vizualuri komunikaciis eqspertebTan. Sedegad, Pier
1-s SeuZlia SeimuSaos Zlieri, fokusirebuli marketinguli kampania misi produqciis
diferenciaciis mizniT.
meore, rodesac msgavsi samuSaos Semsrulebeli adamianebi gaerTianebulni arian
erT jgufSi, menejerebisaTvis ufro advilia maTi saqmianobis Sedegebis monitoringi da
Sefaseba. warmoidgineT, rom marketingis, materialur-teqnikuri uzrunvelyofisa da
uZravi qonebis eqspertebi gaerTianebulni iyvnen erTi funqciis farglebSi, romelsac
zedamxedvelobs sacalo vaWrobis menejeri. cxadia, rom sacalo vaWrobis menejers ar
eqneboda yvela am adamianis jerovnad Sefasebis kompetenturoba. Tumca, funqcionaluri
struqtura saSualebas aZlevs TanamSromlebs, Seafason erTmaneTis mier Sesrulebuli
samuSaos xarisxi, da Tu vinme ver asrulebs samuSaos Sesabamis doneze, ufro
gamocdil TanamSromlebs SeuZliaT daxmareba gauwion maT axali kvalifikaciis
ganviTarebaSi.
dabolos, menejerebs moswonT funqcionaluri struqtura imitom, rom is
funqciaTa nakrebis Camoyalibebis saSualebas iZleva, rac aucilebelia davalebisa da
saerTod garemos Seswavlisa da monitoringis mizniT. funqciaTa sworad SerCeuli
nakrebis meSveobiT, menejerebs SeuZliaT SeimuSaon strategia, romelic yovel
calkeul viTarebaSi Sesabamisi moqmedebis SesaZleblobas miscems organizacias.
marketingis sferoSi dasaqmebul adamianebs SeuZliaT ufro metad imuSaon axali
marketinguli tendenciebis monitoringze, rac SesaZleblobas miscems Pier 1-s ukeT
moaxdinos momxmareblebze orientacia. 2001 wels Pier 1-ma daamontaJa satelefono
zarebis momsaxurebis axali sainformacio teqnologia, romelic saSualebas aZlevs mas
moaxdinos klientebTan urTierTobis personalizacia. yidva-gayidvis samsaxuris
TanamSromlebs saSualeba aqvT moaxdinon avejis yvela potenciuri, adgilobrivi Tu
ucxoeli momwodeblis monitoringi, raTa Pier 1-is momxmareblebisaTvis SearCion
yvelaze metad mimzidveli saqoneli da marTon Pier 1-is globaluri miwodebis arxi.
organizaciis zrdis kvaldakval da gansakuTrebiT misi davalebebis xasiaTisa da
strategiis cvlilebisas, rodesac is iwyebs saqonlisa da momsaxurebis ufro farTo
speqtris warmoebas sxvadasxva tipis momxmareblisTvis, ramdenime problemam naklebad
yairaTiani da efeqturi SeiZleba gaxados funqcionaluri struqtura. pirveli,
gansxvavebul funqciebze pasuxismgebel menejerebs SeiZleba ufro gaurTuldeT
erTmaneTTan komunikacia da koordinacia, rodesac isini pasuxismgebelni arian ramdenime
gansxvavebuli saxis produqtze, gansakuTrebiT rodesac organizacia zrdis Tavisi
saqmianobis masStabebs rogorc adgilobriv bazarze, aseve sazRvargareT. meore,
funqcionaluri menejerebi SeiZleba ise iyvnen garTuli Tavisi specifikuri
departamentebis zedamxedvelobiTa da am departamentebis miznebis miRweviT, rom
mxedvelobidan gamorCeT saerTo organizaciuli miznebi. Tuki aseTi rame moxdeba,
organizaciuli efeqturoba Zalian dazaraldeba, vinaidan menejerebi organizaciis
winaSe myof sakiTxebsa da problemebs Sexedaven mxolod maTi sakuTari, SedarebiT
viwro, departamentis donis perspeqtivebidan. orive am problemam SeiZleba Seamciros
yairaTianoba da efeqturoba.

172
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

naxazi 7.3 Pier 1 Imports--is funqcionaluri


funqcionaluri struqtura

danayofuri organizaciuli struqturebi: produqtis,


geografiisa da bazris mixedviT
droTa ganmavlobaSi zrdasa da diversifikaciasTan dakavSirebul problemaTa
speqtris gafarToebis kvaldakval, funqcionalur struqturasTan dakavSirebuli
problemebis dasaZlevad, menejerebma unda gamonaxon axali saSualebebi maTi saqmianobis
organizebis mizniT. msxvili organizaciebis menejerTa umravlesoba irCevs danayofur
organizaciul struqturas da ayalibebs bizneserTeulebs specifikuri tipis
momxmareblisaTvis specifikuri saxis produqciis sawarmoeblad. TiToeuli danayofi
aris funqciebis an departamentebis nakrebi, romlebic erTad muSaoben ama Tu im
produqciis sawarmoeblad. danayofur organizaciul struqturaze gadasvlis mizania

173
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

ufro patara da marTvadi erTeulebis Seqmna organizaciis SigniT. arsebobs danayofuri


organizaciuli struqturis sami forma (ix. naxazi 7.4). rodesac menejerebi ayalibeben
ganyofilebebs maT mier warmoebuli saqonlis an momsaxurebis tipis Sesabamisad, isini
gadadian produqtis struqturaze; an rodesac isini organizebas ukeTeben
ganyofilebebs maTi saqmianobis qveynis an msoflios arealis mixedviT, isini gadadian
geografiul struqturaze. rodesac menejerebi ayalibeben ganyofilebebs momxmareblis
tipis Sesabamisad, romelzec keTdeba aqcenti, isini gadadian bazris struqturaze.
struqtura warmoidgineT ra problemis winaSe aRmoCndebodnen
produqtis struqtura.
Pier1-is menejerebi, Tu avejTan erTad gadawyvetdnen daewyoT manqanebis, swrafi kvebis
produqtebisa da janmrTelobis dazRvevis warmoeba-gayidva da am mizniT gamoeyenebinaT
funqcionaluri menejerebis arsebuli gundi oTxive saxis produqtis warmoebis
zedamxedvelobisas. arc erT menejers ar SeiZleba hqondes oTxive tipis produqtis
zedamxedvelobisaTvis aucilebeli kvalifikacia da unar-Cvevebi. verc erTi marketingis
menejeri ver SeZlebda erTdroulad manqanebis, swrafi kvebis produqtebis, janmrTelo-
bis dazRvevisa da avejis efeqtur gayidvas. funqcionaluri saqmianobis warmatebulad
ganxorcielebis mizniT, menejerebs unda hqondeT gamocdileba specifikuri bazrebis an
industriebis mixedviT. Sesabamisad, Tu menejerebi gadawyveten diversificirebas axal
industriebSi an maTi produqtis nomenklaturis gafarToebas, isini Cveulebriv
saqmianobis organizebisas arCevans akeTeben produqtis struqturaze (ix. naxazi 7.4a).
produqtis struqturis gamoyenebiT, menejerebi aTavseben TiToeul gansxvavebuli
produqtis xazs an bizness misTvis gankuTvnil damoukidebel ganyofilebaSi da
ganyofilebis menejerebs aniWeben pasuxismgeblobas, SeimuSaon Sesabamisi
biznesstrategia, raTa ganyofilebas SesaZlebloba hqondes efeqturi konkurencia
gaswios mis industriaSi an bazarze. TiToeuli ganyofileba aris damoukidebeli
vinaidan masSi Sedis yvela funqciaTa sruli nakrebi – marketingi, saproeqto
sakonstruqcio saqmianoba, finansebi da a.S. – romelic mas sWirdeba saqonlis an
momsaxurebis racionalurad da efeqturad warmoebis an miwodebis mizniT.
funqcionaluri menejerebi angariSvaldebulebi arian ganyofilebis menejerebis winaSe,
xolo ganyofilebis menejerebi Tavis mxriv _ umaRlesi an korporaciuli menejerebis
winaSe.
calkeul produqtebze fokusirebul ganyofilebebad funqciebis dajgufebas
organizaciaSi menejerebisaTvis yvela doneze aqvs ramdenime upiratesoba. pirveli,
produqtis struqtura saSualebas aZlevs funqcionalur menejerebs mxolod erTi
produqtis farglebSi moaxdinon specializacia, rac maT SesaZleblobas aZlevs
daagrovon gamocdileba da daareguliron Tavisi unar-Cvevebi mocemul konkretul
sferoSi. meore, TiToeuli ganyofilebis menejers SeuZlia gaxdes eqsperti misi
industriis farglebSi; aRniSnuli eqspertiza daexmareba maT, airCion da ganaviTaron
biznesdonis strategia produqciis diferenciaciis an xarjebis Semcirebis mizniT
momxmarebelTa saWiroebebis gaTvaliswinebis pirobebSi. mesame, produqtis struqtura
aTavisuflebs korporaciul menejerebs TiToeuli ganyofilebis yoveldRiuri
saqmianobis pirdapiri zedamxedvelobis saWiroebisagan; aRniSnuli Tavisufleba
saSualebas aZlevs korporaciul menejerebs Camoayalibon saukeTeso korporaciuli
donis strategia organizaciis momavali zrdis da Rirebulebis Seqmnis unaris
maqsimalizaciis mizniT. magaliTad, korporaciuli menejerebi nakleb Secdomebs
dauSveben imis gansazRvrisas, romel biznesSi Cadon kapitali an rogor gafarTovdnen
ukeT saerTaSoriso sarbielze, ramdenadac maT SeswevT unari gaiTvaliswinon mTliani
organizaciis Sexeduleba. korporaciuli menejerebi aseve SeZleben ukeT Seafason,
ramdenad kargad muSaoben ganyofilebaTa menejerebi. maT SeuZliaT saWiroebis
SemTxvevaSi Caerion da gaataron Sesabamisi RonisZiebebi.

174
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

naxazi 7.4 produqtis, geografiuli da sabazro struqturebi

mTavari aRmasrulebeli
direqtori

korporaciuli menejerebi

sarecxi manqanebisa da
televiziisa da
saSrobebis ganaTebis ganyofileba
stereos ganyofileba
ganyofileba

mTavari aRmasrulebeli
direqtori

korporaciuli menejerebi

CrdiloeTis dasavleTis samxreTis aRmosavleTis


regioni regioni regioni regioni

mTavari aRmasrulebeli
direqtori

korporaciuli menejerebi

msxvili patara saganmanaTleblo individualuri


biznesklientebi biznesklientebi institutebi momxmareblebi

menejmentis damatebiTma, danayofis donis menejmentis Srem, SeiZleba


gaaumjobesos organizaciuli resursebis gamoyeneba. garda amisa, produqtis struqtura

175
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

ganyofilebaTa menejerebs aaxloebs maT momxmareblebTan da swrafi da adekvaturi


pasuxis saSualebas iZleva cvlad davalebaTa garemoze. meTodi, romliTac Viacom-is
menejerebma Seqmnes produqtis struqtura, mocemulia momdevno rubrikaSi `menejmentis
alRo~.

naxazi 7.5 Viacom--is 2001 wlis produqtis struqtura

Tavmjdomare da mTavari
aRmasrulebeli
direqtori

korporaciuli
menejerebi

samauwyeblo sakabelo televizia kinofilmebi radio da sacalo vaWroba da gamomcemloba


televizia garekavSiri rekriacia mudmivi kavSiri
da sxva

CBS MTV Paramount Infinity Blockbuster Simon & Schuster


Television gamomcemloba
MTV 2 Broadcasting Paramount Parks
CBS-is
sadgurebis Nickelodeon mtvi Group
ganyofileba
Paramount Home cnobili
Nick at Nite Entertainment CBS
msaxiobebis
Paramount internetjgufi
TV Land Teatri
UPN Viacom-is
Noggin
interaqtiuli
VH 1 momsaxureba

TNN Viacom-is
CMT momxmarebelTa
produqtebi
Comedy Central
cnobili musika
Showtime

The Movie Channel

Flix

Sundance Channel

BET

menejmentis alRo
VIACOM-is 2001 wlis produqtis
produqtis struqtura
samner redstouni, Viacom-is miliarderi Tavmjdomare, gamudmebiT akeTebs SenaZe-
nebs, raTa gaafarToos uzarmazari media-gasarTobi kompaniis produqciis nomenklatura,
romliTac is uzrunvelyofs mis momxmareblebs. redstounis xelmZRvanelobiT, Viacom-
ma daiwyo sakabelo da satelevizio biznesiT da SemoierTa Semdegi sferoebi: garToba,
qselebi da translireba, video, musika da Tematuri parkebi, gamomcemlobebi da
televizia. 2000 wels Viacom-ma SeiZina televiziebi CBS da BET.

176
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

Viacom-is mravali gansxvavebuli biznesis efeqturi marTvisTvis, redstounma


gadawyvita Camoeyalibebina produqtis struqtura (ix. naxazi 7.5). man TiToeuli
biznesi moaqcia damoukidebel ganyofilebaSi da TiToeuli ganyofilebis menejers
daakisra pasuxismgebloba, eqciaT maTi biznesi nomer pirvelad Sesabamis industriaSi.
Tumca redstouni acnobierebda, rom sxvadasxva ganyofilebebs SeuZliaT erTmaneTis
daxmareba maTi unar-Cvevebisa da resursebis gaziarebiT da sinergiis Seqmna, rac Tavis
mxriv gazrdis Viacom-is efeqturobas. magaliTad, Blockbuster-s SeuZlia daiwyos didi
kampania Paramount-is mier Seqmnili filmebis reklamirebis mizniT da Sesabamisad
gazardos orive danayofis produqtebis cnobadoba, xolo Simon & Schuster-s SeuZlia
gamosces specifikuri wignebi filmis ekranebze gamosvlasTan kavSirSi da Sedegad
gazardos bileTebisa da wignebis gayidva. aRniSnuli sinergiis misaRwevad redstounma
Seqmna korporaciuli menejerebis gundi, romlebic pasuxismgebelni arian calkeuli
ganyofilebebis menejerebTan muSaobaze, raTa ganisazRvros axali SesaZleblobebi
Rirebulebis Sesaqmnelad. organizebis aRniSnuli meTodi jer-jerobiT kargad gamoadga
Viacom-s da dResdReobiT is Sedis media-garTobis kompaniebis pirvel oTxeulSi.

geografiuli struqtura. rodesac organizaciebi swrafad farTovdeba


rogorc adgilobrivad, aseve sazRvargareT, funqcionalurma struqturebma SeiZleba
warmoSvas specifikuri problemebi, vinaidan erT centralur adgilze myof menejerebs
SeiZleba ufro da ufro gauZneldeT gansxvavebul problemebTan da sakiTxebTan
gamklaveba, romlebic SeiZleba warmoiqmnas qveynis calkeul regionebsa Tu msoflios
sxvadasxva nawilebSi. aRniSnul SemTxvevebSi arCevani keTdeba geografiul
struqturaze,
struqturaze romlis farglebSic ganyofilebebi dayofilia geografiuli mdebareobis
mixedviT (ix. naxazi 7.4b). 24 saaTis ganmavlobaSi safosto momsaxurebis
uzrunvelyofis korporaciuli misiis misaRwevad, fred smitma, FedEx-is ufrosma
aRmasrulebelma direqtorma, airCia geografiuli struqtura da operaciebi daanawila
TiToeul regionSi damoukidebeli ganyofilebis dafuZnebiT. msxvili sacalo vaWrobis
iseTi qselebi, rogorebicaa: Macy’s-i, Neiman Marcus-i da Brooks Brothers-i, aseve
iyeneben geografiul struqturas. vinaidan sacalo momxmareblebis saWiroebebi
gansxvavdeba regionebis mixedviT (serfingis dafebi popularulia kaliforniaSi, xolo
bewviani qurTukebi Sua dasavleTSi), geografiuli struqtura moqnilobis saSualebas
aZlevs sacalo regionul menejerebs, rac aucilebelia regionuli momxmareblebis
saWiroebaTa ukeT dakmayofilebis mizniT produqciis nomenklaturis SesarCevad.
globalur doneze geografiul struqturaze gadasvlisas menejerebi ganalageben
ganyofilebebs msoflios im regionebSi, sadac organizacia eweva Tavis saqmianobas.
menejerebs msgavsi moqmedeba moeTxovebaT maSin, rodesac momxmareblis saWiroebebi
mkveTrad gansxvavdeba qveynis an msoflios regionebis mixedviT. magaliTad, Tuki
produqtebi, romlebic mimzidvelia amerikeli momxmareblebisaTvis, ver iyideba
evropaSi, wynari okeanis auzis qveynebSi an samxreT amerikaSi, maSin menejerebs uwevT
produqciis saxecvlileba msoflios gansxvavebul regionebSi momxmarebelTa
saWiroebebis dasakmayofileblad; globalur doneze ganyofilebebis mqone geografiuli
struqtura iZleva aRniSnulis SesaZleblobas.

bazris struqtura
xSirad menejerebis winaSe mdgom gadaudebel sakiTxs warmoadgens funqciebis
dajgufeba produqciis Semsyidveli momxmareblis tipis Sesabamisad, raTa moxdes
organizaciis mier SeTavazebuli produqciis misadageba TiToeuli momxmareblis
gansakuTrebul moTxovnebTan. magaliTad, Dell-is tipis kompiuterul kompanias hyavs

177
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

ramdenime saxis momxmarebeli: msxvili biznesi (romelmac SeiZleba moiTxovos


kompiuterebis qselebis dakavSireba ZiriTad kompiuterTan), patara kompaniebi
(romelsac SeiZleba esaWiroebodes mxolod ramdenime personaluri kompiuteris
erTmaneTTan dakavSireba), skolebsa da universitetebSi saganmanaTleblo momxmareblebi
(romlebsac SeiZleba surdeT aTasobiT individualuri personaluri kompiuteri Tavisi
studentebisaTvis) da individualuri momxmareblebi (romlebsac SeiZleba surdeT
maRali xarisxis multimedia personaluri kompiuterebi, raTa maT SeeZloT uaxlesi
videoTamaSebiT garToba).
mravalgvari momxmareblis moTxovnaTa dakmayofilebis mizniT, kompania unda
gadavides bazris struqturaze (romelsac aseve uwodeben momxmareblis struqturas),
romelic ajgufebs ganyofilebebs gansazRvruli tipis momxmareblebis Sesabamisad (ix.
naxazi 7.4g). bazris struqtura saSualebas aZlevs menejerebs, imoqmedon
momxmareblebis moTxovnebis Sesabamisad da iyvnen moqnilebi aRniSnul moTxovnaTa
cvlilebebis Sesabamisi gadawyvetilebebis misaRebad.

matricisa da produqtis SemuSavebis jgufis struqtura


produqtis, bazris Tu geografiuli mdebareobis mixedviT ganyofilebaTa
struqturaze gadasvla SesaZleblobas aZlevs menejerebs ufro swrafad da moqnilad
imoqmedon maT winaSe arsebuli calkeuli amocanebis pirobebSi. Tumca, rodesac garemo
dinamikuria da swrafad icvleba da didia gaurkvevlobis done, TviT danayofurma
struqturamac SeiZleba ver uzrunvelyos menejerebisaTvis moqnilobis is safexuri,
romelic aucilebelia garemos cvlilebebze swrafi reagirebisaTvis. rodesac swrafad
icvleba momxmarebelTa moTxovnebi an sainformacio teqnologiebi da garemo sakmaod
gaurkvevelia, menejerebma arCevani unda gaakeTon arsebuli organizaciuli
struqturebidan yvelaze moqnil tipze: matricul an produqtis SemuSavebis jgufis
struqturaze (ix. naxazi 7.6).
matriculi struqtura. matricul struqturaSi menejerebi ajgufeben
adamianebs da resursebs erTdroulad funqciisa da produqtis mixedviT. TanamSromlebi
jgufdebian funqciebad, raTa SesaZlebloba hqondeT iswavlon erTmaneTisgan da gaxdnen
ufro kvalificiuri da produqtiuli. garda amisa, TanamSromlebi jgufdebian
produqtis damuSavebis jgufebad, romlebSic gansxvavebuli funqciebiT dakavebuli
wevrebi erTad muSaoben specifikuri produqtis Sesaqmnelad. aRniSnulis Sedegia
angariSgebiTi urTierTobebis rTuli qseli produqtis damuSavebis jgufebsa da
funqciebs Soris, rac matricul struqturas metad moqnils xdis. (ix. naxazi 7.6a).
produqtis damuSavebis jgufis TiToeuli wevri angariSvaldebulia ori ufrosis
winaSe: (1) funqcionaluri ufrosi, romelsac jgufSi Sehyavs adamianebi da Sefasebas
aZlevs maT saqmianobas funqcionaluri perspeqtividan da (2) produqtis damuSavebis
jgufis ufrosi, romelic Sefasebas aZlevs maT muSaobas jgufSi. amdenad, jgufis
wevrebs icnoben rogorc ori ufrosis TanamSromlebs, vinaidan isini
angariSvaldebulni arian ori menejeris winaSe. produqtis damuSavebis jgufSi
Seyvanili funqcionaluri TanamSromlebi droTa ganmavlobaSi icvlebian specifikur
kvalifikaciaze jgufis moTxovnis cvlilebis Sesabamisad. magaliTad, produqtis
damuSavebis procesis dasawyisSi inJinrebi da samecniero-kvleviTi saqmis specialistebi
SeyavT produqtis damuSavebis jgufSi, vinaidan maTi unar-Cvevebi da codna
aucilebelia axali produqtebis SemuSavebis procesSi. rodesac winaswari dizaini
damtkicdeba, jgufSi SehyavT marketingis eqspertebi imis Sesafaseblad, rogori reaqcia
eqnebaT momxmareblebs axal produqtze. warmoebis procesis personali uerTdeba
jgufs, rodesac dgeba produqtis warmoebaSi CaSvebis yvelaze ufro efeqturi meTodis

178
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

gamonaxvis dro. mas Semdeg, rac asruleben TavianT specifikur samuSaos, jgufis
wevrebi toveben am gunds da eZlevaT axali davaleba sxva jgufebSi. amgvarad,
matriculi struqtura saukeTesod iyenebs adamianur resursebs.

naxazi 7.6.
matriculi da produqtis SemuSavebis jgufis struqturebi

179
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

produqtis SemuSavebis jgufis struqtura. ormagi angariSgebiTi urTi-


erTobebi, romlebic warmoadgens matriculi struqturis ZiriTad arss yovelTvis
erTgvar sirTuleebs uqmnida menejerebsa da TanamSromlebs. xSirad, funqcionaluri
ufrosi da produqciis ufrosi urTierTgamomricxav moTxovnebs uyeneben jgufis
wevrebs, romlebmac ar ician, romlis moTxovnebi Seasrulon pirvel rigSi. aseve,
funqcionaluri da produqtis SemuSavebis jgufis ufrosebi SeiZleba konfliqtur
situaciaSi aRmoCndnen imasTan dakavSirebiT, Tu konkretulad jgufis romeli wevris
zedamxedvelebi arian isini da ra vadiT. aRniSnuli problemebis Tavidan asacileblad,
menejerebma gamoimuSaves adamianebisa da resursebis organizebis meTodi, romelic
uzrunvelyofs organizaciis moqnilobas da gacilebiT amartivebs misi struqturis
funqcionirebas (produqtis damuSavebis jgufis struqtura).
produqtis SemuSavebis jgufis struqtura matriculi struqturisagan
SemdegiT gansxvavdeba: (1) is ar iyenebs ormxrivi angariSgebis urTierTobebs da or
ufros menejers da (2) funqcionaluri TanamSromlebi mudmivad Sehyavs gansxvavebuli
profilis specialistebis gundSi, romelmac unda uzrunvelyos bazarze axali an
saxeSecvlili produqtis gatana. gansxvavebuli profilis specialistebis jgufi (cross-
functional team) aris organizaciuli davalebebis Sesasruleblad sxvadasxva
departamentis menejerebisagan Semdgari jgufi. rodesac menejerebi dajgufebuli arian
sxvadasxva departamentebidan dakompleqtebul jgufebad, departamentebs Soris
xelovnuri sazRvrebi qreba da departamentis miznebis miRwevaze gakeTebul viwro
fokuss cvlis organizaciis miznebis misaRwevad erTad muSaobis saerTo interesi.
gansxvavebuli profilis specialistebisagan dakompleqtebuli jgufis wevrebi
angariSvaldebulni arian mxolod produqtis damuSavebis jgufis menejeris an mis
pirdapir daqvemdebarebaSi myofi pirebis winaSe. funqcionaluri ganyofilebebis
xelmZRvanelebs aqvT mxolod araformaluri, rCevebze agebuli urTierTobebi
produqtis damuSavebis jgufebis wevrebTan. funqcionaluri menejerebis roli
Semoifargleba jgufis wevrebisaTvis rCeva-darigebebis micemiTa da daxmarebiT, gundebs
Soris codnis gaziarebiT da axali teqnologiuri miRwevebis gacnobiT, rasac SeuZlia
gaaumjobesos TiToeuli gundis samuSaos Sesrulebis xarisxi (ix. naxazi 7.6b).
organizaciebi sul ufro metad xdian Sesabamisi uflebamosilebiT aRWurvil
gansxvavebuli profilis specialistebis jgufebs maTi organizaciuli arqiteqturis
arsebiT nawilad, swrafad cvlad organizaciul garemoSi konkurentuli upiratesobis
miRebis uzrunvelsayofad. magaliTad, Newell Rubbermaid, 5 000-ze meti nairsaxeobis
saojaxo produqtis cnobili mwarmoebeli, gadavida produqtis SemuSavebis jgufis
struqturaze, vinaidan mis menejerebs surdaT produqciis inovaciis koeficientis
daCqareba. menejerebma Seqmnes gansxvavebuli profilis specialistebisagan
dakompleqtebuli 20 jgufi, romlebic Sedgeboda 5-7 adamianisagan marketingis,
warmoebis, saproeqto-sakonstruqcio saqmis, finansebisa da sxva funqcionaluri
ganyofilebebidan. TiToeuli jgufi misi energiis koncentracias axdenda konkretul
sasaqonlo xazze, rogoricaa baRis, saabazano oTaxis an samzareulos produqtebi.
aRniSnulma jgufebma SeimuSaves 365-ze meti axali produqti wlis manZilze. Owens-
Corning, saizolacio masalis mwarmoebeli, warmoadgens naTel magaliTs imisa, Tu
rogor unda iqnen gamoyenebuli gundebi qarxnis pirobebSi. 100 TanamSromeli aris
dasaqmebuli mis tenesiSi mdebare sawarmoSi da TiToeuli maTgani angariSvaldebulia
qarxnis menejeris winaSe. Owens-Corning-ma mospo yvela done qarxnis menejersa da
daqiravebulebs Soris ierarqiaSi, yvela TanamSromlis gundebad dajgufebisa da
gunduri pasuxismgeblobis dakisrebiT yvela saxis operaciuli gadawyvetilebisaTvis.
qarxnis menejeri saqmeSi ereva mxolod jgufis wevris Txovnis safuZvelze da am

180
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

SemTxvevaSic ki asrulebs Suamavlis rols, raTa daexmaros uflebamosil samuSao


jgufebs maTi problemebis mogvarebaSi.

funqciebisa da ganyofilebebis koordinacia

organizebis procesSi menejerebs aqvT ramdenime amocana: daajgufon funqciebi da


ganyofilebebi da Camoayalibon organizaciuli struqturebi, romlebic maT winaSe
arsebuli damatebiTi gauTvaliswinebeli pirobebis Sesaferisi iqneba. maTi Semdegi
amocanaa funqciebsa da ganyofilebebs Soris sakmarisi koordinaciisa Tu integraciis
uzrunvelyofa organizaciuli resursebis racionalurad da efeqturad gamoyenebis
mizniT. ganvixileT ra, rogor yofen menejerebi organizaciul saqmianobas davalebebad,
funqciebad da ganyofilebebad racionalurobisa da efeqturobis gazrdis mizniT, Cven
axla gavecnobiT, rogor axerxeben isini nawilebis erTad Tavmoyras.
Tavdapirvelad Cven gavecnobiT menejerebis mier uflebamosilebis ierarqiis
Camoyalibebis meTods funqciebisa da ganyofilebebis koordinaciis mizniT, raTa maT
efeqturad imuSaon erTad. Semdgom Cven yuradRebas gavamaxvilebT integraciaze da
gavecnobiT sxvadasxva integraciul meqanizms, romelTa gamoyenebac SeuZliaT menejerebs
funqciebisa da ganyofilebebis koordinaciis mizniT.

uflebamosilebis ganawileba
organizaciebis zrdisa da saqonlisa da momsaxurebis ufro farTo speqtris
warmoebis Sesabamisad, izrdeba maTi funqciebisa da ganyofilebebis zoma da raodenoba.
adamianebis, funqciebisa da ganyofilebebis saqmianobis koordinaciis da maTi
erToblivad muSaobis efeqturobis uzrunvelyofis mizniT, menejerebma unda
gansazRvron uflebamosilebis mkafio ierarqia. uflebamosileba aris menejeris xelT
arsebuli Zalaufleba organizaciuli miznebis misaRwevad gadawyvetilebebis miRebisa
da resursebis gamoyenebis Taobaze organizaciaSi misi Tanamdebobidan gamomdinare.
uflebamosilebis ierarqia aris organizaciaSi daqvemdebarebulobis wesi – SedarebiTi
Zalaufleba, romelic aqvs TiToeul menejers – dawyebuli mTavari aRmasrulebeli
direqtoridan saSualo da pirveli rgolis menejerebamde da aramenejeruli
Tanamdebobis TanamSromlebamde, romlebic uSualod awarmoeben saqonelsa da
momsaxurebas. yoveli menejeri, ierarqiis TiToeul doneze zedamxedvelobas uwevs 1-2
xelqveiTs. termini kontrolis diapazoni aRniSnavs xelqveiTebis raodenobas, romlebic
uSualod menejeris winaSe arian angariSvaldebulni.
naxazi 7.7 warmoadgens 2001 wels McDonald’s-Si menejerebis uflebamosilebis
ierarqiisa da kontrolis sferos gamartivebul suraTs. ierarqiis saTaveSi aris jek
grinbergi, mTavari aRmasrulebeli direqtori da McDonald’s-is direqtorTa sabWos
Tavmjdomare. grinbergi aris menejeri, romelsac saboloo pasuxismgebloba akisria
McDonald’s-is saqmianobaze da mas aqvs uflebamosileba gadawyvitos, rogor unda iqnes
gamoyenebuli organizaciuli resursebi McDonald’s-is aqcionerTa sasargeblod.
uSualod grinbergis winaSe angariSvaldebulebi arian alan feldmani da jim skineri.
feldmani aris McDonald’s The Americas–is prezidenti da mTavari operaciuli
direqtori, xolo skineri xelmZRvanelobs McDonald’s International-s.
isini grinbergis Semdeg modian daqvemdebarebulobis sistemaSi. aseve uSualod
grinbergis winaSea angariSvaldebuli meTs lederhauzeni, romelic 2001 wlis ivlisSi
dainiSna aRmasrulebeli vice-prezidentis Tanamdebobaze strategiisa da biznesis
ganviTarebis sferoSi. grinbergis, feldmanisa da skinerisagan gansxvavebiT,
lederhauzeni ar aris xazis menejeri,
menejeri, piri pirdapir xazSi Tu uflebamosilebis

181
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

sistemaSi, romelsac formaluri Zalaufleba aqvs adamianebsa da resursebze. Tumca, is


aris kadrebis menejeri,
menejeri romelic pasuxismgebelia specialistebis funqciasa da
dagegmvaze. mas `Cveni arsebuli biznesis zrdisa da axali SesaZleblobebis
gansazRvris~ pasuxismgebloba akisria korporaciul doneze. kadrebis menejerebi ar
Sedian uflebamosilebis sistemis SemadgenlobaSi, Tumca isini uzrunvelyofen xazis
menejerebs eqspertiziTa da daxmarebiT iseT sferoebSi, rogoricaa finansebi, dagegmva
da marketingi.

naxazi 7.7
uflebamosilebis ierarqia da kontrolis diapazoni makdonaldsis korporaciaSi

jek grinbergi
Tavmjdomare da mTavari
aRmasrulebeli direqtori

alan feldmani
prezidenti da mTavari
operaciuli direqtori
The Americas

aRmasrulebeli aRmasrulebeli aRmasrulebeli


vice-prezidenti vice-prezidenti vice-prezidenti

zonis menejerebi zonis menejerebi zonis menejerebi

regionuli regionuli regionuli


menejerebi menejerebi menejerebi

jim skineri
prezidenti da mTavari bazris menejeri operaciebis regionuli
operaciuli direqtori menejeri adamianuri
McDonald’s International resursebi

frenCaizi zedamxedvelebi
McDonald’s McDonald’s McDonald’s
saberZneTi azia wynari
okeanias maRaziebis menejerebi
auzi

pirveli asistenti

cvlis menejerebi

gundis wevrebi

ierarqiis TiToeuli donis xazis menejeri aZlevs uflebamosilebas momdevno


qveda donis xazis menejerebs organizaciuli resursebis gamoyenebasTan dakavSirebuli
gadawyvetilebebis miRebis Taobaze. iReben ra Tavis Tavze aRniSnul uflebamosilebas,
qveda rgolis menejerebi pasuxismgeblebi xdebian maT mier miRebuli gadawyvetilebebze.

182
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

menejerebi, romlebic swor gadawyvetilebebs iReben, xSir SemTxvevaSi samsaxurebrivad


winaurdebian da ezrdebaT organizaciebisgan motivirebuloba da pasuxismgebloba
daqvemdebarebulobis sistemis farglebSi.
feldmanis Semdeg McDonald’s The Americas-s daqvemdebarebulobis sistemaSi modis
Semdegi mTavari Sreebi: aRmasrulebeli vice-prezidentebi, zonis menejerebi, regionuli
menejerebi da zedamxedvelebi. ierarqia aseve SesamCnevia kompaniis sakuTrebaSi myofi
McDonald’s-is TiToeul restoranSi. saTaveSi imyofeba maRaziis menejeri; ufro qveda
doneebze arian pirveli asistenti, cvlis menejerebi da gundis personali. McDonald’s-
is menejerebma miiRes gadawyvetileba, rom uflebamosilebis aRniSnuli ierarqia
saukeTeso saSualebaa kompaniisTvis, xelmisawvdom fasSi ganaxorcielos swrafi kvebis
produqtebiT momsaxurebis misi biznesdonis strategia.

maRali da brtyeli organizaciebi


organizaciis moculobis zrdis kvaldakval (gazomili misi menejerebisa da
TanamSromlebis raodenobiT) Cveulebriv grZeldeba misi uflebamosilebis ierarqia da
maRldeba organizaciuli struqtura. maRal organizacias kompaniis zomasTan SedarebiT
uflebamosilebis ganawilebis mravali done aqvs, xolo brtyel organizacias _
naklebi (ix. naxazi 7.8).
ierarqiis simaRleSi zrdam SeiZleba gamoiwvios problemebi, romlebic
organizaciis struqturas naklebad moqnils xdis da anelebs menejerebis reagirebas
organizaciul garemoSi cvlilebebze.
komunikaciis problemebi SeiZleba warmoiSvas, rodesac organizacias aqvs bevri
rgoli ierarqiaSi. maRali rgolis menejerebis gadawyvetilebebisa da gankargulebebis
ierarqiis qveda rgolis menejerebamde miRwevam SeiZleba sakmaod didi dro waiRos da
aseve didi dro SeiZleba dasWirdeT saTaveSi myof menejerebs gaigon, ramdenad imuSava
maTma gadawyvetilebebma. uSualo kontaqtis ararsebobis pirobebSi maRali rgolis
menejerebs SeiZleba moundeT qveda rgolis menejerebis mier gankargulebebis
Sesrulebis gadamowmeba da werilobiTi dadastureba maTi mxridan. Sualeduri rgolis
menejerebi, romlebmac ician, rom isini mkacrad angariSvaldebulni arian TavianT
qmedebebze, met dros uTmoben gadawyvetilebebis miRebis process, raTa gaaumjobeson
maTi marTebulobis Sansebi. isini aseve SeiZleba Seecadon aicilon pasuxismgebloba da
gadaabaron umaRlesi rgolis menejerebs gansaxorcielebeli qmedebebis Sesaxeb
gadawyvetilebebis miReba.
Semdegi komunikaciis problema, romelic SeiZleba warmoiSvas, aris ierarqiaSi
orive mimarTulebiT gacemuli brZanebebisa da gankargulebebis damaxinjeba, rac iwvevs
mimdinare movlenebis gansxvavebul interpretacias sxvadasxva rgolis menejerebSi.
gankargulebebisa da davalebebis damaxinjeba SeiZleba iyos SemTxveviTi, vinaidan
gansxvavebuli menejerebi davalebebis interpretirebas axdenen sakuTari viwro
funqcionaluri perspeqtividan gamomdinare. is SeiZleba iyos ganzrax gakeTebulic,
vinaidan ierarqiis qveda rgolis menejerebi interpretirebas ukeTeben informacias maTi
piradi upiratesobis gazrdis mizniT.
kidev erTi problema, romelic ukavSirdeba maRal ierarqiebs, aris is, rom aseT
organizaciebSi bevri menejeria dasaqmebuli, menejerebi ki ZviradRirebuli samuSao
Zalaa. menejerTa xelfasebi, waxalisebebi, ofisebi da mdivnebi sakmaod Zviri ujdeba
organizaciebs. msxvili kompaniebi, rogoricaa IBM-i da General Motors-i yovelwliurad
miliardobiT dolars uxdian sakuTar menejerebs. 21-e saukunis dasawyisSi asobiT
aTasi saSualo rgolis menejeri iqna daTxovili samsaxurebidan internet-kompaniebis
gakotrebisa da maRali teqnologiebis kompaniebis (Hewlett-Packard da Lucent Technologies)

183
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

mier xarjebis Semcirebis mizniT gatarebuli restruqturizaciisa da samuSao Zalis


raodenobis Semcirebis gamo.

naxazi 7.8 maRali da brtyeli organizaciebi

a. brtyeli organizaciuli ierarqia


(sami done ierarqiaSi)

b. maRali organizaciuli ierarqia


(7 done ierarqiaSi)

daqvemdebarebulobis minimaluri jaWvi organizaciis mier simaRleSi


metismeti zrdisa da didi raodenobis menejerebis daqiravebidan gamomdinare
problemebis Tavidan acilebis mizniT, umaRlesi rgolis menejerebma naTeli unda
mohfinon im garemoebas, hyavT Tu ara maT daqiravebuli saWiro raodenobis saSualo da
pirveli rgolis menejerebi da Sexedon, SeuZliaT Tu ara arsebuli organizaciuli
arqiteqturis gadakeTeba menejerTa raodenobis Semcirebis mizniT. maRali rgolis
menejerebma SeiZleba gamoiyenon ZiriTadi organizaciuli principi –

184
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

daqvemdebarebulobis minimaluri jaWvis principi, romlis mixedviTac umaRlesi rgolis


menejerebma yovelTvis unda aagon ierarqia uflebamosilebis ganawilebis
SeZlebisdagvarad naklebi rgolebiT organizaciuli resursebis racionalurad da
efeqturad gamoyenebis mizniT.
efeqturi menejerebi mudmivad ikvleven maT ierarqiebs, raTa naxon ramdenad
SesaZlebelia rgolebis ricxvis Semcireba – magaliTad, erTi rgolis gauqmeba da am
rgolis menejerebis ufleba-movaleobebis gadacema zeda rgolis menejerebze da meti
uflebamosilebis dakisrebiT qveda rgolis TanamSromlebze. aRniSnul praqtikas sul
ufro xSirad iyeneben amerikis SeerTebul StatebSi, ramdenadac kompaniebi, romlebic
ebrZvian dabaldanaxarjian ucxoel konkurentebs, eZeben xarjebis Semcirebis axal
gzebs. kolin s. bareti, samxreT-dasavleTis aviaxazebis (Southwest Airlines) rigiT meore
aRmasrulebeli, aris menejeri, romelic mudmivad cdilobs meti uflebamosileba
misces TanamSromlebs da SeinarCunos gaSlili tipis ierarqia. bareti aris umaRlesi
rangis qalbatoni aviakompaniebis industriaSi. Southwest-Si is kargad aris cnobili,
rogorc pirovneba, romelic mudmivad adasturebs Southwest-is kredos, rom
TanamSromlebs unda hqondeT Tavisufleba, raTa ar SeizRudon maTze gawerili roliT
klientebis ukeTesi momsaxurebis uzrunvelsayofad. misi centraluri mesijis arsi
mdgomareobs SemdegSi: Southwest-i afasebs da endoba Tavis TanamSromlebs, romlebsac
eZlevaT uflebamosileba, Tavis Tavze aiRon pasuxismgebloba. Southwest-is
TanamSromlebs ufleba aqvT TviTon aiRon pasuxismgebloba samuSaos ukeT Sesrulebaze
axali meTodebis Ziebisas da ar daelodon xelmZRvanelebis instruqciebs. Sedegad,
Southwest-i inarCunebs saSualo rgolis menejerebis raodenobas minimalur doneze.

uflebamosilebis centralizacia da decentralizacia


centralizacia aris Zalauflebis koncentracia menejmentis ierarqiis wverSi.
meore gza, romliTac menejerebs SeuZliaT SeinarCunon gaSlili tipis organizaciuli
ierarqia aris Zalauflebis decentralizacia qveda rgolis menejerebsa da
aramenejeruli Tanamdebobis TanamSromlebze. Tuki zeda rgolebis menejerebs SeuZliaT
marTon gamonaklisis saxiT, radganac maT qveda rgolis TanamSromlebs gadasces
mniSvnelovani gadawyvetilebebis miRebis pasuxismgebloba, maSin neli da damaxinjebuli
komunikaciis ukve aRniSnuli problemebi minimumamde iqneba dayvanili. ufro metic,
naklebi raodenobis menejerebi iqneba saWiro, vinaidan TiToeul menejers evaleba ara
gadawyvetilebebis miReba, aramed instruqtorisa da damxmares funqciis Sesruleba da
danarCeni TanamSromlebis daxmareba swori gadawyvetilebebis misaRebad. garda amisa,
uflebamosilebis ganawilebis jaWvis rac ufro qveda rgolSi xdeba gadawyvetilebebis
miReba, miT ufro didia imis albaToba, rom momxmarebelTa moTxovnebi gacnobierebuli
da gaTvaliswinebulia.
uflebamosilebis decentralizacia saSualebas aZlevs organizaciasa da mis
TanamSromlebs, imoqmedon moqnilad im SemTxvevaSic ki, rodesac organizacia izrdeba
da xdeba maRali. swored amis gamoa, rom menejerebi ase dainteresebulebi arian meti
Zalauflebis gadacemiT TanamSromlebze damoukideblad marTvadi samuSao jgufebis
SeqmniT, gansxvavebuli profilis specialistebisagan dakompleqtebuli jgufebis
dafuZnebiT da produqtis damuSavebis jgufebze gadasvliT. dizainis aRniSnuli
inovaciebi saSualebas iZleva, SenarCunebul iqnes moqnili da kompleqsur davalebaze,
saerTo garemoze, kompleqsur teqnologiebsa da strategiebze reagirebis unaris mqone
organizaciuli arqiteqtura.
miuxedavad imisa, rom sul ufro meti organizacia axorcielebs Zalauflebis
decentralizacias, didi doziT decentralizacias Tavisi naklovanebebi gaaCnia. Tuki

185
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

ganyofilebebs, funqciebsa da jgufebs eZlevaT gadawyvetilebis miRebis


uflebamosileba didi doziT, maT SeiZleba organizaciuli miznebis xarjze daiwyon
sakuTari miznebis miRweva. sainJinro dizainis Tu samecniero-kvleviTi saqmis menejerebi
SeiZleba imdenad fokusirebulebi gaxdnen saukeTeso produqtis gakeTebaze, rom
SeiZleba ar gaiTvaliswinon, rom saukeTeso produqti SeiZleba imdenad Zviri iyos,
rom Zalian cota adamiani iqneba misi yidvis msurveli an SesaZleblobis mqone. aseve,
didi doziT decentralizaciis gamo, funqciebsa Tu ganyofilebebs Soris komunikaciis
naklebobam SeiZleba ar dauSvas erToblivi muSaobidan gamomdinare sinergiis zrda, ris
Sedegadac zaraldeba mTlianad organizaciis mwarmoebluroba.
umaRlesi rgolis menejerebma unda gamonaxon balansi uflebamosilebis
centralizaciasa da decentralizacias Soris, romelic saukeTesod upasuxebs
organizaciis winaSe mdgar 4 ZiriTad, ganmsazRvrel faqtors (ix. naxazi 7.1). Tuki
menejerebi moqmedeben stabiluri garemos pirobebSi advilad gasagebi teqnologiebis
gamoyenebiTa da ZiriTadi moxmarebis sagnebis warmoebiT (marcvleuli, dakonservebuli
sufi, wignebi an televizorebi), maSin ar arsebobs uflebamosilebis decentralizaciis
gadaudebeli aucilebloba da umaRlesi rgolis menejerebs SeuZliaT SeinarCunon
organizaciaSi ZiriTadi gadawyvetilebebis miRebis procesze kontroli. Tumca,
araprognozirebad, cvalebad garemoSi, sadac maRali teqnologiebis kompaniebi uSveben
Tanamedrove produqcias, umaRlesi rgolis menejerebma uflebamosileba unda gadascen
TanamSromlebs da SesaZlebloba miscen gundebs miiRon mniSvnelovani strategiuli
gadawyvetilebebi, raTa organizaciam SeZlos mimdinare cvlilebebze reagireba. Daimler-
Crysler da Volkswagen arian kompaniebi, romelTac hqondaT gansxvavebuli mizezebi
uflebamosilebis centralizaciisa Tu decentralizaciisaTvis.

marTva globalur doneze

DAIMLER-CRYSLER, VOLKSWAGEN da decentralizacia

2001 wels ori germanuli saavtomobilo kompania, Daimler-Crysler da Volkswagen,


mividnen gansxvavebul daskvnebamde uflebamosilebis centralizacia/decentralizaciis
sakiTxTan dakavSirebiT. iurgen Srempi, Daimler-Crysler–is mTavari aRmasrulebeli
direqtori Zalian ukmayofilo iyo misi aSS-s kraisleris danayofis mier gancdili
miliardobiT dolaris odenobis danakargebis gamo. man aRniSnuli problema daukavSira
uflebamosilebis decentralizaciis arsebul maRal dones. 1999 wels, Serwymis
Semdeg, Srempma saSualeba misca kraisleris amerikel menejerebs, didi xarisxiT
SeenarCunebinaT gadawyvetilebis miRebis procesze kontroli. maT ar miiRes kritikuli
gadawyvetilebebi, romlebic aucilebeli iyo xarjebis Sesamcireblad da xarisxis
gasaumjobeseblad. da marTlac, rogorc Canda, kraislerma lideroba dauTmo fords da
jeneral motorsic swrafad ikrefda tempebs. kraisleris operaciebis zedamxedvelobis
mizniT Srempma gadawyvita daeniSna germanuli menejmentis jgufi _ menejerebi
romlebic ara marto uSualod mis winaSe iqnebodnen angariSvaldebulebi, aramed
miscemdnen mas SesaZleblobas, mieRo ZiriTadi gadawyvetilebebi, romlebic zegavlenas
moaxdenda kraisleris momavalze.
Volkswagen–s gansxvavebuli problema hqonda. man mniSvnelovan warmatebas miaRwia
Tavis Volkswagen–is ganyofilebaSi, magram naklebad warmatebuli iyo komfortuli
manqanebis warmoebis mxriv, romlebic moicavs Audi-s, Bugatti-isa da Bentley-s. ra iyo
amis mizezi? zogierTi menejeri Tvlida, rom problema gamomdinareobda im faqtidan,
rom Volkswagen–is Sesyidvis, samecniero-kvleviTi da sainJinro ganyofilebebi

186
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

centralizebuli iyo organizaciis umaRles rgolSi. gadawyvetilebebi, Tu rogor unda


gamoiyurebodes sxvadasxva avtomobili da romeli komponentebi unda hqondeT maT
saerTo, xSirad miiReboda umaRles doneebze da umetes SemTxvevebSi xarjebis
Semcirebis mizniT. menejerebi darwmunebulebi iyvnen, rom aRniSnulma Seuwyo xeli im
sazogadoebrivi azris Camoyalibebas, rom sinamdvileSi Audi-is manqanebi xarisxiT ar
aRematebodnen Cveulebriv Volkswagen–ebs, ris Sedegadac Audi-is gayidvis tempebi
Semcirda, maSin rodesac BMW-sa da Mercedez-is piriqiT gaizarda, radganac Audi-im
dakarga mimzidveloba mis gansakuTrebul komfortulobasTan mimarTebiT. Volkswagen–is
menejerebis mier napovni gamosavali iyo maRali komfortulobis manqanebisa da
masobrivi warmoebis manqanebis damoukidebeli danayofebis Seqmna da gadawyvetilebebis
miRebis pasuxismgeblobis decentralizacia aRniSnuli danayofebis menejerebze.

integraciuli meqanizmebis tipebi


koordinaciis udidesi nawili xorcieldeba Zalauflebis ierarqiis meSveobiT.
garda amisa, menejerebs SeuZliaT gamoiyenon sxvadasxva integraciuli meqanizmebi
funqciebsa da ganyofilebebs Soris komunikaciisa da koordinaciis gazrdis mizniT.
rac ufro rTulia organizaciis struqtura, miT ufro didia adamianebs, funqciebsa da
ganyofilebebs Soris koordinaciis aucilebloba organizaciuli struqturis muSaobis
racionalurobisa da efeqturobis uzrunvelsayofad. amdenad, rodesac menejerebi
irCeven ganyofilebaTa matricul Tu produqtis damuSavebis jgufis struqturebs,
organizaciuli miznebis misaRwevad maT unda gamoiyenon kompleqsuri saxis
integraciuli meqanizmebi. magaliTad, UPS-sa da FedEx-s aqvT kompleqsuri geografiuli
struqturebi, romlebic saWiroebs regionebs Soris koordinacias uzarmazari
moculobiT 24 saaTis ganmavlobaSi gzavnilis adgilze mitanis miznis misaRwevad.
aRniSnul koordinacias isini aRweven iseTi integraciuli meqanizmebis inovaciuri
gamoyenebis meSveobiT, rogoricaa kompiuteris mier kontrolirebadi zedamxedvelobis
mowyobiloba da momxmarebelTan damakavSirebeli personali garigebebis swrafad da
efeqturad marTvis mizniT.

naxazi 7.9 integraciuli meqanizmebis tipebi da magaliTebi

martivi
pirdapiri kontaqti _ marketingisa da saproeqto-sakonstruqcios menejerebi xvdebian erTmaneTs axali
produqtebis ideaze muSaobis mizniT.

damakavSireblis rolebi _ menejeris asistenti da proeqtis gundis xelmZRvaneli gansazRvraven


winadadebebs produqciis gaumjobesis Taobaze warmoebis procesSi CarTvis mizniT.

miznobrivi samuSao jgufebi _ marketingis, saproeqto-sakonstruqciosa da warmoebis warmomadgenlebi


ikribebian, raTa imsjelon axali produqciis warmoebaSi CaSvebis sakiTxze.

sxvadasxva profilis specialistebis jgufebi _ yvela funqciis warmomadgenlebisgan


dakompleqtebuli jgufi Yyalibdeba produqtis damuSavebis procesis marTvis mizniT bazarze misi gatanis
CaTvliT.

matriculi struqturebi _ matricul struqturaze gadasvlasTan dakavSirebul sakiTxebze


gadawyvetilebas iReben maRali rgolis menejerebi mravali axali produqtis erTdroulad damuSavebis mizniT.
rTuli

komunikaciisa da koordinaciis gazrdis mizniT menejerebis gankargulebaSia 5


integraciuli meqanizmi. aRniSnuli meqanizmebi – dawyebuli yvelaze martividan yvelaze
rTulamde – mocemulia naxazze 7.9. im pirebis Tu jgufebis miniSnebiT, romlebmac

187
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

SeiZleba gamoiyenon isini. rac ufro didi da kompleqsuri xdeba organizacia, mis
davalebebsa da garemoSi momxdar cvlilebebze reagirebis SenarCunebis mizniT,
menejerebma unda gazardon funqciebsa da ganyofilebebs Soris koordinacia da
gamoiyenon ufro rTuli integraciuli meqanizmebi. maT unda SearCion organizaciuli
arqiteqturis Camoyalibebis meTodi, romelic iZleva saSualebas saukeTeso gamoyeneba
mounaxon organizaciul resursebs.

strategiuli aliansebi, qseluri struqturebi da


sainformacio teqnologiebi

globalizaciis gazrdilma tempebma da axali sainformacio teqnologiebis


gamoyenebam xeli Seuwyo ori saxis inovaciis danergvas organizaciul arqiteqturaSi,
ramac farTod moicva aSS-sa da evropuli kompaniebi. esenia: strategiuli aliansebi da
qseluri struqturebi. strategiuli aliansi warmoadgens formalur SeTanxmebas,
romelic avaldebulebs or an met kompanias maTi resursebis gacvlas Tu gaziarebas
produqciis warmoebisa da bazarze CaSvebis procesSi. Cveulebriv strategiuli alian-
sebi iqmneba, vinaidan kompaniebs aqvT msgavsi interesebi da darwmunebulebi arian, rom
maT SeiZleba naxon sargebeli am TanamSromlobiT. magaliTad, Toyota-asa da Honda-s
Seqmnili aqvT mravali strategiuli aliansi iseTi nawilebis konkretul
momwodeblebTan, rogorebicaa: manqanis RerZi, siCqaris yuTi da haeris kondicirebis
sistemebi. droTa ganmavlobaSi, Toyota da Honda mWidrod TanamSromlobdnen maT
momwodeblebTan nawilebis efeqturobisa da racionalurobis gasaumjobeseblad, raTa
saboloo produqti – warmoebuli avtomanqana – yofiliyo maRali xarisxis da umetes
SemTxvevaSi warmoebis dabali danaxarjebiT. Toyota-m da Honda-m aliansebi daafuZnes
momwodeblebTan aSS-sa da meqsikaSi, vinaidan orive kompania am qveynebSi awarmoebs
manqanebis ramdenime models.
sainformacio teqnologiebis zrdadma daxvewilobam – globaluri
Sidakorporaciuli qselebi da telekonferenciebi – mniSvnelovnad gaamartiva
strategiuli aliansebis marTva da menejerebs informaciis gaziarebisa da
TanamSromlobis saSualeba misca. aRniSnulis erT-erTi Sedegia strategiuli
aliansebis gadaqceva qselur struqturad. qseluri struqtura warmoadgens
globaluri strategiuli aliansebis serias, romelsac qmnis erTi an ramdenime
organizacia momwodeblebTan, mwarmoeblebTan da distributorebTan erTad produqtis
sawarmoeblad da bazarze gasatanad. qseluri struqturebi saSualebs aZlevs
organizacias marTos misi Rirebulebis damatebis globaluri jaWvi, raTa gamonaxos
xarjebis Semcirebisa da kompleqsuri organizaciuli struqturis funqcionirebasTan
dakavSirebuli maRali danaxarjebis (bevri menejeris daqiravebis xarjebi) gareSe
produqciis xarisxis gazrdis axali gzebi. sul ufro meti amerikuli da evropuli
kompania iyenebs globalur qselur struqturebs iafi nawilebis ucxour wyaroebTan
dasakavSireblad. fexsacmelebis mwarmoeblebi Nike da Adidas farTod iyenebdnen
aRniSnul midgomas.
Nike aris sportuli fexsacmlis umsxvilesi da sakmaod rentabeluri
mwarmoebeli msoflioSi. Nike-is warmatebis gasaRebi aris qseluri struqtura,
romelic Nike-is damfuZnebelma da mTavarma aRmasrulebelma direqtorma filip naiTma
Seqmna misi kompaniis mier fexsacmlis warmoebisa da bazarze gatanis uzrunvelsayofad.
naiTma adreul etapebzeve gadawyvita, rom mas sWirdeboda iseTi organizaciuli
arqiteqtura, romelic saSualebas miscemda Nike-s yuradReba gaemaxvilebina iseT
funqciebze, rogoricaa dizaini da warmoebis faza sxva organizaciebisaTvis gadaeca

188
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

dabali danaxarjebis SenarCunebisa da kompaniisTvis moqnilobis maRali xarisxis


uzrunvelsayofad.
dRemde naikis oregonis Stab-binis umsxvilesi funqciaa dizainis funqcia,
romelsac asruleben niWieri dizainerebi, romlebic sportuli fexsacmlis dizainSi
iseTi inovaciebis pionerebi iyvnen, rogorebicaa: air pump da Air Jordans. dizainerebi
iyeneben kompiuterizebul dizains naikis fexsacmelebisaTvis da eleqtronulad inaxaven
axal produqtTan dakavSirebul yvela informacias, warmoebis instruqciebis CaTvliT.
rodesac dizainerebi amTavreben TavianT saqmes, isini eleqtronuli saSualebebiT
ugzavnian axali produqciis modelebs samxreT-aRmosavleT aziis momwodeblebisa da
mwarmoeblebis qsels, romlebTanac Nike-s gaformebuli aqvs strategiuli aliansebi.
fexsacmlis axali lanCis dizainis Sesaxeb instruqciebi SeiZleba gadaegzavnos
momwodebels taivanSi; fexsacmlis gare (tyavis) nawilis Sesaxeb instruqciebi –
momwodebels malaiziaSi. momwodeblebi akeTeben fexsacmlis nawilebs da saboloo
akrefis mizniT agzavnian maT fabrikaSi CineTSi, romelTanac Nike-s aseve gaformebuli
aqvs strategiuli aliansi. CineTidan fexsacmelebi egzavnebaT distributorebs mTel
msoflioSi. Nike-is mier yovelwliurad gakeTebuli 99 milioni fexsacmlis wyvilis
99 procenti iwarmoeba samxreT-aRmosavleT aziaSi.
aRniSnuli qseluri struqtura or mniSvnelovan upiratesobas aZlevs Nike-s:
pirveli, Nike-s Seswevs unari Zalian swrafad moaxdinos reagireba sportuli
fexsacmlis modaSi cvlilebebze. sainformacio teqnologiebis misi globaluri
sistemis gamoyenebiT, Nike-s aseve swrafad SeuZlia mis mier TiToeuli
momwodeblisTvis micemuli instruqciebis Secvla, xolo sul ramdenime kviraSi misi
ucxoeli mwarmoeblebi ukve awarmoeben fexsacmlis axal modelebs. nebismieri aliansis
partniorebi, romlebic ver pasuxoben Nike-is standartebs, icvlebian axali
partniorebiT.
meore, Nike-is xarjebi aris Zalian dabali, vinaidan Sromis anazRaureba samxreT-
aRmosavleT aziaSi mxolod mciredi nawilia aSS-Si arsebuli xelfasebisa da
aRniSnuli sxvaoba Nike-s dabali danaxarjebis upiratesobas aZlevs. aseve, Nike-is
unari, gamoiyenos auTsorsingi da gamoiyenos ucxoeli mwarmoeblebi sazRvargareT misi
fexsacmlis warmoebis mizniT, saSualebas aZlevs baton naiTs organizaciis amerikuli
struqtura gaSlilad da moqnilad SeinarCunos. Nike-s aqvs saSualeba gamoiyenos
SedarebiT iafi funqcionaluri struqtura misi saqmianobis organizebisaTvis.
sportuli fexsacmlis mwarmoeblebis mcdelobebma, uzrunveleyoT dabali danaxarjebi,
gamoiwvia braldebebi, rom Nike (da sxva misi msgavsi kompaniebi) iyenebs naxevrad
aralegalur sawarmoebs, romlebic zians ayenebs ucxoel muSebs, razec saubaria qvemoT
rubrikaSi `eTika qmedebaSi~.

eTika qmedebaSi
fexsacmelebisa
fexsacmelebisa da naxevradaralegaluri sawarmoebis Sesaxeb
ramdenadac sul ufro zrdadi tempebiT xdeba yvela saxis saqonlisa da
momsaxurebis warmoebis gatana naklebad ZviradRirebuli samuSao Zalis regionebSi,
kompaniaTa moqmedeba, romelTac gaaqvT warmoeba qvekontraqtorebze Rarib regionebsa da
qveynebSi, zrdadi yuradRebis qveS moeqca. naiki, romelic weliwadSi yidis 9 miliard
dolarze meti Tanxis produqcias, erT-erTi pirveli kompania iyo, romelic uaryofiTi
kritikis qarcecxlSi gaatares, rodesac kritikosebma aRmoaCines, rogor eqceodnen
muSebs sazRvargareT. indonezieli muSebi keravdnen fexsacmelebs cxel da xmaurian
fabrikebSi dReSi sul raRac 80 centad, rac daaxloebiT 18 dolars Seadgens TveSi.

189
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

vietnameli da Cineli muSebi SedarebiT ukeTes mdgomareobaSi iyvnen; maT SeeZloT


dReSi 1.60 dolaris miReba. Tumca, TiToeul SemTxvevaSi kritikosebi amtkicebdnen,
rom cxovrebis adekvaturi standartebis SesanarCuneblad aucilebeli iyo minimum 3
dolari dReSi.
aRniSnulma faqtebma didi xmauri gamoiwvia aSS-Si, sadac naiki pirdapir iyo
gakritikebuli misi dasaqmebis praqtikis gamo. naikis produqciis gasaRebis winaaRmdeg
agorebulma kampaniam aiZula fil naiTi, naikis miliarderi mesakuTre, gadaexeda naikis
dasaqmebis praqtikisaTvis. naikma gamoacxada, rom amieridan misi fexsacmlisa da
tansacmlis mwarmoebeli yvela fabrika daeqvemdebareboda damoukidebel monitoringsa
da inspeqcias. mas Semdeg, rac analogiuri dasaqmebis praqtikisTvis gakritikebulma
misma konkurentma _ ribokma ganacxada, rom is 20 procentiT zrdida xelfass
indoneziaSi, naikma ganaxorciela 25 procentiani zrda TveSi 23 dolaramde. miuxedavad
simcirisa, es iyo mniSvnelovani zrda am qveynebis muSebisaTvis.
evropaSi, kidev erTi sportuli tansacmlis kompania, adidasi, gadaurCa aseT
kritikas. 1999 wels gavrcelda informacia, rom el-salvadorSi, taivanSi bazirebuli
adidasis qvekontraqtori mis fabrikebSi amuSavebda 14 wlamde asakis gogonebs da
aiZulebda maT emuSavaT 70 saaTze meti kviraSi. maT ufleba hqondaT gasuliyvnen
mosasvenebel oTaxSi mxolod orjer dRis manZilze da kargavdnen dRiur anazRaurebas,
Tu sam wuTze met xans gaCerdebodnen iq. adidasma swrafad imoqmeda, raTa Tavidan
aecilebina sazogadoebasTan urTierTobis garTulebis is koSmari, romelic naikma
gadaitana. adidasma ganacxada, rom amieridan mis qvekontraqtorebs dasaqmebis
kontraqtebis ufro mkacri dacva moeTxovebodaT.
is, rac moxda sportuli fexsacmlis industriaSi, ganmeorda tansacmlis mTel
industriaSi da iseT industriebSic, rogorebicaa: eleqtronika da saTamaSoebi.
kompaniebi: Walmart, Target, Gap, Sony da Mattel iZulebuli gaxdnen gadaexedaT maTi
dasaqmebis praqtikis eTikisaTvis da piroba daedoT, rom mudmivad gaakontrolebdnen
qvekontraqtorebs momavalSi. am mizniT gakeTebuli gancxadeba SegiZliaT ipovoT am
kompaniaTa vebgverdebze _ Nike-is (www.nikebiz.com) da Gap–is (www.thegap.com).

Sejameba da mokle mimoxilva

organizaciuli struqturis dizaini


organizaciuli struqturis 4 mniSvnelovani ganmsazRvrelia: gare samyaro,
strategia, teqnologia da adamianuri resursebi. zogadad, rac ufro didia aRniSnul
faqtorebTan dakavSirebuli gaurkvevlobis xarisxi, miT ufro Sesaferisia moqnili,
adaptirebadi struqtura, formaluris da mouqnelis nacvlad.

amocanebis davalebebad dajgufeba


davalebis danawileba aris procesi, romliTac menejerebi amocanebs ajgufeben
davalebebad. ufro saintereso samuSaos Sesaqmnelad da muSebis moqnili moqmedebis
uzrunvelsayofad, menejerebs SeuZliaT samuSaos gafarToeba da gamdidreba. samuSaos
maxasiaTeblebis modeli warmoadgens menejeris xelT arsebul instruments, romlis
gamoyenebac SeiZleba imis Sesafaseblad, Tu ramdenad motivirebadi Tu
damakmayofilebelia calkeuli samuSao.

davalebebis funqciebad da ganyofilebebad dajgufeba


190
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba

organizaciuli resursebis saukeTeso gamoyenebis uzrunvelsayofad menejerebma


SeiZleba airCion mravali saxis organizaciuli struqtura. maT winaSe arsebuli
konkretuli organizaciuli problemebidan gamomdinare, isini arCeven funqcionalur,
produqtis, geografiul, sabazro, matricul da produqtis damuSavebis jgufis
struqturebs.

funqciebisa da ganyofilebebis
ganyofilebebis koordinacia

menejerebis mier SerCeuli struqturebisagan damoukideblad, menejerebma unda


gadawyviton, rogor gaanawilon uflebamosileba organizaciis farglebSi, ramdeni
rgoli iqonion Zalauflebis ierarqiaSi da rogor daabalanson centralizaciasa da
decentralizacias Soris, ierarqiaSi rgolebis raodenobis minimumamde dasayvanad.
organizaciebis zrdis kvaldakval, menejerebma unda gazardon funqciebsa da
ganyofilebebs Soris integracia da koordinacia. aRniSnulis xelSewyobis mizniT
arsebobs 5 integraciuli meqanizmi: pirdapiri kontroli, mokavSiris rolebi, samuSao
jgufebi, gansxvavebuli profilis specialistebiT dakompleqtebuli gundebi da
matriculi struqtura.

strategiuli aliansebi da qseluri struqtura

organizaciis zrdis procesSi warmoSobili komunikaciisa da koordinaciis


mravali problemis Tavidan acilebis mizniT, menejerebi cdiloben gamoiyenon
sainformacio teqnologiebi, raTa gansazRvron organizebis axali gzebi. strategiuli
aliansis pirobebSi menejerebi aformeben SeTanxmebas sxva organizaciebTan nedleuliT
uzrunvelyofis an funqcionaluri saqmianobis Sesrulebis mizniT. Tuki menejerebi
ramdenime aseTi saxis SeTanxmebas aformeben, isini qmnian qselur struqturas. qseluri
struqtura, romelic Cveulebriv efuZneba sainformacio teqnologiebis zogierTi
Sereuli formis gamoyenebas, SeiZleba Seiqmnas kompaniis irgvliv an ramdenime kompania
SeiZleba gaerTiandes industriis masStabis qselis Sesaqmnelad.

191
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

Tavi merve
organizeba: kontroli da kultura
swavlebis amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:

• organizaciuli kontrolis gansazRvras da kontrolis procesis 4 safexuris


aRweras;
• gansazRvroT produqciis kontroli da axsnaT misi upiratesobebi da uaryofiTi
mxareebi, rogorc TanamSromlebis koordinaciisa da stimulirebis saSualeba;
• gansazRvroT qcevis kontroli da axsnaT misi upiratesobebi da uaryofiTi
mxareebi, rogorc TanamSromlebis koordinaciisa da motivirebis saSualeba;
• gansazRvroT organizaciuli kulturis roli efeqturi organizaciuli
arqiteqturis Seqmnis procesSi.

menejmenti yoveldRiur rakursSi


Nokia-s finuri gzebi
Nokia _ ukabelo telefonebis umsxvilesi mwarmoebeli msoflioSi _ flobs
globaluri bazris 30 procentze met wils. 1992 wels kompaniis fokusi gadatanil
iqna ukabelo telefonebis biznesze da mas 10 welze naklebi dasWirda, rom
daemarcxebina iseTi globaluri gigantebi, rogorebicaa: Motorola, Siemens, Qualcomm da
Ericksson da gamxdariyo nomeri pirveli moTamaSe bazarze. Nokia-s menejerebi Tvlian,
rom misi warmatebis saidumlo ukavSirdeba mis organizaciul da nacionalur
kulturas – Tavad kompaniis istoriasa da enas, aseve qveyanas, romelSic ganlagebulia
misi Stab-bina _ fineTi.
Nokia-s prezidenti, matti alahuhta, darwmunebulia, rom kompaniis kulturuli
Rirebulebebi efuZneba finur xasiaTs: finelebi praqtikulebi, racionalurebi da
pirdapirebi arian. isini, aseve, megobruli da demokratiuli xalxia, romlebsac ar
moswonT pirovnul Zalauflebasa Tu socialur klasze dafuZnebuli mouqneli
ierarqiebi. Nokia-Si novacia da gadawyvetilebebis miReba mimarTulia praqtikul
Sedegze, TanamSromelTa jgufebze, romlebic dakavebulni arian sul ufro mcire
zomisa da meti daxvewilobis telefonebis damuSavebiT, ramac saxeli gauTqva kompanias.
biurokratia Nokia-Si minimalur donemdea dayvanili; misi kultura emyareba
araformalur da pirovnul urTierTobebs da TanamSromlobisa da jgufuri muSaobis
normebs.
Tavisi kulturis gaZlierebis mizniT, Nokia-m aaSena futuristuli, Tavisufali
dagegmarebis mqone foladisa da SuSis Senoba helsinkis gareubanSi. iq, Tavisufal
garemoSi, saproeqto-sakonstruqcio saqmiT dakavebul xalxs erToblivad SeuZlia
muSaoba axali tipis ukabelo telefonebis Sesaqmnelad. Nokia-s 60 000-iani
koleqtivis yoveli sami TanamSromlidan erTi dakavebulia kvleviTi saqmianobiT; ra
aiZulebs am adamianebs iyvnen nokiaSi erTad da emsaxuron kompaniis misias, awarmoos
ukeTesi, naklebad Zviri, SedarebiT patara da mosaxmareblad ioli telefonebi? es
aris `Nokia-s gza~, Rirebulebebisa da normebis erToblioba, dauwereli, magram
yovelTvis gaTvaliswinebuli RirebulebebSi, romlebic erTmaneTTan akavSirebs
adamianebs, xolo organizaciis wevrebis mier gamoyenebul enasa da istoriebs xdis
kompaniaze orientirebuls.

192
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

mimoxilva
mimoxilva
Nokia-s gamocdileba aCvenebs, rom menejerebis mier gamoyenebuli organizaciuli
kontroli da kultura zegavlenas axdens TanamSromlebis qcevaze. rodesac menejerebi
akeTeben TanamSromlebs Soris qcevisa da saqmianobis zemoqmedebasTan da
regulirebasTan dakavSirebul arCevans, isini ayalibeben organizaciuli struqturis
meore sayrdens – organizaciul kontrols.
rogorc me-7 TavSi iyo ganxiluli, menejeris pirveli rigis amocanaa davalebasa
da samuSaoze angariSgebis urTierTobebis struqturis Camoyalibeba, romelic
saSualebas miscems organizaciis wevrebs efeqturad da racionalurad gamoiyenon
resursebi. Tumca mxolod struqtura ver uzrunvelyofs iniciativas an motivacias
adamianebis qcevisa, uzrunvelyon organizaciuli miznebis miRweva. organizaciuli
kontrolis mizania menejerebis aRWurva im instrumentebiT, romelic uzrunvelyofs
xelqveiTebis marTvasa da motivirebulobas, raTa maT imuSaon organizaciuli miznebis
misaRwevad da uzrunvelyon menejerebTan ukukavSiri, ramdenad kargad muSaobs
organizacia da misi wevrebi.
organizaciuli struqtura organizacias uzrunvelyofs ConCxiT, xolo
kontroli da kultura aZlevs mas kunTebs, fizikur Zalas, nervebsa da grZnobis
organoebs, rac saSualebas aZlevs menejerebs areguliron da marTon misi saqmianoba.
organizebisa da kontrolis menejeruli funqciebi erTmaneTisagan ganuyofelia da
efeqturma menejerebma unda uzrunvelyon maTi harmoniulad erTad muSaoba.
am TavSi Cven SeviswavliT organizaciul kontrols da aRvwerT kontrolis
procesis safexurebs. Cven vimsjelebT menejerebis xelT arsebuli kontrolis sami
tipis Sesaxeb – produqciis, qcevis da klanis kontroli (romelic operirebs
organizaciuli kulturis Rirebulebebisa da normebis meSveobiT). aRniSnuli Tavis
bolos, Tqven SeZlebT SeafasoT menejerebis gankargulebaSi arsebuli kontrolis
sistemebis mdidari mravalferovneba da gaigebT, ratom aris arsebiTi Sesabamisi
kontrolis sistemis Camoyalibeba organizaciisa da misi wevrebis mwarmoeblurobis
gazrdisaTvis.

ras warmoadgens organizaciuli kontroli?


rogorc pirvel TavSi iyo aRniSnuli, kontroli aris procesi, romlis
meSveobiTac menejerebi asruleben monitorings da aregulireben organizaciisa da misi
wevrebis mier organizaciuli miznebis misaRwevad aucilebeli samuSaos efeqturad da
yairaTianad Sesrulebas. rogorc wina TavebSi iyo ganxiluli, dagegmvisa da
organizebis procesSi menejerebi aviTareben organizaciul strategiasa da
struqturas, romelmac saSualeba unda misces organizacias, efeqturad gamoiyenos
resursebi momxmareblebisaTvis Rirebulebis Sesaqmnelad. kontrolis procesSi,
menejerebi monitorings ukeTeben da afaseben, ramdenad Sesabamisad muSaobs
organizaciis strategia da struqtura, rogor SeiZleba maTi gaumjobeseba an Secvla
saWireoebis SemTxvevaSi.
Tumca, kontroli ar gulisxmobs mxolod ukve momxdar movlenebze reagirebas.
is aseve niSnavs organizaciis funqcionirebadobis uzrunvelyofas da mosalodneli
movlenebis winaswar ganWvretas. kontroli ukavSirdeba organizaciis winaSe mdgar
mniSvnelovan problemebze TanamSromelTa motivirebulobis, fokusirebulobis
SenarCunebas da aseve erTobliv muSaobas im SesaZleblobebis gamoyenebis mizniT,
romlebic daexmareba organizacias, droTa ganmavlobaSi gaaumjobesos misi saqmianoba.

193
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

organizaciuli kontrolis mniSvneloba


organizaciuli kontrolis mniSvnelobis gasacnobiereblad ganixileT, rogor
exmareba is menejerebs, miaRwion efeqturobis, xarisxis, momxmarebelTa moTxovnebze
reagirebisa da inovaciis maRal dones, rac warmoadgens konkurentuli upiratesobis 4
ZiriTad Semadgenel nawils.
imisaTvis, rom daadginon, ramdenad efeqturad gamoiyeneba maTi resursebi,
menejerebs unda SeeZloT zustad gansazRvron, nedleulis, adamianuri resursebis da
a.S.… ramdeni erTeuli gamoiyeneba erTi erTeuli mza produqtis sawarmoeblad.
menejerebma aseve unda SeZlon gansazRvron, Tu ramdeni erTeuli mza produqti
(saqoneli da momsaxureba) iwarmoeba. kontrolis sistema moicavs
sazomebs/kriteriumebs, romlebic saSualebas aZlevs menejerebs, Seafason, ramdenad
efeqturad awarmoebs organizacia saqonelsa da momsaxurebas. garda amisa, Tu
menejerebi atareben eqsperimentebs im meTodis Sesacvlelad, romliTac organizacia
awarmoebs saqonelsa da momsaxurebas da maTi warmoebis ufro efeqturi gzis
gamosanaxavad, aRniSnuli kriteriumebi uCvenebs maT, ramdenad warmatebulia maTi
mcdeloba. magaliTad, rodesac Ford-is menejerebma gadawyvites produqtis SemuSavebis
jgufis struqturaze gadasvla manqanis axali modelebis dizainis, sainJinro
samuSaoebisa da warmoebis uzrunvelsayofad, maT gamoiyenes iseTi kriteriumebi,
rogorebicaa axali manqanis dizainze daxarjuli drois moculoba da erT warmoebul
avtomanqanaze miRebuli TviTRirebulebis Semcireba imis Sesafaseblad, ramdenad kargad
imuSava axalma struqturam ZvelTan SedarebiT. maT daaskvnes, rom axalma namdvilad
ukeT imuSava. adgilze kontrolis sistemis gareSe menejerebs warmodgenac ar aqvT,
rogor muSaobs maTi organizacia da rogor SeiZleba misi saqmianobis efeqturobis
gaumjobeseba. aseTi informaciis floba sul ufro metad mniSvnelovani xdeba
dRevandel maRalkonkurentul garemoSi.
Tanamedrove etapze organizaciebs Soris konkurenciis udidesi wili modis
saqonlisa da momsaxurebis xarisxis gazrdaze. magaliTad, avtomanqanebis industriaSi,
TiToeuli fasis diapazonis farglebSi manqanebi CarTuli arian erTmaneTis winaaRmdeg
konkurenciaSi gansakuTrebuli maxasiaTeblebis, dizainisa da sandoobis mixedviT.
amdenad is, Tu romel manqanas (Ford Taurus, Chevy Cavalier, Dodge Intrepid, Toyota Camry, Honda
Accord) mianiWebs momxmarebeli upiratesobas, mniSvnelovnad aris damokidebuli
TiToeuli manqanis xarisxze. organizaciul kontrols didi mniSvneloba eniWeba
saqonlisa da momsaxurebis xarisxis gansazRvrisas, radganac is menejerebs aZlevs
ukukavSiris damyarebis saSualebas produqtis xarisxTan dakavSirebiT. Tuki manqanis
mwarmoebelTa menejerebi mudmivad aanalizeben momxmareblis saCivrebis raodenobas da
SekeTebis mizniT mobrunebuli axali avtomanqanebis ricxvs; an Tu skolis direqtorebi
aanalizeben skolidan wasuli studentebis raodenobas an erovnul testebze miRebuli
warmatebuli qulebi rogor nawildeba droTa ganmavlobaSi, maT hqoniaT kargi
indikatori imisa, ra donezea gaTvaliswinebuli xarisxze moTxovna maT produqciaSi –
iqneba es ganaTlebuli studenti Tu manqana, romelic ar fuWdeba. efeqturi menejerebi
qmnian kontrolis sistemas, romelic mudmivad axorcielebs saqonlisa da momsaxurebis
xarisxis monitorings xarisxis mudmivi srulyofisaTvis – midgoma, romelic
uzrunvelyofs maT konkurentul upiratesobas.
menejerebs aseve SeuZliaT gaxadon organizaciebi ufro metad orientirebulebi
momxmarebelTa moTxovnebze, Tu isini ganaviTareben kontrolis sistemas, romelic
iZleva saSualebas Sefasebisa, ramdenad kargad asruleben maTze dakisrebul
movaleobebs momxmarebelTan urTierTobaze pasuxismgebeli TanamSromlebi. TanamSromlis

194
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

qcevis monitoringi SeiZleba daexmaros menejerebs, gamonaxon TanamSromlebis mier


Sesrulebuli samuSaos xarisxis gazrdis gzebi, Tundac iseTi mxareebis gamovleniT,
sadac kvalifikaciis asamaRlebeli treningi SeiZleba daexmaros TanamSromlebs axali
procedurebis gansazRvriT, romlebic saSualebas miscems TanamSromlebs ukeT
Seasrulon Tavisi samuSao. rodesac TanamSromlebma ician, rom xdeba maTi qcevis
monitoringi, maT SeiZleba meti motivacia hqondeT, rom iyvnen sasargeblo da
Tanmimdevruli, momxmareblebis mimarT maT qmedebebSi. momxmarebelTa momsaxurebis
gaumjobesebis mizniT, magaliTad, Ford–i awarmoebs momxmarebelTa regularul
gamokiTxvebs, Tu rogori momsaxureba gauwia maT fordis ama Tu im dilerma. Tuki
adgilobrivi warmomadgenloba iRebs bevr saCivars momxmareblebisagan, Ford-is
menejerebi Semowmebas atareben am warmomadgenlobaSi problemebis wyaroebis
gamosavlenad da gamosavalis sapovnelad; saWiroebis SemTxvevaSi, maT SeiZleba
muqarasac mimarTon, rom Seamcireben warmomadgenlobaSi gagzavnili manqanebis
raodenobas, raTa aiZulos dileri gaaumjobesos momxmareblis momsaxurebis xarisxi.
da bolos, kontrolma SeiZleba aamaRlos organizaciaSi inovaciis done.
warmatebuli inovacia xorcieldeba im pirobebSi, rodesac menejerebi qmnian
organizaciul garemos, romelSic TanamSromlebi uflebamosilebi arian ufro
SemoqmedebiTad miudgnen saqmes da sadac Zalaufleba maTzea decentralizebuli. ase
rom, maT aqvT moqmedebis Tavisufleba, Caataron eqsperimentebi da wavidnen riskze.
riskze wasvlis xelSewyobis Sesabamisi kontrolis sistemis gansazRvra warmoadgens
menejmentis mniSvnelovan problemas. organizaciuli kultura (romelzec mogvianebiT
visaubrebT am TavSi) am TvalsazrisiT metad mniSvnelovani xdeba. Ford-Si produqtis
damuSavebis jgufebis maRalxarisxiani saqmianobis xelSewyobis mizniT, umaRlesi
rgolis menejerebma TiToeuli jgufis saqmianobis monitoringi damoukideblad
Caatares. Seafases, TiToeulma gundma ramdenad Seamcira danaxarjebi, gazarda xarisxi
da gamoiyena samuSaos Sesrulebis xarisxTan dakavSirebuli waxalisebis sistema
ToToeuli jgufis Sromis asanazRaureblad. Semdgom produqtis SemuSavebis jgufis
menejerma TiToeuli jgufis wevris individualuri saqmianoba Seafasa da yvelaze
ufro novatorma TanamSromlebma miiRes waxaliseba da jildoebi, romlebic maT mier
Sesrulebuli samuSaos xarisxs Seesabameboda.

kontrolis sistemebi
sistemebi da sainformacio teqnologiebi

kontrolis sistemebi aris formaluri davalebis Camoyalibebis, monitoringis,


Sefasebisa da ukukavSiris sistemebi, romlebic menejerebs uzrunvelyofs informaciiT,
ramdenad racionalurad da efeqturad muSaobs organizaciis strategia da struqtura.
efeqturi kontrolis sistemebi menejerebis yuradRebas mimarTaven problemur
sakiTxebze da aZleven maT dros, reagireba moaxdinon SesaZleblobebsa da safrTxeebze.
kontrolis efeqtur sistemas aqvs sami maxasiaTebeli: is aris sakmarisad moqnili
menejerebisaTvis, imoqmedon saWiroebisamebr gauTvaliswinebel situaciebSi; is
uzrunvelyofs zusti informaciiT da menejerebs aZlevs realur suraTs organizaciis
saqmianobis Sesaxeb; agreTve, mowodebuli informacia aris yovelTvis drouli, vinaidan
moZvelebul informaciaze dayrdnobiT miRebuli gadawyvetilebebi warumateblobis
sawindaria.
sainformacio teqnologiebis axalma formebma revolucia moaxdina kontrolis
sistemebSi, radganac isini xels uwyobs zusti da drouli informaciis moZraobas
organizaciuli ierarqiis orive mimarTulebiT da funqciebsa da ganyofilebebs Soris.
amJamad, organizaciis yvela rgolis TanamSromlebi rutinulad awvdian informacias

195
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

kompaniis sainformacio sistemas Tu qsels da iwyeben movlenaTa jaWvs, romelic


zegavlenas axdens gadawyvetilebis miRebaze organizaciis zogierT sxva nawilSi.
magaliTad, univermaRis klerkis mier gayiduli tansacmlis skanireba acnobs saqonlis
menejerebs, ra saxis tansacmelze unda gakeTdes ganmeorebiTi SekveTa, xolo gamyidveli
adgilze kompiuterSi aTavsebs informacias momxmarebelTa Secvlil saWiroebebsa Tu
problemebze.
kontrolisa da sainformacio sistemebi mowodebulia Seafasos saqmianoba
nedleulis, mza saqonlisa da momsaxurebis gardaqmnis procesis yovel safexurze (ix.
naxazi 8.1). Senatanebis safexurze iyeneben winaswar kontrols im problemebis
gasaTvlelad, romlebic SeiZleba dadges dRis wesrigSi, raTa gamoiricxos maTi
warmoqmna mogvianebiT, sawarmoo procesSi. magaliTad, momwodeblebisaTvis produqtis
zusti maxasiaTeblebis winaswar miwodeba (samuSaos efeqturobis miznis forma)
SeaZlebinebs organizacias, gaakontrolos mis mier misi momwodeblebisagan miRebuli
nedleulis xarisxi da aRniSnulis Sedegad Tavidan aicilos warmoebis procesis
potenciuri problemebi. sainformacio teqnologiebis gamoyeneba SesaZlebelia aseve
momwodeblebTan kontrolis SenarCunebisa da progresis monitoringisaTvis.
analogiurad, samuSaoze ganacxadebis gacxrilviT, kandidatebis avtobiografiebis
eleqtronuli versiebis SemowmebiT da gasaubrebis ramdenime etapis mowyobiT,
menejerebi amcireben iseTi adamianebs daqiravebis albaTobas, romlebsac ar gaaCniaT
Sesabamisi unar-Cvevebi Tu gamocdileba efeqturi saqmianobisTvis. zogadad, menejmentis
sainformacio sistemebis ganviTareba xels uwyobs winaswar kontrols, romelic
drouli informaciiT uzrunvelyofs menejerebs davalebasa da garemoSi cvlilebebis
Taobaze, romlebmac, Tavis mxriv, SeiZleba mogvianebiT zegavlena iqonion maT
organizaciaze. efeqturi menejerebi yovelTvis akontroleben gare samyaroSi mimdinare
tendenciebsa da cvlilebebs, raTa winaswar ganWvriton problemebi.
gardasaxvis safexurze Tanmxlebi (mimdinare) kontroli saSualebas aZlevs
menejerebs iqonion pirdapiri ukukavSiri, ramdenad efeqturad xdeba nedleulis
gardaqmna mza produqciad, raTa menejerebma aRmocenebisTanave SeZlon problemebis
gamosworeba. Tanmxlebi kontroli, sainformacio teqnologiebis meSveobiT, miuTiTebs
menejerebs problemis wyaroze swrafad reagirebis saWiroebaze, iqneba es: nedleulis
defeqturi jgufi, manqana, romelic mwyobridanaa gamosuli Tu muSa, romelsac aklia
aucilebeli kvalifikacia davalebis efeqturad Sesasruleblad.
paraleluri kontroli xarisxis kompleqsuri marTvis programebis centralur
nawils warmoadgens (ganxiluli iqneba me-14 TavSi), romlis pirobebSic muSebs
moeTxovebaT, mudmivad akontrolon maT mier warmoebuli saqonlisa da momsaxurebis
xarisxi warmoebis procesis TiToeul safexurze da problemebis aRmoCenisTanave
dauyovnebliv acnobon menejerebs. magaliTad, Toyota-s warmoebis sistemis erT-erTi
Zlieri mxare isaa, rom TanamSromlebs individualurad aqvT uflebamosileba xarisxis
problemis aRmoCenisTanave daaWiron Rilaks da gaaCeron amwyobi konveieri. rodesac
yvela problema gamoswordeba, Sedegad miiReba mza produqti, romelic ufro metad
sandoa.

naxazi 8.1
kontrolis sami tipi

196
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

Senatanebis gardasaxvis mza


(nedleulis) stadia produqciis
stadia stadia

winaswari kontroli paraleluri (mimdinare) ukukavSiris kontroli


(problemebis winaswar kontroli (problemebis marTva, maTi
ganWvreta) (problemebis marTva maTi warmoSobis Semdeg)
aRmocenebisTanave)

mza produqciis stadiaze menejerebi iyeneben ukukavSiris kontrols, raTa


miiRon informacia saqonelsa da momsaxurebaze momxmarebelTa reaqciis Sesaxeb,
saWiroebis SemTxvevaSi _ Sesworebebis Sesatanad. magaliTad, ukukavSiris kontrolis
sistema, romelic amowmebs momxmarebelis mier mobrunebuli saqonlis raodenobas,
menejerebs uCvenebs, rodis iwarmoeba defeqtiani produqtebi; xolo marTvis
sainformacio sistema, romelic zomavs sxvadasxva produqtis SedarebiTi gayidvis
zrdas/ klebas, menejerebis yuradRebas amaxvilebs momxmareblis gemovnebaSi momxdar
cvlilebebze, raTa maT Sesabamisad gazardon an Seamciron calkeuli produqtebis
warmoeba.

kontrolis procesi
miuxedavad Senatanebis, gardasaxvis Tu mza produqciis stadiebisa, kontrolis
procesi SeiZleba 4 safexurad daiyos: mwarmoeblurobis standartebis damkvidreba,
faqtobrivi mwarmoeblurobis gazomva, Sedareba da Sefaseba (ix. naxazi 8.2).

naxazi 8.2
organizaciuli kontrolis oTxi safexuri

safexuri 1 daamkvidreT mwarmoeblurobis, miznebis an amocanebis standartebi, romelTa mixedviTac


unda Sefasdes mwarmoebluroba

safexuri 2 gazomeT faqtobrivi mwarmoebluroba

safexuri 3 SeadareT faqtobrivi mwarmoebluroba mwarmoeblurobis


SerCeul standartebs

safexuri 4 SeafaseT Sedegebi da daiwyeT Sesworebebis Setana, Tu standarti ar iqna miRweuli

• safexuri 1: daamkvidreT mwarmoeblurobis, miznebis an amocanebis standartebi,


romelTa mixedviTac
mixedviTac unda Sefasdes mwarmoebluroba.
kontrolis procesis pirvel safexurze menejerebi adgenen mwarmoeblurobis,
miznebisa an amocanebis standartebs, romlebsac isini gamoiyeneben momavalSi mTeli

197
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

organizaciis an misi nawilis (rogorebicaa: ganyofileba, funqcia an calkeuli


TanamSromeli) mwarmoeblurobis Sesafaseblad. menejerebis mier SerCeuli
mwarmoeblurobis kriteriumebi gansazRvravs yairaTianobas, xarisxs, momxmareblebze
orientirebulobasa da inovaciis dones. Tu menejerebi dabali fasis strategiiT
xelmZRvaneloben, maSin aucilebelia efeqturobis Sefaseba organizaciis yvela
doneebze.
korporaciul doneze yairaTianobis Sesafasebel mwarmoeblurobis standarts
warmoadgens operaciuli xarjebi _ saqonlisa da momsaxurebis warmoebasTan
dakavSirebuli faqtobrivi xarjebi TanamSromlebTan dakavSirebuli yvela danaxarjis
CaTvliT. yairaTianobis gasazrdelad umaRlesi rgolis menejerebma SeiZleba dasaxon
korporaciuli mizani _ `aTi procentiT Seamciron operaciuli xarjebi momavali sami
wlis manZilze~. Semdgom, korporaciulma menejerebma SeiZleba Seamowmon ganyofilebaTa
menejerebi, raTa gansazRvron, ramdenad SeuZliaT maT Seamciron operaciuli xarjebi
ganyofilebebis doneze. ganyofilebaTa menejerebma ki SeiZleba TviTRirebulebis
Semcirebis amocana dausaxon funqcionalur menejerebs. amdenad, erTi rgolisTvis
SerCeuli mwarmoeblurobis standartebi zegavlenas axdens sxva rgolebis
standartebze da saboloo jamSi, calkeuli menejerebis mwarmoebluroba fasdeba maTi
unaris mixedviT Seamciron danaxarjebi. magaliTad, 2001 wels mZime mdgomareobaSi
myofma korporacia Xerox-ma mTavar aRmasrulebel direqtorad daasaxela en malkahi da
misca mas kompaniis mdgomareobis gamosworebis rTuli davaleba. is SerCeul iqna misi
25-wliani reputaciis gamo, rogorc danaxarjebis Semcirebisa da yairaTianobis
gazrdis saqmeSi qseroqsis gasaRebis bazrebis ganyofilebis yvelaze warmatebuli
pirovneba.
mwarmoeblurobis standartebis raodenoba, romelsac organizaciis menejerebi
yairaTianobis, xarisxisa da a.S. Sesafaseblad iyeneben, SeiZleba iyos aTasobiT an asi
aTasobiT. TiToeuli rgolis menejerebi pasuxismgebelni arian im standartebis
SerCevaze, romlebic SesaZleblobas miscems maT, Seafason, rogor muSaobs organizaciis
is nawili, romelzec isini arian pasuxismgeblebi. menejerebi yuradRebiT unda iyvnen,
rom airCion mwarmoeblurobis iseTi standartebi, romelTa saSualebiTac isini
Seafaseben, ramdenad karg mdgomareobaSi arian konkurentuli upiratesobis oTxive
Semadgeneli nawilis mixedviT. Tuki menejerebi fokusirebas moaxdenen mxolod erTze
(rogoricaa yairaTianoba zemoT moyvanil magaliTSi) da yuradRebas ar miaqceven
danarCens (rogoricaa imis dadgena, ra surT sinamdvileSi momxmareblebs da maTi
dakmayofilebis mizniT produqciis axali xazis daxvewa), maT SeiZleba ziani miayenon
Tavisi organizaciis mwarmoeblurobas. swored ase moxda Gateway Computer-Si. Gateway-is
menejerebi cdilobdnen gaezardaT yairaTianoba da SeemcirebinaT danaxarjebi iseTi
politikis gamoyenebiT, romelmac gamoiwvia momxmarebelTa momsaxurebis samsaxuris
mier momxmarebelTagan miRebuli zarebis xangrZlivobis Semcireba. SesaZloa am
praqtikis Sedegad daizoga garkveuli danaxarjebi, Tumca is momxmarebelTa
ukmayofilebis mizezi gaxda, ramac saboloo jamSi ziani miayena Gateway-is
efeqturobas.
• safexuri 2: faqtobrivi mwarmoeblurobis gazomva
mas Semdeg, rac menejerebi daadgenen mwarmoeblurobis Sesafasebel
standartebs/miznebs, kontrolis procesis momdevno safexurze xdeba faqtobrivi
mwarmoeblurobis gazomva. praqtikaSi menejerebs ori ramis gazomva an Sefaseba
SeuZliaT: (1) faqtobrivi mza produqcia, romelic miiReba maTi wevrebis qcevidan da
(2) Tavad qcevebi (aqedan gamomdinareobs terminebi produqciis kontroli da qcevis
kontroli, romlebic qvemoT aris gamoyenebuli).

198
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

zogjer produqciac da qcevac sakmaod advilad SeiZleba gaizomos. produqciis


gazomva da qcevis Sefaseba SedarebiT iolia swrafi kvebis restoranSi, sadac
TanamSromlebi asruleben rutinul davalebebs. zomavdnen ra, TiToeuli TanamSromlis
mier miRebuli momxmareblis zaris raodenobas, Gateway-is menejerebi gamoiyenebdnen
produqciis kontrols. analogiurad, swrafi kvebis restornis menejerebs sakmaod
advilad SeuZliaT produqciis gazomva, Tu daTvlian maTi TanamSromlebis mier
momsaxurebuli momxmareblebis ricxvs da maT mier daxarjuli fulis raodenobas.
menejerebs Tavisuflad SeuZliaT daakvirdnen TiToeuli TanamSromlis saqciels da
swrafad miiRon zomebi warmoqmnili problemebis gadasaWrelad.
rodesac organizacia da misi wevrebi asruleben kompleqsur, ararutinul saqmes,
romlis gazomva arsebiT sirTules warmoadgens, menejerebisaTvis kidev ufro rTulia
produqciis Tu qcevis gazomva. magaliTad, Merck-is an Microsoft-is saproeqto-
samecniero-kvleviTi danayofebis menejerebisaTvis sakmaod Znelia Seafason
mwarmoebluroba an gansazRvron individualuri wevrebis efeqturoba, radgan 5-dan 10-
wlamde dro SeiZleba iyos saWiro imis gasagebad, gaxdeba Tu ara momgebiani mecnierTa
mier SemuSavebuli axali produqtebi. garda amisa, SeuZlebelia qcevaze dakvirvebiT
menejerma gansazRvros, ramdenad SemoqmedebiTia mkvlevari/mecnieri.
zogadad, rac ufro ararutinuli Tu kompleqsuria organizaciis saqmianoba, miT
ufro rTulia menejerebisaTvis produqciis gazomva an qcevis Sefaseba. Tumca,
produqciis gazomva Cveulebriv ufro advilia, vidre qcevisa, vinaidan produqcia
ufro materialuria da obieqturi. amdenad, mwarmoeblurobis maCveneblebis ZiriTadi
tipi, romelsac menejerebi iyeneben, aris produqciis Sefaseba. Semdeg etapze menejerebi
qmnian mwarmoeblurobis maCveneblebs Tu standartebs, romlebic qcevis Sefasebis
saSualebas aZlevs maT, raTa gansazRvron, muSaoben Tu ara yvela rgolSi
TanamSromlebi organizaciuli miznebis misaRwevad. qcevis sazomi zogierTi martivi
kiTxvaa: modian Tu ara TanamSromlebi droulad samuSaoze? mudmivad asruleben Tu ara
isini momxmarebelTa Sexvedrisa da momsaxurebis dadgenil wesebs? produqciisa da
qcevis kontrolis TiToeuli tipi da maTi gamoyenebis meTodi sxvadasxva
organizaciul doneebze – korporaciuli, ganyofilebis, funqcionaluri,
individualuri _ detalurad iqneba ganxiluli momdevno TavSi.
• safexuri 3: SeadareT faqtobrivi mwarmoebluroba mwarmoeblurobis SerCeul
standartebs.
mesame safexurze, menejerebi amowmeben, ra masStabiT gansxvavdeba faqtobrivi
mwarmoebluroba pirvel safexurze SerCeuli mwarmoeblurobis standartebisagan. Tuki
mwarmoebluroba mosalodnelze ufro maRalia, menejerebma SeiZleba CaTvalon, rom maT
mwarmoeblurobis standartebi dabal doneze daadgines da Semdgomi periodisaTvis
ecdebian aamaRlon isini da seriozuli gamocda mouwyon daqvemdebarebul pirebs.
iaponuri kompaniebis menejerebi saxelganTqmulni arian sawarmoo pirobebSi
mwarmoeblurobis gazrdis mcdelobisaTvis mwarmoeblurobis standartebis mudmivi
amaRlebiT, raTa menejerebi da muSebi danaxarjebis Semcirebis Tu xarisxis gazrdis
axali gzebis ZiebiT daaintereson.
Tu mwarmoebluroba sakmaod dabalia da standartebi ar iqna miRweuli; an/da
iseTi maRali standartebi iyo dadgenili, rom TanamSromlebma ver SeZles maTi
miRweva, menejerebma unda gadawyviton Sesworebebis Setanis mizanSewoniloba. advilia
Seitano Sesworebebi, Tu SeiZleba dabali mwarmoeblurobis mizezebis dadgena –
magaliTad, maRali danaxarjebi samuSao Zalaze. xarjebis Sesamcireblad, menejerebma
SeiZleba moiZion mowodebis iafi ucxouri wyaroebi, gazardon investiciebis moculoba
teqnologiebSi an Seqmnan sxvadasxva profilis specialistebisagan dakompleqtebuli

199
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

jgufebi. Tumca, xSirad Zalian rTulia dabali mwarmoeblurobis mizezebis gansazRvra.


iseTi cvlilebebi gare samyaroSi, rogorebicaa: axali globaluri konkurentis
aRmoceneba, recesia saprocento ganakveTebis zrda, SeiZleba problemis wyaro iyos.
organizaciis farglebSi, SesaZloa samecniero-kvleviTma funqciam ver gaTvala, axali
produqtis SemuSavebisas warmoSobili problemebi an gauTvaliswinebel kvlevasTan
dakavSirebuli zedmeti danaxarjebi. Tuki menejerebi Seecdebian Seitanon raime saxis
Sesworebebi, dgeba meoTxe safexuris aucilebloba.
• safexuri 4: SeafaseT Sedegebi da daiwyeT Sesworebebis Setana, Tu standarti
ar iqna miRweuli.
kontrolis procesis bolo safexuria Sedegebis Sefaseba. mwarmoeblurobis
standartebis miRwevis miuxedavad, menejerebma bevri ram SeiZleba iswavlon am
safexurze. Tuki menejerebi Tvlian, rom mwarmoeblurobis done miuRebelia, maT unda
scadon problemis mogvareba. zogjer, mwarmoeblurobis problemebi dRis wesrigSi
dgeba radgan standarti metad maRali iyo _ magaliTad, gayidvis amocanebi iyo
zedmetad optimisturi da misaRwevad SeuZlebeli. am SemTxvevaSi, ufro realisturi
standartebis miRebam SeiZleba Seamciros sxvaoba faqtobriv da sasurvel
mwarmoeblurobas Soris. Tumca, Tu menejerebi daadgenen, rom konkretul situaciaSi
raRac iwvevs problemas, maSin mwarmoeblurobis gasazrdelad maT unda Secvalon
resursebis gamoyenebis meTodi. SeiZleba ar gamoiyeneba uaxlesi teqnologiebi; SeiZleba
TanamSromlebs ar gauvliaT Tanamedrove treningi, romelic aucilebelia maRali
mwarmoeblurobis misaRwevad; SesaZloa organizaciam unda SeiZinos nedleuli an
moaxdinos misi produqciis awyoba sazRvargareT, raTa konkurencia gauwios ufro
dabali danaxarjebis mqone metoqeebs; SesaZloa is saWiroebs restruqturizacias an
aucilebelia misi samuSao procesebis gadawyoba yairaTianobis gazrdis mizniT.
kontrolis sistemis umartivesi magaliTia Termostati sacxovrebel binaSi.
Termostatis dayenebiT, Tqven adgenT mwarmoeblurobis standarts, romelTanac moxdeba
faqtobrivi temperaturis Sedareba. Termostats aqvs mgrZnobelobiTi Tu
makontrolebeli mowyobiloba, romelic faqtobriv temperaturas adarebs sasurvel
temperaturas. rogorc ki fiqsirdeba maT Soris sxvaoba, gamaTbobeli an haeris
kondicioneri iwyebs moqmedebas, raTa temperatura standartamde daabrunos. sxva
sityvebiT rom vTqvaT, iwyeba Sesworebebis Setana. aRniSnuli warmoadgens kontrolis
martiv sistemas, vinaidan is sruliad avtonomiuria da mizani (temperatura) advili
gasazomia.
miznebis dadgena da Sefasebis sistemebis Camoyalibeba sakmaod rTulia
menejerebisaTvis, radgan organizaciul garemoSi maRali xarisxis gaurkvevloba ar
aZlevs maT momavlis ganWvretis SesaZleblobas. amdenad, menejerebisaTvis arsebiTi
mniSvneloba aqvs kontrolis sistemebis Seqmnas, romlebic amcnobs maT problemebis
Sesaxeb, raTa SeZlon maTi drouli mogvareba. sxva sakiTxia, rom menejerebi ar arian
dakavebuli mxolod organizaciis efeqturobis miyvaniT raRac garkveul, winaswar
gansazRvrul standartamde; maT surT kidev ufro aamaRlon es standarti, raTa
waaxalison yvela donis TanamSromlebi eZebon axali gzebi mwarmoeblurobis
asamaRleblad.
qvemoT, Cven ganvixilavT kontrolis sam saxes, romelsac menejerebi iyeneben
TanamSromelTa koordinaciisa da dainteresebis mizniT maRali yairaTianobis, xarisxis,
inovaciurobis, momxmarebelTa moTxovnebze reagirebis uzrunvelsayofad. esenia:
produqciis kontroli, qcevis kontroli da organizaciuli kultura/klanuri
kontroli (ix. naxazi 8.3). menejerebi iyeneben samive saxes organizaciis saqmianobis

200
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

marTvisa da regulirebis mizniT, miuxedavad gamoyenebuli organizaciuli struqturis


specifikurobisa.

naxazi 8.3
organizaciuli kontrolis sami sistema

kontrolis tipi kontrolis meqanizmebi


produqciis kontroli mwarmoeblurobis finansuri sazomebi
organizaciuli miznebi
operaciuli biujetebi
qcevis kontroli pirdapiri zedamxedveloba
miznebiT marTva
wesebi da standartuli operaciuli procedurebi
organizaciuli kultura / Rirebulebebi
klanuri kontroli normebi
AA socializacia

produqciis kontroli
yvela menejeri qmnis produqciis kontrolis sistemas Tavisi
organizaciebisaTvis. Tavdapirvelad isini arCeven miznebs an warmoebis mwarmoeblurobis
standartebs an amocanebs, romlebic maTi azriT saukeTesod Seafasebs efeqturobas,
xarisxs, inovaciurobasa da momxmarebelTa moTxovnebze reagirebis dones. Semdgom isini
adgenen, ramdenad iqna miRweuli saqmianobis miznebi da standartebi organizaciis
korporaciul, ganyofilebaTa, funqcionalur da individualur doneebze.
mwarmoeblurobis Sefasebis mizniT menejerebi iyeneben sam ZiriTad meqanizms. esenia:
finansuri kriteriumebi, organizaciuli miznebi da operaciuli biujetebi.

mwarmoeblurobis finansuri sazomebi


umaRlesi rgolis menejerebi ZiriTadad dakavebulni arian mTliani organizaciis
mwarmoeblurobis sakiTxebiT da iyeneben sxvadasxva finansur sazomebs mwarmoeblurobis
Sesafaseblad. yvelaze gavrcelebuli sazomebia: mogebis koeficientebi, likvidurobis
koeficientebi, kapitalizaciis koeficientebi, aqtiurobis koeficientebi. maTze qvemoT
visaubrebT; isini mocemulia naxazSi 8.1.
• mogebis koeficientebi afasebs, ramdenad efeqturad iyeneben menejerebi
organizaciis resursebs mogebis misaRebad. Semosavali investiciaze (investiciis
rentabeloba) – organizaciis wminda Semosavali gadasaxadebis gadaxdamde
gayofili aqtivebis saerTo raodenobaze, aris yvelaze farTod gavrcelebuli
finansuri mwarmoeblurobis sazomi, vinaidan is saSualebas aZlevs menejerebs,
Seadaron erTi organizaciis saqmianobis mwarmoebluroba sxva organizaciebisas.
investiciis rentabelobis kriteriumi menejerebs SesaZleblobas aZlevs,
Seafason organizaciis konkurentuli upiratesoba. mTliani mogebis marJa aris
produqtis gayidviT miRebul Semosavalsa da mis warmoebaze daxarjul
resursebs Soris sxvaoba. aRniSnuli kriteriumi menejerebs awvdis informacias,
ramdenad yairaTianad iyenebs organizacia mis resursebs da ramdenad mimzidvelia
momxmareblebisaTvis produqti. is aseve saSualebas aZlevs menejerebs Seafason,
ramdenad kargad muSaobs organizacia konkurentuli upiratesobis Sesaqmnelad.

201
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

naxazi 8.1 mwarmoeblurobis oTxi finansuri sazomi

mogebis koeficientebi

gansazRvravs, ramdenad
investiciis sufTa mogeba gadasaxadebamde kargad iyeneben menejerebi
=
rentabeloba saerTo aqtivebi organizaciul resursebs
mogebis misaRebad
produqtis gayidviT
mTliani mogebis marJa Semosavali gayidvebidan - xarjebi miRebul Semosavalsa da
(rentabeluroba) = mis warmoebaze daxarjul
Semosavali gayidvebidan
resursebs Soris sxvaoba

likvidurobis koeficientebi

mimdinare aqvT Tu ara menejerebs


likvidurobis mimdinare aqtivebi resursebi moklevadiani
koeficienti = kreditorebis moTxovnaTa
mimdinare valdebuleb ebi
dasafarad.
SeuZliaT Tu ara
swrafi mimdinare aqtivebi - materialur i maragebi menejerebs moklevadiani
likvidurobis = kreditorebis moTxovnaTa
mimdinare valdebuleb ebi
koeficienti Sesruleba sasaqonlo
maragebis gayidvis gareSe.

kapitalizaciis koeficientebi
koeficientebi

ra moculobiT gamoiyenes
Tanafardoba
saerTo davalianeba menejerebma nasesxebi
davalianebis
= fondebi investiciebis
aqtivebTan saerTo aqtivebi
dasafinanseblad
gansazRvravs, ramdenad
SeiZleba Semcirdes mogeba,
sanam menejerebi ver
sakuTari saxsrebiT dafaraven saprocento
pasivebis dafarvis mogeba sabanko % - isa da gadasaxadebis gadaxdamde gadasaxads. rodesac
=
koeficienti saerTo saprocento xarjebi Tanafardoba 1-ze naklebi
xdeba, organizacia
teqnikurad
gadaxdisuunaroa.

aqtiurobis
aqtiurobis koeficientebiB
koeficientebi

gansazRvravs, ramdenad
efeqturad SeyavT
gayiduli saqonlis Rirebuleba mimoqcevaSi maragebi
maragebis brunva =
materialuri maragebi menejerebs, rom ar moxdes
zedmeti maragebis
dasawyobeba.
gansazRvravs, ramdenad
debitoruli debitoruli davalianeba efeqturad agroveben
=
davalianebis saerTo Semosavali gayidvebidan menejerebi Semosavlebs
dafarvis vada 300 momxmareblebisagan
xarjebis dasafaravad.

• likvidurobis koeficientebi gansazRvravs, ramdenad kargad aqvT momaragebuli


menejerebs organizaciuli resursebi moklevadiani valdebulebebis

202
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

Sesasruleblad. mimdinare likvidurobis koeficienti (mimdinare aqtivebi


gayofili mimdinare pasivebze) uCvenebs menejerebs, aqvT Tu ara maT aucilebeli
resursebi moklevadiani kreditorebis moTxovnebis dasakmayofileblad.
dauyovnebeli likvidurobis koeficienti aCvenebs, SeuZliaT Tu ara maT
aRniSnuli moTxovnebis Sesruleba maragebis gayidvis gareSe.
• kapitalizaciis koeficientebi,
koeficientebi rogorebicaa davalianebis aqtivebTan Tanafardoba
da sakuTari saxsrebiT pasivebis dafarvis koeficienti, aCvenebs, ra xarisxiT
iyeneben menejerebi vals (sesxuloben fuls) an sakuTar kapitals (axali
aqciebis gamoSvebiT) mimdinare saqmianobis dasafinanseblad. organizacias aqvs
nasesxebi kapitalis maRali done, Tu is gamoiyenebs ufro met savale
valdebulebas, vidre sakuTar kapitals. davalianeba SeiZleba iyos sakmaod
sarisko, rodesac mogeba ver faravs davalianebis saprocento gadasaxads.
• aqtiurobis koeficientebi aCvenebs, ramdenad SeuZliaT menejerebs organizaciuli
aqtivebisgan Rirebulebis Seqmna. maragebis brunva gansazRvravs, ramdenad
efeqturad axdenen menejerebi maragebis mimoqcevas, rom ar moxdes zedmeti
maragebis dasawyobeba. debitoruli davalianebis dafarvis vada gansazRvravs,
ramdenad kargad agroveben menejerebi Semosavlebs momxmareblebisagan xarjebis
dasafarad.

saqmianobis finansuri sazomebis obieqturoba aris is mizezi, ratomac


menejerebis esoden didi raodenoba iyenebs mas, TavianTi organizaciebis yairaTianobisa
da efeqturobis Sesafaseblad. rodesac organizacia ver pasuxobs mwarmoeblurobis
iseT standartebs, rogorebicaa: investiciis rentabeloba, Semosavali Tu aqciis kursis
miznebi, menejerebma ician, rom maT unda mimarTon gamosasworebel zomebs. amdenad,
finansuri kontroli uCvenebs menejerebs, rodis SeiZleba dadges korporaciuli
reorganizaciis aucilebloba, rodis unda gayidon maT ganyofilebebi da datovon
biznesi an rodis unda moxdes korporaciuli donis strategiebis gadafaseba.
Tumca finansuri informacia produqciis mniSvnelovani kontrolia, is
TavisTavad ar uzrunvelyofs menejerebs maTTvis saWiro sruli informaciiT
konkurentuli upiratesobis 4 ZiriTadi Semadgeneli nawilis Sesaxeb. finansuri
Sedegebi menejerebs uCvenebs maT mier miRebuli gadawyvetilebebis Sedegebs da ar
amcnobs maT, rogor unda ipovon axali SesaZleblobebi konkurentuli upiratesobis
Sesaqmnelad momavalSi. momavalze orientirebuli midgomis xelSewyobis mizniT,
umaRlesi rgolis menejerebma unda daadginon organizaciuli miznebi, romlebic
waaxalisebs Sualeduri da pirveli xazis menejerebs, imuSaon umaRlesi yairaTianobis,
xarisxis, inovaciurobisa da momxmareblebze orientirebulobis misaRwevad.

organizaciuli miznebi
miznebi
rodesac umaRlesi rgolis menejerebi moilaparakeben qveda rgolis menejerebTan
da daadgenen organizaciis sayovelTao miznebs, isini aweseben saqmianobis standartebs
ganyofilebebisa da funqciebisaTvis. aRniSnuli standartebi ganusazRvravs
ganyofilebaTa da funqcionalur menejerebs maTi erTeulebis saqmianobaze dawesebul
moTxovnas, raTa organizaciam SeZlos sakuTari miznebis miRweva. TiToeul
ganyofilebaze modis konkretuli miznebis miRweva (ix. naxazi 8.4). magaliTad, General
Electric-is mTavarma aRmasrulebelma direqtorma jek uelCma da misma memkvidrem jefri
imeltma ganacxades, rom TiToeuli danayofis mizania, gaxdes mogebis mixedviT nomeri
pirveli an meore mis industriaSi (me-6 Tavi). danayofebis menejerebi Semdgom
amuSaveben biznesis donis strategias (romelic efuZneba maRali yairaTianobis an
203
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

inovaciis donis miRwevas), romelic maTi azriT miscems maT saSualebas, miaRwion
aRniSnul mizans. funqcionalur menejerebTan konsultaciis Sedegad, isini
gansazRvraven funqcionalur miznebs, rac aucilebelia gansxvavebuli funqciebis
menejerebisaTvis, raTa danayofma miaRwios dasaxul miznebs. magaliTad, gayidvebze
pasuxismgebeli menejerebi SeiZleba Sefasdnen maTi unaris mixedviT gazardon gayidvebis
moculoba; materialur-teqnikuri momaragebis menejerebi _ gazardon nedleulis
xarisxi an Seamciron misi xarjebi; samecniero-kvleviTi menejerebi ki maT mier
gaumjobesebuli produqtis raodenobis an maT mier miRebuli patentebis raodenobis
mixedviT. Tavis mxriv, funqcionaluri menejerebi adgenen miznebs, romlebsac unda
miaRwion pirveli xazis menejerebma da aramenejeruli Tanamdebobis TanamSromlebma,
raTa miscen funqcias Tavisi miznebis miRwevis saSualeba.

naxazi 8.4
organizaciuli miznebis dadgena

korporaciuli-donis menejerebi adgenen miznebs calkeuli ganyofilebebisaTvis,


romelic saSualebas miscems korporacias, miaRwios korporaciul miznebs

danayofebis menejerebi adgenen miznebs TiToeuli funqciisTvis, romelic saSualebas


miscems ganyofilebas, miaRwios Tavis miznebs

funqcionaluri menejerebi adgenen miznebs TiToeuli TanamSromlisTvis


individualurad, rac saSualebas miscems funqcias, miaRwios Tavis miznebs

produqciis kontroli gamoiyeneba organizaciis yvela doneze da arsebiTia, rom


TiToeul doneze dadgenili miznebi harmonizebuli iyos sxva doneebze dadgenil
miznebTan, raTa menejerebs da sxva TanamSromlebs organizaciis masStabiT saSualeba
mieceT, iTanamSromlon umaRlesi rgolis menejerebis mier gansazRvruli
korporaciuli miznebis misaRwevad. aseve mniSvnelovania, rom miznebi Sesabamisobis
mixedviT iqnes gansazRvruli, raTa menejerebs hqondeT stimuli maT misaRwevad. Tuki
miznebi SeuZleblad maRal donezea dadgenili, menejerebma SeiZleba sruli datvirTviT
ar imuSaon maT misaRwevad, vinaidan isini darwmunebulebi arian, rom araferi gamouvaT.
sapirispirod, Tu miznebi bevrad nakleb donezea dadgenili, ise, rom maTi miRweva
sakmaod advilia, menejerebs ar eqnebaT stimuli gamoiyenon maT xelT arsebuli yvela
resursi maqsimalurad efeqturad da yairaTianad. kvlevebi aCvenebs, rom saukeTeso
miznebi specifikuri, Znelad misaRwevi miznebia, romlebic gamowveva da daZabva iqneba
menejerebis unarisTvis, magram ar iqneba miuRwevadi da ar moiTxovs menejerTa droisa
da energiis warmoudgenlad maRal danaxarjebs. aseT miznebs xSirad damZabav miznebs
uwodeben.
imis dadgena, romelia specifikuri, Znelad, zedmetad Znelad misaRwevi an metad
advili mizani, aris unari, romelic menejerebma unda ganiviTaron. sakuTar
Sexedulebebsa da gamocdilebaze dayrdnobiT, menejerebma yvela doneze unda Seafason,
ramdenad rTulia konkretuli davaleba da konkretuli xelqveiTi menejeris unari,
miaRwios dadgenil mizans. Tuki isini warmatebuli arian am saqmeSi, rTuli,
urTierTdakavSirebuli miznebi – miznebi, romlebic aZlierebs erTmaneTs da
fokusirdeba saerTo korporaciuli miznebis miRwevaze – energias Sematebs
organizacias.

204
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

operaciuli biujetebi
mas Semdeg, rac TiToeuli rgolis menejers ganesazRvra misaRwevi mizani an
amocana, Semdgomi nabiji produqciis kontrolis sistemis ganviTarebaSi aris mimdinare
biujetebis dafuZneba, romlebic aregulirebs, rogor Seasruleben aRniSnul miznebs
menejerebi da muSebi. mimdinare biujeti aris programa, romelic uCvenebs, rogor
fiqroben menejerebi organizaciuli resursebis gamoyenebas organizaciuli miznebis
efeqturad misaRwevad. Cveulebriv, erTi rgolis menejerebi unawileben
daqvemdebarebul menejerebs resursebis garkveul moculobas saqonlisa da
momsaxurebis warmoebaSi gamoyenebis mizniT. mas Semdeg, rac maT gamoeyoT biujeti,
aRniSnulma qveda-rgolis menejerebma unda gadawyviton, rogor gadaanawilon fuli
sxvadasxva organizaciuli saqmianobisaTvis. Semdeg isini Sefasdebian maTi unaris
mixedviT, imuSaon biujetis farglebSi da saukeTeso gamoyeneba mounaxon arsebul
resursebs. magaliTad, General Electric-is sarecxi manqanebis ganyofilebis menejerebs
SeiZleba hqondeT 50 mln. dolariani biujeti sarecxi manqanebis axali xazis
SesamuSaveblad da gasayidad. maT unda gadawyviton, ramdeni fuli gadaunawilon iseT
funqciebs, rogorebicaa: samecniero-kvleviTi, sainJinro da gayidvebis, raTa
ganyofilebam SeZlos miiRos momxmareblebisgan Semosavali da maqsimaluri mogeba.
msxvili organizaciebi xSirad ganixilaven TiToeul danayofs rogorc calkeul
an avtonomiur pasuxismgeblobis centrs. korporaciuli menejerebi Semdgom Sefasebas
aZleven TiToeuli danayofis wvlils mTlian korporaciul saqmianobaSi. danayofis
menejerebs SeiZleba ganesazRvroT fiqsirebuli biujeti resursebisaTvis da mieceT
Sefaseba saqonlis an momsaxurebis raodenobis mixedviT, romlis warmoebac SeuZliaT
aRniSnuli resursebis gamoyenebiT (danaxarjebis biujetis midgoma). agreTve menejerebs
SeiZleba eTxovoT warmoebuli saqonlisa da momsaxurebis gayidvebidan miRebuli
Semosavlebis maqsimalizacia (Semosavlis biujetis midgoma). menejerebi aseve SeiZleba
Sefasdnen saqonlisa da momsaxurebis gayidvidan miRebul Semosavlebsa da aRniSnuli
saqonlisa da momsaxurebis damzadebaze gamoyofil sabiujeto xarjebs Soris sxvaobis
mixedviT (mogebis biujetis midgoma). am konteqstSi sayuradReboa iaponuri kompaniebis
mier operaciuli biujetebisa da Znelad misaRwevi miznebis gamoyeneba yairaTianobis
gazrdis mizniT.
saboloo jamSi, sami komponenti – obieqturi finansuri sazomebi, Znelad
misaRwevi miznebi da saqmianobis standartebi, agreTve Sesabamisi mimdinare biujetebi _
warmoadgens produqciis efeqturi kontrolis safuZvlebs. mravali organizacia
aviTarebs produqciis kontrolis daxvewil sistemebs, raTa menejerebs yvela doneze
hqondeT organizaciis Sesaxeb zusti informaciis miRebis SesaZlebloba, raTa
saWiroebis SemTxvevaSi swrafad SeZlon Sesworebebis Setana. produqciis kontroli
warmoadgens menejmentis arsebiT nawils.

produqciis kontrolTan dakavSirebuli problemebi

produqciis kontrolis sistemis Camoyalibebis procesSi, menejerebi frTxilad


unda iyvnen, raTa Tavidan aicilon zogierTi Secdoma. magaliTad, isini darwmunebulni
unda iyvnen, rom maT mier dadgenili produqciis standartebi stimuls aZlevs
menejerebs yvela doneze da ar ubiZgebs maT organizaciuli miznebis misaRwevad
Seufereblad imoqmedon.
warmoidgineT rom umaRlesi rgolis menejerebi ganyofilebaTa menejerebs
udgenen mizans gaaormagon mogeba sami wlis manZilze. aRniSnuli mizani rTuli da

205
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

miRwevadi Cans, rodesac igi erToblivad Tanxmdeba da pirveli ori wlis manZilze
mogeba izrdeba 70%-iT. Tumca, mesame wels ekonomikuri recesiis gamo gayidvebis
maCvenebeli ecema. ganyofilebaTa menejerebi fiqroben, rom praqtikulad ararealuria
maT mogebis miznis miRweva. Cavardna niSnavs seriozuli fuladi waxalisebis dakargvas,
romelic mibmulia miznis miRwevasTan. rogor SeiZleba moiqcnen menejerebi TavianTi
premiebis SesanarCuneblad?
pirveli, rac maT SeiZleba moimoqmedon, aris danaxarjebis Semcirebis gzebis
gamonaxva, radgan mogebis gazrda SesaZlebelia an Semosavlebis gazrdiT, an/da
danaxarjebis SemcirebiT. amdenad, ganyofilebaTa menejerebma SeiZleba Seamciron
danaxarjebi ZviradRirebul samecniero-kvleviT saqmianobaze, Seayovnon manqana-
danadgarebis mimdinare remonti, Seamciron marketinguli xarjebi da danaxarjebis
Sesamcireblad daiTxovon Sualeduri rgolis menejerebi da muSebi, raTa wlis bolos
maT Seasrulon gaormagebuli mogebis amocana da miiRon Sesabamisi premiebi. aRniSnulma
taqtikam SeiZleba imuSaos moklevadiani miznis _ mogebis gaormagebis – misaRwevad,
magram aseTma moqmedebam SeiZleba avnos grZelvadian Semosavlianobas (rentabelurobas)
an investiciis rentabelurobas (radgan samecniero-kvleviTi xarjebis Sekvecam SeiZleba
Seamciros produqtis ganaxlebis tempi, marketinguli danaxarjebis Semcirebam SeiZleba
gamoiwvios momxmarebelTa kleba da a.S.). msgavsi problemebi hqonda Gilette-sac, rac
aRwerilia qvemoT, rubrikaSi `menejmentis alRo~.

menejmentis alRo

Gilette-i cvlis mis miznebsa da amocanebs

2001 wels kompania Gilette-is axalma Tavmjdomarem, jeims m. kiltsma, ganacxada,


rom am dabali mwarmoeblurobis mqone kompaniaSi uaxloes momavalSi ar aris
mosalodneli aranairi pozitiuri cvlilebebi. misi azriT, Gilette-is problemebis
udidesi nawili gamowveuli iyo gayidvebisa da mogebis metad ambiciuri miznebiT,
romlebic misma winamorbedma daadgina Tavisi danayofebis (saparsebi da tualetis
atributebi, Braun-is mowyobilobebi da Duracell-is elementebi) menejerebisaTvis.
aRniSnuli ambiciuri gayidvebis miznebis misaRwevad, ganyofilebaTa menejerebma Sekveces
sareklamo biujetebi da daiwyes produqciis dasawyobeba, imedovnebdnen ra, rom
swrafad gayididnen produqtebs da miiRebdnen did Semosavals. Tumca aRniSnulma
strategiam ar gaamarTla, rodesac momxmareblis moTxovna daeca da moxda recesia.
kiltsma dainaxa, rom Gilette-is menejerebi ar iyenebdnen swor gzas danaxarjebis
Sesamcireblad. ramdenadac maTi xelfasebi da premiebi efuZneboda maT unars, mieRwiaT
maTTvis dadgenili ambiciuri miznebisaTvis, maTi moqmedeba moklevadiani interesebiT
iyo motivirebuli. menejerebs ar ufiqriaT grZelvadian mizanze, gamoenaxaT saukeTeso
balansi danaxarjebis kontrols, momxmareblebis kmayofilebasa da axali produqtis
xazebis datvirTulobas Soris.
kiltsma bolo mouRo specifikuri da ararealuri gayidvebisa da Semosavlebis
miznebis praqtikas, romelmac Sekra e.w. `damRupveli wre~ da menejerebis moqmedeba ise
mimarTa, rom sakuTari qmedebebi maT faqtobrivad xels uSlidaT miznebis miRwevaSi –
magaliTad, danaxarjebis Sesamcireblad reklamirebis Semcireba. amieridan, Gilette-i
daadgenda mxolod yuradRebiT Sedgenil marketingul gegmebze dafuZnebul grZelvadian
miznebs, gaTvlils produqtebze, romlebic momxmareblebs surT da amasTan
uzrunvelyofs gayidvebis zrdas grZelvadian periodSi. aseve, Gilette-i yuradRebiT
Seiswavlida Tavisi produqciis xazebs, mimarTavda resursebs im produqtebze,

206
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

romlebic ufro rentabeluria da uars ityoda dabalmomgebiani produqtebis


warmoebaze. da bolos, kiltsma ganacxada, rom klebadi gayidvebisa da mogebis
problemis moklevadiani gadawyvetis mizniT Gilette-i daiTxovda 4000-ze met
TanamSromels,.
xSirad, arasasurveli Sedegi miiReba, rodesac organizaciebi iyeneben araswor
miznebs TavianTi TanamSromlebis kontrolisa da stimulirebisaTvis – miznebs,
romlebic aris metad damZabavi da specifikuri. Gilette-is gamocdileba mowmobs, rom
grZelvadiani efeqturobis uzrunvelyofa unda iyos menejerebis mTavari amocana.
amdenad, menejerebi frTxilad unda iyvnen produqciis kontrolis gamoyenebisas. Tu
pirobebi Seicvala (da es ar aris gamoricxuli davalebebisa da gare samyaroSi
arsebuli gaurkvevlobis gamo), albaT umjobesi iqneboda, rom umaRlesi rgolis
menejerebma acnobon ierarqiis qveda rgolis menejerebs, rom maT ician mimdinare
cvlilebebis Sesaxeb da surT gadasinjon da qveda doneze daswion miznebi da
standartebi. marTlac, mraval organizaciaSi yovelwliurad xdeba maTi 5-wliani
gegmebisa da miznebis revizia da isini iyeneben Sesabamis moqmedebaTa gegmas, raTa
Tavidan aicilon is problemebi, romlebic gadaxda Gilette-s. gzavnili naTelia:
marTalia, produqciis kontroli sasargeblo instrumentia yvela rgolis menejerebisa
da TanamSromlebis stimulirebisa da organizaciis normaluri funqcionirebisaTvis, is
mxolod gzamkvlevia Sesabamisi moqmedebisTvis. menejerebi mgrZnobiareni unda iyvnen
produqciis kontrolis gamoyenebis mimarT da mudmivad amowmebdnen mis zemoqmedebas
organizaciis yvela rgolze.

qcevis kontroli

TavisTavad organizaciuli struqtura ar Seicavs meqanizmebs, romlebic stimuls


aZlevs menejerebs da aramenejeruli Tanamdebobis pirebs, ise imoqmedon, rom
struqturis muSaobas Seuwyon xeli an gaaumjobeson misi muSaoba da Sesabamisad,
Seamciron kontrolis aucilebloba. sxvagvarad, rom vTqvaT, menejerebma SeiZleba
Seqmnan kargi organizaciuli struqtura, sakmaod Sesabamisi davalebisa da angariSgebis
urTierTobebiT, magram is ifunqcionirebs gegmis Sesabamisad mxolod im SemTxvevaSi,
Tu menejerebi aseve Seqmnian kontrolis iseT sistemebs, romlebic TanamSromelTa
qcevis stimulirebisa da manipulirebis SesaZleblobas miscems maT. produqciis
kontroli TanamSromelTa stimulirebis erTi meTodia, qcevis kontroli ki meore.
qcevis kontrolis sami meqanizmi, romelTa gamoyenebac SeuZliaT menejerebs
xelqveiTebis gasakontroleblad da gegmis mixedviT organizaciuli struqturebis
muSaobis uzrunvelsayofad, aris pirdapiri zedamxedveloba, miznebiT marTva da
standartuli operaciuli procedurebi (ix. naxazi 8.3).

pirdapiri zedamxedveloba

qcevis kontrolis yvelaze uSualo da qmediTi forma aris pirdapiri


zedamxedveloba menejerebis mxridan, vinc aqtiur monitorings uwevs da akvirdeba
TavianTi xelqveiTebis saqciels da aswavlis maT, romelia Sesaferisi da Seuferebeli
qceva da saWiroebis SemTxvevaSi Caereva Sesworebebis Sesatanad. rodesac menejerebi
pirad zedamxedvelobas uweven xelqveiTebs piradi magaliTis meSveobiT, SeuZliaT
daexmaron maT, ganaviTaron da gazardon sakuTari unarebis done (liderobis Temas
ganvixilavT me-10 TavSi). amdenad, kontroli, pirdapiri zedamxedvelobis meSveobiT,

207
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

SeiZleba iyos sakmaod efeqturi saSualeba TanamSromelTa motivirebisa da iseTi


qcevis wasaxaliseblad, romelic zrdis yairaTianobasa da efeqturobas.
da mainc, pirdapir zedamxedvelobasTanaa dakavSirebuli Semdegi 3 problema.
pirveli, is sakmaod ZviradRirebulia, vinaidan menejers piradad SeuZlia efeqturad
marTos mxolod xelqveiTi pirebis mcire ricxvi. amdenad, Tuki pirdapiri
zedamxedveloba aris organizaciaSi gamoyenebuli kontrolis ZiriTadi saSualeba,
saWiro iqneba menejerebis didi raodenoba da danaxarjebi gaizrdeba. am mizezis gamo,
qcevis kontrolTan SedarebiT upiratesobas Cveulebriv produqciis kontrols
aniWeben; marTlac, produqciis kontroli miiCneva kontrolis upirveles saSualebad,
romelsac iyeneben yvela rgolis menejerebi saqmianobis Sesafaseblad.
meore, pirdapirma kontrolma SeiZleba uaryofiTad imoqmedos xelqveiTebis
motivirebulobaze, Tuki isini fiqroben, rom imdenad uSualo zedamxedvelobis qveS
arian, rom maT ar gaaCniaT damoukidebeli gadawyvetilebebis miRebis Tavisufleba.
garda amisa, xelqveiTebma TavianTi gasakeTebeli saqme SeiZleba gadaabaron sxvas da
aicilon pasuxismgebloba Tu isini grZnoben, rom maTi menejeri mzadyofnaSia gakicxos
nebismieri, vinc ki mcire Secdomas dauSvebs.
mesame, rogorc ukve aRniSnuli iyo, bevri saxis samuSaosTvis pirdapiri
zedamxedveloba ubralod ganuxorcielebelia. rac ufro kompleqsuria samuSao, miT
ufro rTulia menejerisaTvis Seafasos, Tu rogor muSaobs misi xelqveiTi. danayofebis
da funqcionalur menejerTa saqmianoba, magaliTad, SeiZleba Sefasdes mxolod
SedarebiT xangrZlivi drois ganmavlobaSi (swored amis gamo aris Seqmnili produqciis
kontrolis sistema), amitom maTi mwarmoeblurobis mudmiv monitorings umaRlesi
rgolis menejerebis mxridan naklebad aqvs azri.

miznebiT marTva
im struqturis Camoyalibeba, romlis farglebSic unda moxdes xelqveiTebis
qcevis Sefaseba da kerZod, menejerebisaTvis miznebis miRwevis mimarTulebiT progresis
monitoringi SesaZleblobis micema, mravali organizacia mimarTavs ama Tu im formis
miznebiT marTvas. miznebiT marTva aris xelqveiTebis Sefasebis sistema maTi unaris
mixedviT miaRwion specifikur organizaciul miznebs an saqmianobis standartebs
mimdinare biujetis farglebSi. organizaciebis umravlesoba garkveulwilad iyenebs
miznobiT marTvas, vinaidan azri ar aqvs miznebis dadgenas Tu Semdgom ver moxdeba maTi
miRwevis statusis Sefaseba. miznebriT marTva moicavs sam konkretul safexurs:

safexuri I: organizaciis TiToeul doneze dgeba konkretuli miznebi da


amocanebi.
miznebiT marTva iwyeba, rodesac umaRlesi rgolis menejerebi adgenen
organizaciis erTian miznebs, rogorebicaa finansuri mwarmoeblurobis specifikuri
miznebi. Semdgom, miznebis dadgena zemodan nel-nela Camodis qvemoT organizaciis
masStabiT, danayofebisa da funqciebis doneze menejerebis mier TavianTi miznebis
gansazRvris kvaldakval korporaciuli miznebis misaRwevad. dabolos, pirveli rgolis
menejerebi da muSebi erToblivad gansazRvraven amocanebs, romlebic xels Seuwyobs
funqcionaluri miznebis miRwevas.
II menejerebi da maTi xelqveiTebi erToblivad gansazRvraven
safexuri II:
xelqveiTebis miznebs.
miznebiT marTvis mniSvnelovani maxasiaTebelia misi erToblivi buneba. yvela
rgolis menejeri, Tavis xelqveiT menejerebTan erTad, romlebic uSualod

208
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

angariSvaldebulni arian miT winaSe, erToblivad gansazRvravs Sesaferis da


realistur miznebs xelqveiTebisaTvis da aTanxmebs biujets, romelic xelqveiTebs
dasWirdebaT maTi miznebis misaRwevad. xelqveiTebis monawileoba miznebis gansazRvris
procesSi aris maTi movaleobis gaZlierebis gza sakuTari miznebis misaRwevad arsebuli
biujetebis farglebSi. kidev erTi mizezi, ratomaa xelqveiTebisaTvis (rogorc
calkeuli pirebisaTvis, aseve gundebisaTvis) mniSvnelovani miznebis gansazRvris
procesSi monawileoba, aris is, rom maT SeuZliaT uTxran menejerebs, ras fiqroben
isini darealurad risi miRweva SeuZliaT.

III menejerebi da maTi xelqveiTebi periodulad awarmoeben miznebis


safexuri III:
Sesrulebis mimarTulebiT xelqveiTebis progresis mimoxilvas.
rogorc ki SeTanxmdeba specifikuri miznebi yoveli donis menejerisaTvis, maT
moeTxovebaT aRniSnuli miznebis miRweva. periodulad, isini maT xelqveiTebTan erTad,
akeTeben miRweuli progresis Sefasebas. Cveulebriv, xelfasi izrdeba da waxalisebebi
mibmulia miznebis gansazRvris procesTan da menejerebi, romlebic aRweven dasaxul
miznebs iReben met premiebs, vidre isini, vinc ver Seasrula dasaxuli amocanebi
(menejerebisa da organizaciis sxva TanamSromlebis waxalisebis mizniT premiebis
sistemis Seqmnis sakiTxi ganxiluli iqneba me-12 TavSi).
im kompaniebSi, sadac moxda saqonlisa da momsaxurebis warmoebisaTvis
pasuxismgeblobis decentralizacia Sesabamisi uflebamosilebiT aRWurvil gundebsa da
sxvadasxva profilis specialistebiT dakompleqtebul jgufebze, miznobrivi menejmenti
odnav gansxvavebulad muSaobs. menejerebi sTxoven TiToeul gunds, Camoayalibon miznebi
da saqmianobis amocanebi, romlebsac jgufi fiqrobs rom miaRwevs – saubaria miznebze,
romlebic Seesabameba organizaciul amocanebs. Semdgom menejerebi awarmoeben
molaparakebebs TiToeul gundTan maTi saboloo miznebis gansazRvris mizniT da maT
misaRwevad gundisTvis aucilebelia biujeti. premiebis sistema mibmulia gundis
efeqturobasTan da ara gundis romelime wevris efeqturobasTan. saintereso magaliTi,
Tu rogor SeiZleba sainformacio teqnologiebis swrafad da efeqturad gamoyeneba
miznobrivi marTvis procesis warmarTvaSi, ganxilulia qvemoT `sainformacio
teqnologiur nawyvetSi~.

sainformacio teqnologiuri
teqnologiuri nawyveti

Cypress Semiconductor-is miznobrivi marTvis


marTvis eleqtronuli
sistema
naxevargamtarebis dinamikur biznesSi premiumi organizaciul adaptirebulobaze
modis. Cypress Semiconductor-Si mTavar aRmasrulebel direqtors t.j. rojers hqonda
erTi problema, rogor gaekontrolebina misi zrdadi, 1500-TanamSromliani organizacia
biurokratiuli marTvis ierarqiis Camoyalibebis gareSe. rojersis azriT, maRali
ierarqia aferxebs organizaciis unars moaxdinos cvladi pirobebisadmi adaptireba. is
iyo erTguli minimalur doneze dayvanil Sreebiani gaSlili da decentralizebuli
organizaciuli struqturis menejmentisa. imavdroulad, mas undoda gaekontrolebina
misi TanamSromlebi, kompaniis miznebis Sesaferisad maTi muSaobis uzrunvelsayofad.
rogor SeeZlo mas amis miRweva pirdapiri zedamxedvelobisa da menejmentis im
ierarqiis dawesebis gareSe, romelic amas gulisxmobs?

209
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

gamosavali, romelsac rojersma miagno iyo kompiuterizirebuli eleqtronuli


sainformacio sistemis danergva, romlis meSveobiTac is SeZlebda, emarTa TiToeuli
TanamSromlisa da gundis saqmianoba mis dinamikur da decentralizebul organizaciaSi.
TiToeul TanamSromels aqvs 10-15 davalebis CamonaTvali, rogorebicaa _ `SexvdiT
marketingis warmomadgenels axali produqciis gaSvebisaTvis~ an `aucileblad
SeuTanxmdiT X momxmarebels~. yoveli davalebis gverdiT gakeTebulia miniSneba, rodis
iqna igi SeTanxmebuli, rodisTvis unda dasruldes da dasrulda Tu ara ukve. mTeli
es informacia inaxeba centralur kompiuterSi. rojersis mtkicebiT, mas SeuZlia
gadaxedos yvela TanamSromlis davalebas daaxloebiT 4 saaTis manZilze, rasac igi
yovelkvireulad akeTebs. rogor xdeba es? is marTavs gadaxrebs da eZebs CamorCenil
TanamSromlebs. Semdeg is gamoiZaxebs maT ara saCxubrad, aramed imis sakiTxavad,
SeuZlia Tu ara mas raime daxmarebis aRmoCena maTTvis davalebis Sesrulebis
uzrunvelsayofad. TanamSromlebs yovel kviraSi daaxloebiT naxevari saaTi sWirdebaT,
raTa gadaxedon da ganaaxlon TavianTi CamonaTvali. aRniSnuli sistema saSulebas
aZlevs rojerss ganaxorcielos kontroli mis organizaciaze marTvis ierarqiisa da
pirdapiri zedamxedvelobis ZviradRirebuli Sreebis gamoyenebis gareSe.

wesebi da standartuli operaciuli procedurebi


rodesac pirdapiri zedamxedveloba sakmaod Zviria da miznobrivi marTva
Seuferebeli, menejerebma SeiZleba gamoiyenon meqanizmi, romelic gansazRvravs da
stimuls aZlevs TanamSromlis saqciels _ biurokratiuli kontroli. biurokratiuli
kontroli aris kontroli wesebisa da standartuli operaciuli procedurebis (sop)
yovlismomcveli sistemis meSveobiT, romelic gansazRvravs da aregulirebs
ganyofilebebis, funqciebisa da pirovnebebis qcevas. danarTSi a, Cven ganvixileT
veberis biurokratiis Teoria da aRvniSneT, rom yvela organizacia iyenebs
biurokratiul wesebsa da procedurebs, magram zogi metad iyenebs maT, zogic naklebad.
wesebi da sopi qcevis gzamkvlevia da akonkretebs, ra moeTxovebaT
TanamSromlebs, rodesac isini mosagvarebeli problemis winaSe aRmoCndebian. menejeris
pasuxismgeblobaSia, SeimuSaos wesebi, romlebic saSualebas miscems TanamSromlebs
efeqturad da racionalurad Seasrulon maTi saqmianoba. rodesac TanamSromlebi
xelmZRvaneloben menejerebis mier dadgenili wesebiT, maTi saqcieli aris normatiuli
– moqmedebebi yovelTvis erTnairad sruldeba – da maTi muSaobis Sedegebi
prognozirebadia. im xarisxiT, romliTac menejerebs SeuZliaT gaxadon Tavisi
TanamSromlebis moqmedeba prognozirebadi, aRar arsebobs qcevis Sedegebis monitoringis
aucilebloba, radganac standartizebuli qceva aisaxeba standartizebul SedegebSi.
warmoidgineT, rom Toyota-Si dasaqmebulma muSam moifiqra meTodi, rogor
miamagros gamwovi milebi ise, rom awyobis procesSi Seamciros safexurebis raodenoba
da gazardos yairaTianoba. procedurebis standartizebis axali gzebis mudmivi Ziebisas,
menejerebi axal wesebs Semdeg ideas udeben safuZvlad: `amieridan, manqanaze gamwovi
milis mimagrebis procedura aris Semdegi~. Tu yvela muSa zustad ixelmZRvanelebda
wesiT, yoveli manqana amwyobi xazidan gamovidoda axali meTodis Sesabamisad
mimagrebuli gamwovi miliT da amwyobi xazis bolos gamwovi milebis Semowmeba aRar
iqneboda saWiro. praqtikaSi, Secdomebi da yuradRebis modunebas aqvs adgili, amdenad,
xazis bolos produqciis kontroli gamoiyeneba da TiToeuli manqanis gamwovi sistema
zedmiwevniT mowmdeba. Tumca, gamwovi sistemis xarisxTan dakavSirebuli problemebis
raodenoba minimumamdea dayvanili, radgan biurokratiuli kontrolis wesi moqmedebs.

210
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

momsaxurebis sferos iseTi organizaciebi, rogorebicaa sacalo vaWrobis


maRaziebi da swrafi kvebis restornebi, cdiloben TanamSromelTa qcevis
standartizebas momxmarebelTan Sexvedris swori gzebis Tu momsaxurebisa da sakvebis
SefuTvis Sesaferisi gzebis Sesaxeb instruqciebis saSualebiT. TanamSromlebs
aswavlian im wesebiT xelmZRvanelobas, romlebmac daamtkices efeqturoba calkeul
situaciebSi da rac ufro ukeT arian momzadebuli TanamSromlebi, miT ufro
standartizebulia maTi qceva da menejerebs ufro meti imedi eqnebaT imisa, rom
Sedegebi (rogoricaa sakvebis xarisxi) Sesabamisi iqneba. Semdegi `sainformacio
teqnologiuri nawyveti~ aRwers meTods, romliTac wesebi da standartuli
operaciuli procedurebi SeiZleba daexmaron kompaniebs ufro efeqturad imuSaon da
Camoayalibon konkurentuli upiratesoba TiTqosda araformalur internet-
industriaSic ki.

sainformacio
sainformacio teqno
teqnologiuri
logiuri nawyveti
siteROCK-is samxedro marTva wesebs eyrdnoba
maRali teqnologiebis internetimiji Cveulebriv ar aris asocirebuli samxedro
imijTan. Tumca, aTasobiT internetkompaniis menejerebma, romlebic 2000-iani wlebis
dasawyisSi gakotrda, SesaZloa naxes sargebeli zogierTi samxedro stilis
disciplinidan. marTlac, internet-kompaniebis mcire ricxvi gadaurCa gakotrebas
imitom, rom maTi menejerebi iyenebdnen samxedro stilis procedurebs Tavisi
TanamSromlebis kontrolisa da maRali mwarmoeblurobis uzrunvelsayofad. erT-erTi
aseTi kompaniaa siteROCK-i, romelic mdebareobs emerivilSi (kalifornia) da romlis
mTavari operaciuli direqtori deiv lili aris atomuri wyalqveSa navis yofili
kapitani.
siteROCK-i aris sxva kompaniebis vebgverdebis maspinZlobisa da marTvis biznesSi
da uzrunvelyofs maT mzadyofnas da uSecdomo funqcionirebas. momxmareblis gverdi,
romelic ziandeba an mwyobridan gamodis, aris mTavari mteri. Tavisi TanamSromlebis
saqmianobis maqsimalizaciisa da gauTvaliswinebel eleqtronul movlenebze maTi
reagirebis SesaZleblobis gasazrdelad, lilim gadawyvita, rom maT esaWiroebodaT
wesebisa da standartuli operaciuli procedurebis yovlismomcveli nakrebi, rom
moecvaT yvela ZiriTadi cnobili problema. lili moiTxovda, rom daweriliyo
TiToeuli problemis gadawyvetis procedura. amJamad, siteROCK-s 30-ze meti
sqelydiani saqaRalde aqvs yvela im procesisa da kiTxvaris CamonaTvaliT, romliTac
unda ixelmZRvanelon TanamSromlebma, rodesac moulodneli movlena xdeba. maTi
amocanaa Seecadon gadaWran problema aRniSnuli procedurebis gamoyenebiT.
garda amisa, aseve samxedro gamocdilebidan gamomdinare, lilim daadgina `ori
kacis wesi~: rodesac raime gauTvaliswinebeli xdeba, TiToeulma TanamSromelma
dauyovnebliv unda uTxras mis TanamSromels da orive erToblivad unda Seecadon
problemis mogvarebas. mizani martivia: gamoiyeneT wesebi kompleqsuri sakiTxis swrafad
mosagvareblad. Tuki arsebuli wesebi ar muSaobs, maSin TanamSromlebma eqsperimentebi
unda gamoiyenon. rodesac isini moZebnian gamosavals, es gamosavali gadaiqceva xolme
axal wesad, romelic Sedis procedurebis wignSi, raTa daexmaros momavlis
gadawyvetilebebis miRebaSi organizaciis yvela TanamSromels.
siteROCK-Si dawerili wesebi da standartuli operaciuli procedurebi
gamoiyeneba TanamSromlis qcevis kontrolis mizniT momxmarebelTa momsaxurebis maRali

211
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

donis misaRwevad. vinaidan mizans 100-% iani saimedooba warmoadgens, detaluri


programebi da ara problemis spontanuri mogvareba xelmZRvanelobs dagegmvisa da
gadawyvetilebis miRebis process, romelic SeiZleba iyos araCveulebrivi drois 80%-
Si da katastrofa _ danarCen SemTxvevebSi. yoveldRiurad, vidre siteROCK-is
TanamSromlebi daiSvebian sakontrolo oTaxSi, maT unda gadaikiTxon umTavresi wesebi
da standartuli operaciuli procedurebi. xolo cvlis bolos, isini 90 wuTs
xarjaven qaRaldebze weraSi, ra gaakeTes da miuTiTebs axal an gaumjobesebul wesebze,
romlebic maT SeimuSaves.

biurokratiul kontrolTan dakavSirebuli problemebi


rogorc yvela organizacia, siteROCK farTod gamoiyenebs biurokratiul
kontrols, vinaidan wesebi da standartuli operaciuli procedurebi efeqturad
akontrolebs rutinul organizaciul saqmianobas. biurokratiuli kontrolis moqmedi
sistemiT, menejerebs SeuZliaT marTva gamonaklis SemTxvevaSi da Careva da
Sesworebebis Setana mxolod saWiroebis SemTxvevaSi. Tumca, menejerebma unda
gaiTvaliswinon biurokratiul kontrolTan dakavSirebuli ramdenime problema, ramac
SeiZleba Seamciros organizaciuli efeqturoba.
pirveli, wesebis dadgena yovelTvis ufro advilia, vidre maTze uaris Tqma.
droTa ganmavlobaSi organizaciebi xdebian metismetad biurokratiuli, ramdenadac
menejerebi yvelafers akeTeben wesebis wignis Sesabamisad. Tuki biurokratizmis done
metismetad maRali xdeba, gadawyvetilebis miRebis procesi neldeba da menejerebi nela
reagireben cvlad pirobebze. amgvarma mouqnelobam SeiZleba safrTxe Seuqmnas
organizaciis sicocxlisunarianobas, Tu moqnili axali konkurentebi gamoCndebian.
rogorc ki siteROCK-is TanamSromeli SeimuSavebs axal wess, Zvel wesze maSinve uars
amboben.
meore, vinaidan wesebi zRudavs da standartuls xdis qcevas da warmarTavs
adamianebis prognozirebad qcevas, arsebobs safrTxe, rom adamianebi ise mieCvevian
wesebiT avtomaturad xelmZRvanelobas, rom isini TviTon aRar ifiqreben. amdenad,
standartizaciis didma xarisxma SeiZleba sinamdvileSi Seamciros organizaciaSi
mimdinare swavlebis done da organizacia aacilos dasaxul mimarTulebas, Tuki
menejerebi da muSebi araswor sakiTxebze moaxdenen fokusirebas. organizacia
warmatebulia, rodesac misi wevrebi mudmivad fiqroben yairaTianobis, xarisxisa da
momxmareblebze orientirebulobis gazrdis axal gzebze. axali ideebi ar Cndeba
normirebuli procedurebiT brmad xelmZRvanelobidan. analogiurad, ganaxlebisadmi
swrafva gulisxmobs menejerebis valdebulebas saqmis keTebis axali gzebis Ziebisa;
Tumca, inovacia SeuTavsebelia farTo biurokratiuli kontrolis gamoyenebasTan.
amdenad menejerebi unda iyvnen sakmaod mgrZnobiareni maT mier gamoyenebuli
biurokratiuli kontrolis meTodis Taobaze. is ufro sasargebloa, rodesac
organizaciuli saqmianoba rutinuli da kargad gagebulia da rodesac TanamSromlebi
iseT daprogramebul gadawyvetilebebs iReben, rogoricaa masobrivi warmoebis garemoSi
an rutinuli momsaxurebis pirobebSi, magaliTad kompaniebSi Ford, Target da Midas Muffler
muSaobisas. biurokratiuli kontroli naklebad sasargebloa iseT situaciebSi,
rodesac dauprogramebeli gadawyvetilebebi unda iqnas miRebuli da menejerebma
swrafad unda moaxdinon reagireba organizaciul garemoSi momxdar cvlilebebze.
produqciisa da qcevis kontrolis gamosayeneblad, menejerebs unda SeeZloT
sasurveli Sedegebis da am Sedegebis misaRwevad TanamSromlebis Sesaferisi qcevis

212
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

gansazRvra. Tumca, mravali arsebiTi da mniSvnelovani organizaciuli saqmianobisaTvis


produqciisa da qcevis kontroli Seuferebelia Semdegi mizezebis gamo:
- menejers ar SeuZlia Seafasos iseTi adamianebis saqmianoba, rogorebica arian
eqimebi, mkvlevar-mecnierebi da inJinrebi yoveldRiurad maT saqmianobaze dakvirvebis
Sedegad;
- wesebi da normatiuli operaciuli procedurebi naklebad sasargebloa
eqimisaTvis imis saTqmelad, rogor unda moiqces igi sagangebo mdgomareobaSi an
mecnierisaTvis _ rogor gaakeTos axali aRmoCena;
- produqciis iseTi saxis kontroli, rogoricaa TiToeul operaciaze
qirurgis mier daxarjuli dro Tu aRmoCenis gakeTebasTan dakavSirebuli xarjebi,
saqmianobis xarisxis metad arasrulyofili sazomebia.
rogor SeuZliaT menejerebs, scadon maTi xelqveiTebis qcevis kontroli da
regulireba, rodesac pirad zedamxedvelobas didi sargebeli ar moaqvs, SeuZlebelia
wesebis dadgena TanamSromelTaTvis imis saTqmelad, ra unda gaakeTon maT da saerTod
SeuZlebelia produqciiisa da miznebis Sefaseba an SesaZlebelia azriani Sefaseba
mxolod xangrZlivi periodebis manZilze? kontrolis wyaro, romelsac sul ufro
farTod gamoiyeneben organizaciebi, aris Zlieri organizaciuli kultura.

organizaciuli kultura da klanuri kontroli


organizaciuli kultura aris kontrolis sistema, romelic aregulirebs da
marTavs TanamSromlis damokidebulebasa da qcevas. organizaciuli kultura aris
Rirebulebebis, normebis, qcevis standartebis da saerTo molodinis erToblioba,
romelic gavlenas axdens calkeuli pirebis, jgufebisa da gundebis erTmaneTTan
urTierTobisa da organizaciuli miznebis misaRwevad TanamSromlobis formebze.
klanuri kontroli aris saerTo Rirebulebebis, normebis, qcevis standartebisa da
molodinis meSveobiT organizaciaSi calkeul pirebze da jgufebze ganxorcielebuli
kontroli. organizaciuli kultura ar aris SezRudvebis garedan Tavsmoxveuli
sistema, rogoricaa pirdapiri zedamxedveloba Tu wesebi da procedurebi. piriqiT,
TanamSromlebi iTaviseben organizaciul Rirebulebebsa da normebs da saSualebas
aZleven aRniSnul Rirebulebebsa da normebs warmarTon maTi gadawyvetilebebi da
qmedebebi. iseve rogorc farTo sazogadoebaSi adamianebi Cveulebriv iqcevian
socialurad miRebuli Rirebulebebisa da normebis Sesabamisad (adamianebi unda Cadgnen
rigSi salarosTan supermarketSi), calkeuli pirebi organizaciul garemoSi
acnobiereben organizaciuli Rirebulebebisa da normebis Zalas.
organizaciuli kultura kontrolis mniSvnelovani wyaroa ori mizezis gamo.
pirveli, is iseT situaciebSi iZleva kontrolis SesaZleblobas, sadac menejerebi ver
iyeneben produqciisa da qcevis kontrols. meore da ufro mniSvnelovani, rodesac
saxezea organizaciuli Rirebulebebisa da normebis Zlieri da Tanmimdevruli nakrebi,
TanamSromlebi ufro fiqroben, ra aris ukeTesi organizaciisaTvis grZelvadian
perspeqtivaSi – yvela maTi gadawyvetilebebi da qmedebebi orientirebuli xdeba
organizaciis efeqturi saqmianobis uzrunvelyofaze. magaliTad, maswavlebeli skolis
saaTebis Semdeg xarjavs pirad dros studentebis swavlebasa da rCevebze; samecniero-
kvleviTi departamentis mecnieri kviraSi 80 saaTs muSaobs, saRamoebsa da dasvenebis
dReebSi dagvianebuli proeqtis daCqarebis mizniT; univermaRis gayidvebis klerki eweva
momxmarebels, romelsac salarosTan sakredito baraTi darCa. mravali mkvlevarisa da
menejeris azriT, zogierTi organizaciis TanamSromeli Zalisxmevas ar aklebs sakuTari
organizaciis daxmarebas, vinaidan organizacias aqvs Zlieri da Tanmimdevruli

213
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

organizaciuli kultura – kultura, romelic Zlier gavlenas axdens TanamSromlis


damokidebulebasa da qcevaze.

Rirebulebebi da normebi: Zlieri organizaciuli


kulturis Camoyalibeba
me-4 TavSi Cven ganvixileT Rirebulebebi da normebi erovnuli kulturis
konteqstSi. Rirebulebebi aris warmodgenebi da ideebi miznebisa (romliTac unda
xelmZRvanelobdnen sazogadoebis wevrebi) da qcevis saxeebisa Tu formebis (romlebic
xalxma unda gamoiyenos aRniSnuli miznebis misaRwevad) Sesaxeb. normebi aris
dauwereli, araformaluri wesebi an saxelmZRvanelo principebi, romlebic konkretul
situaciaSi Sesaferis qcevaze migiTiTebT. normebi Rirebulebebisagan gamomdinareobs.
organizaciaSi Rirebulebebi da normebi amcnobs organizaciis wevrebs, romeli
miznebisken unda miiswrafvodnen isini da rogor unda moiqcnen aRniSnuli miznebis
misaRwevad. amdenad, Rirebulebebi da normebi igive funqcias asruleben, rasac
formaluri miznebi, dawerili wesebi Tu pirdapiri zedamxedveloba.
menejerebs SeuZliaT gavlena moaxdinon Rirebulebebisa da normebis saxeebze,
romlebic yalibdeba organizaciaSi. zogierT menejers SeuZlia danergos Rirebulebebi
da normebi, romlebic acnobs xelqveiTebs, rom maT Tavisuflad SeuZliaT maTi
funqciebis Sesruleba inovaciuri, SemoqmedebiTi midgomiT; iyvnen novatorulebi da
hqoneT samewarmeo suli, eqsperimentebis Catarebis survili da riski im SemTxvevaSic,
Tu didia warumateblobis albaToba. umaRlesi rgolis menejerebi iseT kompaniebSi,
rogorebicaa: Intel, Microsoft, Sun Microsystems, xels uwyoben TanamSromlebs aseTi
Rirebulebebis miRebaSi, raTa mxari dauWiron siaxlisadmi, rogorc konkurentuli
upiratesobis wyarosadmi, maT erTgulebas.
sxva menejerebma SeiZleba danergon Rirebulebebi da normebi, romlebic
TanamSromlebs acnobierebinebs, rom isini unda iyvnen konservatiulebi da frTxilebi
sxvebTan qmedebebSi, hkiTxon TavianT zemdgomebs mniSvnelovani gadawyvetilebebis
miRebamde da Camoayalibon moqmedebebi werilobiTi formiT, imisaTvis, rom Semdeg
angariSvaldebulebi iyvnen im SemTxvevaSi, Tu raime moxdeba. nebismier garemoSi, sadac
sifrTxile moiTxoveba – atomuri eleqtrosadgurebi, msxvili navTobgadamamuSavebeli
qarxnebi, qimiuri sawarmoebi, finansuri institutebi, sadazRvevo kompaniebi –
konservatiuli, frTxili midgoma gadawyvetilebebis miRebisadmi metad Sesaferisi
SeiZleba iyos. magaliTad, atomur eleqtrosadgurebSi Secdomis katastrofuli
Sedegebis gamo zedamxedvelobis maRali xarisxi arsebiTia. analogiurad, bankSi Tu
sainvesticio saxsrebis kompaniaSi, investorTa fulis dakargvis riski aucilebels
xdis investirebisadmi frTxil midgomas.
sxvadasxva tipis organizaciebis menejerebma SeiZleba gamiznulad danergon da
ganaviTaron iseTi organizaciuli Rirebulebebi da normebi, romlebic yvelaze ukeT
Seesabameba maT amocanebs da garemos, strategias Tu teqnologias. organizaciuli
kultura organizaciis wevrebs gadaecema damfuZneblis Rirebulebebis, socializaciis
procesis, ceremoniebisa da ritualebis, istoriebisa da enis meSveobiT (ix. naxazi 8.5).

214
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

naxazi 8.5
Zlieri organizaciuli
kulturis Semqmneli faqtorebi

damfuZneblis ceremoniebi da
Rirebulebebi ritualebi

organizaciuli kultura

istoriebi da
socializacia ena

damfuZneblis
damfuZneblis Rirebulebebi
erTi menejeri, romelic mniSvnelovan gavlenas axdens organizaciaSi dadgenil
organizaciuli kulturis tipze, aris misi damfuZnebeli. organizaciis damfuZnebeli
da misi piradi Rirebulebebi da warmodgenebi mniSvnelovan gavlenas axdens droTa
ganmavlobaSi organizaciis farglebSi ganviTarebul Rirebulebebze, normebze da qcevis
standartebze. damfuZneblebi ayalibeben garemos kulturuli Rirebulebebisa da
normebis mimarTulebisaTvis, vinaidan isini qiraoben sxva menejerebs maTTvis
organizaciebis xelmZRvanelobaSi daxmarebis mizniT. azrs ar aris moklebuli
vifiqroT, rom damfuZneblebi irCeven iseT menejerebs, vinc iziarebs maT xedvas
organizaciis miznebis Taobaze da Tu ras unda akeTebdes is; nebismier SemTxvevaSi,
axali menejerebi swrafad iTviseben damfuZneblisagan, romeli Rirebulebebi da
normebia Sesaferisi organizaciisaTvis da Sesabamisad ra moeTxovebaT maT. xelqveiTebi
imeoreben damfuZneblis stils da Sesabamisad, gadascemen mis Rirebulebebsa da normebs
maT xelqveiTebs. droTa ganmavlobaSi, damfuZneblis Rirebulebebi da normebi
vrceldeba mTel organizaciaSi.
damfuZnebeli, romelic moiTxovs pativiscemis gamoxatvas xelqveiTebisagan da
qcevis iseTi wesebis Sesrulebas, rogorebicaa formaluri samsaxurebrivi wodebebi da
formaluri tansacmeli, xels uwyobs xelqveiTebs, msgavsad mosTxovon maT
daqvemdebarebaSi myof pirebs. xSir SemTxvevebSi, damfuZneblis piradi faseulobebi
gavlenas axdens organizaciis konkurentul upiratesobaze. magaliTad, MacDonald’s-is
damfuZnebeli rei kroki Tavidanve yuradRebas amaxvilebda momxmarebelTa momsaxurebis
maRal standartebze da MacDonald’s-is restornebis sisufTaveze; rac gaxda kidevac

215
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

MacDonald’s-is restornebis konkurentuli upiratesobis mTavari wyaro. analogiurad,


MicroSoft-is damfuZnebelma bil geitsma safuZveli Cauyara zogierT kulturul
Rirebulebebs MicroSoft-Si. TanamSromlebs moeTxovebaT iyvnen SemoqmedebiTi da
gulmodgined imuSaon, magram maT ar uSlian araformalur tansacmels da sakuTari
ofisebis personificirebas. geitsma aseve daamkvidra kompaniis iseTi RonisZiebebis
Catareba, rogoricaa qalaqgareT gasvlebi, piknikebi da sportuli RonisZiebebi
TanamSromlebisaTvis rogorc pirovnebad, aseve gundis wevrad yofnis mniSvnelobis
xazgasasmelad.

socializacia

droTa ganmavlobaSi, organizaciis wevrebi erTmaneTisagan swavloben, romeli


faseulobebia mniSvnelovani organizaciaSi da Sesaferisi da Seuferebeli qcevis
ganmsazRvrel normebs. saboloo jamSi, organizaciis wevrebi iqcevian organizaciis
Rirebulebebisa da normebis Sesabamisad – xSirad imis gauazreblad, rom isini amas
akeTeben. organizaciuli socializacia aris procesi romliTac axladmosuli
TanamSromlebi swavloben organizaciis Rirebulebebsa da normebs da iZenen samuSaos
efeqturad SesrulebisaTvis aucilebel samuSao qcevebs. maTi socializaciis
gamocdilebis Sedegad, organizaciis wevrebi iTaviseben organizaciis Rirebulebebsa da
normebs da iqcevian maT Sesabamisad, ara mxolod imitom, rom fiqroben rom
valdebulebi arian, aramed imitom rom fiqroben, rom aRniSnuli Rirebulebebi da
normebi aRwers qcevis swor da Sesaferis gzas.
magaliTad, texasis A&M universitetSi, yvela axal studens SeuZlia wavides
`pirvelkurselis kempSi~, raTa iswavlos, Tu rogoria iyo Aggie (agronomi, sasoflo-
sameurneo universitetis studentis tradiciuli zedmetsaxeli). isini swavloben
droTa ganmavlobaSi damkvidrebul ceremoniebs A&M-is istoriaSi mniSvnelovani
movlenebisa Tu xalxis pativsacemad. garda amisa, isini swavloben safexburTo TamaSis
da saklaso oTaxSi qcevis wesebs da ras niSnavs iyo Aggie. aRniSnuli, maRal doneze
organizebuli socializaciis programis Sedegad, im droisTvis rodesac axali
studentebi Cadian sauniversiteto qalaqebSi da iwyeben pirvel semestrs, maT ukve
gacnobierebuli aqvT, risi keTeba moeTxovebaT texasis ei&em-is studentebs da maT
SedarebiT naklebi problemebi eqmnebaT sauniversiteto garemosadmi Seguebis procesSi.
organizaciebis umetesobas aqvs sxvadasxva tipis socializaciis programa axali
TanamSromlebis orientirebaSi dasaxmareblad – am organizaciis Rirebulebebi, normebi
da kultura. magaliTad, samxedroebi cnobili arian socializaciis mkacri procesis
gamo, romelsac isini iyeneben axalwveulebis gawvrTnil jariskacebad gadasaqcevad.
iseTi organizaciebi, rogorebicaa General Electric-i da MicroSoft-i, aseve mkacr saswavlo
programas utareben axlad daqiravebul pirebs, raTa uzrunvelyon isini ara mxolod
im codniT, romelic sWirdebaT maTi saqmis efeqturad Sesasruleblad, aramed kompaniis
Tavis klientebTan warsadgenad. amdenad, organizaciis socializaciis programis
meSveobiT, organizaciis damfuZnebel da umaRlesi rgolis menejerebs SeuZliaT
gadascen TanamSromlebs kulturuli Rirebulebebi da normebi, romlebic organizaciis
wevrebis qcevas ganapirobebs.

ceremoniebi da ritualebi
kidev erTi saSualeba, romliTac menejerebs SeuZliaT scadon Seqmnan an gavlena
moaxdinon organizaciul kulturaze, aris organizaciuli ceremoniebisa da

216
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

ritualebis damkvidreba – formaluri RonisZiebebi, romlebic aRniSnaven mTlianad


organizaciisaTvis da konkretuli TanamSromlebisaTvis mniSvnelovan movlenebs. yvelaze
ufro miRebuli ritualebi, romlebsac organizaciebi iyeneben kulturuli normebisa
da Rirebulebebis gadasacemad maTi wevrebisaTvis, aris gadasvlis, integraciisa da
waxalisebis ritualebi (ix. cxrili 8.2).

cxrili 8.2 organizaciuli ritualebi

ritualis tipi ritualis magaliTi ritualis mizani


gadasvlis rituali wardgena da sabaziso treningi normebisa da Rirebulebebis swavla
da gaTaviseba
integraciis rituali ofisis saSobao wveuleba saerTo normebisa da Rirebulebebis
damkvidreba
waxalisebis rituali yovelwliuri dajildoebis normebisa da Rirebulebebisadmi
prezentacia erTgulebis motivireba

gadasvlis ritualebi gansazRvravs TiToeuli piris organizaciaSi Sesvlas, mis


farglebSi winsvlas an mis datovebas. samxedro organizaciebis (rogoricaa aSS-s
armia) Tu msxvili programuli uzrunvelyofis firmebis mier damkvidrebuli
socializaciis programebi aris gadasvlis ritualebi. msgavsad, organizaciis mier
adamianebis dawinaurebis Tu pensiisTvis momzadebis meTodebi aris gadasvlis
ritualebi.
integraciis ritualebi, rogorebicaa: organizaciuli warmatebebis
erToblivi gamocxadeba, ofisis wveulebebi, da kompaniis erToblivi gasvlebi, ayalibebs
da aZlierebs organizaciis wevrebis urTierTkavSirebs. Southwest Airlines-i cnobilia misi
ZalisxmeviT, daamkvidros ceremoniebi da ritualebi, riTac daakavSirebs TanamSromlebs,
uCvenebs ra maT, rom isini dafasebuli wevrebi arian. Southwest-i awyobs piknikebs Tavis
dalasSi mdebare Stab-binis gareT, xolo erb keleri, misi damfuZnebeli, piradad
eswreboda TiToeuli TanamSromlis saSobao wveulebas mTels qveyanaSi. vinaidan
dasaswrebi saSobao wveulebebis ricxvi Zalian didia, keleri aseT wveulebebs xSirad
ivlisSic eswreba!
aseve kompaniis yovelwliuri Sexvedra SeiZleba iqnes gamoyenebuli, rogorc
integraciis rituali, romelic iZleva organizaciuli Rirebulebebis menejerebis, sxva
TanamSromlebisa da aqcionerebisaTvis komunikaciis SesaZleblobas. magaliTad, Wal-Mart-
i Tavisi aqcionerebis yovelwliur Sexvedras eqstravagantul ceremoniad gardaqmnis,
romelic kompaniis warmatebas zeimobs. kompanias xSirad aTasobiT Tavisi maRali
mwarmoeblurobis mqone TanamSromeli mihyavs Tavis yovelwliur Sekrebaze
bentonvilis, arkanzasis Stab-binaSi dasvenebis dReebSi uzarmazar gasarTob zeimze
dasaswrebad, sadac qanTris stilisa da dasavleTis varskvlavebi iReben monawileobas.
Wal-Mart-is azriT, gasarTobi RonisZieba, romliTac misi TanamSromlebi dajildovdnen,
kidev ufro aZlierebs kompaniis maRali efeqturobis Rirebulebebsa da kulturas.
RonisZiebis mimdinareoba pirdapir eTerSi gadaicema sakabelo televiziiT Wal-Mart-is
yvela maRaziaSi, raTa yvela TanamSromels hqondes saSualeba, SeuerTdes kompaniis
miRwevebis aRsaniSnav ritualebs.
waxalisebis ritualebi, rogorebicaa: dajildoebis vaxSami, gazeTebis gamoSveba
da TanamSromelTa dawinaureba, saSualebas aZlevs organizaciebs, sajarod aRniSnon
TanamSromelTa wvlili da daajildoon isini da amiT gaaZlieron maTi erTguleba
organizaciuli Rirebulebebisadmi. organizaciis farglebSi TanamSromelTa waxalisebis
ritualebi klanur kontrols uwyobs xels.

217
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

istoriebi da ena
istoriebi da ena aseve organizaciul kulturaze metyvelebs. istoriebi
(marTali Tu gamonagoni) organizaciis gmirebisa da anti-gmirebis Sesaxeb da maTi
qmedebebi kargad metyvelebs Rirebulebebsa da normebze. aseTi istoriebi warmoaCens
qcevis saxeebs, romelic Rirebulia organizaciisaTvis da praqtikis saxeebs, romelic
ar aris miRebuli. makdonaldsi warmoadgens gansakuTrebiT karg magaliTs iseTi
kompaniisa, romlis istoriebi da ena qmnis misi kulturis ganuyofel nawils.
MacDonald’s-is kulturis Semadgenel nawils warmoadgens asobiT istoria, rasac
organizaciis wevrebi misi damfuZneblis rei krokis Sesaxeb yvebian. krokma cxovreba
miuZRvna srulyofilebis miRwevas xarisxSi, momsaxurebaSi, sisufTavesa da aseve fasis
Sesabamisi Rirebulebis SeqmnaSi; aRniSnuli 4 RirebulebiTaa gamsWvaluli MacDonald’s-
is kultura. Semdegi ambavi kargad warmoaCens, rogor gaacno krokma aRniSnuli
Rirebulebebi MacDonald’s-is TanamSromlebs: erTxel kroki da menejerebis jgufi
hiustonis regionidan Semovlaze iyvnen sxvadasxva restornebSi. erT-erT restorans
warumatebeli dRe hqonda operaciuli TvalsazrisiT. rei ganrisxebuli iyo
momxmarebelTa grZeli rigebis Semxedvare da gacofda, rodesac gaacnobiera, rom
produqcia, romelsac im dRes iRebdnen momxmareblebi, ar Seesabameboda mis maRal
standartebs. problemis mosagvareblad, is magidaze avida da miipyro yvela
momxmareblisa da momuSave gundebis TanamSromlebis yuradReba. man waradgina Tavi,
bodiSi moixada lodinisa da civi sakvebisaTvis da uTxra momxmareblebs, rom maT
SeeZloT mieRoT axlad damzadebuli sakvebi an daebrunebinaT fuli – arCevani maT
unda gaekeTebinaT. Sedegad, momxmareblebi kmayofilebi darCnen da rodesac krokma
mogvianebiT Seamowma restorani, man dainaxa rom misma menejerebma da gundma
gaiTvaliswina SeniSvna – saqmianobis xarisxi gamosworda. sxva istoriebi aRwers kroks
WuWyiani tualetebis mxexavis rolSi da nagvis momgroveblad restornis SigniT da mis
gareT. aseTma istoriebma, romlebsac yvebodnen MacDonald’s-is TanamSromelbi
organizaciis masStabiT, kroks MacDonald’s-is gmiris saxeli daumkvidra.
vinaidan salaparako ena aris komunikaciis mTavari saSualeba organizaciebSi,
specifikuri slengi Tu Jargoni (rac aris organizaciisaTvis specifikuri sityvebi da
frazebi), rasac iyeneben adamianebi movlenebis sityvebiT gamoxatvisa da aRweris
mizniT, warmoadgens normebisa da Rirebulebebis mniSvnelovan gasaRebs. `MacDonald’s-is
ena~ (McLanguage) miRebulia MacDonald’s-is yvela doneze. MacDonald’s-is TanamSromeli,
romelsac axasiaTeben rogorc `sisxlSi ketCupis~ mqones, aris MacDonald’s-is
saqmisadmi WeSmaritad erTguli adamiani – adamiani, romelmac mTlianad SeiTvisa misi
kultura. MacDonald’s-s aqvs intensiuri saswavlo programa, sadac axal TanamSromlebs
aswavlian `MacDonald’s-is enas~ da maT guliTadad iReben ojaxSi formaluri
saorientacio programiT, romelic warmoaCens krokis erTgulebas misi
Rirebulebebisadmi.
organizaciuli enis koncefcia moicavs aramarto sasaubro enas, aramed imasac,
Tu rogor icmeven adamianebi, maTi ofisebis mowyobas, maT manqanebs da formalurobis
dones, rasac isini gamoiyeneben erTmaneTTan kavSirSi. yoveldRiuri tansacmeli
warmoaCens da aZlierebs MicroSoft-is samewarmeo kulturasa da Rirebulebebs.
formaluri biznestansacmeli warmoaCens finansuri kompaniebisa da sainvesticio
bankebis konservatorul kulturas, romelic xazs usvams organizaciuli normebis
Sesrulebis mniSvnelobas, rogoricaa magaliTad xelmZRvanelis pativiscema da moqmedeba
gawerili rolis farglebSi. Chicago Futures & Options-is maklerebi, romlebic sxvadasxva
saqonliT vaWroben, xSirad atareben metad mkveTr da TvalSisacem halstuxebs da

218
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

kostiumebs, raTa kargad gamoCndnen bevr xalxSi. cnobili serialis Power Rangers-is
Tamami gmirebis msgavs mkveTr wiTel, kaSkaSa mwvane da brWyviala vercxlisfer
kostiumebze moTxovna Zalian didia – rac exmareba maklerebs, gamoCndnen da miizidon
momxmareblebi. rodesac TanamSromlebi saubroben TavianT organizaciuli kulturis
enaze da esmiT igi, maT ician, rogor moiqcnen organizaciaSi da rogori midgoma
moeTxovebaT maT.

kultura da menejeruli qmedeba


organizaciis kulturis mier TanamSromlis qcevis gansazRvra da misi kontroli
kargad Cans menejerebis mier Sesrulebuli 4 ZiriTadi funqciis (dagegmva, organizeba,
xelmZRvaneloba da kontroli) warmarTvis meTodSi. aRniSnuli funqciebis ganxilvisas,
Cven kvlavindeburad ganvasxvavebT umaRlesi rgolis im menejerebs, romlebic
amkvidreben organizaciul Rirebulebebsa da normebs, rac xels uwyobs SemoqmedebiT,
novatorul qcevas da umaRlesi rgolis im menejerebs, romlebic xels uwyoben
konservatorul, frTxil midgomas maTi xelqveiTebisadmi. Cven ukve aRvniSneT, rom
Rirebulebebisa da normebis orive tipi SeiZleba Sesaferisi iyos sxvadasxva
situaciebSi.

dagegmva
novatoruli kulturis organizaciis umaRlesi rgolis menejerebi cdiloben
xeli Seuwyon qveda rgolis menejerebs monawileoba miiRon dagegmvis procesSi da
ganaviTaron moqnili midgoma dagegmvis procesisadmi. rogorc wesi, isini usmenen axal
ideebs da survili aqvT gariskon axali prodiqciis Sesaqmnelad. aRniSnulis
sapirispirod, konservatoruli Rirebulebebis matarebeli organizaciis umaRlesi
rgolis menejerebi, rogorc wesi, xazs usvamen formalur zemodan-qvemoT dagegmvas;
qveda rgolis menejerebis winadadebebi eqvemdebareba formaluri ganxilvis process,
ramac mniSvnelovnad SeiZleba Seanelos gadawyvetilebis miRebis procesi. marTalia
aRniSnulma windaxedulma midgomam SeiZleba gaaumjobesos gadawyvetilebis miRebis
procesis xarisxi atomur eleqtrosadgurSi, man SeiZleba gamoiwvios
gauTvaliswinebeli Sedegebi. mravali wlis win, dagegmvis procesi IBM-Si iseTi
formalizebuli iyo, rom menejerebi drois umetes nawils atarebdnen maTi
Tanamdebobebis dasacavad kompleqsuri slaid-Sousa da prezentaciebis momzadebaSi,
vidre imaze fiqrSi, ra unda gaakeTon kompiuterul industriaSi mimdinare
cvlilebebis Sesaxeb IBM-is informirebulobis uzrunvelsayofad. rodesac lu
gerstneri gaxda mTavari aRmasrulebeli direqtori, is mis xelT arsebul yvela
saSualebas iyenebda raTa gaeuqmebina aRniSnuli konservetoruli kultura da
daemkvidrebina sruliad axali, sauniversiteto qalaqis stilis Stab-bina menejerTa
azrovnebis Sesacvlelad.

organizeba
rogori saxis organizebis meTodebs Seuwyoben xels menejerebi novatorul da
konservatiuli kulturebis pirobebSi? afaseben ra, SemoqmedebiTobas, novatoruli
kulturis pirobebSi, menejerebi, rogorc wesi, Seecdebian Seqmnan organuli
struqtura, romelic aris gaSlili, ierarqiis naklebi doneebiT da sadac Zalaufleba
decentralizebulia, raTa TanamSromlebs SeewyoT xeli mimdinare problemebis

219
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

mosagvareblad erTobliv muSaobaSi. produqtis damuSavebis gundis struqtura


SeiZleba iyos Sesaferisi novatoruli kulturis mqone organizaciisaTvis. da piriqiT,
menejerebi konservatoruli kulturis pirobebSi rogorc wesi qmnian Zalauflebis
kargad gansazRvrul ierarqias da amkvidreben angariSgebis mkafio urTierTobebs, raTa
TanamSromlebma zustad icodnen vis winaSe arian angariSvaldebulebi da rogori
reagireba moaxdinon warmoqmnil problemaze.

gaZRola
novatoruli kulturis pirobebSi menejerebi, rogorc wesi, xelmZRvaneloben
piradi magaliTis meSveobiT, xels uwyoben ra TanamSromlebs gariskvasa da
eqsperimentebis ganxorcielebaSi. isini gverdSi udganan TanamSromlebs rogorc
warmatebis, aseve warumateblobis SemTxvevaSi. da piriqiT, konservatoruli kulturis
pirobebSi menejerebi, rogorc wesi, iyeneben miznobriv marTvas da mudmivad
akontroleben miznebis miRwevis mimarTulebiT xelqveiTebis progress da
zedamxedveloben maT yovel nabijs. Cven liderobas detalurad ganvixilavT me-10
TavSi, rodesac SeviswavliT liderobis gamovlenis tipebs, romelTa damkvidrebac
SeuZliaT menejerebs TanamSromelTa qcevaze gavlenisa da misi Camoyalibebis mizniT.

kontroli
aRniSnuli Tavi naTlad aCvenebs, rom arsebobs kontrolis uamravi sistema,
romlis damkvidrebac SeuZliaT menejerebs TanamSromlis qcevis gansazRvrisa da
zemoqmedebis mizniT. maT mier SerCeuli kontrolis sistemebi warmoaCens arCevans
organizaciis wevrebis stimulirebasa da organizaciul miznebze maTi
fokusirebulobis SenarCunebas Soris. menejerebs surT im novatoruli Rirebulebebisa
da normebis ganviTarebis xelSewyoba, romlebic waaxalisebs riskze dafuZnebul
produqciisa da qcevis kontrols, romelic Seefereba aRniSnul mizans. isini, rogorc
wesi, arCevans akeTeben produqciis kontrolze, romelic Sefasebas aZlevs saqmianobas
xangrZlivi periodis manZilze da amkvidrebs novaciis xangrZlivi da gaurkveveli
procesis Sesafer moqnil, miznobrivi marTvis sistemas. Menejerebi, romlebic xels
uwyoben konservatiuli Rirebulebebis ganviTarebas, irCeven produqciisa da qcevis
kontrolis sapirispiro kombinacias. isini specifikur, rTul amocanebs usvamen
xelqveiTebs, xSirad amowmeben aRniSnuli miznebis miRwevis mimarT progress da
afuZneben wesebis mkafio CamonaTvals, romliTac unda ixelmZRvanelon xelqveiTebma.
organizaciuli kulturis Rirebulebebi da normebi Zlier gavlenas axdens
menejerebis mier maTi menejeruli funqciebis Sesrulebis procesze. menejerebis mier
maTi organizaciis RirebulebebiTa da normebiT xelmZRvaneloba ayalibebs maT
msoflmxedvelobas da konkretul viTarebebSi maT moqmedebebsa da gadawyvetilebebs.
Tavis mxriv, menejerTa moqmedebebma SeiZleba gavlena iqonios organizaciis saqmianobaze.
amdenad, organizaciuli kultura, menejeris qmedeba da organizaciuli efeqturoba
urTierTkavSirSia.
aRniSnuli kavSiri naTlad Cans Hewlett-Packard-Si (HP), romelic eleqtronuli
aparaturisa da kompiuteruli industriis lideria. meoce saukunis 40-ian wlebSi
daarsebulma HP-m ganaviTara kultura, romelic warmoadgens kompaniis damfuZneblebis
uiliam hiuletisa da devid pakardis Zlieri piradi mrwamsis gamoxatulebas. bilma da
deivma, rogorc maT kompaniaSi icnoben, HP-s kulturis formalizeba moaxdines 1957
wels korporaciuli miznebis gancxadebaSi, romelic cnobilia rogorc `HP-s gza~ (me-

220
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

2 Tavi). `HP-s gzis~ sabaziso Rirebulebebis aqcenti keTdeba patiosani da samarTliani


momsaxurebis uzrunvelyofaze yvelasaTvis, visac wili aqvs kompaniaSi _
momxmareblebis, momwodeblebis, TanamSromlebis, aqcionerebisa da farTo sazogadoebis
CaTvliT. HP-s farglebSi bilma da deivma aRniSnuli kultura daamkvidres Tanamoazre
adamianebis daqiravebiT, misces ra `HP-s gzas“ maTi, rogorc menejerebis qmedebebis
xelmZRvanelobis saSualeba. maTi TanamSromlebis mimarT valdebulebis erTi
gamoxatuleba iyo politika, rom HP ar iqneboda `daqiravebisa da daTxovnis~ kompania.
aRniSnulma principma seriozuli gamocda gaiara 2001 wels, rodesac biznesis
daqveiTebam kompania aiZula eTxova TanamSromlebisaTvis adre gasuliyvnen pensiaSi,
aeRoT uxelfaso Svebuleba da daTanxmebodnen xelfasebis Semcirebas. HP-s aTobiT
aTasi TanamSromeli daTanxmda nakleb anazRaurebas da sxva kompaniebisagan gansxvavebiT
kompaniam SeZlo Tavidan aecilebina masobrivi daTxovnebi. 2002 wels Compaq-Tan
Serwymis Semdgom, maT aRniSnuli Rirebulebebi darCaT ukve rogorc axali kompaniis
centraluri Semadgeneli nawili.
marTalia, organizaciulma kulturam SeiZleba biZgi misces menejerul qmedebebs,
romlebic saboloo jamSi organizaciisTvis sasargebloa, magram yovelTvis ase ar
xdeba. zogierTi organizaciis kultura disfunqciuri xdeba da xels uwyobs iseT
qmedebebs menejerebis mxridan, romlebic zians ayenebs organizacias da xels ar uwyobs
iseT qmedebebs romlebmac SeiZleba uzrunvelyos saqmianobis gaumjobeseba. magaliTad,
Sunflower Electric Power Corporation-i, generaciisa da gadacemis kooperativi, 2000 wels
TiTqmis gakotrda. problemis arsSi garkvevis mizniT Camoyalibebulma sagamomZieblo
saxelmwifo komisiam brali dasdo mTavar aRmasrulebel direqtors. maT daaskvnes, rom
man daamkvidra damamcirebeli kultura, romelic SiSsa da erTmaneTze gadabralebaze
iyo dafuZnebuli da xels uwyobda menejerebs, ebrZolaT da daecvaT maTi gavlenis
sfero. menejerebs eSinodaT kiTxvebis dasma an SeniSvnebis gakeTeba; maT ar SeeZloT
gaeTvalaT, ra mouvidodaT maT amis Semdeg. mTavari aRmasrulebeli direqtori
daiTxoves da axal mTavar aRmasrulebel direqtorad kris hauki dainiSna, romelsac
unda Seecvala kooperativis kultura. hauks sakmaod gauZnelda amis gakeTeba, vinaidan
misi ufrosi menejerebi metismetad miCveuli iyvnen Zvel Rirebulebebsa da wesebs.
magaliTad, umaRlesi rgolis erTi menejeri imdenad xSirad eCxubeboda erT-erT
zedamxedvels, sanam adamiani fizikurad ar daavadda. haukma daiTxova aRniSnuli da
sxva menejerebi imis saCveneblad, rom msgavsi saqcieli aRar iqneba nebadarTuli.
konsultantebis daxmarebiT man wamoiwyo Rirebulebebisa da normebis cvlilebis
xangrZlivi procesi, raTa yuradReba gaemaxvilebina TanamSromlobaze, gunduri muSaobis
principze da sxvaTa pativiscemaze. WeSmaritad, menejerebs SeuZliaT maTi
organizaciuli kulturis ganviTarebis mimarTulebis gansazRvra droTa ganmavlobaSi.

Sejameba da mokle mimoxilva

ra aris organizaciuli kontroli ?


kontroli aris procesi, romlis meSveobiTac menejerebi zedamxedveloben da
aregulireben ramdenad efeqturad da racionalurad asruleben organizacia da misi
wevrebi organizaciuli miznebis misaRwevad aucilebel saqmianobas. kontroli aris 4-
safexuriani procesi: (1) mwarmoeblurobis standartebis damkvidreba, (2) faqtobrivi
mwarmoeblurobis gazomva, (3) faqtobrivi mwarmoeblurobis Sedareba mwarmoeblurobis
standartebTan da (4) Sedegebis Sefaseba da saWiroebis SemTxvevaSi, saqmianobis
gaumjobesebis inicireba.

221
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

produqciis kontroli
produqciis an mwarmoeblurobis monitoringis mizniT, menejerebi irCeven miznebs
an mwarmoeblurobis standartebs, romlebic maTi azriT ukeT Seafasebs yairaTianobas,
xarisxs, novatorobas da momxmarebelTa moTxovnebze reagirebas _ korporaciul,
danayofebis, departamentebis Tu funqcionalur da individualur doneebze. ZiriTadi
meqanizmebi, romlebsac menejerebi gamoiyeneben produqciis monitoringis mizniT, aris
mwarmoeblurobis finansuri sazomebi, organizaciuli miznebi da operaciuli biujetebi.

qcevis kontroli
TanamSromlebis qcevis gansazRvrisa da organizaciuli miznebis misaRwevad maTi
saqmianobis stimulirebisaTvis, menejerebi iyeneben pirdapir zedamxedvelobas, miznobriv
marTvas da biurokratiul kontrols wesebisa da normatiuli operaciuli
procedurebis meSveobiT.

organizaciuli kultura
organizaciuli kultura aris Rirebulebebis, normebis, qcevis standartebisa da
saerTo molodinis erToblioba, romlebic gavlenas axdens organizaciaSi calkeuli
pirebisa da jgufebis erTmaneTTan urTierTobisa da organizaciuli miznebis misaRwevad
TanamSromlobis gzebze. klanuri kontroli aris calkeul pirebze da jgufebze
saerTo RirebulebebiT, normebiT, qcevis standartebiTa da molodiniT
ganxorcielebuli kontroli. organizaciuli kultura TanamSromlebs gadaecemaT
damfuZneblis Rirebulebebis, socializaciis procesis, organizaciuli ceremoniebisa da
ritualebis, istoriebisa da enis meSveobiT. menejerebis mier maTi menejeruli
funqciebis Sesrulebis stili gavlenas axdens organizaciaSi damkvidrebuli kulturis
saxeze.

222
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

danarTi b

organizaciuli
organizaciuli cvlilebis marTva
dagegmvisa da organizebis funqciebi metad mniSvnelovania maRalmwarmoebluri
organizaciisaTvis, amitom organizaciuli cvlilebebis efeqturad marTvis mizniT
menejerebisaTvis gansakuTrebulad faseulia aucilebeli unar-Cvevebis ganviTareba.
eqspertebma SeimuSaves modeli, romliTac menejerebs SeuZliaT ixelmZRvanelon
cvlilebis warmatebuli ganxorcielebisaTvis. Tanmxlebi naxazi aRwers cvlilebis
efeqturad marTvisaTvis aucilebel nabijebs.

cvlilebis saWiroebis Sefaseba


organizaciulma gardaqmnam SeiZleba gavlena iqonios organizaciuli
funqcionirebis praqtikulad yvela aspeqtze _ organizaciuli struqturis,
kulturis, strategiebis, kontrolis sistemebis, jgufebisa da gundebis da adamianuri
resursis marTvis sistemis CaTvliT; aseve iseT kritikul organizaciul procesebze,
rogoricaa: komunikacia, motivacia da xelmZRvaneloba. organizaciulma cvlilebam
SeiZleba gamoiwvios cvlilebebi menejerebis mier iseTi kritikuli amocanebis
warmarTvis meTodebSi, rogoricaa: dagegmva, organizeba, xelmZRvaneloba, kontroli da
maTi menejeruli rolebis Sesrulebis stili.
organizaciuli cvlilebis Taobaze gadawyvetilebis miReba rTuli sakiTxia da
ara mxolod imitom, rom gardaqmna cvlis status-kvos da Seicavs safrTxes, ubiZgebs
TanamSromlebs win aRudgnen samuSao urTierTobebisa da procedurebis cvlilebis
mcdelobebs. organizaciuli swavleba, romelic warmoadgens process, romlis
meSveobiTac menejerebi cdiloben gaafarToon organizaciis wevrebis unarebi cvladi
pirobebis gagebisa da Sesaferisi reagirebisaTvis, SeiZleba gaxdes mniSvnelovani biZgi
cvlilebisaTvis da daexmaros organizaciis yvela wevrs, menejerebis CaTvliT, miiRon
efeqturi gadawyvetilebebi aucilebeli gardaqmnebisaTvis.
gardaqmnis aucileblobis Sefaseba moiTxovs 2 mniSvnelovan saqmianobas:
problemis aRiarebas da misi wyaros dadgenas. zogjer cvlilebis aucilebloba
aSkaraa, magaliTad maSin, rodesac safrTxe eqmneba organizaciis efeqturobas. Tumca,
xSir SemTxvevebSi, menejerebs uWirT problemis arsebobis dadgena, vinaidan problemebi
TandaTanobiT viTardeba; organizaciuli mwarmoebluroba SeiZleba mniSvnelovnad ar
daqveiTdes wlebis manZilze, sanam problema aSkara ar gaxdeba. amdenad, gardaqmnis
procesis pirvel safexurze menejerebma unda gaacnobieron, rom arsebobs problema,
romelic cvlilebas saWiroebs.
xSirad, rodesac menejerebi problemebs amCneven, am problemebma ukve gamoiwvia
uaryofiTi sxvaoba sasurvel da faqtobriv mwarmoeblurobas Soris. aseTi sxvaobis
dasanaxad, menejerebma unda gadaxedon mwarmoeblurobis iseT sazomebs, rogoricaa:
bazris wilis an mogebis Semcireba, zrdadi xarjebi, TanamSromlebis mier dasaxuli
miznebis Seusrulebloba Tu arsebuli biujetis farglebSi ver Cateva _ rac
mianiSnebs cvlilebebis saWiroebaze. aRniSnul sazomebs unda uzrunvelyofdes
organizaciuli kontrolis sistemebi (ganxiluli iyo me-8 TavSi).

223
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

TvalsaCinoeba A
organizaciuli gardaqmnis procesis
procesis 4 safexuri

SeafaseT daadgineT ganaxorcieleT SeafaseT cvlileba


• SeadareT erTmaneTs
cvlilebis gasatarebeli cvlileba cvlilebamde da
aucilebloba cvlileba • gadawyviteT cvlilebis Semdgomi
cvlilebis mimarTuleba mwarmoebluroba
• gansazRvreT organizaciis
zemodan-qvemoT Tu • gamoiyeneT benCmarkingi
• gaacnobiereT idealuri samomavlo
qvemodan-zemoT
problemis arseboba mdgomareoba
• daadgineT problemis • daadgineT cvlilebis • gaatareT da marTeT
cvlileba
saTave xelisSemSleli faqtorebi

problemis saTavis dasadgenad, menejerebi unda daakvirdnen rogorc organizaciis


Sida, aseve gare mdgomareobas. organizaciis gareT maT unda gansazRvron, ramdenad
SeuZliaT garemoSi momxdar cvlilebebs SesaZleblobebisa da safrTxeebis Seqmna,
romlebic, Tavis mxriv, zegavlenas axdenen Sida urTierTobebze. SesaZlebelia, rom
iafi ucxoeli konkurentebis gamoCenam gamoiwvios konfliqti sxvadasxva
departamentebs Soris, romlebic cdiloben gamonaxon axali saSualebebi konkurentuli
upiratesobis mosapoveblad. menejerebma organizaciis Sida mdgomareobasac unda
Sexedon imis gasarkvevad, ramdenadaa departamentebs Soris problemebis mizezi
arsebuli struqtura da kultura. SesaZloa, kompanias ar aqvs koordinaciisa Tu
integraciis meqanizmebi, romlebic sxvadasxva departaments SesaZleblobas miscemda
eTanamSromlaT da Sesabamisi reagireba moexdinaT iaf konkurenciaze.

gasatarebeli cvlilebis dadgena

rogorc ki menejerebi daadgenen problemis saTaves, maT unda gadawyviton,


rogor warmoudgeniaT organizaciis idealuri samomavlo mdgomareoba. sxva sityvebiT
rom vTqvaT, maT unda gadawyviton rogori unda iyos organizacia momavalSi – ra saxis
saqonelsa da momsaxurebas unda awarmoebdes is, rogori unda iyos misi biznesis donis
strategia, rogor unda Seicvalos organizaciuli struqtura da a.S. am safexurze
menejerebi aseve unda CaerTon imis dagegmvaSi, Tu rogor unda miaRwion organizaciis
idealur samomavlo mdgomareobas.
cvlilebis procesis aRniSnuli safexuri aseve moicavs Semaferxebeli
faqtorebisa Tu cvlilebisadmi winaaRmdegobis saTaveebis dadgenas. menejerebma unda
gaaanalizon is faqtorebi, romlebmac SeiZleba xeli SeuSalos kompanias misi
idealuri samomavlo mdgomareobis miRwevaSi. cvlilebisadmi winaaRmdegoba arsebobs
organizaciis korporaciul, ganyofilebaTa, departamentebis da individualur doneebze.
korporaciuli donis cvlilebebma organizaciis strategiasa Tu struqturaSi,
erTi SexedviT trivialurma cvlilebebmac ki, SeiZleba mniSvnelovani gavlena iqonios
ganyofilebaTa da departamentebis menejerebis qcevaze. warmoidgineT, rom iaffasian
ucxoel mwarmoebelTan konkurenciisaTvis, umaRlesi rgolis menejerebi gadawyveten,
gazardon Tanamedrove manqana-mowyobilobebze daxarjuli resursebis moculoba da
Seamciron marketingze Tu saproeqto-sakonstruqcio saqmianobaze daxarjuli
resursebi. warmoebis sferos menejerebis Zalaufleba gaizrdeba, xolo marketingisa da
saproeqto-sakonstruqcios menejerebisa ki piriqiT _ Semcirdeba. aRniSnuli
gadawyvetileba Secvlida departamentebs Soris ZalTa balanss da SesaZloa gamoewvia
politikisa da konfliqtis elementis gazrda, rogorc ki departamentebi daiwyebdnen

224
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

brZolas organizaciaSi maTi statusis SesanarCuneblad. organizaciis mimdinare


strategia da struqtura cvlilebebisadmi seriozul winaaRmdegobebs warmoadgens.
organizaciul kulturas aseve SeuZlia xeli Seuwyos an Seaferxos cvlileba.
samewarmeo sulis mqone, moqnili kulturis da maRali teqnologiis kompaniebi ufro
advilad eqvemdebarebian cvlilebebs, vidre mouqneli kulturis da msxvili
biurokratiuli organizaciebi, rogoricaa samxedroebi da jeneral motorsi.
cvlilebisadmi msgavsi winaaRmdegobebi arsebobs ganyofilebaTa da
departamentebis doneebzec. ganyofilebaTa menejerebi SeiZleba gansxvavdebodnen
umaRlesi rgolis menejerebis mier SemoTavazebuli cvlilebebisadmi maTi
damokidebulebis mixedviT da Tuki maT eCvenebaT, rom maT interesebsa da Zalauflebas
emuqreba safrTxe, isini SeewinaaRmdegebian aseT cvlilebebs. rogorc wesi, yvela
doneze menejerebi ibrZvian maTi Zalauflebisa da resursebze kontrolis dasacavad.
imis gaTvaliswinebiT, rom departamentebs aqvT gansxvavebuli miznebi da droiTi
horizontebi, maT aseve sxvadasxvagvari reagireba SeiZleba moaxdinon sxva menejerebis
mier SemoTavazebul cvlilebebze. magaliTad, rodesac umaRlesi rgolis menejerebi
cdiloben danaxarjebis Semcirebas, realizaciis menejerebi SeiZleba SeewinaaRmdegon
realizaciasTan dakavSirebuli xarjebis Semcirebis mcdelobebs, Tuki isini
darwmunebulni arian, rom problemebi momdinareobs warmoebis menejerebis
araefeqturobidan.
individualur doneze, aseve, adamianebi xSirad ewinaaRmdegebian cvlilebebs,
radgan cvlilebas mosdevs gaurkvevloba, xolo gaurkvevlobas stresi. magaliTad,
calkeuli adamianebi SeiZleba SeewinaaRmdegon axali teqnologiis danergvas, vinaidan
isini ar arian darwmunebulni maT unarebSi, aiTvison da efeqturad gamoiyenon igi.
aRniSnuli winaaRmdegobebi organizaciul cvlilebas naklebdinamikur procesad
xdis. menejerebma unda gaacnobieron cvlilebisadmi aRniSnuli potenciuri sirTuleebi
da mxedvelobaSi miiRon isini. zogierTi problemis gadaWra SesaZlebelia komunikaciis
gaumjobesebis Sedegad, raTa organizaciis yvela wevrma gaacnobieros cvlilebis
aucilebloba da gasatarebeli cvlilebebis xasiaTi. TanamSromelTa uflebamosilebis
gafarToeba da maTi CarTva cvlilebebisaTvis dagegmvis procesSi, aseve SeiZleba
daexmaros winaaRmdegobis daZlevasa da TanamSromelTa SiSis daZlevaSi. rac ufro
didi da kompleqsuria organizacia, miT ufro kompleqsuria cvlilebis procesi.

cvlilebis ganxorcieleba
rogorc wesi, menejerebi cvlilebebs atareben (anu iwyeben da marTaven) zemodan
qvemoT an qvemodan zemoT midgomiT. zemodan qvemoT cvlileba swrafad xorcieldeba:
umaRlesi rangis menejerebi gansazRvraven cvlilebis aucileblobas, wyveten, ra unda
gakeTdes da Semdeg swrafad moqmedeben organizaciis masStabiT cvlilebebis
gansaxorcieleblad. magaliTad, umaRlesi rangis menejerebma SeiZleba gadawyviton, rom
moaxdinon organizaciis restruqturizacia da optimizacia da Semdgom ganyofilebaTa
da departamentebis menejerebs ganusazRvron misaRwevi miznebi. Zemodan qvemoT
cvlilebisas, aqcenti swraf cvlilebebze da problemebis swraf gadaWraze keTdeba.
qvemodan zemoT cvlileba Cveulebriv ufro etapobrivia. umaRlesi rgolis
menejerebi eTaTbirebian Sualeduri da pirveli rigis menejerebs cvlilebis
aucileblobis Taobaze. Semdeg, droTa ganmavlobaSi, aRniSnuli qveda rgolis
menejerebi aramenejeruli Tanamdebobis TanamSromlebTan erTad amuSaveben cvlilebebis
detalur gegmas. Qvemodan zemoT cvlilebis mniSvnelovani upiratesobaa is rom mas
SeuZlia Seakavos cvlilebisadmi winaaRmdegoba. vinaidan qvemodan zemoT cvlilebisas

225
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura

aqcenti keTdeba monawileobaze da adamianebis informirebulobis uzrunvelyofaze


mimdinare procesebTan dakavSirebiT, gaurkvevloba da winaaRmdegoba minimumamde dadis.

cvlilebis Sefaseba
cvlilebis procesis bolo safexuria Sefaseba, ramdenad warmatebuli iyo
cvlileba organizaciis mwarmoeblurobis gaumjobesebis TvalsazrisiT. iseTi
kriteriumebis gamoyenebiT, rogoricaa: bazris wili, mogebis Secvla Tu menejerebis
unari, Seasrulon dasaxuli miznebi, menejerebi afaseben, ramdenad efeqturad muSaobs
organizacia cvlilebebamde da cvlilebebis Semdeg. menejerebma aseve SeiZleba
gamoiyenon benCmarkingi _ maTi mwarmoeblurobis Sedareba specifikuri ganzomilebebis
mixedviT maRali mwarmoeblurobis organizaciebis SedegebTan imis dasadgenad, ramdenad
warmatebuli iyo cvlileba. magaliTad, rodesac Motorola-s problemebi hqonda 90-ian
wlebSi, man misi produqciis damuSavebis operaciebis mwarmoebluroba Seudara iseTi
kompaniebis efeqturobis maCveneblebs, rogoricaa Texas Instruments da misi saqmianobis
Seswavlis Sedegad motorolam SeZlo sakuTari mwarmoeblurobis amaRleba.

226
Tavi mecxre. motivacia
Tavi mecxre
motivacia
swavlebis amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:
SeZlebT:

• axsna, ra aris motivacia da ratom unda iyvnen menejerebi am sakiTxiT


dainteresebulni;
• ganmarteba, ra unda gaakeTon menejerebma imisaTvis, rom iyolion motivirebuli
samuSao Zala (molodinis Teoriisa da samarTlianobis Teoriis Wrilidan
gamomdinare);
• axsna, ra aris adamianebis mamotivirebeli miznebi da moTxovnilebebi da ra saxis
miznebi unda daisaxos muSaobis xarisxis gasaumjobeseblad;
• motivaciis im principebis gansazRvra, risi swavlac menejerebs SeuZliaT
daswavlis operatiuli ganpirobebisa da socialuri daswavlis Teoriebis
saSualebiT;
• ganmarteba, ratom da rogor SeuZliaT menejerebs gamoiyenon xelfasi, rogorc
motivaciis mniSvnelovani iaraRi.

menejmenti yoveldRiur rakursSi

maRali motivacia kompiuteruli programebisa da


momsaxurebis institutSi (SAS Institute)
2001 wels Jurnal Fortune-Si gamoqveynebul 100 saukeTeso kompanias Soris meore
adgilze gavida SAS instituti, kerZo sakuTrebaSi myofi kompiuteruli programebis
msoflios udidesi kompania, romelsac mTel msoflioSi hyavs 8 000 TanamSromeli da
axorcielebs 1.1 miliardi aSS dolaris odenobis gayidvebs. TiToeuli maCveneblis
mixedviT Cans, rom kompaniis TanamSromlebi Zalze motivirebulni arian da kargad
asruleben dakisrebul samuSaos kviraSi 35 samuSao saaTis manZilze. rogor axerxeben
amas menejerebi SAS institutSi? menejerebi darwmunebulni arian, rom organizaciis
TanamSromlebi Zalze motivirebulni arian da maTi moTxovnilebebi kmayofildeba SAS -
Si samuSaos kargad Sesrulebis Sedegad.
aRsaniSnavia, rom yvelaze prioritetuli SAS institutSi Sinaganad motivirebuli
samuSaos Sesrulebis saWiroebis dakmayofilebaa. menejerebi Zalisxmevas ar iSureben,
rom TiToeuli TanamSromeli kmayofili iyos Sesrulebeli samuSaoTi. amasTanave,
organizaciis wevrebs saSualeba aqvT Seicvalon samuSao, raTa garkveuli drois
manZilze erTi da imave saqmis keTeba maTTvis mosabezrebeli ar aRmoCndes (maSinac ki,
rodesac samuSaos Secvla SAS institutisgan damatebiTi treningebis Catarebas
moiTxovs). ufro metic, SAS-i maTi zogierTi konkurentisgan gansxvavebiT, yvela
axali produqtis SemuSavebas sakuTari ZalebiT axdens, riTac TanamSromlebi yoveli
axali gaumjobesebuli nawarmis warmatebis Sedegad ganicdian did sixaruls da siamayis
grZnoba euflebaT.
SAS-i akmayofilebs TanamSromlebis ekonomikuri usafrTxoebis moTxovnebs
xelfasis samarTliani gadaxdiT da garantirebuli samuSao adgilis SeqmniT.
TanamSromlebs aqvT sakuTari kabinetebi da sasiamovno samuSao garemo lamazi xedebiT,

227
Tavi mecxre. motivacia
iqneba es naxatebi kedlebze Tu lamazi peizaJebi kompaniis Stab-binaSi CrdiloeT
karolinis Statis qalaq keriSi. SAS-is menejerebi acnobiereben, rom
TanamSromlebisaTvis muSaobisa da cxovrebis ritmis balansis dacva yvelaze
prioritetulia da sxvadasxvagvarad cdiloben maTi moTxovnebis dakmayofilebas – 35
saaTiani samuSao kvira, samedicino daxmareba da bavSvebis movla; kompaniis kafeteriaSi
gamoyofilia maRali skamebi maTTvis, visac SvilebTan erTad surT sadiloba.
TanamSromlebsa da maTi ojaxis wevrebs ufleba aqvT kompaniis Stab-binis mimdebare 80
ha teritoria gamoiyenon ojaxuri piknikebisa da seirnobisaTvis. miuxedavad imisa, rom
kompaniis aRmasrulebel direqtors jeims gudnaiTs da jon sals, kompaniis
damfuZneblebsa da mesakuTreebs, undaT, rom SAS-is aqciebi Ria bazarze gaitanon, jeims
gudnaiTma aRniSna, rom institutis kontrols xelidan ar gauSvebs. amitom,
TanamSromlebs albaT kvlav ise moepyrobian, rogorc kompaniis aRmasrulebel
direqtors jeims gudnaiTs (institutis ori mesamedis mflobels) surs, rom mas
moepyron (SAS institutis daarsebis dRidan, 1977 wlidan moyolebuli, es iyo
kompaniis mudmivi Rirebuleba).

mimoxilva
organizaciis efeqturi muSaobisaTvis mxolod kargad SemuSavebuli strategia
da Sesabamisi struqturis arseboba ar aris sakmarisi; organizacia iqneba efeqturi
mxolod maSin, Tu misi wevrebi motivirebuli arian, Seasrulon samuSao maRal doneze.
jeims gudnaiTs es kargad esmis. erT-erTi mizezi imisa, ratom aqvs gaZRolas aseTi
mniSvneloba menejerul saqmianobaSi aris is, rom gaZRola uzrunvelyofs TiToeuli
kompaniis TanamSromlis maRalmwarmoeblurobis motivirebulobas da survils
daexmaros organizacias miznebis miRwevaSi. rodesac menejerTa efeqturoba maRalia,
gaZRolis procesis Sedegi gamoixateba maRalmotivirebul samuSao ZalaSi. rogorc
didi, aseve mcire organizaciebis menejerebis mTavari gamowvevaa, waaxalison
TanamSromlebi, Seasrulon samuSao maRal doneze.
am TavSi Cven aRvwerT, ra aris motivacia, saidan modis da ratom esaWiroebaT
menejerebs xeli Seuwyon motivaciis gazrdas organizaciis efeqturobisa da miznebis
misaRwevad. Cven ganvixilavT motivaciis mniSvnelovan Teoriebs: molodinis Teoria,
moTxovnilebis Teoria, samarTlianobis Teoria, miznis dasaxvis Teoria da daswavlis
Teoria. TiToeuli Teoria menejers aZlevs saWiro codnas, raTa man SeZlos
organizaciis wevrebis motivireba. Teoriebi erTmaneTs avsebs im gagebiT, rom
TiToeuli maTgani motivaciis sxvadasxva aspeqtze aris fokusirebuli. yvela Teoriis
erToblivi ganxilva menejers exmareba, gaiRrmavos codna organizaciaSi motivaciasTan
dakavSirebuli sakiTxebisa da problemebis Sesaxeb. bolos, Cven ganvixilavT xelfass,
rogorc motivaciis erT-erT saSualebas. am Tavis dasasruls Tqven gecodinebaT, ra
aris saWiro imisTvis, rom gyavdeT maRalmotivirebuli samuSao Zala.

motivaciis arsi
motivacia SeiZleba ganisazRvros, rogorc fsiqologiuri gavlena, romelic
mimarTulebas aZlevs organizaciaSi pirovnebis _ qcevas, Zalisxmevis dones da
dabrkolebis arsebobis SemTxvevaSi _ simtkices. pirovnebis qcevis marTva gulisxmobs
bevr SesaZlo qcevas, rac SeiZleba adamianma warmoaCinos: Zalisxmevas, ramdenad bejiTad
muSaobs adamiani; simtkices _ dabrkolebebis winaSe myofi adamianis mcdelobas, saqme
bolomde miiyvanos.

228
Tavi mecxre. motivacia
motivacia menejmentis Zalze mniSvnelovani faqtoria, radganac misi saSualebiT
SeiZleba organizaciaSi adamianebis qcevis axsna. motivaciiT aixsneba _ oficiantis
zrdilobiani an uxeSi qceva; baRis maswavleblis mcdeloba, isiamovnos bavSvebis
swavlebis procesiT an ubralod Seasrulos davalebuli samuSao; zogierTi menejeris
mier organizaciis interesebis dasacavad gaweuli Tavdadeba, maSin, rodesac sxvebi
mxolod gazrdili xelfasis miRebaze zrunaven da zogadad, ratom xdeba, rom
garkveuli muSakebi ormag Zalisxmevas iCenen samsaxurSi da danarCenebi ki ara.
motivacia SeiZleba modiodes Sinagani da garegani wyaroebidan. Sinaganad
motivirebulia qceva, rodesac es qceva xdeba sakuTari TavisTvis; motivaciis wyaro
faqtobrivad aris qcevis warmoCena da motivacia gamomdinareobs Tavad samuSaos
Sesrulebis procesidan. bevri menejeri aris Sinaganad motivirebuli, rac
gamomdinareobs Sesrulebisa da miRwevis grZnobidan, daexmaron organizacias dasaxuli
amocanebis miRwevaSi da moipovon konkurentuli upiratesoba. saintereso da
perspeqtiuli samsaxurebi, rogoric aris SAS instituti, umTavresad Sinagani
motivaciis mimdevaria da ar axorcielebs mosabezrebel saqmianobebs; iq xdeba
pirovnebis unar-Cvevebis warmoCena da gamoyeneba. dawyebiTi skolis maswavlebeli,
romelic siamovnebiT aswavlis bavSvebs, kompiuteris programisti, visac uyvars
daprogramebasTan dakavSirebuli problemebis gadaWra da komerciuli fotografi,
romelic didi siyvaruliT udgeba sakuTar saqmianobas _ arian Sinaganad
motivirebulni. TiToeuli individisaTvis motivacia gamomdinareobs samuSaos
warmoCeniT, iqneba es bavSvebis swavleba, virusebis povna kompiuterul programebSi Tu
fotoebis gadaReba.
garegnulad motivirebuli qceva aris qceva, rodesac pirovneba moelis
materialur Tu socilur jildoebs an Tavidan icilebs dasjas; motivaciis wyaro am
SemTxvevaSi aris qcevis Sedegebi da ara TviTon qceva. magaliTad: manqanis gamyidveli,
romelic motivirebulia, miiRos sakomisio yvela gayiduli manqanidan; iuristi,
romelic motivirebulia maRali xelfasiT da samsaxurebrivi statusiT; qarxnis muSa,
romelic motivirebulia imiT, rom aqvs saSualeba hqondes garantirebuli anazRaureba
_ yovelive es aris garegnuli motivaciis gamoxatuleba. samuSao Zalis motivacia
gamomdinareobs im Sedegebidan, rasac iReben maTi samuSao qcevis Sedegad.
adamianebi SeiZleba iyvnen Sinaganad motivirebulni, garegnulad motivirebulni,
an orive saxiT _ Sinaganad da garegnulad motivirebulni. mTavari menejeri, romelic
didi korporaciis marTvis Sedegad aRwevs dasaxul mizans da amasTanave cdilobs
miiRos fuladi jildo, Sinagani da garegani motivaciis magaliTia. aseve, eqTani,
romelic siamovnebiT zrunavs pacientebze da aris motivirebuli garantirebuli
usafrTxo samsaxuriT da kargi SemosavliT, Sinaganad da garegnulad motivirebulia.
samuSao Zalis Sinagani, garegani an orive saxis motivireba damokidebulia mraval
faqtorze: 1. muSebis pirovnul maxasiaTeblebze (temperamenti, SesaZleblobebi,
Rirebulebebi, damokidebulebebi da moTxovnilebebi); 2. samuSaos bunebaze da 3.
organizaciis bunebaze (struqtura, kultura, kontrolis sistema, adamianuri
resursebis marTvis sistema da TanamSromelTa waxalisebis gzebi, rogoricaa _
xelfasi).
miuxedavad imisa, adamianebi Sinaganad arian motivirebulni Tu garegnulad, isini
organizaciaSi garkveuli Sedegis misaRebad muSaoben. Sedegi aris yvelaferi is, rasac
adamiani iRebs samsaxuridan an organizaciidan. zogierTi Sedegi, rogoric aris:
avtonomiuroba, pasuxismgeblobis grZnoba, miznis miRweva da Sesrulebuli saintereso
samuSao – dakavSirebulia Sinaganad motivirebul qcevasTan. sxva Sedegebi, rogoric
aris: xelfasi, usafrTxo samsaxuri, sargebeli Svebulebis vada, dakavSirebuli
garegnuli motivaciis qcevaa.

229
Tavi mecxre. motivacia
cxrili 9.1
motivaciis gantoleba

organizaciis wevrebis Sesruleba organizaciis wevrebis mier miRebuli Sedegebi


Senatani
dro wvlilis Setana organizaciis xelfasi
Zalisxmeva produqtiulobaSi, stabiluri samsaxuri
ganaTleba organizaciul efeqturobaSi da SeRavaTebi
gamocdileba organizaciuli miznebis Svebulebis vada
unar-Cvevebi miRwevaSi samuSaoTi kmayofilebis grZnoba
codna avtonomia
samuSao qcevebi pasuxismgebloba
miznis miRweviT miRebuli grZnoba
saintereso saqmis SesrulebiT miRebuli
siamovneba

organizaciebi qiraoben adamianebs organizaciaSi mniSvnelovani Senatanis


(wvlilis) misaRebad. Senatani (input) _ aris yvelaferi is, rac pirovnebas Seaqvs
organizaciaSi, magaliTad: dro, Zalisxmeva, ganaTleba, gamocdileba, unar-Cvevebi, codna
da samuSao qcevebi. aseTi saxis Senatanebi aucilebelia organizaciisaTvis, raTa
miRweuli iqnes dasaxuli miznebi. menejerebi cdiloben organizaciis wevrebis
motivirebas, raTa Semdeg TanamSromlebma Seitanon wvlili maTi qcevis, Zalisxmevis da
simtkicis saSualebiT organizaciis miznebis misaRwevad. rogor axerxeben amas
menejerebi? isini uzrunvelyofen TanamSromlebis mier sasurveli Sedegebis miRebas,
rodesac TanamSromlebs faseuli wvlili SeaqvT organizaciis saqmianobaSi.
TanamSromlebisTvis maTi Senatanis da kargad Sesrulebuli samuSaos Sesabamisad
Sedegis micema aerTianebs TanamSromlebis interesebs organizaciis miznebTan, rodesac
TanamSromlebi organizaciisTvis kargad asruleben samuSaos, isini amiT pirad
sargebels iReben.
TanamSromelTa da organizaciis miznebis erTianoba mTlianobaSi ganixileba 9.1.
cxrilSi _ motivaciis gantoleba. menejerebi cdiloben iyolion motivirebuli
TanamSromlebi, romlebic mniSvnelovan wvlils Seitanen organizaciaSi da Semdeg es
Senatani gamoiyenon an mimarTon maRali mwarmoeblurobis misaRwevad. maRali
mwarmoebluroba ki, Tavis mxriv, muSebis mier maTTvis sasurveli Sedegebis miRebas
uzrunvelyofs.
am TavSi ganxiluli motivaciis TiToeuli Teoria yuradRebas amaxvilebs
motivaciis gantolebis erT an met aspeqtze. TiToeuli Teoria fokusirebulia
sxvadasxva problemaze, romlebic unda gadaWran menejerebma, raTa hyavdeT
maRalmotivirebuli samuSao Zala. mTlianobaSi, es Teoriebi uzrunvelyofen menejerebs
im saxelmZRvanelo principebiT, rac maT daexmareba TanamSromelTa maRali motivaciis
xelSewyobaSi.

molodinis Teoria
molodinis Teoria 1960 wels Camoayaliba viqtor vrumma. vrumis Teoriis
mixedviT motivacia maRalia maSin, rodesac muSebs sjeraT, rom didi Zalisxmeva
samuSaos maRali donis Sesrulebis sawindaria, xolo maRal doneze Sesrulebuli
samuSao ki sasurveli Sedegebis miRebisa. samuSao motivaciis Teoriebs Soris
molodinis Teoria aris erT-erTi yvelaze popularuli Teoria, radgan is yuradRebas
amaxvilebs motivaciis gaTanabrebis samive nawilze: Senatanze, Sesrulebaze da
Sedegebze. molodinis Teoria adgens adamianis motivaciis ganmsazRvrel sam ZiriTad
faqtors: molodins, instrumentulobas
instrumentulobas da valentobas (valence).

230
Tavi mecxre. motivacia
cxrili 9.2 molodini, instrumentuloba da velentoba

Zalisxmeva
(mniSvnelovani
Sesruleba Sedegebi
Senatani)

molodini valentoba
instrumentuloba
pirovnebis mier ramdenad
pirovnebis mier
aRqma imisa, ra sasurvelia
aRqma imisa, ra
xarisxiT SeiZleba TiToeuli Sedegi,
xarisxiT gamoiwvevs
Zalisxmevis romelic SeiZleba
garkveuli donis
Sedegad miaRwios adamianma miiRos
mwarmoebluroba
garkveuli donis samuSaodan an
Sedegebis miRebas.
mwarmoeblurobas. organizaciidan

molodini
molodini aris pirovnebis mier aRqma imisa, ra doniT SeiZleba Zalisxmevis
Sedegad miaRwios garkveuli donis mwarmoeblurobas. pirovnebis molodinis done
gansazRvravs mis rwmenas imis Sesaxeb, rom maRali donis Zalisxmeva asaxvas hpovebs
maRali donis mwarmoeblurobaSi. adamianebi motivirebulni arian, Cadon didi
Zalisxmeva maT samuSaoSi mxolod im SemTxvevaSi, Tu isini fiqroben, rom es Zalisxmeva
dafasdeba _ rac niSnavs imas, rom maT aqvT didi molodini. warmoidgineT, ramdenad
motivirebuli iqnebodiT gamocdisTvis mosamzadeblad, Tu gecodinebodaT, rom
miuxedavad Tqveni gulmodgine mecadineobisa, saboloo niSani iqneba oriani. an
ramdenad motivirebuli iqneba marketingis menejeri, romelic fiqrobs, rom raoden
didi datvirTviTac ar unda imuSaos,Umainc ver gazrdis arapopularuli produqtis
gayidvas. am SemTxvevebSi molodini Zalze dabalia, Sesabamisad motivaciac _ dabali.
organizaciis wevrebi motivirebulni arian, Cadon didi Zalisxmeva mxolod im
SemTxvevaSi, TuU es miiyvans maRal mwarmoeblurobamde. sxvagvarad rom ganvmartoT,
xalxis motivaciis asamaRleblad molodinic maRali unda iyos. amgvarad, motivaciaze
gavlenis mosaxdenad menejerebs esaWiroebaT rwmena, rom maTi daqvemdebarebuli pirebi
darwmunebulni arian, rom maTi mcdeloba warmatebis sawindari iqneba. erTi mxriv,
menejerebs SeuZliaT aamaRlon molodinebi daqvemdebarebuli TanamSromlebis
SesaZleblobebisadmi ndobis gamoxatvis saSualebiT.
TanamSromlebisadmi ndobis gamoxatvasTan erTad, menejerebs aseve SeuZliaT
aamaRlon TanamSromlebis molodinis done da motivacia treningebis CatarebiT,
imisTvis rom xalxs hqondes codna samuSaos maRal doneze Sesasruleblad. anjamebis
mwarmoebeli avstriuli kompania Julius Blum GmbH-is menejerebi zrdian TanamSromlebis
231
Tavi mecxre. motivacia
molodinebs da motivacias 4 wliani saswavlo programis saSualebebiT, romelic
erToblivad moicavs klasSi gakveTilebsac da samuSaoze treningsac da daaxloebiT 5
milioni aSS dolari jdeba weliwadSi. miuxedavad siZvirisa, es programa namdvilad
gamarTlebulia. b-n blums avstriaSi hyavs saukeTeso TanamSromlebi da maT
treningebis, didi molodinisa da motivaciis kombinacia aisaxeba kompaniis warmatebaSi.

instrumentuloba
molodini aris pirovnebis aRqma Zalisxmevisa da Sesrulebis urTierTobis
Sesaxeb. instrumentuloba, molodinis Teoriis meore mniSvnelovani koncefcia, aris
pirovnebis mier aRqma imisa, garkveuli donis mwarmoebluroba ra xarisxiT gamoiwvevs
Sedegebis miRebas (ix. 9.2 cxrili). molodinis Teoriis Tanaxmad, TanamSromlebi
motivirebulebi arian, Seasrulon samuSao garkveul donemde, mxolod im SemTxvevaSi,
TuU isini fiqroben, rom maRal doneze Sesrulebuli samuSao miiyvans iseT Sedegebamde
(anu instrumentulia Sedegebis mosapoveblad), rogoric aris xelfasi, stabiluri
samsaxuri, saintereso samsaxurebrivi davalebebi, premiebi garkveuli miRweviT
gamowveuli sasiamovno grZnoba. anu, instrumentuloba unda iyos maRali, rom gazardos
motivacia da xalxi darwmundes maT mier maRal doneze Sesrulebuli samuSaos
SedegianobaSi.
menejerebi xels uwyoben instrumentulobis maRal dones, rodesac akavSireben
samuSaos Sesrulebas sasurvel SedegebTan. amasTanave, menejerebma daqvemdebarebuli
TanamSromlebi kargad unda gaarkvion am kavSiris Sesaxeb. menejerebi xels uwyoben
maRali donis instrumentulobisa da motivaciis arsebobas organizaciaSi, rodesac
arwmuneben organizaciis wevrebs, rom samsaxurSi misaRebi SesaZlo Sedegebi, efuZneba
maT mwarmoeblurobas. rodesac Sedegebi mwarmoeblurobasTan aseTnairadaa
dakavSirebuli, maRali mwarmoeblurobis mqone TanamSromlebi sxvebTan SedarebiT ufro
met Sedegs miiReben.
maRali donis instrumentulobiT motivaciis amaRlebaSi wvlilis Setanis
magaliTi SegviZlia aviRoT kambojeli emigrantebisagan, romlebic floben, marTaven da
muSaoben kaliforniis safunTuSeebis 80%-Si. es emigrantebi acnobiereben, rom maRal
mwarmoeblurobas mivyavarT mniSvnelovan Sedegebamde, rogorebicaa: mogeba, komfortuli
sacxovrebeli pirobebi, ojaxis usafrTxoeba da avtonomiuroba. maT maRal
instrumentulobas didi wvlili Seaqvs maTive motivaciis amaRlebaSi, rac warmatebis
sawindaria.

valentoba (valence)

miuxedavad imisa, rom organizaciis yvela wevrs unda hqondes didi molodinebi
da moqmedebis saSualebebi, molodinis Teoria acnobierebs, rom adamianebi gansxvavdebian
Sedegebis prioritetulobiT. bevrisTvis Sesrulebuli samuSaos sanacvlod miRebuli
xelfasi aris yvelaze mniSvnelovani Sedegi. sxvebisTvis, samuSaos warmatebiT
Sesrulebis Sedegad miRebuli gancda ufro mniSvnelovania, vidre xelfasi. termini
valentoba aRniSnavs, ramdenad sasurvelia samsaxuridan an organizaciidan miRebuli
TiToeuli Sedegi pirovnebisaTvis. organizaciis wevrebis motivirebisaTvis menejerebma
unda gansazRvron, ra Sedegs aqvs maRali valentoba _ aris Zalze sasurveli _ da
uzrunvelyon, rom es Sedegebi organizaciis wevrebma maSin miiRon, rodesac maRal
doneze Seasruleben samuSaos.

232
Tavi mecxre. motivacia
yvelaferi erTad
molodinis Teoriis Tanaxmad, maRali donis motivacia maRali donis molodinis,
instrumentulobis da valentobis Sedegia (ix. cxrili 9.3). CamoTvlili faqtorebidan,
Tu erT-erTi maCvenebeli mainc dabalia, motivaciac dabali iqneba. ar aqvs mniSvneloba,
ramdenad sasurveli Sedegebi iqneba dakavSirebuli maRal mwarmoeblurobasTan: TuU
adamiani fiqrobs, rom praqtikulad SeuZlebelia maRali mwarmoeblurobis miRweva,
maSin samuSaos Sesrulebis motivacia Zalze dabali iqneba. aseve, Tu pirovneba fiqrobs,
rom Sedegebi mWidrod ar aris dakavSirebuli maRal mwarmoeblurobasTan an Tu ar
surs miiRos Sedegebi, romelic dakavSirebulia maRal mwarmoeblurobasTan, maSin
Sesabamisad maRali mwarmoeblurobis motivaciac dabalia.

cxrili 9.3.
molodinis Teoria

maRali molodini maRali instrumentuloba maRali valentoba


xalxs swams, rom Tu eqneba xalxs swams, rom maRal xalxs surs Sedegebi,
mcdeloba kargad doneze Sesrulebuli romlebic miiReba maRali
Seasrulos samuSao, amas samuSao Sesabamis Sedegs mwarmoeblurobis Sedegad
SesZlebs moitans

maRali motivacia

moTxovnilebebis Teoriebi

moTxovnileba aris saWiroeba an aucilebloba gadarCenisa da kargad yofnisaTvis.


moTxovnilebis Teoriebis mTavari principi aris is, rom xalxi motivirebulia, miiRos
muSaobis Sedegebi, riTac daikmayofileben moTxovnilebebs. moTxovnilebis Teoria
avsebs molodinis Teorias ufro Rrma kvleviT imis Sesaxeb, romeli Sedegia
adamianebisaTvis ufro metad mamotivirebeli samuSaos maRal doneze Sesasruleblad.
moTxovnilebis Teoriebis mixedviT, imisaTvis rom pirovnebas samsaxurebriv saqmianobaSi
mniSvnelovani wvlilis Setanis motivacia hqondes da Seasrulos samuSao maRal
doneze, menejerma unda gansazRvros, ra saWiroebebis dakmayofilebas cdilobs adamiani
samsaxurSi da darwmundes, rom Tu pirovneba asrulebs samuSaos maRal doneze da
exmareba organizacias miznebis miRwevaSi, iRebs im Sedegebs, romlebic daexmareba
sakuTari moTxovnilebebis dakmayofilebaSi.
arsebobs moTxovnilebis ramdenime Teoria. Cven visaubrebT abraam maslous
moTxovnilebebis ierarqiaze, frederik hercbergis motivatorul-higienur Teoriaze,
devid makklelendis _ miRwevis, afilaciisa da Zalauflebis moTxovnilebebis
Teoriaze. es Teoriebi aRwers im moTxovnilebebs, ris dakmayofilebasac cdiloben
adamianebi samsaxurebSi. amgvarad, zemoxsenebuli Teoriebi aZlevs menejers codnas
imis Sesaxeb, ra motivatorebi aiZulebs organizaciis wevrebs, Seasrulon samuSao
maRal doneze da daexmaron organizacias miznebis ganxorcielebaSi.

233
Tavi mecxre. motivacia
maslous moTxovnilebebis ierarqia

fsiqologma abraam masloum SemogvTavaza Semdegi saxis Teoria - yvela adamiani


cdilobs daikmayofilos 5 ZiriTadi moTxovnileba: fiziologiuri, usafrTxoebis,
sakuTari adgilis damkvidrebis, pativiscemis da TviTrealizaciis (ix. 9.1. cxrili).
misi mosazrebiT es moTxovnilebebi ayalibebs moTxovnilebaTa ierarqias, yvelaze
ZiriTadi anu dauZleveli moTxovnilebebiT (fiziologiuri da usafrTxoebis)
ierarqiis dabal safexurebze. maslous mixedviT, unda dakmayofildes yvelaze dabal
doneze myofi moTxovnilebebi, vidre adamiani daiwyebs brZolas ierarqiulad ufro
maRali donis moTxovnilebis dasakmayofileblad, rogoric aris TviTpativiscemis
moTxovnileba. moTxovnileba dakmayofilebisTanave wyvets funqcionirebas, rogorc
motivaciis wyaro. yvelaze dabal safexurze myofi daukmayofilebeli moTxovnilebebi
ierarqiulad aris qcevis umniSvnelovanesi motivatori. am safexuris
dakmayofilebisTanave ierarqiulad Semdegi safexuri iqceva qcevis motivatorad.

cxrili 9.1.
maslous moTxovnilebebis iererqia

umaRlesi donis magaliTebi, rogor SeuZliaT


moTxovnilebebi menejerebs
menejerebs adamianebis
moTxovnilebebi aRwera moTxovnilebebis dakmayofileba
samsaxurSi
TviTrealizaciis pirovnebis potencialis adamianisTvis unar-Cvevebis
moTxovnilebebi srulad realizaciis bolomde gamoyenebis saSualebis
moTxovnileba micema
pativiscemis moTxovnileba igrZno Tavi miRwevebis aRiareba da
moTxovnileba kargad, pativi scen Sens dawinaureba
SesaZleblobebs da isini
iyos aRiarebuli da
dafasebuli
sakuTari adgilis socialuri kargi piradi urTierTobebis
damkvidrebis urTierTqmedebis, Camoyalibeba da socialuri
moTxovnileba megobrobis, siyvarulis Sekrebebis organizeba,
moTxovnileba rogorebicaa: piknikebi da
sadResaswaulo wveulebebi
usafrTxoebis usafrTxo, stabiluri da usafrTxo samsaxuri,
moTxovnileba mSvidi garemos adekvaturi samedicino dazRveva
moTxovnileba da mSvidi samuSao pirobebi
fiziologiuri ZiriTadi moTxovnilebebi xelfasis im minimumis
moTxovnileba
moTxovnil sakvebze, sasmelze, uzrunvelyofa, romelic
TavSesafarze, rac sakmarisi iqneba sakvebis,
yvelaze dabali aucilebelia adamianis tansacmlisa da normaluri
donis gadarCenisTvis sacxovreblis (saxlis, binis)
moTxovnilebebi SesaZenad

yvelaze dabali moTxovnilebebis daukmayofilebloba aris qcevis motivatori; rodesac


moTxovnilebis es done dakmayofilebulia, adamiani cdilobs daikmayofilos moTxovnilebebis
Semdegi safexuri.

miuxedavad imisa, rom es Teoria gansazRvravs moTxovnilebebs, romlebic albaT


mravali adamianisaTvis motivaciis mniSvnelovan wyaroebs warmoadgens, gamokvlevebi ar
adasturebs maslous mtkicebulebebs, rom saWiroebis ierarqiis arseboba aucilebelia
da agreTve, imas, rom drois mocemul monakveTSi mxolod erTi donis moTxovnileba
aris mamotivirebeli. miuxedavad amisa, maslous Teoriidan mniSvnelovani daskvna
SeiZleba gamovitanoT: xalxi samsaxurSi sxvadasxva moTxovnilebebis dakmayofilebas

234
Tavi mecxre. motivacia
cdilobs. imisTvis, rom menejerebs hyavdeT motivirebuli samuSao Zala, maT unda
gansazRvron, ra saxis moTxovnilebebis dakmayofilebas cdiloben TanamSromlebi
organizaciaSi da Semdeg darwmundnen, rom individebi iReben im Sedegs, rac
akmayofilebs maT moTxovnilebebs, rodesac isini samuSaos kargad asruleben da
wvlili SeaqvT organizaciis efeqturobaSi. amgvari qmedebiT, menejerebi individualuri
wevrebis interesebisa da mTlianad organizaciis interesebis daaxloebas uwyoben xels.
im samuSaos keTebiT, rac kargia mTlianad organizaciisaTvis, TanamSromlebi iReben
Sedegebs, riTac kmayofildeba maTi moTxovnilebebi.
mzardi globaluri ekonomikis pirobebSi menejerebma unda gaiazron, rom
sxvadaxva qveynis moqalaqeebi gansxvavdebian im moTxovnilebebiT, romelTa
dakmayofilebas isini samsaxuris meSveobiT ecdebian. mkvlevarebi gvirCeven, rom
magaliTad, adamianebi saberZneTsa da iaponiaSi motivirebunli arian pirvel rigSi
usafrTxoebis moTxovnilebiT, xolo Svedebi, norvegielebi da danielebi ki sakuTari
adgilis damkvidrebis moTxovnilebiT. naklebad ganviTarebul qveynebSi, sadac dabali
sacxovrebeli standartebia, fiziologiuri da usafrTxoebis moTxovnilebebi aris
qcevis Zireuli motivatorebi. rodesac qveynebi ufro mdidrdebian da eqmnebaT maRali
donis sacxovrebeli pirobebi, pirovnul zrdasa da warmatebasTan dakavSirebuli
moTxovnilebebi (rogoricaa TviTpativiscema da TviTrealizacia) xdeba qcevis
mniSvnelovani motivatori.

hercbergis motivatorul-
motivatorul-higienuri Teoria
maslous midgomisgan gansxvavebiT, frederik hercbergi yuradRebas amaxvilebs or
faqtorze: 1) Sedegebze, romelTac mivyavarT motivaciis maRal donemde da
samsaxurebriv kmayofilebaze da 2) Sedegebze, romlebic Tavidan agvacilebs xalxs
ukmayofilebas. hercbergis motivatorul-higienuri Teoriis Tanaxmad, xalxis
moTxovnilebebi iyofa ori jgufad: motivatorul da higienur moTxovnilebebad.
motivatoruli moTxovnilebebi ukavSirdeba samuSaos arss da samuSaos sirTules.
Sedegebi, rogorebicaa _ saintereso samuSao, avtonomia, pasuxismgebloba,
samsaxurebrivi zrdisa da ganviTarebis SesaZlebloba da Sesrulebuli samuSaoTi da
miRweviT gamowveuli grZnoba, exmareba motivatoruli moTxovnilebebis dakmayofilebas.
imisTvis, rom gyavdes maRalmotivirebuli da dakmayofilebuli samuSao Zala, hercbergi
gvTavazobs, rom menejerebma unda miiRon zomebi TanamSromelTa motivatoruli
moTxovnilebebis dakmayofilebis uzrunvelsayofad.
higienuri moTxovnilebebi ukavSirdeba fizikur da fsiqologiur pirobebs,
romlebSic xdeba samuSaos Sesruleba. higienuri moTxovnilebebi kmayofildeba
Sedegebis saSualebiT, rogorebicaa: sasiamovno da komfortuli samuSao pirobebi,
xelfasi, usafrTxo samsaxuri, kargi urTierToba TanamSromlebTan da efeqturi
xelZRvaneloba. hercbergis Tanaxmad, rodesac higienuri moTxovnilebebi ar aris
dakmayofilebuli, TanamSromlebi ukmayofiloebi arian da higienuri moTxovnilebebis
dakmayofilebis SemTxvevaSi ki _ ara. miuxedavad amisa, higienuri moTxovnilebebis
dakmayofileba ar aisaxeba motivaciis an samsaxurebrivi kmayofilebis maRal doneze.
imisaTvis, rom motivacia da samsaxurebrivi kmayofileba iyos maRali, motivatoruli
moTxovnilebebi unda dakmayofildes.
bevri mkvlevari Seecada daedasturebina hercbergis Teoriis WeSmariteba, magram
mTlianobaSi Teoriam mxardaWera ver moipova. miuxedavad amisa, hercbergis
formulirebam didi wvlili Seitana Cvens mier motivaciis aRqmis gaumjobesebaSi sul
mcire ori aspeqtiT. pirveli, hercbergi daexmara mkvlevarebs da menejerebs yuradReba
gaemaxvilebinaT Sinagani motivaciis (motivatoruli moTxovnilebebi) da garegnuli

235
Tavi mecxre. motivacia
motivaciis (higienuri moTxovnilebebi) mniSvnelovan sxvaobaze, romelic ganxiluli
iyo zemoT. meore, misi Teoria exmareba mkvlevarebsa da menejerebs, Seiswavlon rogor
SeiZleba samuSaos Seqmna an Secvla ise, rom Sinaganad iyos motivirebuli.

makklelandis miRwevis, afilaciisa da Zalauflebis


moTxovnilebebi
fsiqologi david makklelandi didxans ikvlevda miRwevis, afilaciisa da
Zalauflebis moTxovnilebebs. miRwevis moTxovnileba aris moTxovnileba, ra xarisxiTac
adamians aqvs survili kargad Seasrulos Znelad Sesasrulebeli davaleba da srulad
gamoiyenos sakuTari potenciali. adamianebi, romelTac miRwevis didi moTxovnileba
aqvT, xSirad isaxaven sapasuxismgeblo miznebs da Semdeg Sesrulebuli samuSaos
Sesabamisad surT miiRon ukukavSiri.
afiliaciis moTxovnileba aris moTxovnileba, ra xarisxiTac adamiani miiswrafvis
daamyaros kargi piradi urTierTobebi, uyvardeT da iyos sazogadoebis garemocvaSi.
Zalauflebis moTxovnileba aris moTxovnileba, ra xarisxiTac individs surs
gaakontrolos sxvebi an gavlena iqonios maTze.
zemoaRniSnuli moTxovnilebebidan garkveulwilad yovel CvenganSi aris
warmodgenili es moTxovnilebebi. magaliTad, kvleva gviCvenebs, rom miRwevisa da
Zalauflebis maRali moTxovnileba aris dadebiTi maxasiaTebeli pirveli da Sua
rgolis menejerebisaTvis; Zalauflebis moTxovnileba Zalzed mniSvnelovania maRali
rangis menejerebisaTvis. erT-erTma kvlevam gamoavlina, rom ufro meti Zalauflebis
moTxovnilebis mqone aSS-s prezidentebi ufro efeqturebi iyvnen maTi TeTr saxlSi
yofnis periodSi. afiliaciis maRali moTxovnileba SeiZleba didad sasurveli ar iyos
menejerebisa da liderebisTvis, radgan aman SeiZleba gamoiwvios maTi mcdeloba,
daimsaxuron siyvarulis da mowonebis grZnoba sxvebis mxridan (TanamSromlebis
CaTvliT), nacvlad imisa, rom am dros dakavebulni iyvnen samuSaos maRal doneze
SesrulebiT. Tumca, am moTxovnilebebis kvlevebis umetesoba Catarebulia aSS-Si da
zogierTi kvleva gviCvenebs, rom aRniSnuli monacemebi SeiZleba ar miesadagebodes sxva
qveynebis xalxs, magaliTad, indoelebs da axal zelandielebs.

sxva moTxovnilebebi
sinamdvileSi motivacias muSebs meti moTxovnileba aZlevs, vidre am sam TeoriaSi
aRwerili moTxovnilebebia. magaliTad, dRiTidRe ufro da ufro meti muSa grZnobs
cxovrebisa da samsaxuris balansis saWiroebas da survils, rom meti dro gaataron
sayvarel adamianebTan, maSin, rodesac samsaxurSi maRalmotivirebulebi arian. uaxlesi
kvlevebi gviCvenebs, rom bunebaSi yofnas (Tundac fanjridan mxolod ramdenime xis
danaxvas) aqvs sasargeblo Sedegebi, xolo garemosTan msgavsi Sexebis naklebobis
SemTxvevaSi ziani adgeba janmrTelobasa da mwarmoeblurobasac. amgvarad, garkveuli
drois gamonaxvis moTxonileba, rodesac adamians unda datkbes bunebiT, erT-erT
mniSvnelovan moTxovnilebad SeiZleba CaiTvalos.

samarTlianobis Teoria
Teoria
samarTlianobis Teoria aris motivaciis Teoria, romelic yuradRebas amaxvilebs
adamianebis mier maTi samsaxurebrivi Sedegebisa da maT mier Setanili wvlilis
Sesabamisobis samarTlianobaze. samarTlianobis Teoria avsebs molodinis da
moTxovnilebis Teoriebs imiT, TuU rogor aRiqvams xalxi maTi samsaxuridan an

236
Tavi mecxre. motivacia
organizaciidan miRebul Sedegsa da Setanil wvlils Soris urTierTobas.
samarTlianobis Teoria Camoayaliba j. steisi adamsma 1960 wels. man yuradReba
gaamaxvila imaze, rom motivaciis gansazRvris dros ufro mniSvnelovania adamianis mier
miRebuli Sedegebis da mis mier organizaciaSi Setanili wvlilis SefardebiTi, vidre
absoluturi done. konkretulad, motivaciaze gavlenas axdens erTi adamianis Sedegis
wvlilTan Sefardebis Sedareba referentis Sedegis wvlilTan SefardebasTan.
referenti SeiZleba iyos nebismieri sxva adamiani an adamianTa jgufi, romlebsac
surT, iyvnen erTmaneTis msgavsebi; referenti aseve SeiZleba iyos nebismieri subieqti
Zveli samsaxuridan an subieqtis molodini, rogori unda iyos Sedegis/wvlilis
Sefardeba. subieqtis Sedegis/wvlilis Sefardebis referentis Sedegis/wvlilis
SefardebasTan Sedarebis dros, mniSvnelovania subieqtis Sedegebis da wvlilis aRqma
(ara maTi obieqturi maCveneblis).

samarTlianoba
samarTlianoba arsebobs, rodesac pirovnebas sjera, rom misi sakuTari
Sedegis/wvlilis Sefardeba aris referentis Sedegis/wvlilis Sefardebis toli.
samarTlianobis pirobebSi (ix. cxrili 9.2.), TuU referenti iRebs met Sedegs, vidre
Tqven, referents Seaqvs proporciulad meti wvlili organizaciaSi. maSasadame misi
Sedegis/wvlilis Sefardeba tolia Tqveni Sedegis/wvlilis Sefardebisa.
maria sanCesi da klaudia kingi muSaoben fexsacmlis maRaziaSi. sanCess
saaTobrivad ufro met Tanxas uxdian, vidre klaudias, magram amasTanave mas meti
wvlili Seaqvs, kerZod, pasuxismgeblia maRaziis sabuRaltro aRricxvaze, maRaziis
daketvaze, periodulad bankSi fulis ganaRdebaze. rodesac kingi adarebs sakuTari
Sedegis/wvlilis Sefardebas sanCesis (misi referentis) maCvenebelTan, is acnobierebs,
rom maCveneblebi Tanabaria, ramdenadac sanCesis maRali xelfasi (Sedegi)
proporciulia mis mier Setanili didi wvlilis (buRalteria, maRaziis daketva, bankSi
siaruli).

cxrili 9.2. samarTlianobis Teoria

mdgomareoba subieqti referenti magaliTi


samarTlianoba Sedegi Sedegi inJineri aRiqvams, rom mas ufro meti
_______ = _______ wvlili (dro da Zalisxmeva) Seaqvs da
wvlili wvlili proporciulad iRebs met Sedegs (ufro
maRal xelfass da samsaxurebrivi
davalebebis arCevans), vidre misi
referenti
naklebis Sedegi Sedegi inJineri aRiqvams, rom mas meti wvlili
anazRaurebis _______ < _______ Seaqvs, amgram iRebs igive Sedegs, rasac
usamarTloba wvlili (naklebi vidre) wvlili misi referenti
zedmetis Sedegi Sedegi inJineri aRiqvams, rom mas igive wvlili
anazRaurebis _______ > _______ Seaqvs, rac mis referents, magram iRebs
usamarTloba wvlili (meti vidre) wvlili met Sedegs.

amasTanave, samarTlianobis pirobebSi, Tu Tqven iRebT met Sedegs, vidre


referenti, maSin Tqveni wvlili unda iyos proporciulad ufro meti. zemoT moyvanil
magaliTze SevniSneT, rom sanCesi adarebs misi Sedegis/wvlilis Sefardebas kingis
(misi referentis) Sedegi/wvlilis SefardebasTan, is aRiqvams am maCveneblebs
samarTlianad, radgan misi maRali xelfasi maRali wvlilis proporciulia.

237
Tavi mecxre. motivacia
samarTlianobis pirobebSi, xalxi motivirebulia, gaagrZelos wvlilis Setana
organizaciaSi, raTa miiRos Sesabamisi Sedegi. Tu xalxs surs samarTlianobis
pirobebSi sakuTari Sedegebis gazrda, isini motivirebulni arian gazardon wvlilic.

usamarTloba
usamarTloba, samarTlianobis nakleboba, maSin warmoCndeba, rodesac adamianis
Sedegis/wvlilis Sefardeba ar aris aRqmuli referentis Sedegis/wvlilis Sefardebis
Tanabrad. UusamarTloba warmoSobs adamianebSi uxerxulobis grZnobas da xdis maT
motivirebuls aRadginon samarTlianoba maCveneblebis dabalansebis saSualebiT.
aris ori saxis usamarTloba _ naklebi anazRaurebis da zedmeti anazRaurebis
(ix. cxrili 9.2.). naklebi anazRaurebis usamarTloba warmoiqmneba, rodesac adamianis
mier sakuTari Sedegis/wvlilis Sefardeba aRqmulia ufro naklebad, vidre referentis.
referentTan sakuTari Tavis Sedarebis dros, Tqven fiqrobT, rom ar iRebT im Sedegs,
rac gekuTvniT gaRebuli wvlilisaTvis. zedmeti anazRaurebis usamarTloba
warmoiqmneba, rodesac adamiani acnobierebs, rom misi Sedegis/wvlilis Sefardeba
referentis Sedegis/wvlilis Sefardebaze metia. rodesac Tqven adarebT Tavs
referents, romelsac usamarTlod maRalanazRaurebad pirad aRiqvamT, fiqrobT, rom
referenti iRebs nakleb Sedegs, vidre mas ekuTvnis Setanili wvlilisaTvis.

samarTlianobis aRdgenis gzebi


samarTlianobis Teoriis Tanaxmad, orive – naklebi anazRaurebis da zedmeti
anazRaurebis usamarTloba qmnis uxerxulobas, rac motivacias aZlevs xalxs aRadginon
samarTlianoba maCveneblebis dabalansebis gziT. rodesac adamianebs saqme aqvT naklebi
anazRaurebis usamarTlobasTan, maT SeiZleba hqondeT naklebi motivacia, Seitanon
wvlili samuSo saaTebis Semcirebis gziT, naklebi ZalisxmeviT imuSaon, an gaacdinon
samsaxuri; an SeiZleba hqondeT motivacia, Sedegis miRebis gazrdis mizniT iTxovon
xelfasis gazrda an dawinaureba. suzan riCma, didi korporaciis finansurma
analitikosma, aRniSna, rom is muSaobda ufro met dros da iRebda ufro met
Sesasrulebel davalebas, vidre misi TanamSromeli, romelsac igive Tanamdeboba ekava,
Tumca orive erTnair xelfassa da Sedegs iRebda. samarTlianobis aRsadgenad, suzanma
gadawyvita aRar misuliyo samsaxurSi adre da wasuliyo samuSao saaTebis
damTavrebisTanave. alternatiuli gziT, mas aseve SeeZlo aRedgina samarTlianoba
sakuTari Sedegebis gazrdis saSualebiT, magaliTad, ufrosisTvis eTxova xelfasis
gazrda.
rodesac adamianebs saqme aqvT zedmeti anazRaurebis usamarTlobasTan, maT
SeuZliaT Seecadon, aRadginon samarTlianoba sakuTari aRqmis an maTi referentebis
wvlilis da Sedegebis SecvliT. samarTlianoba SeiZleba aRdges, rodesac adamianebi
gaiazreben, rom maT meti wvlili SeaqvT, vidre Tavidan fiqrobdnen. samarTlianoba
aseve SeiZleba aRdges imis gacnobierebiT, rom referentis Senatani iqneba ufro
naklebi an Sedegi iqneba ufro maRali, vidre pirovnebas warmoedgina. rodesac
samarTlianoba aRdgeba am gziT, realuri Senatani da Sedegi ucvlelia da zedmetad
anazRaurebadi pirovneba aranair qmedebas ar axorcielebs. is rac icvleba _ aris
adamianebis azrovneba, an Sexeduleba sakuTari an referentis wvlilisa da Sedegis
Sesaxeb. MmagaliTad, meri makmanma aRmoaCina, rom iyo maRali anazRaurebis
usamarTlobis obieqti, mas saaTSi 2 aSS dolariT mets uxdidnen, vidre mis
TanamSromels, romelic igive samuSaos asrulebda. makmanma aRadgina samarTlianoba

238
Tavi mecxre. motivacia
Tavisi wvlilisadmi sakuTari damokidebulebis SecvliT. man gaacnobiera, rom muSaobda
ufro bevrs da wyvetda samsaxurSi warmoqmnil ufro met problemas, vidre misi
TanamSromeli.
rodesac sakuTar Tavze gamocdiT zedmeti an naklebi anazRaurebis usamarTlobas,
SeiZleba daaskvnaT, rom sworad ar gyavT arCeuli Sesabamisi referenti, magaliTad,
SeiZleba es imitom xdeba, rom is aris Tqvengan sruliad gansxvavebuli. Sesaferisi
referentis arCeviT Tqven SegiZliaT maCveneblebis dabalanseba. anjela martinesi,
qimiuri produqciis mwarmoebeli kompaniis sainJinro departamentis Sua rgolis
menejeri, maSin mixvda, rom zedmeti anazRaurebis usamarTlobas hqonda adgili,
rodesac aRmoaCina, rom mas ufro mets uxdidnen, vidre mis megobars, romelic iyo
imave kompaniis marketingis departamentis Sua rgolis menejeri. sxvaobaze fiqris
Semdeg martinesi mixvda, rom marketingis da sainJinro departamentebSi sruliad
gansxvavebuli samuSaoebia Sesasrulebeli, miuxedavad imisa, rom orives erTi da igive
Tanamdeboba ukaviaT. martinesma aRadgina samarTlianoba referentis Secvlis gziT; man
referentad airCia sainJinro departamentis Sua rgolis TanamSromeli.
rodesac adamianebi naklebi anazRaurebis usamarTlobas awydebian da ver
axerxeben samarTlianobis aRdgenas, maT SeuZliaT Seicvalon sakuTari an referentis
wvlilis/Sedegebis Sefardebis aRqma. magaliTad gaiazron, rom maTi referenti muSaobs
ufro Znel proeqtebze an Tavad xarjaven met samuSao dros, vidre maTi referentebi.
alternatiuli gzaa, rom adamianebma, romlebic Tvlian, rom maT uxdian dabal xelfass
da aqvT sxva samsaxurSi wasvlis variantebi, unda datovon organizacia. magaliTad,
jon steinbergs, skolis direqtoris TanaSemwes, hqonda Sexeba naklebi anazRaurebis
usamarTlobasTan, rodesac man gaiazra, rom yvela sxva asistenti dawinaurda, TviT
isinic ki, visac masze naklebi samuSao staJi hqonda. steinbergis Sesrulebul samuSaos
yovelTvis maRal Sefasebas aZlevdnen, Tumca mis xSir Txovnas daewinaurebinaT,
yuradReba ar miaqcies da man sxva raionSi skolis direqtorad daiwyo muSaoba.
organizaciaSi maRalia motivacia, rac ufro met adamians sjera, rom maT
samarTlianad epyrobian _ maTi Sedegebi da wvlili dabalansebulia. didi wvlilis
Setana da samuSaos maRal doneze Sesruleba motivacias aZlevs adamianebs imave tempSi
gaagrZelon muSoba, radgan isini iReben im Sedegs, rasac imsaxureben. saSualo donis
Semsruleblebma unda gaacnobieron, rom Tu surT Sedegebis gazrda, wvlilic unda
gazardon.
internetiT warmoebuli biznesis bumma da SemdgomSi maTma gakotrebam, mzard
globalur konkurenciasTan erTad, asaxva hpova zogierTi muSakis sul ufro da
ufro gaxangrZlivebul samuSao saaTebSi (wvlilis gazrda) yovelgvari Sedegebis
gazrdis gareSe. maT, vis referentebsac msgavsi cvlilebebi ar Sexebia, aqvT
usamarTlobis aRqma. ufro metic, zogierTma maTganma mimarTa sakanonmdeblo organos am
gacnobierebuli usamarTlobebis aRmofxvris mcdelobis mizniT, rogorc miTiTebulia
momdevno rubrikaSi `eTika qmedebaSi~.

eTika qmedebaSi

aris Tu ara xangrZlivi da aunazRaurebeli Sroma


samarTliani?
jil andreski freizerma 5 weli moandoma menejerebis, buRaltrebis,
konsultantebis da sxva momsaxure personalis samuSao cxovrebis kvlevis warmoebas,
rac Semdeg wignad gamosca _ `mosamsaxureTa eqsploatacia~. misma kvlevam sakmaod
pesimisturi monacemebi warmogvidgina Tvalwin. aRmoCnda, rom bevri mosamsaxure

239
Tavi mecxre. motivacia
muSaobs ufro met xans, vidre es misi samuSo grafikiT aris gaTvaliswinebuli
yovelgvari damatebiTi anazRaurebisa da kompensaciis gareSe. aSS-s muSebis 25 mln-ze
meti muSaobs 49 saaTze mets, 11 mln muSaze meti muSaobs kviraSi 60 sT-s da bevri
adamiani damatebiT saxlSic agrZelebs samsaxurebrivi saqmianobis Sesrulebas.
amasTanave, sainformacio teqnologiebis winsvlam (elfosta, fiWuri telefonebi)
gamoiwvia samsaxurebrivi saqmeebis Sesruleba arasamuSao saaTebSi, dasvenebis dReebSi
da TviT Svebulebis periodSic ki. magaliTad, andreski frazeri gviambobs, rom
American Express-is Sua rgolis menejeri, sakuTari qorwilis dRes, dilis 5 saaTamde
muSaobda saxlSi kompiuterTan.
aunazRaurebeli, xangrZlivi samuSao saaTebis fonze izrdeba aRSfoTeba da
muSaobiT gadatvirTuli personali samarTals daeZebs. aSS-s samarTliani samuSao
standartebis aqtSi miTiTebulia, rom piri vinc asrulebs aramenejerul samuSaos
kviraSi standartuli 40 samuSao saaTis ganmavlobaSi, damatebiT samuSao saaTebSi
iRebs damatebiT xelfass, romelic unda iyos mis Cveulebriv saaTobriv anazRaurebaze
erTnaxevarjer meti. am aqtis Tanaxmad, menejerebi arian TanamSromlebi, romlebic
iReben mniSvnelovan gadawyvetilebebs, rac gavlenas axdens maT organizaciaze,
xelmZRvaneloben 2 an met daqvemdebarebul pirs an qiraoben da aTavisufleben
TanamSromlebs. dRiTidRe, ufro da ufro meti TanamSromeli asaCivrebs im faqts, rom
maT aZleven menejeris kvalifikacias da Sesabamisad ar uxdian damatebiT daxarjul
samuSao saaTebSi damatebiT xelfass. magaliTad, General Dynamics-s, U-Haul-s, Taco Bell-s,
Borders Books-s, PepsiCo-s da sxva kompaniebs hqondaT sasamarTlo procesebi maT
winaaRmdeg Setanil sarCelze damatebiTi samuSo saaTebisaTvis xelfasis anazRaurebis
sakiTxebTan dakavSirebiT.
jeims horneri, U-Haul-is menejeri barstouSi (kalifornia) darwmunebuli iyo,
rom mas usamarTlod epyrobodnen, ramdenadac misgan regularulad moiTxovdnen,
emuSava kviraSi 60 saaTi damatebiTi saaTebisaTvis anazRaurebis gareSe, ramdenadac is
iyo menejeri. horneri fiqrobda da kaliforniis uzenaesma sasamarTlomac gamoiZia, rom
is atarebda umetes dros imave samuSaos SesrulebaSi, rasac Cveulebrivi
TanamSromlebi asrulebdnen da Sesabamisad iRebdnen damatebiT xelfassac. warsulSi
prestiJulad iyo miCneuli yofiliyavi `Tavisufali~ (gaTavisuflebuli zedmeti
samuSaoebisagan), radgan es iyo imis maCvenebeli, rom ar iyavi saaTobrivi anu e.w.
`Savi~ muSa. dReisaTvis, im zedmeti samuSao saaTebis raodenobis gaTvaliswinebiT,
romelsac moelian zogierTi muSakisagan, samarTliani da srulad anazRaurebuli
kompensacia ufro mniSvnelovani aRmoCnda, vidre `Tavisufali~ TanamSromlis statusis
SenarCuneba.

miznis dasaxvis Teoria


miznis dasaxvis Teoria yuradRebas amaxvilebs muSebis motivirebaze, meti
wvlili Seitanon samsaxurSi an organizaciaSi; amis gamo miznis dasaxvis Teoria
molodinis da samarTlianobis Teoriebis msgavsia. miznis dasaxvis Teoria kidev ufro
win midis, ramdenadac ganixilavs imasac, Tu rogor unda daarwmunon menejerebma
organizaciis wevrebi, Seitanon wvlili maRali mwarmoeblurobisa da organizaciuli
miznebis misaRwevad.
ed loki da gari laTami, miznis dasaxvis Teoriis wamyvani mkvlevarebi, gvirCeven,
rom miznebi, romelTa misaRwevadac organizaciis wevrebi ibrZvian, aris maTi
motivaciis da Sesabamisi samuSaos Sesrulebis ZiriTadi gadamwyveti faqtorebi. mizani
aris is, ris Sesrulebasac adamiani cdilobs sakuTari Zalisxmevisa da qmedebebis
saSualebiT. iseve rogorc Tqveni, rogorc studentis, mizania menejmentSi kargi

240
Tavi mecxre. motivacia
niSnis miReba, aseve arian organizaciis wevrebic, romlebic cdiloben miznebis miRwevas.
magaliTad, Neiman Marcus-is gamyidvelebi cdiloben, daakmayofilon gayidvebis miznebi,
xolo maRali rgolis menejerebi zrunaven sabazro wilze da mogebis miznebis
dasaxvaze. miznis dasaxvis Teoriis mixedviT, motivaciisa da samuSaos Sesrulebis
maRali donis stimulirebisaTvis dasasaxi miznebi, unda iyos konkretuli da
ZneladmisaRwevi.
konkretuli miznebi xSirad raodenobrivia, magaliTad gamyidvelis mizania,
gayidos 200 dolaris Rirebulebis saqoneli dReSi, mecnieris _ daasrulos proeqti
erT weliwadSi, aRmasrulebeli direqtoris _ Seamciros valebi 40%-iT da gazardos
Semosavlebi 20%-iT, restornis menejeris ki _ moemsaxuros 150 klients yovel
saRamos. konkretuli miznebisagan gansxvavebiT, bundovan miznebs, rogorebicaa: `Seecade
kargad gaakeTo~ an `gayide imdeni, ramdenic SegiZlia~ _ didi gavlena ara aqvs
motivaciaze.
ZneladmisaRwevi miznebi aris Zalze Sromatevadi, magram ara miuRweveli.
ZneladmisaRwevi miznebisagan gansxvavebiT, adviladmisaRwevi miznebi aris is, rac
praqtikulad yvelas SeuZlia ganaxorcielos. saSualo donis miznebi ki aris is
miznebi, romelTa Sesrulebac adamianebis naxevars SeuZlia. adviladmisaRwev da
saSualo miznebs ZneladmisaRwev miznebTan SedarebiT naklebo mamotivirebeli Zala aqvs.
imisda miuxedavad, vis mier (menejerebis, muSebis; an menejerTa jgufis da
muSebis) iqneba dasaxuli konkretuli Tu ZneladmisaRwevi miznebi, am miznebis Sedegad
unda miviRoT maRali motivacia da maRali mwarmoebluroba. rodesac menejerebi maTi
daqvemdebarebuli pirebisaTvis ayalibeben miznebs, TanamSromlebisTvis es miznebi
misaRebi unda iyos an Tanaxma iyvnen, rom imuSaveben mis misaRwevad; agreTve, unda iyvnen
mondomebulebi an darwmunebulebi, rom namdvilad undaT am miznebis miRweva. zogierT
menejers aqvs SemTxvevebi, rodesac daqvemdebarebuli pirebi monawileobas iReben
mniSvnelovani miznebis dasaxvaSi, rac Semdgom exmareba TanamSromlebs maT miRwevaSi da
miznebisadmi pasuxismgeblobis grZnobis gancdaSi. amasTanave, organizaciis wevrebs
esaWiroebaT maT mier Sesrulebuli Sromis safasurad miiRon Sesabamisi Sedegi,
reaqcia; es reaqcia xSirad SeiZleba uzrunvelyos organizaciis adamianuri resursebis
marTvis sistemam Sesrulebuli samuSaos Sefasebis saSualebiT da Semdeg Sesabamisi
Sedegis micemiT.
konkretuli, ZneladmisaRwevi miznebi ori gziT axdens gavlenas motivaciaze.
pirveli, isini adamianebs uzrdis motivacias, meti wvlili Seitanon organizaciaSi.
konkretuli, ZneladmisaRwevi miznebi adamianebSi aRZraven survils didi Zalisxmeva
Cadon organizaciuli miznebis miRwevaSi. magaliTad, Tu Tqven iswavliT ufro
bejiTad da SeecdebiT miiRoT 5 da ara 3, aseve iqneba gamyidveli, romelic Seecdeba
imuSaos meti da miaRwios dasaxul mizans, anu gayidos 200 dolaris saqoneli 100
dolaris saqonlis nacvlad. konkretuli, ZneladmisaRwevi miznebi adamianebs
siZneleebis gadalaxvis periodSi xdis ufro amtans, vidre adviladmisaRwevi, saSualo
an bundovani miznebi. gamyidvelebma, romlebsac daavaleben gayidon imdeni, ramdenic
SeuZliaT, SesaZloa saerTod Seanelon muSaoba, maSin, rodesac konkretuli,
ZneladmisaRwevi miznebis dasaxvis SemTxvevaSi ufro meti mcdeloba eqnebaT, miaRwion
mizans.
meore gza, risi saSualebiTac konkretuli, ZneladmisaRwevi miznebi axdens
gavlenas motivaciaze aris adamianebis daxmareba, swori mimarTulebiT warmarTon Tavisi
wvlilis Setana. es miznebi saSualebas aZlevs adamianebs icodnen, raze iyvnen
koncentrirebulni, iqneba es _ klientebis momsaxurebis xarisxis gazrda, gayidvebi, Tu
axali produqciis gasaumjobeseblad drois xarjvis Semcireba. is, rom mizani aris
konkretuli da ZneladmisaRwevi, xSirad xalxSi iwvevs miznis misaRwevad samoqmedo

241
Tavi mecxre. motivacia
gegmebis Seqmnas. samoqmedo gegmam SeiZleba moicvas – miznis miRwevis strategia, miznis
misaRwevad dasaxuli qmedebebis dasrulebis ganrigi. iseve, rogorc miznebi, samoqmedo
gegmebic exmareba Zalisxmevis swori mimarTulebiT warmarTvas da xalxi ar scdeba
aRebul gezs.
miuxedavad imisa, rom konkretuli, ZneladmisaRwevi miznebi iTvleba motivaciis
da samuSaos Sesrulebis mamotivireblad sxvadasxva tipis samsaxurebsa da
organizaciebSi rogorc aSS-Si, aseve sxva qveynebSi, axalma kvlevebma aCvena, rom aseTi
saxis miznebma samuSaos Sesrulebis garkveul pirobebSi SesaZloa ukureaqcia
gamoiwvios. rodesac adamiani asrulebs rTul da Znelad Sesasrulebel davalebas, rac
moiTxovs swavlis garkveul elementebs, konkretulma, ZneladmisaRwevma miznebma
SesaZloa daswios Sesrulebis xarisxi. mcdelobam miaRwio konkretul, ZneladmisaRwev
mizans, SesaZloa Seaferxos rTuli davalebebis Sesruleba, radganac zogierTi
adamianis yuradReba am dros mimarTulia mcdelobaze miaRwios mizans da ara mocemuli
davalebis Seswavlaze. erTxel ukve Seswavlili davaleba adamianisaTvis aRar aris
rTuli da Sesabamisad Semdeg Sesasrulebel konkretul, ZneladmisaRwev miznebs Tavisi
Cveuli efeqti eqneba.

daswavlis Teoriebi
organizaciebTan mimarTebiT daswavlis Teoriis ZiriTadi safuZvlebi aris is,
rom menejerebs SeuZliaT gazardon motivacia da samuSaos Sesrulebis done
TanamSromlebis mier organizaciaSi sasurveli qcevebis warmoCeniT da Sesrulebuli
samuSaoTi miRebuli Sedegebisa da miRweuli miznebis kavSiriT. amgvarad, swavlebis
Teoria yuradRebas amaxvilebs motivaciis gantolebaSi Sesrulebuli samuSaosa da
Sedegebis kavSiriT (ix. cxrili 9.1.).
swavleba SeiZleba ganisazRvros, rogorc praqtikidan an gamocdilebidan
gamomdinare Sesabamisi mudmivi cvlileba pirovnebis codnasa an qcevaSi. organizaciaSi
swavlebas adgili aqvs, rodesac adamianebi swavloben garkveuli qcevebis warmoCenas
Sesabamisi Sedegebis misaRebad. magaliTad, pirovneba swavlobs samuSaos maRal doneze
Sesrulebas an modis samsaxurSi adre, ramdenadac motivirebulia miiRos misi
qmedebebis Sesabamisi Sedegebi, rogoric aris xelfasis momateba an xelmZRvanelisgan
Seqeba. sxvadasxva swavlebis Teoriebidan gansxvavebiT, daswavlis operatiuli
ganpirobebis Teoria da socialuri swavlebis Teoria, saSualebas aZlevs menejerebs
mimarTon Zalisxmeva, hyavdeT maRalmotivirebuli samuSao Zala.

daswavlis operatiuli ganpirobebis Teoria


daswavlis operatiuli ganpirobebis Teoriis
Teoriis Tanaxmad, romelic Camoayaliba
fsiqologma b. skinerma, xalxs SeuZlia iswavlos ar warmoaCinon is qcevebi, romelsac
mivyavarT arasasurvel Sedegebamde. anu motivaciis pirobebSi skineris Teoria
gulisxmobs, rom xalxi motivirebulia, Seasrulos samuSao xarisxianad da miaRwios
samsaxurebriv miznebs im doneze, rom Semdeg hqondeT sasurveli Sedegebis miRebis
saSualeba. aseve, xalxs SeuZlia Tavidan aicilos im qcevebis warmoCena, romelic
maTTvis arasasurvel Sedegs gamoiRebs. specifikuri qcevebis Sesrulebidan specifikuri
Sedegebis miRebasTan dakavSirebiT, menejerebs SeuZliaT waaxalison organizaciis
wevrebi, Seasrulon samuSao ise, rom daexmaron organizacias miznebis miRwevaSi.
daswavlis operatiuli ganpirobebis Teoria uzrunvelyofs menejerebs im 4
instrumentiT, risi gamoyenebac maT SeuZliaT maRal doneze samuSaos Sesrulebis
motivirebisaTvis, aseve muSebis mier gacdenebis da organizaciis efeqturobis xelis

242
Tavi mecxre. motivacia
SemSleli sxva qcevebis Tavidan asacileblad. es instrumentebia: dadebiTi ganmtkiceba,
uaryofiTi ganmtkiceba, dasja da anulireba (aRmofxvra).
pozitiuri ganmtkiceba. pozitiuri ganmtkiceba aZlevs xalxs im Sedegs,
rac maT surT rom miiRon Sesrulebuli organizaciulad funqcionirebadi
qcevebisaTvis. sasurvel SedegebSi igulisxmeba – pozitiuri ganmamtkicebeli, rac
moicavs adamianis nanatr nebismier Sedegs – xelfass, Seqebas Tu dawinaurebas.
organizaciulad funqcionirebadi qcevebi aris qcevebi, romelsac wvlili Seaqvs
organizaciis efeqturobaSi; es SeiZleba moicavdes maRali xarisxis saqonlisa da
momsaxurebis warmoebas, maRali xarisxis klientebis momsaxurebas da vadebSi Catevas.
dadebiTi Zalisxmevis funqcionaluri qcevebis warmoCenasTan dakavSirebiT, menejerebs
SeuZliaT waaxalison xalxi, warmoaCinon sasurveli qcevebi.
uaryofiTi ganmtkiceba. uaryofiT ganmtkicebas, aseve SeuZlia waaxalisos
organizaciis wevrebi, warmoaCinon sasurveli an organizaciulad funqcionirebadi
qcevebi. menejerebi iyeneben uaryofiT ganmtkicebas arasasurveli Sedegis
aRmosafxvrelad funqcionaluri qcevis warmoCenis SemTxvevaSi. es arasasurveli
Sedegebi, rasac uaryofiTi gamaZlierebeli ewodeba, SeiZleba icvlebodes menejeris
mudmivi guliswyromidan an kritikidan _ usiamovno davalebebamde, samsaxuris dakargvis
mudmiv SiSamde. rodesac uaryofiTi ganmtkiceba gamoiyeneba, xalxi motivirebulia,
warmoaCinon qcevebi, radgan maT surT SeaCeron an Tavidan aicilon arasasurveli
Sedegebi. menejerebi, romlebic cdiloben gamyidvelebis Sromisunarianobis gazrdas
daSinebis meTodiT (samsaxuridan daiTxoven, Tu ar gaizrdeba gayidvebi), iyeneben
uaryofiT ganmtkicebas. am SemTxvevaSi, uaryofiTi ganmtkiceba gamoixateba samsaxuris
dakargvis safrTxeSi, romelic funqcionaluri qcevebis warmoCenisTanave amoqmeddeba.
menejerebi unda ecadon SeZlebisdagvarad gamoiyenon dadebiTi ganmtkiceba.
uaryofiTma ganmtkicebam SeiZleba Seqmnas Zalian arasasurveli samuSao garemo da
uaryofiTi organizaciuli kultura. aravis moswons iyos Seuracxyofili, daSinebuli
an sxva uaryofiTi Sedegebis winaSe mdgomi. uaryofiTi ganmtkicebis gamoyeneba xandaxan
iwvevs TanamSromlebis mier ufrosebis SeZulebas da maTi dasjis mcdelobas.

ganmtkicebisaTvis Sesabamisi
Sesabamisi qcevebis gansazRvra
TviT is menejerebic ki, romlebic iyeneben pozitiur ganmtkicebas (da Tavidan
icileben uaryofiT ganmtkicebas), SeiZleba Cavardnen safrTxeSi, Tu faqizad ar
gansazRvraven qcevebis ganmtkicebis Sesabamis qcevebs, rac WeSmaritad funqcionaluria
organizaciisaTvis. amis gakeTeba ar aris yovelTvis iseTi martivi, rogorc SeiZleba
Tavidan Candes. pirveli, menejerebisaTvis umniSvnelovanesia, airCion iseTi qcevebi, ris
saSualebiTac SeeZlebaT TanamSromlebis kontroli; sxvagvarad rom vTqvaT,
daqvemdebarebul pirebs unda hqondeT Tavisufleba da imis saSualeba, rom warmoaCinon
qcevebi, romelic SeiZleba gaZlierdes. meore, Zalze mniSvnelovania, rom es qcevebi
gamoyenebul iqnes organizaciis efeqturobisaTvis.

aRmofxvris meTodi
zogjer organizaciis wevrebi motivirebulni arian warmoaCinon qcevebi,
romlebic faqtobrivad amcirebs organizaciis efeqturobas. daswavlis operatiuli
ganpirobebis Teoriis Sesabamisad yvela qceva kontroldeba an ganisazRvreba misi
Sedegebis mixedviT. erTi gza menejerebisaTvis Seamciron disfunqcionaluri qcevebi
aris aRmofxvran is, rac aZlierebs qcevebs. am process gaqrobis procesi ewodeba.

243
Tavi mecxre. motivacia
warmoidgineT, rom menejers hyavs TanamSromeli, romelic xSirad Cerdeba mis
kabinetTan sxvadasxva Temebze _ samsaxurebriv saqmeebTan dakavSirebul, politikidan
dawyebul da fexburTiT damTavrebul sakiTxebze sasaubrod. menejers da mis
daqvemdebarebul pirs bevri saerTo interesi da Sexeduleba aqvT, ase rom isini xSirad
saubroben. menejeri acnobierebs, rom es xSiri da xangrZlivi saubrebia imis mizezi,
rom samuSaos dasrulebis mizniT gvianobamde uwevs samsaxurSi darCena da imasac, rom
faqtobrivad is aZlierebs daqvemdebarebuli piris qcevebs mis mier wamowyebul
sakiTxebze xangrZlivi saubriTa da pasuxebis gacemiT. am qcevis aRmosafxvrelad
menejerma unda Sewyvitos im sakiTxebiT daintereseba, rac ar aris samsaxurebriv
saqmeebTan dakavSirebuli da gasces mokle, zrdilobiani da megobruli pasuxi; aRar
gaagrZelos sasiamovno saubrebis ganmtkiceba da sabolood TanamSromeli Sewyvets
menejerTan samuSao saaTebSi arasamsaxurebriv saqmeebze saubrebs.

dasjis meTodi
zogjer menejerebs ar ZaluZT daeyrdnon disfunqciuri qcevebis aRmofxvris
meTods, radgan isini ver akontroleben imas, rac aZlierebs qcevas an ver axerxeben
amisaTvis saWiro dro moaklon samuSao saaTebs. rodesac TanamSromlebi warmoaCenen
saSiS an araeTikur da ukanono qcevebs, is saswrafod unda aRmoifxvras. magaliTad,
seqsualuri Zaladoba aris organizaciulad disfunqciuri qceva, rac ar unda iqnes
daSvebuli. aseT SemTxvevaSi, menejerebi xSirad iyeneben dasjis meTods im
TanamSromlebisadmi, romlebic warmoaCenen disfunqciuri qcevis arasasurvel an
uaryofiT Sedegs. arsebobs organizaciis mier sxvadasxva saxis dasjis meTodebi –
sityvieri sayvedurebi, xelfasis Semcireba, Tanamdebobidan droebiT gadayeneba,
Tanamdebobidan CamoqveiTeba da daTxovna. ramdenadac dasjas SesaZloa mohyves
gauTvaliswinebeli Sedegebi – aRSfoTeba, sakuTari Tavisadmi pativiscemis dakargva,
samagieros gadaxdis survili _ es meTodi mxolod gamouval mdgomareobaSi unda iqnes
gamoyenebuli.
dasjis meTodebis gamoyenebis Sedegad warmoqmnili gauTvaliswinebeli Sedegis
Tavidan asacileblad, menejerebs mudam unda axsovdeT Semdegi miTiTebebi:

• dasjis dros Seamciron emociuri elementi. garkveviT axsnan, rom sjian


pirovnebis mier warmoCenil disfunqciur qcevas da ara TviTon pirovnebas.
• disfunqciuri qcevis dasjis warmoCenisTanave Seecadon (Tu amis SesaZlebloba
aris) da daarwmunon dasjili adamianebi, rom dasjis mizezi aris miRebuli
uaryofiTi Sedegi. iyvnen darwmunebuli, rom organizaciis wevrebma ician dasjis
zusti mizezi.
• Tavidan airidon vinmes dasja sxvisi TandaswrebiT, ramdenadac amiT moxdeba
pirovnebis Rirsebis Selaxva da TanamSromlebis winaSe damdableba. amgvarad,
organizaciis wevrebs Tu ecodinebaT, rom adamiani, romelic dauSvebs
seriozul Secdomas daisjeba (rac SeiZleba zogjer efeqturi iyos momavalSi
msgavsi Secdomebis Tavidan asacileblad), ecodinebaT isic, rom garkveuli
qcevebi miuRebelia. magaliTad, rodesac organizaciis wevrebi informirebuli
arian, rom menejeri, romelic axdens seqsualur Zaladobas TanamSromelze
daisjeba, isini swavloben an axsendebaT, rom seqsualuri Zaladobis faqti
organizaciis mier ar iqneba daSvebuli.

menejerebs da studentebs xSirad erevaT erTmaneTSi uaryofiTi ganmtkiceba da


dasja. msgavsi gaurkvevlobis Tavidan asacileblad unda daimaxsovroT maT Soris

244
Tavi mecxre. motivacia
arsebuli ori ZiriTadi sxvaoba. pirveli, uaryofiTi ganmtkiceba gamoiyeneba
organizaciaSi funqciuri qcevebis warmoCenis xelSesawyobad; dasja gamoiyeneba
disfunqciuri qcevebis SesaCereblad. meore, uaryofiT ganmtkicebas Sedegad mosdevs
funqciuri qcevebis warmoCenisas uaryofiTi Sedegebis aRmofxvra; dasjis
administrireba xdeba disfunqciuri qcevebis uaryofiTi Sedegebis warmoCenis Sedegad.
dajildoebis efeqtur administrirebas da dasjis frTxil, samarTlian
gamoyenebas samuSao Zalis wasaxaliseblad menejerebisaTvis strategiuli mniSvneloba
aqvs, rac aRwerilia qvemoT `sainformacio teqnologiuri nawyvetSi~.

sainformacio teqnologiuri
teqnologiuri nawyveti
J.Crew--s tansacmliT eleqtronuli vaWroba
J.Crew aris erT-erTi warmatebuli tansacmlis kompania, romelic ganTavsebulia
niu-iorkSi, aSS-Si. J.Crew daarsda artur sinaderis mier 1980 wlis dasawyisSi. misi
idea iyo, TiTqmis naxevar fasSi gaeyida im periodSi Zalze popularuli da moduri
Ralph Lauren-is msagavsi tansacmlis partia. sinaderis kompaniisadmi midgoma da J.Crew-s
mudmivi strategia aris tansacmlis SesaniSnavi katalogis gamoSveba, romelic modebis
katalogis msgavsia da Zalze mimzidvelia klientebisaTvis. sinaderis qaliSvili –
emili, kolejis damTavrebis Semdeg, 1982 wels, SeuerTda kompanias da mniSvnelovani
wvlili Seitana unikaluri stilisa da midgomis CamoyalibebaSi.
1980-90-ian wlebSi kompania gaizarda da ayvavda, magram 1997 wels maT Zalian
gauWirdaT da sinaderma gadawyvita J.Crew-s aqciebis 60% mieyida Texas Pacific Group-
isTvis. arturi samsaxuridan wavida, emilis mflobelobaSi darCa kompaniis 19% da igi
dainiSna warmomadgenlad, mark sarvari ki _ aRmasrulebel direqtorad. sarvari J.Crew-
Si saocrebebs axdenda, man gaavrcela informacia internetSi da gaxsna 100-ze meti
axali maRazia. amJamad, J.Crew katalogis saSualebiT yidis misi mTliani savaWro
brunvis 22 %-s _ 14%-s vebgverdis saSulebiT, xolo 64%-s sakuTar maRaziebSi.
J.Crew amayobs misi 150-mde maRaziiT, romelic ganlagebulia 35-ze met qveyanaSi.
sarvarim uzrunvelyo agreTve, rom J.Crew-s TanamSromlebi jildovdebian kargad
Sesrulebuli samuSaosaTvis da dasjis meTodis gamoyeneba minimumamdea dayvanili.
Tumca es yovelTvis ase ar xdeboda. sinaderis wvlili J.Crew-s warmatebaSi iyo
udidesi – arturic da emilic TavianTi unikaluri meTodebiT moqmedebdnen kompaniis
warmatebisaTvis, maT mier Seqmnili katalogi iyo namdvili inovacia da maTi inteleqti
da ganumeorebloba kompanias garkveul niSans aniWebs. sarvarisTan SedarebiT maT
naklebi gamocdileba hqondaT adamianebis marTvaSi. erTi istoria dakavSirebulia
arturis mier daqvemdebarebul pirTan Sexvedris SewyvetasTan gabrazebis gamo, risi
mizezic am pirovnebis mier arasruli abreviaturis gamoyeneba iyo. garkveulwilad,
sakuTar TavSi rwmena iyo saWiro arturisa da emilisaTvis winaaRmdegobis gasawevad,
radganac maT sakuTari mosazrebebi hqondaT kompaniis samomavlo ganviTarebis gegmebze.

sarvarim es yvelaferi Secvala. dasjis meTods iyenebs iSviaTad da


TanamSromlebi dadebiTad arian ganmtkicebulni sasurveli qcevebis warmosaCenad.
magaliTad, gayidvebis TanamSromlebi iReben Tviur finansur premiebs, rac
damokidebulia maT mier warmodgenil gayidvebze; sxvadasxva konkursebi imarTeba
sasurveli qcevebis warmosaCenad da gamarjvebulebi iReben jildoebs, aseve _ premiebs
potenciuri kandidatebis mopovebisaTvis. J.Crew-Si muSaoba ukve saintereso da
sasiamovnoa. Tu J.Crew amave strategiiT ganagrZobs muSaobas, ufro da ufro meti
klienti gamouCndeba katalogis, veb-gverdisa da misi maRaziebis saSualebiT.

245
Tavi mecxre. motivacia
socialuri daswavlis Teoria
socialuri daswavlis Teoriis mixedviT, motivacia ara mxolod dajildoebis an
dasjis gamocdilebidan gamomdinareobs, aramed aseve pirovnebis rwmenisa da azrebis
gaTvaliswinebis Sedegia. socialuri daswavlis Teoria afarToebs operatiuli
ganpirobebis Teoriis wvlils menejerTa mier motivaciis aRqmaSi Semdegi miTiTebebiT:
1. rogor SeiZleba adamianebis motivireba sxva adamianebis mier warmoCenil qcevaze
dakvirvebis warmoebiT da aseTive qcevis warmosaCenad (dakvirvebiTi daswavla,
ganmtkiceba); 2. rogor SeiZleba adamianebis motivireba ise, rom Tavad akontrolon
sakuTari qcevebi (TviTganmtkiceba) da 3. rogor gavlenas axdens motivaciaze adamianis
rwmena, rom aqvs unari warmatebulad warmoaCinos qceva. Cven mokled ganvixilavT
zemoaRniSnul TiToeul motivators.

dakvirvebiTi daswavla
dakvirvebiTi daswavla warmoCndeba,
warmoCndeba rodesac pirovneba (Semswavleli) xdeba
motivirebuli warmoaCinos qceva sxvaze (modelze) dakvirvebis warmoebiT da dadebiTi
ganmtkiceba miiRos amisaTvis. dakvirvebiTi daswavla bevr samsaxurSi warmoadgens
motivaciis Zlier wyaros, riTac xalxi swavlobs funqciuri qcevis warmoCenas sxvebze
dakvirvebis saSualebiT. magaliTad, gamyidvelebi swavloben, rogor unda daexmaron
klientebs, samedicino skolis studentebi _ pacientebTan mopyrobas, iuristebi _
kanonebis gamoyenebas, xolo isini, vinc menejerebi ar arian _ rogor gaxdnen
menejerebi, nawilobriv organizaciis gamocdili wevrebis Sesabamis qcevebze
dakvirvebiT. zogadad, adamianebi motivirebulebi arian moaxdinon im pirebis qcevis
imitireba, romlebic maTTvis kompetenturi modelebi, garkveuli doniT qcevis
eqspertebi, agreTve maRali statusis mflobelebi da megobrebi arian. dakvirvebiTi
daswavlis gansamtkiceblad menejeri unda ecados, rom hyavdes Semswavlelebi,
romlebic daakmayofileben Semdeg pirobebs:

• Semswavleli akvirdeba modelis mier warmoCenil qcevas;


• Semswavlelma uSecdomod unda aRiqvas modelis qcevebi;
• Semswavlelma unda daimaxsovros qcevebi;
• Semswavlels unda hqondes qcevebis warmoCenis unari;
• Semswavleli unda xedaves an acnobierebdes, rom modeli aris dadebiTad
ganmtkicebuli qcevis warmosaCenad.

TviTganmtkiceba
miuxedavad imisa, rom xSirad organizaciaSi gamamtkiceblis funqcias menejerebi
asruleben, xandaxan adamianebi TviTonac axerxeben sakuTari Tavis motivirebas
TviTganmtkicebis saSualebiT. adamianebs SeuZliaT akontrolon sakuTari qceva miznebis
dasaxvis saSualebiT da Semdeg sakuTari Tavis ganmtkicebiT am miznebis Sesrulebis
Semdeg. TviTganmamtkicebeli aris nebismieri sasurveli an mimzidveli Sedegi an jildo,
rac adamians SeuZlia uZRvnas sakuTar Tavs kargad Sesrulebuli samuSaoTi; magaliTad
_ kinoSi wasvla, restoranSi sadiloba, axali kompaqtdiskis yidva an golfis
saTamaSod drois gamonaxva. rodesac organizaciis wevrebi akontroleben sakuTar
qcevas TviTganmtkicebis saSualebiT, menejerebs ar sWirdebaT imdeni drois daxarjva,
ramdenic Cveulebisamebr motivirebisa da qcevis kontrolisaTvis Sedegebis
administrirebis saSualebiT, radgan TanamSromlebi Tavad axerxeben sakuTari Tavis
246
Tavi mecxre. motivacia
kontrolsa da motivirebas. faqtobrivad, TviTkontroli xSirad dakavSirebulia qcevis
TviTmenejmentTan.
Sanxais prestiJuli jiaotongis universitetis Cineli studentebi arian
magaliTi imisa, rogori Zlieri motivacia SeiZleba gqondes TviTkontrolis
saSulebiT. am studentebis umetesoba miiswrafvis, rom gaxdes inJineri, cxovroben
spartanul pirobebSi (Svidi studentisaTvis erTi momcro zomis oTaxi) da swavloben
Zalian bevr sagnebs. Tavisufal dros atareben im sagnebis kiTxvaSi, rac maTTan ar
iswavleba. isini imedovneben, rom sazRvargareT, karg kompaniaSi dasaqmdebian sainJinro
samuSaoebze. TviTkontrolis saukeTeso magaliTad SegviZlia moviyvanoT 22 wlis ian
kangrongi, romelic Tavisufal dros atarebs kompiuteruli teqnologiebis Sesaxeb
wignebis kiTxvaSi da adgilobriv kompaniebs uzrunvelyofs kompiuteruli programebiT.
rogorc kangrongi ambobs: `maswavleblebisgan vswavlobT safuZvlebs. . . magram codnis
gaRrmavebas Cven TviTon unda mivyoT xeli~.

TviTefeqturoba
TviTefeqturoba aris rwmena sakuTari qmedebebis efeqturobaSi. TviT yvelaze
mimzidveli Sedegebis pirobebSi an maRal doneze samuSaos Sesrulebis ganmtkicebisas,
adamianebi ar arian motivirebulni, Tu ar aqvT imis rwmena, rom SeuZliaT samuSaos
maRal doneze Sesruleba. rodesac adamianebi akontroleben sakuTar qcevas, isini
albaT daisaxaven Znelad misaRwev miznebs, romlebsac SesaniSnav Sedegebamde mivyavarT,
mxolod im SemTxvevaSi Tu swamT, rom maT aqvT am miznis miRwevis unari. amgvarad,
TviTefeqturoba gavlenas axdens motivaciaze orsave SemTxvevaSi _ rodesac menejerebi
uzrunvelyofen ganmtkicebiT da rodesac muSebs Tavad aqvT TviTganmtkicebis unari.
rac ufro metia TviTefeqturoba, miT metia motivacia da maRalia Sesrulebis done.

xelfasi da motivacia
me-12 TavSi Cven ganvixilavT, rogor aweseben menejerebi zogadad
organizaciebisaTvis xelfasis dones da struqturas. axla ki yuradRebas gavamaxvilebT
imaze, Tu rogor iyeneben menejerebi xelfass TanamSromelTa motivaciisaTvis muSaobis
maRal doneze Sesasruleblad da samsaxurebrivi miznebis misaRwevad. xelfasi
gamoiyeneba damwyebi muSakidan dawyebuli, maRali donis menejerebisa da TviT
aRmasrulebeli direqtorebis motivaciisaTvisac. xelfasi SeiZleba gamoyenebul iqnes
adamianebis motivaciisaTvis warmoaCinon qcevebi, romlebic daexmareba organizacias
miznebis miRwevaSi da SeuerTdnen organizacias da darCnen iq samuSaod.
am TavSi aRwerili TiToeuli Teoria gviCvenebs, raoden mniSvnelovania xelfasi
da gvTavazobs, xelfasi damokidebuli iyos mwarmoeblurobaze:

• molodinis Teoria: instrumentuloba, kavSiri Sesrulebasa da Sedegs Soris.


magaliTad, xelfasi unda iyos maRali, rom motivaciac maRali iyos. amasTanave,
xelfasi aris Sedegi, rac yvelaze mniSvnelovania bevri adamianisaTvis;
• moTxovnilebaTa Teoria: adamianebs unda SeeZloT daikmayofilon maTi
moTxovnilebebi maRal doneze Sesrulebuli samuSaos saSualebiT; xelfasi
SeiZleba gamoyenebul iqnes sxvadasxva saxis moTxovnilebebis dasakmayofileblad;
• samarTlianobis Teoria: magaliTad, Sedegebi, rogoric aris xelfasi, unda iyos
Setanili wvlilis proporciulad danawilebiT;
• miznis dasaxvis Teoria: Sedegi, rogoric aris xelfasi, dakavSirebuli unda
iyos miznebis miRwevasTan;
247
Tavi mecxre. motivacia
• daswavlis Teoriebi: iseTi Sedegebis gadanawileba, rogoric aris xelfasi,
damokidebuli unda iyos organizaciulad funqciuri qcevebis warmoCenaze.

rogorc es Teoriebi gvTavzoben, maRali motivaciis dasanergad menejerebma unda


Seqmnan xelfasis danawilebis iseTi sqema, rom maRal doneze Sesrulebuli
samuSaosaTvis Sesabamisad gansazRvruli iyos meti xelfasi (sxva mxriv iyvnen Tanabar
pirobebSi). General Mills-Si yvela TanamSromlis xelfasi – kurieridan dawyebuli
mTavri menejeriT dasrulebuli – nawilobriv mainc damokidebulia mwarmoeblurobaze.
mwarmoeblurobaze dafuZnebul kompensaciis sistemas xSirad uwodeben damsaxurebis
mixedviT xelfasis gadaxdis sistemas. rodesac menejerebi wyveten, rom gamoiyenon
xelfasis gadaxdis es sistema, isini ori umniSvnelovanesi arCevanis winaSe dgebian:
gadaixadon xelfasi individualuri, jgufuri, organizaciuli mwarmoeblurobis
safuZvelze, Tu gamoiyenon xelfasis gazrda an premiebi.

damsaxurebis mixedviT xelfasis gadaxdis danergva


individualuri, jgufuri, Tu organizaciuli
organizaciuli
mwarmoeblurobis Sesabamisad
menejerebs SeuZliaT danergon damsaxurebis mixedviT xelfasis gadaxda
individualuri, jgufuri an organizaciuli mwarmoeblurobis Sesabamisad. Tu
individualuri mwarmoebluroba zustad gaizomeba (mag., gamyidvelis mier gayiduli
saqonlis Rirebuleba dolarebiT, qarxnis muSis mier awyobili magnitofonebis
raodenoba da iuristis mier namuSevari saaTebi), individualuri motivacia ufro
maRali iqneba, radgan xelfasi damokidebulia individualur mwarmoeblurobaze.
rodesac organizaciis wevrebi erTad asruleben samuSaos, individualuri
mwarmoeblurobis zustad gansazRvra SeuZlebelia (mag., programistebis jgufi qmnis
programuli uzrunvelyofis pakets), xelfasi ver iqneba damokidebuli individualur
mwarmoeblurobaze da am SemTxvevaSi unda gamoiyenon jgufur an organizaciul
mwarmoeblurobaze damokidebuli sistema. rodesac organizaciis miznebis miRweva
damokidebulia wevrebis erTobliv muSaobaze da mWidro TanamSromlobaze, jgufur an
organizaciul mwarmoeblurobaze damokidebuli sistemebi ufro Sesaferisia, vidre
individualur mwarmoeblurobaze damokidebuli sistemebi.
SesaZlebelia individualur mwarmoeblurobaze damokidebuli sistemis
elementebis gaerTianeba jgufur an organizaciul mwarmoeblurobaze damokidebul
sistemasTan TiToeuli individis motivaciis uzrunvelsayofad, Seasrulon samuSao
maRal doneze da yvela individis motivireba, raTa yvelam erTad kargad imuSaos,
iTanamSromlos da daexmaros erTmaneTs. Lincoln Electric-is TanamSromlebi
motivirebulni arian, iTanamSromlon da daexmaron erTmaneTs, radganac Tu firmas
mTlianobaSi eqneba kargi mwarmoebluroba, yvela miiRebs sargebels ufro didi
sapremio fondidan. TanamSromlebi aseve motivirebulni arian organizaciaSi Seitanon
wvlili, ramdenadac maT mier Setanili wvlili gansazRvravs maT wils sapremio
fondSi.

gavzardoT xelfasi Tu gavzardoT premia?


premia?
menejerebs SeuZliaT xelfasi daanawilon xalxze damsaxurebis mixedviT
gazrdili xelfasis an premiis saxiT, romelic iqneba saSualo xelfasze maRali.
marTalia, gazrdili xelfasi an premia SesaZloa iyos identuri, premia ufro

248
Tavi mecxre. motivacia
motivaciuria, sul mcire sami mizezis gamo mainc. pirveli, xelfasis zRvari
Cveulebisamebr damokidebulia samuSaos Sesrulebis maCveneblebze, saarsebo minimumis
zrdaze (organizaciaSi pirveli samuSao dRidan moyolebuli), rac imis maniSnebelia,
rom xelfasis absoluturi zRvari umeteswilad damokidebulia im faqtorebze,
romelic ar aris arsebul Sesrulebul samuSaosTan kavSirSi. damsaxurebis mixedviT
5%-iT gazrdili xelfasi SesaZloa viRacis xelfasTan SedarebiT Candes Zalian cota.
meore, arsebuli xelfasis zrdaze SesaZloa gavlena iqonios sxva faqtorebmac,
rogoric aris _ saarsebo minimumis zrda an saerToO sabazro fasebis cvlilebebi.
mesame, radganac organizacia Zalze iSviaTad amcirebs xlfasebs, xelfasis zRvari
ufro naklebad cvalebadia, vidre Sesrulebis done. aqedan gamomdinare, premia menejers
aZlevs saSualebas, ufro moqnilad gadaanawilos miRebuli Sedegebi. TuU organizacia
kargad muSaobs, premia SesaZloa ufro maRali iyos TanamSromlebis dasajildoeblad
maT mier Setanili wvlilis Sesabamisad. magram, xelfasis zrdisgan gansxvavebiT,
premiis zRvari SesaZloa Semcirdes, rodesac organizaciis mier Sesruleba ferxdeba.
daskvna, premiis gegmebs ufro samotivacio gavlena aqvs, vidre xelfasis zrdas, radgan
premia SesaZloa pirdapir iyos dakavSirebuli Sesrulebul samuSaosTan.
motivaciis Teoriebis swavlebis Tanaxmad, premiebi SesaZloa pirdapir kavSirSi
iyos Sesrulebul samuSaosTan da icvlebodes wlidan wlamde, TanamSromlidan
TanamSromlamde, rogorc xdeba Gradient Corporation-Si (kembriji, masaCuseti) garemos
dacvis sakonsultacio firmaSi. erT-erTi magaliTi organizaciisa, romelic sxva
kompaniebTan SedarebiT warmatebiT iyenebs premiebs aris Nucor Corporation-i. Nucor-Si
foladis mdnobelebi ufro produqtiulebi arian, albaT imitom, rom isini iReben
premiebs, romlebic dakavSirebulia Sesrulebul samuSaosa da xarisxTan, premiebi
Seadgens maTi xelfasis 130-150%-s.
umaRlesi donis menejerebi xelfasis gazrdisa da premiis garda xandaxan iReben
saaqcio ofciebsac. saaqcio ofciebi aris finansuri instrumenti, romelic mflobels
uflebas aZlevs, iyidos organizaciis aqciebi gansazRvrul fasad garkveuli drois
manZilze an raRac gansazRvrul pirobebSi. magaliTad, maRali rgolis menejerebis
mozidvis mizniT xelfasebTan erTadYxandaxan saaqcio ofciebic gamoiyeneba. gamoyenebis
fasi aris is saaqcio kursi, ra fasadac mflobels SeuZlia iyidos aqcia, investirebis
pirobebi ki akonkretebs, rodis SeuZlia mflobels aqciis yidva gamoyenebis fasad.
saerTod, saaqcio ofciis gamoyenebis fasi unda iyos ofciis gacemis dRes aqciis
sabazro fasis Tanabari, xolo investirebis pirobebma SesaZloa ufro daakonkretos
Semdegi detalebi _ magaliTad, menejers organizaciaSi namuSevari unda hqondes 12 Tve
an unda akmayofilebdes garkveul Sesasrulebel miznebs (mogebis gazrda), sanam miiRebs
saaqcio ofciis gamoyenebis uflebas. uaxles teqnologiur firmebSi da ganviTarebis
pirvel etapebze myof firmebSi, ofciebi xSirad am saxiT gamoiyeneba organizaciis
sxvadasxva donis TanamSromlebTan mimarTebiT.
motivaciis TvalsazrisiT, saaqcio ofciebiT dajildoeba xdeba ara warsulSi
miRweuli individualuri SedegebisaTvis, aramed is aris TanamSromlebis motivacia,
momavalSi imuSaon kompaniis efeqturobisaTvis. es sinamdviles Seesabameba, radgan
arsebul saaqcio fasebSi gamoSvebul safondo ofciebs mxolod im SemTxvevaSi eqneba
Rirebuleba, Tu organizacia momavalSi efeqturad imuSavebs da misi aqciebis fasi
misaRebi iqneba; amgvarad, TanamSromlisaTvis safondo ofciebis darigeba axalisebs maT,
daexmaron organizacias Sedegebis yovelwliur gaumjobesebaSi. uaxlesi teqnologiebis
damwyeb da internetkompaniebSi, safondo ofciebi xSirad potenciuri
TanamSromlebisaTvis motivaciis wyaroa, datovon saimedo samsaxurebi ufro did
kompaniebSi da imuSaon damwyebi firmebisaTvis. 90-iani wlebis bolos da 2000 wlis
dasawyisSi mravali internet kompania daiSala, rodesac Seityves, rom mxolod maTi

249
Tavi mecxre. motivacia
safondo ofciebi ar iyo Rirebuli, rac iman gamoiwvia, rom maTi kompaniebis saqmianoba
ar warimarTeboda Sesabamisad da darCnen umuSevrebi.

damsaxurebis mixedviT anazRaurebis gegmebis magaliTebi


menejerebs aqvT arCevanis gakeTebis saSualeba sxvadasxva saxis damsaxurebis
mixedviT anazRaurebis gegmebs Soris, rac damokidebulia TanamSromlis mier
Sesrulebul samuSaoze da sxva gasaTvaliswinebel sakiTxebze. sanardo anazRaurebis
(piece-rate pay) gamoyeneba, individualurad warmodgenili samuSaosaTvis damsaxurebuli
gegmis gamoyenebaa. is menejerebs sWirdebaT, rodesac aweseben TanamSromlis xelfass
TiToeuli TanamSromlis mier warmoebuli erTeulis raodenobis mixedviT
(televizoris, kompiuteris komponentebis Tu manqanis SemaduRebeli nawilebis).
Lincoln Electric-Si menejerebi iyeneben sanardo anazRaurebis formas, raTa gansazRvron
individualuri xelfasis zRvari. sainformacio teqnologiebis winsvla amartivebs
sanardo anazRaurebis administrirebas sxvadasxva mrewvelobaSi. magaliTad, fermerebi
iyenebdnen sanardo anazRaurebis sistemas fermis muSebTan damokidebulebaSi mZime,
Sromatevadi procesis saSualebiT. amJamad, maT SeuZliaT endon metals _ monetis
zomis Rilakebs, romlebic fermis muSebs aqvT mimagrebuli perangebze an jibeze. DDallas
Semiconductor Corporation-is mier gakeTebuli Rilakebi damzadebulia Agricultural Data
Systems-is (ganlagebulia laguna niguelSi, kaliforniaSi) mier maTi gamoyenebisaTvis.
TiToeuli Rilaki Seicavs naxevradgamtars, romelic dakavSirebulia kompiuterul
saxelfaso uwyisTan, Strix-kodis wamkiTxveli aparatis msgavsi mowyobilobiT. aparati
afiqsirebs xilisa Tu bostneulis yuTebis raodenobas, romelic TiToeulma muSam
mokrifa, aseve akrefili produqciis xarisxsa da saxeobas, akrefis adgilmdebareobas
da drosa da TariRs. Rilakebi aqtivizdeba specialur mowyobilobasTan SexebisTanave;
amgvarad, maT uwodeben SexebiTi mexsierebis Rilakebs. menejerebs miaCniaT, rom
Rilakebi zogaven dros, aumjobeseben sizustes da uzrunvelyofen maT marcvleulisa
da mosavlis Sesaxeb Zalze Rirebuli informaciiT.
sakomisio gadaxdis gamoyeneba aris sxva saxis individualuri damsaxurebis
mixedviT anazRaurebis sistema _ menejerebi iyeneben gayiduli saqonlis procentebis
mixedviT gadaxdis saxeobas. warmatebuli uZravi qonebis kompaniis Re/Max International
Inc.-is menejerebi iyeneben sakomisio gadasaxads agentebTan mimarTebiT, romlebsac
uxdian TanamSromlebs procentebs maT mier warmoebuli gayidvebidan. zogierTi maRazia,
rogoric aris Neiman Marcus-i, gamyidvelebs xelfass uxdis sakomisio gadaxdis
formiT.
organizaciis mwarmoeblurobaze dafuZnebuli damsaxurebis mixedviT gadaxdis
gegma moicavs skanlonis gegmas da mogebis ganawilebas. skanlonis gegma (Camoayaliba
ioseb skanlonma, romelic iyo foladis da rkinis qarxnis profkavSiris lideri me-20
s. 20-ian wlebSi) yuradRebas amaxvilebs xarjebis Semcirebaze; organizaciis wevrebi
motivirebulebi arian, ganaxorcielon xarjebis Semcirebis strategia, radganac
xarjebis Semcirebidan morCenili Tanxebis procentebi nawildeba TanamSromlebze.
mogebis ganawilebaSi igulisxmeba, rom TanamSromlebi iReben wils organizaciis
mogebidan. saSualo da didi firmebis TanamSromlebis daaxloebiT 16% iRebs mogebidan
wils, xolo patara firmebis daaxloebiT 25% aZlevs Tavis TanamSromlebs mogebidan
wils. miuxedavad imisa, romeli konkretuli sistema gamoiyeneba, menejerebi yovelTvis
unda ecadon, daakavSiron xelfasi qcevebis warmoCenasTan, rac exmareba organizacias
miznebis miRwevaSi.
didi korporaciebis menejerebi iaponiaSi, Tavs arideben damsaxurebis mixedviT
anazRaurebis grZelvadian gegmas im mizniT, rom sxva gegmebis mixedviT dajildovdes

250
Tavi mecxre. motivacia
direqtorati. qvemoT, rubrikaSi, `marTva globalur doneze” miTiTebulia, rom amgvari
praqtikis cvlileba dawyebulia.

marTva globalur doneze

damsaxurebis mixedviT anazRaureba popularuli xdeba


iaponiaSi
iaponiis didi organizaciebis menejerebi tradiciulad xelfasebis gacemisa da
dawinaurebis dros yuradRebas aqcevdnen sauSao staJs. muSebs uwevdaT wlobiT muSaoba
erTsa da imave kompaniaSi, sanam dawinaurdebodnen sapasuxismgelo Tanamdebobebze da
miiRebdnen maRal xelfasebs. faqtebi cxadyofs, rom es politika icvleba sxvadasxva
mizezebidan gamomdinare. pirveli, ufro da ufro meti axalgazrda iaponeli
profesionali tovebs did kompaniebSi usafrTxo samuSao adgilebs imis gamo, rom
ufro saintereso samsaxuri ipoves internetkompaniebSi, xSirad iReben ufro mcire
xelfasis fasadac. magaliTad, kiionori takeCim datova Tanamdeboba NEC Corporation-Si
da daiwyo muSaoba eBay-Si; takeCim imitom gadawyvita NEC Corporation-dan wasvla, rom
man gaacnobiera rom dawinaurebisaTvis saWiro iyo muSaobis didi staJi. meore
magaliTi: siiCiro nakagavam datova Tanamdeboba tokios bankSi, msoflio bankSi da Ito-
Yakado Corporation-Si, raTa wasuliyo kompiuteruli programebis kompania SiteDesign-Si.
tekeCi da nakagava SeuerTdnen im axalgazrda profesionali iaponelebis ricxvs,
romelTac Seicvales samsaxurebi axali kvalifikaciis misaRebad da samsaxurSi ufro
meti pasuxismgeblobis mqone Tanamdebobis dasakaveblad. axal samsaxurebSi, es
axalgazrda profesionalebi nergaven menejmentis iseT midgomebs, romlebic ar aris
iaponuri kompaniebisaTvis damaxasiaTebeli, magaliTad, anazRaureba damsaxurebis
mixedviT. magaliTad, nakagavam, SiteDesign-is ufrosma finansurma oficerma, kompaniaSi
daawesa damsaxurebis mixedviT anazRaurebis gegma da damsaxurebaze dafuZnebuli
dawinaurebebis sistema.
didi iaponuri kompaniebis menejerebma yurad iRes es axali midgoma da cdiloben
cvlilebebis gziT SeinarCunon Rirseuli TanamSromlebi. magaliTad, tokios sazRvao
da saxanZro dazRveva, Hitachi da Hisho Iwai aRar iTvaliswineben muSaobis staJs
xelfasis gacemisa da dawinaurebis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebis dros; axla
yuradReba eqceva Sesrulebul samuSaos da anazRaureba metwilad damsaxurebazea
damokidebuli. axali TanamSromlebis mozidvis mcdelobiT, Hisho Iwai, savaWro
organizacia, xSirad sTavazobs axlad daqiravebul TanamSromlebs saaqcio ofciebs.
motivaciis Wrilidan Tu SevxedavT, menejerebi, romlebsac amgvari cvlilebebi SeaqvT
organizaciaSi, swori mimarTulebiT dgamen nabijebs.

Sejameba da mokle mimoxilva


motivaciis arsi – motivacia aris fsiqologiuri gavlena adamianze, romelic
gansazRvravs organizaciaSi adamianis qcevis mimarTulebas, adamianis Zalisxmevis dones
da dabrkolebebis winaSe mdgomi adamianis amtanobas. menejerebi cdiloben
TanamSromlebis motivirebas, raTa maT Seitanon wvlili organizaciaSi, yuradReba
gaamaxvilon am wvlilis mimarTvaze maRali mwarmoeblurobisaken da daarwmunon
adamianebi, rom maRal doneze Sesrulebuli samuSaoebisaTvis miiReben sasurvel
Sedegebs.
molodinis Teoria – molodinis Teoriis Tanaxmad, menejerebs SeuZliaT
xeli Seuwyon motivaciis maRali donis Seqmnas sakuTar organizaciaSi im rwmeniT, rom
251
Tavi mecxre. motivacia
molodini (xalxs miaCnia, rom Tu Zalisxmevas ar daiSureben, maT SeuZliaT maRal
doneze Sesruleba), instrumentuloba (xalxs sjera, rom Tu isini Seasruleben maRal
doneze, miiReben Sesabamis Sedegebs) da valentoba aris maRali (xalxs surs es
Sedegi).
moTxovnilebaTa Teoriebi _ moTxovnilebaTa Teoriebi gvTavazobs,
samuSao Zalis samotivaciod menejerebma gansazRvron, ra moTxovnilebebis
dakmayofilebas cdiloben adamianebi organizaciebSi da Semdeg daarwmunon xalxi, rom
miiReben sasurvel Sedegebs, rodesac Seasruleben samuSaos maRal doneze da Seitanen
wvlils organizaciis efeqturobisaTvis.
samarTlianobis Teoria – samarTlianobis Teoriis Sesabamisad, menejerebs
SeuZliaT xeli Seuwyon motivaciis maRal dones imis saSualebiT, rom xalxi
daarwmunon organizaciis samarTlianobaSi anu imaSi, rom Sedegebi nawildeba wvlilis
proporciulad. samarTlianoba arsebobs, rodesac pirovnebas sjera, rom misi sakuTari
Sedegis/wvlilis Sefardeba uTanabrdeba referentis Sedegis/wvlilis Sefardebas.
usamarTloba warmoadgens xalxisaTvis mamotivirebel Zalas samarTlianobis aRdgenis
mcdelobisaTvis.
miznis dasaxvis Teoria – miznis dasaxvis Teoriis mixedviT, menejerebs
SeuZliaT xeli Seuwyon motivaciis da Sesrulebis maRal dones im rwmeniT, rom
adamianebi cdiloben miaRwion konkretul, ZneladmisaRwev miznebs. adamianebisaTvis aseve
mniSvnelovania es miznebi iyos misaRebi, iyvnen am miznebisadmi pasuxismgeblobis
grZnobiT gamsWvalulni da miiRon ukukavSiri, Tu rogor asruleben samuSaos.
daswavlis Teoria – daswavlis operatiuli ganpirobebis Teoriis mixedviT,
menejerebs SeuZliaT xalxis motivireba dadebiTi ganmtkicebis an uaryofiTi
ganmtkicebis gamoyenebis saSualebiT (umjobesia dadebiTi ganmtkicebis gamoyeneba).
menejerebs SeuZliaT adamianebis motivireba disfunqciuri qcevebis warmoCenis Tavidan
acilebis saSualebiT – dasjis da anulirebis (aRmofxvris) meTodebis gamoyenebiT.
xelfasi da motivacia – am TavSi ganxiluli motivaciis TiToeuli Teoria
migvaniSnebs xelfasis mniSvnelobaze da gvTavazobs, rom xelfasi mwarmoeblurobaze
unda iyos damokidebuli. damsaxurebis mixedviT xelfasis gadaxdis gegma SeiZleba
iyos individualuri, jgufuri an organizaciaze damokidebuli da SeiZleba Tan axldes
xelfasis gazrda an premiebis gamoyeneba.

252
Tavi meaTe. lideroba da marTva

Tavi meaTeE

lideroba da marTva
swavlebis amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:

• aRwera, ra aris lideroba, rodis arian liderebi efeqturni an araefeqturni;


aseve wyaro im Zalisa, romelic menejerebs saSualebas aZlevs Camoyalibdnen
efeqtur liderebad;
• im ZiriTadi maxasiaTeblebis gansazRvra, romlebic mWidrod aris dakavSirebuli
liderobasTan, liderTa qcevasTan, liderobis maxasiaTeblebisa da
bihevioristul modelebTan;
• axsna, rogor afarToebs liderobis situaciuri modelebi Cvens codnas
organizaciebSi efeqturi liderobisa da menejmentis Sesaxeb;
• aRwera, ra aris transformaciuli marTva da rogor SeuZliaT menejerebs misi
gamoyeneba;
• daaxasiaToT kavSiri sqessa da liderobas Soris.

menejmenti yoveldRiur rakursSi

efeqturi
efeqturi gaZRolis stili rTul periodebSi
Tu TqvenTvis cnobili ar aris Semdegi saxelebi _ hovard Sulci, riCard
Sulce, devid fari da lu gerstneri, icodeT rom isini umaRlesi rgolis menejerebi
arian. TiToeuli am liderTagan warmoadgens moqmed an yofil Tavmjdomares; an mTavar
aRmasrulebel direqtors. miuxedavad imisa, rom maTi kompaniebi muSaoben
erTmaneTisagan sruliad gansxvavebul sferoSi, maT erTi saerTo maxasiaTebeli aqvT.
maT danerges efeqturi gaZRolis stili rTul periodSi (2000 wlis dasawyisi).
hovard Sulcma, yavis warmoebis gigantis Starbucks-is Tavmjdomarem me-20s. 90-iani
wlebis bolos ganacxada, rom Starbucks-i ufro da ufro meti biznesis warmoebas
apirebda internetis meSveobiT. Semdgom internetkompaniebis kraxis droc dadga da
Sulci maleve mixvda, rom Starbucks-is konkurentuli upiratesobis ZiriTadi wyaroebi
gadaxalisebas saWiroebda. internetiT gayidvebis gegmebi gadaido, gaixsna meti da meti
axali maRazia, romlebic aRWurvilni iyvnen internetsaSualebebiT, ase rom,
momxmareblebs kapuCinos mirTmevasTan erTad erTmaneTTan internetis meSveobiT
urTierTobac SeeZloT. ZiriTad siZliereebze koncentrirebasTan erTad, Sulcis
gaZRolis stilis kidev erTi Tavisebureba aris yuradRebis gamaxvileba iseT
mniSvnelovan detalebze, rogoricaa Starbucks-is maRaziebis adgilmdebareoba, raTa
maqsimalurad gamoeyenebinaT momxmareblis moZraoba da gaeadvilebinaT misadgomoba.
riCard Sulcem, romelic momxmarebelTa eleqtronuli qselisa Best Buy-s
mTavari aRmasrulebeli direqtori da damfuZnebelia, am periodSi igive stili danerga.
man aqcenti gaakeTa Best Buy-is gafarToebis ZiriTad miznebze da ganaxorciela adre
dagegmili Musicland-is SeZena da amavdroulad cdilobda xarjebis Semcirebasa da Best
Buy-is yairaTianobis gaumjobesebas. devid fari, Emerson Electronic-is mTavari
aRmasrulebeli direqtori, aqcents yairaTianobaze akeTebs, amcirebs xarjebs da
zedmiwevniT emzadeba ekonomikuri vardnisaTvis. Emerson-i awarmoebs sxvadasxva saxis

253
Tavi meaTe. lideroba da marTva

produqcias _ dawyebuli sazomi aparaturiT didi industriuli sawarmoebisTvis da


damTavrebuli eleqtroxelsawyoebiT, romlebic maRaziebSi iyideba.
aseve, IBM-is aRmasrulebeli direqtori lu gerstneri yuradRebas amaxvilebs
kompaniis ZiriTad miznebze _ poulobs namdvil myidvels da uzrunvelyofs maT saWiro
produqciiTa da maRali xarisxis momsaxurebiT. IBM-is ZiriTadi Zalisxmeva mimarTulia
momxmareblis dakmayofilebaze. TanamSromlebi, maRali rgolis menejerebis CaTvliT,
iReben pasuxismgeblobas, rom momxmarebeli iqneba bednieri da amyareben regularul
kontaqts maTTan. mokled, am oTxma menejerma gamoimuSava gaZRolis individualuri
stili, ramac maT organizaciebs xeli Seuwyo ar Cavardniliyvnen rTul periodSi
zogierTi konkurentis msgavsad.

mimoxilva
pirvel TavSi Cven aRvniSneT, rom erT-erTi menejmentis im oTxi ZiriTadi
funqciidan menejerebisTvis aris gaZRola, ase rom ar aris gasakviri, rom lideroba
efeqturi menejmentis mTavari ingredientia. roca liderebi efeqturni arian, maTi
xelqveiTebi an mimdevrebi uaRresad motivirebulni, pasuxismgebelni da kargi
Semsruleblebi arian. xolo roca liderebi araefeqturebi arian, albaToba imisa, rom
maTi xelqveiTebi ver warmoaCenen srulad sakuTar SesaZleblobebs, iqnebian
umotivaciod da SesaZloa ukmayofilonic ki, Zalian didia. lideroba Zalze
mniSvnelovania menejeruli warmatebisTvis organizaciis yvela doneze: maRali rgolis,
saSualo rgolis Tu pirveli rgolis menejmenti. ufro metic, didsa Tu patara
organizaciaSi lideroba menejeruli warmatebis umTavresi elementia.
am TavSi Cven aRvwerT, ra aris lideroba da ganvixilavT liderobis modelebs,
romlebic naTels hfens im faqtorebs, rac exmareba menejers efeqtur liderad
CamoyalibebaSi. Cven ganvixilavT maxasiaTeblisa da bihevioristul modelebs, romlebic
swavloben, rogorebi arian liderebi da ras akeTeben isini. Cven ganvixilavT marTvis
situaciur modelebs _ fidleris situaciur models, miznebisa da saSualebebis
Teorias da lideris Canacvlebis models _ romlebic iTvaliswinebs marTvis Tanmxleb
sirTuleebs da situaciis rols lideris efeqturobaSi. Cven aseve aRvwerT, rogor
SeiZleba gamoiyenon menejerebma transformaciuli lideroba sakuTari organizaciebis
gasaumjobeseblad. am Tavis wakiTxvis Semdeg Tqven geqnebaT kargi warmodgena im
mravali faqtorisa da sakiTxis Sesaxeb, romlebsac menejerebi efeqturi liderobisaken
mimaval gzaze awydebian.

liderobis arsi
lideroba aris procesi, rodesac individi axdens zegavlenas sxva adamianebze,
uCens motivacias da mimarTavs maT saqmianobas ise, rom xeli Seuwyos jgufsa Tu
organizacias miznis miRwevaSi. piri, visac amgvari zegavlenis moxdena SeuZlia, aris
lideri. rodesac liderebi efeqturni arian, zegavlena, romelsac isini axdenen,
exmareba jgufs an organizacias, miaRwios dasaxul mizans. xolo rodesac isini
araefeqturni arian, maTi zegavlena ar emsaxureba dasaxul mizans da piriqiT, xSirad
sapirispirodaa mimarTuli.
garda Sesasrulebeli miznebisa, efeqturi lideroba zrdis organizaciis
SesaZleblobas, upasuxos am wignSi ganxilul yvela Tanamedrove gamowvevas
(konkurentuli upiratesobis mopovebis saWiroebis CaTvliT), danergos eTikuri qcevebi

254
Tavi meaTe. lideroba da marTva

da marTos samuSao Zala samarTlianad da Tanabrad. liderebi, romlebic zegavlenas


axdenen organizaciis wevrebze da exmarebian miznis miRwevaSi, amiT zrdian
organizaciis warmatebis Sanss.
liderobis bunebis gaTvaliswinebiT, Cven pirvel rigSi yuradRebas vaqcevT
liderobis formebsa da maT zegavlenas menejerul amocanebze da kulturaze. Cven
fokusirebas vaxdenT liderobis umniSvnelovanes komponentze – Zalauflebaze,
romelic sxvadasxva wyaroebidan SeiZleba modiodes. bolos, Cven mxedvelobaSi miviRebT
Tanamedroveobis dinamikurobas da mis kavSirs efeqtur liderobasTan.

liderobis pirovnuli stili da menejeruli amocanebi

menejeris liderobis pirovnuli stili _ specifikuri gzebi, romlebsac


menejeri irCevs sxvebze zegavlenis mosaxdenad _ gansazRvravs midgomas, romelsac
gamoiyenebs menejeri dagegmvis, organizebisa, da kontrolis dros (menejmentis sxva
mniSvnelovani funqciebi). menejerebs yvela doneze da nebismier organizaciaSi aqvT
sakuTari liderobis pirovnuli stili, romelic gansazRvravs ara marto imas, rogor
gauZRvebian isini xelqveiTebs, aramed rogor asruleben menejmentis sxva amocanebs.
magaliTad maikl klausi, qimwmendis maRaziis mflobeli da menejeri Statebis Crdilo
aRmosavleTSi, marTvis procesSi iRebs Zalze aqtiur monawileobis. mas aqvs
gansakuTrebuli ufleba, gansazRvros samuSao ganrigi da samsaxurebrivi movaleobebi 15
TanamSromlisTvis sakuTar maRaziaSi (organizebis amocana); is yvela mniSvnelovan
gadawyvetilebas TviTon iRebs (dagegmvis amocana), adevnebs Tval-yurs Tavisi
TanamSromlebis muSaobas da ajildoebs saukeTeso Semsrulebels xelfasis gazrdiT
(kontrolis amocana). klausis personalis marTvis stili efeqturia mis
organizaciaSi. misi TanamSromlebi yovelTvis motivirebulni arian, maTze dakisrebul
movaleobebs maRal doneze asruleben, arin kmayofilebi da misi maRazia
maRalSemosavliania.
efeqturi liderobis pirovnuli stilis ganviTareba aris gamowveva
menejerisTvis organizaciis nebismier doneze. es gamowveva maSinaa gansakuTrebiT
rTuli, rodesac rTuli periodia ekonomikuri vardnis an momxmarebelTa moTxovnis
Semcirebis gamo.

marTvis formebi sxvadasxva kulturaSi

zogierTi faqti cxadyofs, rom marTvis formebi gansxvavdeba ara marto


individebs Soris, aramed qveynebsa da kulturebs Sorisac. zogierTi evropeli
menejeri ufro humanuri da xalxze orientirebulia iaponel da amerikel menejerebTan
SedarebiT. koleqtivisturi kultura iaponiaSi ZiriTad aqcents akeTebs jgufze da
ara individze, ase rom, individis moTxovnilebebisa da survilebis mniSvneloba
minimumamdea Semcirebuli. organizaciebi SeerTebul StatebSi orientirebulebi arian
mogebaze da amitomac interesi individis moTxovnebis da survilebis mimarT
dakninebulia. bevr evropul qveyanaSi gacilebiT indvidualisturi midgomaa, vidre
iaponiaSi da gacilebiT humanuri, vidre amerikaSi. es ganapirobebs evropeli menejerebis
gacilebiT metad orientirebulobas xalxze, gansxvavebiT maTi iaponeli da amerikeli
kolegebisagan.

255
Tavi meaTe. lideroba da marTva

naxazi 10.1 menejeruli Zalauflebis wyaroebi

eqspertis etalonis

Zalaufleba

waxalisebis kanonieri
kanonieri

iZulebis

evropeli menejerebi, Zalze eridebian TanamSromlis gaTavisuflebas da im


SemTxvevaSi, roca es aucilebeli xdeba, isini frTxilad moqmedeben, raTa procesi
SeZlebisdagvarad umtkivneulo iyos.
kidev erTi kulturaTaSorisi gansxvaveba aris drois horizonti. menejerebi
nebismier erT qveyanaSic xSirad gansxvavdebian Tavisi drois horizontiT, magram aseve
aris kulturuli sxvaobac. magaliTad, SeerTebul StatebSi organizaciebi
orientirebulebi arian mokle periodSi mogebis miRebaze, rac iwvevs aSS-s menejerebis
personalis marTvis formebis aqcentirebas moklevadiani zrdis orientaciaze; iaponur
organizaciebs aqvT grZelvadiani zrdis orientacia, rac, Tavis mxriv, iaponel
menejerebSi personalis marTvis formis aqcentirebas akeTebs grZelvadian Sesrulebaze.
iustus miSe, personalis menejeri evropul organizaciaSi Hoechst, ambobs, rom
`evropas, an did evropul saerTaSoriso firmebs, aqvT msoflmxedveloba, romelic
iaponur grZelvadiansa da amerikul moklevadian filosofiebs Soris aris moqceuli~.
kvleva am da marTvis sxva globalur aspeqtebze axali wamowyebulia; axal kvlevebTan
erTad SesaZloa gamovlenil iqnes meti kulturuli gansxvaveba menejerTa personalis
marTvis formebSi.

Zalaufleba:
Zalaufleba: umTavresi iaraRi liderobisken

marTvis stils ama Tu im adamianisa, zogadad, ar aqvs mniSvneloba. efeqturi


marTvis umniSvnelovanesi komponenti aris Zalaufleba, romelic liders esaWiroeba
sxva adamianebis qcevebis warsamarTad, raTa maT sworad imoqmedon. arsebobs ramdenime
saxis Zalaufleba: kanonieri, waxalisebis, iZulebis, eqspertis da etalonis (ix. naxazi
10.1). efeqturi liderebi dgamen nabijebs, raTa darwmundnen, rom maT aqvT sakmarisi
done TiToeuli marTvis TiToeuli formisaTvis da rom isini iyeneben am Zalauflebas
maqsimalurad.
kanonieri (legitimuri) Zala, aris Zala, romelic menejers aqvs Tavisi
Tanamdebobidan gamomdinare organizaciis ierarqiaSi. personalis marTvis stili xSirad
axdens zegavlenas imaze, rogor iyenebs menejeri kanonier Zalauflebas. aviRoT kerol
loreis magaliTi, romelic pirveli rgolis menejeria misaloci baraTebis kompaniaSi
da uZRveba 15 mxatvars da dizainers. loreis aqvs kanonieri Zalaufleba, daiqiravos
axali TanamSromlebi; aZlevs proeqtebs mxatvrebsa da dizainerebs, akvirdeba maT
muSaobas, afasebs Sesrulebul saqmes da am Zalauflebas efeqturad iyenebs. is
yovelTvis rwmundeba, rom mis mier davalebuli proeqti SeZlebisdagvarad Seesabameba
qveSevrdomebis interesebs, raTa isini kmayofilni iyvnen TavianTi samsaxuriT. is
256
Tavi meaTe. lideroba da marTva

akvirdeba maT samuSaos dasarwmuneblad, rom yvelaferi sworad midis, magram ar


mimarTavs aqtiur meTvalyureobas, raTa ar xelhyos maTi SemoqmedebiToba. is rwmundeba,
rom misi qmedeba da Zalisxmeva ganviTarebiskenaa mimarTuli, aZlevs konkretul rCevas
im sakiTxebSi, sadac SesaZlebelia moxdes gaumjobeseba. axlaxan loreim awarmoa
molaparakeba Tavis menejerTan misi legitimuri Zalauflebis gasazrdelad, raTa mas
hqondes ufleba, inicireba gauwios da ganaviTaros misaloci baraTebis axali xazi.
waxalisebis Zalaufleba aris menejeris SesaZlebloba, misces an ar misces
materialuri (xelfasis gazrda, premiebi, samuSaos arCevani) da aramaterialuri
jildoebi (sityvieri Seqeba, mxarze moTaTuneba, dafaseba). rogorc me-9 TavSi aris
ganxiluli, organizaciis wevrebi motivirebulni arin samuSaos maRal doneze
Sesasruleblad jildos molodinSi. iyo uflebamosili, misce an ar gasce jildo
Sesrulebuli samuSaos safuZvelze, aris Zalauflebis erT-erTi ZiriTadi wyaro, rac
saSulebas aZlevs menejers, iyolios Zalze motivirebuli samuSao Zala. gayidvis
menejerebi sacalo vaWrobis organizaciebSi, rogorebicaa: Neiman Marcus-i da Dillard’s-i,
manqanebis dilerebi, rogorebica Saturn of Cary da Momentum BMW da samogzauro
saagento, rogorebicaa Liberty Travel-i da the Travel Company, xSirad iyeneben waxalisebis
Zalauflebas xelqveiTebis motivirebisTvis. xelqveiTebi amgvar organizaciebSi xSirad
iReben sakomisios nebismier gayidvaze da jildoebs maRalxarisxiani momsaxurebis
SeTavazebisTvis. es yvelaferi zrdis maT motivacias da SesaZleblobis farglebSi
isini yvelafers akeTeben.
efeqturi menejerebi iyeneben waxalisebis Zalauflebas ise, rom xelqveiTebma
miiRon es, rogorc miniSneba kargad Sesrulebuli samuSaosTvis da rom maTi Zalisxmeva
fasdeba. araefeqturi menejerebi iyeneben jildoebs ufro Zalis demonstrirebis
maneriT (rogorc satyuaras), rac mianiSnebs xelqveiTebs, vin aris ufrosi. menejerebs
agreTve SeuZliaT gazardon maTi waxalisebis Zalaufleba.
iZulebis Zalaufleba aris menejeris unari, dasajos sxvebi. dasjaSi
SeiZleba igulisxmebodes yvelaferi _ sityvieri SeniSvnidan dawyebuli xelfasis an
samuSao saaTebis SemcirebiT an ganTavisuflebiT damTavrebuli. me-9 TavSi Cven
ganvixileT, ra negatiuri efeqti SeiZleba mohyves dasjas da rom is gamoyenebuli unda
iyos mxolod aucileblobis SemTxvevaSi (magaliTad, saSiSi qmedebis aRsakveTad). is
menejerebi, romlebic myarad eyrdnobodnen iZulebis Zalas rogorc liderebi,
araefeqturni arian da xSir SemTxvevaSi Tavad dazaraldnen. uiliam jei faifi amis
naTeli magaliTia; is ganTavisuflebul iqna qarxnuli mowyobilobis mwarmoebeli
kompaniis Giddings and Lewis Inc.-is mTavari aRmasrulebeli direqtoris postidan,
radganac zedmetad iyenebda am Zalas. Sexvedrebze faifi xSirad akritikebda, Tavs
esxmoda da amcirebda maRali rgolis menejerebs. gaaanalizes ra, Tu ra Sedegi
SeiZleboda moetana faifis marTvis formas maTTvis da maTi kompaniisTvis _ menejerebma
saCivari Seitanes direqtorTa sabWoSi, romelmac ganixila menejerTa moTxovna da
sTxova faifs gadamdgariyo.
eqspertis Zala dafuZnebulia im specialur codnaze, unarze da
gamocdilebaze, rasac lideri flobs. eqspertis Zalis arsi sxvadasxvagvaria. is
damokidebulia lideris doneze ierarqiaSi. pirveli da saSualo donis menejerebs
xSirad aqvT Sesabamisi teqnikuri gamocdileba im amocanebis Sesrulebisa, rasac maTi
xelqveiTebi asruleben. eqspertis Zala aZlevs maT saSualebas mniSvnelovani gavlena
iqonion xelqveiTebze. zogi maRali rgolis menejeri aseve iyenebs eqspertis Zalas
TavianTi teqnikuri gamocdilebidan gamomdinare. bil geitss, MicroSoft-is aRmasrulebel
direqtors, aqvs gamocdileba programuli uzrunvelyofis SeqmnaSi; roi vagelosi,
wamyvani farmacevtuli kompania Merck-is yofili mTavari aRmasrulebeli direqtori,
iyo SesaniSnavi mecnieri am sferoSi. miuxedavad imisa, rom bevr menejers naklebi

257
Tavi meaTe. lideroba da marTva

gamocdileba aqvs, isini eqspertis Zalas moipoveben gadawyvetilebis miRebis, dagegmvisa


da strategiebis gziT. jek uelSi, kargad cnobili lideri da General Electric-is yofili
mTavari aRmasrulebeli direqtori, am sakiTxs amgvarad ayalibebs `umTavresi, rac Cven
kompaniis saTaveSi viciT, aris is, rom ar viciT biznesi. rac Cven gagvaCnia, imedia, es
aris codna imisa, rogor gavanawiloT resursebi, xalxi da dolarebi”.
efeqturi liderebi iReben zomebs, raTa darwmundnen, rom aqvT Sesabamisi
eqspertis Zala TavianTi lideruli rolebis Sesasruleblad. maT SeuZliaT gaiaron
damatebiTi treningebi am sferoSi, darwmundnen, rom isini fexdafex misdeven uaxles
cvlilebebsa da miRwevebs teqnologiaSi profesiul asociaciebSi CarTvis gziT,
ikiTxon bevri, rom icodnen umniSvnelovanesi cvlilebebis Sesaxeb organizaciebis
amocanebis da zogadad garemos Sesaxeb. gamocdilebis Zala ufro metad gaZRolisa da
wrTvnis maneriT gamoiyeneba, vidre qedmaRluri maneriT.
etalonis Zala gacilebiT araformaluria sxva saxis ZalauflebasTan
SedarebiT. etalonis Zala funqciaa lideris personaluri maxasiaTeblebisa; esaa Zala,
romelic momdinareobs xelqveiTebis pativiscemidan, dafasebidan da loialurobidan.
liderebi, romlebic TanamSromlebis pativiscemiTa da simpatiiT sargebloben,
savraudoa, rom etalonis Zalas iyeneben. roSel lazarusma, sareklamo saagento Ogilvi
& Mather-is maRali rgolis menejerma, moigo IBM-is msoflio sareklamo kampaniis
tenderi, nawilobriv imitom, rom is iyenebda etalonis Zalas.
etalonis Zala, lazarusis msgavsi maRali rgolis menejerebisaTvis faseul
aqtivad yofnis garda, SesaZloa gamoadgeT pirveli da saSualo donis menejerebsac
efeqtur liderad Camoyalibebis gzaze. magaliTad, sali karuTersi didi
mdivanTaAjgufis menejeri gaxlavT saxelmwifo universitetis finansur departamentSi.
misi mdivnebi cnobilni arian, rogorc saukeTesoni mTel universitetSi. MmTeli maTi
mondomeba, gaakeTon imaze meti, rac moeTxovebaT, ganpirobebulia salis Tbili da
mzrunveli bunebiT, romelic yovel maTgans Tavs agrZnobinebs mniSvnelovnad da
faseulad. menejerebs SeuZliaT qmedeba TavianTi etalonis Zalis gasazrdelad,
magaliTad, drois gamonaxvis gziT TavianTi xelqveiTebis gasacnobad da maTze zrunviT
dainteresebiT.

uflebamosilebis
uflebamosilebis gadacema: Tanamedrove menejmentis
ingredienti.
ingredienti.

dResdReobiT, ufro da ufro meti menejeri iyenebs Tavisi liderobis pirovnul


stilSi erT aspeqts, rac pirveli SexedviT liderobis sapirispiroa. pirvel TavSi
Cven ganvmarteT, rom uflebamosilebis gadacema _ TanamSromlebisaTvis organizaciis
yvela doneze gadawyvetilebis miRebis, Sedegebze pasuxismgeblobis, xarisxis
gaumjobesebisa da xarjebis Semcirebis uflebis micemis procesi – sul ufro mzardi
popularobiT sargeblobs organizaciebSi. rodesac liderebi uflebamosilebas aZleven
xelqveiTebs, isini Tavis mxriv iReben garkveul pasuxismgeblobas da uflebas, rac
adre menejerTan unda SeTanxmebuliyo, magaliTad: standartis Seusabamo produqciis
xarisxis dawuneba, vinmes Semowmeba an samuSao saqmianobebis ganrigis Sedgena. mokled,
TanamSromlebs aqvT garkveuli uflebebi, rac adre lideris an zedamxedvelis
erTpirovnuli ufleba iyo.
erTi SexedviT, uflebamosilebis gadacema SeiZleba efeqturi marTvis
sapirispirod mogveCvenos, radgan menejerebi xelqveiTebs ufro aqtiuri rolis TamaSis
uflebas aZleven. Tumca, realurad uflebamosilebis gadacemas SeuZlia mniSvnelovani
wvlilis Setana efeqtur marTvaSi ramdenime mizezis gamo:

258
Tavi meaTe. lideroba da marTva

• uflebamosilebis gadacema zrdis menejeris mier saqmis warmarTvis


SesaZleblobas, radgan mas aqvs daxmareba xelqveiTebisgan, romlebic savaraudod
floben Sesasrulebeli samuSaos specialur codnas.
• uflebamosilebis gadacema xSirad zrdis muSis CarTulobas, motivacias da
ganwyobas, rac, Tavis mxriv, gvexmareba imaSi, rom isini muSaoben organizaciis
miznis misaRwevad.
• uflebamosilebis gadacema met dros aZlevs menejers, koncentrireba moaxdinos
mniSvnelovan sakiTxebze, radgan acilebulia yoveldRiur zedamxedvelobas.

efeqturi menejerebi xvdebian uflebamosilebis upiratesobas. im menejerebis


liderobis pirovnuli stili, vinc uflebamosilebas aZlevs xelqveiTebs, xSirad
moicavs maTi SesaZleblobis gazrdas kargi gadawyvetilebebis misaRebad, iseve rogorc
imas, rom menejerebi arian xelqveiTTa gamZRolebi, mwvrTnelebi da stimulirebis
wyaro. uflebamosilebis gadacema popularuli mimarTulebaa SeerTebul StatebSi, iseT
kompaniebSi, rogorebicaa: United Parcel Service-i (tvirTebis gadamzidi kompania) da Coram
Healthcare Corporation-i (samedicino aRWurvilobisa da momsaxurebis mimwodebeli).
uflebamosilebis gadacema msoflioSic vrceldeba. magaliTad, kompaniebi samxreT
koreaSic ki (rogorebicaa: Samsung-i, Hyundai da Daewoo), romlebSic gadawyvetilebebis
miReba iyo centralizebuli damfuZnebeli ojaxebis mier, mimarTaven uflebamosilebis
gadacemas menejerebisaTvis dabal doneze.

maxasiaTeblisa da qcevis modelebi gaZRolaSi

gaZRola Zalze mniSvnelovani procesia yvela organizaciaSi –arasamTavrobo


iqneba, saxelmwifo struqtura Tu skola; aseve mogebaze orientirebul korporaciebSi
da am procesis kvleva aTwleulobis manZilze mimdinareobs. liderobis adreul
modelebi, romlebsac uwodebdnen maxasiaTeblis models da qcevis models, cdilobdnen
ganesazRvraT, rogorebi arian efeqturi liderebi da ra saxis qmedeba xdiT maT
efeqturs.

maxasiaTeblis modeli

gaZRolis maxasiaTeblis modeli cdilobs daadginos is pirovnuli


maxasiaTeblebi, rac iwvevs efeqtur liderobas. mkvlevarebi miiCneven, rom efeqtur
liderebs unda hqondeT garkveuli pirovnuli Tvisebebi, romlebic maT gamoarCevs
araefeqturi liderebisgan da im adamianebisgan, romlebic verasodes ver gaxdebian
liderebi. aTwleulebis ganmavlobaSi (dawyebuli 1930-dan) mimdinare kvlevebi da
asobiT naSromi gviCvenebs, rom garkveuli pirovnuli maxasiaTeblebi pirdapir kavSirSia
efeqtur liderobasTan (ix. cxrili 10.1). gaiTvaliswineT, rom miuxedavad imisa, rom
es modeli `maxasiaTeblis~ modelad iwodeba, zogierTi pirovnuli Tviseba, romelsac
is asaxavs, araa mxolod pirovnuli, aramed ufro ukavSirdeba lideris unarebs,
codnas, SesaZleblobas da gamocdilebas. liderebi, romlebic ar floben am
maxasiaTeblebs SesaZloa iyvnen araefeqturni.

259
Tavi meaTe. lideroba da marTva

cxrili 10.1
maxasiaTeblebi da pirovnuli
pirovnuli Tvisebebi, romlebic kavSirSia efeqtur liderobasTan

maxasiaTebeli aRwera
inteleqti exmareba menejerebs rTuli sakiTxebis gagebaSi da maT
gadaWraSi.
codna da gamocdileba exmareba menejerebs, miiRon kargi gadawyvetilebebi da
ipovon gzebi, raTa gazardon produqtiuloba da
efeqturoba.
avtoriteti exmareba menejerebs, zegavlena moaxdinon Tavis xelqveiTebze
organizaciis miznis misaRwevad.
gavlena exmareba menejerebs efeqturi zegavlenis moxdenaSi
xelqveiTebze da uadvilebs dabrkolebis da problemis
daZlevas.
didi energia exmareba menejerebs, Tavi gaarTvan uamrav moTxovnas,
romelsac awydebian.
stresis amtanoba exmareba menejerebs, daZlion gaurkvevloba da miiRon
rTuli gadawyvetilebebi.
pirdapiroba da patiosneba xels uwyobs menejerebs eTikur qcevasa da xelqveiTebis
ndobisa da rwmenis mopovebaSi.
mowifuloba exmareba menejerebs, Tavi aaridon egoistur qcevas,
akontrolon grZnobebi da aRiaron daSvebuli Secdomebi

mxolod maxasiaTeblebi ar iZlevian lideris efeqturobis axsnas. yvelafris


miuxedavad, zogierTi efeqturi lideri ar flobs yvela am maxasiaTebels, xolo is
lideri, vinc flobs ar aris efeqturi sakuTari rolis Sesrulebisas. lideris
maxasiaTeblebsa da efeqturobas Soris damajerebeli damokidebulebis simwirem
mkvlevarebs yuradReba gadaatanina maxasiaTeblebisgan da daawyebina Zebna, rom epovaT
efeqturi liderobis axali axsna. imaze fokusirebis nacvlad, rogori arian liderebi
(maxasiaTeblebi, rasac floben), mkvlevarebma yuradReba gaamaxviles, ras akeTeben
faqtobrivad efeqturi liderebi. – sxva sityvebiT rom vTqvaT, im qcevebze, rac
saSualebas aZlevs maT aiZulon xelqveiTebi, miaRwion jgufur Tu organizaciis mizans.

biheivioristuli modeli
1940-50-ian wlebSi, ohaios Statis universitetis mkvlevarebma vrceli
kvlevebis Semdeg, daadgines lideruli qcevis ori ZiriTadi saxeoba, romelsac bevri
lideri iyenebs StatebSi, germaniaSi da sxva qveynebSi, raTa zegavlena moaxdinon
xelqveiTebze. es aris: dafaseba da mastruqturirebeli qceva.

dafaseba
liderebi iyeneben dafasebas, rodesac isini aCveneben xelqveiTebs, rom endobian,
afaseben da zrunaven maTze. rodesac menejerebi WeSmaritad zrunaven Tavis
xelqveiTebis keTildReobaze da akeTeben yvelafers, raTa agrZnobinon Tavi kargad da
isini kmayofilni iyvnen muSaobis procesiT – esaa dafasebis qceva.

mastruqturirebeli qceva
liderebi CarTulni arian mastruqturirebel qcevaSi, rodesac isini dgamen
nabijebs, raTa darwmundnen, rom saqme kargad midis. xelqveiTebi asruleben maTze
dakisrebul movaleobas da organizacia funqcionirebs yairaTianad da efeqturad.

260
Tavi meaTe. lideroba da marTva

individebisa da samuSao jgufebisaTvis amocanis dasaxva, xelqveiTebisTvis imis


miTiTeba, ra evalebaT maT, imis dadgena, rogor unda Sesruldes samuSao, ganrigis
daweseba, wesebisa da dadgenilebebis mkacrad dacvis xelSewyoba, aseve muSebis mier
maTze dakisrebuli movaleobebis kargad Sesrulebis motivaciis Seqmna _ aris
mastruqturirebeli qcevis magaliTebi. maikl tekeli, menejeri maRalSemosavliani
maRaziisa, romelic Sua dasavleT qalaqSi mdebareobs da yidis importuli warmoebis
mamakacis da qalis fexsacmelebs, iyenebs mastruqturirebel qcevas, rodesac acxadebs
kviris samuSaos, lanCs da Sesvenebis ganrigs, raTa darwmundes, rom maRazias hyavs
sakmarisi raodenobis gamyidveli TiToeul sarTulze. tekeli agreTve iyenebs
mastruqturirebel qcevas, roca is ixilavs fexsacmlis uaxles modelebs mis
xelqveiTebTan, raTa isini kargad gaTvicnobierebulni gamoCdenen klientTan
urTierTobisas. aseve is mkacrad miuTiTebs xelqveiTebs, daicvan Tanxis dabrunebisa da
produqtis gacvlis wesebi, uzrunvelyon maRali donis momsaxureba da ar `SeaCeCon~
saqoneli myidvelebs.
mastruqturirebeli da dafasebis qcevebi aris damoukidebeli qcevebi. liderebi
SeiZleba iyvnen oriveSi maRal doneze an oriveSi dabal doneze; an erTSi maRal da
meoreSi dabal doneebze. rogorc rubrikaSi `eTika qmedebaSi~ aris miTiTebuli, Home
Depot-is aRmasrulebeli direqtori bob nardeli iyenebs orive saxis qcevas.

eTika qmedebaSi

dafasebis modeli da iniciativis struqtura HOME DEPOT-Si


berni markusma da artur blankma, Home Depot-is damfuZneblebma da
TanaTavmjdomareebma, daiqiraves bob nardeli mTavari aRmasrulebeli direqtoris
Tanamdebobaze (romelic adre blanks ekava), radgan maT CaTvales, rom Home Depot-s
esaWiroeboda mastruqturirebeli qceva. atlantaSi mdebare erTi maRaziidan, Home
Depot-i swrafad gadaiqca maRaziaTa qselad, romelsac 1150-ze meti maRazia aqvs
samxreT da CrdiloeT amerikaSi 50 miliardi dolaris wliuri SemosavliT.
faqtobrivad markusisa da blankis aqcentma gafarToebaze da Tanmxvedrma ekonomikurma
vardnam ubiZga maT axali lideris daqiravebisken, romelic gamoiyenebda
mastruqturirebel qcevas, iniciativis struqturas da SeunarCunebda Home Depot-s
aRebul gezs.
nardelim, General Electrc-is yofilma maRali rgolis menejerma, samsaxuris
dawyebis pirvelive kvirebSi aqcenti mastruqturirebel qcevaze gaakeTa. Seamcira
menejeruli doneebi, gadaiyvana wamyvani muSakebi ukeTes Tanamdebobebze maTi
gamocdilebis mixedviT, Secvala Home Depot-is orientacia da aqcenti gaakeTa ara
uwindeburad zrdaze, aramed mogebaze. is agreTve aqcents akeTebda xarisxze da ukan ar
ixevda, roca aucilebeli cvlilebebi iyo saWiro, romlebic gacilebiT advili
SesamCnevi iyo axali misulisTvis, vidre blankisa da markusisaTvis, romlebic Home
Depot-Si Tavidanve iyvnen.
nardeli aseve mixvda dafasebis qcevis saWiroebas. motivaciis da samsaxuriT
kmayofilebis maRali donis miRweva Home Depot-is TanamSromlebs Soris misTvis
ZiriTadi prioriteti iyo, iseve rogorc maT keTildReobaze zrunva da gageba, ra
sWirdebaT maT. metic, nardeli aviTarebda garemosa da socialuri pasuxismgeblobis
iniciativebs Home Depot-Si, rogoric aris Rain Forest Action Network-is mxardaWeriT
ekologiurad sufTa xe-tyis masalebis miwodebis programa.
iseT did da rTul organizaciebs, rogoricaa Home Depot-i, esaWiroebaT
liderebi, romlebsac SeuZliaT orive _ mastruqturirebeli da dafasebis qceva

261
Tavi meaTe. lideroba da marTva

(rogorc markusi da blanki mixvdnen, rom nardeli daeqiraveinaT). Tqven SeiZleba


ivaraudoT, rom efeqturi liderebi da menejerebi warmoadgenen orive saxis qcevas,
magram kvlevam cxadyo, rom es ar warmoadgenda aucilebel winapirobas. damokidebuleba
lideris efeqturobis, dafasebis da mastruqturirebel qcevas Soris araa mkafio.
zogierTi lideri aris efeqturi maSinac ki, roca ar avlens dafasebis an
mastruqturirebel qcevas, xolo zogierTi lideri avlens orives da araefeqturia.
msgavsad liderobis maxasiaTeblis modelisa, biheivioristul models ar SeuZlia
calke axsnas lideris efeqturoba. amis gaTvaliswinebiT, mkvlevarebma daiwyes
liderobis ufro daxvewili modelis Seqmna, modelis, romelic fokusirebuli
iqneboda ara mxolod liderze da mis qmedebaze, aramed situaciasa da konteqstze,
sadac vlindeba lideroba.

gaZRolis situaciuri modelebi


garkveuli Tvisebebis ubralod floba an gamovlena garkveuli qcevisa _ araa
sakmarisi imaSi dasarwmuneblad, rom menejeri iqneba efeqturi lideri yvela
situaciaSi, sadac liderobaa saWiro. menejeri, romlsac etyoba, rom flobs `swor~
Tvisebas da `sworad~ iqceva, SesaZloa araefeqturi aRmoCndes. menejerebi moqmedeben
sxvadasxva saxis situaciebSi, organizaciebSi hyavT sxvadasxva saxis xelqveiTebi,
romlebic, Tavis mxriv, saxvadasxva samuSaos asruleben miuxedavad mravalferovani
garemoebebis konteqstSi mocemuli mravalgvarovani situaciisa, sadac lideroba
vlindeba. rac xdis menejers efeqtur liderad, erT SemTxvevaSi (rogoricaa garkveuli
Tviseba an qceva) ar aris garanti imisa, rac mas Tanabrad efeqturs gaxdis
gansxvavebul SemTxvevaSi. efeqturi armiis generali SesaZloa ver iyos aseve
universitetis efeqturi reqtori, restornis efeqturi menejeri SesaZloa ver iyos
iseTive kompetenturi tansacmlis maRaziis menejeri, fexburTis gundis efeqturi
mwvrTneli ver iyos fitnes klubis efeqturi menejeri da pirveli xazis menejeri ver
iyos Sua donis efeqturi menejeri. Tvisebebi an qcevebi, romlebmac SeiZleba xeli
Seuwyos menejeris efeqturobas erT SemTxvevaSi, SesaZloa gaxdes mizezi misi
araefeqturobisa sxva situaciaSi.
marTvis situaciuri modelebi uSvebs, rom lideris efeqturoba damokidebulia
(ganpirobebulia) im situaciis konteqstze, romelSic vlindeba lideroba. situaciuri
modelis Tanaxmad, aris Tu ara menejeri efeqturi lideri, aris Sedegi
urTierTqmedebisa, Tu rogoria menejeri da ras akeTebs situaciaSi, sadac gaZRolas
aqvs adgili. situaciuri modelebis mixedviT, Tu lideri flobs garkveul Tvisebas an
qmedebas, misi efeqturoba damokidebulia situaciasa da konteqstze. am nawilSi Cven
ganvixilavT sam cnobil situaciur models: fred fidleris situaciuri modeli,
robert hauzis miznebisa da saSualebeis Sesabamisobis Teoria da lideris Canacvlebis
modeli. rogorc dainaxavT, liderobis es modelebi, romlebic urTierTSemavseblebi
arian, TiToeul organizaciaSi efeqturi liderobis gansxvavebul aspeqtze
fokusirdeba.

fidleris situaciuri modeli


fred i. fidleri iyo erT-erTi pirveli liderobis im mkvlevarTagan, vinc
aRiara, rom efeqturi lideroba damyarebulia an damokidebulia liderobisa da
situaciis Taviseburebaze. fidleris situaciuri modeli aadvilebs axsnas, ratom
SeiZleba menejeri iyos efeqturi lideri erT SemTxvevaSi an piriqiT _ meoreSi; is

262
Tavi meaTe. lideroba da marTva

agreTve migviTiTebs, romeli tipis menejerebi SeiZleba iyvnen saukeTesoni mocemul


situaciaSi.
lideris stili: maxasiaTeblebis midgomis msgavsad, fidlerma wamoayena
hipoTeza, rom pirovnuli Tvisebebi SeiZleba iyos lideris efeqturobis sawindari. man
gamoiyena termini lideris stili, raTa miekuTvnebina menejeris maxasiaTeblis midgoma
liderobisaTvis da Camoayaliba lideris ori ZiriTadi stili: urTierTobaze
orientirebuli da samuSaoze orientirebuli. yvela menejeri SeiZleba daxasiaTdes an
erTis an meoris qoniT.
urTierTobaze orientirebuli liderebi umTavresad mizanmimarTulni arian
xelqveiTebTan kargi urTierTobebis CamoyalibebiT da cdiloben mowonebulni iyvnen maT
mier. urTierTobaze orientirebuli menejerebi akeTeben aqcents imaze, rom iqonion
maRali donis interpersonaluri urTierToba xelqveiTebTan. Tumca es ar niSnavs, rom
saqme ar keTdeba, roca urTierTobaze orientirebuli liderebi arian mmarTvelebi,
magram niSnavs imas, rom xelqveiTebTan interpersonaluri urTierTobis xarisxi aris
mTavari dasayrdeni am saxis liderebisaTvis. lorens fiSi aris providensSi (rod
ailendi) ganlagebuli Citizens Fianacial Group Inc.-is Tavmjdomare. am kompaniam gaasammaga
Tavisi aqtivebi ukanaskneli sami wlis manZilze. rogorc maRali rgolis menejeri,
romelmac mTavari roli iTamaSa am swraf zrdaSi, fiSi arasodes iviwyebs kargi
urTierTobis mniSvnelobas da piradad wers madlobis werilebs, rogorc minimum,
yoveldRe erT xelqveiTs mainc.
davalebaze orientirebuli liderebi arian umTavresad mizanmimarTulni,
raTa uzrunvelyon xelqveiTebis muSaobis maRali done. davalebaze orientirebuli
menejerebi aqcents akeTeben davalebis Sesrulebasa da imaSi darwmunebaze, rom saqme
kargad keTdeba. davalebaze orientirebuli liderebi, rogorebic solt leik sitiSi
(iuta) daarsebuli saojaxo kompania C.R. England Refrigerator Trucking Company–is
topmenejerebi arian, imdenad Sors midian, rom axlodan zomaven da afaseben
xelqveiTebis yovlkvireul naSroms, raTa darwmundnen maT keTilsindisier SromaSi.
situaciuri maxasiaTeblebi: fidleris mixedviT, lideruli stili mudmivi
maxasiaTebelia; menejerebs ar ZaluZT Tavisi stilis Secvla, arc sxva stilis miReba
sxva situaciaSi. am azriT fidlerma gamoarCia sami situaciuri maxasiaTebeli,
romelic mniSvnelovani ganmsazRvrelia imisa, ramdenad xelsayrelia mocemuli
situacia gaZRolisaTvis: lideri-wevris urTierToba, amocanis struqtura da
Tanamdebobis Zalaufleba. roca situacia xelsayrelia samarTavad, menejerisTvis
gansakuTrebulad advilia zegavlena moaxdinos xelqveiTebze ise, rom maT Seasrulon
samuSao maRal doneze da wvlili Seitanon organizaciis efeqturobasa da warmatebaSi.
araxelsayrel situaciaSi marTvisas menejerisTvis zegavlenis moxdena gacilebiT
rTulia.
lideri-wevris urTierToba _ pirveli situaciuri maxasiaTebeli, romelic
lideri-
fidlerma aRwera, aris is xarisxi, romliTac mimdevrebs moswonT, endobian da arian
loialurni TavianTi liderebis mimarT. situaciebi metad xelsayrelia samarTavad,
rodesac lideri-wevris urTierToba aris kargi.
amocanis struqtura _ meore situaciuri maxasiaTebeli, romelic fidlerma
aRwera. amocanis struqtura aris xarisxi, riTac Sesasrulebeli samuSao aris mkafiod
gansazRvruli ise, rom lideris qveSevrdomebma ician, ra aris saWiro saqmis bolomde
misayvanad. roca amocanis struqtura maRalia, situacia xelsayrelia samarTavad. roca
amocanis struqtura dabalia, mizani bundovani da xelqveiTebi SesaZloa iyven
gaurkvevlobaSi, ras an rogor unda akeTebdnen _ am SemTxvevaSi situacia
araxelsayreli samarTavia.

263
Tavi meaTe. lideroba da marTva

amocanis struqtura dabali iyo jeraldin leibornisTvis, rodesac is


Nickelodeon-is sabavSvo satelevizio qselis maRali rgolis menejeri iyo. televiziaSi
arasodes ar yofila mkafiod Camoyalibebuli, ra miizidavda mis axalgazrda
mayurebels, visi gemovnebac SesaZloa dramatulad Seicvalos an rogor gaezarda
motivacia Tavis qveSevrdomebSi, rom meti SemoqmedebiTobiT waremarTaT saqme. misgan
gansxvavebiT, herman masabas, Tmis mosavleli produqtebis samxreTafrikuli kompania
Black Like Me-s damaarsebels da mflobels, hqonda niSandoblivad maRali amocanis
struqtura Tavisi liderobis situaciaSi. kompaniis mizani iyo ewarmoebina Tmis
movlis xelmisawvdomi saSualebebi adgilobrivi afrikelebisTvis. menejerebma advilad
miaRwies am mizans mimzidveli SefuTvisa da silamazis salonebSi maTi darigebis gziT.
Tanamdebobrivi Zalaufleba _ mesame situaciuri maxasiaTebeli, romelic
fidlerma aRwera aris erToblioba legitimaciis, waxalisebis da iZulebiTi
Zalauflebisa, romelic liders aqvs Tavisi Tanamdebobis wyalobiT. lideruli
situaciebi gacilebiT advili samarTavia, rodesac Tanamdebobrivi Zalaufleba Zlieria.
situaciisa da lideruli stilis SerwymiT _ yvela SesaZlo kombinaciis erTad
aRebiT, rogorebicaa Zlieri da susti Tanamdebobrivi Zalaufleba, fidleri ayalibebs
rva liderul situacias, romlebic gansxvavdebian maTi xelsayrelobis da
sasurvelobiT (ix. naxazi 10.2). vrceli kvlevebis Sedegad man gansazRvra, rom
urTierTobaze orientirebuli liderebi arian yvelaze efeqturni saSualod xelsayrel
situaciebSi (situaciebi: IV, V, VI da VII _ naxazze 10.2), xolo davalebaze
orientirebuli liderebi _ Zalze xelsayrel (I, II, III) an Zalze araxelsayrel
situaciebSi (VIII)

naxazi 10.2

urTierTobaze orientirebuli liderebi yvelaze efeqturni saSualod xelsayrel situaciebSi


situaciebSi arian
(IV, V, VI, VII).
VII).
davalebaze orientirebuli liderebi yvelaze efeqturni Zalze xelsayrel (I, II, III) an Zalzed
araxelsayrel situaciebSi arian (VIII).
(VIII).

fidleris situaciuri modeli praqtikaSi


gavixsenoT, rom fidleris mixedviT, lideris stili aris mudmivi maxasiaTebeli,
romlis Secvlac menejerebs ar SeuZliaT. es mowmobs, rom efeqturobisTvis menejerebi
an saWiroeben morgebas iseT situaciaze, romelic maT stils Seesabameba an situaciebi
saWiroeben Secvlas, rom menejers moergon. situaciebis Secvla SesaZlebelia,
magaliTad, Tu menejers mivcemT met Tanamdebobriv Zalauflebas amocanis struqturis
gazrdis gziTY da miznis naTlad CamoyalibebiT. aviRoT mark kompeinis keisi,
urTierTobaze orientirebuli lideri, romelic daiqirava patara samSeneblo kompaniam.
is Zalze araxelsayrel situaciaSi Cavarda, Seeqmna ra problemebi muSaTa
brigadisMmarTvisas. kvlevebi eTanxmebian fidleris modelis zogierT aspeqts, magram

264
Tavi meaTe. lideroba da marTva

aseve gviCveneben, rom zogi Teoriis msgavsad masac esaWiroeba modifikacia. zogierTma
mkvlevarma ipova defeqti modelis Sesaval nawilSi, sadac naTqvamia, rom liderebs ar
ZaluZT Secvalon TavianTi marTvis stili. ufro savaraudoa, rom rogorc minimum,
zogierT liders SeuZlia gaaanalizos situacia, romelSic imyofeba da Tu maTi
marTvis stili Seuferebelia arsebul situaciasTan, Secvalon is da SesabamisobaSi
moiyvanon mocemul liderul situaciasTan.

hauzis miznis da saSualebebis Sesabamisobis Teoria


TeoriaSi, rasac miznis da saSualebebis Sesabamisobis Teoria uwoda liderobis
mkvlevarma robert hauzma, fokusireba gaakeTa imaze, ras akeTebs lideri xelqveiTebis
motivaciisaTvis, raTa miaRwios jgufisa da organizaciis mizans. miznis da
saSualebebis Sesabamisobis Teoriis arsi imaSi mdgomareobs, rom efeqturi liderebi
motivirebuls xdian TavianT xelqveiTebs imiT, rom: 1) naTlad gansazRvraven miznebs,
romlebsac xelqveiTebi cdiloben miaRwion muSaobiT; 2) ajildoeben xelqveiTebs
Sesrulebuli samuSaosa da miRweuli miznis mixedviT da 3) naTels xdian gzas,
romelic samuSao miznisken miemarTeba. miznis da saSualebebis Sesabamisobis Teoria
aris SemTxveviTobis modeli, radgan is gvTavazobs, rom nabijebi, romelsac menejeri
unda dgamdes xelqveiTebis motivirebisaTvis, damokidebulia oriveze: xelqveiTebis
xasiaTsa da samuSaos tipze, romelsac isini asruleben. miznis da saSualebebis
Sesabamisobis Teoria adgens 4 saxis qcevas, rac motivacias aZlevs xelqveiTebs
• direqtiuli qcevebi igivea, rac mastruqturirebeli qceva plus _ miznis
dasaxva, davalebis dadgena, arCevanis Tavisufleba davalebis Sesrulebisas da
konkretuli nabijebis gadadgma Sesasrulebeli davalebis gaumjobesebisaken.
• mxardamWeri qcevebi aris dafasebis modeli plus _ mzrunvelobis gamoxatva
xelqveiTebis mimarT da yuradRebis gamoCena maTi interesebis mimarT.
• Tanamonawiloebis qcevisas xelqveiTebs aZleven rCevas im SemTxvevebis
gadawyvetisaTvis, rac maT aRelvebT.
• miRwevaze orientirebuli qcevebi motivirebuls xdian xelqveiTebs, rom maT
davaleba rac SeiZleba maRal doneze Seasrulon, magaliTad, usaxaven maT Zalze
gamomwvev miznebs, elian rom maTi daZleva SesaZloa da jeraT xelqveiTTa
SesaZleblobebis.
am qcevebidan romeli unda gamoiyenos menejerma efeqturad samarTavad? pasuxi am
SekiTxvaze damokidebulia xelqveiTebis xasiaTsa da Sesasrulebeli samuSaos
nairsaxeobaze: direqtiuli qceva SesaZloa gamosadegi iyos, roca xelqveiTebs
sirTuleebi eqmnebaT dasaxuli davalebis dasrulebaSi, magram is SesaZloa saziano
iyos, rodesac xelqveiTebi damoukideblad moazrovneni arian da brwyinvaled muSaoben,
Tu marto datoveb. Tanamonawileobrivi qceva aris Zalze mizanSewonili, rodesac
xelqveiTebi ganicdian stress. Tanamonawileobrivi qceva SesaZlebelia iyos nawilobriv
efeqturi, rodesac saWiroa xelqveiTebis mxardaWera gadawyvetilebis miRebisas.
mizanze orientirebulma qcevam SesaZloa gazardos motivaciis done maRali unarebis
mqone xelqveiTebs Soris, romlebsac moswyindaT erTferovani, rutinuli samuSao,
magram isini SesaZloa winaaRmdegobas waawydnen im TanamSromlebis mxridan, romlebic
moqceulni arian garkveul CarCoebSi Tavisi SesaZleblobebidan gamomdinare.
efeqtur menejerebs, rogorc Cans, unda hqondeT moxerxebuloba, raTa
gansazRvron, ra tipis lideruli qcevebi miesadageba samuSaos mocemul situaciaSi da
gamoiwvios efeqturobis gazrda, rogorc es naCvenebia rubrikaSi `menejmentis alRo~.

265
Tavi meaTe. lideroba da marTva

menejmentis alRo

SemoqmedebiTobis mxardaWera
ra saerTo aqvs orkestrSi dakvrasa da maRali donis avtomobilis dizainis
Seqmnas? orive qmedebas esaWiroeba xelovani individis SemoqmedebiTi midgoma.
efeqturad marTo xelqveiTebi, romlebic SemoqmedebiT saqmianobaSi arian CarTulni,
SesaZloa saintereso gamowvevad miviCnioT. magaliTad, zedmetad mastruqturirebelma
qcevam SesaZloa daabrkolos SemoqmedebiToba. rojer nirenbergi, diriJori stanfordis
(koneqtikuti) simfoniuri orkestrisa, didi xania, rac amas mixvda da nacvlad
musikosebis gadaWarbebuli kontrolisa, is aqcents mxardamWer qcevebze akeTebs.
nirenbergi iyenebs dadebiT ukukavSirs, raTa mxari dauWiros musikosebs, arasodes
adanaSaulebs maT, rodesac saqme cudad midis da cdilobs viTarebis gamosworebas
gamamxnevebeli maneriT.
nirenbergis pozitiuri, marTvisa da diriJorobis gamamxnevebeli stili agreTve
SesaZloa gamoyenebul iqnes ufro tradiciul samuSao garemoSi. magaliTad, is Tavis
liderobis gakveTilebSi menejerTaTvis iseT wamyvan korporaciebSi, rogorebicaa Lucent
Technologies da Georgia Pacific, aswavlis menejerebs, rogor airCion qmedebis kursi da
marTon maTi xelqveiTebi mxardamWeri da ukritiko maneriT.
SemoqmedebiTi TanamSromlebis marTvis es midgoma gamoiyeneba sxva qveynebSic.
magaliTad, kris bengli, vinc saTaveSi udgas BMW-s globaluri dizainis Zalisxmevas
miunxenSi, yvelafers akeTebs, raTa BMW-s SemoqmedebiTi dizainerebi, romlebic
interiersa da eqsterierze muSaoben, moaridos kritikasa da negatiur ukukavSirs
(bazris analitikosebisgan da inJinrebisgan). dizainerebs liderebis mxridan
esaWiroebaT meti daxmareba da Tavisufleba da ara kritika, raTa eZion gansxvavebuli
dizaini, romelic Seesabameba drois moTxovnebs. bengli Tvlis, rom am tipis
gamamxnevebel da mxardamWer gaZRolas, rogorc manqanebis dizainSi BMW-s
konkurentuli upiratesobis umniSvnelovanes komponents, didi wvlili miuZRvis iseTi
manqanebis SeqmnaSi, romlebic warmoadgenen `xelovnebis moZrav nimuSebs, romlebic
gamoxataven mZRolis siyvaruls xarisxisadmi~.

lideris Canacvlebis modeli


lideris Canacvlebis modelis mixedviT, lideroba xandaxan ar aris saWiro,
radgan arsebobs misi Semcvleli. liderobis Semcvleli aris raRac, rac moqmedebs
lideris zegavlenis nacvlad da xdis mis arsebobas usargeblos. es modeli gveubneba,
rom zogierT SemTxvevaSi menejerebs ar uwevT Tavisi funqciis Sesruleba – anu
organizaciis TanamSromlebi asruleben maTze dakisrebul movaleobebs maRal donis
menejeris Carevis gareSe. Canacvlebis modeli situaciuri modelia, radgan am modeliT
zogierT SemTxvevaSi lideroba ar aris saWiro.
aviRoT devid kotsonasis magaliTi. is inglisurs aswavlis ucxo enebis
skolaSi, kviprosze. kotsonasi brwyinvaled flobs berZnul, inglisur da frangul
enebs. aris brwyinvale maswavlebeli da amavdroulad uaRresad motivirebuli. misi
studentebis umetesoba biznesmenebi arian, romlebsac inglisuris Zalze mwiri codna
gaaCniaT da survili aqvT gaiRrmavon is, raTa SeZlon maTi biznesis inglisur enaze
warmarTva. is siamovnebas Rebulobs ara marto swavlebis procesisgan, aramed
studentebTan urTierTobisganac. mas xSiri urTierToba aqvs Tavis studentebTan da ar
wyvets kavSirs swavlis dasrulebis Semdegac. kotsonasi direqtors weliwadSi orjer
xvdeba semestris ganrigisa da axlad miRebuli studentebis sakiTxebis gansaxilvelad.

266
Tavi meaTe. lideroba da marTva

kotsonasi, romelsac liderisgan praqtikulad aranairi zegavlena ara aqvs,


uaRresad motivirebuli da umaRlesi donis Semsrulebelia skolaSi. mis situaciaSi
lideroba araa saWiro, radgan misi Semcvleli saxezea. kotsonasis saswavlo
gamocdileba, motivacia da muSaobiT gataceba warmoadgenen am SemTxvevaSi skolis
direqtoris liderobis Camnacvleblebs. Tu ki skolis direqtori ecdeboda gavlenis
moxdenas kotsonasis muSaobaze, kotsonass albaT gaaRizianebda misi avtonomiis
xelyofa da naklebad savaraudoa misi muSaobis done gaumjobesebuliyo, radgan is ukve
erT-erTi saukeTeso TanamSromelia. rogorc kotsonasis magaliTidan Cans, xelqveiTTa
maxasiaTeblebi, rogorebicaa: maTi unari, SesaZleblobebi, gamocdileba, codna da
motivacia, SesaZloa gaxdnen liderobis Camnacvleblebi. roca samuSao sainteroso da
saxalisoa – rogorc kotsonasis SemTxevevaSi _ TanamSromlebs ar sWirdebaT xvewna,
raTa maT Seasrulon maTze dakisrebuli movaleobebi, radgan es yvelaferi Tavadaa
jildo. rodesac menejerebi aniWeben uflebamosilebas maT qveSevrdomebs an
TviTmarTvad samuSao jgufbs (detaluri aRwera me-9 TavSi), saWiroeba lideruli
zegavlenisa menejerisgan Semcirebulia, radgan gundis wevrebi marTaven sakuTar Tavs
TviTon.
liderobis Canacvlebisas SesaZlebelia gaizardos organizaciuli yairaTianoba da
efeqturoba, radgan es uTavisuflebs menejerebs Zvirfas dros da saSualebas aZlevs
Tavisi Zalis fokusireba moaxdinon organizaciuli efeqturobis gaumjobesebis axal
gzebze. magaliTad, ucxo enis skolis direqtors saSualeba mieca, gamoenaxa dro axali
skolis gaxsnisTvis rodosSi (kunZuli egeosis zRvaSi) liderobis Canacvlebis
arsebobis gamo ara marto kotsonasis, aramed am skolis maswavleblebis umravlesobis
mxridan.

yvelaferi erTad
efeqturi marTva organizaciaSi Tavs iCens, rodesac menejerebi dgamen nabijebs im
marTvis mimarTulebiT, romelic Seesabameba situacias an konteqsts, romelSic
lideroba vlindeba da maTi xelqveiTebis marTvisas. es sami situaciuri modeli
marTvisa, romelic zemoT iqna ganxiluli, exmareba menejerebs aarCion efeqturi
marTvis saWiro ingridientebi. isini urTierTSemavsebelni arian da TiToeuli maTgani
marTvis sakiTxs sxvadasxva kuTxidan uyurebs. fidleris situaciuri modeli ikvlevs,
rogor saWiroebs menejeris marTvis stili SeTavsebas mis liderul situaciasTan
maqsimaluri efeqtis misaRwevad. hauzis miznis da saSualebebis Sesabamisobis Teoria
fokisirebas axdens, rogor unda moaxerxon menejerebma xelqveiTebis motivireba da
aRwers specifikuri saxis qcevebs, romelic menejerebma SeiZleba gamoiyenon
maRalmotivirebuli samuSao Zalis yolisaTvis. marTvis Canacvlebis modeli axsenebs
menejerebs, rom xandaxan maT ar esaWiroebaT Zalisxmeva xelqveiTebze zegavlenis
mosaxdenad da amitomac SeuZliaT gamoiTavisuflon dro sxva mniSvnelovani
saqmianobisaTvis. cxrili 10.2 am sami situaciuri modelis Sejamebas axdens.

transformaciuli
transformaciuli lideroba
kvlav da kvlav, mTeli biznesis istoriis manZilze garkveuli liderebi
safuZvlianad cvlidnen Tavis organizaciebs, acocxlebdenen da aaxlebdnen saqmianobas.
magaliTad, 1990 wels germanuli eleqtruli kompaniis Siemens-is aRmasrulebelma
direqtorma hainrix fon pirerma Zirfesviani transformacia Cautara am kompanias. 1992
wels, rodesac kompanias pireri Caudga saTaveSi, Siemens-Si mkacrad iyo daculi
ierarqia, kompania zaraldeboda gazrdili globaluri konkurenciiT, radgan

267
Tavi meaTe. lideroba da marTva

datvirTuli iyo konservatorulobiT, srulyofilebisaken mimarTuli kulturiT, rac


axSobda SemoqmedebiT midgomas, inovacias da anelebda gadawyvetilebebis miRebas.
pireris mier gatarebuli cvlilebebi Siemens-Si iyo revoluciuri, axal Siemens-Si
xelqveiTebi akritikebdnen TavianT menejerebs, romlebmac gaiares treningi, rogor
yofiliyvnen ufro demokratiulni, Tanamonawileobis momxreni da SemoqmedebiTobis
qomagni. TanamSromlebs aRar eSiniaT, gamoTqvan Tavisi azri da moTxovna inovaciaze,
rac gamwevi Zalaa kompaniaSi.
pireri radikalurad cvlis Siemens-s da mis aTasobiT TanamSromels raTa iyvnen
ufro inovaciurni da gadadgan saWiro nabijebi konkurentuli upiratesobis
mosapoveblad. rodesac menejerebs aqvT amgvari gavlena TavianT xelqveiTebsa da
mTlianad organizaciaze. isini CarTulni arian transformaciul liderobaSi.
transformaciuli lideroba Tavs iCens maSin, rodesac menejeri cvlis (an
transformacias ukeTebs) mis xelqveiTebs sami mniSvnelovani gziT.

cxrili 10.2
marTvis situaciuris modeli

modeli fokusi ZiriTadi ganmapirobeblebi


fidleris situaciuri modeli aRwers ori marTvis stils _ aris Tu ara urTierTobaze
urTierTobaze da davalebaze orientirebuli an davalebaze
orientirebuls da situaciaTa orientirebuli lideri efeqtu-
saxesxvaobebs, romlebSic ri, damokidebulia situaciaze.
TiTeuli tipis lideri iqneba
yvelaze efeqturi.

hauzis miznis da saSualebebis aRwers, rogor axerxeben is qcevebi, romelSic unda


Sesabamisobis Teoria efeqturi liderebi maTi CaerTon menejerebi, raTa gaxdnen
xelqveiTebis motivirebas. efeqturi liderebi, damokidebu-
lia xelqveiTebis bunebaze da im
samuSaoze, romelsac asruleben.

liderobis Canacvlebis modeli aRwers im situaciebs, rodesac aris Tu ara gaZRola


ar aris saWiro lideroba. aucilebeli, rom xelqveiTebma
imuSaon maRal doneze, damokide-
bulia xelqveiTebis maxasiaTe-
blebze da situaciaze

1. transformaciuli menejerebi atyobineben xelqveiTebs, raoden mniSvnelovania


maTi samuSao organizaciisTvis da Tavad maTTvis, raTa organizaciam miaRwios
dasaxul mizans. pirerma gagzavna Setyobineba mTel Siemens-Si, rom ara mxolod
inovacia, xarjebis Semcireba da maRali donis servisi iyo yvelas
pasuxismgeblobis sagani, aramed is gaumjobeseba da saWiro cvlilebebi, rac am
sferoSi iyo aucilebeli. magaliTad, rodesac pirerma Seityo, rom menejerebi,
romlebic mikroprocesorebis gayidvebze muSaobdnen, ver acnobierebdnen TavianTi
saqmis mniSvnelobas dakisrebuli movaleobis maRal doneze Sesrulebisa, man
gadawyvita am menejerebs servisis uvargisobis Sesaxeb da aradrouli miwodebis
Taobaze klientebisagan pirdapiri ukukavSiri mieRoT. mikroprocesorebis
menejerebma swrafadve gaacnobieres maTTvis servisis gaumjobesebis mniSvneloba.
2. transformaciuli menejerebi atyobineben xelqveiTebs, rom profesiuli zrda,
ganviTareba da dasruleba ra mniSvnelobis matarebelia maTTvis. pirerma moaxerxa
Siemens-is TanamSromlebis gaTviTcnobiereba maTi piradi saWiroebebis Sesaxeb,
gamarTa seminari da konferenciebi am sakiTxebze, gauzarda uflebamosileba
TanaSromlebs mTel kompaniaSi da gazarda dayrdnoba TviTmarTvad jgufebze.

268
Tavi meaTe. lideroba da marTva

3. transformaciuli menejerebi motivacias uzrdian xelqveiTebs, rom imuSaon


mTlianad
mTlianad organizaciis keTildReobisTvis da ara mxolod piradi gamorCenisaTvis.
pireris gzavnili Siemens-is TanamSromlebis mimarT iyo naTeli: dramatuli
cvlilebebi maT SesrulebaSi iyo sasicocxlod mniSvnelovani maTi kompaniisTvis.
rogorc pireri ambobs: `Cven mudam unda vkiTxoT sakuTar Tavs: varT ki
sakmarisad moqnilebi? SevicvaleT sakmrisad?~ pirerma im JurnalSi, romelic
kompaniaSi rigdeboda, moaTavsa misi misamarTiT gasagzavni safosto baraTebi da
sTxova yvela TanamSromels, piradad misTvis mieweraT TavianTi ideebi
gaumjobesebis Sesaxeb.

rodesac menejerebi cvlian maT xelqveiTebs am sami gziT, isini endobian


menejers, arian maRalmotivirebulni da exmarebian organizacias miznis miRwevaSi.
rogorc Sedegi fon pireris transformaciuli mmarTvelobisa, simensis lurj jinsebSi
gamowyobilma inJinrebis jgufma xelsawyoebis kontrolis sistema adre Seqmnil
analogiur sistemebTan SedarebiT samjer ufro nakleb drosa da samjer ufro nakleb
fasad Seqmna. rogor SeuZliaT menejerebs fon pireris msgavsad moaxdinon
TanamSromlebis transformacia da dramatuli cvlilebebi maT organizaciebSi?
arsebobs minimum sami gza, romlis meSveobiTac menejerebs da sxva transformaciul
liderebs SeuZliaT zegavlenis moxdena maT mimdevrebze _ qarizmatuli liderobiT,
xelqveiTebis inteleqtualuri stimulirebiT da ganviTarebis surviliT (ixile
cxrili 10.3).

qarizmatuli lideri
transformaciuli menejerebi arian qarizmatuli liderebi. maT aqvT xedva,
rogor SeiZleba gakeTdes kargi saqmeebi maT organizaciebSi da es xedva ewinaaRmdegebas
status-kvos. maTi xedva Cveulebriv gansazRvravs jgufisa da organizaciis
mwarmoeblurobis mkveTr gaumjobesebas, rogorc organizaciuli struqturis,
kulturis, strategiisa da gadawyvetilebebis miRebis da sxva kritikuli procesebisa
da faqtorebis cvlilebebis Sedegi. am xedvas mivyavarT konkurentuli upiratesobis
mopovebisaken.

cxrili 10.3
transformaciuli lideroba

transformaciuli menejerebi
• arian qarizmatulni;
• inteleqtualur stimuls aZleven xelqveiTebs;
• CarTulni arian ganviTarebis procesebSi.

transformaciuli menejerebis xelqveiTebi

• acnobiereben maTi samuSaos mniSvnelobas da samuSaos maRal doneze


Sesrulebis aucileblobas;
• acnobiereben maTi moTxovnilebas zrdis, ganviTarebis da miRwevebis
Sesaxeb;
• muSaoben organizaciisTvis da ara marto piradi keTildReobisTvis.

269
Tavi meaTe. lideroba da marTva

qarizmatuli lideris aRtaceba, enTuziazmi da TviTrwmena ganapirobebs


mimdevrebis mxridan im xedvis enTuziazmiT mxardaWeras, romelic liders aqvs. rogorc
mel rensomi, Packard Bell Computers-is marketingis vice-prezidenti acxadebs: `Cven
yvelani ocnebebze viyidebiT, Cven yvelani viyidebiT xedvaze~. xalxi qarizmatul
liderebs aRiqvams, rogorc `cxovrebaze ufro mets~. Tumca, qarizmis arsi aris
xedvis qona da sxvebTan mis Sesaxeb enTuziazmiT saubari, miuxedavad amisa, is
menejerebic, romlebic wynar da seriozuli adamianebis STabeWdilebas toveben,
SeiZleba iyvnen qarizmatulebi.

xelqveiTebis inteleqtualuri stimulireba


transformaciuli menejerebi Riad uziareben xelqveiTebs informacias sxadasxva
problemebis da cvlilebebis saWiroebaze. menejeri avalebs xelqveiTebs, rom ganixilon
problemebi TavianT jgufebSi da mTel organizaciaSi sxvadasxva kuTxiT, amasTanave
menejeris xedvasTan SesabamisobaSi. warsulSi, rodesac xelqveiTebs SeiZleba ar
scodnodaT zogi problemis Sesaxeb, SesaZloa ganexilaT problema maTi kompetenciis
miRma, rogorc `menejmentis sakiTxi~; an SesaZloa daenaxaT problema, rogorc
gadaulaxavi. transformaciuli menejeri inteleqtualuri stimulirebiT ganawyobs
xelqveiTebs, dainaxon da daxvdnen problemebs, rogorc gamowvevas, romelTa
gadalaxvac maT SeuZliaT. menejeri gadascems xelqveiTebs uflebamosilebas, aiRon
piradi pasuxismgebloba problemis gadaWraze.

CarTuloba ganviTarebis survilSi


rodesac menejerebi erTvebian ganviTarebis procesSi, isini ara mxolod
amJRavneben namdvil zrunvas xelqveiTTa keTildReobaze, aramed midian erTi nabijiT
win. menejeri Taviseburad avlens mxardaWeras da amxnevebs xelqveiTebs, aZlevs maT
SesaZleblobas, gaaRrmaon maTi unarebi da SesaZleblobebi, gaizardon da miuZRvnan
Tavi samuSaos. hainrix fon pireri erTveba ganviTarebis procesSi uamravi gziT,
rogoricaa, fsiqiatris konsultacia Siemens-is im menejerTaTvis, romlebsac gauWirdaT
cvlilebebTan Segueba da asponsorebs eqskursiebs TanamSromelTa stimulirebis mizniT,
raTa maT imuSaon da ifiqron sxvagvarad.
yvela organizacias, miuxedavaT zomisa, warmatebisa Tu warumateblobisa, aqvs
SesaZlebloba sargebeli miiRos transformaciuli marTviT menejerebis mxridan. ufro
metic, marTalia, transformaciuli marTvis Sedegi ufro aSkaraa, rodesac organizacia
gasaWirSia (rogorc naCvenebia qvemoT “marTva globalur doneze”), magram
transformaciuli marTva SesaZloa iyos mdgradi midgoma organizaciis grZelvadiani
efeqturobis miRwevis gzaze.

marTva globalur doneze


mudmivi transformaciuli marTva COLGATE-PALMOLIVE-Si
mas Semdeg, rac ruben marki Colgate-Palmolive-is mTavari aRmasrulebeli
direqtori gaxda, 15 wlis ganmavlobaSi kompania mudmivad maRal doneze muSaobda,
xSirad uswrebda iseT Zlier kompaniebs, rogorebicaa: GE, IBM-i da Coca Cola wliuri
Semosavlebis doniT. es SesaniSnavi Sedegi, iseve rogorc sxva magaliTebi, adasturebs,
rom marki SesaniSnavi transformaciuli lideria da ganagrZobs Colgate-Palmolive-is
marTvas swori mimarTulebiT. markis xedva aqcents yairaTianobaze, xarjebis

270
Tavi meaTe. lideroba da marTva

Semcirebaze da piradi higienis produqtebze (kbilis pasta, dezodoranti da saponi),


fokusirebaze akeTebs. globalizacia erT-erTi ZiriTadi elementia markis xedvaSi.
magaliTad, SeerTebuli Statebidan da kanadidan Semodis Semosavlis naxevarze naklebi
da Semosavlebis ZiriTadi generatorebi aziaSi, afrikaSi, laTinur amerikasa da
evropaSi gayidvebia.
marki inteleqtualurad astimulirebs mis mimdevrebs maTi piradi Zalisxmevis
mniSvnelobaze, raTa ipovon gzebi xarjebis Semcirebis da efeqturobis SesanarCuneblad.
is aseve piradad zrunavs maTze da urCevnia yuradRebis centrSi iyos maTi wvlili da
ara piradad misi. bolos, marki, romelsac iumoris kargi grZnoba aqvs da Zalze
advili sakontaqtoa, sxva TanamSromlebiviT dafrinavs dabalfasiani samxreT-amerikuli
aviaxazebiT, gansxvavebiT sxva direqtorebisgan, romlebic pirveli klasiT dafrinaven.
savaraudoa, rom markis transformaciuli marTvis stili Colgate-Palmolive-Si did dros
gauZlebs.

gansxvaveba transformaciul da tranzaqciul marTvas Soris


transformaciuli marTva xSirad gansxvavdeba trazaqciuli marTvisgan.
tranzaqciuli marTva ubiZgebs dajildoebisa da dasjis Zalis gamosayeneblad maRali
Sesrulebis uzrunvelsayofad. roca menejerebi ajildoeben xelqveiTebs kargi
SesrulebisTvis da piriqiT sjian maT cudi SesrulebisTvis, amiT zrdian motivacias
sasurveli qmedebis uzrunvelsayofad. maSin, rodesac menejerebi am gziT axerxeben
iyolion motivirebuli Zala da cvlilebebi, romlebic transformaciuli marTvis
ganuyofeli nawilia araa saxeze, ese igi isini CarTulni arian tranzaqciul marTvaSi.
bevri transformaciuli lideri iyenebs tranzaqciul marTvas, isini ajildoeben kargad
Sesrulebuli samuSaosTvis da amCneven da pasuxoben naklebi donis Sesrulebas. magram
maT aseve uWiravT Tvali, ramdenad kargad SeiZleba iyos saqmeebi maT organizaciaSi,
ramdenad SeswevT xelqveiTebs unari, Seasrulon davalebebi, raoden mniSvnelovania,
moepyro maT pativiscemiT da xeli Seuwyo, bolomde gamoamJRavnon TavianTi
potenciali.
kvlevebma daadastura, rom rodesac liderebi iyeneben transformaciuli marTvis
stils, maTi xelqveiTebi gacilebiT maRal dones amJRavneben samsaxuriT kmayofilebis
da Sesrulebis dros. agreTve transformaciuli lideris mier marTul xelqveiTebs
SesaZloa ufro sjerodeT maTi liderebis da organizaciis, grZnobdnen, rom
samarTlianad epyrobian, ramac, Tavis mxriv, SesaZloa pozitiuri zegavleba iqonios
samuSao motivaciaze (ix. me-9 Tavi).

sqesi da lideroba
gazrdili ricxvi qalebisa, romlebic menejerTa rigebSi iricxebian, aseve
problemebi, romlebsac zogierTi maTgani menejerad daqiravebis an menejerad
dawinaurebis mcdelobisas awydeba, ubiZgebs mkvlevarebs, daadginon kavSiri sqessa da
liderobas Soris. axla gacilebiT meti qalia menejeris Tanamdebobaze, vidre aTi
wlis win, magram kvlav Zalze cotaa maTi ricxvi maRali rgolis menejementSi, xolo
zog organizaciaSi saSualo menejnentis doneSic ki.
rodesac qalebi xdebian maRali rgolis menejerebi, xSirad gansakuTrebuli
yuradReba imas eqceva, rom isini qalebi arian. 1992 wels elen knapi dainiSna maRali
rgolis menejmentSi teqnologiis Tavmjdomaris moadgiled Coopers & Librand-Si _ `didi
eqvseulis~ sabuRaltro firmaSi. im periodSi is iyo erTaderTi qali, vinc amgvar
mwvervals miaRwia `didi eqvseulis~ sabuRaltro firmebSi. Coopers & Librand-i

271
Tavi meaTe. lideroba da marTva

iTvleboda `mamakacTa klubis atmosferos~ mqone kompaniad da partniorebis


umravlesoba mamakacebi iyvnen. Tavidan, rodesac knapi saTaveSi movida, zogierTma misi
daniSnva anarqiad Seafasa, Tumca, misma SesaniSnavma SesaZleblobebma da Seupovrobam
male mamakacebis umravlesoba mis mimarT pativiscemiT gamsWvla. misma
transformaciulma marTvam gasuli wlebis ganmavlobaSi mniSvnelovnad gazarda Coopers
& Librand-is teqnologiuri baza. miuxedavad amisa, rodesac is Tanamdebobaze dainiSna,
meti yuradReba im ubralo faqtze maxvildeboda, rom is qalia. is rom mamakaci
yofiliyo, sqesis sakiTxi ar wamoiWreboda. dResac profesionali qalebi menejeris
Tanamdebobebze awydebian im gamowvevebs, romlebis gadalaxvac Tavis droze knaps mouwia
Coopers & Librand-Si.
farTod gavrcelebuli stereotipebis Tanaxmad, qalebi arian mzrunveli da ukeT
ayalibeben interpersonalur urTierTobebs, xolo kacebi tipobrivad arian
direqtiulebi da amocanaze orientirebulni. es stereotipebi gulisxmobs, rom qalebi
iqnebian urTierTobebze orientirebulni da CarTulni dafasebis qcevaSi, xolo kacebi
davalebaze orientirebulni da CarTulni iniciativis struqturis qcevaSi. gana
realurad kacis da qalis qceva identuria? qali menejerebi gansxvavebulad marTaven
mamakac menejerebTan SedarebiT? arian kacebi qalebze metad efeqturi liderebi?
kvlevebi cxadyofen, rom mamakaci da qali menejerebi, romlebic ikaveben mmarTvel
Tanamdebobebs organizaciebSi, iqcevian erTnairad. qalebi ar arian kacebze metad
CarTulni dafasebis qcevaSi da kacebi ar arian metad CarTulni mastruqturirebel
qcevaSi. miuxedavad amisa, kvleva cxadyofs, rom marTvis stili SesaZloa
gansxvavdebodes mamakacebsa da qalebs Soris. qalebi midrekilni arian meti
CarTulobisken lider kacebTan SedarebiT da rTaven xelqveiTebs gadawyvetilebis
miRebisa da monacemebis gaanalizebis procesSi. mamakaci menejerebi naklebad
Tanamonawileni arian menejer qalTan SedarebiT, ufro met gadawyvetilebas iReben
Tavad da surT saqmeebi akeTon Taviseburad. kvlevam aseve cxadyo, rom xelqveiTTa
dasjisas kacebi ufro mkacrni arian, vidre qalebi.
arsebobs sul mcire ori mizezi, ratomac qali menejerebi SeiZleba ufro met
monawileobas iRebdnen, vidre mamakacebi. pirveli, xelqveiTebi SesaZloa Seecadon meti
zegavlena iqonion qal menejerebze, vidre mamakac menejerebze. zogierT xelqveiTs
SesaZloa arasodes Caubarebia angariSi qalisaTvis, zogic Tvlis, rom menejeris roli
kacs ufro Seesabameba, vidre qals, zogierTs ubralod ar surs iyos qalisgan
marTuli. imisaTvis, rom daZlion es winaaRmdegoba da moipovon xelqveiTebis ndoba da
pativiscema, qali menejerebi praqtikaSi TanamSromlobis midgomas nergaven.
meore mizezi, ratomac qali menejerebi ufro momxreni arian Tanamonawileobisa,
aris is, rom maT xandaxan ukeTesi interpersonaluri unarebi aqvT, vidre mamakac
menejerebs. monawileobrivi midgoma marTvaSi moiTxovs menejerebis maRali donis
urTierTqmedebas, CarTulobas da xelqveiTebis gancdebisadmi mgrZnobelobas. agreTve im
gadawyvetilebebis miRebis unars, romlebic SesaZloa arapopularuli iyos
xelqveiTebisaTvis, magram aucilebeli miznis misaRwevad. kargi interpersonaluri
unarebi SesaZloa gamoadges qal menejerebs efeqturi urTierTobebis CamoyalibebaSi
xelqveiTebTan, rac umniSvnelovanesia monawileobis midgomaSi. Tu gaviTvaliswinebT,
rom mamakac menejerebs meti sirTule aqvT interpersonaluri urTierTobebis
marTvisas, isini ganeridebian namdvili mowileobisas aucilebel maRali donis
urTierTqmedebas xelqveiTebTan.
amis miuxedavad, mTavari aRmoCena gakeTebuli liderobis qcevis kvlevisas, aris
is, rom mamakaci da qali menejerebi mniSvnelovnad ar gansxvavdebian maTi midrekilebiT,
warmoaCinon gansxvavebuli liderobis qcevebi. Tanac, qali menejerebi SesaZloa iyvnen

272
Tavi meaTe. lideroba da marTva

ufro monawileni, ar iyvnen CarTulni ufro met dafasebis qcevaSi da naklebad


CarTulni iniciativis struqturis qcevaSi kac menejerebTan SedarebiT.
ismeba kiTxva: gansxvavdebian Tu ara isini efeqturobiT? ufro mniSvnelovania,
gansxvavdebian Tu ara mamakaci da qali menejerebi marTvis qceviT, romelsac
warmoaCenen. marTvis qcevis Tanaxmad, kvlevebi aCvenebs, rom sxadasxva saxis
organizaciuli mowyobis pirobebSi mamakaci da qali menejerebi gvevlinebian, rogorc
Tanabrad efeqturi liderebi. amitomac, ar moiZebneba logikuri safuZveli im
stereotipebisaTvis, romlebic upiratesobas mianiWebs mamakac menejerebs da liderebs
an `SuSis Weris~ arsebobas (uxilavi barieri, romelic xels uSlis qalebs im doneze
dawinaurebaSi, romelsac imsaxureben, zogierT organizaciaSi. ix. me-3 Tavi), radganac
qalebi da kacebi arian Tanabrad efeqturi liderebi. qalebis mzardi ricxvi samuSao
ZalaSi gamoiwvevs maRali kvalifikaciis kandidatebis saerTo fondis gafarToebas
menejmentis TanamdebobebisaTvis organizaciebSi. rac saboloo jamSi gazrdis
organizaciebis efeqturobas.

emociuri ganwyoba da lideroba


axdens Tu ara xasiaTebi da emociebi, romlebsac liderebi samsaxurSi ganicdian,
zegavlenas maT, rogorc liderebis, saqcielze da efeqturobaze? qvemoT aRniSnuli
kvleva aCvenebs, rom es swored ase unda iyos. magaliTad, erT-erTma kvlevam aCvena,
rom rodesac maRaziis menejerebma gamoavlines dadebiTi xasiaTi samsaxurSi,
gamyidvelebma, romlebsac isini uZRvebodnen, gamoavlines klientebis momsaxurebis
maRali xarisxi da amasTan, naklebad tovebdnen samsaxurs.
ufro metic, liderebis emociuri inteleqtis dones (ix. me-2 Tavi) SeuZlia
iTamaSos gansakuTrebulad mniSvnelovani roli lideris efeqturobaSi. magaliTad,
emociur inteleqts SeuZlia xeli Seuwyos liderebs, Seqmnan xedva maTi
organizaciisaTvis, aamaRlon xelqveiTebis motivacia, raTa maT valdebulad igrZnon
Tavi am xedvasTan mimarTebiT da daimuxton energiiT am xedvis miznis misaRwevad.
amasTan, emociur ganwyobas SeuZlia misces saSualeba liderebs, ganuviTaron Tavis
organizacias mniSvnelovani identuroba da danergon ndobisa da TanamSromlobis
maRali done mTel organizaciaSi, amasTanave SeinarCunon cvladi garemos sapasuxod
saWiro moqniloba.

Sejameba da mokle mimoxilva

liderobis arsi
lideroba aris procesi, rodesac pirovneba zegavlenas axdens sxvebze da
STaagonebs, xdis motivirebuls da mimarTavs maT saqmianobas jgufuri da
organizaciuli miznis misaRwevad. liderebs aqvT SesaZlebloba zegavlena moaxdinon
sxvebze, radgan isini floben Zalas. xuTi saxis Zala, romlebic xelmisawvdomia
menejerebisTvis aris: legitimuri, waxalisebis, iZulebis, eqspertis da etalonis
Zalebi. bevri menejeri iyenebs ulebamosilebas, rogorc saSualebas, gazardos Tavisi,
rogorc lideris, efeqturoba.

marTvis TvisebaTa da qcevis modelebi


TvisebaTa modeli aRwers pirovnul maxasiaTeblebs an Tvisebebs, romlebic xels
uwyobs efeqtur marTvas. Tumca, zogierTi menejeri, romelic am Tvisebebs flobs, ar
aris efeqturi. zogierTi ki. miuxedavad am Tvisebebis arqonisa, mainc efeqturi

273
Tavi meaTe. lideroba da marTva

lideria. qcevis modeli aRwers ori saxis qcevas, romelsac menejerebi iyeneben, esenia:
Tavazianoba da iniciativis struqtura.

marTvis situaciuri modelebi


situaciuri modelebi iTvaliswineben marTvis Tanmxleb sirTuleebs da situaciis
mniSvnelobas menejeris efeqturobas an araefeqturobaSi. fidleris situaciuri
modeli ganmartavs, ratom SeiZleba iyos menejeri efeqturi erT situaciaSi xolo
araefeqturi – meoreSi. fidleris modelis Tanaxmad, urTierTobaze orientirebuli
liderebi yvelaze efeqturebi arian marTvisTvis saSualod xelsayrel situaciebSi,
xolo davalebaze orientirebuli liderebi _ metad xelsayrel an araxelsayrel
situaciebSi. hauzis miznis da saSualebebis Sesabamisobis Teoria aRwers, rogor
axerxeben efeqturi menejerebi maTi xelqveiTebis motivirebas imis dadgeniT, ra
Sedegebs elian isini, ajildoeben Tu ara maT am Sedegebis, miRweuli miznis da maRal
doneze Sesrulebuli samuSaos mixedviT da naTels xdian gzas, romelic miznis
miRwevisken midis. menejerebs SeuZliaT mimarTon oTxi saxis qcevas maTi xelqveiTebis
motivirebis mizniT. esenia: direqtiuli, mxardamWeri, Tanamonawileobrivi da miRwevaze
orientirebuli qcevebi. lideris Canacvlebis modelis mixedviT, xandaxan menejerebs ar
esaWiroebaT maTi lideruli funqciis Sesruleba radgan xelqveiTebi maRal doneze
asruleben maTze dakisrebul movaleobebs menejerTa zedmeti Zalisxmevis gareSe
zegavlena iqonion maTze.

transformaciuli
transformaciuli marTva
transformaciuli marTva vlindeba maSin. rodesac menejerebs aqvT seriozuli
zegavlena xelqveiTebsa da organizaciaze mTlianad; STaagoneben, energiiT aRavseben
xelqveiTebs, raTa maT gadaWran problemebi da gaaumjobeson Sesrulebis xarisxi. es
gavlena niSnavs, Caayeno xelqveiTebi saqmis kursSi maTi samsaxuris da maRal doneze
Sesrulebis mniSvnelobaze. gaaTviTcnobiero, rom maTTvisvea aucilebeli pirovnuli
zrda, ganviTareba. gauCino maT motivacia, imuSaon ara mxolod piradi
keTildReobisTvis, aramed organizaciisTvisac. menejerebs SeuZliaT CaerTon
transformaciul marTvaSi qarizmatul liderad yofnis, evoluciuri Tavazianobis da
inteleqtualuri stimulirebis gziT. transformaciuli menejerebi xSirad iyeneben
tranzaqciul marTvas maTi dajildoebisa da iZulebis Zalis gamoyenebiT, raTa xeli
Seuwyon maRali donis Sesrulebas.

sqesi da marTva
mamakaci da qali menejerebi ar gansxvavdebian marTvis formiT, gansxvavebiT im
stereotipisa, rom qalebi ufro urTierTobaze orientirebulebi arian, xolo
mamakacebi _ davalebaze. amis miuxedavad, qali menejerebi zogjer ufro monawileni
arian, vidre kacebi. kvlevebma cxadyo, rom qalebi da mamakacebi Tanabrad efeqturi
liderebi da menejerebi arian.

emociuri ganwyoba da marTva


emociur ganwyobas, romelzec lideri imyofeba muSaobis dros, SeuZlia gavlena
iqonios misi, rogorc lideris, efeqturobaze. emociur ganwyobas SeuZlia wvlili
Seitanos marTvis efeqturobaSi mravali gziT.

274
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva

Tavi meTerTmete

gunduri muSaobis efeqturi marTva

swavlebis amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:

• axsna, ratom eniWeba udidesi roli jgufebsa da gundebs organizaciis efeqtur


muSaobaSi;
• gansazRvra jgufebisa da gundebis iseTi tipebisa, romlebic xels uwyobs
menejerebsa da organizaciebs miznebis miRwevaSi;
• axsna, rogor moqmedebs jgufis dinamikis calkeuli elementebi jgufisa da
gundis muSaobasa da efeqturobaze;
• axsna, ratomaa mniSvnelovani jgufisa da gundisaTvis rogorc normis dacva,
aseve misgan gadaxveva da jgufis erTianoba;
• aRwera, rogor SeuZliaT menejerebs jgufis wevrebis motivireba
organizaciuli miznebis misaRwevad da socialuri sizarmacis Semcireba jgufsa
da gundSi.

menejmenti yoveldRiur rakursSi

kompania 3M ukeT iTvaliswinebs momxmarebelTa saWiroebebs


3M-is gundebi cnobilia novaciurobiTa da klientebis moTxovnilebebis
gaTvaliswinebiT axali produqciis Seqmnisas. 3M-s aqvs 15 miliardi Semosavali,
romelsac iRebs 50,000-ze meti dasaxelebis produqtis gayidvidan 200-ze met
qveyanaSi. 3M-is msgavsi warmateba nawilobriv aixsneba decentralizaciiTa da axali
produqciis Seqmnisa da gayidvis uflebiT aRWurvili gundebis arsebobiT. 3M-is
calkeuli danayofebi muSaoben, rogorc calke kompaniebi. axali produqciis
ganmaviTarebel gundebs aqvT avtonomia da Sesabamisi resursebi sakuTari ideebis
safuZvelze axali produqciis Sesaqmnelad. gayidvebis gunds ki aqvs uflebamosileba,
ise miudges sakuTar klientebs da gaasaRos produqcia, rogorc TviTon CaTvlis
saWirod.
produqciis Seqmnisa da gasaRebisadmi amgvarma midgomam gamoiwvia mravali
inovaciuri produqciis warmatebuli Seqmna-gasaReba wlebis ganmavlobaSi.
miuxedavad amisa, kompaniis menejerebi mividnen daskvnamde, rom kompaniis
klientebisadmi midgoma gadaxedvas saWiroebda. gundebsa da danayofebs Soris ar
xdeboda informaciis gacvla, ris Sedegadac xSirad sxvadasxva gundisa da danayofis
warmomadgenlebi erTmaneTis daukiTxavad sxvadasxva saxis winadadebiT mimarTavdnen
erTsa da imave momxmarebels da iwvevdnen maT dabneulobas.
mas Semdeg, rac 3M-ma internetis saSualebiT daiwyo pruduqciis gayidva, ufro
didi problema warmoiSva: firmis sxvadasxva erTeulma sxvadasxva vebsaiti Seqmna.
Sedegad momxmareblebs uwevdaT mravali vebsaitis daTvaliereba 3M-is produqciis
gasacnobad. menejerebma gaacnobieres, rom am situaciidan Tavis dasaRwevad saWiro iyo
ara decentralizaciisa da gundurobis moSla, aramed gundebsa da danayofebs Soris
informaciis gacvlis efeqturi meqanizmebis Camoyalibeba da erTiani eleqtronuli

275
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva

sistemis Seqmna, romelic uzrunvelyofda urTierTkavSirs erTi mxriv danayofebs,


meore mxriv ki danayofebsa da momxmareblebs Soris.
3M-is menejerebma 20 milioni aSS dolari moaxmares globaluri interaqtiuli
da integrirebuli maRalteqnologiuri monacemTa bazis Seqmnas, sadac inaxeboda
gayidvebisa da finansuri Sedegebis amsaxveli informacia. amgvarad menejerebs,
gayidvebsa Tu axali produqciis Seqmnaze specializebul gundebs SeeZloT erTi
vebsaitis meSveobiT Tvalyuri edevnebinaT, Tu rogor iyideba msoflio masStabiT esa
Tu is produqti da romel maTganzea yvelaze didi moTxovna. momxmarebels imave saitis
gamoyenebiT saSualeba hqonda 3M-is nebismier pruduqciaze detaluri informacia
moepovebina. amgvari unificirebuli urTierTkavSiris saSualebis gamoyenebiT 3M-ma
SeZlo novaciuri produqciis Seqmnis tradiciis SenarCuneba da imavdroulad
momxmarebelTa saWiroebebisa da moTxovnebis gaTvaliswineba.

mimoxilva
menejerebi iseT did kompaniebSi, rogorebicaa, magaliTad, Du Pont, Microsoft da
Ford an mcire kompaniebSi, rogorebicaa Web Industries, Perdue Farms da Risk International
Services, konkurentuli upiratesobis (organizaciis unari, imuSaos sxva organizaciebze
ukeT, rac gamowveulia imiT, rom igi awarmoebs sasurvel pruduqciasa da momsaxurebas
ufro efeqturad, vidre sxva organizaciebi) misaRwevad eyrdnobian gundebs. am TavSi
gaecnobiT, ra wvlili SeaqvT jgufebsa da gundebs organizaciis efeqtur muSaobaSi da
jgufebisa da gundebis im tipebs, romlebic organizaciebSi gamoiyeneba. Cven
ganvixilavT, rogor axdens gavlenas jgufis dinamikis calkeuli elementebi mTliani
jgufis muSaobasa da efeqturobaze da rogor SeuZliaT menejerebs, gazardon jgufis
wevrebis motivacia organizaciuli miznebis misaRwevad da aamaRlon jgufebisa da
gundebis Sromisunarianoba. Tavis boloSi Tqven gaecnobiT, ratom aris jgufebisa da
gundebis efeqturi marTva organizaciuli mwarmoeblurobis erT-erTi yvelaze
mniSvnelovani faqtori da konkurentuli upiratesobis ZiriTadi wyaro.

jgufi, gundi da organizaciis efeqturoba


jgufi ewodeba or an met adamians, romlebsac uwevT erTmaneTTan urTierToba
calkeuli miznebis misaRwevad an saWiroebebis dasakmayofileblad, gundi ki aris iseTi
jgufi, romlis wevrebic intensiurad muSaoben erTad konkretuli saerTo miznis
misaRwevad. es ganmarteba gulisxmobs, rom yvela gundi jgufia, yvela jgufi ki ar
aris gundi. ori niSan-Tviseba, romelic gunds jgufisagan ganasxvavebs aris erTad
muSaobis maRali intensiuroba da konkretuli da mniSvnelovani gunduri minis
arseboba.
imdenad, ramdenadac gundi Tavis TavSi jgufsac gulisxmobs, am TavSi jgufis
xsenebisas mxedvelobaSi gvaqvs orive _ gundic da jgufic. radgan gundis wevrebi
erTad intensiurad muSaoben, misi Camoyalibeba zogjer sakmaod Znelia, wevrebs
sWirdebaT dro erTad efeqturad muSaobis Sesaswavlad. jgufebsa da gundebs
mniSvnelovani wvlili SeaqvT organizaciis konkurentuli upiratesobis miRwevaSi,
radgan maT SeuZliaT: (1) gazardon organizaciis efeqturoba; (2) gaiTvaliswinon
momxmarebelTa saWiroebebi; (3) Seqmnan inovacia; (4) aamaRlon TanamSromelTa motivacia
da kmayofileba (ix. naxazi 11.1). am nawilSi TiToeul aRniSnul punqts cal-calke
SvexebiT.

276
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva

naxazi 11.1
jgufebisa da gundebis wvlili organizaciis efeqturobaSi

jgufisa da gundis wvlili organizaciuli efeqturobis


amaRlebaSi
gundis gamoyenebis erT-erTi mTavari upiratesoba isaa, rom mas SeuZlia
sinergiis Seqmna, rac imas niSnavs, rom adamianebs, romlebic jgufurad muSaoben,
SeuZliaT awarmoon meti an imuSaon ufro efeqturad, vidre cal-calke muSaobisa da
maTi individualuri namuSevris saboloo jamSi SeerTebisa. sinergiis arsi Semdegi
sityvebiT gamoixateba: `mTeli ufro metia, vidre misi nawilebis erToblioba.~
sinergiis CamoyalibebisaTvis mniSvnelovania Semdegi faqtorebi: gundis wevrebis unari,
daafiqsiron erTmaneTis ideebi, Seasworon erTmaneTis Secdomebi, warmoCenisTaneve
gadawyviton problemebi, SeaerTon mravalferovani codna miznis misaRwevad Tu
problemis gadasaWrelad da Seasrulon metismetad didi moculobis samuSao.
gundSi sinergiis Camosayalibeblad menejeri unda darwmundes, rom gundis
wevrebs aqvT gundis muSaobisaTvis aucilebeli unar-Cvevebi da codna. magaliTad,
holmark qardsSi sinergiis Sesaqmnelad erTiandeba departamentis yvela wevri da qmnis
iseT kompleqsur gunds, romelic flobs misaloci baraTis SeqmnisaTvis aucilebel
mravalmxriv codnasa da gamocdilebas. mxatvrebi, mwerlebi, dizainerebi da marketingis
specialistebi baraTebis gamosaSvebad gundurad muSaoben. aucilebelia menejerebma
mianiWon gundebs sakmao avtonomia, raTa Tavad gundma da ara menejerma gadaWras
problemebi da gansazRvros, rogor unda miaRwios mizans. sinergiis wasaxaliseblad
menejerma Tavi unda Seikavos pirdapiri direqtivebisa da zedamxedvelobisagan da
dakmayofildes mxolod mwvrTnelis, gzamkvlevisa da resursebis mimwodeblis roliT.
swored gundSi sinergiis potencialis gamo sul ufro meti menejeri cdilobs
gundisaTvis uflebamosilebis gazrda sakuTari lideruli stilis nawilad aqcios (ix.
me-10 Tavi).

jgufi, gundi da momxmarebelTa saWiroebebis gaTvaliswineba


momxmarebelTa saWiroebebis gaTvaliswineba yovelTvis ioli ar aris. axali da
gaumjobesebuli produqtis gamoSvebas, rac momxmarebelTa survilia, xels uSlis
inJinruli SezRudvebi, produqciis xarjebi, mTavrobis regulirebebi usafrTxoebasTan
277
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva

dakavSirebiT da marketingis problemebi. samomxmareblo, magaliTad janmrTelobis


dacvis organizaciebSi, momxmarebelTa survilsa da saWiroebas, miiRon xarisxiani da
swrafi samedicino daxmareba da mkurnaloba, abalansebs eqimTa saWiroebani da
survilebi, agreTve samedicino momsaxurebis fasebis kontrolirebis aucilebloba.
momxmarebelTa saWiroebebis gaTvaliswineba xSirad moiTxovs organizaciis sxvadasxva
doneze sxvadasxva departamentis TanamSromelTa farTo codnas, gamocdilebas da mTel
rig unar-Cvevebs. magaliTad, zogjer organizaciis dabali safexuris warmomadgenlebi,
rogoricaa kompiuteruli kompaniis savaWro warmomadgeneli, yvelaze axlosaa
momxmarebelTan da ukeT xedavs mis saWiroebebs. Tumca, aseTi dabali safexuris
warmomadgenlebs xSirad akliaT teqnikuri codna, rac saWiroa axali produqciis
Seqmnis ideebis generirebisaTvis; aseT codnasa da gamocdilebas kvlevisa da
ganviTarebis departamenti flobs. momxmarebelTa saWiroebebis saukeTesod
gaTvaliswineba am adamianebis – savaWro warmomadgenlebis, kvlevisa da ganviTarebis
eqspertebis, sxvadasxva departamentis warmomadgenlebis erTad SekrebiTa da jgufad an
kompleqsur gundad CamoyalibebiTaa SesaZlebeli. amgvarad, rodesac menejeri qmnis
gunds, igi unda darwmundes, rom gundSi arsebobs momxmarebelTa survilebis
gasaTvaliswineblad saWiro mravalmxrivi gamocdileba da codna. swored amitom aris
ase popularuli kompleqsuri gundebi.
kompleqsur gundSi erTiandeba organizaciis sxvadasxva departamentis
warmomadgenelTa codna da gamocdileba. efeqturad momuSave organizaciebis menejerebi
metad frTxiloben imis gadawyvetisas, Tu ra tipis codna da gamocdilebaa saWiro
konkretuli gundis mier momxmarebelTa survilebis asaxvisaTvis. rogorc rubrikaSi
`menejmenti yoveldRiur rakursSi~ aris aRwerili, informaciuli teqnologiis
miRwevebi uadvilebs 3M-is gundis wevrebs erTad muSaobas da momxmarebelTa
survilebis gaTvaliswinebas.

gundi da novacia
konkurentuli upiratesobis misaRwevad da SesanarCuneblad metad mniSvnelovania
novacia _ axali produqciis Seqmnis SemoqmedebiTi ideebis ganxorcieleba, axali
teqnologiebi, axali servisebi da axali organizaciuli struqturac ki. warmatebuli
novaciis Sesaqmnelad xSirad sakmarisi ar aris is codna, gamocdileba da unar-Cvevebi,
rac individualur muSaobas SeiZleba axldes Tan. menejerebi novacias ukeT uwyoben
xels mravalmxrivi codnis mqone adamianebisagan gundis SeqmniT, vidre individualuri
muSaobis waxalisebiT.
inovaciis Sesaqmnelad gundis gamoyenebas Tan sxva upiratesobac axlavs. pirveli
– gundis wevrebi asworeben erTmaneTis Secdomebsa da mcdar mosazrebebs, roca
individualuri muSaoba amis saSualebas ar iZleva. meore – gundis wevrebi kritikulad
uyureben erTmaneTis midgomebs, xels uwyoben Zlier mxareebs da amiT kompensirebas
ukeTeben sisusteebs, rac `eSmakis advokatobis~ erT-erTi upiratesobaa, rogorc es me-
5 TavSia ganxiluli.
novaciis wasaxaliseblad menejerebs urCeven, novaciis Seqmnisa da danergvis
procesSi gunds Tavisufleba mianiWon da daakisron sruli pasuxismgebloba, Tavad ki
gauwion gundis wevrebs daxmareba da ara pirdapiri zedamxedveloba. novaciis
dasaCqareblad menejerma gundisaTvis iseTi wevrebi unda SearCios, romelTac Tan raime
unikaluri resursis, magaliTad sainJinro an produqciis codnis, marketinguli an
finansuri gamocdilebis motana SeuZliaT. zogjer warmatebuli novaciisaTvis menejers
uwevs Seqmnas gundi sxvadasxva qveynebisa Tu kulturebis warmomadgenlebisagan.

278
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva

jgufi da gundi, rogorc motivatori

xSirad menejeri qmnis jgufs an gunds organizaciuli miznebis misaRwevad,


Semdeg ki aRmoaCens, rom maT sxva damatebiTi sargebelic moaqvT. intensiuri erToblivi
muSaobis gamo, jgufis, gansakuTrebiT ki gundis wevrebi, rogorc wesi, ufro
motivirebulni da kmayofilni arian, vidre individualuri muSaobis SemTxvevaSi.
energiuli da motivirebuli adamianebis gverdze muSaobis gamocdileba ki did stimuls
iZleva. gundis wevrebi ukeT xedaven, rogor uwyobs xels maTi codna da Sroma gundis
warmatebasa da organizaciuli miznebis Sesrulebas da grZnoben pirad
pasuxismgeblobas samuSaos Sedegebze.
gundis muSaobisaTvis damaxasiaTebel gazrdil motivaciasa da kmayofilebas sxva
Sedegic moaqvs: Zvel TanamSromelTa mier organizaciis datovebisa da maTi axlebiT
Secvlis SemTxvevebi iklebs. es frenk deis, Rock Bottom-is restornebis qselis
damaarseblis aRmoCenaa. maRali donis momsaxurebis uzrunvelsayofad man restornis
TanamSromlebi gundebad daakompleqta, romelTa wevrebic erTad muSaobdnen – iRebdnen
SekveTebs, mihqondaT magidaze cxeli kerZebi, avsebdnen Wiqebs da alagebdnen magidebs.
isini Tanabrad inawilebdnen samuSaos yvelaze arasasurvel nawilsa da cvlis dros,
klientebs ki ukve aRar uwevdaT oficiantis lodini. amgvari muSaobis Sedegad
motivaciisa da kmayofilebis done Rock Bottom-is qselSi ufro maRalia, vidre aSS-s
sxva restornebSi; Zvel TanamSromelTa mier organizaciis datovebisa da maTi axlebiT
Secvlis SemTxvevebi ki _ orjer naklebi.
jgufuri da gunduri muSaoba akmayofilebs organizaciis wevrebis adamianebTan
urTierTobis moTxovnilebas. maTTvis, visi muSaobac gazrdil stresTanaa
dakavSirebuli, rogoricaa saswrafo daxmareba an saoperacio, jgufuri muSaoba
socialuri Tanadgomisa da motivaciis wyaroa. gundis wevrebi kargad acnobiereben maTi
muSaobis simZimes, maSin, roca ojaxis wevrebma Tu megobrebma SesaZloa es saTanadod
ver Seafason. ufro metic, erTmaneTSi STabeWdilebaTa gaziarebiT gundis wevrebi ukeT
umklavdebian stress. xSirad gundebi stresTan gasamklaveblad imuSaveben sxvadasxva
meTodebs, rogoricaa magaliTad anekdotebis moyola saavadmyofos saoperacios
TanamSromlebis mier.
ratom arian menejerebi sxvadasxva saxis organizaciaSi damokidebulni jgufebsa
da gundebze? efeqturad marTuli jgufebi da gundebi exmarebian menejerebs efeqtur
muSaobaSi, momxmarebelTa survilebis gaTvaliswinebasa da TanamSromelTa motivaciis
gazrdaSi. sanam aRvwerdeT, rogor SeuZlia menejers gundis efeqturi marTva,
ganvixiloT jgufebisa da gundebis tipebi.

jgufebisa da gundebis tipebi


maRali efeqturobis, momxmarebelTa survilebis gaTvaliswinebis, novaciisa da
TanamSromelTa gazrdili motivaciis misaRwevad menejerebi qmnian jgufisa da gundis
gansxvavebul tipebs (ix. naxazi 11.2). formaluri jgufi iseTi jgufia, romelsac
menejeri qmnis organizaciuli miznis misaRwevad. formaluri samuSao jgufi igive
kompleqsuri gundia, romelic sxvadasxva departamentis (rogorc holmark qardsis
SemTxveevaSi) an qveynisa Tu kulturis (rogorc didi manqanaTmwarmoebeli kompaniebis
SemTxvevaSi) warmomadgenlebisagan Sedgeba. rogorc am nawilSi ixilavT, ara marto
gundi, aramed zogierTi jgufic SeiZleba iyos kompleqsuri (Tu is sxvadasxva
departamentis warmomadgenlebisagan Sedgeba) an multikulturuli (Tu is sxvadasxva
qveynis an kulturis warmomadgenlebisagan Sedgeba).

279
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva

zogjer organizaciis wevrebi, menejerebi Tu sxva TanamSromlebi ayalibeben


jgufs sakuTari miznebis misaRwevad Tu saWiroebebis dasakmayofileblad (magaliTad
adamianebTan urTierToba). aseT jgufs ewodeba araformaluri jgufi.
jgufi. oTxi medda,
romelic saavadmyofoSi muSaobs da kviraSi orjer erTad sadilobs, araformalur
jgufs warmoadgens.

umaRlesi rangis menejerTa


menejerTa (top-
(top-menejerTa) gundi
organizaciis miznis misaRwevad da misi misiis Sesasruleblad mniSvnelovania
aRmasrulebeli direqtorisa da kompaniis prezidentis mier top- top-menejerTa gundis
Seqmna. top-menejerTa gundi pasuxismgebelia im strategiis Seqmnaze, romelmac
konkurentuli upiratesoba unda ganapirobos. bevri aseTi gundi Sedgeba xuTi-Svidi
wevrisagan. top-menejerTa gundis Seqmnisas aRmasrulebel direqtorebs urCeven
aqcentis gakeTebas codnis, gamocdilebisa da unar-Cvevebis mravalferovnebaze. Sedegad
bevri top-menejerTa gundi imavdroulad kompleqsuri gundicaa: misi wevrebi
warmoadgenen sxvadasxva departaments, rogoricaa safinanso, marketingis, produqciisa
Tu sainJinro departamenti. amgvari mravalferovneba uzrunvelyofs gundSi im
resursebis arsebobas, romelTa saSualebiTac miiReba swori gadawyvetilebebi da
piriqiT, xels uSlis araswori gadawyvetilebebis miRebas, rac maSin xdeba, rodesac
jgufis wevrebi cdiloben miaRwion raime SeTanxmebas Tundac situaciis araswori
Sefasebis xarjze.

naxazi 11.2 jgufebisa da gundebis tipebi organizaciaSi

kvlevisa da ganviTarebis gundi

farmakologiaSi, kompiuterul teqnologiebSi, eleqtronikaSi da sxva


maRalteqnologiur sferoebSi dakavebuli menejerebi xSirad qmnian kvlevisa da
ganviTarebis gunds axali produqciis Sesaqmnelad. magaliTad erik fosumma, mkvlevarma
da menejerma NASA-s kaliforniis teqnologiuri institutis erT-erTi
laboratoriidan, Camoayaliba da xelmZRvanelobs sami adamianisagan Semdgar kvlevisa da
ganviTarebis gunds, romelic muSaobs umciresi kameris Seqmnaze, romlis ZiriTadi
nawilebis dateva kompiuteris Cipze iqneba SesaZlebeli. zogjer kvlevisa da
ganviTarebis gundi kompleqsuri gundicaa: misi wevrebi arian ara marto kvlevisa da
ganviTarebis, aramed sainJinro, marketingisa da produqciis departamentis
warmomadgenlebi.

280
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva

marTuli jgufi
jgufs, romlis wevrebic pasuxismgebelni arian erTi da imave ufrosis winaSe,
ewodeba marTuli jgufi.
jgufi rodesac topmenejerebi ayalibeben organizaciul struqturas
da adgenen, vin vis winaSea pasuxismgebeli, isini ZiriTadad qmnian marTul jgufebs.
marTuli jgufebi, romelTac departamenti an erTeuli ewodeba, bevr organizaciaSi
saerTo samuSaos mniSvnelovan nawils asruleben. aseTi jgufebis funqcionirebisaTvis,
romlebmac aseve konkurentuli upiratesobis mopovebasac unda Seuwyon xeli, menejeri
unda Seecados jgufis wevrebis motivaciis amaRlebas, Tavad ki SeZlos efeqturi
lideroba.

operatiuli gundi
menejerebi ayalibeben operatiul
operatiul jgufs konkretuli miznis Sesasruleblad an
problemis gadasaWrelad garkveuli droiT; operatiul jgufs ad hoc komisiasac
uwodeben. magaliTad, maikl raiderma, Sua-dasavleT StatebSi eqvsi savarjiSo
darbazisa da fitnescentris mflobelma da menejerma, Seqmna operatiuli gundi,
romelic TiToeuli centris menejerebisagan Sedgeboda. gundis mizani iyo gadaewyvita,
ramdenad mizanSewonili iqneboda gansxvavebuli gadasaxadis daweseba im pirTaTvis, vinc
centrebSi mxolod aerobikis gakveTilebze dadioda da ar iyenebda iseT saSualebebs,
rogoricaa simZimeebi, sarbeni bilikebi Tu sacurao auzebi. gunds mieca sami Tve
angariSis warsadgenad, sadac ganxiluli iqneboda gansxvavebuli gadasaxadis dawesebis
pozitiuri da negatiuri mxareebi. rodesac gundma daasrula muSaoba da mivida
daskvnamde, rom gadasaxadTa struqturis Secvla gazrdis nacvlad Seamcirebda
Semosavlebs da amdenad ar Rirda misi ganxorcieleba, igi daiSala. operatiul gunds
SeuZlia, rogorc es raideris SemTxvevaSi moxda, mniSvnelovani samsaxuri gauwios
dakavebul menejers, romelsac drois uqonlobis gamo ar SeuZlia CauRrmavdes
problemur sakiTxs.

TviTmarTvadi samuSao gundi


TviTmarTvadi samuSao gundis wevrebs miniWebuli aqvT avtonomia,
Seasrulon garkveuli samuSao, razec isini pasuxismgebelni arian. gundis wevrebi
wyveten, ra da rogor unda gaakeTos gundma da romelma wevrma romeli amocana unda
gadaWras. aseT gunds menejeri usaxavs mizans (mag. kompiuteris klaviaturebis awyoba
yovelgvari defeqtis gareSe), magram miznis misaRwev gzebs Tavad gundis wevrebi
ayalibeben. aseTi gundebi umetesad iqmneba xarisxis, motivaciisa da dakmayofilebis
asamaRleblad da xarjebis dasawevad, xSirad isini aerTianeben im amocanebs, rasac
maTSi Semavali wevrebi adre individualurad akeTebdnen. amgvarad gundi
pasuxismgebelia amocanaTa garkveul raodenobaze.
gazrdili konkurenciis sapasuxod Johnson Wax-ma, romelic mravali cnobili
saojaxo nivTis Semqmnelia (avejis gasaprialebeli, haeris gamwmendi, fanjris sawmendi),
Camoayaliba TviTmarTvadi gundi, raTa epovna xarjebis Semcirebis SesaZleblobebi.
tradiciulad Johnson Wax konveieruli wesiT amzadebda produqcias, sadac
TanamSromlebs ar moeTxovebodaT fiqri, Tu rogor waremarTaT samuSao da miT umetes,
rogor SeemcirebinaT xarjebi. magaliTisaTvis warmovidginoT cxra adamianisagan
Semdgari TviTmarTvadi gundi, romelsac evaleba plastmasis konteinerebis Camosxma.
gundis wevrebi irCeven liders, amzadeben axal wevrebs, marTaven sakuTar biujets da
valdebulni arian Seamciron plastmasis konteinerebis Camosxmis xarjebi. kim

281
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva

litrenta, romelic ukve 17 welia Johnson Wax-is viskonsinis qarxanaSi muSaobs, ase
afasebs sakonveiero wesidan TviTmarTvad gundze gadasvlis efeqts: `warsulSi
warmodgena ar gvqonda, ra jdeba produqcia, radgan ar viRebdiT monawileobas
gadawyvetilebis miRebaSi. axla ki gasaocaria, ramden gansxvavebul gzas pouloben
TanamSromlebi xarjebis Sesamcireblad.~
ai RonisZiebebi, romelTa gaTvaliswinebis SemTxvevaSi menejerebs SeuZliaT
uzrunvelyon TviTmarTvadi gundis efeqturi muSaoba da maT mier SejibrebiTi
upiratesobis miRwevis xelSewyoba:
! mianiWeT gunds sakmao avtonomia da amavdroulad daakisreT
pasuxismgebloba, raTa is marTlac TviTmarTvadi gaxdes. ar miuTiToT
gundis wevrebs, ra unda gakeTdes da ar gadawyvitoT problema maT
magivrad.
! darwmundiT, rom gundis samuSao Sedgeba ramdenime etapisa da
procedurisagan (igi ar aris martivi) da sruldeba raime saxis saboloo
produqtiT.
! sifrTxiliT moekideT TviTmarTvadi gundis Camoyalibebas. gundis
wevrebi unda flobdnen mravalmxriv codnasa da unar-Cvevebs, SeeZloT
sxvebTan erTad muSaoba da surdeT, iyvnen gundis nawili.
! daimaxsovreT, rom Tqveni, rogorc menejeris movaleobaa gundis
mxardaWera da daxmareba da ara zedamxedveloba. menejeri gundisaTvis aris
resursi, romelsac moiZieben, roca dasWirdebaT.
! gaaanalizeT ra saxis treningi esaWiroeba gundis wevrebs da
uzrunvelyaviT igi. TviTmarTvad gundSi muSaoba xSirad iTxovs teqnikur
da komunikaciis unarebs.
mraval organizaciaSi menejerebi Tvlian, rom TviTmarTvadi gundebi xels
uwyoben organizaciuli miznebis miRwevas. Tumca, aseT gunds SesaZloa problemebic
gauCndes. xSirad wevrebi Tavs ikaveben, daukavon premia iseT kolegebs, romlebic
aradisciplinirebulni arian da saTanadod ar muSaoben, an daiTxovon isini. buster
jarelis daskvniT, romelic pasuxismgebelia TviTmarTvad gundebze AES korporaciis
hiustonis qarxanaSi, miuxedavad imisa, rom TviTmarTvadi gundebi maRali efeqturobiT
gamoirCevian, aseTi gundis wevrebs Zalian uWirT susti kolegebis daTxovna.

virtualuri gundi
virtualuri gundi iseTi gundia, romlis wevrebic iSviaTad an saerTod ar
naxuloben erTmaneTs da urTierToba aqvT sainformacio teqnologiebis iseTi formebis
gamoyenebiT, rogoricaa el-fosta, kompiuteruli qselebi, telefoni, faqsi da
videokonferencia. bevr organizacias aqvs filialebi Tu sxvasasxva danayofebi mTel
msoflioSi. virtualuri gundebi saSualebas aZleven menejerebs, Seqmnan gundi,
romelic gadaWris problemebs da gamoavlens SesaZleblobebs maSinac ki, roca misi
wevrebi ar imuSaveben erTad erT geografiul wertilSi.
aviRoT organizaciis magaliTi, romelsac aqvs sawarmoebi avstraliaSi, kanadasa
da aSS-Si da warmoebis rTul procesSi gadaawyda xarisxis problemas. TiToeul
sawarmoSi muSaobs xarisxis makontrolebeli gundi, romelsac xelmZRvanelobs
xarisxis makontrolebeli menejeri. organizaciis vice-prezidenti ar cdilobs gundis
Seqmnas da mis gagzavnas erT-erT sawarmoSi problemis gadasaWrelad, igi ayalibebs
virtualur gunds, romelic Sedgeba oTxive sawarmos xarisxis makontrolebeli
menejerebisa da generaluri menejerebisagan. isini sakuTar codnasa da gamocdilebas

282
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva

uziareben erTmaneTs el-fostisa da videokonferenciis saSualebiT da amgvarad


axerxeben problemis gadaWras.
virtualuri gundis principuli upiratesoba imaSi mdgomareobs, rom misi
saSualebiT SesaZlebeli xdeba geografiuli daSorebis ignorireba da konkretuli
problemis gadasaWrelad Tu specifikuri SesaZleblobis gamosavlenad sxvadasxva saxis
codnisa Tu gamocdilebis mqone adamianebis Sekreba. virtualuri gundis wevri
SeiZleba iyos organizaciis garedan mosuli piric, magaliTad im kompaniis
warmomadgeneli, romelic nawilebiT uzrunvelyofs organizacias. sul ufro meti
kompania, rogorebicaa PricewaterhouseCoopers, Lotus Development, Eastman Kodak, Wirlpool da
VeriFone, iyenebs virtualur gundebs.
virtualuri gundis wevrebi eyrdnobian sainformacio teqnologiebis or formas:
sinqronulsa da asinqronuls. sinqronuli teqnologiebi virtualuri gundis wevrebs
saSualebas aZlevs, daamyaron komunikacia realur droSi da erTdroulad
videokonferenciis, telekonferenciisa Tu eleqtronuli Sexvedrebis saSualebiT.
asinqronuli teqnologiebi ki, rogoricaa elfosta, eleqtronuli gancxadebebis dafa
da internet vebsaitebi, agvianebs komunikacias. bevri virtualuri gundi teqnologiis
orive formas iyenebs im proeqtebis xasiaTidan gamomdinare, romlebzec isini muSaoben.
globalizaciis gaZliereba savaraudod gazrdis organizaciebis mier virtualuri
gundebis gamoyenebas. virtualuri gundis wevrebisaTvis erT-erTi mniSvnelovani
sakiTxia erTmaneTs Soris garkveuli megobrobisa da ndobis miRweva, Tumca maT
SesaZloa arasodes naxon erTmaneTi. am problemis gadasaWrelad zogi organizacia
awyobs rekreaciul RonisZiebebs, rogoricaa saTxilamuro mivlineba, romlis drosac
gundis wevrebi gaicnoben erTmaneTs. sxva organizaciebi uzrunvelyofen pirvel
Sexvedras gundis CamoyalibebisTanave, Semdeg ki kvlav awyoben periodul Sexvedrebs
ndobis, urTierTgagebisa da gundSi jansaRi kooperaciis Camosayalibeblad. kvlevebi
adasturebs aseTi Sexvedrebis aucileblobas: Tumca zogierT SemTxvevaSi virtualuri
gundi iseTive efeqturia, rogorc aravirtualuri. rogorc wesi, virtualuri gundis
wevrebi ufro xSirad arian ukmayofilo gunduri muSaobiT da naklebad axasiaTebT
megobrobis grZnoba da gunduri erTianoba.
Tomson Financial-Si sainformacio teqnologiebis miRwevebi saSualebas aZlevs
momxmareblebs, urTierToba daamyaron organizaciasTan virtualur garemoSi, romelic
saukeTesod pasuxobs maT saWiroebebs, rogorc es qvemoT `sainformacio teqnologiur
nawyvetSia~ miTiTebuli.

sainformacio teqnologiuri
teqnologiuri nawyveti
TOMSON FINANCIAL ukeTesad pasuxobs momxmarebelTa
saWiroebebs
Tomson Financial specializdeba globaluri finansuri industriebis eleqtronuli
informaciiT uzrunvelyofaze. Tomson Financial warmoadgens Tomson Corporation-is nawils
da aqvs 2 miliardi aSS dolaris Semosavali. tomsonis sxvadasxva jgufebi, erTeulebi
da danayofebi saqonels asaReben sxvadasxva momxmarebelze; es ki niSnavs rom
calkeulma klientma, rogoricaa, magaliTad, Merrill Lynch, SesaZloa miiRos SemoTavazeba
msgavs produqciaze Tomson-is ramdenime jgufisagan. radganac am bazarze konkurenciam
imata da iseTi firmebi, rogoricaa Multex, Reuters da Bloomberg msgavs produqciasa da
momsaxurebs sTavazobdnen momxmarebels, Tomson-ma gaacnobiera, rom momxmareblis
mimarT midgoma unda Seecvala.

283
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva

dik haringtonma, Tomson Corporation-is aRmasrulebelma direqtorma da pet tirnim,


Tomson Financial-is aRmasrulebelma direqtorma, Seqmnes gundi, raTa kompaniaSi didi
cvlilebebi ganexorcielebinaT. maTi mizani iyo, saukeTesod gaeTvaliswinebinaT
momxmarebelTa saWiroebebi. maT gamoyves momxmarebelTa sami ZiriTadi jgufi: vaWrebi,
investiciaTa menejerebi da analitikosebi, romelTac eleqtronuli informaciiT
sargeblobis gansxvavebuli saWiroebani hqondaT.
momxmarebelTa yoveli jgufisaTvis gundma aamuSava sainformacio teqnologia,
raTa daedgina maTi moTxovnebi da saWiroebebi eleqtronul informaciaze. es monacemebi
gundma gamoiyena konsolidirebuli sainformacio teqnologiuri qselis Sesaqmnelad,
romlis gamoyenebac SeeZloT Tomson Financial-is TanamSromlebsa da momxmareblebs
Tomson Financial-is produqciis maTTvis sasurveli paketis SesarCevad. dRes Tomson-is
erTeulebisa da jgufebisaTvis didi sargebloba moaqvs erTian sainformacio
teqnologiur sistemas, radgan maT aRar uxdebaT didi drois daTmoba individualuri
sainformacio teqnologiuri sistemebisaTvis. is Tomson-s exmareba bazris gazrdil
konkurenciasTan gamklavebaSi produqciis paketebis SeTavazebiT, rac saWiro
produqciis ufro advilad povnis saSualebas iZleva, ukeT iTvaliswinebs
momxmarebelTa saWiroebebs. momxmareblebs survilisamebr SeuZliaT sistemaSi Sesvla
da sasurveli produqciis iolad migneba. sainformacio teqnologiam saSualeba misca
Tomson Financial-s, gaegrZelebina jgufebisa da gundebis gamoyeneba momxmarebelTa
sxvadasxva jgufisaTvis mravalferovani axali produqciis Sesaqmnelad da maTi
saWiroebebis ukeT gasaTvaliswineblad.

megobruli jgufebi
aqamde aRwerili jgufebi miekuTvnebodnen menejerebis mier Seqmnil formalur
jgufebs. megobruli jgufi ki araformaluri jgufia, Semdgari iseTi
TanamSromlebisagan, romelTac siamovnebT erTmaneTis kompaniaSi yofna da urTierToba.
megobruli jgufebi SesaZloa erTad sadilobdnen, erTad gadiodnen Sesvenebaze an
xvdebodnen erTmaneTs samuSao dRis dasrulebis Semdeg. megobruli jgufis wevrebi
akmayofileben TanamSromlebis komunikaciis survils, uzrunvelyofen socialur
mxardaWeras stresis dros da xels uwyoben samuSao adgiliT TanamSromelTa
kmayofilebasa da maT karg guneba-ganwyobilebas. Tavad menejerebi xSirad qmnian
megobrul jgufebs. araformaluri urTierToba megobrul jgufSi SesaZloa daexmaros
maT samuSaosTan dakavSirebuli problemebis gadawyvetaSi, radgan jgufis wevrebi
xSirad ganixilaven aseT problemebs da iZlevian rCevebs.

interesTa jgufi
TanamSromlebi ayalibeben interesTa jgufs
jgufs, roca isini eswrafvian organizaciaSi
maT yofnasTan dakavSirebuli saerTo miznis miRwevas. es mizani SeiZleba iyos
menejeris mier moqnili samuSao ganrigis daweseba, samuSao pirobebis gaumjobeseba an
organizaciis mier garemos dacvis aqtiuri mxardaWera. interesTa jgufma SesaZloa
uzrunvelyos menejeri mniSvnelovani informaciiT TanamSromelTa azrebisa da
ganwyobilebebis Sesaxeb, an misces signali cvlilebis aucileblobasTan dakavSirebiT.

jgufis dinamika
jgufis funqcionirebis Taviseburebebs jgufis dinamika ewodeba. am nawilSi
ganvixilavT jgufis dinamikis xuT ZiriTad elements: jgufis sididesa da rolebs,
jgufis liderobas, jgufis ganviTarebas, jgufis normebsa da gundur erTianobas.

284
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva

jgufis sidide da rolebi


efeqturi jgufisa da gundis Seqmnisa da SenarCunebisaTvis menejerma yuradReba
unda dauTmos misi sididisa da rolebis sakiTxs.
sidide jgufis efeqturobas, misi wevrebis gulmodginebasa da
jgufis sidide.
motivacias mniSvnelovnad gansazRvravs jgufis sidide. SedarebiT mcire zomis jgufs,
romelic aerTianebs oridan cxramde wevrs, ramdenime upiratesoba aqvs: didi jgufebis
wevrebisagan gansxvavebiT mcire zomis jgufis wevrebs (1) xSiri urTierToba aqvT
erTmaneTTan da advilad axerxeben koordinirebas; (2) arian ufro motivirebuli,
gulmodgine da kmayofili; (3) advilad axerxeben informaciis gaziarebas; (4) ukeT
amCneven jgufis warmatebaSi Setanil sakuTar wvlils. did jgufTan SedarebiT mcire
jgufis negatiuri mxarea miznebis misaRwevad mcire resursebis floba.
didi zomis jgufebsac (10 da meti wevri) aqvs upiratesobebi. miznis misaRwevad
isini met resursebs floben, vidre patara jgufebi. es resursebia jgufis wevrebis
codna, gamocdileba, unar-Cvevebi, SesaZleblobebi. didi zomis jgufebi iZlevian Sromis
danawilebis saSualebas, rodesac mTeli samuSao iyofa nawilebad da daekisreba jgufis
calkeul wevrebs. TanamSromlebi, romlebic raime konkretul amocanaze muSaoben, did
jgufebSi iZenen gamocdilebas da mniSvnelovani wili SeaqvT jgufis mTlian
warmatebaSi.
didi jgufebis negatiuri mxarea komunikaciisa da koordinaciis problemebi,
motivaciis, kmayofilebisa da gulmodginebis dabali done, rac maT zogjer axasiaTebs.
cxadia, rom 16 adamians Soris informaciis gacvla da koordinireba ufro rTulia,
vidre 8 adamians Soris. ufro metic, didi jgufis wevrebma SesaZloa zogjer ar
miiCnion, rom maTi muSaoba jgufs esaWiroeba da saerTod ar igrZnon Tavi jgufis
wevrad.
jgufis sididis gansazRvrisas menejerebi cdiloben SeinarCunon mcire
jgufisaTvis damaxasiaTebeli upiratesobebi da amavdroulad Camoayalibon miznis
misaRwevad sakmarisi resursebiT aRWurvili jgufi Sromis efeqturi danawilebiT.
zogadi wesis mixedviT jgufSi ar unda iyos meti wevri, vidre es Sromis
danawilebisTvisa da jgufis sakmarisi resursebiT aRWurvisTvisaa saWiro. magaliTad,
kvlevisa da ganviTarebis gundi sakmarisze didia, Tu: 1. jgufis wevrebi ufro met
dros xarjaven erTmaneTisaTvis sakuTari codnis gaziarebaze, vidre problemis
gadasawyvetad da axali produqciis Sesaqmnelad am codnis gamoyenebaze, 2.
individualuri produqtiuloba iklebs, da 3. ziani adgeba jgufis muSaobas.
jgufuri rolebi. jgufuri roli aris qcevis TaviseburebaTa erToblioba,
romelsac elian jgufis wevrisagan jgufSi mis mier dakavebuli postis gamo.
magaliTad, kompleqsuri gundis wevrebisagan elian maTi codnisa da
gamocdilebis Sesabamisi rolebis Sesrulebas. Hallmark Cards-Si kompleqsuri gundis
mwerlis rolia axali baraTebisaTvis teqstis Seqmna, mxatvris – ilustraciebis
daxatva, dizaineris ki – teqstisa da ilustraciis SeerTeba da misi mimzidvel
dizainSi moqceva. top-menejmentis jgufis wevrebis rolebi winaswaraa gansazRvruli
maTi codnisa da gamocdilebis Sesabamisad – produqcia, marketingi, finansebi, kvleva
da ganviTareba, Tumca aseTi gundis wevrebi, rogorc wesi, imavdroulad strategebi da
damgegmavebic arian.
jgufisa da gundis Camoyalibebisas menejerma naTlad unda gaacnos
jgufis/gundis wevrebs sakuTari molodini maT rolebTan dakavSirebiT, auxsnas, ra
moeTxovebaT maT da ra rols TamaSobs maTi erToblioba jgufuri miznis miRwevaSi.
menejerma aseve unda gaiTvaliswinos, rom rodesac jgufis wevrebi iZenen codnasa da
gamocdilebas da rodesac jgufis amocanebi da miznebi icvleba, icvleba da viTardeba

285
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva

jgufis wevrebis rolebic. amgvarad, gamocdilebis miRebis Sedegad muSaobis


efeqturobis gazrdisaTvis menejerma unda waaxalisos jgufis wevrebi, rom maT
gamoiCinin iniciativa, aiRon meti pasuxismgebloba da moaxdinon miniWebuli rolebis
modificireba. am process, romelsac rolis ganviTareba ewodeba, SeuZlia
individualuri da jgufuri muSaobis efeqturobis gazrda.
TviTmarTvad gundSi da sxva saxis jgufebSi jgufis wevrebi Tavad arian
pasuxismgebeli rolebis Seqmnasa da ganawilebaze. bevri TviTmarTvadi gundi Tavad
irCevs gundis lidersac. rodesac jgufis wevrebi qmnian sakuTar rolebs, menejerma
unda gauwios maT daxmareba rCevis saxiT konfliqtebisa da uTanxmoebebis Tavidan
asacileblad. magaliTad, Johnsonville Foods-Si pirveli donis (pirveli done menejmentis
yvelaze dabali donea) menejerTa postebis saxelebi Seicvala da maT daerqva
`mrCeveli-mwvrTneli,~ raTa naTeli yofiliyo maTi axali funqcia TviTmarTvad
gundebTan mimarTebiT.

jgufuri lideroba
yvela jgufsa da gunds sWirdeba lideri. rogorc me-10 TavSi ganvixileT,
efeqturi lideroba jgufis, gundisa da organizaciis warmatebuli muSaobis erT-erTi
ZiriTadi Semadgenelia. zogjer liderobis formas jgufSi gansazRvravs menejeri,
rogorc es xdeba marTuli jgufebisa da topmenejerTa gundebis SemTxvevaSi. aseve
menejerma SeiZleba daniSnos jgufis wevri jgufis liderad an Tavmjdomared, rogorc
es xdeba operatiuli gundisa da mudmivi komisiis SemTxvevaSi. sxva SemTxvevebSi
SeiZleba Tavad jgufis wevrebma airCion lideri, an is bunebrivad wamroiSvas jgufis
muSaobis procesSi. TviTmarTvadi gundis SemTxvevaSi menejerebi xSirad Tavad gundis
wevrebs miandoben lideris arCevas. zogierTi TviTmarTvadi gundi efeqturad Tvlis
liderobis rolis rotacias gundis wevrebSi. imis miuxedavad, arian Tu ara jgufisa
Tu gundis liderebi menejerebi da bunebrivi Tu daniSnuli liderebi, isini
pasuxismgebelni arian, jgufma da gundma maqsimalurad gamoiyenos sakuTari potenciali.

jgufis ganviTareba

Saturn Corporation-is prezidenti riCard lefavi, romelic TviTmarTvad gundebs


iyenebs, mivida daskvnamde, rom zogjer TviTmarTvad gunds ori-sami weli sWirdeba,
raTa sakuTari SesaZleblobebi srulyofilad gamoiyenos. misi azriT, jgufis
SesaZleblobebi miaRwios warmatebas, damokidebulia ganviTarebis doneze. lefavma icis,
rom TviTmarTvad gunds garkveuli dro esaWiroeba, sanam efeqtur funqcionirebas
daiwyebs da amitom mxolod realisturi molodini aqvs Saturn-is axalSeqmnili
TviTmarTvadi gundebis mimarT. man aseve icis, rom saWiroa axali gundis treningiT
uzrunvelyofa.
Tumca yoveli jgufis ganviTareba unikaluria, mkvlevarebma gamoyves jgufis
ganviTarebis 5 etapi, romelsac jgufebis umravlesoba gaivlis (ix. naxazi 11.3). pirvel
etapze, romelsac formireba ewodeba, jgufis wevrebi cdiloben erTmaneTis gacnobasa
da saerTo azris Camoyalibebas imasTan dakavSirebiT, ris miRwevas unda Seecados
jgufi da rogorc unda moiqcnen misi wevrebi. am etapze menejerebi unda Seecadon,
TiToeul wevrs Tavi jgufis mniSvnelovan nawilad agrZnobinon.

286
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva

naxazi 11.3
jgufis ganviTarebis xuTi etapi

meore etapze, romelsac pirobiTad Sturmi ewodeba, jgufSi xSiria konfliqti


da uTanxmoeba, radgan zogierT wevrs ar surs jgufis sxva wevrebis moTxovnebis
Sesruleba. dava SeiZleba warmoiSvas jgufis lideris gansazRvris gamoc. es etapi
gansakuTrebiT aqtualuria TviTmarTvadi gundebisaTvis. menejerma Tvalyuri unda
adevnos jgufs, raTa konfliqti umarTavi ar gaxdes.
mesame, normirebis etapze, jgufis wevrebs Soris myardeba axlo urTierToba,
Cndeba megobruli grZnobebi. wevrebi aRweven konsensuss jgufis miznebsa da wevrebis
qcevis normebTan dakavSirebiT.
meoTxe etapze, romelsac samuSaos Sesruleba ewodeba, jgufi asrulebs
samuSaos. jgufis efeqturobis uzrunvelsayofad menejerma unda miiRos gansxvavebuli
zomebi imis mixedviT, Tu ra tipis jgufTan aqvs saqme. marTuli jgufis menejeri unda
darwmundes, rom efeqturad marTavs jgufs da rom jgufSi arsebobs sakmarisi
motivacia, TviTmarTvadi gundis menejerma ki unda uzrunvelyos gundisaTvis sakmarisi
avtonomiis miniWeba da pasuxismgeblobis dakisreba.
bolo, daSlis etapi muSaobs mxolod droebiT jgufebSi, rogoricaa operatiuli
gundi. am etapze jgufi asrulebs samuSaos da iSleba. magaliTad, gundi, romelmac
Seafasa moqnili samuSao grafikis dawesebis upiratesobebi da negatiur mxareebi, am
sakiTxze rekomendaciebis gacemis Semdeg daiSleba.
menejerma unda Camoayalibos moqnili midgoma jgufis ganviTarebisadmi da
gaiTvaliswinos sxvadasxva etapze jgufis saWiroebebis Taviseburebani. garda amisa,
menejers mudam unda axsovdes, rom jgufisaTvis igi resurss warmoadgens da gauwios
mas daxmareba efeqturad muSaobaSi.

jgufis normebi

jgufis miznebis misaRwevad da maRali efeqturobis uzrunvelsayofad yvela


tipis jgufma, iqneba es topmenejerTa, TviTmarTvadi Tu marTvadi jgufi, unda
gaakontrolos misi wevrebis qceva. qcevis gakontrolebis erT-erTi saSualeba rolebis
miniWebaa. garda amisa, qcevis gakontroleba xdeba jgufis normebis CamoyalibebiTa da
amoqmedebiT. jgufis normebi qcevis is wesebia, romelTac emorCileba jgufis wevrTa
umravlesoba. normebi moicavs qcevis wesebis mTel speqtrs samuSao saaTebis,
informaciis gaziarebis, amocanaTa Sesrulebis da TviT Cacmis maneris CaTvliT.
menejeri xels unda uwyobdes jgufSi iseTi normebis Camoyalibebas, romlebic
mas daexmareba maRal efeqturobasa da jgufis miznebis miRwevaSi, magaliTad,
kompleqsuri gundis yvela wevrma unda uzrunvelyos, rom masTan dakavSireba
SesaZlebeli iyos gundis sxva wevrebisaTvis: upasuxos telefonis zarebs, miawodos
informacia gundis wevrebs gamgzavrebasTan dakavSirebiT, datovos telefonis nomeri
da a. S. marTuli jgufis wevrebma, romelnic mocemul momentSi naklebad datvirTulni

287
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva

arian, unda gadainawilon datvirTul TanamSromelTa samuSao, raTa jgufma droulad


moaxerxos samuSaos Sesruleba. topmenejerTa gundisaTvis ki mizanSewonili iqneboda
iseTi normis daweseba, romlis mixedviTac mniSvnelovani gadawyvetilebis miRebamde
wevrebma aucileblad unda ganixilon mocemuli sakiTxi, rac xels Seuwyobs swori
gadawyvetilebebis miRebas minimaluri SecdomebiT.
wesebis damorCileba da maTgan gadaxveva. jgufis wevrebi emorCilebian
wesebs Semdegi sami mizezis gamo: 1. maT undaT daimsaxuron jildo da aaridon Tavi
sasjels. 2. isini imeoreben im jgufis wevrTa saqciels, romlebic maT moswonT da
pativs scemen. 3. maT SeTvisebuli aqvT norma da swamT, rom is qcevis swori wesia.
ganvixiloT robert kingis magaliTi, romelic emorCileba departamentis normas,
daeswros saTemo sakvebis depozitisaTvis resursebis moZiebis process. is SeiZleba
amas akeTebdes, radgan: 1. surs, iyos gundis sasurveli wevri da hqondes kargi
urTierToba sxva wevrebTan; 2. imeorebs gundis sxva, misgan pativcemuli wevrebis
saqciels, romlebic mudam eswrebian am process; 3. swams, rom sakvebis depozitis
RonisZiebebis mxardaWera sasargeblo saqmea.
arsebobs SemTxvevebic, rodesac jgufis wevrebi normas arRveven, rac imis
maniSnebelia, rom jgufi veRar akontrolebs mis wevrs/wevrebs. normis damrRvevs
jgufis wevrebma SesaZloa upasuxon Semdegnairad: 1. Seecadon Secvalon jgufis wevris
qceva ise, rom man kvlav daicvas norma. isini SeiZleba Seecadon normis damrRvevis
darwmunebas, rom normis dacva aucilebelia, ar miaqcion yuradReba mis qcevas an
gaagdon jgufidan (magaliTad, jonsonvil fudsis qarxanaSi liz senkbilma,
TviTmarTvadi gundis wevrma, romlis movaleobaSic sosisis awona Sedioda, daarRvia
norma. normis Tanaxmad gundis wevrebs periodulad unda daelagebinaT momaval
TanamSromlebTan interviuebis Casatareblad gankuTvnili oTaxi. senkbilma uari Tqva
oTaxis dalagebaSi monawileobis miRebaze, ris gamoc gundis wevrebma ori TviT
Seuwyvites 225 aSS dolaris odenobis premiis gacema. aseTi Sedegi mohyva senkbilis
mier normis darRvevas). 2. daiTxovon wevri; 3. Secvalon norma da miusadagon igi
wevris qcevas.
ukanaskneli alternativa imis maCvenebelia, rom zogjer normis darRveva
SesaZloa jgufisaTvis konstruqciuli iyos. es maSin xdeba, rodesac jgufis wevrebi
gadaafaseben wess, romelic ukve disfunqciuri an arakonstruqciuli iyo, Tumca
normad miiCneoda. xSirad jgufis wevrebi ar fiqroben imaze, ratom icaven calkeul
normas. jgufis erTi wevris mier normis darRveva ki aiZulebs jgufis wevrebs,
dafiqrdnen amaze da Secvalon is, Tuki saWiroa.
aviRoT silamazis salonis magaliTi, sadac misaRebis TanamSromlebi asrulebdnen
Semdeg normas: yvela vizitis Sesaxeb informacias isini werdnen specialur rveulSi,
dRis bolos ki morige TanamSromels Sehyavda monacemebi kompiuterul sistemaSi,
saidanac Semdeg ibeWdeboda parikmaxerTa dRis ganrigi. erT dRes erT-erTma
TanamSromelma gadawyvita Seetana informacia pirdapir sistemaSi rveulis gverdis
avliT. aman danarCeni TanamSromlebi daafiqra imaze, Tu saerTod ra saWiro iyo
rveulSi monacemebis Setana, Tuki isini sabolood mainc sistemaSi unda SeeyvanaT.
salonis mflobelTan konsultaciis Semdeg norma Seicvala, gadawyda monacemebis
pirdapir sistemaSi Seyvana, rac drosac zogavda da ganrigSi Secdomebsac amcirebda.
balansi normis dacvasa da mis darRvevas Soris. Soris. imisaTvis, rom
organizaciam miaRwios konkurentul upiratesobas, saWiroa jgufebsa da gundebSi
daculi iyos balansi normasa da normidan gadaxvevas Soris (ix. naxazi 11.4).

288
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva

naxazi 11.4
balansi normis dacvasa da normidan gadaxvevas Soris

jgufs wevrebis qcevis kontrolis uzrunvelsayofad sWirdeba normis zomieri


dacva da am procesis gamoyeneba efeqturi muSaobisa da jgufis miznebis miRwevisaTvis.
magram jgufisaTvis aseve mniSvnelovania rig SemTxvevebSi normidan gadaxveva, raTa
uzrunvelyofil iqnes disfunqciuri normebis konstruqciuli normebiT Secvla.
jgufisaTvis, iqneba es top menejerTa, kvlevisa da ganviTarebis, marTvadi Tu
TviTmarTvadi jgufi, metad mniSvnelovania amgvari balansis dacva.
normis dacvis xarisxi da mis darRvevaze reaqcia damokidebulia Tavad jgufis
wevrebze. zemoCamoTvlili sami faqtori, romelic normis dacvas uzrunvelyofs,
umetes SemTxvevebSi warmatebiT muSaobs, rac normis mkacr dacvaSi gamoixateba.
zogjer es faqtorebi imdenad Zlieria, rom maT gamo normidan gadaxveva jgufSi Zalian
iSviaTad xdeba da rodesac xdeba, umalve CaxSobilia.
menejeri uzrunvelyofs jgufis wevrebis mier normidan gadaxvevis mimarT
tolerantulobas, raTa gadaxvevis SemTxvevaSi moxdes normis ganxilva da Tuki igi
disfunqciuria, Secvla, Semdegi nabijebis saSualebiT: 1. menejeri warmoadgens misabaZ
magaliTs jgufis an gundisaTvis. is axalisebs TanamSromelTa winadadebebs
procedurebis SecvlasTan dakavSirebiT, ar ayenebs sakuTar moTxovnebs amocanaTa raime
gansazRvruli wesiT Sesrulebis Sesaxeb da roca saWiroa, aRiarebs, rom norma,
romelsac adre mxars uWerda, axla jerovnad aRar moqmedebs. amiT aCvenebs jgufis
wevrebs, rom normebis mkacrma dacvam xeli ar unda SeuSalos saWiro cvlilebebsa da
gaumjobesebas. 2. menejeri xels uwyobs im azris damkvidrebas, rom yovelTvis arsebobs
jgufis dinamikisa da muSobis efeqturobis gazrdis saSualebebi da imis SesaZlebloba,
rom arsebuli normebi ukeTesiT Seicvalos. amgvari midgoma xels uwyobs jgufis
miznebis miRwevasa da efeqturobis gazrdas. 3. menejeri xels uwyobs jgufisa da
gundis wevrebis mier periodulad arsebuli normebis efeqturobis Sefasebas.
289
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva

kaliforniis novaciuri dizainis Semqmneli firma Ideo-s menejerebma miaRwies


dizainis gundebSi normis dacvisa da misgan gadaxvevis balanss, rogorc es qvemoTaa
moTxrobili.

aqcenti mravalferovnebaze

IDEO-Si afaseben azrTa sxvadasxvaobasa


sxvadasxvaobasa da axal ideebs

Ideo amzadebs produqciis dizains mraval gansxvavebul sferoSi, iqneba es


medicina, kosmosuri mogzauroba, kompiuteruli teqnologiebi Tu piradi higienis
sagnebi. bevri produqti, romelsac Cven gamoviyenebT, Ideo-Sia damzadebuli, magaliTad
vaSlis formis “Tagvi”, kbilis jagrisis dasadgmeli konteineri, mosaxerxebeli
Taroebi ofisisaTvis, sisxlis analizatorebi da aRWurviloba kosmosuri
mogzaurobisaTvis. is aspeqti, romliTac Ideo-s menejerebi da dizainerebi yvelaze
metad amayoben, novaciurobaa. ra Tqma unda teqnikuri dizainis eqspertebi –
meqanikosebi da eleqtroinJinrebi, floben specializebul codnas, magram inJinrebTan
erTad gundSi SeiZleba muSaobdes anTropologi, biologi an sociologi. Ideo-s mTavari
principia novaciis azrTa mravalferovnebiT miRweva. amgvari mravalferovnebis
xelSemwyobad gunduri muSaoba miiCneva, sadac waxalisebulia rogorc normis dacva,
ise misgan gadaxveva.
Ideo-Si aseve waxalisebulia gansxvavebulad fiqri da axleburi midgomebis
SemuSaveba. xSirad novaciuri ideebi maSin Cndeba, roca dizainerebi ar arian
SezRudulni raime limitiT da SeuZliaT sagnebi survilisamebr dainaxon. aseT
limitebs ki Cveulebriv axali produqciis Seqmnisas Tavad dizainerebi qmnian: maT
winaswar aqvT Camoyalibebuli CarCo, rogor SeiZleba gamoiyurebodes esa Tu is
produqcia.
Ideo-s menejerebi aRiareben normis dacvis mniSvnelobasac gundis miznebis
miRwevasa da efeqtur muSaobaSi. ase rom, Ideo-Si garkveuli normebis dacva
waxalisebulia, kerZod: gundis wevrebma kargad unda gaigon, raze muSaobs gundi
(produqciaze, bazarze, momxmareblis moTxovnilebaze), daakvirdnen adamianebs bunebriv
garemoSi, gaiazron, rogor SeiZleba ifunqcioniros axalma produqciam, Seafason axali
produqcia, waaxalison ucnauri ideebi da arasodes uaryon isini mxolod imitom, rom
warmoudgenlad JRers.
Ideo-s erT-erTi wesia `normis damrRvevTa” Seswavla, radgan aseTma pirebma
SesaZloa daxmareba gauwion dizainerebs arsebul produqciasTan da momxmarebelTa
gauTvaliswinebel moTxovnilebebTan dakavSirebuli problemebis gadawyvetaSi. ideos
dizainis gundebSi normis dacvisa da misgan gadaxvevis waxalisebam xeli Seuwyo iseTi
produqciis Seqmnas, romelic dRes xSir moxmarebaSia. Tumca Cven ar vfiqrobT imaze,
rom isini ar arsebobda, sanam klientma Ideo-s dizainis gunds axali produqcia an
arsebuli produqciis gaumjobeseba ar SeukveTa.

jgufis erTianoba

kidev erTi faqtori, romelic moqmedebs jgufis efeqturobaze, jgufis


erTianoba, anu gundis wevrTa gundisadmi loialurobis xarisxi. rodesac ErTianoba
Zlieria, jgufis wevrebi afaseben sakuTar wevrobas, moswonT jgufi da didi survili
aqvT, darCnen jgufSi. rodesac erTianoba, piriqiT, dabalia, mis wevrebs ar moswonT

290
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva

igi da arc survili aqvT, SeinarCunon wevroba. kvlevebi aCvenebs, rom menejeri unda
cdilobdes jgufsa da gundSi saSualo donis erTianobis SenarCunebas, radgan es xels
uwyobs organizaciis mier konkurentuli upiratesobis miRwevas.
jgufis erTianobis Sedegebi. jgufis erTianobis done moqmedebs sam
erTianobis Sedegebi.
ZiriTad faqtorze. esenia: jgufuri monawileobis done, normis dacvis done, jgufuri
miznebis miRwevaze yuradRebis gamaxvilebis done (ix. naxazi 11.5).

naxazi 11.5
jgufis erTianobis wyaroebi da Sedegebi

faqtorebi, romlebic moqmedebs jgufis erTianobis Sedegebi


jgufis erTianobaze

jgufis sidide.

jgufuri monawileobis done


efeqturad marTuli
mravalferovneba

jgufis erTianoba
normis dacvis done
jansaRi konkurencia

jgufuri miznebis miRwevaze


yuradRebis gamaxvilebis
done
warmateba.

jgufuri monawileobis done. done rodesac jgufis erTianoba Zlierdeba,


izrdeba jgufuri monawileobis done. monawileoba ki xels uwyobs jgufuri
efeqturobis gazrdas, radgan wevrebi aqtiurad arian Cabmulni jgufis muSaobaSi,
uzrunvelyofen jgufuri amocanebis Sesrulebas, axdenen informaciis gacvlas da
amyareben efeqtur komunikacias (komunikaciis sakiTxi ganxilulia me-13 TavSi).
jgufis erTianobis saSualo done uzrunvelyofs jgufis wevrebis aqtiurobasa
da maT efeqtur komunikacias. is, Tu ratom ar surT menejerebs xeli Seuwyon
erTianobis saSualoze maRali donis ganviTarebas, SegviZlia ganvixiloT ori
kompleqsuri gundis magaliTze, romlebic axali saTamaSoebis Seqmnaze muSaobdnen.
maRali erTianobis mqone gund alfas xSirad hqonda Cveulebrivze xangrZlivi
Sexvedrebi, romlis didi nawilic arasamsaxurebriv sakiTxebsa da xumrobebs eTmoboda.
gundis Sexvedrebi ewyoboda ufro xSirad, vidre kompaniis sxva kompleqsuri jgufebis
Sexvedrebi da misi wevrebis nawili metad did dros uTmobda imis ganxilvas, ra
wvlili Sehqonda maT gunds saTamaSoebis ganviTarebaSi. gund betas ki, romelic
zomieri erTianobiT xasiaTdeboda, Cveulebriv hqonda saWiro sixSirisa da
xangrZlivobis Sexvedrebi, sadac ideebis gacvla-gamocvla da komunikacia efeqturad
xdeboda; misi wevrebi ar ikribebodnen saWiroze xSirad da sakuTar wvlilze saubarsac
imdeni dro eTmoboda, ramdenic samuSao procesisaTvis iyo aucilebeli. orive gundma
Seqmna saTamaSoebi, romlebic saukeTesod saRdeboda, Tumca gund alfas amisaTvis 30
procentiT meti dro dasWirda. swored amitom ar uwyobs xels maRali gunduri
erTianoba gundis efeqtur muSaobas.

291
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva

done. jgufuri erTianobis donis aweva iwvevs normis ufro


normis dacvis done.
mkacrad dacvas, amis Sedegad ki jgufis wevrebi SeiZleba iseT normebsac daemorCilon,
romlebic ukve disfunqciuria; da piriqiT, dabalma erTianobis donem SesaZloa
gamoiwvios normis xSiri darRveva da jgufma dakargos wevrebis qcevis gakontrolebis
unari.
alfa da beta gundebs saTamaSoebis kompaniaSi erTi da igive normebi hqondaT
dawesebuli, romelTa mixedviTac TiToeul gunds unda ganexila axali saTamaSoebis
SeqmnasTan dakavSirebuli ideebi, gamoevlina saukeTesoebi da Semdeg kvlevisa da
ganviTarebis gundis warmomadgenlis meSveobiT Seeqmna modeli. mcire kinokompaniam
gamouSva animaciuri filmi bocverTa ojaxis monawileobiT, romelmac didi popularoba
moipova da yvela didi saTamaSoebis kompania cdilobda licenziis mopovebas saTamaSo
bocvrebis Sesaqmnelad. saTamaSoebis kompaniis umaRlesi rangis menejerTa jgufma axal
saTamaSoTa Seqmna alfa da beta gundebs daavala da Tanac ise swrafad, rom
konkurenciaSi gamarjveba mas darCenoda.
gundi alfa Seudga samuSaos Zveli normebis dacviT, Tumca marketingis
eqspertis azriT SeiZleboda drois mogebis mizniT procesis ufro efeqturad
warmarTva. betas marketingis eqspertma ki daiTanxma jgufi, gadaexviaT normidan. man
SesTavaza jgufs, kvlevisa da ganviTarebis gundisaTvis SeekveTaT ara axali saTamaSos
modelis Seqmna, aramed moexdinaT kompaniis mier adre gamoSvebuli saukeTeso
saTamaSoebis modificireba bocvrebad, Semdeg ki ezrunaT kinokompaniisagan licenziis
miRebaze. rodesac salicenzio SeTanxmebas xeli moewereboda, kompania SeZlebda meti
drois daTmobas axali, unikaluri bocvrebis Seqmnaze kvlevvisa da ganviTarebis gundis
meSveobiT.
gund betas marketingis eqspertis mecadineobiT jgufma gadauxvia normas, ris
Sedegadac kompaniam miiRo eqskluziuri licenzia kinokompaniisagan da sarekordo sam
TveSi Tavis daxlebze gamoitana pirveli bocveri saTamaSoebi. amgvarad, erTianobis
saSualo dones, rogorc es gund betas SemTxvevaSi iyo, saukeTeso Sedegis motana
SeuZlia.
jgufuri miznebis miRwevaze yuradRebis gamaxvilebis done. rodesac
Zlierdeba jgufis erTianoba, sul ufro meti yuradReba eTmoba jgufuri miznebis
miRwevas. Tumca, miznis miRwevaze gansakuTrebuli yuradRebis gamaxvilebas yovelTvis
ar mivyavarT organizaciul efeqturobamde. organizaciuli efeqturobisa da
konkurentuli upiratesobis miRwevisaTvis organizaciis jgufebi da gundebi unda
TanamSromlobdnen erTmaneTTan da grZnobdnen organizaciuli miznebis miRwevis
motivacias, Tundac jgufuri miznebis xarjze. erTianobis saSualo done uRviZebs
jgufis wevrebs motivacias rogorc jgufuri, aseve organizaciuli miznebis
misaRwevad. erTianobis maRalma donem ki SesaZloa gamoiwvios wevrTa iseTi
koncentrireba jgufis miznebze, rom misi wevrebi mzad iyvnen nebismier, Tundac
organizaciis efeqturobis Semcirebis fasad miaRwion jgufis miznebs.
saTamaSoebis kompaniaSi kompleqsuri gundebis mTavari mizani iyo uaxlesi
teqnologiebis gamoyenebiT WeSmaritad novaciuri axali saTamaSoebis gamogoneba,
romlebic mTlianad gansxvavebuli iqnebodnen bazarze arsebuli saTamaSoebisagan.
rodesac saqme bocvrebis proeqtze midga, alfa gundis erTianobis maRalma donem
ganapiroba misi wevrebis koncentrireba gundis mizanze – SeeqmnaT novaciuri
saTamaSoebi da jgufma ganagrZo Cveuli procedurebis mixedviT muSaoba. beta jgufma
ki piriqiT, gaiazra, rom axali saTamaSoebis swrafad Seqmna mniSvnelovani
organizaciuli mizani iyo da garkveuli droiT jgufis miznebze prioritetulic. gund
betas erTianobis saSualo donis meSveobiT misma wevrebma is gaakeTes, rac mTlianad
saTamaSoebis kompaniisaTvis am SemTxvevaSi ukeTesi iyo.
292
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva

faqtorebi, romlebic moqmedebs jgufis erTianobaze. erTianobaze. jgufis


erTianobaze moqmedebs oTxi ZiriTadi faqtori: jgufis sidide, efeqturad marTuli
mravalferovneba, jansaRi konkurencia da warmateba (ix. naxazi 11.5). jgufis
erTianobaze gavlenis mqone am determinantebze zemoqmedebisas menejers SeuZlia
aamaRlos an Seamciros erTianobis done.
jgufis sidide. rogorc zemoT aRvniSneT, mcire jgufebis wevrebi didi zomis
jgufis wevrebze ufro motivirebuli da aqtiurebi arian. amitom erTianobis
waxalisebisas, roca SesaZlebelia, menejeri unda ecados mcire an saSualo sididis
jgufis Camoyalibebas (2-dan 15 wevramde). Tu jgufs dabali erTianoba axasiaTebs da
zomiT didia, menejeri SeiZleba Seecados jgufis orad gayofas da maT sakuTari
miznebi da amocanebi dausaxos.
efeqturad marTuli mravalferovneba. zogadad adamianebs moswonT da
kargad eguebian Tavis msgavs adamianebs. magaliTad, advilia im adamianTan urTierToba,
romelic iziarebs Sens Rirebulebebs, aqvs msgavsi gamocdileba da msgavsi molodini.
Tumca, rogorc es me-3 TavSia ganxiluli, jgufis, gundisa da organizaciis
mravalferovneba xels uwyobs organizaciis mier konkurentuli upiratesobis miRwevas.
mravalferovan jgufebSi ufro advilad viTardeba originaluri da novaciuri ideebi.
erT-erTi mizezi, ris gamoc kompleqsuri jgufebi ase popularulia holmark qardsSi
isaa, rom gundis wevrebis mravalferovani codna da gamocdileba uzrunvelyofs
gundebis maRal efeqturobas.
jgufebisa da gundebis Camoyalibebisas menejeri unda darwmundes, rom yovel
gundSi arsebobs jgufis miznebis miRwevisaTvis aucilebeli codna, gamocdileba da
sxva maxasiaTeblebi. jgufis erTianobisTvis ki saWiroa es mravalferovneba efeqturad
iyos marTuli. mravalferovnebis efeqturi marTva Cven me-3 TavSi ganvixileT, momdevno
rubrikaSi ki, romelsac `aqcenti mravalferovnebaze~ hqvia, moTxrobilia damatebiTi
xerxebis Sesaxeb, romelTa gamoyenebac menejerebs SeuZliaT mravlaferovan jgufebSi
erTianobis uzrunvelsayofad.

aqcenti mravalferovnebaze
Teoriisa da praqtikis gaerTianeba
sxvadasxva mecnieruli disciplinis mkvlevarTa samuSaod gaerTianeba friad
Zneli saqmea. maT ara marto codnis sxvadasxva baza aqvT, aramed saerTod sxvadasxva
enebze saubroben da sxvadasxvanairad udgebian kvlevis process. gansakuTrebuli
siZneleebi warmoiSveba, rodesac Teoriaze koncentrirebul mkvlevarebs praqtikasa da
eqsperimentze orientirebul kolegebTan uwevT muSaoba.
aseT pirobebSi erTianobis mqone jgufebis Camoyalibebisa da potenciuri
novaciis aucilebloba kargad esmoda Crd. karolinas mecierebisa da teqnologiis
centrs. gundis sociologis meSveobiT, romelic gundis wevrebs komunikaciaSi
exmareboda, maT axali produqciis Sesaqmnelad Camoayalibes gansxvavebuli orientaciis
mqone mecnierTa jgufi sxvadasxva disciplinebidan. centri Camoyalibda garemosTvis
safrTxis Semcveli qimiuri gamxsnelebis naxSirorJangiT (romelic usafrTxoa)
Secvlis mizniT. magaliTad, farTo gamoyenebaSi myofi ori iseTi gamxsnelis, romlebic
maRaziebSi iyideba – perqloreTilenisa (romelic abinZurebs gruntis wylebs da
SeiZleba gamoiwvios kibo) da benzinis (romelic Zalian advilad aalebadia) magivrad
SeiZleboda gamoyenebuli yofiliyo sruliad usafrTxo naxSirorJangi. Hangers Cleaners
swored naxSirorJangs iyenebs tradiciuli mSralad gamwmendi gamxsnelebis nacvlad.

293
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva

mecnierebisa da teqnologiis centrSi mecnierebi da inJinrebi sxvadasxva


universitetidan gundebad muSaobdnen am sakiTxze. jo desimonem, centris direqtorma,
CaTvala, rom sxvadasxva ganaTlebisa da gamocdilebis mqone wevrebs SesaZloa
dasWirvebodaT daxmareba efeqtur komunikaciasa da Sekruli gundis CamoyalibebaSi. es
sociologma daian zonenvaldma ikisra. is daexmara gundis wevrebs informaciis
efeqtur gacvlaSi da imis gagebaSi, risi SeTavazeba SeuZlia proeqtisaTvis TiToeul
wevrs da ra mniSvneloba aqvs gundisaTvis TiToeuli wevris gansxvavebul niWs. man
aswavla gundis wevrebs erTmaneTis ndoba imdenad, rom SeZlebodaT imis aRiareba, rom
raRac ver gaiges. gundis mkvlevarebi (magaliTad ruben karboneli, romelic
naxSirorJangze momuSave erT-erT gunds xelmZRvanelobda), aRiareben zonenvaldis
wvlils gunduri erTianobis CamoyalibebaSi.
didi qimiuri kompaniebis jgufma aseTi midgoma friad pozitiurad Seafasa da
centrs nawilobriv afinansebs. Tavad centrs ki SeuZlia gaafrToos Cveni warmodgena
ara marto garemosTvis usafrTxo gamxsnelebze, aramed mravalferovani gundis efeqtur
marTvazec.

konkurencia. rodesac jgufis erTianoba sustia, menejers SeuZlia


jansaRi konkurencia.
misi gaZliereba ori gziT: jansaRi konkurenciis danergviTa da jgufis wevrebis
waxalisebiT, rom maT ukeT warmoaCinon sakuTari pirovneba. swored es gaakeTes
ilinoisSi, linkolnSi, iton korporeiSnis menejerebma. itonis TanamSromlebi amzadeben
iseT nivTebs, rogoricaa Zravis sarqveli, kbilana, satvirTo manqanis lilvi da
avtomaturi amomrTveli. xarjebis Semcirebisa da efeqturobis gazrdis mizniT
menejerebma itonSi Seqmnes TviTmarTvadi gundebi. maT icodnen, rom miznis misaRwevad
gundis erTianoba mniSvnelovani iyo. menejerebma waaxalises identuroba – maT neba
misces gundebs, sakuTari saxeli hqonodaT, magaliTad, `manqanis kapotebi~, `xraxnebi~
an `Seteva narCenebze~ (aseTi saxeli airCia gundma, romelic metad xarjiani metalis
narCenebis 50%-iT Semcirebaze muSaobda). jgufebs Soris jansaR konkurencias ki
miaRwies kafeteriis did ekranze im jgufebis warmatebis sajaro demonstraciis gziT,
romelTac yvelaze maRali efeqturoba gamoamJRavnes da jgufis miznebsac saukeTesod
miaRwies. aseTi jgufebi daajildoves kidec.
Tu jgufi zedmetad erTiania, menejerebs SeuZliaT misi Sesusteba organizaciul
(da ara jgufur) identurobaze aqcentis gakeTebiT. amis gakeTeba Semdegnairad
SeiZleba: jgufis wevrebs agrZnobineben, rom maT afaseben, rogorc organizaciis
wevrebs, aqcents akeTeben jgufebs Soris TanamSromlobaze. erTianobis Semcireba
miiRweva aseve jgufebs Soris konkurenciis SesustebiTa da TanamSromlobis
waxalisebiT.
warmateba jgufuri erTianobis misaRwevad mniSvnelovani faqtoria warmateba.
warmateba.
rodesac jgufi warmatebuli xdeba, igi did momxibvlelobas iZens Tavad jgufis
wevrebisaTvis da erTianobis done bunebrivad maRldeba. rodesac erTianobis done,
piriqiT, dabalia, menejerma xeli unda Seuwyos jgufis mier mniSvnelovani warmatebis
miRwevas.
aviRoT saSualo zomis univermaRis WurWlis ganyofilebis jgufis magaliTi.
aRniSnuli ganyofileba univermaRis miwisqveSa nawilis kuTxeSi gadaitanes. misma
Soreulma adgilmdebareobam gayidvebis Semcireba gamoiwvia, radgan klientebi
univermaRis am moSorebul nawilSi iSviaTad midiodnen. gamyidvelebi, romelTac
zedamxedvelebi dadebiTad afasebdnen, sxvadasxva xerxebs mimarTavdnen gayidvebis
asamaRleblad, magram amas ver miaRwies. warumateblobisa da araefeqturobis gamo maTi
jgufuri erTianoba Sesustda. am problemis gadasaWrelad menejerma Semdeg xerxs
mimarTa: yoveli Tvis bolos maRali punqtualurobiTa da saukeTeso daswrebiT
294
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva

gamorCeuli jgufis wevrebis saxelebi da fotoebi kafeteriis gancxadebaTa dafaze


ikvreboda da isini 50 aSS dolaris odenobis CekiT jildovdebodnen. WurWlis
ganyofilebis jgufs xSirad saukeTeso maCveneblebi hqonda da am sakiTxSi maTma
warmatebam ganapiroba maTi jgufuri erTianobis gaZliereba. metic, am iniciativam
Seamcira samuSaos gacdenisa da dagvianebis SemTxvevebi mTel maRaziaSi.

jgufisa da gundis marTva maRali efeqturobis


efeqturobis misaRwevad
axla Tqven iciT, ratomaa organizaciisaTvis mniSvnelovani jgufebi da gundebi,
icnobT jgufebis tipebs, romlebsac menejerebi qmnian da jgufis dinamikas. arsebobs
aseve xerxebi, romelTa gamoyenebac menejerebs SeuZliaT, jgufisa da gundis maRali
efeqturobis uzrunvelsayofad. esenia jgufis wevrebis motivaciis gazrda
organizaciuli miznebis misaRwevad da socialuri sizarmacis Semcireba.

jgufis wevrebis motivireba organizaciuli miznebis


misaRwevad
Tu samuSao mZime an mosawyenia, an Zalian did energias moiTxovs, menejerebs ar
SeuZliaT darwmunebulni iyvenen, rom jgufis wevrebis motivacia organizaciuli
miznebis misaRwevad maRal doneze SenarCundeba. ganvixiloT mRebavTa jgufi samSeneblo
kompaniaSi, romlebic Rebaven axali saxlebis Sida da gare kedlebs da iReben
gasamrjelos saaTobrivad. ratom Seecdebian isini samuSaos swrafad dasrulebas, Tuki
swrafi muSaobis Sedegad isini ufro did daRlilobas igrZnoben yovel saRamos,
xelfasi ki amiT ar moimatebs? mRebavebisTvis ufro mosaxerxebelia aiRon muSaobis
neli tempi da xSirad Seisvenon. aseTi midgoma ki xels SeuSlis samSeneblo kompaniis
mier konkurentuli upiratesobis miRwevas, radgan is gazrdis xarjebsa da axali
saxlis dasrulebisaTvis saWiro dros.
menejerebi SeZleben organizaciuli miznebis misaRwevad jgufisa da gundis
wevrebis motivirebas, Tuki jgufisa da gundis maRali efeqturoba Tavad maTi
wevrebisTvis iqneba xelsayreli. Tu TviTmarTvadi gundis wevrebma ician, rom muSaobis
efeqturobidan gamomdinare isini yovelkvireul premias miiReben, maTi motivaciac,
imuSaon efeqturad, gaizrdeba.
jgufisa da gundis wevrebis motivirebisaTvis menejerebi xSirad eyrdnobian
rogorc individualur, aseve jgufur stimulebs. rodesac jgufSi SeiZleba
individualuri efeqturobis Sefaseba, premiebi mxolod individualur an individualur
da jgufur efeqturobas emyareba, xolo rodesac individualuri efeqturobis donis
gansazRvra SeuZlebelia, anazRaurebis raodenoba mxolod jgufuri efeqturobis
safuZvelze gamoiangariSeba. kompaniaTa daaxloebiT 75%, romlebic TviTmarTvad
gundebs iyeneben, gundis wevrTa xelfass nawilobriv jgufuri efeqturobis mixedviT
daiangariSeben. menejerisaTvis metad mniSvnelovani amocanaa, Seqmnas samarTliani
Sefasebisa da gadaxdis sistema, romelic gazrdis rogorc individualur, ise jgufur
motivacias.
efeqturobis gazrdisaTvis fuladi anazRaurebis garda menejers SeuZlia sxva
xerxebic gamoiyenos – damatebiTi resursebi, rogoricaa aRWurviloba da
kompiuteruli programebi, jildoebi da sxva saxis aRiareba. SeiZleba aseve momaval
davalebaTa arCevis Tavad gundisaTvis mindoba. magaliTad, TviTmarTvadi gundis wevrebi,
romlebic kompiuterul programebze muSaoben iseT kompaniebSi, rogoricaa Microsoft,
afaseben saintereso da mniSvnelovan proeqtebze muSaobas; maRalefeqturi gundebis
wevrebi jildovdebian mniSvnelovan da saintereso proeqtebSi CarTviT.
295
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva

Ideo-Si (romlis muSaobac ganxiluli iyo monakveTSi `aqcenti


mravalferovnebaze~) menejerebi cdiloben gundis wevrebs Tavi mniSvnelovnad
agrZnobinon da amgvarad gazardon maTi motivacia. menejerma unda gaiTvaliswinos aseve
jgufisa da gundis muSaobisaTvis damaxasiaTebeli mniSvnelovani faqtori, socialuri
sizarmace,
sizarmace romelic amcirebs jgufis efeqtur muSaobas. socialuri sizarmace ewodeba
tendencias, romlis mixedviTac adamianebi jgufSi muSaoben naklebi gulmodginebiT,
vidre individualurad. gimuSaviaT jgufSi, sadac erTi an ori wevri ar asrulebs
samuSaos sakuTar wils? gimuSaviaT studentur klubSi an komisiaSi, sadac zogierTi
wevri mudam acdenda Sexvedrebs da arasodes gamodioda iniciativiT? gqoniaT iseTi
samsaxuri, sadac erTi an ori TanamSromeli Tavs ar itvirTavda muSaobiT, radgan
icoda, rom Tqven an sxva TanamSromlebi aanazRaurebdiT amgvar danakliss. Tu aseTi
SemTxvevebi gqoniaT, ese igi socialuri sizarmacis mowme yofilxarT.
socialur sizarmaces SeiZleba adgili hqondes yvela tipis jgufSi, gundsa Tu
organizaciaSi. amgvari tendencia iwvevs jgufuri efeqturobis Semcirebas da xels
uSlis jgufis miznebis miRwevas. sabednierod arsebobs xerxebi, romelTa meSveobiTac
menejerebs SeuZliaT socialuri sizarmacis Semcireba da zogjer mospobac ki (ix.
naxazi 11.6):

naxazi 11.6
socialuri sizarmacis Semcirebis sami gza amcirebs

1. jgufis wevrTa calkeuli wvlilis gamoyofa saerTo namuSevaridan

zogierTi adamiani socialur sizarmaces eZleva, radgan fiqrobs, rom amas


mravalwevrian jgufSi veravin SeamCnevs. sxvebi fiqroben, rom ar Rirs didi Zalebis
daxarjva, radgan maT wvlils saerTo saqmidan veravin gamoarCevs da arc aravin
daajildoebs kargi muSaobisaTvis.
erT-erTi xerxi, romlis saSualebiTac menejers socialuri sizarmacis Tavidan
acileba SeuZlia, saerTo namuSevarSi Setanili jgufis wevrTa individualuri
wvlilis gamoyofaa. amis Sedegad jgufis wevrebma ician, rom maTi gulmodgineba
danaxul iqneba da Sefasdeba kidec. amas SeiZleba daematos TiToeuli wevrisaTvis
calke amocanis da masze pasuxismgeblobis dakisreba. aviRoT niu iorkis sajaro

296
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva

biblioTekis magaliTi, sadac rva wevrisagan Semdgar jgufs momxmarebelTa mier


dabrunebuli wignebis ukan Taroebze dawyoba evaleboda. mTavari biblioTekari
SeaSfoTa im faqtma, rom Svidi-rva wigniT savse urika mudam idga dasawyobad
gamzadebuli maSin, roca biblioTekarebi gansakuTrebulad dakavebulni ar Candnen da
zogierTi imis drosac poulobda, rom erT-erT seqciaSi damjdariyo da gazeTebi da
Jurnalebi ekiTxa. mTavarma biblioTekarma problema Semdegnairad gadawyvita: man
TiToeul biblioTekars garkveuli seqcia miando wignebis dasawyobad. es advili
gasakeTebeli iyo, radgan daxlTan mdgomi TanamSromlebi urikebze wignebs seqciebis
mixedviT awyobdnen. TanamSromlebma ukve icodnen, rom mTavar biblioTekars SeeZlo
maTi individualuri muSaobis danaxva da Sefaseba da aqedan moyolebuli iSviaTad
dainaxavdiT dasawyobad gamzadebuli wignebis grovebs.
zogjer jgufis wevrebs SeuZliaT TanamSromloba socialuri sizarmacis
Sesamcireblad individualuri wvlilis gamoyofis gziT. magaliTad, mcire dacvis
kompaniaSi TviTmarTvadi gundis wevrebi ayeneben sakontrolo yuTebs saxlebis
sagangaSo sistemisaTvis. yovel dRe isini anawileben wevrebze calkeul amocanebs da
gansazRvraven, ra unda gaakeTos mTlianad jgufma. gundis TiToeulma wevrma icis, rom
dRis bolos gundis yvela wevrs ecodineba, ra samuSao Seasrula man. Tumca zogierTi
tipis jgufSi SeuZlebelia individualuri wvlilis gamoyofa.

2. jgufis wevrebis mniSvnelovan wvlilze yuradRebis gamaxvileba

kidev erTi mizezi, ris gamoc Tavs iCens socialuri sizarmace isaa, rom
zogierTi adamianis azriT maTi gulmodgineba jgufisaTvis arasaWiro da umniSvneloa.
isini grZnoben, rom imis miuxedavad, Tu rogor wvlils Seitanen Tavad jgufis
muSaobaSi, is mainc SeZlebs miznebis miRwevasa da sakmarisi efeqturobiT muSaobas. am
faqtoris gadasalaxavad menejerma unda SearCios jgufis wevrebi im mniSvnelovani
wvlilis mixedviT, risi Setanac TiToeul wevrs SeuZlia mTlian samuSaoSi. jgufis
wevrebisaTvis imis naTlad axsna, Tu ratomaa TiToeulis wvlili jgufisaTvis
mniSvnelovani, xels uwyobs menejeris an Tavad jgufis wevrebis mier socialuri
sizarmacis Semcirebas an mospobas. es kargad Cans kompleqsuri gundebis SemTxvevaSi,
rodesac jgufis TiToeuli wevris wvlili misi personaluri codnidan da
gamocdilebidan gamomdinareobs. imaze yuradRebis gamaxvilebiT, Tu ratomaa
jgufisaTvis mniSvnelovani TiToeuli wevris unarebi, menejers SeuZlia amgvar
gundebSi Seamciros socialuri sizarmace.

3. saTanado sididis jgufebis Seqmna

jgufis sidide dakavSirebulia socialuri sizarmacis gamomwvev mizezebTan.


rodesac jgufi izrdeba, individualuri wvlilis garCeva da gamoyofa Zneldeba, ris
Sedegadac jgufis wevrebi iwyeben fiqrs, ron maTi individualuri wvlili
mniSvnelovani ar aris. am movlenis dasaZlevad menejerma jgufSi ar unda gaaerTianos
imaze meti wevri, vidre saWiroa jgufis miznebis miRwevisa da efeqturi muSaobisaTvis.

Sejameba da mokle mimoxilva

organizaciuli efeqturoba. jgufi ewodeba or an met


jgufi, gundi da organizaciuli
adamians, romlebsac erTmaneTTan urTierToba aqvT calkeuli miznebis misaRwevad an
saWiroebebis dasakmayofileblad, gundi ki aris iseTi jgufi, romlis wevrebic

297
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva

intensiurad muSaoben erTad konkretuli saerTo miznis misaRwevad. jgufebsa da


gundebs mniSvnelovani wvlili SeaqvT organizaciis konkurentuli upiratesobis
miRwevaSi, radgan maT SeuZliaT gazardon organizaciis efeqturoba, gaiTvaliswinon
momxmarebelTa saWiroebebi, Seqmnan novacia da aamaRlon TanamSromelTa motivacia.
jgufebisa da gundebis tipebi. formaluri jgufi ewodeba iseT jgufs,
jgufebisa
romelsac menejeri qmnis organizaciuli miznis misaRwevad. formalur jgufSi Sedis
kompleqsuri, multikulturuli, topmenejerTa, kvlevisa da ganviTarebis, operatiuli,
TviTmarTvadi, virtualuri gundebi da marTvadi jgufi,. araformaluri jgufi ewodeba
iseT jgufs, romelsac menejeri an sxva TanamSromlebi qmnian sakuTari miznebis
Sesasruleblad an saWiroebebis dasakmayofileblad. araformalur jgufSi Sedis
megobruli da interesTa jgufebi.
jgufis dinamika. jgufis dinamikis mTavari elementebia jgufis sidide da
rolebi, jgufuri lideroba, jgufis ganviTareba, jgufis normebi da jgufis erTianoba.
mcire da didi zomis jgufebs axasiaTebT pozitiuri da negatiuri mxareebi, ris gamoc
rekomendebulia menejerma jgufSi gaaerTianos imdeni wevri, ramdenic saWiroa miznis
misaRwevad da Sromis danawilebisaTvis. jgufuri roli aris qcevis TaviseburebaTa
erToblioba, romelsac elian jgufis wevrisagan jgufSi mis mier dakavebuli postis
gamo. yvela jgufsa da gunds esaWiroeba lideroba.
Cveulebriv jgufebi gadian ganviTarebis Semdeg etapebs: formireba, Sturmireba,
normireba, samuSaos Sesruleba da daSla. jgufis normebi is qcevis wesebia, romelTac
emorCileba jgufis wevrTa umravlesoba. efeqturobisaTvis jgufs sWirdeba normis
dacva, iseve, rogorc misgan gadaxra. normis dacva uzrunvelyofs jgufis wevrTa
qcevis kontrols jgufis miznebis misaRwevad; normidan gadaxra warmoSobs stimuls
saWiro cvlilebis gansaxorcieleblad.
jgufis erTianoba aris miziduloba, romelic aqvs jgufs an gunds misi
wevrebisaTvis. rodesac erTianoba Zlierdeba, Zlierdeba jgufSi monawileoba da
komunikacia, normis dacva da mondomeba jgufuri miznis misaRwevad. rekomendebulia
menejeri Seecados jgufsa da gundSi zomieri erTianobis danergvas.
jgufisa da gundis marTva maRali efeqturobis misaRwevad. jgufisa
da gundis maRali efeqturobis misaRwevad menejerma unda aamaRlos wevrTa motivacia,
raTa maT imuSaon organizaciuli miznebis misaRwevad da Tavidan aicilon socialuri
sizarmace. amis gakeTeba SesaZlebelia, Tuki jgufisa da gundis yoveli wevri miiRebs
sargeblobas jgufis maRali efeqturobidan.

298
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

Tavi meTormete
adamianuri resursebis efeqturi marTva

swavlebis amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:

• axsna, ratom uwyobs xels strategiuli adamianuri resursebis marTva


organizaciis mier konkurentuli upiratesobis miRwevas;
• aRwera, ra nabijebs dgams menejeri organizaciis wevrebis asarCevad da asayvanad;
• ganxilva treningisa da ganviTarebis im variantebisa, romlebic uzrunvelyofs
organizaciis wevrebis mier samuSaos efeqturad Sesrulebas;
• axsna, ratom aqvs namuSevaris Sefasebasa da ukukavSirs gadamwyveti mniSvneloba;
• axsna im sakiTxebisa, romlis gadaWrac uxdeba menejers xelfasis da sxva
sargeblis odenobis gansazRvrisas.

menejmenti yoveldRiur rakursSi

TanamSromelTa ayvana eleqtronuli gziT MONSTER.COM-sa


da JOBLINE INTERNATIONAL-Si
jef teiloris mier daarsebuli kompania 1994 wels udides vebsaitad, saxelad
Monster.com, gadaiqca. kompania eleqtronuli gziT iyvanda TanamSromlebs. 1995 wels
generalurma direqtorma teilorma sakuTari kompania, niu iorkSi moqmedi dasaqmebis
reklamirebis saagento, mihyida saaqcio sazogadoeba TMP Worldwide-s. am gayidvis mizani
iyo Monster.com-is vebsaitisaTvis erovnul televiziaSi sareklamo kampaniis dawyebis
dafinansebis mizniT didi da ufro aRiarebuli organizaciis finansur resursebTan
daaxloeba.
teilori, rogorc es misi kompaniisa da vebsaitis saxelwodebidan Cans,
ordinaruli adamiani ar iyo. kolejis mitovebis Semdeg igi reklamas uwevda estradis
msaxiobebs, muSaobda, rogorc dijei bostonis Ramis klubebSi. man daaarsa ramdenime
kompania, maT Soris dasaqmebis saagento. am ukanasknelma warmoSva masSi monster komis
idea. misi saagento specializdeboda maRal teqnologiebze. teilori xedavda, rogor
Zneldeboda tradiciuli sagazeTo gancxadebebis saSualebiT klientTa dasaqmeba. igi
mixvda, rogor gadaeWra problema – Seqmna eleqtronul gancxadebaTa dafa.
Monster.com sferoSi wamyvani kompania gaxda. mas bazris 30% uWiravs da flobs
samsaxuris mZebnelTa 10 milionze met reziumes. 1999-dan 2001 wlamde, rodesac bevri
msgavsi kompania gavida biznesidan da sxva konkurentebi ki finansebs kargavdnen,
Monster.com agrZelebda Semosavlis miRebas. Monster.com-is vebsaitze samsaxuris
maZebarTaTvis gancxadebis ganTavseba ufasoa, damsaqmeblebi ki ixdian gadasaxads
vakansiaTa siis gamosaqveyneblad da Sesaferisi aplikantis mosaZieblad.
Monster.com-is saSualebiT adamianebs SeuZliaT samsaxuris Zebna mTeli msoflios
masStabiT. vebsaiti dakavSirebulia evropis udides eleqtronul dasaqmebis saitTan,
Jobline International-Tan, romelic moicavs 12 qveyanas, hyavs 800,000-ze meti momxmarebeli
da aqvs 600,000-ze meti reziume. didi kompaniebi, rogorebicaa Coca-Cola, Cisco, Ernst &

299
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

Young, Canon da Telia, eyrdnobodnen Jobline International-s sakuTari vakansiebis Sesavsebad


msoflio masStabiT.
Monster.com-isa da Jobline International-is msgavsi kompaniebi TanamSromlebis ayvaniT
dakavebul menejerebs sTavazoben kandidaturebs da didi warmatebiT akavSireben maT
potenciur aplikantebTan. SeZleben Tu ara aseTi kompaniebis menejerebi mzardi
warmatebis SenarCunebas, dro gviCvenebs.

mimoxilva
menejeri pasuxismgebelia im resursebis moZiebaze, ganviTarebaze, dacvasa da
gamoyenebaze, romelic organizaciis efeqturi muSaobisTvisaa saWiro. yvela
organizaciis erT-erTi umniSvnelovanesi resursi adamianuri resursia – adamianebi,
romlebic uzrunvelyofen produqciisa da momsaxurebis warmoebasa da gasaRebas.
adamianuri resursebi moicavs organizaciis yvela wevr _ topmenejridan yvelaze
dabali rangis TanamSromlamde. gamocdilma menejerma icis, raoden mniSvnelovania
adamianuri resursebi da aqtiurad moqmedebs organizaciis adamianuri resursebis
gansaviTareblad da efeqturad gamosayeneblad.
am TavSi mogiTxrobT, rogor unda moargos menejerma adamianuri resursebis
marTvis sistema organizaciis strategiasa da struqturas. aseve ganvixilavT
adamianuri resursebis marTvis ZiriTad komponentebs. esenia: kandidatTa SerCeva da
TanamSromelTa ayvana, treningi da ganviTareba, samuSaos Sefaseba, anazRaureba da
SeRavaTebi da SromiTi urTierTobebi. am Tavis boloSi ukve gasagebi iqneba, ratom
uWiravs centraluri adgili adamianuri resursebis marTvas efeqturi organizaciis
SeqmnaSi.

strategiuli adamianuri resursebis marTva


adamianuri resursebis marTva moicavs im RonisZiebebs, rasac menejeri mimarTavs
TanamSromelTa organizaciaSi mosazidad da SesanarCuneblad, maTi efeqturi muSaobisa
da maT mier organizaciuli miznebis Sesrulebis uzrunvelsayofad. organizaciis
adamianuri resursebis marTvis sistemaSi gaerTianebulia xuTi komponenti: kandidatTa
SerCeva da TanamSromelTa ayvana, treningi da ganviTareba, samuSaos Sefaseba,
anazRaureba da SeRavaTebi, da SromiTi urTierTobebi (ix. naxazi 12.1)
strategiuli adamianuri resursebis marTva is procesia, romlis saSualebiTac
menejeri qmnis adamianuri resursebis marTvis sistemis iseT komponentebs, romlebic
SesabamisobaSi unda iyvnen erTmaneTTan, organizaciuli struqturis sxva elementebTan
da organizaciis strategiasa da miznebTan. strategiuli adamianuri resursebis
marTvis amocanaa adamianuri resursebis marTvis iseTi sistemis Seqmna, romelic
uzrunvelyofs konkurentuli upiratesobis Semadgeneli oTxi komponentis amoqmedebas.
esenia: organizaciis efeqturoba, xarisxi, novacia da momxmarebelTa moTxovnilebebis
gaTvaliswineba.

300
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

naxazi 12.1 adamianuri resursebis marTvis sistemis komponentebi

kandidatTa
SerCeva da
TanamSromel
Ta ayvana

SromiTi treningi da
urTierTobebi ganviTareba

anazRaureba
samuSaos
da
Sefaseba
SeRavaTebi

adamianuri resursebis marTvis sistemis yvela komponents aqvs gavlena sxva


komponentebze; yvela komponenti SesabamisobaSi unda iyos erTmaneTTan.
strategiuli adamianuri resursebis marTvisas zogi menejeri `eqvsi sigmis~
xarisxis gamaumjobesebeli gegmiT moqmedebs. es gegma uzrunvelyofs TanamSromelTa
(anu adamianuri resursebis) mravalferovani iniciativebis saSualebiT organizaciis
mier nawarmoebi produqciisa da momsaxurebis Secdomebisa da defeqtebisagan
maqsimalur dacvas. General Electric-is yofili aRmasrulebeli direqtoris, jek uelCis
gancxadebiT amgvarma iniciativebma General Electric-is milionobiT dolari dazoga. sxva
kompaniebic, magaliTad Wirlpool da Motorola, iyeneben `eqvsi sigmis~ iniciativebs. aseTi
iniciativebis efeqturi moqmedebisaTvis saWiroa Semdegi pirobebi: menejeri unda
mihyvebodes `eqvsi sigmis~ principebs, TanamSromlebi unda iyvnen motivirebuli,
organizaciis produqciasa Tu momsaxurebaze ki unda arsebobdes moTxovna. Deloitt
Consulting-is „momWirne samewarmeo praqtikis“ xelmZRvaneli devid fiTcpatriki Tvlis,
rom xSirad `eqvsi sigmis~ gegma araefeqturia, radgan mas Tan ar axlavs
zemoCamoTvlili pirobebi. magaliTad, Tu menejeri ar ahyva xarisxis gaumjobesebis
iniciativas, ar dauTmo mas saWiro dro da resursebi, rac iniciativis efeqturi
amuSavebisTvisaa aucilebeli, man SesaZloa winaswarve dakargos misdami interesi.

adamianuri resursebis
resursebis marTvis komponentebis mimoxilva
adamianuri resursebis marTvis pirvel komponents, – kandidatTa SerCevasa da
TanamSromelTa ayvanas – menejeri mimarTavs iseTi muSakebis mosazidad, romelTac aqvT
organizaciuli miznebis miRwevis xelSewyobisaTvis saWiro unarebi, codna da
gamocdileba. magaliTad, Microsoft Corporation miznad isaxavs, SeinarCunos msoflio
pirveloba kompiuteruli programebis kompaniaTa Soris. bil geitsma icis, rom am
miznis misaRwevad mniSvnelovania mxolod saukeTeso programistebis ayvana. sanam
Microsoft axal programistebs aiyvans, is testirebas Cautarebs da gaesaubreba asobiT
maRalkvalificiur kandidats SesaniSnavi rekomendaciebiT da mxolod amis Semdeg

301
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

amoarCevs saukeTesoebs. aseTma midgomam xeli Seuwyo Microsoft-is mier konkurentuli


upiratesobis mopovebas. Microsoft-s ar uWirs saukeTeso programistebis daqiraveba,
radgan kandidatebma ician, rom Microsoft-Si muSaobis SemTxvevaSi isini industriis
saTaveSi iqnebian, gamoiyeneben uaxles teqnologias da iTanamSromleben saukeTeso
adamianebTan.
kandidatTa SerCevisa da TanamSromelTa ayvanis Semdeg menejeri iyenebs meore
komponents – treningi da ganviTareba, raTa uzrunvelyos organizaciis wevrebis
unarebis ganviTareba maT mier samuSaos efeqturad Sesrulebis mizniT awmyosa da
momavalSi. treningi da ganviTareba mudmivi procesia; teqnologiisa da garemos
siaxleebi da organizaciis miznebisa da strategiis cvlileba xSirad
TanamSromlebisagan axali teqnikisa da muSaobis stilis dauflebas moiTxovs. Microsoft-
Si axlad ayvanil programistebs utardebaT treningi samuSao adgilze patara
gundebTan SeerTebis gziT, romelTa gamocdili wevrebi mrCevelebisa da mentorebis
rols asruleben. axali TanamSromlebi gundis wevrebisagan iReben rCevebs, Tu rogor
Seqmnan iseTi kompiuteruli sistemebi, romlebic momxmarebelTa moTxovnilebebs
daakmayofilebs.
mesame komponenti, samuSaos Sefaseba da ukukavSiri, or mizans emsaxureba: jer
erTi, samuSaos SefasebiT menejeri agrovebs adamianur resursebTan dakavSirebuli
efeqturi gadawyvetilebebis misaRebad saWiro informacias. es gadawyvetilebebi
SeiZleba exebodes trenings, motivacias an TanamSromlebis waxalisebas. meorec,
samuSos Sefasebis Sedegad damyarebuli ukukavSiri organizaciis wevrebis Semdgom
ganviTarebas emsaxureba. samuSaos regularulad Sefasebis Semdeg menejeri
daqvemdebarebul pirebs uzrunvelyofs mniSvnelovani informaciiT maTi Zlieri da
susti mxareebisa da im arealis Sesaxeb, romlebzec mizanSewonilia yuradRebis
gamaxvileba.
menejeri samuSaos Sefasebis safuZvelze gascems anazRaurebas, rac adamianuri
resursebis marTvis sistemis meoTxe komponentis nawilia. efeqturi muSaobisaTvis
anazRaurebis gazrdiT, premiebis damatebiTa da msgavsi RonisZiebebiT menejeri zrdis
imis albaTobas, rom organizaciis mier dafasebul TanamSromlebs kvlavac efeqturi
muSaobis Zlieri motivacia eqnebaT. metic, rodesac anazRaureba muSaobis
efeqturobasTanaa dakavSirebuli, maRalefeqturi TanamSromlebi iSviaTad toveben
organizacias, menejers ki uadvildeba vakansiebis niWieri muSakebiT Sevseba.
organizaciis Rirseuli wevrobis Sedegad TanamSromlebi iReben iseT SeRavaTebs,
rogoricaa magaliTad samedicino dazRveva.
dabolos, SromiTi urTierTobebi kidev erTi komponentia, romelsac menejeri
mimarTavs kargi urTierTobebis Camosayalibeblad im profesiul kavSirebTan, romlebic
SesaZloa TanamSromelTa interesebs icavdnen. magaliTad, organizaciis aseTi
urTierToba profkavSirTan SesaZloa daexmaros menejers usafrTxo samuSao pirobebisa
da samarTliani SromiTi praqtikis SeqmnaSi.
menejerma unda uzrunvelyos adamianuri resursebis marTvis xuTive komponentis
erTmaneTTan da kompaniis struqturasa da kontrolis sistemasTan Sesabamisoba.
magaliTad, Tu menejeri gadawyvets decentralizebas da TanamSromlebisaTvis ufro
meti ufleba-movaleobebis miniWebas, man yuradReba unda gaamaxvilos treningsa da
ganviTarebaze, raTa uzrunvelyos dabali rangis TanamSromlebisaTvis im codnisa da
gamocdilebis gadacema, rac im gadawyvetilebebis miRebisas dasWirdebaT, romelTac
centralizebul struqturaSi topmenejerebi iReben.
adamianuri resursebis marTvis xuTive komponenti gavlenas axdens erTmaneTze
(ix. naxazi 12.1). organizaciis mier SerCevis Semdeg ayvanili TanamSromlebis tipze
damokidebulia: 1. maTTvis Casatarebeli treningisa da ganviTarebis tipi; 2. samuSaos

302
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

Sefasebis xerxi; 3. xelfasisa da SeRavaTebis saxeoba da raodenoba. Microsoft-Si


maRalkvalificiuri programistebis arsebobas menejerebi uzrunvelyofen: 1. saukeTeso
kandidatebis arCeviT; 2. axladayvanilebisaTvis gundis gamocdili wevrebis saSualebiT
rCevebis misacemad treningis CatarebiT, rogor gaiTvaliswinon momxmareblis
moTxovnilebebi programebisa da sistemebis Seqmnisas; 3. programistTa individualuri
da jgufuri samuSaos SefasebiT; 4. programistTa anazRaurebis individualuri da
jgufuri namuSevris safuZvelze gamoTvliT.

adamianuri resursebis marTvasTan dakavSirebuli kanonmdebloba

menejerisaTvis sakmaod rTuli amocanaa adamianuri resursebis efeqturi marTva.


am TavSi Cven ganvixilavT im ZiriTad sakiTxebs, risi gadaWrac menejerebs uxdebaT.
manamde ki gadavxedoT adamianuri resursebis marTvasTan dakavSirebul kanonmdeblobas.
adamianuri resursebis marTvis sirTules emateba is adgilobrivi, Statis Tu
erovnuli kanonebi, romelTa dacvac menejerebisa da organizaciebisaTvis savaldebuloa.
aSS-s mTavrobis dasaqmebis Tanabari SesaZleblobebis uzrunvelyofis valdebulebam
gamoiwvia mravali kanonis Seqmna, romelTa damorCilebac menejerebs uwevT. dasaqmebis
Tanabari SesaZleblobebis mizania yvela moqalaqisaTvis dasaqmebis Tanabari Sansis
micema ganurCevlad maTi sqesis, rasis, warmoSobis, religiis, asakis Tu fizikuri
mdgomareobisa. cxrilSi 12.1 Tavmoyrilia dasaqmebis Tanabari SesaZleblobebidan
gamomdinare is ZiriTadi kanonebi, romlebic adamianuri resursebis marTvas ukavSirdeba.
arsebobs sxva kanonebic, magaliTad 1970 wlis samuSaos usafrTxoebisa da
janmrTelobis aqti, romelic menejerebisgan moiTxovs TanamSromlebisaTvis usafrTxo
samuSao garemos Seqmnasa da usafrTxoebis standartebis dacvas.

cxrili
cxrili 12.1 adamianuri resursebis marTvasTan dakavSirebuli
dakavSirebuli dasaqmebis Tanabari
SesaZleblobebis ZiriTadi kanonebi

weli kanoni ZiriTadi principebi


1963 Tanabari anazRaurebis moiTxovs, mamakacsa da qals daeniSnos Tanabari anazRaureba, Tu isini
aqti identur samuSaos asruleben.
1964 moqalaqis uflebebis krZalavs diskriminacias dasaqmebasTan dakavSirebuli gadawyvetilebebis
aqtis me-7 Tavi miRebisas rasis, religiis, sqesis, kanis feris an warmoSobis
safuZvelze; faravs dasaqmebasTan dakavSirebul mraval sakiTxs, maT
Soris; samuSaodan daTxovnas, samuSaoze ayvanas, anazRaurebas,
dawinaurebas da samuSao pirobebs.
1967 dasaqmebis aqtis krZalavs diskriminacias 40 wels gadacilebuli muSakebis mimarT da
asakobrivi savaldebulo pensiaze gasvlas.
diskriminacia
1978 fexmZimeobis krZalavs diskriminacias dasaqmebasTan dakavSirebuli gadawyvetilebe-bis
diskriminaciis aqti miRebisas fexmZimobis, bavSvis dabadebis da msgavsi samedicino sakiTxebis
safuZvelze.
1990 amerikeli krZalavs diskriminacias dasaqmebasTan dakavSirebuli gadawyvetilebebis
invalidebis aqti miRebisas invalidobis safuZvelze da moiTxovs damsaqmeblebisagan iseTi
samuSao pirobebis Seqmnas, rac SesaZlebels gaxdis, invalidebma
Seasrulon Tavisi samuSao.
1991 moqalaqis uflebebis krZalavs diskriminacias da gamiznuli diskriminaciis SemTxvevaSi uSvebs
aqti zaralisaTvis sakompensacio anazRaurebas.
1993 saojaxo da moiTxovs damsaqmeblebisagan TanamSromlebisaTvis 12 kviriani uxelfaso
samedicino Svebulebis micemas samedicino an ojaxuri mizezebis gamo mamobisa da
Svebulebis aqti ojaxis wevris avadmyofobis CaTvliT.

303
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

me-3 TavSi Cven ganvixileT, ratomaa mravalferovnebis marTva eTikuri da biznes-


imperativi. dasaqmebis Tanabari SesaZleblobebis kanonebi mas kanonis ZaliT
savaldebulosac xdis. dasaqmebis Tanabari SesaZleblobebis komisia iusticiis
departamentis nawilia. is axorcielebs dasaqmebis Tanabari SesaZleblobebis kanonebs
da ganixilavs diskriminaciis SemTxvevebs. garda amisa dasaqmebis Tanabari
SesaZleblobebis komisia aqveynebs gzamkvlevebs menejerebisaTvis maTi kanonmorCilebis
uzrunvelsayofad. magaliTisaTvis, dasaqmebis Tanabari SesaZleblobebis komisiis mier
(Sromisa da iusticiis departamentebTan da sajaro samsaxuris komisiasTan erTad)
gamoSvebuli TanamSromlebis SerCevis proceduris unificirebuli gzamkvlevi uCvenebs
menejerebs, rogor unda Seesabamebodes adamianuri resursebis marTvis TanamSromelTa
SerCevisa da ayvanis komponenti moqalaqis uflebebis aqtis (romelic krZalavs sqesis,
rasis, religiis da warmoSobis safuZvelze diskriminacias) me-7 muxls.
axali firmebis warumatebelma muSaobam, gakotrebam da samuSaoebis SeCerebam
bevri menejeri eTikis (da zogjer kanonis) normebTan konfliqtSi moiyvana, rogorc es
qvemoTmoyvanil rubrikaSi „eTika qmedebaSi“ Cans.

eTika qmedebaSi

ar SepirdeT adamianebs imas, rac SeiZleba ver SeasruloT

2001 wlis pirvel kvartalSi san franciskoSi Semcirda 50,000-ze meti samuSao
adgili internet-kompaniebSi. samsaxuridan gaTavisuflebulTa nawili moxarulic ki
iyo dReSi 14 saaTiani samuSao ganrigisagan gaTavisuflebis gamo da uecrad gaCenil
Tavisufal dros sakuTar hobis, sports, mogzaurobas uTmobda an met dros atarebda
SvilebTan. sxvani, romlebic finansurad uzrunvelyofilni ar iyvnen, aqtiurad eZebdnen
samsaxurs. maTi istoriebi gansxvavdeba, Tumca maT yvelas erTi ram aerTianebda _
darRveuli piroba.
aRniSnuli kompaniebis TanamSromlebs pirdebodnen swrafad gamdidrebas,
stimulis momcemi garemo pirobebis Seqmnas da kompaniis aqciebs. maT araTu micemuli
pirobebi ar Seusrules, aramed samsaxuridan gaaTavisufles, zogi maTgani ki Tavad
wesrigis damcvelebma gaiyvanes samuSao adgilidan. iyo Tu ara kompaniebis mflobelTa
da menejerTa saqcieli eTikuri, rodesac isini TanamSromlebs (zogierTma maTganma
amgvar kompaniaSi gamdidrebis imediT maRalanazRaurebadi samsaxuri datova) did
dapirebebs aZlevdnen, roca icodnen, rom maT Sesrulebas ver SeZlebdnen?
zogierTma gaTavisuflebulma TanamSromelma kanons mimarTa. iuridiul firmebs,
romlebic dasaqmebasTan dakavSirebul sakiTxebze muSaobdnen, samuSao moemata.
gaTavisuflebulebi cdilobdnen araeTikuri mopyrobis kompensirebas kompaniebis
mflobelTa da menejerTa gakotrebis gziT. magaliTad, mineapolisSi moqmedi
internetiT swavlebis kompaniis yofili TanamSromlebi ukmayofiloni iyvnen biznesidan
gasvlis Semdeg kompaniis maTdami damokidebulebiT. zog TanamSromels ar gadauxades
bolo ori kviris anazRaureba, ar aunazRaures samuSaosTan dakavSirebuli xarjebi,
gaauqmes maTi samedicino dazRveva, Sepirebul aqciebs ki araviTari fasi ar gaaCnda.
aseTma TanamSromlebma saqme gamosaZieblad aSS-s Sromis departamentSi aRZres.
sxva kompaniis TanamSromlebma kompensaciisaTvis federalur kanons mimarTes,
romlis mixedviTac organizacia, romelsac hyavs 100-ze meti TanamSromeli, masiuri
daTxovnis SemTxvevaSi valdebulia gaafrTxilos isini 60 dRiT adre. rodesac Walker
Digital-is mflobelma jei vokerma 115 TanamSromlidan 100 gaaTavisufla, aseTi
gafrTxileba ar miucia. koneqtikutis generalurma prokurorma riCard blumentalma

304
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

yuradReba miaqcia am SemTxvevas da eWvi Seitana mis kanonierebaSi. miuxedavad imisa,


rom sasamarTloebs wlebi dasWirdebaT amgvari kompaniebis aRzevebasa da dacemasTan
dakavSirebuli sakiTxebis gadasawyvetad, menejerebs albaT SeuZliaT am biznes-
istoriidan garkveuli daskvna gaakeTon eTikasTan dakavSirebiT: nu dapirdebi, rasac
ver Seasruleb.

kandidatTa SerCeva da TanamSromelTa ayvana


kandidatTa SerCeva gulisxmobs im RonisZiebebs, rasac menejeri
axorcielebs vakansiebisaTvis kvalificirebuli kandidatebis garkveuli ricxvis
Sesaqmnelad. TanamSromelTa ayvanis procesis saSualebiT ki menejeri adarebs
aplikantTa kvalifikacias da sazRvravs konkretuli samuSaos Sesrulebis maT
potencials. magram kandidatTa SerCevasa da TanamSromelTaA ayvanas win uZRvis ori
mniSvnelovani RonisZieba: adamianuri resursebis dagegmva da samuSaos analizi (ix.
naxazi 12.2).

naxazi 12.2
kandidatTa SerCevisa da TanamSromelTa ayvanis sistema

adamianuri resursebis dagegmva menejeris mier ganxorcielebuli


adamianuri
RonisZiebebia, romlebic gulisxmobs organizaciis awmyo da momavali saWiroebebis
gansazRvras adamianur resursebTan dakavSirebiT. awmyo adamianuri resursebi is
TanamSromlebia, romlebic organizacias sWirdeba maRalxarisxiani produqciisa da
momsaxurebis sawarmoeblad. momavali adamianuri resursebi ki is TanamSromlebi,
romlebic organizacias mogvianebiT dasWirdeba misi grZelvadiani miznebis misaRwevad.
adamianuri resursebis dagegmvis nawilia moTxovnisa da momaragebis gansazRvra.
moTxovnis gansazRvra niSnavs organizaciis miznebidan da strategiidan gamomdinare misi
momavali TanamSromlebis kvalifikaciisa da ricxvis gansazRvras, momaragebis
gansazRvra ki – axlandeli da momavali TanamSromlebis kvalifikaciis gansazRvras da
gare SromiT bazarze kvalificirebul muSakTa ricxvis Sefasebas.
adamianuri resursebis dagegmvisas menejeri zogjer iRebs gadawyvetilebas,
gamoiyenos gare momwodeblebi da mewarmeebi produqciisa da momsaxurebis sawarmoeblad
saWiro TanamSromelTa ricxvis Sesavsebad. kandidatTa da TanamSromelTa SerCevis
nacvlad menejerebi uformeben kontraqts muSakebs, romlebic ar arian maTi
organizaciis wevrebi. magaliTad, menejerebi sagamomcemlo kompaniebSi xSirad droebiT
qiraoben redaqtorebs axali wignebis redaqtirebisaTvis, romelTa gamocemac igegmeba.
keli servisizi aris organizacia, romelic menejerebs uzrunvelyofs droebiTi
TanamSromlebiT – mbeWdavebiT, mdivnebiTa da saqmismwarmoeblebiT. es praqtika sul
ufro aqtiurad gamoiyeneba globalur doneze.

305
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

aRniSnuli praqtikis gamoyeneba menejerebs uwevT ori mTavari mizezis – misi


moqnilobisa da fasis gamo. jer erTi, gare wyaroebi mosaxerxebelia menejerisaTvis,
rodesac Zneldeba mocemuli sferos specialistebis moZebna, adamianur resursebze
saWiroebis zustad gansazRvra an rodesac amgvari saWiroeba xSirad icvleba. meorec,
gare resursebis gamoyeneba menejers xSirad iafi ujdeba: organizacias ar uwevs
muSakebisaTvis SeRavaTebis miniWeba; menejers TanamSromelTa droebiT ayvana mxolod
maSin SeuZlia, rodesac amas samuSao moiTxovs; mas ar uwevs Tanxebis daxarjva
treningze. gare resursebis gamoyeneba SeiZleba iseTi RonisZiebebisaTvis, rogoricaa
gayidvis Semdeg damontaJeba, informaciuli sistemebis menejmenti da iuridiuli
samuSao. Chrysler-is mTavari iuridiuli konsultanti roi riCi xSirad iyenebs droebiT
advokatebs kontraqtebis Sesadgenad da misi ganyofilebis adamianuri resursebis
Sesavsebad.
TumcaRa gare resursebis gamoyenebas Tavisi negatiuri mxareebic aqvs: menejerma
SesaZloa veRar gaakontrolos produqciisa da momsaxurebis xarisxi. amas garda,
droebiT daqiravebuli TanamSromlebi SesaZloa naklebad icnobdnen organizaciis
muSaobis wess, procedurebs, miznebs da naklebi gulmodginebiT ekidebodnen samuSaos,
vidre organizaciis TanamSromlebi. Tanac profesiuli kavSirebi ewinaaRmdegebian gare
resursebis gamoyenebas, radgan aman SesaZloa maTi wevrebis dakargva gamoiwvios.
moqnilobis da fulis dazogvisaTvis da amavdroulad gare resursebis gamoyenebasTan
dakavSirebuli negatiuri momentebis Tavidan asacileblad zogierT organizacias,
magaliTad Microsoft-s, Tavad hyavs droebiTi TanamSromlebis garkveuli raodenoba. aseT
SemTxvevaSi menejerma yuradReba unda miaqcios, rom droebiT TanamSromlebs
samarTlianad moepyran.

samuSaos analizi
meore mniSvnelovani RonisZieba, romelic menejerma kandidatebis SerCevamde da
TanamSromlebis ayvanamde unda ganaxorcielos, samuSaos analizia. samuSaos analizi
gulisxmobs samuSaos Semadgeneli amocanebis, movaleobebisa da pasuxismgeblobebis
(samuSaos aRweriloba) da samuSaosaTvis aucilebeli codnisa da unarebis (samuSaos
specifika) gansazRvras. organizaciis yvela samuSao adgils unda Cautardes samuSaos
analizi.
arsebobs samuSaos analizis ramdenime xerxi, romelTa Sorisaa TanamSromlebis
muSaobaze dakvirveba an maTTan gasaubreba. xSirad menejerebi eyrdnobian Tavad
TanamSromlebisa da sxva menejerebis mier Sedgenil kiTxvarebs. kiTxvaris kiTxvebi
exeba samuSaos SesrulebisaTvis saWiro unarebs, Sesasrulebel amocanebs da amisaTvis
saWiro dros, pasuxismgeblobebs, sazedamxedvelo RonisZiebebs, saWiro aRWurvilobebs,
mosamzadebel angariSebsa da miRebul gadawyvetilebebs. zogierT organizaciaSi samuSao
moqnili da Tavisufalia, amocanebi da pasuxismgeblobebi icvleba da amdenad
SeuZlebelia maTi winaswar naTlad gansazRvra. amgvari samuSaos SemTxvevaSi samuSaos
analizi ufro exeba samuSaosaTvis aucilebel codnasa da unarebs, vidre specifikur
movaleobebs.
mas Semdeg, rac menejerma Caatara adamianuri resursebis dagegmva da samuSaos
analizi organizaciis yvela samuSao adgilisaTvis, igi ukve icnobs organizaciis
adamianuri resursebis saWiroebebs da im vakansiebs, romelTa Sevsebac aucilebelia. mas
aseve gansazRvruli aqvs is codna da unarebi, rasac potenciuri TanamSromlebi unda
flobdnen samuSaos Sesasruleblad. am momentidan SeiZleba daiwyos kandidatTa SerCeva
da TanamSromelTa ayvana.

306
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

kandidatTa gare da Sida SerCeva


kandidatTa SerCevis ori gza arsebobs: Sida da gare, rasac emateba kandidatTa
SerCeva internetis saSualebiT.
kandidatTa gare SerCeva. kandidatTa gare SerCevisas menejerebi eZeben iseT
muSakebs, romelTac adre maT organizaciaSi ar umuSaviaT. kandidatTa gare SerCevis
mravali gza arsebobs: gancxadebebi gazeTebsa da JurnalebSi, kolejebsa da
universitetebSi, organizaciaSi, Sexvedrebi adgilobrivi Temis jgufebTan. bevri didi
organizacia agzavnis interviuerTa gunds kolejebSi axali kandidatebis SesarCevad.
zogi organizacia kandidatTa gare SerCevisaTvis iyenebs dasaqmebis saagentoebs, zogjer
Tavad dainteresebuli pirebi akiTxaven organizacias samuSaos Zebnisas. kandidatTa gare
SerCeva SeiZleba araformaluric iyos: organizaciis axlandeli TanamSromlebi
avrceleben informacias megobrebSi kompaniaSi arsebuli vakansiebis Sesaxeb an uweven
rekomendacias nacnobebs. garda amisa, menejerebi, iseve rogorc samsaxuris maZiebelni,
aqtiurad iyeneben internets erTmaneTTan da iseT kompaniebTan dasakavSireblad,
rogorc adre naxsenebi monster komia.
kandidatTa gare SerCevas axasiaTebs rogorc pozitiuri, aseve negatiuri
momentebi. pozitiuri mxare mdgomareobs SemdegSi: kandidatTa SerCeva SesaZlebelia
aplikantTa sakmaod didi raodenobidan. garda amisa, organizacias SeuZlia miizidos
Tavisi miznebis misaRwevad saWiro codnisa da unarebis mqone adamianebi, romlebic
problemaTa gadawyvetis axal gzebs Semoitanen da dauflebulni iqnebian uaxloes
teqnologiebs. negatiuri momentebi ki imaSi mdgomareobs, rom gare SerCevis xarjebi
sakmaod maRalia. garda amisa, kandidatTa gare SerCevis Sedegad mosuli TanamSromlebi
ar icnoben organizaciis muSaobis wess da umetesad meti treningi sWirdebaT, vidre
Sida SerCevis Sedegad daqiravebulT. gare SerCeviT mosulebTan dakavSirebiT
yovelTvis arsebobs kidev erTi problema: aravin icis, iqnebian Tu ara isini kargi
muSakebi.
kandidatTa Sida SerCeva. Sida SerCevisas menejeri arCevs kandidatebs
arsebuli TanamSromlebisagan. aseT TanamSromlebs an gverdiTi cvlileba surT
(samuSaos Secvla, romelic ar gulisxmobs pasuxismgeblobis an Tanamdebobrivi
safexuris cvlilebebs), an dawinaureba. Sida SerCevas axasiaTebs garkveuli
upiratesobebi: jer erTi, Sida aplikantebi ukve icnoben organizacias (mis miznebs,
struqturas, kulturas, wesebsa da normebs). meore, menejerebi icnoben kandidatebs,
floben informacias maTi unarebisa samsaxurSi qcevis Cvevebis Sesaxeb. mesame, Sida
SerCevas SeuZlia TanamSromelTa motivaciis gazrda da moraluri mdgomareobis
amaRleba, rac aramarto axal postze gadayvanil TanamSromels exeba, aramed
danarCenebsac. is, vinc ar iswrafvis dawinaurebisaken an jer amisaTvis mzad ar aris,
xedavs, rom dawinaureba SesaZlebelia. garda amisa, gverdiTi cvlileba xels uSlis
mobezrebis grZnobas da sasargebloa axali gamocdilebis SesaZenad. dabolos, Sida
SerCeva, rogorc wesi, naklebxarjiania da nakleb dros saWiroebs, vidre gare SerCeva.
Tu Sida SerCevas amdeni upiratesoba sdevs Tan, ratom mimarTaven menejerebi
gare SerCevas? es xdeba Sida SerCevis negatiuri mxareebis gamo. esenia potenciur
kandidatTa mcire ricxvi da maTi tendencia, mihyvnen organizaciaSi miRebul muSaobis
wess. xSirad organizaciaSi ubralod ar moipoveba Sesaferisi kandidati. zogjer,
Tundac aseTi kandidati moipovebodes, menejerma SeiZleba mainc gare SerCevas mimarTos,
raTa saukeTeso kandidati SearCios da xeli Seuwyos organizaciaSi axali ideebisa da
midgomebis gaCenas. rodesac organizacias problemebi aqvs da cudad muSaobs, xSirad
gare SerCevas mimarTaven, raTa xeli Seuwyon axali midgomis mqone menejeruli
talantebis moyvanas. magaliTad, rodesac oTxmocdaaTian wlebSi IBM-is problemebi

307
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

hqonda da direqtorTa sabWo axal generalur direqtors eZebda, maT arsebul top-
menejerebze ar ufiqriaT da gare SerCevis gziT lu gerstneri moiyvanes, romelsac
kompiuterul industriaSi muSaobis araviTari gamocdileba ar gaaCnda.

SerCevis procesi
mas Semdeg, rac menejerma Seagrova kandidatebi SerCevisaTvis, man unda Seamowmos
ramdenad Seesabameba TiToeuli aplikantis kvalifikacia arsebul vakansias da rogor
SeZleben isini samuSaos Sesrulebas. Tu am moTxovnebs erTze meti aplikanti
akmayofilebs, menejerma unda amoarCios maTSi is, vinc sxvebze ukeTesad Seasrulebs
samuSaos. menejerebs aqvT SerCevis garkveuli instrumentebi, rac maT aplikantTa
kvalifikaciebis daxarisxebaSi da potenciis SefasebaSi exmareba. am instrumentebs
miekuTvneba informacia kandidatis Sesaxeb, interviu, weriTi testi, testi fizikur
unarebze, testi samuSaos Sesrulebaze da rekomendaciebi (ix. naxazi 12.3).

naxazi 12.3
SerCevis instrumentebi

informacia kandidatis Sesaxeb. SerCevis procesis gasaadvileblad


menejeri moipovebs informacias kandidatis Sesaxeb misi biografiidan da Sevsebuli
aplikaciidan. es informacia SeiZleba moicavdes kandidatis ganaTlebas, naswavl saganTa
sias, damTavrebuli universitetis an saswavleblis tips, samuSao gamocdilebis tips
da xangrZlivobas da ucxo enebis codnis dones. amgvari informacia sasargebloa iseT
aplikantTa gasacxrilad, visi kvalifikaciac samuSaosaTvis sakmarisi ar aris
(magaliTad, ar aqvs umaRlesi ganaTleba) da imis gadasawyvetad, kvalificirebul
aplikantTagan romeli Cans ukeTesi. magaliTad, kandidati, visac biznesskola aqvs
damTavrebuli, misaRebia, Tumca upiratesoba eniWeba im kandidatebs, romlebic
magistris xarisxs floben biznesadministraciaSi.

308
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

interviu TanamSromelTa SerCevisas TiTqmis yvela organizacia iyenebs


interviu.
intervius. interviu SeiZleba iyos struqturirebuli an arastruqturirebuli.
struqturirebuli intervius dros menejeri yvela kandidats erTsa da imave kiTxvebs
aZlevs (magaliTad, Tu gaqvT raime gansakuTrebuli kvalifikacia am samuSaosaTvis?
samuSaos ra maxasiaTeblebia TqvenTvis mniSvnelovani?). gansakuTrebiT informaciulia
is SekiTxvebi, romlebic respondents saSualebas aZlevs, gamoamJRavnos samuSaosaTvis
aucilebeli unarebi. arsebobs situaciuri interviuc, rodesac kandidats mouTxroben
raime scenars, romelic mas SeiZleba samsaxurSi SeemTxves da sTxoven ganmartos,
rogor moiqceoda aseT SemTxvevaSi. magaliTad, kandidats gamyidvelis postze SeiZleba
sTxoven ganacxados, Tu rogor upasuxebda klients, romelic Civis momsaxurebisaTvis
didi xnis lodinis gamo, romlis SekveTac daikarga, an romelsac ver gadauwyvetia, ra
surs.
rastruqturirebuli interviu warimarTeba, rogorc Cveulebrivi saubari.
arastruqturirebuli
interviueri svams SekiTxvebs kandidatis ukeT gasacnobad. misi SekiTxvebi ar aris
winaswar gansazRvruli. zogadad struqturirebuli interviu ufro mizanSewonilad
iTvleba, vidre arastruqturirebuli, radgan is naklebad subieqturia da iZleva
kandidatis ZiriTadi kvalifikaciis danaxvis saSualebas. struqturirebul interviuze
dayrdnobiT kandidatis Sefasebac ufro obieqturia da masze naklebad aqvs gavlena
interviueris mikerZoebulobas, vidre arastruqturirebuli intervius SemTxvevaSi.
intervius Catarebisas interviuerma ar unda dasvas SekiTxvebi, romlebic
kavSirSi ar iqneba samuSaosTan. aseTi kiTxvebis SemTxvevaSi maT organizacias SesaZloa
maRalxarjiani sasamarTlo procesi daemuqros. magaliTad, miuRebeli da ukanonoa
kiTxvebis dasma respondentis meuRlis Sesaxeb an imasTan dakavSirebiT, apirebs Tu ara
igi Svilebis yolas. radgan msgavs kiTxvebs kavSiri ar aqvs samuSaosTan, isini
diskriminaciulad iTvleba da ewinaaRmdegeba dasaqmebis Tanabari SesaZleblobebis
kanonebs (ix. cxrili 12.1).
weriTi testi. kandidatTa SerCevisaTvis gamoiyeneba testis ori mTavari saxe:
unarebis testi da pirovnuli testi. unarebis testi afasebs, ramdenad flobs
kandidati im unarebs, rac samuSaos SesrulebisTvisaa aucilebeli, magaliTad,
verbaluri aRqma an angariSis unari. jeneral motorsi, daimler kraisleri da fordi
amowmeben kandidatis kiTxvis unars da maTematikis codnas.
pirovnebis testi avlens adamianis xasiaTis im Tvisebebs, romlebic samuSaosTanaa
dakavSirebuli. zogi sacalo vaWrobis kompania kandidatebs utarebs tests
patiosnebaze, raTa gaarkvios, ramdenad SeiZleba maTi ndoba. pirovnebis testis Sesaxeb
(patiosnebis testis CaTvliT) araerTgvarovani azri arsebobs. kritikosebi amtkiceben,
rom patiosnebis testi sinamdvileSi ver adgens, ramdenad patiosania adamiani, radgan
aplikants SeuZlia moityuos. weriTi testis saxeobis amorCevamde menejeri unda
darwmundes, rom mocemul tests marTlac SeuZlia aplikantis Semowmeba mxolod im
aspeqtebSi, rac samuSaosTvisaa mniSvnelovani. winaaRmdeg SemTxvevaSi mas SesaZloa
sasamarTlo procesi elodes.

fizikuri unarebis testi


iseTi samuSaosaTvis, sadac fizikuri monacemebia saWiro _ magaliTad saxanZro,
nagvis Segroveba, amanaTebis darigeba _ menejerebi atareben fizikuri unarebis tests,
romlis saSualebiTac isinjeba fizikuri siZliere da amtanoba. avtomeqanikosebs
umowmeben xelmarjveobas, radgan es Tviseba metad mniSvnelovania efeqturi
muSaobisaTvis bevr avtoqarxanaSi.

309
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

testi samuSaos Sesrulebis testi amowmebs, ramdenad


samuSaos Sesrulebis testi.
efeqturad SeuZlia muSaoba kandidats mocemul postze. magaliTad, mdivnobis
kandidatebs uwevT beWdvis testis gavla, raTa Semowmdes, ramdenad swrafad da
uSecdomod SeuZliaT beWdva. saSualo donisa da topmenejeris postis kandidatebs
zogjer Sesasruleblad aZleven moklevadian proeqtebs, romlebic menejeris
postisaTvis damaxasiaTebel situacias Seicaven. amgvari davaleba kandidatis codnisa
da problemis gadaWris unarebis danaxvis saSualebas iZleva.
Sefasebis centrebi (pirvelad maTi momsaxureba AT&T-im gamoiyena) kidev ufro
Sors midian. tipobrivi Sefasebis centrSi menejerobis 10-15 kandidati ramdenime dRis
ganmavlobaSi monawileobs sxvadasxva RonisZiebaSi. am drois ganmavlobaSi fasdeba maTi
menejeruli unarebi – problemis gadaWris, organizebis, komunikaciis, konfliqtis
gadawyvetis. zogi amocana individualuria, zogi – jgufuri. am procesis mimdinareobas
Tvals adevneben menejerebi da afaseben kandidatTa qcevasa da muSaobis efeqturobas.
Sefaseba ki gamoiyeneba, rogorc SerCevis instrumenti.
rekomendaciebi kandidatebs xSirad sTxoven rekomendaciebs wina samuSao
rekomendaciebi.
adgilidan an iseTi pirebisagan (mag. kolejis pedagogi an xelmZRvaneli), visac
warmodgena aqvs kandidatis unarebsa da xasiaTis Tvisebebze. aseT pirebs sTxoven
obieqtur informacias aplikantis Sesaxeb. rekomendaciebs xSirad gamoiyeneben SerCevis
procesis bolo nawilSi kandidatis ayvanis gadawyvetilebis dasadastureblad.
xSirad ufrosebi yofili samsaxuridan eridebian negatiuri informaciis Caweras
rekomendaciaSi, rac aZnelebs realuri situaciis danaxvas. xSirad negatiuri
informacia xdeba sasamarTlo procesebis mizezi, sadac aplikanti amtkicebs, rom igi
arasamarTlianad Seafases, SeiWrnen mis pirad cxovrebaSi an cili daswames. amitom
menejerebi xSirad eridebian negatiuri informaciis micemas, Tundac is simarTles
Seesabamebodes. Tumca iseT SemTxvevebSi, roca aplikants evaleba usafrTxoebis an
adamianTa sicocxlis dacva, negatiuri informaciisagan Tavis arideba niSnavs ara
mxolod Seuferebeli kandidatis mier postis dakavebas, aramed adamianTa sicocxlis
riskis qveS dayenebas. swored aseT SemTxvevas ganvixilavT momdevno rubrikaSi “eTika
qmedebaSi.”

eTika qmedebaSi

negatiuri informaciis gamoTxova da informaciis


gadamowmeba
American Airlines-is pilotma SecdomiT CaTvala, rom Zrava gafuWda, ramac
gamoiwvia TviTmfrinavis katastrofa CrdiloeT karolinaSi. gamoZiebam daadgina, rom
wina samuSao adgilze piloti miCneuli iyo frenisaTvis Seufereblad. ratom ar
flobda American Airlines am informacias, rodesac piloti aiyvana? im aviakompaniebis
winaaRmdeg, romelTac negatiurad daaxasiaTes yofili TanamSromlebi, ramdenjerme saqme
aRiZra sasamarTloSi da maT yofili TanamSromlebisaTvis jarimis gadaxdac ki
mouxdaT pirad cxovrebaSi SeWris gamo. am konkretuli pilotis yofil damsaqmebels
ar surda jarimis gadaxdis saSiSroebis qveS dadgoma da amitom ar gasca negatiuri
informacia.
ramdenad eTikuria negatiuri informaciis damalva, rodesac adamianebis
sicocxles safrTxe emuqreba? es kiTxva bevr menejers awuxebs, maT Soris stefan
sailers kanzas sitidan, romelmac rekomendaciaSi ar axsena, rom misi yofili
TanamSromeli, kompaniis satvirTo manqanis mZRoli, samsaxuridan smis gamo daiTxoves.
dona salinasma solt leik sitidan aseve ar axsena, rom misi yofili TanamSromeli,
310
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

socialuri uzrunvelyofis muSaki, samsaxuridan moxucebuli pacientisaTvis nivTis


moparvis gamo daiTxoves. salinasma ganacxada, am faqtma imdenad SemZra, ar SemeZlo
meTqvao. sailerisa da salinasis msgavsi menejerebi xSirad faraven negatiur
informacias, radgan SiSoben, rom negatiuri Sefasebis SemTxvevaSi maTi kompania
SesaZloa ZviradRirebuli sasamarTlo procesis safrTxis winaSe aRmoCndes.
kanonmdeblebma gaiTvaliswines is riski, rac adamianebis janmrTelobasa da
sicocxles SeiZleba daemuqros da is eTikuri dilema, romlis gadaWrac menejerebs
uxdebaT. maT zomebi miiRes iseTi damsaqmeblebis dasacavad, romlebic TanamSromelTa
rekomendaciaSi zust, magram negatiur daxasiaTebas aTavseben. magaliTad, iutas StatSi
yofil TanamSromlebs mxolod im SemTxvevaSi SeuZliaT ciliswamebisaTvis aRZruli
saqmis mogeba damsaqmeblebis winaaRmdeg, Tu isini daamtkiceben, rom rekomendaciaSi
mocemuli informacia arasworia, an simarTles Cqmalavs. jorjiis StatSic igive
praqtikaa danergili socialuri uzrunvelyofisa da bankis muSakebis SemTxvevaSi. igive
iniciativa inergeba aviakompaniebis mimarT mTel aSS-Si, raTa uzrunvelyofili iyos
zusti informaciis miwodeba im pilotebis rekomendaciebSi, romlebic samsaxurs eZeben.
rasakvirvelia, piradi cxovrebis xelSeuxebloba da ciliswamebisagan dacva
mniSvnelovani Rirebulebebia, magram rodesac saqme adamianis janmrTelobasa da
sicocxles exeba, mniSvnelovania, damsaqmebels hqondes rekomendaciebSi utyuari
informaciis Caweris saSualeba, Tundac is negatiuri iyos da kandidats xeli
SeuSalos axali postis mopovebaSi.
is faqti, rom damsaqmeblebi xSirad ar amJRavneben negatiur informacias yofili
TanamSromlebis Sesaxeb, ufro mniSvnelovans xdis menejerebis mier kandidatTa Sesaxeb
mowodebuli informaciis gadamowmebas. sabednierod, menejerebs SeuZliaT internet-
resursebis gamoyeneba da daxmarebisaTvis im organizaciebis mimarTva, romlebic
informaciis gadamowmebaze specializdebian. magaliTad, www.frauddefense.com-s sakuTar
vebsaitze didZali ufaso resursebi aqvs ganTavsebuli, KnowX.com-i ki msurvelebs
aZlevs saSualebas, ufasod Seamowmon, xom ar iyo gareuli aplikanti romelime
sasamarTlo procesSi an bankrotSi. empoyeesscreen.com 100 aSS dolaris sanacvlod
atarebs erTi aplikantis Sesaxeb informaciis detalur gadamowmebas, xolo cfenet.com
ki exmareba menejerebs usafrTxoebis TanamSromlebTan dakavSirebaSi. klik
komunikeiSenSi, niu iorkis erT-erTi firmaSi, romelic klientebisaTvis angariSebs
umzadebs sakonsultacio firmebs, menejerebi moxaruli iyvnen, rom usafrTxoebis
muSakis saSualebiT finansuri direqtoris postze aplikantis mier mowodebuli
informacia gadaamowmes. rogorc aRmoCnda, igi sulac ar iyo iseTi warmatebuli,
rogoradac Tavs asaRebda: arc biznesis administraciis magistris xarisxis flobda da
arc is samuSao gamocdileba gaaCnda, razec Tavis avtobiografiaSi werda.

sandoobisa da qmediTobis mniSvneloba


SerCevis ra instrumentsac ar unda aniWebdes upiratesobas menejeri,
aucilebelia, mis mier arCeuli instrumenti iyos sando da qmediTi. sandooba testis
an sxva instrumentis saSualebiT yovel jerze erTi da imave Tvisebis Semowmebis
sizustes ewodeba. Tu erT aplikants tests or sxvadasxva dRes CavutarebT, orive
dRis Sedegebi Zalian axlos unda idges erTmaneTTan; Tu gansxvaveba didia, testi ar
aris sando. intervius SemTxvevaSi sandoobis sakiTxi rTuldeba, radgan aq
personaluri interpretaciis dinamika erTveba. swored amitom intervius sandooba
SeiZleba gaizardos, Tu erTsa da imave kandidats intervius ori an sami

311
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

kvalificirebuli interviueri Cautarebs. Tu interviuebi sando iqneba, interviuerebi


respodentis kvalifikaciasTan dakavSirebiT erTsa da imave daskvnamde unda mividnen.
qmediToba ewodeba instrumentis saSualebiT im Tvisebis Semowmebis xarisxs,
romlis Sesamowmebladac is Seiqmna. kandidatTa SerCevisas qmediToba aCvenebs, Tu
ramdenad zustad Sefasda kandidatis efeqturoba momaval samuSaoze. ramdenad zustad
afasebs mexanZreebis fizikuri unarebis testi kandidatTa efeqturobas momaval
samuSaoze? ramdenad zustad afasebs Sefasebis centri kandidatTa menejerul
efeqturobas momaval samuSaoze? ramdenad zustad afasebs beWdviTi testi mdivnis
postze kandidatis efeqturobas momaval samuSaoze? es kiTxvebi qmediTobas exeba.
testebze patiosnebis Sesaxeb araerTgvarovani azri arsebobs, radgan maTi qmediToba
sacalo vaWrobasa da sabanko seqtorSi muSaobis kandidatebis patiosnebis SefasebaSi
naTeli ar aris.
menejerebis eTikuri da kanonismieri valdebulebaa sando da qmediTi SerCevis
instrumentebis gamoyeneba. sandooba da qmediToba garkveuli xarisxiT yovelTvis
figurirebs instrumentSi, menejerebis mizani ki unda iyos am xarisxis maqsimaluri
gazrda. konkretuli unaris Sesamowmebeli testis saWiroebis SemTxvevaSi menejerma
unda gamoiyenos yvelaze Tanamedrove, bolo siaxleebiT datvirTuli weriTi testi
sandoobisa da qmediTobis maqsimalurad maRali xarisxiT. intervius SemTxvevaSi ki
sandoobis gazrda SesaZlebelia erTi kandidatis gamosakiTxad ramdenime interviueris
gamoyenebiT.

treningi da ganviTareba

treningi da ganviTareba xels uwyobs organizaciis wevrebis mier im codnisa da


unarebis flobas, rac saWiroa maTi efeqturi muSaobis, axali pasuxismgeblobebis
aRebisa da cvalebad pirobebTan SeguebisaTvis. treningi niSnavs organizaciis
wevrebisaTvis imis swavlebas, rogor unda Seasrulon sakuTari samuSao da maT
daxmarebas im codnis SesaTvisebladda im unarebis gansaviTareblad, rac efeqturi
muSaobisaTvis dasWirdebaT.
ganviTareba organizaciis wevrebis codnisa da unarebis ise ganviTarebas
ewodeba, rom isini mzad iyvnen axali pasuxismgeblobebisa da gamowvevebisaTvis.
treningi umetesad gamoiyeneba organizaciis dabal doneebze, ganviTareba ki
profesionalebsa da menejerebTan. treningisa da ganviTarebis programis Sedgenamde
menejerma unda Caataros saWiroebebis Sefaseba,
Sefaseba raTa gansazRvros, romel TanamSromels
esaWiroeba treningi an ganviTareba da ra tipis unarebisa da codnis SeZena esaWiroeba
mas (ix. naxazi 12.4).

treningis tipebi

arsebobs treningis ori tipi: instruqcia saklaso oTaxSi da treningi samuSao


adgilze.
instruqcia saklaso oTaxSi. instruqcia saklaso oTaxSi, sadac
TanamSromlebi codnas SeiZenen, SeiZleba Catardes rogorc organizaciaSi, aseve mis
gareT, rodesac TanamSromlebs uwyoben xels, gaiaron kursebi romelime kolejsa Tu
universitetSi. zog organizacias Tavad aqvs sakuTari ganyofileba, romelsac
kolejsac ki uwodeben, sadac saWiro saklaso instruqciebi tardeba.

312
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

naxazi 12.4
treningi da ganviTareba

instruqcia saklaso oTaxSi tradiciuli werilobiTi masalis, leqciebisa da


jgufuri ganxilvis garda xSirad moicavs videoCvenebasa da rolur TamaSebs. vodeos
saSualebiT SesaZlebelia misaRebi da miuRebeli samuSao qcevis demonstrireba.
magaliTad, Tuki gamoucdeli gamyidvelebi videos saSualebiT naxaven, ra efeqturad
arTmevs gamocdili gamyidveli Tavs myvirala da gabrazebul klientTan urTierTobas,
maT es SesaZloa daexmaros msgavs situaciebSi qcevis unarebis ganviTarebaSi. roluri
TamaSebis dros treneri SesaZloa iRebdes monawileobas TamaSebSi, an Tvals adevnebdes,
rogor axdenen sxvebi samuSao garemos simulacias. magaliTad, makdonaldsis
hamburgeris universitetSi roluri TamaSebi exmareba menejerebs im codnisa da
unarebis ganviTarebaSi, rac maT am restornebis marTvisaTvis sWirdebaT.
simulaciac SeiZleba iyos saklaso instruqciis nawili. es umeteswilad exeba
gansakuTrebiT rTul samuSaoebs, romlebic xangrZliv swavlas moiTxovs da sadac
Secdoma SeiZleba Zalian Zviri jdebodes. simulaciisas idgmeba samuSao garemos
ZiriTadi aspeqtebi da amocanebi maqsimaluri sizustiT. magaliTad, sahaero
transportis kontroliorebs trenings xSirad utareben simulaciebis saSualebiT,
radgan maTi samuSao Zalian rTulia da moiTxovs xangrZliv swavlas, sahaero
transportis kontrolis Secdomebi ki Zalze Zviri jdeba.
treningi samuSao adgilze. treningi samuSao adgilze tardeba samuSao
adgilze TanamSromelTa muSaobis paralelurad. amgvar trenings SeiZleba atarebdes
romelime TanamSromeli an zemdgomi. treningi samuSao adgilze SesaZloa TavisTavadac
moxdes, rodesac TanamSormlebi muSaobis Sedegad miiReben gamocdilebas. iseT
restoranTa qselebSi, rogoricaa red lobsteri an oliv gardeni, oficiantebi
trenings samuSao adgilze iReben gamocdili TanamSromlebisagan. studenturi qalaqis
avtobusis mZRolis zedamxedvelma SesaZloa erTi kviris ganmavlobaSi Tavad ataros
avtobusi, raTa darwmundes, rom axalma mZRolma Seiswavla marSruti da icavs
usafrTxoebis zomebs. mzareulebi swavloben axali novaciuri kerZebis momzadebas
ingredientebis sxvadasxva kombinaciebiTa da saWmlis momzadebis sxvadasxva teqnikiT
eqsperimentirebis Sedegad. samuSao adgilze treningisas muSakebi mudam swavloben
samuSaos Sesrulebis Sedegad.
313
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

zogi menejeri mudmivad iyenebs trenings samuSao adgilze, raTa TanamSromlebi


mudam saqmis kursSi iyvnen miznebis, teqnologiis, produqciisa Tu momxmarebelTa
moTxovnilebebis cvlilebis SemTxvevaSi. magaliTad, Mary Kay Cosmetics-is savaWro
warmomadgenlebi mudmivad iReben trenings samuSao adgilze, ris Sedegadac isini
floben informacias axali kosmetikuri produqciisa da moduri ferebis Sesaxeb da
arc Mary Kay-s mTavari principebi aviwydebaT. Mary Kay-s eqspansia ruseTSi Zalian
warmatebuli iyo, rac nawilobriv im treningiT iyo ganpirobebuli, romelsac Mary
Kay-is rusi savaWro warmomadgenlebi iRebdnen. mravalferovani TanamSromlebis
gaerTianebiTa da maT Soris urTierTkavSiris waxalisebiT trenings SeuZlia gadaWras
biznesis problemebi, rogorc es momdevno nawilSia moTxrobili.

fokusi mravalferovnebaze

moqmedebaze orientirebuli treningi wyvets biznesis


problemebs da xels uwyobs mravalferovnebas
mravalferovnebas
moqmedebaze orientirebuli treningi, romelsac ramdenime upiratesoba
axasiaTebs, sul ufro popularuli xdeba. rodesac TanamSromlebs gunduri treningi
utardebaT da isini muSaoben biznesis realur problemebsa da proeqtebze, viTardeba
ara marto teqnikuri, aramed gunduri muSaobisa da komunikaciis unarebi. amgvari
treningis damatebiTi upiratesoba isaa, rom adamianebi, romlebic SesaZloa arasodes
Sexvedrodnen erTmaneTs, ikribebian da muSaoben problemaTa gadaWraze. rodesac
treningi sruldeba, am adamianebs SeuZliaT gaagrZelon kontaqti da amgvarad
informaciis mniSvnelovan resursad iqcnen.
swored ase xdeba Siemens-Si, did germanul konglomeratSi, romelic General
Electric-is mTavari konkurentia. Siemens-is universiteti, romelic analitikosebisa da
inJinrebis treningzea pasuxismgebeli, gundebSi aerTianebs menejerebsa da im pirebs,
vinc trenings gadis da amuSavebs maT im realur problemebze, rac Siemens-is winaSe
dgas. gundebis Semadgenloba xSirad mravalferovania. Siemens muSaobs 150-ze met
qveyanaSi da xSirad gundis wevrebi arian ara marto sxvadasxva danayofebis, aramed
sxvadasxva qveynebis warmomadgenlebic. mravalferovneba xels uwyobs problemis
gadaWras. metic, amgvari treningi Siemens-is SigniT nacnobobasa da kontaqts axSirebs.
trenings Siemens-isaTvis finansuri sargebelic moqvs: problemis gadaWris is gzebi,
rasac amgvari gundebi pouloben, weliwadSi saSualod Siemens-is 10 milion aSS
dolars zogavs.
Siemens-is menejerebic qmnian unikalur treningprogramebs mniSvnelovani
Rirebulebebisa da amocanebis reklamirebis mizniT. magaliTad, ioakim dorings, simensis
vice prezidents, surda telekomunikaciebis ganyofilebis 60 muSaks gaego codnis
gaziarebis saWiroeba da mniSvneloba. man isini miiyvana tbasTan miunxenTan axlos, misca
maT morebi, cilindri, Toki, tivtiva xidi da daavala tivis ageba erTmaneTTan
daulaparakeblad. sanam menejerebi am davalebas asrulebdnen, maT gaiges codnis
gaziarebis fasi. Siemens-Si doringi da menejerebi xels uwyoben codnis gaziarebas
Siemens-is Sear-netis saSualebiT. Sear-neti vebsaitia, sadac TanamSromlebs SeuZliaT
informaciis moTavseba, erTmaneTTan komunikacia da informaciis moZieba. Sear-neti
urTierTobis saSualebas aZlevs im pirebsac, romlebic Siemens-is sxvadasxva
erTeulebSi da sxvadasxva qveynebSi muSaoben. amrigad, kargad gaazrebulma treningma
SeiZleba mravali dadebiTi efeqti gamoiRos.

314
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

ganviTarebis tipebi
ganviTareba, iseve rogorc treningi, gulisxmobs damatebiT RonisZiebebs,
rogoricaa sxvadasxvanairi samuSao gamocdileba da oficialuri ganaTleba.
gamocdileba. topmenejerisaTvis mniSvnelovania
sxvadasxvanairi samuSao gamocdileba.
sxvadasxva funqciis, produqciis, momsaxurebisa da bazris Sesaxeb warmodgenisa da
codnis qona. amgvari aRmasruleblebis Camosayalibeblad menejerebi cdiloben, iseT
TanamSromlebs, romlebsac didi potenciali aqvT, miscen mravalgvari samuSao
gamocdilebis miRebis saSualeba. sxvadasxvagvari samuSao gamocdileba afarToebs
TanamSromelTa Tvalsawiers da exmareba maT, dainaxon saerTo suraTi. magaliTad, aSS-
Si TanamSromlebs sul ufro xSirad gzavnian Statebs gareT samuSaod erTidan sam
wlamde, raTa maT muSaobis saerTaSoriso gamocdileba SeiZinon. radgan organizaciebi
sul ufro globaluri xdeba, menejerebisaTvis aucilebelia gansxvavebuli
Rirebulebebis, kulturebis, regionebis da sxvadasxva qveynebSi biznesis keTebis
sxvadasxva xerxebis Sesaxeb warmodgenis qona.

oficialuri ganaTleba. bevri didi korporacia anazRaurebs TanamSromelTa


oficialuri ganaTleba.
ganaTlebis xarjebs, iqneba es kolejis kursebi Tu xarisxis amaRleba. es ar niSnavs
damsaqmebelTa mxridan qvelmoqmedebas an TanamSromlis mimarT gamoxatul
madlierebasac ki; amgvari moqmedeba im TanamSromelTa ganviTarebas niSnavs, romlebsac
ZaluZT axali pasuxismgeblobebis aReba ufro mniSvnelovan postebze. igive mizezebis
gamo korporaciebi aTasobiT dolars xarjaven, rodesac menejerebs ganviTarebis
programebze gzavnian, rogoricaa biznesadministraciis samagistro programebi. am
programebSi eqspertebi aswavlian menejerebs biznesisa da menejmentis uaxles teqnikasa
da praqtikas.
droisa da xarjebis dasazogad menejerebi sul ufro xSirad iyeneben
distanciur swavlebas TanamSromelTa oficialuri ganaTlebisa da ganviTarebisaTvis.
iseTi biznes-skolebi, rogoricaa harvardis biznes skola, miCiganis universiteti da
babsonis koleji, videokonferenciebis saSualebiT atareben kursebs. biznes skolebi
aseve ayalibeben kursebs konkretuli kompaniis TanamSromelTa ganviTarebis
saWiroebebis mixedviT.

treningisa da ganviTarebis gadacema


yovelTvis, rodesac treningi da ganviTareba xdeba arasamuSao adgilze an
saklaso oTaxSi, uaRresad mniSvnelovania, menejerma xeli Seuwyos axladSeZenili
codnis samuSao situaciaSi gadatanasa da gamoyenebas.

muSaobis Sefaseba da ukukavSiri

kandidatTa SerCevisa da TanamSromelTa ayvanis da treningisa da ganviTarebis


komponentebi uzrunvelyofs TanamSromlebs im codniTa da unarebiT, rac maT awmyoSi
da momavalSi efeqturi muSaobisaTvis sWirdebaT. xsenebul komponentebs avsebs
muSaobis Sefaseba da ukukavSiri. muSaobis Sefaseba niSnavs TanamSromelTa muSaobis
efeqturobisa da organizaciaSi maT mier Setanili wvlilis Sefasebas. ukukavSiri ki
is procesia, romlis saSualebiTac menejeri awodebs sakuTar Sefasebas TanamSromlebs,
riTac maT saSualebas aZlevs, dafiqrdnen sakuTar efeqturobaze da menejerTan erTad
dasaxon samomavlo gegmebi. ukukavSiramde unda moxdes muSaobis Sefaseba. muSaobis
Sefaseba SeiZleba moxdes ukukavSiris gareSec, Tumca Wkviani menejeri yovelTvis
315
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

cdilobs ukukavSiris damyarebas, radgan amas SeuZlia TanamSromelTa motivaciisa da


muSaobis efeqturobis gazrda.
muSaobis Sefaseba da ukukavSiri xels uwyobs adamianuri resursebis efeqtur
marTvas. muSaobis Sefaseba menejers uzrunvelyofs mniSvnelovani informaciiT,
romelze dayrdnobiTac mas SeuZlia adamianur resursebTan dakavSirebuli
gadawyvetilebebis miReba. iseTi gadawyvetilebebi, romlebic dakavSirebulia
anazRaurebis gazrdasTan, premiebTan, dawinaurebasTan da sxva samuSao adgilze
gadayvanasTan, damokidebulia muSaobis zedmiwevniT zustad Sefasebaze. muSaobis
Sefaseba aseve exmareba menejerebs imis danaxvaSi, romel TanamSromlebs esaWiroeba
treningi da ganviTareba da ra sferoSi. ukukavSiri xels uwyobs TanamSromelTa
motivaciisa da muSaobis efeqturobis zrdas. ukukavSiris Sedegad efeqturma
TanamSromlebma ician, rom maTi kargi muSaoba danaxuli da dafasebulia, araefeqturi
TanamSromlebi ki xedaven, rom maTi muSaobis xarisxi gaumjobesebas saWiroebs.
ukukavSiri rogorc efeqtur, aseve araefeqtur TanamSromlebs aCvenebs maT Zlier da
sust mxareebs da maTi muSaobis efeqturobis gazrdis gzebs.

muSaobis Sefasebis tipebi

muSaobis Sefaseba moicavs xasiaTis Strixebis, qcevisa da Sedegebis Sefasebas.


xasiaTis Strixebis Sefaseba. xasiaTis Strixebis Sefasebisas menejeri
TanamSromelTa im Tvisebebs afasebs, romlebic samuSaosTanaa dakavSirebuli, rogoricaa:
unarebi, SesaZleblobebi, individualuroba. magaliTad, muSa qarxanaSi SeiZleba
Sefasdes misi kompiuterizebuli aRWurvilobis gamoyenebisa da cifrobrivi
gamoTvlebis Catarebis unaris, socialuri dacvis TanamSromeli ki misi TanagrZnobis
gamoxatvisa da komunikaciis unaris mixedviT.
xasiaTis Strixebis SefasebisaTvis damaxasiaTebeli sami negatiuri momenti
xSirad aiZulebs menejerebs Sefasebis sxva meTodebis gamoyenebas. pirveli – adamianis
raime Tvisebis arseboba ar niSnavs, rom es Tviseba aucileblad iqneba gamoyenebuli
samuSaoze da maRal efeqturobas Seuwyobs xels. magaliTad, qarxanaSi muSas SesaZloa
hqondes kompiuterizebuli aRWurvilobis gamoyenebisa da cifrobrivi gamoTvlebis
Catarebis SesaniSnavi unarebi, Tumca ar iyenebdes maT dabali motivaciis gamo. meore
negatiuri momenti pirvelTan aris dakavSirebuli, radgan xasiaTis Strixebi yovelTvis
pirdapir kavSirSi ar aris samuSaosTan, TanamSromlebma an sasamarTlom amgvari
Sefaseba SesaZloa arasamarTlianad an potenciurad diskriminaciulad CaTvalon. mesame
negatiuri momenti imaSi mdgomareobs, rom amgvari Sefaseba menejers yovelTvis ar
aZlevs imis saSualebas, rom misi ukukavSiri TanamSromlebma muSaobis efeqturobis
gazrdisaTvis gamoiyenon. radgan xasiaTis Strixebi sakmaod mdgradi fenomenia da
mxolod Zalian didi periodis Semdeg SeiZleba icvlebodes, TanamSromlebs TiTqmis
arafris gakeTeba SeuZliaT ukukavSiris Sedegad miRebuli informaciis safuZvelze
sakuTari xasiaTis Sesacvlelad. magaliTad, socialur TanamSromels SeiZleba vuTxraT,
rom mas TanagrZnobis unari aklia, magram es mas naklebad daexmareba klientebTan
urTierTobaSi. es negatiuri mxareebi im daskvnis gakeTebis saSualebas iZleva, rom
menejerma mxolod maSin unda Seafasos xasiaTis Strixebi, rodesac isini muSaobis
efeqturobis mniSvnelovani indikatorebi arian.
qcevis Sefaseba. qcevis Sefasebis saSualebiT menejeri afasebs TanamSromlis
im konkretul moqmedebasa da qcevas, romelsac igi samsaxurSi amJRavnebs, anu afasebs,
rogor uZRveba samuSaos TanamSromeli. Tuki xasiaTis Strixebis SefasebiT menejeri
askvnis, rogoria TanamSromeli, qcevis SefasebiT igi igebs, ras akeTebs TanamSromeli.
magaliTad, socialuri dacvis muSakis qcevis Sefasebisas menejeri afiqsirebs, rogor

316
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

uyurebs saubrisas igi TvalebSi klients, rogor gamoxatavs TanagrZnobas da exmareba


klients arsebuli problemis gadaWraSi. qcevis Sefaseba maSinaa mniSvnelovani, rodesac
yuradReba eqceva, rogor asrulebs samuSaos TanamSromeli. magaliTad, saganmanaTleblo
saswavleblebSi gakveTilebisa da studentebis ricxvi mniSvnelovania, Tumca aseve
mniSvnelovania, rogor aswavlian studentebs da ra meTodebs iyeneben maswavleblebi
saswavlo procesis uzrunvelsayofad.
qcevis Sefasebas is upiratesoba aqvs, rom mis safuZvelze TanamSomlebs eZlevaT
naTeli informacia imis Sesaxeb, ras akeTeben isini sworad an arasworad da rogor
unda gaaumjobeson muSaobis xarisxi. da radgan qcevis Secvla TanamSromlebisaTvis
ufro advilia, vidre xasiaTis, qcevis Sefasebis Sedegad ganxorcielebuli ukukavSiri
ufro meti albaTobiT gamoiwvevs muSaobis efeqturobis gazrdas.
Sedegebis Sefaseba. zogierT samsaxurSi mniSvnelovania ara imdenad rogor
asruleben samuSaos TanamSromlebi, aramed maTi muSaobis Sedegebi. Sedegebis
Sefasebisas menejeri afasebs TanamSromlis muSaobis konkretul Sedegebs. aviRoT
manqanebis ori gamyidvelis magaliTi. pirveli gamyidveli cdilobs klientebTan piradi
urTierTobebis damyarebas, saaTobiT esaubreba maT da xSirad urekavs imis gasagebad,
miiRes Tu ara maT raime gadawyvetileba. meore gamyidvels gacilebiT pasiuri midgoma
aqvs. igi kargad gaTviTcnobierebulia, pasuxobs klientTa SekiTxvebs da Semdeg
elodeba, rodis miakiTxaven. orive gamyidveli saSualod erTi da imave raodenobis
manqanas yidis. saagentos mier momsaxurebis Sefasebis mizniT klientebisaTvis
gagzavnili baraTebis mixedviT orives klientebi kmayofilni arian momsaxurebiT.
saagentos menejeri gamyidvelTa muSaobis SefasebisaTvis Sedegebs afasebs (gayidvebisa
da klientTa kmayofilebis safuZvelze), radgan sanam gamyidvelebi yidian manqanaTa
sasurvel raodenobas da klientebs kmayofils istumreben, mniSvneloba ara aqvs,
rogori qceviT aRweven isini amas. Tumca, Tu erT-erTi gamyidveli Zalian cota manqanis
gayidvas axerxebs, menejers SeuZlia daamyaros masTan ukukavSiri amasTan dakavSirebiT.
obieqturi da subieqturi Sefaseba. menejeris mier xasiaTis
Taviseburebebis, qcevisa Tu Sedegebis Sefasebisas miRebuli informacia SeiZleba iyos
obieqturi an subieqturi. obieqturi Sefaseba emyareba faqtebs da umetesad cifrebSia
gamoxatuli, mag. gayiduli manqanebis ricxvi, momzadebuli sakvebis raodenoba,
dagvianebis sixSire, Catarebuli auditis ricxvi. Sedegebis Sefasebisas menejerebi
umetesad obieqtur Sefasebas iyeneben, radgan Sedegebis cifrobriv maCvenebelSi
gadayvana, gazomva, ufro advilia, vidre xasiaTis Strixebisa. Tumca, rodesac
mniSvneloba eniWeba imas, rogor asruleben TanamSromlebi samuSaos, ufro
mizanSewonilia qcevis subieqturi Sefasebis gamoyeneba, vidre Sedegebis Sefasebisa.
subieqturi Sefaseba emyareba menejeris mier aRqmul xasiaTis Taviseburebebs,
qcevasa da Sedegebs. radgan subieqturi Sefaseba menejeris aRqmazea damokidebuli,
yovelTvis arsebobs riski, rom is arazusti iqneba. swored amitom mkvlevarebi da
menejerebi mniSvnelovan drosa da Zalebs uTmoben muSaobis Sefasebis sando da qmediTi
xerxebis Camoyalibebas.

vin afasebs muSaobas?

aqamde Cven vgulisxmobdiT, rom menejerebi an zemdgomebi afaseben TanamSromelTa


muSaobas. xSir SemTxvevaSi es asecaa, radgan yvelaze xSirad swored zemdgomebi
afaseben muSaobas: aSS-Si yovelwliurad 70 milioni moqalaqis namuSevars menejeri an
zemdgomi afasebs. muSaobis Sefaseba menejerTa umravlesobis samsaxurebriv movaleobaSi
Sedis. maT pasuxismgeblobaSi Sedis ara marto TanamSromelTa motivaciis amaRlebaze
zrunva, raTa maT efeqturad imuSaon, aramed muSaobis SefasebasTan dakavSirebuli

317
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

mravali gadawyvetilebis miReba, rogoricaa anazRaurebis gazrda Tu dawinaureba.


menejerTa Sefasebas SeiZleba daematos Sefaseba sxva wyaroebidanac (ix. naxazi 12.5).

naxazi 12.5
vin afasebs muSaobas?

TviTSefaseba, Sefaseba kolegebis, qvemdgomebis da klientebis


mier. rodesac gamoiyeneba TviTSefaseba, menejerebi sakuTar Sefasebas avseben
TanamSromlis muSaobis TviTSefasebiT. SeiZleba samuSao Seafason kolegebma, anu sxva
TanamSromlebmac. kolegebis Sefaseba gansakuTrebiT mniSvnelovania jgufuri an gunduri
muSaobisas. kolegebis Sefasebis Sedegad miRebulma ukukavSirma SesaZloa gazardos
motivacia. sul ufro meti kompania iyenebs qvemdgomTa mier menejerisa da
xelmZRvanelobis Sefasebis praqtikas. zogjer ki momxmareblebi an klientebi afaseben
TanamSromelTa damokidebulebas klientTa mimarT da momsaxurebis xarisxs.
miuxedavad imisa, rom amgvari wyaroebidan mowodebuli Sefaseba SesaZloa
gamosadegi iyos, menejerma unda gaiTvaliswinos is momentebi, rac SesaZloa amgvar
Sefasebas axldes Tan. TviTSefasebisas TanamSromelma SesaZloa gaazviados sakuTari
namuSevari, gansakuTrebiT im SemTxvevaSi, Tu organizacia mcirdeba da mas samsaxuris
dakargvis eSinia. is menejerebi ki, romelTa muSaobasac qvemdgomebi afaseben, imis
SiSiT, rom qvemdgomebisagan negatiur Sefasebas miiReben, SesaZloa moeridon
aucilebeli, magram arapopularuli RonisZiebebis gatarebas.
muSaobis 360 gradusiani Sefaseba. motivaciisa da muSaobis efeqturobis
asamaRleblad zogierTi organizacia muSaobis Sefasebis sistemaSi rTavs 360 gradusian
Sefasebas, gansakuTrebiT ki menejerebisaTvis. 360 gradusiani Sefasebisas menejeris
muSaoba fasdeba mravali adamianis mier, maT Soris Tavad menejeris, kolegebis,
qvemdgomebis, zemdgomebis da zogjer TviT momxmareblebisa Tu klientebis mier.

318
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

saboloo jamSi menejeri iRebs ukukavSirs, romelic zemoxsenebuli wyaroebis Sefasebis


Sedegia.
sul ufro meti kompania iyenebs 360 gradusian Sefasebas, maT Soris AT&T
Corporation, Allied Signal Incorporated, Eatmen Chemical Company da Baxter International
Incorporated. 360 gradusiani Sefaseba arc iseTi martivia, rogorc es erTi SexedviT
Cans: jer erTi, zogi qvemdgomi SurisZiebis mizniT negatiur Sefasebas aZlevs
menejeris muSaobas, gansakuTrebiT Tu gulwrfelobisa da waxalisebis mizniT Sefaseba
anonimuria. Citicorp-is maRali rangis menejeris TqmiT, qvemdgomisagan, romelic misi
reputaciis Selaxvas isaxavda miznad, uaRresad negatiuri Sefaseba miiRo. menejeri
darwmunebuli iyo, rom Sefasebis avtori Zalian dabali efeqturobis mqone muSaki
iqneboda. meorec, zogi menejeri qvemdgomebs mxolod dadebiTi Sefasebis micemas
sTxovs da sanqciebiTac emuqreba, Tu ase ar moiqcevian.
xSirad kolegebs aqvT warmodgena maTi TanamSromlebis muSaobis xarisxze, Tumca
Tavs arideben uaryofiTi Sefasebis micemas maTTvis, vis mimarTac kargad arian
ganwyobilni an piriqiT, dadebiTi Sefasebis micemas maTTvis, vinc ar moswonT. Baxter
International-Si, rodesac sainformacio teqnologiebis ganyofilebaSi kolegebis Sefasebas
iyenebdnen, muSakebi erTmaneTis muSaobas mxolod dadebiT Sefasebas aZlevdnen, radgan
icodnen, rom Sefasebebi anazRaurebis gazrdis gadawyvetilebaze gavlenas iqoniebda,
anonimuri Sefasebis saSuleba ki ar hqondaT. Baxter International-is menejerebma kvlavac
gaagrZeles kolegebis Sefasebis praqtika, Tumca am informacias ukve umetesad
TviTganviTarebisaTvis iyenebdnen da ara anazRaurebasTan dakavSirebuli
gadawyvetilebebis misaRebad.
garda amisa, rodesac kolega, qvemdgomi an sxva adamiani afasebs muSakis muSaobas,
menejeri darwmunebuli unda iyos, rom Semfasebeli icnobs muSaobis im aspeqtebs,
romlebsac afasebs. magaliTad, qvemdgomma ar unda Seafasos zemdgomis
gadawyvetilebebis miRebis unari, Tuki mas ar aqvs saSualeba, daakvirdes am process.
360 gradusiani SefasebisaTvis damaxasiaTebeli es problemebi ar niSnavs imas,
rom es teqnika usargebloa. aucilebeli is aris, rom misi gamoyenebisas organizaciaSi
sruli ndoba sufevdes. sakiTxs ufro zogadad Tu mivudgebiT, muSaobis Sefasebis
nebismieri xerxis gamoyenebisa da ukukavSirisas ndoba aucilebeli faqtoria. garda
amisa, kvleva aCvenebs, rom 360 gradusiani Sefasebis gamoyeneba ufro mizanSewonilia
qcevis, vidre xasiaTis Taviseburebebisa da Sedegebis Sesafaseblad. aseve
mniSvnelovania, menejerma yuradRebiT amoarCios Semfaseblebi. rogorc wesi, Sefaseba
ufro gulwrfelia, roca is anonimuria da rodesac Semfaseblebs gavlili aqvT
treningi 360 gradusiani Sefasebis formis gamoyenebasTan dakavSirebiT. menejeri aseve
yuradRebiT unda moekidos im sakiTxs, Tu ra saxis samuSaosaTvis rogori doziTaa
mizanSewonili 360 gradusiani Sefasebis gamoyeneba. Tuki menejeri Seatyobs, rom mis
mier gamoyenebuli Sefasebis sistema garkveul problemebs warmoSobs, mas modificireba
unda gaukeTos.
maSinac ki, rodesac 360 gradusiani Sefasebis sistema gamoiyeneba, Zneldeba
efeqturi meTodis SemuSaveba, romlis saSualebiTac qvemdgomTa ukukavSiri menejeramde
miva. sainformacio teqnologiebis siaxleebi organizaciebs am problemis gadaWris
potenciur saSualebas sTavazobs. magaliTad, internet-kompania ImproveNow.com-s aqvs
onlain-kiTxvarebi, romlis Sevsebac SeuZliaT TanamSromlebs menejeris muSaobis
Sesafaseblad da masTan ukukavSiris dasamyareblad. yoveli menejeris qvemdgomi
damoukideblad avsebs xsenebul kiTxvars internetis saSualebiT, Semdeg pasuxebis
safuZvelze keTdeba cxrilebi da menejers miecema ukukavSiri qcevis SefasebiT.
ukukavSiri SeiZleba exebodes kargi muSaobis Sedegad menejeris mier TanamSromelTa

319
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

dajildoebas, qvemdgomTa interesebis gaTvaliswinebas da maT mxardaWeras an momavlis


xedvis qonas.
sonia rusomanom, niu jersis ipoTekuri organizaciis, Alliance Funding-is
menejerma, miiRo ukukavSiri Tavisi cxra qvemdgomisagan ImproveNow.com-is saSualebiT.
man miiRo saboloo Sefaseba B da specifikuri ukukavSiri sxvadasxva maxasiaTeblebze.
aman rusomanos daanaxa misi qvemdgomebisagan gulwrfeli Sefasebis miRebisa da maTi
saSualebiT sakuTari, rogorc menejeris muSaobis gaumjobesebis mniSvneloba. Sedegad
man Secvala qvemdgomTa dajildoebis sistema da apirebs momavalSic gamoiyenos
qvemdgomTa Sefaseba sakuTari muSaobis kargad dasanaxad.

efeqturi ukukavSiri
adamianuri resursebis marTvis muSaobis Sefasebisa da ukukavSiris komponentis
gamoyenebisas motivaciis amaRlebisa da efeqturobis gazrdis mizniT menejerma
qvemdgomebTan ukukavSiri muSaobis Sefasebis safuZvelze unda daamyaros.
ukukavSirisaTvis informaciis mosapoveblad ki menejers SeuZlia formaluri an
araformaluri Sefasebis Catareba. formaluri Sefaseba tardeba gansazRvrul dros
wlis ganmavlobaSi. misi saSualebiT fasdeba muSaobis is aspeqtebi, romlebic
winaswaraa gansazRvruli.
did organizaciebSi menejerebi umetesad formalur Sefasebas iyeneben kompaniis
politikis mier nakarnaxevi ganrigis mixedviT, magaliTad eqvs TveSi an weliwadSi
erTxel. formaluri Sefasebis ganuyofeli nawilia qvemdgomisa da menejeris Sexvedra,
sadac qvemdgomi iRebs ukukavSirs. ukukavSiris saSualebiT qvemdgomi igebs, ra
aspeqtebSi gamoirCeva igi dadebiTad da ra aspeqtSia saWiro gaumjobeseba. ukukavSiri
aseve unda Seicavdes muSaobis gaumjobesebis rekomendaciebs.
bevr did korporaciaSi menejerebi, esmiT ra formaluri Sefasebis mniSvneloba,
mniSvnelovan resursebs xarjaven maTTan arsebuli muSaobis Sefasebis procedurebis
gansaaxleblad. isini trenings utareben dabali donis menejerebs, raTa Seaswavlon
maTi gamoyeneba da TanamSromlebisaTvis zusti ukukavSiris micema. magaliTad,
farmacevtuli kompaniis Hoffman La-Roche Incorporated-is menejerebma milionnaxevari aSS
dolari daxarjes maTTan arsebuli muSaobis Sefasebis procedurebis gansaaxleblad.
kompaniis adamianuri resursebis vice-prezidents alan rubinos sjera, rom am fulis
daxarjva gamarTlebuli iyo, radgan `adamianebs sWirdebaT zustad icodnen, ra
mdgomareobaSi imyofebian da ras moiTxoven maTgan~. sanam Hoffman La-Roche-s axali
sistema dainergeboda, muSaobis Sefasebis unarebis gaumjobesebis mizniT menejerebi
daeswrnen samdRian treningisa da ganviTarebis seminars. axali procedura mouwodebda
yvela menejersa da qvemdgoms qvemdgomebis momavali wlis samuSao gegmis Camoyalibebas,
romelic SesabamisobaSi iqneboda kompaniis strategiasa da miznebTan da mowonebuli
menejerebis zemdgomebis mier. muSaobis formaluri Sefaseba tardeba eqvs TveSi
erTxel; xdeba gaweuli muSaobis Sedareba samuSao gegmasTan.
muSaobis formaluri Sefaseba uzrunvelyofs mniSvnelovani informaciis
miwodebas menejerebisa da qvemdgomebisaTvis, magram qvemdgomebs xSirad surT
ukukavSiris ufro xSirad miReba, menejerebs ki saWiroebis SemTxvevaSi qvemdgomTa
motivaciis amaRleba. am mizezebis gamo bevri kompania, Hoffman La-Roche-s, CaTvliT
muSaobis formalur Sefasebas xSiri araformaluri
araformaluri SefasebiT avsebs, rac imaSi
gamoixateba, rom rodesac amis saWiroeba warmoiSveba, menejerebi da maTi qvemdgomebi
xvdebian erTmaneTs dadebiTi aspeqtebisa da gaumjobesebis saWiroebebis gansaxilvelad.
rodesac icvleba samuSao movaleobebi, davalebebi Tu miznebi, muSaobis araformaluri

320
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

Sefasebis meSveobiT SesaZlebeli xdeba muSakebisaTvis drouli ukukavSiris gadacema


imis Sesaxeb, rogor uZRvebian isini sakuTar pasuxismgeblobebs.
menejerebs xSirad ar siamovnebT ukukavSiris damyareba, gansakuTrebiT ki, Tu
ukukavSiri negatiur informacias Seicavs, Tumca am RonisZiebis ganxorcieleba
menejeris mniSvnelovani movaleobaa. ai zogierTi rCeva ukukavSiris efeqturad
dasamyareblad, rasac, rogorc wesi, mniSvnelovani wvlili Seaqvs TanamSromelTa
motivaciisa da muSaobis efeqturobis gazrdaSi:

• gamoxateT azri rac SeiZleba konkretulad, yuradReba gaamaxvileT im


qcevasa da Sedegebze, romelTa gamosworebac SesaZlebelia da TanamSromlis
Zalas ar aRemateba. magaliTi: gamyidvelisaTvis imis Tqma, rom igi
klientebTan urTierTobisas morcxvia, mxolod misi TviTSefasebis
Semcirebasa da Tavdacvis poziciaSi gadasvlas gamoiwvevs. ufro efeqturi
iqneba misTvis konkretuli rCevebis micema, rogoricaa momxmarebelTa
maRaziaSi SemosvlisTanave misalmeba, maTTvis daxmarebis SeTavazeba,
dabneulobis SemTxvevaSi maTi daxmareba sasurveli sagnis sapovnelad.
• miudeqiT muSaobis Sefasebas, rogorc savarjiSos problemis gadaWraSi da nu
gaakritikebT. magaliTi: finansuri analitikosis gakritikebas imis gamo, rom
angariSebis Cabareba daagviana, sjobs imis garkvevaSi daexmaroT, Tu ratom
dagvianda maTi Cabareba da xeli SeuwyoT misi drois ukeT dagegmvaSi.
• aCveneT qvemdgoms, rom darwmunebuli xarT mis unarSi, gaaumjobesos muSaoba.
magaliTi: skepticizmis gamoxatvis nacvlad kargi menejeri etyvis qvemdgoms,
rom darwmunebulia, rom qvemdgoms SeuZlia muSaobis xarisxis gaumjobeseba.
• CaatareT samuSaos rogorc formaluri, aseve araformaluri Sefaseba.
magaliTi: skolamdeli swavlebis dawesebulebis muSakebi iReben ukukavSirs
weliwadSi orjer. skolis direqtori xSirad iZleva araformalur
ukukavSirs, rogoricaa specialur proeqtebTan dakavSirebuli SemoqmedebiTi
ideebis gamo TanamSromelTa Seqeba, SemCneva, rodesac TanamSromeli
efeqturad umklavdeba rTul bavSvs da miTiTeba, rodesac is araadekvatur
kontrols axorcielebs.
• gamoyaviT da SeaqeT muSaobis is aspeqtebi, romelSic TanamSromeli
gansakuTrebul efeqturobas iCens. magaliTi: negatiur momentebze
fokusirebis nacvlad menejeri ganixilavs im aspeqtebs, romelsac qvemdgomi
kargad umklavdeba da im aspeqtebsac, romlebis gaumjobesebas saWiroebs.
• moerideT pirovnul kritikas da gamoxateT pativiscema TanamSromlebis
mimarT. magaliTi: inJiner-menejeri aRiarebs qvemdgomTa codnasa da
gamocdilebas da epyroba maT, rogorc profesionalebs. maSinac ki, rodesac
menejeri muSaobisas gaCenil problemebze saubrobs, igi erideba qvemdgomTa
pirovnul kritikas.
• SeaTanxmeT qvemdgomebTan muSaobis gaumjobesebis ganrigi. magaliTi: menejeri
da misi daqvemdebarebuli iReben gadawyvetilebas, isev Sexvdnen erTi Tvis
Semdeg imis gansaxilvelad, gaizarda Tu ara xarisxi.

menejeri unda mihyves am rCevebs da axsovdes, rom ukukavSirs iZleva motivaciisa


da muSaobis efeqturobis zrdis xelSewyobisaTvis. metic, muSaobis Sefasebis Sedegad
Sekrebili informacia exmareba mas imis gadawyvetaSi, rogor gaanawilos anazRaureba da
premiebi.

321
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

anazRaureba da SeRavaTebi
anazRaureba moicavs muSakis xelfass, anazRaurebis gazrdasa da premiebs,
romlebsac ganapirobebs rigi faqtorebi organizaciis maxasiaTeblebisa, samuSaosa da
muSaobis efeqturobis CaTvliT. TanamSromlis SeRavaTebi ki eyrdnoba TanamSromlis
monawileobas organizaciis saqmianobaSi (da ara aucileblad konkretuli samuSaos
Sesrulebas); is moicavs avadmyofobis gamo gacdenas, Svebulebis dReebs, samedicino da
sicocxlis dazRvevas. mecxre TavSi Cven ganvixilavT anazRaurebis saSualebiT
TanamSromelTa ufro efeqturi muSaobis motivaciis zrdis xerxebs da anazRaurebis
dagegmvis sxvadasxva saxeebs, romlebic organizaciis mier konkurentuli upiratesobisa
da miznebis miRwevas emsaxureba. aq Cven visaubrebT organizaciis anazRaurebis donisa
da struqturis Camoyalibebis Sesaxeb.

anazRaurebis done
anazRaurebis done farTo da SedarebiTi cnebaa, romelic dakavSirebulia im
anazRaurebis
sakiTxTan, Tu rogoria mocemuli organizaciis anazRaurebiTi stimulebi imave sferoSi
momuSave da imave tipis TanamSromelTa damsaqmebeli sxva organizaciebis anazRaurebiT
stimulebTan SedarebiT. menejerma unda gadawyvitos, iZleva igi SedarebiT maRal,
saSualo Tu SedarebiT dabal xelfass. maRali xelfasi xels uwyobs imis
uzrunvelyofas, rom organizaciam SeZlos efeqturi TanamSromlebis ayvana da
SenarCuneba, Tumca maRali xelfasi zrdis xarjebs. dabal xelfass is upiratesoba
aqvs, rom misi saSualebiT izogeba finansebi, Tumca dabali xelfasebis gacemis
SemTxvevaSi organizaciis efeqturi TanamSromlebis ayvanisa da arsebuli
TanamSromlebis motivirebis unars SesaZloa safrTxe daemuqros. aseTma situaciebma
SesaZloa migviyvanos dabal xarisxamde an momxmarebelTa araadekvatur momsaxurebamde.
anazRaurebis donis SerCevisas menejerma unda gaiTvaliswinos organizaciis
strategia. anazRaurebis maRalma donem SeiZleba xeli SeuSalos menejers dabali
xarjebis strategiis gatarebaSi. Tumca anazRaurebis maRali done SesaZloa Rirdes
masTan dakavSirebul maRal xarjebad iseTi organizaciisaTvis, romlis konkurentuli
upiratesoba umaRles xarisxsa da momxmarebelTa SesaniSnav momsaxurebaSi gamoixateba.
magaliTad, satumroebisa da motelebis (Days Inn da Hampton Inns) qsels dabali
xarjebis strategiiT, ufro dabali anazRaurebis done aqvs, vidre iseT qselebs,
romlebic fokusirebas maRali xarisxis oTaxebsa da momsaxurebaze axdenen, rogoricaa
Four Seasons da Hyatt Regency.

anazRaurebis struqtura
anazRaurebis donis SerCevis Semdeg menejerma unda Camoayalibos anazRaurebis
struqtura organizaciis sxvadasxva postebisaTvis. anazRaurebis struqtura ewodeba
postebis kategoriebad dayofas iseTi maxasiaTeblebis mixedviT, rogoricaa:
organizaciis mniSvneloba, misi miznebisaTvis saWiro codnis done da sxva iseTi
maxasiaTeblebi, romlebic menejers mniSvnelovnad miaCnia. postebis TiToeul
kategorias mieniWeba anazRaurebis diapazoni. is ki, romel kategoriaSi jdeba
calkeuli TanamSromeli, gadawydeba iseTi faqtorebis Sesabamisad, rogoricaa muSaobis
efeqturoba, samuSao gamocdileba, da daxelovnebis done.
arsebobs Zireulad gansxvavebuli anazRaurebis struqturebi. aSS-s didi
korporaciebi, rogorc wesi, ufro maRal anazRaurebas uxdian aRmasrulebel
direqtorebsa da top-menejerebs, vidre evropis an iaponiisa. aseve aSS-s kompaniebSi

322
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

gansxvaveba korporaciis yvelaze dabali da yvelaze maRali doneebis anazRaurebas


Soris gacilebiT didia, vidre evropis an iaponiisa. magaliTad, 1994 wels evropaSi
aRmasrulebeli direqtoris saSualo wliuri xelfasi iyo 389,711 aSS dolari, aSS-Si
ki – 819,428.
sazogadoebaSi gaCnda kiTxva, ramdenad samarTliania, rom aSS-s didi kompaniebis
aRmasrulebel menejerTa Semosavali weliwadSi aseul aTass, zogjer milionsac ki
udris, rodesac kompania restruqturizacias ukeTebs sakuTar samuSao Zalas da
SesaZloa samsaxuridanac aTavisuflebdes TanamSromelTa mniSvnelovan nawils. 1995
wels aSS-Si aRmasrulebel direqtorTa anazRaurebam saSualod 30%-iT aiwia maSin,
rodesac amavdroulad samsaxuridan masiuri daTxovna mimdinareobda. AT&T-s
generaluri direqtori robert aleni 1996 wels negatiuri kuTxiT aRmoCnda
yuradRebis centrSi, radgan AT&T-im aTasobiT TanamSromelTa gaTavisuflebis gegma
gamoacxada maSin, roca TviT robert alenis wliuri Semosavali 5 milion aSS dolars
aRwevda.

SeRavaTebi

kanonis mixedviT organizaciebs moeTxovebaT sakuTari TanamSromlebisaTvis


garkveuli SeRavaTebis miniWeba, rogoricaa kompensacia, socialuri uzrunvelyofa da
umuSevrobis dazRveva. kompensacia gulisxmobs TanamSromelTa finansur daxmarebas,
Tuki isini samuSaosTan dakavSirebuli daSavebis an avadmyofobis SemTxvevaSi veRar
SeZleben muSaobas. socialuri uzrunvelyofa moicavs pensionerebisa da daSavebuli
yofili TanamSromlebis finansur daxmarebas, umuSevrobis dazRveva ki _ maT finansur
daxmarebas, vinc samuSao dakarga misgan damoukidebeli mizezebis gamo. aSS-s
kanonmdebloba am sami saxis SeRavaTs ganixilavs, rogorc organizaciaTa eTikur
valdebulebas da amdenad moTxovs maT Sesrulebas.
SeRavaTis sxva iseTi saxeebi, rogoricaa janmrTelobis dazRveva,
stomatologiuri dazRveva, Svebulebis dro, sapensio uzrunvelyofis sistema,
sicocxlis dazRveva, moqnili samuSao saaTebi, kompaniis mier uzrunvelyofili zrunvis
centrebi da TanamSromelTa daxmarebisa da keTildReobis programebi, TanamSromlebs
arCevanis mixedviT eniWebaT. iseTi saxis SeRavaTi, romelic TanamSromlebs saSualebas
aZlevs rogorc samuSaos moTxovnebis, aseve maTi samuSaos gare cxovrebis
balansirebisa, gadamwyvet mniSvnelobas iZens sul ufro meti TanamSromlisaTvis,
romelTac SezRuduli dro da energia gaaCniaT.
zog organizaciaSi menejeri wyvets, ra saxis SeRavaTi Seefereba saukeTesod
TanamSromlebs da organizacias da yvela TanamSromels SeRavaTebis erTnair pakets
sTavazobs. sxva organizaciebSi fiqroben, rom TanamSromelTa saWiroebebi da survilebi
SesaZloa gansxvavdebodes da amzadeben SeRavaTebis gegmas,
gegmas romelic saSualebas aZlevs
TanamSromlebs, amoirCion SeRavaTis maTTvis sasurveli saxe. zogjer zogierTi
TanamSromeli ukmayofiloa imiT, rom SeRavaTis SeTavazebuli saxeebidan mas sxvebisagan
gansxvavebiT zogis gamoyeneba ar SeuZlia, radgan, magaliTad, ar hyavs bavSvebi, rogorc
sxvebs. SeRavaTebis gegma exmareba menejers msgavsi problemis gadaWraSi. zog
organizacias uZneldeba SeRavaTebis gegmis gamoyeneba, zogi ki warmatebiT iyenebs mas.

SromiTi urTierTobebi
SromiTi urTierTobebi im RonisZiebebs ewodeba, romlebsac menejeri eweva
efeqturi SromiTi urTierTobis damyarebis uzrunvelsayofad im profesiul
kavSirebTan, romlebic misi TanamSromlebis interesebs icaven. Tumca aSS-s mTavrobam

323
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

Seqmna meqanizmi, romelic daicavs TanamSromlebs organizaciaTa da menejerTa


usamarTlo mopyrobisagan – dasaqmebis maregulirebeli kanonebi (cxrilSi 12.1
mocemuli Tanabari dasaqmebis SesaZleblobebis kanonebis CaTvliT) – zog muSaks
miaCnia, rom profkavSiri uzrunvelyofs organizaciaSi misi interesebis dacvas.
sanam profkavSirebis detalurad aRweras SevudgebodeT, ganvixiloT ramdenime
mniSvnelovani magaliTi dasaqmebis kanonmdeblobidan. 1938 wels aSS-s mTavrobam
gamouSva `samarTliani SromiTi standartebis aqti~, romliTac ikrZaleboda bavSvTa
Sroma da mSromelTa uflebebis dasacavad dgindeboda minimaluri xelfasi,
gadaWarbebuli samuSao saaTebis anazRaureba da maqsimaluri samuSao saaTebi. 1963
wels `Tanabari anazRaurebis aqtma~ daadgina, rom qalma da mamakacma, romlebic erTsa
da imave samuSos asruleben (Tanabar samuSao garemoSi asruleben samuSaos, romelic
moiTxovs codnisa da pasuxismgeblobis Tanabar dones), Tanabari anazRaureba unda
miiRon. 1970 wels `samsaxurebrivi usafrTxoebisa da janmrTelobis aqtiT~ dadginda
procedurebi, romlebic menejerebma unda daicvan samuSao pirobebis usafrTxoebis
uzrunvelsayofad. es mxolod nawilia im zomebisa, rac aSS-s mTavrobam miiRo muSakTa
uflebebis dasacavad. Statebis kanonmdeblebi aseve aqtiurad moqmedebdnen usafrTxo,
eTikuri da samarTliani muSaobis pirobebis Sesaqmnelad.

profesiuli kavSirebi
profkavSirebi arsebobs organizaciebSi TanamSromelTa interesebis dasacavad.
radgan menejerebs meti Zalaufleba gaaCniaT, vidre rigiT TanamSromlebs, organizaciis
garSemo ki mravali interesTa jgufi arsebobs, yovelTvis aris imis riski, rom
menejeris mier gadadgmuli nabijebis Sedegad interesTa erTma jgufma – aqcionerebma,
sargebeli miiRos, meore jgufma ki – TanamSromlebma – zarali. magaliTad, menejerma
SeiZleba gadawyvitos xarjebis Semcirebisa da aqcionerebisaTvis Semosavlis gazrdis
imediT produqciis gamoSvebis aCqareba. aCqarebam ki SesaZloa ziani miayenos
TanamSromlebs, romlebic iZulebulni iqnebian swrafad imuSaon. aman SesaZloa
gazardos daSavebis riski, TanamSromlebma ki ver miiRon damatebiTi anazRaureba im
damatebiTi samuSaosaTvis, rasac isini gasweven. swored aseTi situaciebis Tavidan
asacileblad arsebobs profkavSirebi.
1935 wels `erovnuli SromiTi urTierTobebis aqtis~ gamocemiT aSS-s kongresma
aRiara is roli, romlis Sesrulebac profkavSirebs SeuZliaT usafrTxo da
samarTliani samuSao pirobebis SeqmnaSi. am aqtis saSualebiT muSakebis mier sakuTari
uflebebisa da interesebis dacvis mizniT kavSirebis Seqmna kanonieri gaxda, zogierTi
arasamarTliani da araeTikuri organizaciuli praqtika ki ukanonod gamocxadda.
`erovnuli SromiTi urTierTobebis aqtis~ safuZvelze profkavSirebis moqmedebaze
zedamxedvelobis ganxorcielebis mizniT Seiqmna `erovnuli SromiTi urTierTobebis
sabWo~. amJamad sabWo atarebs arCevnebs, romelSic monawileobas iReben TanamSromlebi
imis gasarkvevad, surT Tu ara maT, maTi interesebi organizaciaSi profkavSirebma
daicvas. sabWo aseve ganixilavs arasamarTliani SromiTi praqtikis SemTxvevebs da
gansazRvravs im praqtikas, romlis gatarebisganac menejerebma Tavi unda Seikavon.
SesaZloa TanamSromlebma mTeli rigi mizezebis gamo xma miscen profkavSirebis
mier maTi interesebis wardgenas. maT SesaZloa miaCndeT, rom xelfasi unda gaizardos,
samuSao pirobebi ki gaumjobesdes. SeiZleba aseve miaCndeT, rom menejeri maT saTanado
pativiscemiT ar epyroba, samuSao saaTebi arasamarTlianadaa gadanawilebuli, muSaobis
usafrTxoeba da samuSao garemo ki gaumjobesebas saWiroebs. aseve SeiZleba
TanamSromlebi ukmayofilo iyvenen menejmentiT da uZneldebodeT ufrosebTan sakuTari
mosazrebebis dafiqsireba. am calkeuli mizezebis Sinaarsis miuxedavad, arsebobs erTi

324
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

zogadi mizezi – Zala. jgufi met Zalas flobs, vidre calkeuli adamiani, amgvari
Zala ki SesaZloa gansakuTrebulad sasargeblo iyos TanamSromlebisaTvis zog
organizaciaSi.
aseTi mizezebi SesaZloa sakmarisi Candes SekavSirebisaTvis, magram zog
TanamSromels ar surs profkavSirSi gaerTianeba. zogjer es profkavSirebis liderTa
korufciaSi CarTviTaa gamowveuli. zogs ubralod miaCnia, rom profkavSirSi
gaerTianebas araviTari sargebeli ar moaqvs, an moaqvs ufro meti zarali, vidre
sargebeli, im sawevros gamo, romlis gadaxdac aucilebelia. TanamSromelTa nawils ar
surs, imis gakeTebas aiZulebdnen, rac Tavad saWirod ar miaCnia (magaliTad gaficva),
magram profkavSiris azriT mis interesebs emsaxureba. metic, Tumca profkavSiri
SeiZleba dadebiT Zalas warmoadgendes organizaciaSi, zogjer man SesaZloa uaryofiTi
rolic Seasrulos da xeli SeuSalos organizaciis efeqtur muSaobas. magaliTad,
rodesac profkavSirebis liderebi ewinaaRmdegebian saWiro cvlilebebs organizaciaSi
an korufciaSi arian CarTuli, organizaciis efeqturoba iklebs.
aSS-s im mSromelTa procentuli maCvenebeli, romlebic dRes profkavSirebSi
arian gaerTianebuli, gacilebiT mcirea, vidre es 50-ian wlebSi, profkavSirebis eraSi
iyo. amerikul Sromis federaciaSi – industriuli organizaciebis kongresSi –
gaerTianebulia 64 moxalise profkavSiri, romelic 13 milion muSaks warmoadgens.
profkavSirTa gavlenam manufaqturul da mZime industriaze iklo, radgan es muSakebi
aRar xedaven imis aucileblobas, rom maTi interesebi profkavSirebma waradgonos.
profkavSirebma sxva segmentze gadainacvles, Tumca umTavresad dabalxelfasian samuSao
Zalas aerTianeben. niu jersis nagvis Semgroveblebi, CrdiloeT karolinas
mefrinveleobis fabrikis muSebi da baltimoris damsufTaveblebi amJamad sasargeblod
miiCneven profkavSirSi gaerTianebas. CrdiloeT karolinas mefrinveleobis fabrikis
muSebma xma misces profkavSirebs nawilobriv imis gamo, rom Tavad uxdebodaT
samuSaosaTvis saWiro xelTaTmanebisa da qudis yidva, xolo dasasvenebel oTaxSi
Sesvlamde menejerisaTvis unda eTxovaT nebarTva, es ki arasamarTlianad miaCndaT.
profkavSirebis wevrebis da liderebis Semadgenloba, romlebic tradiciulad
TeTrkaniani mamakacebiT iyvnen warmodgenili, sul ufro mravalferovani xdeba.

koleqtiuri vaWroba
koleqtiuri vaWroba ewodeba molaparakebebs profkavSirebsa da menejerebs
Soris iseT mniSvnelovan sakiTxebTan dakavSirebiT wamoWrili konfliqtebisa da
davebis gadasawyvetad, rogoricaa samuSao saaTebi, xelfasi, samuSao pirobebi da
usafrTxoeba samsaxurSi. menejerebTan molaparakebebis dawyebamde profkavSirebis
wevrebi zogjer ificebian, raTa sakuTari mosazrebebis Sesaxeb xma kargad miawvdinon
menejerebs. rodesac SeTanxmeba miiRweva (zogjer neitraluri mesame mxaris daxmarebiT,
romelsac mediators uwodeben), romelsac mxars uWeren profkavSiris wevrebi,
profkavSiris liderebi da menejerebi xels aweren kontraqts, sadac gawerilia
koleqtiuri vaWrobis Sedegad miRweuli pirobebi.
profkavSiris wevrebi zogjer ificebian, rodesac Tvlian, rom menejeris mier
miRebuli gadawyvetileba maTTvis sazianoa da ar Sedis maT interesebSi. swored ase
moxda 1996 wels General Motors-is CrdiloeT amerikis saamwyobo fabrikebSi, sadac
177,000 adamiani iyo dasaqmebuli: gaficvis Sedegad muSaoba 18 dRiT gaCerda. gaficva,
romelic ohaios muxruWebis saamwyobo qarxanaSi daiwyo, gamowveuli iyo menejerTa
gadawyvetilebiT, manqanis zogierTi nawili sxva kompaniebisagan eyidaT da ar
daemzadebinaT General Motors-is qarxnebSi. `avtomanaqanaTa muSebis kavSirma~ gaficva
gamoaxcada, radgan amgvari gadawyvetileba muSebs samuSaos dakargviT emuqreboda.

325
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

profkavSirisa da kompaniis menejerTa koleqtiuri vaWrobis Sedegad nawilebis Sesyidva


gagrZelda, Tumca kompaniam aiRo asobiT axali samuSao adgilis Seqmnisa da samuSao
pirobebis gaumjobesebis valdebuleba.

Sejameba da mokle mimoxilva

strategiuli adamianuri resursebis marTva

adamianuri resursebis marTva moicavs im RonisZiebebs, rasac menejeri mimarTavs


TanamSromelTa organizaciaSi mosazidad da SesanarCuneblad maTi efeqturi muSaobisa
da maT mier organizaciuli miznebis Sesrulebis uzrunvelsayofad. strategiuli
adamianuri resursebis marTva ki is procesia, romlis saSualebiTac menejeri qmnis
iseT adamianuri resursebis marTvis sistemis komponentebs, romlebic SesabamisobaSi
unda iyvnen erTmaneTTan, organizaciuli struqturis sxva elementebTan da
organizaciis strategiasa da miznebTan.

kandidatTa SerCeva da TanamSromelTa ayvana

kandidatTa SerCevasa da TanamSromelTa ayvanas win uZRvis ori mniSvnelovani


RonisZieba: adamianuri resursebis dagegmva da samuSaos analizi. adamianuri resursebis
dagegmva menejeris mier ganxorcielebuli RonisZiebaa, romelic gulisxmobs
organizaciis awmyo da momavali saWiroebebis gansazRvras adamianur resursebTan
dakavSirebiT. samuSaos analizi gulisxmobs samuSaos Semadgeneli amocanebis,
movaleobebisa da pasuxismgeblobebis (samuSaos aRwerilobis) da samuSaosaTvis
aucilebeli codnisa da unarebis (samuSaos specifikis) gansazRvras. kandidatTa SerCeva
moicavs im RonisZiebebs, rasac menejeri axorcielebs vakansiebisaTvis
kvalificirebuli kandidatebis garkveuli ricxvis Sesaqmnelad. TanamSromelTa ayvana ki
is procesia, romlis saSualebiTc menejeri adarebs aplikantTa kvalifikacias da
sazRvravs konkretuli samuSaos Sesrulebis maT potencials.

treningi da ganviTareba
ganviTareba
treningi niSnavs organizaciis wevrebisaTvis imis swavlebas, rogor unda
Seasrulon sakuTari samuSao da maT daxmarebas, SeiTvison is codna da ganiviTaron in
unarebi, rac efeqturi muSaobisaTvis dasWirdebaT. ganviTareba organizaciis wevrebis
codnisa da unarebis iseT ganviTarebas ewodeba, rodesac isini mzad arian axali
pasuxismgeblobebisa da siZneleebisaTvis.

samuSaos Sefaseba da ukukavSiri


muSaobis Sefaseba niSnavs TanamSromelTa muSaobis efeqturobisa da
organizaciaSi maT mier Setanili wvlilis Sefasebas. ukukavSiri ki is procesia,
romlis saSualebiTac menejeri awodebs Sefasebas TanamSromlebs, riTac maT saSualebas
aZlevs, dafiqrdnen sakuTar efeqturobaze da menejerTan erTad dasaxon samomavlo
gegmebi. samuSaos Sefasebis saSualebiT menejeri agrovebs sasargeblo informacias
gadawyvetilebebis misaRebad. ukukavSiris saSualebiT ki SesaZlebelia TanamSromelTa
motivaciisa da muSaobis efeqturobis gazrda.

326
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva

anazRaureba da SeRavaTebi
anazRaurebis done aris organizaciis anazRaurebiTi stimulebis SedarebiTi
mdgomareoba imave sferoSi momuSave da imave tipis TanamSromelTa damsaqmebeli sxva
organizaciebis anazRaurebiT stimulebTan SedarebiT. anazRaurebis struqtura ewodeba
postebis kategoriebad dayofas iseTi maxasiaTeblebis mixedviT, rogoricaa
organizaciis mniSvneloba, misi miznebisaTvis saWiro codnis done da sxva iseTi
maxasiaTeblebi, romlebic menejers mniSvnelovnad miaCnia. postebis TiToeul
kategorias eniWeba anazRaurebis diapazoni. kanonis mixedviT organizaciebs moeTxoveba
TanamSromlebisaTvis garkveuli SeRavaTebis miniWeba; sxva saxis SeRavaTebis tipebis
amorCeva ki Tavad TanamSromlebs SeuZliaT.

SromiTi urTierTobebi
SromiTi urTierTobebi im RonisZiebebs ewodeba, romlebsac menejeri eweva
efeqturi SromiTi urTierTobis damyarebis uzrunvelsayofad im profesiul
kavSirebTan, romlebic misi TanamSromlebis interesebs icavs. SromiTi urTierTobebis
erovnuli sabWo zedamxedvelobas uwevs profkavSirTa saqmianobas. koleqtiuri vaWroba
ewodeba molaparakebebs profkavSirebsa da menejerebs Soris konfliqtebisa da davebis
gadasawyvetad da SeTanxmebebis dasadebad.

327
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

Tavi mecamete
komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis
menejmenti
swavlebis amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:

• ganasxvaoT monacemi da informacia, CamoTvaloT vargisiani informaciis ZiriTadi


maxasiaTeblebi da aRweroT sami mizezi, ratom unda flobdnen menejerebi
informacias maTze dakisrebuli movaleobebisa da rolebis efeqturad
SesrulebisaTvis;
• ganmartoT, ratom uwyobs xels efeqturi komunikacia _ informaciis ganawileba
_ organizacias konkurentuli upiratesobis mopovebaSi da aRweroT komunikaciis
procesi;
• ganmartoT informaciis siuxve da aRweroT is informaciuli siuxve, romelic
xelmisawvdomia menejerebisTvis sakomunikacio mediumis gamoyenebiT;
• aRweroT kompiuteruli teqnikuri da programuli uzrunvelyofis siaxleebi,
romlebmac gamoiwvia revolucia informaciul teqnologiebSi;
• ganasxvaoT oTxi saxis marTvis informaciuli sistema.

menejmenti yoveldRiur rakursSi


informaciuli teqnologiebisken Semobruneba

ramdenjer dagirekavT kompaniaSi an serviscentrSi da dagikargavT dro TiTqosda


usasrulo variantebis CamonaTvlis mosmenaSi da mxolod imisaTvis gagimeorebiaT es
procedura, rom adamianTan urTierToba gesaWiroebodaT da ara avtomatizebul
sistemasTan? an dagikargavT dro internetgverdebSi uTavbolo ZromialiT mxolod
imisaTvis, rom ver gagexorcilebinaT Cafiqrebuli operacia? yvela amgvar gamocdilebas
erT saintereso paradoqsamde mivyavarT. informaciuli teqnologiebis ganviTareba
gulisxmobs efeqturi komunikaciis gaadvilebas, Tumca, miuxedavad amisa, zogierT
menejers da organizacias informaciuli teqnologiebis gamoyenebisaken swrafvisas,
mxedvelobis miRma rCebaT komunikaciebSi adamianuri elementis arsebobis aucilebloba.
rodesac adamianuri elementi ugulebelyofilia, informaciul teqnologiebs ar
ZaluZT wvlili Seitanon efeqtur komunikaciaSi, piriqiT, SesaZloa isini zianis
momtanic ki aRmoCndnen.
organizaciebisa da menejerebis sul ufro meti raodenoba aTviTcnobierebs am
problemas da cdilobs aRadginos adamianuri elementi informaciuli teqnologiebis
gamoyenebasa da programebSi. xalxze orientirebulma midgomam informaciul
teqnologiebSi SesaZloa gaaumjobesos komunikacia organizaciebs Soris, gazardos
pasuxismgebloba momxmareblebis mimarT da xeli Seuwyos organizaciebs axali
produqtebis ganviTarebaSic ki.
menejerebi Intel-Si gamoirCevian informaciuli teqnologiebis gamoyenebiT
organizaciis SigniT komunikaciebis dasaxvewad da muSaobis gasaumjobeseblad. Intel-is
informaciuli teqnologiis sistemebi saSualebas aZlevs TanamSromlebs miiRon
monacemebi, informacia da daukavSirdnen im xalxs, visac savaraudod aqvs problemebis

328
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

gadawyvetis ZiriTadi saSualeba. garda amisa, nebismieri informacia, razec


TanamSromlebs miuwvdebaT xeli Intel-is informaciuli teqnologiebis sistemis
meSveobiT, aseve xelmisawvdomia Intel-is momwodeblebisa da gadamyidvelebisTvis. sandra
morisi, E-biznesis jgufis vice-prezidenti, Intel-Si ambobs: `Cven CamovxseniT Intel-is
kedlebi da SevfuTeT is celofanSi, ase rom, yvelas SeuZlia SigniT Semoxedva.~ eBay-
is menejerebma moaxerxes informaciul teqnologiaSi adamianuri elementis Setana
momxmarebelTa xedvis Sesabamisad. erTi mizezi imisa, rom eBay aseTi popularuli da
misaRebia misi momxmareblis, myidvelisa Tu gamyidvelisTvis, gaxlavT misi midgoma. aq
myidvelebs adamianurad eqcevian da gamyidvelebi mzad arian TavianTi saqme gadadon maT
dasaxmareblad. eBay-is momxmareblebi kompiuterebis meSveobiT urTierToben realur
adamianebTan da eBay-c yvela Rones xmarobs imis uzrunvelsayofad, rom adamianuri
elementi yovelTvis saxeze iyos _ magaliTad, gayidvebze arsebuli ukukavSiris
meqanizmis meSveobiT. myidvelebs SeuZliaT Seafason da komentari gaukeTon maTi
Sesyidvebis gamocdilebas TiToeul SenaZenze, ase rom, momavalSi potenciur myidvelebs
ecodinebaT, ramdenad saimedoa aq gakeTebuli SenaZeni.
sxva kompaniebi, Coca Cola-s, Stonyfield Farm-isa da Craft Food-is CaTvliT, cdiloben
gamoiyenon informaciuli teqnologiebi momxmarebelTa ukeTesi ganwyobis mosapoveblad,
akeTeben maqsimums, raTa ufro metad gulisxmierebi gaxdnen momxmarebelTa
moTxovnisadmi. cxadia, rom meti da meti organizacia cdilobs moipovos upiratesoba
mravalmxrivi sargebliT, rasac informaciul teqnologiebSi adamianuri elementis
Setana gamoiwvevs.

mimoxilva
mimoxilva
menejerTaTvis xelmisawvdomi ganviTarebuli informaciuli teqnologiebis
pirobebSic ki, araefeqturi komunikacia ganagrZobs arsebobas organizaciebSi. zogierTi
menejeri amCnevs am problemas da aTviTcnobierebs, rom informaciuli teqnologiebi
aris saSualeba adamianuri komunikaciis gasaumjobeseblad da ar cvlis mas. aseTi
menejerebi aqcents informaciul teqnologiebSi adamianuri elementis Setanaze akeTeben
da cdiloben daabrunon xalxi efeqturi komunikaciis centrSi. araefeqturi
komunikacia zianis momtania menejerTaTvis, Cveulebrivi TanamSromlebisTvis da
organizaciisTvis; is SeiZleba gaxdes uxarisxo Sesrulebis, daZabuli pirovnuli
urTierTobis, cudi servisis da momxmarebelTa ukmayofilebis safuZveli. saWiroa, rom
menejerebi yvela doneze komunikabelurebi iyvnen, raTa organizacia iyos efeqturi da
moipovos konkurentuli upiratesoba.
am TavSi Cven zogadad mimovixilavT informaciul sistemebs da teqnologiebs,
menejerTa samuSaosa da informacias Soris kavSiris WrilSi. Semdeg ganvixilavT
komunikaciis bunebas da avxsniT, ratomaa ase mniSvnelovani, rom menejerebi da maTi
xelqveiTebi komunikabelurni iyvnen. Cven aRvwerT komunikaciur saSualebebs, romlebic
xelmisawvdomia menejerTaTvis da im faqtorebs, romlebic mxedvelobaSi unda miiRon
maT Suamavlis arCevisas TiToeul miRebul gzavnilze. Cven viTvaliswinebT
komunikaciis qselebs, romlebsac eyrdnobian organizaciis wevrebi da gavarkvevT,
rogor gaumravalferovna komunikaciis arCevani menejerebs informaciuli
teqnologiebis ganviTarebam.
bolos, Cven vimsjelebT ramdenime saxis informaciul sistemaze, romlebic
menejerebs SeuZliaT gamoiyenon maTze dakisrebuli movaleobebis Sesasruleblad da
gavarkvevT, ra gavlena SeiZleba iqonios menejerTa saqmeze da organizaciis
konkurentul upiratesobaze, swrafad ganviTarebadma informaciulma sistemebma da

329
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

teqnologiebma. am Tavis bolos Tqven gaigebT im gzebis Sesaxeb, romlebiTac


informaciul teqnologiebsa da sistemebSi uaxlesi miRwevebi axdenen menejerTa
komunikaciis, maTi funqciebisa da rolebis formebis Camoyalibebas.

informacia da menejeris saqme

menejerebi ver SeZleben dagegmvas, organizebas, xelmZRvanelobas da kontrols,


Tu maTTvis informacia xelmisawvdomi ar iqneba. informacia aris wyaro im codnisa da
inteleqtisa, romelic maT esaWiroebaT swori gadawyvetilebebis misaRebad. Tumca,
informacia gansxvavdeba monacemebisgan. monacemebi aris daumuSavebeli, Seujamebeli da
gauanalizebeli faqtebi, rogorebicaa, vTqvaT, gayidvebis moculoba, xarjebis done an
klientTa raodenoba. informacia aris monacemebi, romlebic organizebulia azrobrivad,
magaliTad, grafikulad naCvenebi cvlilebebi gayidvebis moculobisa da fasebis
urTierTdamokidebulebis Sesaxeb. monacemi TavisTavad arafris mTqmelia menejerisTvis;
informacias ki, piriqiT, SeuZlia saWiro codna misces mis mimReb pirovnebas _
menejers, romelic amCnevs gayidvebis vardnas an fasebis awevas. gansxvaveba monacemebsa
da informacias Soris mniSvnelovania; informaciuli teqnologiis erT-erTi sargebeli
aris monacemebis informaciad gadaqceva ukeTesi menejeruli gadawyvetilebebis
misaRebad.
ganvixiloT supermarketis menejeris SemTxveva, romelmac unda gadawyvitos, ra
farTi gamoyos Taroebze sabavSvo fafis ori brendisaTvis: Dentist’s Delight da Sugar
Supreme-isTvis. supermarketebis umravlesoba iyenebs Strix-kodis skanerebs
individualuri gayidvebis aRsanusxad da monacemebis Sesanaxad. kompiuterSi arsebuli
monacemi menejers atyobinebs, rom Dentist’s Delight dReSi 50 yuTi iyideba, xolo Sugar
Supreme - 25. Tumca, es daumuSavebeli monacemebi naklebad waadgeba menejers im
gadawyvetilebis miRebaSi, ra farTi gamoyos Taroze. menejers aucileblad esaWiroeba
monacemebi imis Sesaxeb, ra farTobs ikavebs am brendebis erTi yuTi Taroebze da ra
mogebas xedavs supermarketi TiToeuli gayidvidan.
vTqvaT menejeri Seityobs, rom Dentist’s Delight-i ikavebs Taros farTobis 10
futs, Sugar Supreme-i 4-s da rom pirvel SemTxvevaSi mogeba 20 centia, xolo meoreSi
- 40 centi erT yuTze. Tu Seajamebs monacemebs (gayiduli yuTebis raodenoba, Taroze
arsebuli farTobi da mogeba TiToeul yuTze), menejeri miiRebs sasargeblo
informacias, raze dayrdnobiTac unda miiRos gadawyvetileba: Dentist’s Delight-s moaqvs
erTi dolaris mogeba erT fut Taros farTobze erT dReSi [50 yuTi X 0.20$ / 10
futze] da Sugar Supreme-s ki 2 dolari [25 yuTi X 0.40$ / 4 futze]. am informaciiT
aRWurvilma menejerma unda miiRos Semdegi gadawyvetileba: gamouyos naklebi farTobi
Dentist’s Delight–s da meti Sugar Supreme-s.

vargisiani informaciis atributebi

menejerisTvis vargisiani informaciis ganmsazRvrelia oTxi faqtori: xarisxi,


Tanadrouloba, sisrule da relevantoba (ixile suraTi 13.1).
xarisxi. sizuste da saimedooba gansazRvraven informaciis xarisxs. rac ufro
maRalia sizustisa da saimedoobis done, miT ufro xarisxiania informacia.
sainformacio sistemam kargad rom imuSaos, informacia, romliTac is uzrunvelgvyofs,
unda iyos maRali xarisxis.

330
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

naxazi 13.1
faqtorebi, romlebic gansazRvravs informaciis vargisianobas

Tu menejerebi daaskvnian, rom informaciis xarisxi, romelsac maTi informaciuli


sistema uzrunvelyofs dabalia, savaraudoa, rom isini dakargaven ndobas sistemis
mimarT da Sewyveten mis gamoyenebas. xolo im SemTxvevaSi, Tu gadawyvetilebis
miRebisas menejeri dabali xarisxis informacias daeyrdnoba, miRebuli gadawyvetileba
SesaZloa susti an damRupvelic ki aRmoCndes. magaliTad, uranis Reroebis nawilobrivi
gadnoba atomur reaqtorSi Three Mile Island-ze pensilvaniaSi 1979 wels gamoiwvia
uzusto informaciam, romelic miRebuli iyo mwyobridan gamosuli informaciuli
sistemidan. informaciulma sistemam aCvena reaqtoris makontrolebel inJinrebs, rom
reaqtoris garsSi sakmarisi odenobis wyali iyo birTvuli reaqtoris gasagrileblad,
sinamdvileSi es ar Seesabameboda simarTles. Sedegad reaqtori nawilobrivad gadna da
atmosferoSi gamoiyo radioaqtiuri nivTierebebi.
drouloba. informacia, romelic droulad gamosadegia menejeruli qmedebis
ganxorcielebisas da ara gadawyvetilebis miRebis Semdeg. dRevandel swrafad cvlad
msoflioSi, drouli informaciis saWiroeba niSnavs, rom is gamosadegi unda iyos
realur droSi. realuri drois informacia aris is informacia, romelic asaxavs
mimdinare viTarebas. industriaSi, romelic ganicdis swraf cvlilebebs, realuri
drois informacias xSirad esaWiroeba ganaxleba. aviaxazebi iyeneben realuri drois
informacias dajavSnisa da konkurentTa fasebis Sesaxeb da cvlian sakuTar tarifebs
yovel saaTSi, raTa moaxdinon Semosavlebis maqsimalizacia. amitomac frenis safasuri
niu-orkidan sietlamde SesaZloa Seicvalos saaTSi erTxel, radgan tarifi mcirdeba
carieli adgilebis Sesamcireblad da piriqiT izrdeba, roca adgilebis umetesoba
gayidulia. aviaxazebi iyeneben realuri drois informacias dajavSnis Sesaxeb, raTa
Secvalon bileTebis fasi ukanasknel SesaZlo momentSi, TviTmfrinavis Sevsebisa da
Semosavlis maqsimalizaciisaTvis. SeerTebuli Statebis aviaxazebi akeTeben fasis 800
000-ze met cvlilebas yoveldRe. cxadia, rom menejerebs, vinc amgvar gadawyvetilebebs
iReben, sWirdebaT realuri drois informacia Statebis aviagadazidvebis bazris
mimdinare moTxovnis Sesaxeb.
sisrule. informacia, romelic srulia, aZlevs menejers yvela saSualebas,
rac mas kontrolis, koordinaciis an efeqturi gadawyvetilebis miRebisTvis sWirdeba.

331
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

Tumca, Tu gavixsenebT me-5 Tavs, menejerebs Zalze iSviaTad aqvT sruli informacia.
piriqiT, gaurkvevlobis, bundovanebis da SezRuduli racionalurobis pirobebSi maT
saqme uwevT arasrul informaciasTan. informaciuli sistemebis erT-erTi daniSnuleba
aris menejerTa xelT arsebuli informaciis sisrulis gazrda.
relevanturoba. informacia, romelic relevanturia, gamosadegia da Tavsebadi
menejeris calkeul situaciebsa da saWiroebasTan. ararelevanturi informacia
usargebloa da SesaZloa ziani miayenos dakavebuli menejeris muSaobas, radganac unda
daxarjos Zvirfasi dro imis gasarkvevad, aris Tu ara informacia relevanturi. didi
odenobis informacia, romelTanac menejerebs uwevT urTierToba da adamianebis
informaciis damuSavebis SezRuduli SesaZleblobebi, xalxs, romelic informaciuli
sistemebis Seqmnaze muSaobs, ubiZgebs imisaken, rom menejerebis mier mxolod
relevanturi informaciis miReba uzrunvelyon.
dResdReobiT, menejerebis mier sul ufro mzardi raodenobiT aris gamoyenebuli
e.w. Software Agent-ebi Semosuli elfostebis gadasaxedad da dasaxarisxeblad. Software
Agent-i aris programa, romelic SesaZlebelia gamoyenebul iqnes martivi davalebis
Sesasruleblad, rogoricaa Semosuli informaciis gadamuSaveba imgvarad, rom menejers
moaSoros rutinuli operaciebi. garda amisa, informaciis CaweriT da gaanalizebiT,
rasac menejeri gansakuTrebul yuradRebas uTmobs, Software Agent-s SeuZlia mibaZos
menejeris saqmianobas da Seasrulos amgvari saqmeebi ufro efeqturad. magaliTad,
avtomaturad gadaaprogramos sakuTari Tavi ise, rom menejers daulagos Tavisi
bosisgan Semosuli elfostebi dokumentebis dasawyisSi.

informaciuli sistemebi da teqnologia

informaciuli sistema aris informaciis mopovebis, organizebis, Senaxvis,


gamoyenebis da gadacemis meqanizmi. marTvis informaciuli sistema (mis) aris
informaciuli sistema, romelsac menejerebi gegmaven da qmnian, raTa uzrunvelyon
sakuTari Tavi specialuri informaciiT, romelic maT esaWiroebaT sakuTari rolebis
da movaleobebis efeqturad Sesasruleblad. informaciuli sistemebi imdeni xania
arsebobs, ramdenic organizaciebi. kompiuterul eramde, informaciuli sistema umetesad
furclebze arsebobda: mdivnebi inaxavdnen mniSvnelovan informacias dokumentebSi
(xSirad or da sam egzemplarad) sityvebis da ricxvebis formiT, ugzavnidnen asls
ufross, momxmareblebs an momwodeblebs saWiroebis mixedviT da inaxavdnen darCenil
aslebs momavali SemTxvevebisTvis.
informaciuli teqnologia aris informaciis mopovebis, organizebis,
Senaxvis, gamoyenebis da gadacemis saSualeba. informaciuli teqnologiebis swrafi
ganviTareba _ kompiuterebis gamoyenebis TvalsazrisiT _ Zireul zegavlenas axdens
informaciul sistemaze da menejerebze, maT organizaciebze, momwodeblebsa da
momxmareblebze. es progresi informaciul teqnologiebSi imdenad mniSvnelovania, rom
organizaciebi, romlebic ver danergaven an araefeqturad danergaven am miRwevebs,
aRmoCndebian nakleb konkurentunariani im organizaciebTan SedarebiT, romlebic kargad
aiTviseben siaxles. amis dasamtkiceblad moviyvanoT saintereso magaliTi Amazon.com-is,
Walmart.com-is da Bluelight.com-is (Kmart-is onlain-maRazia) onlain-vaWrobis
informaciuli sistemebis SedarebiT.

332
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

sainformacio
sainformacio teqnologiuri nawyveti

AMAZON.COM-is, WALMART.COM-isa
isa da BLUELIGHT.COM-is
onlainmaRaziebis
Sedareba

onlain-maRaziebi arseboben an wyveten arsebobas imisda mixedviT, SeuZliaT Tu


ara uzrunvelyon momxmarebeli damakmayofilebeli momsaxurebiT. asobiT amJamad
gabankrotebulma e.w. `dot-komma~ (anu internet-kompaniam .com) es sakuTar Tavze
gamocada 2000-iani wlebis dasawyisSi, rodesac ver moaxerxes Semosavlebis miReba
momxmareblebisagan da gabankrotdnen. gadarCenil dot-komebs Soris, romlebic yidvis
procesis sxvadasxva gamocdilebas gvTavazoben, SeiZleba saintereso Sedareba
gavakeToT. Amazon.com-ma daiwyo rogorc virtualurma onlainsawarmom; Bluelight.com-i
da Walmart.com-i iyvnen nayofi maTi mSobeli kompaniebis survilisa, gaekeTebinaT onlain
sacalo vaWrobis eqsperimenti.
Amazon.com-i iyo pirveli im onlainmaRaziebidan, romelic muSaobda; internetis
meSveobiT pirvelad misi vitrina iqna awyobili. mas Bluelight.com-i mohyveboda,
Walmart.com-i ki bolo iyo. Walmart.com-ma arasasiamovnod daiwyo. gaxsnidan maleve 6
TviT daixura, sanam informaciuli sistemebi Seicvleboda momxmarebelTa
keTilganwyobis mosapoveblad. 2001 wels am sami kompaniis vebgverdebs Seetyo
gansxvaveba maTi virtualuri operaciuli sistemebis muSaobaSi (gamoiyeneT
SesaZlebloba da ewvieT am kompanebis vebgverdebs axlave.)
Amazon.com-i flobs momxmareblebTan yvelaze interaqtiul informaciul
sistemas. misi informaciuli sistemebi imaxsovrebs momxmarebelTa prioritetebs,
calkeul sagnebs, romlebic maT naxes da maT ukanasknel SenaZens; amitomac sistemas
SeuZlia SesTavazos sagnebi, risi SeZenac SesaZloa momxmarebels surdes da yvelaferi,
rac SesaZloa miesadagebodes momxmareblis stils da gemovnebas. plus, Amazon.com-is
momxmarebels SeuZlia daweros yidvis da sxva produqtebis Sesaxeb Tavisi
STabeWdilebebi, amgvarad momxmareblebs aqvT SesaZlebloba, iurTierTon erTmaneTTan da
miiRon meti gamocdileba.
gansxvavebiT, Bluelight.com-s aqvs garkveuli SezRudvebi informaciul sistemaSi da
ver Tavazobs momxmarebels im sagnebs, rac, maTi yidvebis praqtikidan gamomdinare,
SesaZloa saintereso iyos maTTvis (anu ar inaxavs `momxmareblis istorias~), xolo
Walmart.com-is sistemas ubralod ekranze gamoaqvs is sagnebi, romlebsac momxmarebeli
irCevs sxvadasxva produqtebidan da ar SeuZlia uzrunvelyos personificirebuli
yidvebi. kidev erTi ZiriTadi gansxvaveba am onlain-maRaziebs Soris aris Semowmebis
procesis komfortuloba. Amazon.com-i kidev erTxel igebs Tavisi `erTi dawkapunebis~
(one-klick) teqnologiiT, miuxedavad imisa, rom 2001 wlis ganmavlobaSi Canda, rom sxva
maRaziebic cdilobdnen miebaZaT amisaTvis. es Zireuli gansxvavebebi informaciuli
teqnologiebis dizainSi aisaxeba im xarisxSi, ra raodenobiTac iyeneben momxareblebi
ama Tu im onlainmaRazias. jerjerobiT yvelaze xSirad momxmareblebi Amazon.com-s
stumroben, xolo Bluelight.com-i ki ufro popularulia Walmart.com-Tan SedarebiT.
amitomac cxadia, rom menejerTa SesaZlebloba, Seqmnan is informaciuli teqnologia,
romelic saukeTesod Seesabameba momxmarebelTa survilebsa da moTxovnebs, aris
ZiriTadi ganmsazRvreli SedarebiTi yairaTianobis da efeqturobisa am daZabul
virtualur biznesSi.

333
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

menejerebs informacia sami mizezis gamo esaWiroebaT: efeqturi gadawyvetilebis


misaRebad; organizaciis saqmianobis kontrolisaTvis, da misi koordinaciisaTvis.
SemdgomSi Cven detalurad ganvixilavT informaciis am gamoyenebebs.

informacia da gadawyvetilebis miReba

menejmentis (dagegmva, organizeba, marTva da kontroli) umetesi wili


ukavSirdeba gadawyvetilebis miRebas. marketingis menejerma unda gadawyvitos, ra fasi
daados produqts, gasaRebis ra wyaroebi gamoiyenos da rogori sareklamo devizi
airCios. warmoebis menejerma unda gadawyvitos, ra raodenobis produqcia gamouSvas da
rogor awarmoos is. Sesyidvebis menejerma unda gadawyvitos visgan Seisyidos saWiro
inventari. adamianuri resursebis (HR) menejerma unda gadawyvitos, ra xelfasi
daurigdes TanamSromlebs, rogor unda moamzados isini da ra sargebeli unda mieceT
maT. sainJinro menejerma unda miiRos gadawyvetileba axali produqtis dizainis
Sesaxeb. umaRlesi rangis menejerebma unda gadawyviton, rogor gaanawilon SezRuduli
finansuri resursebi sxadasxva proeqtebze, rogor iqneba ukeTesi organizaciuli
struqtura da kontroli da rogori biznesstrategia unda airCios organizaciam.
amasTanave, miuxedavad maTi funqciisa, yvela menejerma unda miiRos gadawyvetileba, ra
Sefaseba misces xelqveiTebs calkeul SemTxvevebSi.
gadawyvetilebis miReba ar SeiZleba iyos efeqturi informaciuli vakuumis
pirobebSi. efeqturi gadawyvetilebebis misaRebad, menejerebs esaWiroebaT informacia
rogorc organizaciis Signidan, aseve gare steikholderebisagan. magaliTad, rodesac
marketingis menejeri iRebs gadawyvetilebas, rogori fasi daados produqts, mas
esaWiroeba informacia imis Sesaxeb, Tu rogori reaqcia eqneba momxmarebels ama Tu im
fasis SemTxvevaSi. esaWiroeba informacia TviTRirebulebis Sesaxeb, raTa ar daados
TviTRirebulebaze naklebi fasi. mas aseve sWirdeba informacia konkurentuli
strategiis Sesaxeb, radgan fasTa strategia SesabamisobaSi unda iyos organizaciis
konkurentul strategiasTan. zogierTi informacia SesaZloa Semovides organizaciis
garedan (magaliTad, momxmarebelTa gamokiTxvidan), zogi ki _ organizaciis Signidan
(magaliTad, informacia produqciis TviTRirebulebis Sesaxeb). rogorc es magaliTi
cxadyofs, menejerebis SesaZlebloba miiRon efeqturi gadawyvetilebebi, emyareba maT
unars, moipovon da daamuSaon informacia.

informacia da kontroli
rogorc me-8 TavSi ganvixileT, kontroli aris procesi, romlis meSveobiTac
menejerebi aregulireben ramdenad efeqturad da warmatebulad muSaobs organizacia da
misi wevrebi organizaciuli miznis misaRwevad. menjerebi axerxeben kontrolis
dawesebas organizaciul saqmianobaze oTxi qmedebis SesrulebiT (ixileT naxazi 8.2): 1)
aweseben mwarmoeblurobisa da amocanis gazomvad standartebs; 2) afaseben arsebul
mwarmoeblurobis dones; 3) adareben arsebuli mwarmoeblurobis dawesebul
standartTan; 4) afaseben Sedegs da koreqtirebas ukeTeben saWiroebis mixedviT. Airborn
Express-s, magaliTad, aqvs miwodebis mizani:Lmiawodos dRes miRebuli gzavnilebis 95%
xval SuadRisTvis. mTel SeerTebul StatebSi Airborn-s flobs aTasobiT filials
(filialebi koordinacias uweven gzavnilebis miRebasa da gadacemas sxvadasxva
adgilebze), romlebic pasuxismgeblebi arian gzavnilebis miRebasa da gagzavnaze
daniSnulebis adgilas. Airborn Express-is menejerebi regularulad amowmeben am
filialebis miwodebis xarisxs; Tu isini aRmoaCenen, rom 95%-iani mizani araa
Sesrulebuli, daadgenen mizezs da Seitanen koreqtivebs saWiroebisda mixedviT.
334
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

organizaciaze kontrolis mosapoveblad menejerebs esaWiroebaT informacia.


filialis sakontroleblad Airborn-is menejerma unda icodes, ramdeni gzavnilia
gagzavnili SuadRisTvis. am informaciis mosapoveblad is unda darwmundes, rom
sainformacio sistema gamarTulad muSaobs. gzavnilebi, romlebic unda gaigzavnos
Airborn-is mier, gadis skanirebas Airborn Express-is mZRolis mier (vinc pirvelad iRebs
am gzavnilebs). miRebis Sesaxeb informacia igzavneba radiogzavniliT Airborn-is
centralur kompiuterul sistemaSi, Stab-binaSi, sietlSi. gzavnilebi Tavidan gaivlian
skanirebas traileris mZolis mier adgilze mitanisas. es informacia aseve gadaecema
centralur kompiutrs. rodesac menejeri am informacias naxavs centraluri
kompiuteris meSveobiT, maleve SeZlebs gaarkvios ra raodenobis gzavnilebi iqna
miRebuli da gadagzavnili da amasTanave, naxos TiToeuli ofisis wilobrivi
maCvenebeli.
marTvis informaciuli sistemebi, romlebic Semdgom iqneba ganxiluli am TavSi,
gamoiyeneba uamravi sxvadasxva operaciis Casatareblad organizaciebSi. magaliTad,
buRalteriaSi informaciuli sistema SeiZleba gamoyenebul iqnes xarjebis
sakontroleblad biujetTan mimarTebiT. xarjebis biujetTan Sesadareblad menejers
sWirdeba mimdinare xarjebis sia organizaciis Sesabamisi samsaxurisgan. buRaltruli
informaciuli sistemebi awyobilia menejerebis uzrunvelsayofad amgvari informaciiT.
kidev erTi magaliTi informaciuli sistemis gamoyenebisa TanamSromlebis yoveldRiuri
saqmianobis gasakontroleblad, aris miznebiT marTvis (MBO) onlain informaciuli
sistema, romelsac iyenebs T.j. rojersi Cypress Semiconductor-Si (me-7 Tavi). rojersma
danerga imgvari kompiuteruli informaciuli sistema, romelic mas aZlevs saSualebas
gadaxedos misi xelqveiTebis mier Sesrulebul samuSaos daaxloebiT 4 saaTSi.

informacia da koordinacia

koordinaciis sfero da filialis saqmianoba organizaciuli miznis misaRwevad,


kidev erTi mTavari amocanaa menejmentSi. rogorc ukiduresi magaliTi koordinaciis
masStabisa, romelsac menejerebi awydebian, ganvixiloT Zalisxmeva romelic Boeing-is
axali komerciuli xomaldis 777-is awyobas sWirdeba. 777 Sedgeba 3 milioni
calkeuli nawilisa da aTasobiT mTavari komponentisgan. menejerebma Boeing-Si
koordinacia unda gauwion am nawilebiswarmoebasa da mowodebas ise, rom yvelaferi
Camovides Boeing-is qarxanaSi everetSi (vaSingtoni), zustad maSin, rodesac isini
saWiro gaxdeba (magaliTad, maT Zravebis Camosvlamde, jer frTebis miReba undaT).
Boeing-is menejerebi am proceduras xumrobiT uwodeben `3 milioni nawilis
koordinacia safrenosno formaciaSi.~ aseTi maRali donis koordinaciis misaRwevad,
menejerebs esaWiroebaT informacia, romeli momwodebeli ras awarmoebs, rodis iqneba
mzad da rodis Camoitanen. menejerebs aseve esaWiroebaT es informacia, rom Seadaron
Camotanis Sesrulebis done molodins da miiRon winaswari zomebi SesaZlo problemebis
Tavidan asacileblad. am moTxovnebis dasakmayofileblad, Boeing-is menejerebma Seqmnes
kompiuteruli informaciuli sistema, romelic akavSirebs boings yvela momwodebelTan
da SeuZlia akontrolos 3 milioni nawilis dineba warmoebis procesSi _ urTulesi
amocana.
rogorc wina TavebSi aRvniSneT, koordinaciis problemebi, romlebsac menejerebi
awydebian maTi globaluri miwodebis jaWvis marTvisas (raTa gamoiyenon produqciis
Rirebulebis nacionaluri gansxvavebebi), izrdeba. imisaTvis, rom gaumklavdnen
koordinaciis globalur problemebs, menejerebi nergaven urTules kompiuterul
informaciul sistemebs, romlebic exmareba maT masalis, naxevarfabrikatebisa da mza
produqciis koordinaciis gawevaSi msoflios masStabiT.
335
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

komunikacia, informacia da menejmenti


komunikacia aris informaciis ganawileba or an met adamians an jgufs Soris
saerTo SeTanxmebis misaRwevad. `menejmenti yoveldRiur rakursSi~, romelic xsnis am
Tavs, xazs usvams am ganmartebis zogierT mniSvnelovan aspeqts. pirveli da yvelaze
mniSvnlovani, komunikacia (ar aqvs mniSvneloba, rogori eleqtronulic ar unda iyos
is), aris adamianis saqme da moicavs individebs da jgufebs. meore, komunikacia ar
Sedgeba manam, sanam ar iqneba miRweuli saerTo SeTanxmeba. ase rom, Tu Tqven ecdebiT,
daelaparakoT pirovnebas klientTa momsaxurebidan an angariSis mimRebidan da mogiwevT
win da ukan xtunva usasrulo avtomatizebul Setyobinebebs da meniu arCevnebs Soris
da frustraciaSi CavardebiT, komunikacias araa aqvs adgili.

kargi komunikaciis mniSvneloba


pirvel TavSi Cven ganvixileT, rogor esaWiroeba organizacias menejerebis
Zalisxmeva konkurentuli upiratesobis mosapoveblad, yairaTianobis, xarisxis,
klientebis mimarT pasuxismgeblobis da inovaciebis gasazrdelad. kargi komunikacia
arsebiTia TiToeuli am oTxi miznis misaRwevad, amitomacaa is aucilebeli
konkurentuli upiratesobis mosapoveblad.
menejerebs SeuZliaT gazardon yairaTianoba warmoebis procesis ganaxlebiT. es
maT xels Seuwyobs, moipovon upiratesoba axali da ufro yairaTiani teqnologiebis
meSveobiT da muSebis wvrTniT, moixmaron axali teqnologiebi, rac, Tavis mxriv,
gazardis maT SesaZleblobebs. kargi komunikacia aucilebelia menejerisTvis axali
teqnologiebis Sesatyobad, organizaciebSi dasanergad da muSebisaTvis maTi gamoyenebis
saswavleblad. amis msgavsad, xarisxis gaumjobeseba damokidebulia efeqtur
komunikaciaze. menejers esaWiroeba auxsnas organizaciis yvela wevrs maRali xarisxis
mniSvneloba da aucilebloba da misces mimarTuleba am miznis misaRwevad. xelqveiTebs
sWirdebaT komunikacia xarisxis problemebis dasaZlevad, SeTanxmebebi ufrosebTan
xarisxis gasazrdelad; TviTmarTvadi jgufebis wevrebs ki _ azrebis erTmaneTisTvis
gaziareba xarisxis gaumjobesebisTvis.
karg komunikacias agreTve SeuZlia gazardos momxmareblis mimarT
pasuxismgeblobis done. rodesac organizaciis wevrebi uSualo kontaqtSi arian
momxmarebelTan (rogorc gamyidvelebi maRaziebSi an molareebi bankSi), uflebamosilni
arian, gadascen menejerebs informacia momxmarebelTa survilebis da moTxovnebis
Sesaxeb, radgan menejerebi ukeT SeZleben Sesabamisi reagirebis moxdenas. menejerebma,
Tavis mxriv, urTierToba unda iqonion organizaciis sxva wevrebTan da gansazRvron,
rogor unda upasuxon ukeTesad klientTa cvalebad moTxovnebs.
inovacia, romelsac xSirad adgili aqvs kros-funqciur jgufebSi, aseve
saWiroebs efeqtur komunikacias. kros-funqciuri jgufis wevrebi aviTareben
momxmareblis survilebTan misadagebul axali tipis maRali xarisxis CD pleers,
romelic iwarmoeba yairaTianad, raTa efeqturad iurTierTon erTmaneTSi. jgufis
wevrebi aseve unda ekontaqton menejerebs pleeris gasaumjobesebeli resursebis
gamosaZebnad da proeqtis mimdinareobis Sesaxeb saqmis kursSi amyofon isini.
efeqturi komunikacia aucilebelia menejerebisTvis da organizaciis yvela
wevrisTvis, aTa gaizardos yairaTianoba, xarisxi, pasuxismgebloba momxmareblis mimarT,
inovacia ki imitom, rom mopovebul iqnes konkurentuli upiratesoba. amitomac
menejerebs kargad unda esmodeT komunikaciis procesis mniSvneloba, raTa efeqturad
Seasrulon maTze dakisrebuli movaleobebi.

336
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

lorenco zambrano (cementis kompania Cemex-is mTavari aRmasrulebeli


direqtori, romlis Stab-bina meqsikaSi, montereiSi mdebareobs), aqcents ganviTarebad
qveynebze akeTebs, iyenebs informaciul teqnologiebs efeqturi komunikaciis
xelSesawyobad, raTa miaRwios yairaTianobas, momxmareblis mimarT gazrdil
pasuxismgeblobas da inovacias, rac moTxrobilia qvemoT rubrikaSi `marTva globalur
doneze~.

marTva globalur doneze


CEMEX iyenebs informaciul teqnologiebs cementis biznesSi
gzis gasakvalad
Cemex-i gacilebiT ufro Semosavliania Tavis konkurentebTan SedarebiT
(franguli kompania Lafarge da Sveduri Holcim). warmatebis saidumlos nawili kompaniis
mTavari aRmasrulebeli direqtoris, lorenco zambranos midgomaSi mdgomareobs,
romelic kargad iyenebs da sargeblobs informaciuli teqnologiebis upiratesobiT.
miuxedavad imisa, rom zambrano Cemex-is damfuZneblis SviliSvilia, man misi
amJamindeli Tanamdeboba udidesi SromiT da korporaciul ierarqiaSi 18 weli muSaobiT
moipova; is mTavar aRmasrulebel direqtorad 1985 wels dainiSna.
mas Semdeg, zambrano aqcents informaciuli teqnologiebis gamoyenebaze akeTebs,
raTa gazardos Cemex-Si yairaTianoba, momxmareblis mimarT pasuxismgebloba da
inovacia. mas Semdeg, rac aqcenti yairaTianobaze gaakeTa, zambranom SeamCnia, rom
qarxnebis mwarmoeblurobis Sesaxeb drouli monacemebis naklebobas ganicdida. am
problemis gadasaWrelad man daiqirava programistebi sistemis Sesaqmnelad, romelic
avtomatur angariSebs miawvdida qarxnis muSaobis Sesaxeb; Seqmna informaciuli
teqnologiebis ganyofileba da satelituri sistema, romlis meSveobiT monacemebi
mudmivad miewodeboda Cemex-is Stab-binas pirdapir qarxnebidan. zambranom ganagrZo
informaciuli teqnologiebis aTviseba. erT-erTi misi mizani iyo iseTi sistemis
ganviTareba, romelic qarxnebSi momuSaveebs saSualebas miscemda esargeblaT arsebuli
monacemebiT.
axlaxan, zambranom kidev ufro gaafarTova informaciuli teqnologiebis paketi.
Cemex-i axla uzrunvelyofs Tavis yvela TanamSromels ufaso kompiuteriT da
internetiT saxlebSi piradi sargeblobisaTvis. garda amisa, Cemex-is trailerebi
aRWurvilia kompiuterebiTa da globaluri pozicionirebis sistemebiT (GPS).
trailerebs SesaZloa miewodoT qarxnebis produqciis monacemebi da klientebis
moTxovna, rac didad gazrdis yairaTianobas. dispeCerebma Cemex-Si axla ukve ician
warmoebuli produqciis odenoba, klientTa moTxovna da trailerebis adgilmdebareoba.
ase rom, maT droulad SeuZliaT miawodon cementi momxmareblebs. axali sistemebis
meSveobiT miwodebis dro saocrad Semcirda da TiToeul trailers yoveldRe
gacilebiT meti miwodebis ganxorcieleba SeuZlia. zambrano informaciuli
teqnologiebis miRwevebs Cemex-is sakeTildReod iyenebs da amitomac inarCunebs
kompaniis konkurentul upiratesobas cementis industriaSi.

komunikaciis procesi
komunikaciis procesi ori fazisgan Sedgeba. transmisiis fazaSi informacia
ganawilebulia or an met individs an jgufs Soris. ukukavSiris fazaSi saerTo
SeTanxmeba garantirebulia. orive fazaSi unda gamovlindes garkveuli etapebis
raodenoba, raTa adgili hqondes komunikacias (ixileT naxazi 13.2).

337
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

transmisiis fazis dawyebisas, gamgzavni, pirovneba an jgufi, romelTac aqvT


survili, gaunawilon informacia sxva pirs an jgufs, irCeven gzavnils,
gzavnils ra informacia
gadascen. Semdeg gamgzavns gadahyavs gzavnili simboloebze an enaze kodirebis procesis
saSualebiT;; xSirad gzavnilebi kodirebulia sityvebSi. xmauri zogadi saxelwodebaa da
aRniSnavs komunikaciis procesSi nebismier etapze arsebul sxvadasxva xelis SemSlels.
kodirebis Semdeg gzavnili mediumis meSveobiT gadaecema mimRebs, pirs an jgufs,
romlisTvisac gzavnilia gankuTvnili. mediumi aris saSualeba, romlis meSveobiTac
moxdeba kodirebuli gzavnilis gadacema mimRebisaTvis _ telefoni, werili,
memorandumi, an piradi Sexvedra. Semdeg etapze mimRebi cdilobs kodirebuli gzavnilis
interpretirebas, azris gamotanas miRebuli gzavnilidan procesis saSualebiT,
romelsac dekodireba ewodeba. esaa Zalze mniSvnelovani momenti komunikaciaSi.

naxazi 13.2
komunikaciis procesi

transmisiis faza

dekodireba
gzavnili kodireba mediumi mimRebis mier

mimRebi
gamgzavni xmauri (axla gamgzavni)

dekodireba
gamgzavnis mier mediumi kodireba gzavnili
(axla mimRebi)

ukukavSiris faza
ukukavSiris faza inicirebulia mimRebis mier (romelic gamgzavni xdeba). mimRebi
gadawyvets, ra gzavnili gaugzavnos Tavdapirvel gamgzavns (romelic mimRebi xdeba),
kodirebas ukeTebs da gzavnis amorCeuli mediumis saSualebiT (ixileT naxazi 13.2).
gzavnili SeiZleba Seicavdes dasturs, rom pirveladi gzavnili miRebuli da gagebulia
an gaigzavnos ukan (Secvlili saxiT), raTa darwmunebuli iyvnen, rom gzavnili sworad
iqna gagebuli; an SeiZleba Seicavdes Txovnas damatebiTi informaciis Sesaxeb.
Tavdapirveli gamgzavni moaxdens gzavnilis dekodirebas da cdilobs darwmundes, rom
saerTo SeTanxmeba miRweulia. Tu Tavdapirveli gamgzavni gadawyvets, rom saerTo
SeTanxmeba ar iqna miRweuli, gamgzavni da mimRebi imdenjer gaivlian am wres, ramdenic
saWiro iqneba SeTanxmebis misaRwevad. gzavnilis kodireba sityvebSi, werilobiT Tu
oralurad, aris verbaluri komunikacia. Cven agreTve kodirebas vukeTebT gzavnilebs
sityvebis (salaparako Tu werlobiTi) gamoyenebis gareSe. araverbaluri komunikacia
anawilebs informacias saxis gamometyvelebis mixedviT (Rimili, warbis aweva,
SeWmuxvna), sxeulis eniT (poza, Jesti, cxviris aweva, mxrebis aCeCva) da Cacmis
stiliTac ki (yoveldRiuri, formaluri, konservatoruli, moduri). magaliTad, imis
Sesatyobineblad da signalad, rom General Motors-is Zveli biurokratia Seicvala da
338
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

kompania aris decentralizebuli da naklebad formaluri, imasTan SedarebiT rac iyo,


General Motors-is umaRlesi rangis menejerebi kostiumis nacvlad farTxuna Sarvlebs da
sportul Jaketebs icvamen, rodesac isini General Motors-is fabrikebs stumroben.
samuSao Zalis uflebamosilebis gazrdis mimarTulebam General Motors-isa da sxva
menejerebi araformaluri Cacmisken waiyvana, raTa Seatyobinon organizaciis wevrebs,
rom isini yvelani erTi gundi arian da erTad muSaoben momxmareblisTvis Rirebulebis
Sesaqmnelad.
araverbaluri komunikacia SesaZloa gamoyenebul iqnes verbaluri komunikaciis
gasamyareblad. ubralo Tbil da namdvil Rimils SeuZlia ganamtkicos Seqebis sityvebi
kargad gakeTebuli saqmisTvis; saxis mzrunvelma gamometyvelebam pirovnuli problemis
dros SesaZloa Secvalos mwuxarebis gamomxatveli sityvebi. amgvar SemTxvevebSi,
verbaluri da araverbaluri komunikaciis kombinacia exmareba saerTo gagebis miRwevas.
xandaxan, rodesac organizaciis wevrebi gadawyveten, ar gamoxaton gzavnili
verbalurad, isini amas uneburad araverbalurad akeTeben. adamianebs naklebad SeuZliaT
akontrolon maT araverbaluri komunikaciaы da xSirad verbaluri gzavnili, romelic
SezRudulia, Tavis gamoxatvas hpovebs saxis mimikaSi an sxeulis enaSi. menejerma,
romelic eTanxmeba SeTavazebas, romelsac sinamdvileSi ar amarTlebs, SesaZloa
gauTviTcnobiereblad gamoxatos misi pozicia grimasiT.
xandaxan araverbaluri komunikacia gamoiyeneba im gzavnilis gasagzavnad, romelic
ar SeiZleba gaigzavnos verbaluri gziT. bevrma advokatma icis am komunikaciuri
taqtikis Sesaxeb. advokatebs aswavlian araverbaluri kominikaciis teqnikas, magaliTad,
rogoricaa sasamarTlo darbazSi swori adgilis SerCeva maqsimaluri efeqtis misaRebad
da Tvalismieri kontaqti sasamarTlo procesis sxvadasxva etapze. advokatebi xandaxan
problemas awydebian, rodesac uneblie araverbalur komunikacias iyeneben _ cdiloben
gavlena moaxdinon nafic msajulebze. luizianas sasamarTloSi, prokurori Tomas
pirtli gafrTxilebul iqna da dajarimda 2 500 dolariT mosamarTle iada magis mier,
radgan is eWvis gamoxatvis mizniT Tavs aqnevda, iqnevda xelebs da qirqilebda, rodesac
dacvis advokatebi ayalibebdnen TavianT saTqmels.

araefeqturi komunikaciis safrTxeebi

radganac menejerebma unda iurTierTon sxvebTan sxvadasxva rolebisa da


amocanebis Sesasruleblad, isini drois umetes nawils satelefono saubrebSi,
elfostis weraSi an pirispir SexvedrebSi atareben. marTlac, zogierTi eqsperti
afasebs, rom menejerebi Tavisi drois 85 procents atareben, rodesac CarTulni arian
sxvadasxva saxis komunikaciaSi. efeqturi komunikacia imdenad mniSvnelovania, rom maT
ar SeuZliaT dakmayofildnen mxolod imiT, rom TviTon efeqturi komunikatorebi
arian; maT aseve unda gauwion daxmareba TavianT xelqveiTebs, rom isinic efeqturi
komunikatorebi gaxdnen. rodesac organizaciis yvela wevrs SeuZlia efeqturad
iurTierTos erTmaneTSi da xalxTan organizaciis gareT, SeiZleba vivaraudoT, rom
organizacia moaxerxebs iyos maRalmwarmoebluri da moipovos konkurentuli
upiratesoba.
rodesac menejerebi da organizaciis sxva wevrebi arian araefeqturi
komunikatorebi, organizaciis mwarmoebluroba iklebs da nebismieri konkurentuli
upiratesoba, romelic SesaZloa hqondes organizacias, savaraudod daikargeba. ufro
metic, cudi komunikacia xandaxan SesaZloa gacilebiT saxifaTo iyos da tragediamde
(adamianis sicocxlis dakargvis CaTvliT) migviyvanos. magaliTad harvardis
universitetis mkvlevarebma Seiswavles SecdomaTa mizezebi, rogoricaa pacientis mier

339
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

miRebuli araswori wamali or did saavadmyofoSi bostonis midamoebSi. maT aRmoaCines,


rom zogierTi Secdoma saavadmyofoebSi Tavs iCens komunikaciis problemis gamo _
eqimebs ar gaaCniaT saWiro informacia, rom sworad SeukveTon wamali TavianTi
pacientebisaTvis da eqTnebs ki - informacia, rom sworad miawodon wamlebi pacientebs.
mkvlevarebma daaskvnes, rom garkveuli doziT pasuxismgebloba am Secdomebze ekisreba
saavadmyofos menejments, raTa maT ar gadadges Sesabamisi nabijebi komunikaciis
gasaumjobeseblad.
komunikaciis problema TviTmfrinavis kabinas, mfrinav ekipaJs da sahaero
mimosvlis makontroleblebs Soris saubedurod Zalze Cveulebrivia, rasac, arc Tu
iSviaTad, msxverpli mohyveba xolme. meoce saukunis 70-iani wlebis bolos ori
TviTmfrinavi Seejaxa erTmaneTs tenerifeze (kanaris kunZulebidan erT-erTi pilotsa
da sakontrolo anZas Soris) komunikaciis ararsebobis gamo. 600 adamiani daiRupa.
anZam gadasca pilots _ `kliper 1736, mogvaxsene asafreni bilikis gaTavisuflebis
Sesaxeb~. pilotma SecdomiT aRiqva es gzavnili da ifiqra, rom biliki Tavisufali iyo
da mas SeeZlo afrena. saubedurod, msgavsi Secdomebi mxolod warsulSi ar xdeboda.
NASA-s usafrTxoebis jgufma gamoikvlia 6000 SemTxveva da aRmoaCina, rom
komunikaciis problema 529 maTganis mizezi gaxda.

informaciis siuxve
siuxve da komunikaciis mediumi

imisaTvis, rom iyven efeqturi komunikatorebi, menejerebs (da oganizaciis sxva


wevrebs) esaWiroebaT, airCion komunikaciis Sesabamisi saSualeba TiToeuli
gzavnilisaTvis. gadawyviton, xom ar Secvalon xelqveiTisTvis gasagzvni memorandumi
weriliT, an xom ar jobia Seqebis werilis Secvla satelefono zariT an erToblivi
lanCiT; Sesyidvebis jgufi evropaSi wavides axal momwodebelTan xelSekrulebis
dasadebad, Tu es faqsis meSveobiT gaakeTon? menejerebi amgvar kiTxvebs dReniadag
usvamen sakuTar Tavs.
ar arsebobs erTi universaluri komunikaciis mediumi, romelsac menejeri
SesaZloa daeyrdnos. rodesac irCeven komunikaciis mediums TiToeuli gzavnilisaTvis,
menejerebma sami faqtori unda gaiTvaliswinon. pirveli da yvelaze mniSvnelovani aris
informaciis siuxvis saWiro done. informaciis siuxve aris informaciis raodenoba,
romelic SeiZleba daitios mediumma da xarisxi, riTac mediumi saSualebas miscems
gamgzavnsac da mimRebsac, miaRwion saerTo gagebas. komunikaciis mediumebi, romelTac
menejerebi iyeneben, gansxvavdebian erTmaneTisgan maTi informaciis siuxvis xarisxiT
(ixile naxazi 13.3). mediums informaciis siuxvis maRali xarisxiT SeuZlia daitios
informaciis ufro vrceli raodenoba da umetes SemTxvevaSi exmareba mimRebs da
gamgzavns saerTo gagebis miRwevaSi.
meore faqtori, romelic unda mxedvelobaSi iqonion menejerebma komunikaciis
mediumis arCevisas, aris dro, romelic esaWiroeba komunikacias, radgan menejerebis da
organizaciis wevrebis dro Zalze faseulia. magaliTad, menejerebma United Parcel Service-
Si, radikalurad dazoges dro videokonferenciebis gamoyenebis saSualebiT, nacvlad
pirispir Sexvedrebisa, romelic mogzaurobas da Sesabamisad ufro did dros
moiTxovda.
mesame faqtori, romelic gavlenas axdens komunikaciis mediumis arCevaze aris
qaRaldze dawerili an eleqtronuli sabuTis saWiroeba an raime saxis werilobiTi
dokumentacia, rom gzavnili miRebuli da gagzavnili iyo. menejerma SesaZloa
werilobiTi saxe misces, magaliTad, formalur gafrTxilebas, romelic xelqveiTs
dagvianebisTvis mieca.

340
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

am Tavis darCenil nawilSi Cven ganvixilavT oTxi tipis sakomunikacio


saSualebas, romlebic gansxvavdebian informaciis siuxviT, droiT da qaRaldis an
eleqtronuli sabuTis saWiroebiT.

naxazi 13.3
komunikaciuri mediumis informaciuli siuxve

maRali
informaciis
siuxve

pirispir komunikacia

eleqtronuli gziT
gadacemuli verbaluri
komunikacia

personalurad mimarTuli
werilobiTi komunikacia

arapersonaluri werilobiTi
komunikacia
dabali
informaciis
siuxve

pirispir komunikacia

pirispir komunikacia aris saSualeba, romelic yvelaze maRla dgas informaciul


siuxveSi. rodesac menejerebi pirispir urTierToben, maT aqvT ara marto verbaluri
komunikaciis upiratesoba, aramed amasTanave SeuZliaT miiRon erTmaneTis araverbaluri
signalebi, rogoricaa saxis gamometyveleba da sxeulis ena. dabneuli da Sewuxebuli
gamometyveleba zogjer metis mTqmelia, vidre aTasi sityva da menejers SeuZlia
upasuxos am araverbalur signalebs adgilzeve. pirispir komunkacia aseve saSualebas
aZlevs menejers miiRos myisieri ukukavSiri. eWvis, gaugebrobis an SeuTanxmeblobis
wertilebi SesaZlebelia gadailaxos da menejerebs SeuZliaT gaimeoron komunikaciis
procesi imdenjer, ramdenic saWiroa saerTo SeTanxmebis misaRwevad.
menejmenti” aris pirispir komunikaciis teqnika, romelic
“siaruliT menejmenti”
efeqturia nebismieri donis menejerisTvis. nacvlad imisa, rom dagegmon formaluri
Sexvedrebi xelqveiTebTan, menejerebi dadian samuSao adgilas da araformalurad
esaubrebian xelqveiTebs im sakiTxebsa da sazrunavze, romelic orives SeiZleba
hqondeT. es araformaluri saubrebi uzrunvelyofs menejers da xelqveiTs
mniSvnelovani informaciiT da amavdroulad xels uwyobs pozitiuri urTierTobis
Camoyalibebas. uiliam hiuletma da devid pakardma, Hewlett-Packard-is damfuZneblebma da
yofilma umaRlesi rangis menejerebma, aRmoaCines, rom “siaruliT” menejmenti saocrad
efeqturi saSualebaa xelqveiTebTan saurTierTod.

341
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

radganac pirispir komunikacia yvelaze maRalia informaciis siuxveSi, Tqven


SesaZloa CaTvaloT, rom is yovelTvis unda iyos komunikaciis saSualeba romelic
menejerma unda airCios. es araa marTali (miuxedavad imisa, rom mas naklebi dro,
qaRaldi da eleqtronuli saSualeba esaWiroeba). im gzavnilebisaTvis, romelic
mniSvnelovania, piradia an yovelTvis SesaZloa ver iqnes swored aRqmuli, menejers
uRirs iqonios pirispir komunikacia da saWiroebis SemTxvevaSi daumatos gzavnils
werilobiTi formis dokumentacia.
progresi informaciul teqnologiebSi uzrunvelyofs menejerebs pirispir
Sexvedris axali da TiTqmis alternatiuli komunikaciis saSualebiT. bevri
organizacia, rogorebicaa _ American Greetings Corporation da Hewlett-Packard, iyeneben
videokonferenciebs, raTa moipovon pirispir Sexvedris zogierTi upiratesoba (vTqvaT,
saxis gamometyveleba) da amasTanave dazogon dro da fuli, radgan sxvadasxva
adgilebSi myof menejerebs aRar uwevT mogzauroba erTmaneTis Sesaxvedrad.
videokonferenciis dros menejerebi ori an meti adgilidan urTierToben erTmaneTSi
farTo tele an videoekranis meSveobiT; maT ara mxolod esmiT erTmaneTis, aramed
xedaven kidec erTmaneTs mTeli Sexvedris ganmavlobaSi.
garda imisa, rom zogavs mgzavrobis xarjebs, zogjer videokonferenciebs sxva
upiratesobac aqvs. American Greetings-Si menejerebma aRmoaCines, rom gadawyvetilebebi
ufro male miiReba videokonferenciis gamoyenebisas, radgan meti menejeri erTveba
gadawyvetilebis miRebis procesSi da amitomac ufro naklebi menejeris konsultacia
iqneba saWiro Sexvedris gareT. menejerebma Hewlett-Packard-Si aRmoaCines, rom
videokonferenciebma Seamcira axali produqtebis Seqmnaze daxarjuli dro 30
procentiT imave mizezis gamo. rogorc Cans, videokonferenciebi xels uwyobs ufro
efeqtur Sexvedrebs. zogierTma menejerma aRmoaCina, rom maTi Sexvedrebi 20-30
procentiT ufro moklea, rodesac pirispir Sexvedris nacvlad videokonferencias
iyeneben.
videokonferenciebi erTi safexuriT maRla aiyvana IBM-isa da TelePort-is
gaerTianebulma Zalisxmevam, aegoT virtualuri sasadilo oTaxebi, romlebSic
umaRlesi rgolis menejerebi SeZlebdnen esadilad sxvagan myof menejerebTan erTad.
menejerebi erT adgilas sxdebian farTo mrgvali magidis garSemo, romelsac zustad
SuaSi kveTs didi video ekrani, romelzec maT aqvT SesaZlebloba dainaxon (realur
zomebSi) sxvagan myofi maTi kolegebi, romlebic igive tipis magidas usxedan da
miirTmeven igive sadils. miuxedavad imisa, rom menejerebi SesaZloa imyofebodnen
aTasobiT kilometris daSorebiT, maT SeuZliaT erTad sadiloba da saswrafo
sazrunavis ganxilva. kamerebi, romlebic videogamosaxulebas gadascemen, damalulia
gansakuTrebul mowyobilobebSi ise, rom ar Seawuxos mosadileni. aseTi magidebis fasi
150000 dolaridan iwyeba da iseTi sastumroebis qselebi, rogorebicaa _ Hilton, Hyatt
da Doubletree-i, dainteresebulebi arian TavianTi biznes-klientebisTvis maTi SeZeniT.

eleqtronuli gziT gadacemuli verbaluri komunikacia


pirispir komunikaciis Semdeg yvelaze kargi informaciul siuxveSi
eleqtronuli gziT, telefoniT gadacemuli verbaluri komunikaciaa. (ix. naxazi
13.3). menejerebs, romlebic urTierToben telefonis saSualebiT, ara aqvT Sansi
daakvirdnen sxeulis enasa da saxis gamometyvelebas, samagierd eZlevaT SesaZlebloba
daakvirdnen xmis tons, romliTac gzavnili igzavneba da gzavnilis im nawilebs,
romelzec gamgzavni akeTebs aqcents; aseve saerTo maneras romliTac gzavnilia
naTqvami, plus _ Tavad sityvebs. amitomac satelefono saubars aqvs SesaZlebloba,
gadasces didi odenobis informacia. menejerebs agreTve SeuZliaT darwmundnen, rom
342
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

saerTo SeTanxmeba miRweulia, radgan aqvT dasmul kiTxvaze swrafi ukukavSiris


SesaZlebloba.
xmovani fostis sistemebi da avtomopasuxeebi aseve aZleven menejerebs verbaluri
eleqtronuli gzavnilebis gagzavnisa da miRebis saSualebas satelefono xazebis
meSveobiT. xmovani fostis sistemebi saSualebas aZlevs gamgzavns Caweros da miiRos
gzavnili organizaciis im wevrisgan, romelic aseulobiT kilometris daSorebiT
imyofeba ofisidan. aseTi sistemebi namdvilad aucileblobas warmoadgens
menejerTaTvis, romlebic xSirad ofiss gareT an mgzavrobaSi imyofebian da kargad
uwyian, rom periodulad unda Seamowmon xmovani fosta.

personalurad mimarTuli werilobiTi komunikacia


eleqtronuli gziT gadacemul verbalur informaciaze ufro dabali
informaciul siuxveSi, aris konkretulad pirze mimarTuli werilobiTi komunikacia
(ix. naxazi 13.3). erT-erTi upiratesoba, romelic verbalur da pirispir komunikacias
aqvs, aris is, rom orive maTgani yuradRebas iTxovs, rac gvexmareba davrwmundeT
mimRebebis yuradRebianobaSi. personalurad mimarTuli komunikacia, rogoricaa
memorandumi da werili, aseve flobs am upiratesobas, radgan isini mimarTulia erT
konkretul pirze da Sansi imisa, rom adresati miaqcevs yuradRebas da waikiTxavs
didia. ufro metic, gamgzavns SeuZlia daweros gzavnili imgvarad, rom mimRebma
savarudod gaigos. xmovani fostis msgavsad, werilobiTi komunikacia mimRebs
saSualebas ar aZlevs, misi SekiTxvebi saswrafod iqnes pasuxgacemuli, magram rodesac
gzavnili naTlad aris dawerili da ukukavSiri uzrunvelyofilia, saerTo SeTanxmebis
miRweva mainc SesaZlebelia.
maSinac ki, rodesac menejerebi pirispir komunikacias iyeneben, werilobiTi
gagrZeleba xSirad saWiro xdeba im gzavnilebisaTvis, romlebic mniSvnelovani an
bundovania da saWiroebs mogvianebiT gadaxedvas. swored es aris is, rac saavadmyofos
administratorma, karen strakerma gaakeTa, rodesac mas surda, erT-erTi
xelqveiTisTvis emcno im mniSvnelovani cvlilebebis Sesaxeb, Tu rogor unda gaerTva
Tavi saavadmyofos sadazRvevo sargeblebze uarebisaTvis. strakeri Sexvda Tavis
xelqveiTs da auxsna mimdinare cvlilebebis Sesaxeb pirispir. rodesac darwmunda, rom
xelqveiTma yvelaferi gaigo, gadasca instruqciis furceli, romliTac mas unda
exelmZRvanela da romelic faqtobrivad ajamebda pirispir ukve ganxilul informacias.
eleqtronuli fosta aseve jdeba sakomunikacio saSualebebis am kategoriaSi,
radgan gamgzavnebi da mimRebebi urTierToben personalurad mimarTuli dawerili
sityvebiT. Tumca, es sityvebi Cndeba kompiuteris ekranebze da ara qaRaldze.
eleqtronuli fosta imdenad farTod vrceldeba biznesis samyaroSi, rom menejerebi
aviTareben eleqtronuli fostis sakuTar etikets. drois dazogvis mizniT endriu
giangola, Simon & Shuster-is menejeri, wignis gamomcemeli, yvela Tavis werils werda
didi asoebiT. is Zalze gaocda, rodesac misi werilis erT-erTma mimRebma ase upasuxa
_ `ratom mikiviT?~ werilebi didi asoebiT xSirad aRiqmeba, rogorc yvirilis da
kivilis toni da amitomac giangolas weris Cveuli manera cud etiketad SeiZleba
CavTvaloT. damatebiT kidev zogierTi rCeva Tavaziani formiT mwerlebisgan: yuradReba
miaqcieT punqtuacias; ar ilaparakoT saqmesTan daukavSirebel Temaze da arasodes
TqvaT meti, vidre gWirdebaT; ar moiqceT ise, rom TiTqos ar gesmiT rame, rodesac
sinamdvileSi yvelaferi gasagebia da yuradReba miaqcieT formats (dawereT memorandumi
memorandumis formatSi). Tavidan rom aicilon guangolas msgavsi gaoceba, Simon &
Shuster-is menejerebma Seqmnes specialuri komisia eleqtronuli fostis etiketis
SesamuSaveblad.

343
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

eleqtronuli fostis mzardma popularobam aseve saSualeba misca uamrav


mSromels gamxdariyvnen telekomuterebi _ xalxi, romelic organizaciebis mier aris
daqiravebuli da muSaobs ofiss gareT, Tavian saxlebSi. SeerTebul StatebSi
daaxloebiT 8,4 milioni telekomuteria. bevri telekomuteri ambobs, rom saxlSi
muSaobis saSualeba ufro produqtiulebs xdis maT, radgan axlos arian ojaxTan da
ar kargaven dros ofissa da saxls Sua win da ukan siarulSi. gamokiTxva, romelic
jorjtaunis universitetma Caatara, Semdegi SedegiT dasrulda: gamokiTxulTa 75
procentma ganacxada, rom maTi produqtiuloba gaizarda, xolo 83 procentma aRniSna,
rom maTi ojaxuri mdgomareoba gaumjobesda mas Semdeg, rac telekomuterebi gaxdnen.
samwuxarod, eleqtronuli fostis mzard gamoyenebas Tan axlavs Seuracxmyofeli
werilebis mzardi odenoba. zogierTi TanamSromeli seqsualurad awuxebs kolegebs
eleqtronuli fostis saSualebiT. konfliqtSi myofi meuRleebi, romlebic erTad
muSaoben zogjer Tavisi meore naxevris paroliT Sedian eleqtronul fostaSi da
Seuracxmyofel gzavnilebs ugzavnian meuRlis ufross. robert mirgum (informaciuli
sistemis menejeri Eastman Kodak-Si), aRmoaCina rom Kodak-is TanamSromlebi iyenebdnen
kompaniis elfostis sistemas da cdilobdnen daewyoT sakuTari saqme samuSao saaTebis
periodSi. Kodak-is menejerebi Tvalyurs adevneben TanamSromlebis elgzavnilebs,
rodesac eWvoben, rom isini raRac doziT Seicaven Seuracxyofas. umaRlesi rangis
menejerebi aseve Civian, rom zogjer maTi elfosta savsea nagviT. ukanaskneli wlebis
gamokiTxvebma aCvena, rom gamokiTxuli organizaciebis naxevarze mets hqonda
problemebi elfostebis sistemebSi. Tavidan rom aicilon es da sxva Seuracxyofis
formebi, romelic elfostis saSualebiT xdeba, menejerebs esaWiroebaT naTeli
ganawesi, romelic daadgens, ra mizniTaa SesaZlebeli kompaniis elfostis gamoyeneba da
ra ar jdeba am sazRvrebSi. menejerebma aseve naTlad unda ganumarton organizaciis
wevrebs es ganawesi da is procedurac, rac gamoyenebul iqneba Tu gaCndeba eWvi
Seuracxmyofeli elfostis arsebobisa da Sedegi, rac SeiZleba mohyves am eWvis
dadasturebas.

arapersonaluri werilobiTi komunikacia


arapersonaluri werilobiTi komunikacia yvelaze dabalia informaciis siuxveSi
da saukeTesoa im gzavnilebisaTvis, romlebic gankuTvnilia didi raodenobis
mimRebTaTvis. radganac amgvari mesijebi araa gaTvlili erTY konkretul mimRebze,
ukukavSiri nakleb savaraudoa. amitom menejerebi unda darwmundnen, rom gzavnili,
romelic am saSualebiT midis, aris im enaze dawerili, romelsac yvela mimRebi gaigebs.
menejerebi xSirad iyeneben kompaniis sainformacio biuletens rogorc meqanizms,
romelic xelmisawvdomia didi odenobis TanamSromlebisTvis. bevri menejeri aZlevs
biuletens eSmakur saxelwodebas, raTa gaaRvivos TanamSromlis interesi da samuSao
process cota iumori CaurTos. menejerebma, romlebic Roris sosisis mwarmoebel Bob
Evans Inc.-Si TavianT biuletens _ `Rrutunas~ uSvebdnen mravali wlis ganmavlobaSi,
axlaxan es saTauri `fermeriT~ Secvales, rom xazi gausvan kompaniis produqtebis
gafarToebul xazs. menejerebi American Greetings Corporation-Si, Yokohama Tire Corporation-Si
da Eastman Kodak-Si TavianT biuletenebs Sesabamisad `gamometyvelebas~, `proteqtoris
nakvalevs~ da `kodakelobas“ eZaxian. menejerebma Quaker State Corp.-Si konkursi Caatares
TavianTi biuletenis saxelis gadasarqmevad. 1 000-ze met warmodgenil saxels Soris
iyo “The Big Q Review”, “The Pipeline” da “Q.S.Oil Press”; gamarjvebuli gaxda “On Q”.
menejerebs SeuZliaT gamoiyenon arapersonaluri werilobiTi komunikacia
sxvadasxva saxis gzavnilebisaTvis, wesebis, instruqciis, polisebis, saintereso
informaciisa da gancxadebebis CaTvliT, romlebic proceduruli cvlilebebis an axali

344
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

organizaciuli wevris mosvlas iuwyeba. arapersonaluri werilobiTi komunikacia aseve


SesaZloa gamoyenebul iqnes instruqciisTvis manqana-danadgaris gamoyenebis an
momxmarebelTa moTxovnebis dakmayofilebis Sesaxeb. am tipis gzavnilebisaTvis qaRaldze
dawerili an eleqtronuli sabuTi, romelic darCebaT TanamSromlebs am sakomunikacio
saSualebiT, aucilebelia.
personaluri werilobiTi komunikaciis msgavsad, arapersonaluri werlobiTi
komunikacia SesaZloa gagzavnil da miRebul iqnes eleqtronulad da es asec xdeba
patara Tu did kompaniebSi. samwuxarod, eleqtronuli gzavnilebis gagzavnis simartives
mivyavarT maT swraf zrdasTan. uamravi menejeris da muSis eleqtronuli inboqsebi
gadavsebulia da maT iSviaTad aqvT dro samsaxurTan dakavSirebuli yvela informaciis
gasacnobad. amgvari informaciuli gadatvirTvis problemam _ sakmarisze meti
informacia – SeiZleba gamoiwvios is, rom mniSvnelovani informacia iyos
ignorirebuli, maSin, rodesac zedapiruli informacia yuradRebas miiqcevs. ufro
metic, informaciulma gadatvirTvam SesaZloa gamoiwvios aTasobiT saaTisa da
milionobiT dolaris danakargi.
gaacnobiera ra gadatvirTvis saSiSroeba, naTan zeldesma, produqtiulobis
gamomTvlelma menejerma Intel-is israelis filialSi, gadawyvita SesWideboda am
problemas. zeldenis ganyofilebaSi daaxloebiT 3 milioni elfosta igzavneba/Semodis
yoveldRiurad da zogierTi TanamSromeli 300-ze met gzavnils iRebs dReSi.
TanamSromlebi dReSi saSualod orsaaTnaxevars uTmoben am informacias. am
problemasTan sabrZolvelad zeldesma Seqmna saswavlo programa, romelsac unda
eswavlebina TanamSromlebisTvis, rogor SeuZlia elfostas produqtiulobis gazrda
da rogor SeiZleba misi imgvarad gamoyeneba, rom Tavidan iqnes acilebuli
informaciuli gadatvirTva. Sedegi am saswavlo progarmisa pozitiuri aRmoCnda da
axla is Intel-is yvela ganyofilebaSi gamoiyeneba msoflio masStabiT. Intel-is zogierTi
organizaciuli swavleba informaciuli gadatvirTvis Sesaxeb Tavmoyrilia kompaniis
`10 mcnebaSi elfostaze,~ romelsac gaecnobiT qvemoT moyvanil “sainformacio
teqnologiur nawyvetSi”.

sainformacio teqnologiuri
teqnologiuri nawyveti

INTEL-is `elfostis 10 mcneba~


1. ar gamoiyenoT Tqveni inboqsi yvelaferi imis saTavsod, razec muSaobis gagrZeleba
gsurT. waikiTxeT erTxel punqtebi da upasuxeT maT dauyovnebliv, Tu es
aucilebelia, waSaleT isini Tu SesaZlebelia an ganaTavseT isini specialur
proeqtis folderSi.
2. daaweseT `xuTi kviris folderi,~ romelic Slis Tavis Sinaars avtomaturad
yovel xuT kviraSi. gamoiyeneT is, rogorc saTavso iseTi mesijebisa, romlis
waSlac gsurT, magram ar xarT darwmunebuli, rom xval aravin SegekiTxebaT mis
Sesaxeb.
3. daexmareT kolegebs inboqsis gafiltrvis ZalisxmevaSi akronimebis gamoyenebis
SeTanxmebiT, romlebic Caiwereba sagnis xazSi, raTa swrafad moxdes moqmedebis da
mniSvnelovani mesijebis garkveva. akronimebis nimuSi: <sq> saWiroa qmedeba; <aTS>
angariSi Tviur Sedegze.
4. gagzavneT jgufuri meili mxolod maSin, rodesac es gamoadgeba yvela mimRebs.
gamoiyene `pasuxi yvelas~ da `si.si~ Rilakebi gonivrulad.

345
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

5. moiTxoveT amogiRon abonentTa siidan, romlebic iReben meils jgufurad, Tu ar


gnebavT iq yofna.
6. rom ar dagigrovdeT bevri gzavnili, isargebleT `ara var ofisSi~ ofciiT Tqvens
xmovan fostasTan erTad, raTa amcnoT adamianebs Tqveni mogzaurobis Sesaxeb.
7. rodesac SesaZlebelia, gagzavneT gzavnili, romelic Tavsdeba sagnis xazSi. ase,
mimRebs ar mouwevs fostis gaxsna. daasruleT sagnis xazi akronimiT <gd> _
gzavnilis dasasruli.
8. grafika da bmulebi kargia, magram aneleben gzavnilis CamotvirTvis siCqares,
rodesac mgzavrobT. amitom ixmareT isini gonivrulad.
9. Tu Tqven agzavniT bmuls mimRebTa didi jgufisTvis, romelic 5 megabaitze didi
moculobisaa, jobs gamokidoT is kompaniis vebgverdze an intranetze.
10. iyaviT konkretuli. Tu gzavni 20 gverdian bmuls, uTxari mimRebs, rom
mniSvnelovani informacia aris 17-e da me-2 gverdebze.

revolucia informaciul teqnologiebSi


kompiuterul informaciul teqnologias SeuZlia saocrad gaaadvilos da
gaaumjobesos komunikaciis procesi. aman saSualeba misca menejerebs, gamoiyenon
kompiuteruli marTvis informaciuli sistemebi, romlebic uzrunvelyofen Tanadroul,
srul, relevantur da maRali xarisxis informacias. rogorc Cven ukve ganvixileT,
informaciuli teqnologia saSualebas aZlevs kompaniebs, gaaumjobeson maTi reagireba
momxmareblis moTxovnebze, Semciron xarjebi da am gziT moipovon konkurentuli
upiratesoba. kavSiri informaciul teqnologias, komunkaciasa da konkurentul
upiratesobas Soris mniSvnelovani ramaa, rasac SeuZlia mzard konkurentul
globalur garemoSi organizaciis warmatebis an Cavardnis ganpirobeba. ukeT rom
avxsnaT mimdinare revulucia informaciul teqnologiaSi, am TavSi Cven ganvixilavT
kompiuteruli informaciuli teqnologiis ramdenime ZiriTad aspeqts.

informaciis fasi klebulobs


revolucia informaciul teqnologiaSi pirveli kompiuterebis SeqmniT _
kompiuterul bazaze informaciuli teqnologiis aparatuli uzrunvelyofiT _ meoce
saukunis 50-ian wlebSi daiwyo. kompiuterebis ena cifruli enaa, romelic nulebisa da
erTianebisagan Sedgeba. sityvebi, ricxvebi, suraTebi da xmebi SesaZlebelia gamoixatos
nulebiTa da erTebiT. TiToeul asos anbanSi Seesabameba nulebisa da erTianebisgan
Semdgari Tavisi erTaderTi kodi. asevea yoveli ricxvi, feri da xma. magaliTad,
cifruli kodi ricxvisa 20 aris 10100. kompiuterul enaze erTi martivi winadadebis
gamoxatvas uamravi nuli da erTi sWirdeba, rom araferi vTqvaT rTuli feradi an
videosuraTis Sesaxeb. miuxedavad amisa, Tanamedrove kompiuterebs yovel wamSi
milionobiT instruqciis (instuqcia aris programuli uzrunvelyofis kodis striqoni)
da aqedan gamomdinare uamravi nulis da erTis wakiTxva, damuSaveba da Senaxva
SeuZliaT. es aris is, rac ayalibebs safuZvels mimdinare revoluciis informaciul
teqnologiaSi.
Tanamedrove kompiuteris tvini aris mikroprocesori (Intel-is Pentium Cipebi da
misi uaxlesi Cipi Titanium mikroprocesorebs warmoadgenen). 1991-sa da 2001 wlebs
Soris kompiuteris warmoebis fasi imdenad davarda, rom gordon murma, kompiuterulma
gurum, ganacxada _ `Tu avtoindustria win wava im siCqariT, rogorc naxevrad
gamtarebis industria, maSin rols-roiss naxevar milion milze erTi galoni benzini

346
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

dasWirdeba da misi gadagdeba ufro iafi iqneba, vidre misi parkingi.~ informaciis
mopovebis, Senaxvis, organizebis da gadacemis fasis dacemasTan erTad, kompiuterebi
gaxdnen iseve Cveulebrivi, rogorc ukabelo telefonebi da mikrotalRovani qurebi.
amasTanave, mikroprocesorebis teqnologiis ganviTarebam saocrad Seamcira
kompiuterebs Soris komunikaciis xarjebi, ramac aseve Seitana wvlili informaciisa da
informaciuli sistemebis fasis vardnaSi.

usadeno komunikaciebi
informaciuli sistemebisTvis kidev erTi mxedvelobaSi misaRebi, mniSvnelovani
tendencia iyo usadeno komunikaciebis teqnologiis, gansakuTrebiT ki cifruli
teqnologiebis swrafi ganviTareba. usadeno momsaxureba pirvelad SeerTebul StatebSi
iqna SeTavazebuli 1983 wels. Tavdapirvelad saqme nela midioda, magram 1990 wlis
Semdeg am tipis momsaxureba swrafad gavrcelda. 1984 wels SeerTebuli Statebis
fiWuri telefonebis qselSi 100,000 abonenti iyo; 1994-Si _ 16 milioni; 2001
wlisTvis _ 110 milioni. zogierTi eqsperti varaudobs, rom fiWuri telefonebis
abonentebis raodenoba msoflio masStabiT 2005 wlisTvis 1,2 miliard adamians
miaRwevs.
usadeno komunikacia aris mniSvnelovani informaciuli teqnologiebis
revoluciaSi, radgan is xels uwyobs kompiuterebis dakavSirebas, romlebsac saocrad
ezrdebaT simZlavre da gamoyenebadoba. ukve SesaZlebelia akumulatorebze momuSave
leptop-kompiuterebis SeZena, romelsac aqvs usadeno modemi, raTa xelmisawvdomi
gaxados komunkacia `saxlis~ kompiuterTan. inJiners, romelic velze muSaobs, SeuZlia
gagzavnos an miiRos informacia ofisidan usadeno komunikaciebis gamoyenebiT, romelic
CamontaJebulia kompiuterSi. radganac ukve am droisTvis kompiuters ar esaWiroeba
mierTeba satelefono xazze, did kompiuterizebul informaciul sistemasTan
dakavSireba adrindelTan SedarebiT gacilebiT advilia.

kompiuteruli qselebi
kompiuterebisa da informaciis klebadma fasma da usadeno sakomunikacio arxebis
gamoyenebam ganaviTara qselSi muSaoba anu informaciis gacvla jgufebs an erTmaneTTan
dakavSirebul kompiuterebs Soris. yvelaze tipobrivi mowyobiloba, romelic amJamad
arsebobs, aris samdoniani qseli, romelic Sedgeba: klientebis, serverebis da
universaluri kompiuterisagan (ix. naxazi 13.4). tipiuri samdoniani qselis gare
kvanZebs warmoadgens personaluri kompiuterebi, romlebic imyofebian individualuri
momxmareblebis magidebze.
es personaluri kompiuterebi, e.w. `klientebi~, mierTebulni arian adgilobriv
`servers~ _ saSualo simZlavris kompiuters _ romelic, `emsaxureba~ klientTa
personalur kompiuterebs. serverebi xSirad inaxaven rTul programebs, romlebic
SesaZloa serverze ufro efeqturad muSaobdnen, vidre personalur kompiuterebze.
serverebs agreTve SeuZliaT ramdenime printeris marTva, romlebic SesaZloa asobiT
klientma gamoiyenos: serverebi agreTve inaxaven monacemTa failebs da awyoben
elfostur komunikacias klientebs Soris. klientis kompiuterebi dakavSirebuli
pirdapir serverTan, Seadgens lokalur qsels (LAN). nebismier organizacias SesaZloa
hqondes ramdenime lokaluri qseli, magaliTad, EerTi TiTeul ganyofilebaSi.
samdoniani sistemis habSi anu centrSi arian universaluri kompiuterebi
(mainframe), didi da Zlieri kompiuterebi, romlebsac aqvT SesaZlebloba daition didi
raodenobis informacia. universaluri kompiuterebi SesaZlebelia gamoyenebul iqnes

347
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

eleqtronuli komunikaciisTvis personalur kompiuterebs Soris, romlebic


ganTavsebulia sxvadasxva lokalur qselSi. amasTanave, universaluri kompiuterebi
SesaZloa mierTebul iqnes sxva universalur kompiuterebze, romlebic sxva
organizaciaSi imyofeba da maTi gavliT lokalur qselebze sxva organizaciaSi. sul
ufro da ufro gamoiyeneba interneti, urTierTdakavSirebuli kompiuterebis msoflio
qseli, rogorc sxvadasxva organizaciis kompiuteruli sistemebis dakavSirebis
saSualeba.

naxazi 13.4
tipiuri samdoniani sainformacio sistema

serveri serveri

Wireless link

meinfreimi
(habi)

clienti clienti
(personaluri serveri (personaluri
kompiuteri) kompiuteri)

clienti clienti
(personaluri (personaluri
kompiuteri) clienti kompiuteri)
(personaluri
kompiuteri)

menejers, aRWurvils personaluri kompiuteriT, romelic samdonian sistemazea


mierTebuli, SeuZlia miiRos monacemi da programuli uzrunvelyofa adgilobrivi
serveridan, universaluri kompiuteridan an internetis meSveobiT sxva organizaciebSi
arsebuli kompiuterebidan. menejers SesaZlebloba aqvs komunikacia daamyaros sxva
individebTan, romlebic sistemaSi arian CarTuli, imisda miuxedavad, isini menejeris
lokalur qselSi arian CarTulebi Tu sxva lokalur qselSi, an sulac sxva
organizaciaSi. ufro metic, usadeno komunikaciebis ganviTarebam individs, romelic
aRWurvilia Sesabamisi mowyobilobiT, saSualeba misca, CaerTos sistemaSi nebismieri
adgilidan _ saxli, navi, plaJi, TviTmfrinavi _ sadac SesaZloa damyardes usadeno
komunikaciebis kavSiri.

348
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

programuli uzrunvelyofis ganviTareba


kompiuteris aparaturuli uzrunvelyofis swrafad ganviTarebasTan erTad moxda
programuli uzrunvelyofis ganviTarebac. programuli uzrunvelyofis saoperacio
sistema amcnobs kompiuteris aparaturul uzrunvelyofas, rogor imuSaos.
samomxmareblo programuli uzrunvelyofa, rogorebicaa: programebi teqstis
eleqtronuli damuSavebisTvis, cxrilebi, grafika, monacemTa bazebi, warmoadgens
programul uzrunvelyofas, Seqmnils specifikuri davalebebis Sesasruleblad da
gamosayeneblad. kompiuteruli aparaturuli uzrunvelyofis simZlavris zrdam
saSualeba misca programuli uzrunvelyofis Semqmnelebs, daeweraT ufro metad da
metad mZlavri da amavdroulad moxerxebuli programebi momxmareblisTvis.
mikroprocesorebis swrafad mzardi simZlavreebis miRebiT, samomxmareblo programulma
uzrunvelyofam sagrZnoblad gazarda menejerTa SesaZlebloba moipovon, organizeba
moaxdinon, Secvalon da gadascen informacia. aseve gaizarda menejerTa SesaZlebloba,
koordinacia gauwion da akontrolon maTi organizaciis saqmianoba da miiRon
gadawyvetilebebi, rac adre ganvixileT.
xelovnuri inteleqti aris kidev erTi saintereso da potenciurad nayofieri
programuli uzrunvelyofis ganviTareba. xelovnuri inteleqti ganmartebulia, rogorc
manqanis qmedeba romelsac daerqmeoda inteleqtualuri, Tu mas adamiani Seasrulebda.
xelovnurma inteleqtma ukve SesaZlebeli gaxada im programebis dawera, romlebsac
SeuZliaT gadawyviton problemebi da Seasrulon martivi davalebebi. magaliTad,
programuli uzrunvelyofis programebi sxvadasxva dasaxelebiT _ Software Agent, Softbots
an Knowbots, SesaZloa gamoyenebul iqnes iseTi martivi menejeruli davalebebis
Sesasruleblad, rogorebicaa uamravi monacemis an Semosuli gzavnilebis daxarisxeba.
am programis saintereso Tviseba isaa, rom akvirdeba, rogor axarisxebs menejeri
monacemebs da gzavnilebs da Semdeg TviTon imeorebs am yvelafers igive principze
dayrdnobiT. amgvarad, es programebi dros uzogavs menejers, romelsac SesaZlebloba
eZleva sxva, ufro mniSvnelovan sakiTxebs mixedos. am programebis umetesoba
ganviTarebis stadiaSia, magram isini aTwleulis manZilze farTo moxmarebis obieqtad
iqcevian.
kidev erTi programuli uzrunvelyofa, romelic zegavlenis moxdenas iwyebs
menejerTa saqmianobaze, aris saubris garCevis progarmuli uzrunvelyofa. amJamad
saubris gamgebi programa unda `gaiwrTvnas~, rom amoicnos da gaigos TiTeuli
individis xma da mosaubrisgan moiTxovos pauza yoveli sityvis Semdeg. Tumca
mikroprocesorebis gazrdilma simZlavrem SesaZlebeli gaxada ufro swrafad moqmedi
programebis Seqmna, romlebsac SeuZliaT Tavi gaarTvan ufro met cvlads da gacilebiT
ufro rTul amocanebs. axla menejers manqanis marTvisas SesaZlebloba aqvs, gamoiyenos
kompiuteri usadeno kavSiriT da misces rTuli miTiTebebi sityvierad.

marTvis
marTvis informaciul sistemaTa tipebi
kompiuteruli marTvis informaciul sistemas gansakuTrebuli rolis TamaSi
SeuZlia im informaciiT uzrunvelyofis mxriv, romelic menejerebs esaWiroebaT
gadawyvetilebis misaRebad da organizaciuli resursebis ganawilebisa da marTvisTvis.
arsebobs oTxi saxeobis informaciuli sistema: tranzaqciuli-damuSavebis sistemebi,
operaciebis informaciuli sistema, gadawyvetilebis damxmare sistema da eqspertuli
sistema. naxazze 13.5 es sistemebi dalagebulia maTi mzardi gamoyenebadobis mixedviT,
romelTac SeuZliaT uzrunvelyon menejeri saWiro informaciiT, romelic maT
sWirdebaT araprogramirebadi gadawyvetilebis misaRebad (me-5 Tavidan gaixseneT, rom

349
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

araprogramirebadi gadawyvetilebebis miReba saWiro xdeba uCveulo, gauTvaliswinebeli


SemTxvevebis dros). Cven ganvixilavT TiTeul maTgans mas Semdeg, rac gavecnobiT
marTvis im informaciul sistemas, romelic manamde gamoiyeneboda: organizaciuli
ierarqia.

naxazi 13.5
oTxi kompiu
kompiuteruli
teruli marTvis sainformacio sistema

tranzaqciuli-damuSavebis
operaciebis informaciuli gadawyvetilebis damxmare
sistemebi, eqspertuli sistema
sistema sistema

programirebadi araprogramirebadi
gadawyvetilebis miReba gadawyvetilebis miReba

organizaciuli ierarqia: tradiciuli informaciuli sistema


tradiciulad, menejerebi iyenebdnen organizaciul ierarqias, rogorc im
informaciis Segrovebis sistemas, romelic maT esaWiroebodaT koordinaciis
misaRwevad, samarTvad da gadawyvetilebebis misaRebad. (ixileT me-7 Tavi _
organizaciuli struqtura da ierarqia). biznesis istorikosis alfred Cendleris
mixedviT, ierarqiis gamoyeneba, rogorc informaciuli qselisa, umaRles doneze iyo
ayvanili sarkinigzo kompaniebis mier SerTebul StatebSi mecxramete saukunis 50-ian
wlebSi. im dros, rkinigzebi yvelaze msxvili industriuli organizaciebi iyvnen
StatebSi. maTi geografiuli mdebareobisa da zomis gamo isini awydebodnen unikalur
problemebs koordinaciisa da marTvis kuTxiT. am wlebidan maT daiwyes aRniSnuli
problemebis gadaWra ierarqiuli marTvis struqturis CamoyalibebiT romelic
uzrunvelyofda ufros menejerebs informaciiT, romelic maT esaWiroebodaT
koordinaciis misaRwevad, samarTvad da rkinigzis muSaobis Sesaxeb gadawyvetilebis
misaRebad.
daniel makkalumi, am periodSi Erie Railroad-is mmarTveli, mixvda, rom gavlenis
doneebi da pasuxismgebloba, romlebic gansazRvravdnen Erie-is menejmentis ierarqias,
agreTve moicavdnen komunikaciis arxebs, ris meSveobiTac moZraobda informacia.
makkalumma daamkvidra is, rac albaT pirveli Tanamedrove marTvis informaciuli
sistema iyo. regularuli yoveldRiuri da yovelTviuri angariSebi miewodeboda
menejmentis jaWvs ise, rom umaRlesi rangis menejerebs SeeZloT gadawyvetilebis
miReba, magaliTad, xarjebis kontrolisa da tvirTebis gadazidvebis fasebis dawesebis
Sesaxeb. gadawyvetilebebi ise gadadioda ierarqiis zemodan qvemoT, rom momxdariyo
maTi ganxorcieleba. rkinigzebis mibaZviT, bevrma sxva organizaciamac gamoiyena amgvari
ierarqia, rogorc sistema informaciis Sesagroveblad da gadasacemad. amgvarma
praqtikam Secvla mxolod meoce saukunis 60-ian wlebSi daiwyo, rodesac
eleqtronuli informaciuli teqnologiebi ufro xelmisawvdomi gaxda.
miuxedavad imisa, rom organizaciuli ierarqia saWiro informaciuli sistemaa,
mas ramdenime nakli mainc aqvs. pirveli, iseT organizaciaSi, sadac menejerTa bevri

350
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

donea, informacias SeiZleba didi dro dasWirdes mTeli ierarqiis zeviT gasavlelad
da gadawyvetilebis Semdeg ukan dasabruneblad. am nel temps SeuZlia Seamciros
informaciis drouloba da vargisianoba da xeli SeuSalos organizacias, swrafi
reagireba moaxdinos xSirad cvalebadi bazris mdgomareobaze. meore, informacia
SesaZloa damaxinjdes menejmentis erTi donidan meoreSi gadasvlisas. informaciis
damaxinjeba, mniSvnelobis cvlileba, romelic xdeba rodesac informacia moZraobs
gamgzavnebsa da mimRebebs Soris, amcirebs informaciis xarisxs. mesame, radganac
menejerebs aqvT kontrolis SezRuduli diapazoni, organizaciis gafarToebasTan erTad
izrdeba misi ierarqiac da am maRal struqturas SeuZlia gaxados is Zalze Zviri
informaciuli sistema. gavrcelebuli azri, rom kompaniebi menejmentis maRali
ierarqiiT arian biurokratuili da naklebad reagirebadi momxmarebelTa moTxovnebis
mimarT, momdinareobs iqidan, rom amgvar ierarqiebs ar ZaluZT uzrunvelyon menejerebi
drouli, sruli, Sesabamisi da maRali xarisxis informaciiT. Tumca, sanam Tanamedrove
kompiuterizebuli informaciuli sistemebi dainergeboda, menejmentis ierarqia
erTaderTi saukeTeso informaciuli sistema iyo.

tranzaqciuli damuSavebis sistema


tranzaqciuli damuSavebis sistema aris gankuTvnili didi moculobis
tranzaqciuli
rutinuli, ganmeorebadi tranzaqciebis samarTavad. tranzaqciuli damuSavebis sistemebi
pirvelad meoce saukunis 60-iani wlebis dasawyisSi gamoCnda, universaluri
kompiuteruli manqanebis seriuli warmoebis dawyebasTan erTad. isini pirveli
kompiuterizebuli marTvis informaciuli sitemebi iyo, romlebsac bevri organizacia
iyenebda. dResdReobiT isini Zalze gavrcelebulia. bankis menejerebi iyeneben
tranzaqciuli damuSavebis sistemas, raTa moaxdinon sabanko angariSze arsebuli
depozitebisa da valdebulebebis aRricxva. supermarketebis menejerebi iyeneben am
sistemas gayiduli saqonlis aRsaricxad da sawyobis sakontroleblad. ufro zogadad,
menejerebis umetesoba did organizaciebSi iyenebs tranzaqciuli damuSavebis sistemas,
iseTi davalebebis Sesasruleblad, rogorebicaa: xelfasebis gadaxda, klientTaTvis
qviTrebis gamowera da momwodeblebisaTvis kuTvnili Tanxis gadaxda.

operaciebis informaciuli sistema


tranzaqciuli damuSavebis sistemas meoce saukunis 60-ian wlebSi bevri saxis
marTvis informaciuli sistema mohyva.. operaciebis informaciuli sistema aris sistema,
romelic Tavs uyris srul monacemebs, organizebas ukeTebs da ajamebs maT imgvarad,
rom is gamoiyenos menejerma. maSin, rodesac tranzaqciuli damuSavebis sistema
amuSavebs rutinul tranzaqciebs, operaciebis informaciuli sistema uzrunvelyofs
menejerebs im informaciiT, romelic maT SeuZliaT gamoiyenon ararutinuli
koordinaciisTvis, kontrolis da gadawyvetilebis misaRebi amocanebisTvis. operaciuli
informaciis sistemebis umravlesoba dakavSirebulia tranzaqciuli damuSavebis
sistemasTan. operaciebis informaciuli sistema ubralod iRebs monacems Segrovebuls
tranzaqciuli damuSavebis sistemis mier, gadaamuSavebs informaciad da organizebas
ukeTebs menejerisTvis misaReb formaSi. menejerebi xSirad iyeneben operaciebis
informaciul sistemas gayidvebis, inventaris, buRalteriis da sxva SesrulebasTan
dakavSirebuli informaciis mosapoveblad. magaliTad, informacia, romelsac ti. jei.
rojersi Cypress Semiconductor-Si iRebs TiToeuli TanamSromlis moTxovnili
maCveneblisa da Sesrulebis Sesaxeb, miwodebulia operaciuli informaciis sistemis
meSveobiT.

351
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

Airborn Express-i iyenebs operaciul informaciul sistemas, raTa Tvalyuri


adevnos misi 1000 filialis muSaobas. TiToeuli filiali fasdeba oTxi kriteriumis
saSualebiT: gagzavna (mizani aris aRebuli gzavnilebis 95 %-is gagzavna erT dReSi
aRebis Semdeg), produqtiuloba (izomeba FTiToeul samuSao saaTSi aRebuli
gzavnilebis raodenobiT), kontrolirebadi xarjebi da sadguris momgebianoba. TiToeul
sadgurs aqvs specifikuri miwodebis, yairaTianobis, xarjebis da Semosavlebis mizani,
romelsac maT unda miaRwion. yovel Tve Airborn-is operaciebis informaciuli sistema
gamoiyeneba am oTxi kriteriumis Sesaxeb informaciis Sesagroveblad da Sesajameblad
maRali rangis menejerebisTvis, romlebsac SeuZliaT Seadaron TiToeuli sadguris
muSaoba Adasaxul mizans. sistema myis Seatyobinebs mTavar menejerebs dabali
mwarmoeblurobis Sesaxeb, ase rom, maT eqnebaT saSualeba Caerion da daexmaron
sadgurs dabali mwarmoeblurobis SesaZlo gamomwvevi problemebis gadaWraSi.

gadawyvetilebis damxmare sistemebi

gadawyvetilebis damxmare sistema aris interaqtiuli kompiuterizebuli


sistema, romelic uzrunvelyofs menejerebs, miiRon ukeTesi araprogramirebadi
gadawyvetilebebi. gavixsenoT mexuTe Tavidan, rom araprogramirebadi gadawyvetilebebi
aris gadawyvetilebebi, romlebic Sesabamisad uCveulo an axalia, magaliTad,
gadawyvetileba warmoebis simZlavreSi investirebis, axali produqtis Seqmnis, axali
sareklamo kampaniis wamowyebis, axali bazris aTvisebis an saerTaSoriso eqspansiis
Sesaxeb. Tumca operaciuli informaciis sistema axdens mniSvnelovani informaciis
organizebas menejerisTvis, gadawyvetilebis damxmare sistema aZlevs menejers nimuSis
Seqmnis SesaZleblobas da amgvarad uzrunvelyofs maT SesaZleblobiT, mravalgvarad
gamoiyenon informacia. menejerebma SesaZloa gamoiyenon gadawyvetilebis damxmare
sistema, raTa is daexmaros maT miiRon gadawyvetileba produqtze fasis dawevis
Sesaxeb. gadawyvetilebis damxmare sistema SesaZloa Seicavdes modelebs, rogor
upasuxeben momxmareblebi da konkurentebi fasis dawevas. menejerebs SeuZliaT gaecnon
am modelebs da gamoiyenon Sedegebi, rogorc daxmareba,
daxmareba gadawyvetilebis miRebisas.
xazgasma sityvaze daxmareba mniSvnelovania, radgan gadawyvetilebis damxmare
sistema ar niSnavs gadawyvetilebis menejeris magier miRebas. piriqiT, misi funqciaa
menejeris uzrunvelyofa Zvirfasi informaciiT, romelsac menejeri gamoiyenebs
gadawyvetilebis miRebis xarisxis gasaumjobeseblad. kargi magaliTi rTuli
gadawyvetilebis damxmare sistemisa, romelic judi luentma, farmacevtuli kompania
Merck-is mTavarma finansistma ganaviTara, mocemulia rubrikaSi `menejmentis alRo~

menejmentis alRo

rogor gaxda judi luenti erT-


erT-erTi yvelaze gavleniani
qali korporaciul amerikaSi

45 miliard dolarze meti yovelwliuri saqonelbrunviT, Merck-i Tanamedrove


samkurnalo saSualebebis erT-erTi yvelaze didi Semqmneli da mwarmoebelia. 2000
wels, kompaniam daxarja 3 miliard dolarze meti axali wamlebis samecniero-kvleviT
samuSaoebze, Zvirsa da rTul procesze, romelic aRsavsea riskiT. axali wamlebis
umravlesoba sawyis stadiebzeve icxriliba. axali wamlis bazarze gamotanas
daaxloebiT 300 miloni dolari da 10 weli esaWiroeba; aTidan Svidi ver axerxebs
mogebis motanas misi mwarmoeblisTvis.

352
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

gaiazra ra axali wamlis SeqmnasTan dakavSirebuli, xarjebis, riskebis da


gaurkvevlobis arseboba, judi luentma, kapitalis analizis maSindelma direqtorma,
gadawyvita rom Seeqmna gadawyvetilebis damxmare sistema, romelic SeZlebda
daxmareboda menejerebs samecniero-kvleviTi muSaobis investirebisas ukeTesi
gadawyvetilebis miRebaSi. misi mizani iyo, mieca Merck-is umaRlesi rangis
menejerebisTvis informacia, romlis mixedviTac SeZlebdnen SeefasebinaT
SemoTavazebuli samecniero-kvleviTi proeqtebi. sistemas, romelic luentma da misma
TanamSromlebma Seqmnes Merck-Si `kvleviTi dagegmvis models~ eZaxian. am
gadawyvetilebis damxmare models safuZvlad rTuli modeli udevs. sawyisi cvladebi
Seicaven monacemebs samecniero kvlevis danaxarjebze, warmoebis xarjebis, gayidvis
xarjebis da moTxovnis mdgomareobis Sesaxeb. damokidebuleba sawyis cvladebs Soris
modelirebulia ramdenime gantolebis meSveobiT da maTi saSualebiT xdeba wamlis mier
bazramde miRwevis albaTobis gamoTvla. am modelirebis procesis Sedegi aris
Semosavali, fuladi saxsrebis nakadi da mogeba romelic proeqtma unda moitanos.
Merck-is modeli ar iyenebs erTi sawyisi cvladis calkeul Rirebulebas da arc
calkeul Rirebulebas gamoiTvlis TiToeul Sedegze. ufro metic, mwkrivi
ganisazRvreba TiToeuli sawyisi cvladisTvis (rogoricaa _ maRali, saSualo da
dabali samecniero kvlevis danaxarjebi.) kompiuteri SemTxveviTobis principiT
araerTxel amoarCevs RirebulebaTa mwkrividan TiToeul sawyis cvlads da warmoadgens
albaTobis distribucias RirebulebaTa TiToeuli SedegisTvis. nacvlad imisa, rom
kategoriulad Camoayalibos, rom SemoTavazebuli proeqti moitans 500 milion mogebas,
gadawyvetilebis damxmare sistema warmoadgens albaTobis ganawilebas. man SesaZloa
daadginos, rom Tumca 500 milioni yvelaze savaraudo mogebaa, arsebobs 25
procentiani Sansi, rom mogeba SesaZloa 300 milionze naklebi iyos da 25 procentiani
Sansi, rom mogeba 700 milionze meti aRmoCndes.
Merck-i dReisaTvis iyenebs luentis gadawyvetilebis damxmare sistemas, raTa
Seafasos yvela warmodgenili samecniero-kvleviTi proeqtis investirebis
gadawyvetileba. amas garda, luentma ganaviTara sxva gadawyvetilebis damxmare sistemis
modelebi, romlebic Merck-is menejerebs SeuZliaT gamoiyenon, magaliTad, imis
gadasawyvetad, Seqmnan Tu ara erToblivi sawarmoebi sxva kompaniebTan erTad an ra
iqneba saukeTeso Tavis dazRveva ucxouri valutis kursis cvlilebebisas. rac Seexeba
luents, misi jildo Tanamdebobrivi dawinaureba iyo, is Merck-is mTavar finansistad
dainiSna. is erT-erTi yvelaze gavleniani qalia mTels korporaciul amerikaSi.

eqspertuli sistemebi da xelovnuri inteleqti

eqspertuli sistemebi aris marTvis yvelaze ganviTarebuli informaciuli


sistemebi. eqspertuli
eqspertuli sistema aris sistema, romelic iyenebs kompiuterSi Tavmoyril
adamianur codnas im problemebis dasaZlevad, romelTa daZlevasac, Cveulebriv,
adamianuri gamocdileba esaWiroeba. eqspertuli sistemebi xelovnuri inteleqtis
variantia. adamianuri eqspertizis (da inteleqtis) imitaciisaTvis saWiroa kompiuteri,
romelic, rogorc minimum: (1) amoicnobs, formulirebas gaukTebs da gadaWris
problemas; (2) axsnis gadawyvetilebas da (3) iswavlis gamocdilebidan.
xelovnuri inteleqtis uaxlesma ganviTarebam, romelic `arazusti logikisa~ da
`nervuli qselebis~ saxeliTaa cnobili, gamoiwvia iseTi kompiuteruli programebis
Seqmna, romlebic primitiulad cdiloben, moaxdinon adamianis fiqris procesis
imitacia. miuxedavad imisa, rom xelovnuri inteleqti Tavis ganviTarebis adreul
fazaSia, eqspertuli sistemebis ricxvi swrafad izrdeba. General Electric-ma, magaliTad,

353
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

Seqmna eqspertuli sistema, romelic mis mier warmoebuli dizelis lokomotivis


ZravebSi dazianebis problemebs gamoavlens. es eqspertuli sistema dafuZnebulia
gamocdilebaze, romelic General Electric-is lokomotivebis saukeTeso teqnikosm, devid
smitma moipova, romelic me-20s. 80-ian wlebSi gavida pensiaze, mas Semdeg, rac 40
weli imuSava kompaniaSi. damwyeb inJiners an teqnikoss SeuZlia gamoiyenos sistema da
defeqtis aRmosaCenad gaataros mxolod ramdenime wuTi kompiuterul terminalTan.
sistemas SeuZlia auxsnas momxmarebels misi rCevis logika. amgvarad sistema muSaobs
rogorc maswavlebeli da problemebis gadamwyveti. sistema dafuZnebulia moqnil,
adamianuri fiqris procesze da SesaZlebelia misi ganaxleba axali codnis damatebiT
(arsebobis SemTxvevaSi). General Electric-ma daainstalira sistema yvela sarkinigzo
saremonto saamqroSi, romelsac kompania emsaxureba da amiT Seamcira dayovneba da
gazarda produqtiuloba.

informaciuli sistemebis SezRudvebi

miuxedavad maTi sargeblianobisa, informaciul sistemebs aqvs garkveuli


SezRudvebi. erT-erTi seriozuli potenciuri problemaa is, razec saubari am Tavis
dasawyisSi gvqonda. marTvis informaciuli sistemebiT, eleqtronuli komunikaciis
kompiuteruli qseliT sayovelTao aRtacebaSi da mowonebaSi, SesaZloa daikargos
sasicocxlo adamianuri elementi. zogierTi saxis informacia ar SeiZleba Segrovdes
da Sejamdes erT angariSSi im sakiTxebis gamo, romlebic informaciis siuxves axlavs.
didi sawarmos koordinaciisa da kontrolisTvis da swori gadawyvetilebis misaRebad
saWiroa Zalze uxvi informacia da xSirad am informaciis dajameba da daTvla
SeuZlebelia.
informaciuli siuxvis mniSvneloba Zlieri argumentia eleqtronuli
komunikaciis gamoyenebis mxardasaWerad, romelic Tavis mxriv xels uwyobs pirispir
komunikacias, magram misi Semcvleli araa. magaliTad, araswori iqneba individis
Sesrulebaze azri mxolod `cifrebis wakiTxviT~ Segeqmnas, romelic marTvis
informaciuli sistemis meSveobiT aris miRebuli. piriqiT, cifrebi unda iqnes
gamoyenebuli menejerebisTvis niSnis misaRebad im individebis Sesaxeb, romlebsac
SesaZloa gaaCndeT Sesrulebis problemebi. Sesrulebis am problemis buneba unda iqnes
gamokvleuli Semdeg pirispir Sexvedraze, romlis drosac mdidari informaciis
Segroveba iqneba SesaZlebeli. rogorc boingis topmenejerma aRniSna, `Cvens kompaniaSi
elfostis da videokonferenciebis gamoyenebam ver Seamcira saWiroeba xalxTan piradi
Sexvedrebisa, piriqiT, gazarda. elfostam xeli Seuwyo sakomunikacio arxebis
Camoyalibebas im xalxs Soris, romlebic uwin ar urTierTobdnen, rac kargia, magram
pirdapiri Sexvedrebi kvlav aucilebelia nebismieri samuSao urTierTobis
gasamagreblad, romelic viTardeba eleqtronuli Sexvedrebis miRma.~

Sejameba da mokle mimoxilva

informacia da menejeris saqme


kompiuterizebuli informaciuli sistemebi umniSvnelovanesia organizaciebis
umetesobis saqmianobaSi. sworad gamoyenebul informaciul sistemebs SeuZliaT
gaaumjobeson menejerTa SesaZlebloba, koordinacia gauwion, marTon organizaciis
saqmianoba da miiRon efeqturi gadawyvetilebebi, uzrunvelyofen ra maT maRali
xarisxis, drouli, saWiro da Sesabamisad sruli informaciiT. garda amisa,

354
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti

informaciul sistemebs SeuZliaT xeli Seuwyon organizacias konkurentuli


upiratesobis mopovebaSi maTi dadebiTi gavleniT produqtiulobaze, xarisxze,
inovaciebsa da momxmareblis moTxovnebis mimarT reagirebaze.

komunikacia da marTva
komunikacia aris informaciis ganawileba or an met individs an jgufs Soris
saerTo SeTanxmebis misaRwevad. kargi komunkacia aucilebelia organizaciisTvis
konkurentuli upiratesobis mosapoveblad. komunikacia xdeba cikluri procesis dros,
romelic or _ transmisiisa da ukukavSiris fazas moicavs.

informaciuli siuxve da komunikaciis mediumi


informaciis siuxve aris informaciis raodenoba, romelic sainformacio mediums
SeuZlia daitios da xarisxi, ris mixedviTac mediumi aZlevs gamgzavnsa da mimRebs
saerTo SeTanxmebis miRwevis saSualebas. komunikaciuri mediis oTxi kategoria
informaciuli siuxvis klebadi xarisxiT aris CamoTvlili: pirispir Sexvedra
(videokonferenciebis CaTvliT), eleqtronulad gadacemuli sityvieri komunikacia
(xmovani fostis CaTvliT), personalurad mimarTuli werilobiTi komunikacia
(elfostis CaTvliT) da arapersonaluri werilobiTi komunikacia (sainformacio
biuletenebis CaTvliT).

informaciuli teqnologiebis revolucia


bolo 30 wlis ganmavlobaSi informaciul teqnologiaSi moxda swrafi winsvla
simZlavreSi da fasebis kleba. dabalma fasebma, usadeno komunikaciam, kompiuterulma
qselebma, programuli uzrunvelyofis ganviTarebam _ radikalurad gaaumjobesa
kompiuterizebuli informaciuli sistemebis simZlavre da efeqturoba.

marTvis informaciuli sistemebis tipebi


tradiciulad menejerebi iyenebdnen organizaciul ierarqias, rogorc mTavar
sistemas maTTvis saWiro informaciis Sesakrebad, romelic maT koordinaciis da
organizaciis marTvisa da efeqturi gadawyvetilebebis misaRebad esaWiroebodaT.
dResdReobiT, menejerebi iyeneben oTxi tipis kompiuterizebul informaciul sistemas.
CamoTvlili mzardi sirTulis mixedviT esenia: tranzaqciuli damuSavebis sistemebi,
saoperacio informaciuli sistemebi, gadawyvetilebis damxmare sistemebi da
eqspertuli sistemebi.

355
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva

Tavi meToTxmete
operaciebis marTva:
mniSvnelovani operaciebisa da procesebis marTva

swavlebis amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:

• axsna, rogoria warmoebis menejmentis roli saukeTeso xarisxis, efeqturobisa


da momxmareblis moTxovnilebebis ukeT gaTvaliswinebaSi;
• aRwera, ra surs momxmarebels da axsna, ratom aris aseTi mniSvnelovani
menejerebisaTvis momxmareblis moTxovnilebebis gaTvaliswineba;
• axsna, ratom aris aseTi mniSvnelovani organizaciis operaciebisa da procesebis
maRali xarisxi;
• axsna, ratom aris aseTi mniSvnelovani maRali efeqturobis miRweva;
• ganasxvavebis povna iseT cnebebs Soris, rogoricaa mowyobilobebis ganlageba,
moqnili warmoeba, drouli inventarizacia da procesebis gardaqmna.

Mmenejmenti yoveldRiur rakursSi

CITYBANK iyenebs momxmarebelTan urTierTobis menejments


klientTa loialurobis gasazrdelad

Citibank-ma, msoflios erT-erTma wamyvanma finansurma organizaciam, miznad daisaxa


gaxdes saukeTeso 21-e saukuneSi. Aam miznis misaRwevad Citibank-ma daiwyo operaciebis
marTvis teqnikis – momxmarebelTan urTierTobis menejmentis gamoyeneba momxmarebelTa
moTxovnilebebis ukeT gasaTvaliswineblad, radgan gaazrebuli hqonda, rom saboloo
jamSi momxmarebelTa baza da maTi ndoba gansazRvravs bankis warmatebas momavalSi.
pirveli nabiji momxmarebelTan urTierTobis menejmentis ganxorcielebaSi iyo
im faqtorebis gansazRvra, romlebic klientTa ukmayofilebas iwvevda. saCivrebis
gaanalizebisas aRmoCnda, rom maTi umetesoba ukavSirdeboda dros, romelic sWirdeboda
klientTa moTxovnebis dakmayofilebas, rogoricaa: sabanko angariSis problemebze
reagireba an kreditis gacema. aqedan gamomdinare, Citibank-is menejerebma daiwyes
Semowmeba, rogor arTmevdnen Tavs bankSi klientTa moTxovnebs. TiToeul moTxovnaze
isini qmnidnen sxvadasxva profilis specialistTa jgufs, romelic safexurebad yofda
specifikur moTxovnas im adamianebsa da departamentebs Soris, romlebic saWironi
iyvnen moTxovnis Sesasruleblad. maTi gaanalizebisas jgufebma aRmoaCines, rom am
procesSi bevri safexuri xSirad zedmeti iyo da maTi Secvla SeiZleboda informirebis
swori sistemiT.
maT aseve aRmoaCines, rom dagvianebebi xSirad imis gamo xdeboda, rom momsaxure
personalma ubralod ar icoda, rogor gaerTmia Tavi ama Tu im moTxovnisaTvis. MmaT
ar hqondaT Catarebuli swori treningi da roca ver Uumklavdebodnen problemas,
ubralod gverdze debdnen moTxovnas, sanam masSi inspeqtori ar gaerkveoda.
Citibank-is meore nabiji klientTa moTxovnebis gasaTvaliswineblad iyo mTeli
organizaciis masStabiT momxmarebelTan urTierTobis menejmentis programis
ganxorcielebis uzrunvelyofa. menejerebsa da inspeqtorebs daevalaT muSaobis
procesis gamartiveba da yvelaze efeqturi gzis povna TiToeuli individualuri

356
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva

moTxovnis dasakmayofileblad. agreTve maT miewodaT kvalificiuri kadrebi TiToeul


specifikur moTxovnaze pasuxis gasacemad.
Sedegebi SesaniSnavi aRmoCnda. magaliTad, sakredito ganyofilebaSi
momxmarebelTan urTierTobis menejmentis programam 75%-iT Seamcira im moTxovnaTa
raodenoba, romlebze pasuxis gacemac ver eswreboda. ganyofilebis mier
klientebisaTvis pasuxebze daxarjuli drois saSualo xangrZlivoba ramdenime saaTidan
30 wuTamde Semcirda. 2000 wlisTvis msoflios masStabiT 92 000-ze meti
mosamsaxures Cautarda treningi momxmarebelTan urTierTobis menejmentis programaSi.
Citibank-s advilad SeeZlo momxmarebelTan urTierTobis menejmentis efeqturobis
Sefaseba momxmareblis moTxovnebis dakmayofilebis siswrafis mixedviT.

mimoxilva
mimoxilva
Citibank iyenebs momxmarebelTan urTierTobis menejments, raTa gaaumjobesos mis
moTxovnilebebze reagirebis xarisxi da gazardos klientTa raodenoba. am procesSi is
srulyofs programis efeqturobas da aumjobesebs momsaxurebis dones.
am TavSi Cven yuradReba gavamaxvileT operaciebis marTvis sxvadasxva teqnikaze,
romlis gamoyenebac menejerebs SeuZliaT organizaciis produqciis xarisxis amaRleba
warmoebis efeqturobis zrdasa da momxmareblis moTxovnilebebze swrafi
reagirebisaTvis. am Tavis bolos Tqven gaigebT, raoden mniSvnelovan rols TamaSobs
operaciebis marTva konkurentuli upiratesobis mopovebasa da maRalefeqturi
organizaciis mSeneblobaSi.

operaciebis marTva da konkurentuli upiratesoba

operaciebis marTva ewodeba warmoebis im aspeqtebis marTvas, romlebic


operaciebis
dakavSirebulia saqonlisa da momsaxurebis SeqmnasTan. warmoebis sistema aris is
sistema, romelsac organizacia iyenebs produqciis SeqmnisaTvis aucilebeli resursebis
mosapoveblad, maT produqciad (saqonlad an momsaxurebad) gadasaqcevad da
gansakargavad. operaciebis menejerebi pasuxismgebelni arian organizaciis warmoebis
sistemis marTvaze. isini akeTeben yvelafers, rac resursebis produqciad
gardaqmnisTvisaa saWiro. operaciebis menejeri marTavs warmoebis samsafexurian
process, romelic SemdegSi mdgomareobs: produqciis SeqmnisaTvis aucilebeli
resursebis mopoveba, maTi produqciad gardaqmnis procesis kontroli da warmoebuli
saqonlisa da momsaxurebis gankargva. menejeris movaleobaSi Sedis aseve imis
gansazRvra, operaciebis romeli aspeqtis gaumjobesebaa saWiro xarisxisa da
efeqturobis gazrdis da momxmareblis moTxovnilebebis ukeT gaTvaliswinebisaTvis, rac
organizaciis konkurentul upiratesobas uzrunvelyofs (ix. naxazi 14.1).
xarisxiani ewodeba iseT saqonelsa da momsaxurebas, romelic
momxmareblisaTvis saimedo da fsiqologiurad damakmayofilebelia. is kargad asrulebs
sakuTar daniSnulebas an flobs Tvisebebs, romlebic momxmareblisaTvis mniSvnelovania.
efeqturoba dakavSirebulia produqciis SeqmnisaTvis aucilebeli resursebis
raodenobasTan. rac ufro mcire resursebiTaa SesaZlebeli mocemuli produqciis
Seqmna, miT ufro efeqturia warmoeba. momxmarebelTa moTxovnilebebis gaTvaliswineba
ki ewodeba im moqmedebas, rac tardeba klientTa saWiroebebisa da survilebis
dasakmayofileblad. menejerma unda uzrunvelyos organizaciis momarageba
maRalxarisxiani da dabalfasiani resursebiT, romlebic saWiroa produqciis

357
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva

sawarmoeblad. menejeris movaleobaa aseve warmoebis iseTi sistemis Seqmna, romelic


maRalxarisxian, dabalfasian da klientebisaTvis mimzidvel produqcias awarmoebs.

naxazi 14.1

warmoebis sistema

resursebis gardaqmnis produqciis


mopovebis faza warmoebis
faza faza

nedleuli unarebi
saqoneli
Semadgeneli aparatura
nawilebi momsaxureba
kompiuterebi
Sroma

operaciebis menejmentis teqnika gamoiyeneba warmoebis yvela safexurze efeqturobisa da


xarisxis gasazrdelad da momxmarebelTa moTxovnilebebis ukeT gasaTvaliswineblad, rac
saboloo jamSi organizaciis mier konkurentuli upiratesobis miRwevas isaxavs miznad.

operaciebis menejmentis teqnika gamoiyeneba warmoebis yvela safexurze


efeqturobisa da xarisxis gasazrdelad da momxmarebelTa moTxovnilebebis ukeT
gasaTvaliswineblad, rac saboloo jamSi organizaciis mier konkurentuli
upiratesobis miRwevas isaxavs miznad.
aRsaniSnavia, rom momxmarebelTa moTxovnilebebis saukeTesod
gaTvaliswinebisaTvis mniSvnelovania maRali efeqturoba da saukeTeso xarisxi.
sakuTari fuliT momxmarebels Rirebuli produqciis SeZena surs, organizacia ki,
romlis warmoebis efeqturi sistema maRalxarisxian da dabalfasian produqcias qmnis,
saukeTesod uzrunvelyofs Rirebuli produqciis miwodebas. amis gamo, Cven viwyebT
msjelobas imis Sesaxeb, Tu rogor SeiZleba operaciebis menejerma Seqmnas warmoebis
sistema momxmareblis moTxovnilebebis ukeT gasaTvaliswineblad.

momxmareblis moTxovnilebebis ukeT gaTvaliswineba


organizaciebis mier nawarmoeb produqcias – saqonels an momsaxurebas _
moixmars momxmarebeli. yvela organizacias, mogebisTvis muSaobs is Tu ara, hyavs
momxmarebeli. momxmareblis gareSe organizaciebis umetesoba iZulebuli iqneba,
Sewyvitos arseboba. momxmareblis aseTi didi rolis gamo menejerma unda amoicnos
Tavisi organizaciis momxmarebeli da organizaciis iseTi strategiis ganviTarebaze
imuSaos, romelic klientTa moTxovnilebebis gaTvaliswinebas uzrunvelyofs. amis gamo,

358
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva

avtorebi iZlevian rekomendacias, rom biznesis gansazRvrisas organizaciebma aqcenti


gaakeTon ara sakuTar produqciaze, aramed momxmareblebze da maT moTxovnilebebze.
magaliTad, farmacevtuli kompaniis, Jonson & Jonson kredo am sityvebiT iwyeba: `Cven
gvjera, rom mTavaria Cveni pasuxismgebloba eqimebis, meddebisa da pacientebis, dedebis,
mamebis da yvela sxva adamianis mimarT, vinc sargeblobs Cveni produqciiTa da
momsaxurebiT~. Jonson & Jonson-is menejerebi kredoSi aqcents akeTeben TavianT
valdebulebaze, awarmoon momxmarebelTaTvis samagaliTo servisi. Lucent Technologies-ma
2000 wels, piriqiT, gadawyvita, rom tranzistorul teqnologiaSi sakuTari codnidan
da gamocdilebidan gamomdinare kompania fokusirebas moaxdenda swored sakuTar
produqciaze – tranzistorze dafuZnebul internet-marSrutizatorebze, romlis
saSualebiTac SesaZlebeli xdeboda uzarmazari raodenobis informaciasTan gamklaveba.
rodesac naTeli gaxda, rom momxmarebelma tranzistorze dafuZnebul internet-
marSrutizatorebs siswrafis gamo optikuri internet-marSrutizatorebi arCia, Lucent-
ma Tavisi biznesis didi nawili dakarga.

ra surs momxmarebels?
Tuki momxmarebelTa moTxovnilebebis dakmayofileba organizaciis arsebobis
mTavari pirobaa, Cndeba mniSvnelovani SekiTxva: ra surs momxmarebels? maTi survilebis
zustad gansazRva SeuZlebelia, radgan isini yoveli mocemuli sferosaTvis sxvadasxvaa.
Tumca, mainc SesaZlebelia produqciis zogi universaluri Tvisebis gansazRvra, rac
sferos miuxedavad momxmarebelTa umravlesobisaTvis sasurvelia. Cveulebriv,
momxmarebelTa umetesoba upiratesobas aniWebs:
1. dabal da ara maRal fass;
2. maRali da ara dabali xarisxis produqcias;
3. swraf da ara nel momsaxurebas (momxmarebels yovelTvis urCevnia kargi da
ara cudi gayidvisSemdgomi momsaxureba, mag., damontaJeba);
4. bevri da ara cota funqciis mqone produqcias (momxmarebeli amjobinebs
personalur kompiuters, romelsac aqvs CD-ROM, didi mexsiereba da Zlieri
mikroprocesori da ara kompiuters am funqciebis gareSe);
5. produqcias, romelic maqsimaluradaa misadagebuli maT pirad saWiroebebs.
Tumca momxmarebelTa aseTi survili winaaRmdegobrivia: maRali xarisxis, swrafi
momsaxurebis, kargi gayidvisSemdgomi momsaxurebis, bevri funqciis mqone da pirad
saWiroebebs misadagebuli produqciis miwodeba zrdis xarjebs da Sesabamisad, fass,
romelmac xarjebi unda dafaros. ase rom, momxmarebelTa moTxovna produqciis
zemoCamoTvlil Tvisebebze ewinaaRmdegeba maTsave moTxovnas dabal fasze. Sesabamisad,
momxmareblebmac da menejerebmac unda gaakeTon arCevani fassa da produqciis sasurvel
Tvisebebs Soris.

warmoebis sistemis Seqmna

momxmarebelTa moTxovnilebebis gaTvaliswineba

imis gamo, rom momxmarebelTa dakmayofileba ase mniSvnelovania, menejerebi


cdiloben, Seqmnan warmoebis iseTi sistema, romelic klientTa moTxovnis Sesabamisi
Tvisebebis mqone produqcias Seqmnis. produqciis Tvisebebi – xarisxi, Rirebuleba da
Tvisebebi – ganisazRvreba organizaciis warmoebis sistemiT. radgan organizaciis unari,
daakmayofilos klientTa moTxovnilebebi, warmoebis sistemidan gamomdinareobs,

359
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva

menejerma didi yuradReba unda dauTmos warmoebis sistemis mudmiv gaumjobesebas.


ukanasknel wlebSi menejerTa mier operaciaTa marTvis bevri axali teqnikis aTviseba
aixsneba menejeris surviliT, miizidos momxmarebeli gaumjobesebuli produqciiT. axal
teqnikaSi igulisxmeba warmoebis moqnili sistema, drouli inventarizacia da, ra Tqma
unda, axali sainformacio sistemebi da teqnologiebi, romlebic me-13 TavSia
ganxiluli.
Southwest Airlines-is magaliTi saSualebas mogvcems, davinaxoT pirdapiri kavSiri
momxmarebelTa moTxovnilebebis gaTvaliswinebasa da organizaciis warmoebis sistemas
Soris. aSS-Si erT-erTi yvelaze warmatebuli aviaxazebi, Southwest Airlines, swrafi
tempebiT viTardeboda. misi warmatebis erT-erTi mizezi is iyo, rom am kompaniis
menejerebma Seqmnes warmoebis sistema, romelic momxmareblis moTxovnilebebs dabali
fasze, saimedoobasa da mosaxerxebel sahaero mgzavrobaze saukeTesod akmayofilebda.
Southwest Airlines sargeblobs klientTa ndobis maRali xarisxiT, radgan misi warmoebis
sistema momxmarebels sTavazobs produqcias, rogoricaa, magaliTad hiustonidan
dalasSi gafrena, romelsac aqvs yvela sasurveli Tviseba: saimedooba, moxerxebuloba
da dabali fasi.
Southwest Airlines-is warmoebis dabaldanaxarjiani warmoebis sistema aqcents ara
marto TviTmfrinavebis teqnikur gamarTulobaze, aramed bileTebis dajavSnis sistemaze,
marSrutis struqturaze, reisebis sixSireze, bargis gadatanis sistemasa da frenis
ganmavlobaSi momsaxurebaze akeTebs. Southwest Airlines-is warmoebis sistemis yvela es
elementi mimarTulia momxmareblis iseTi moTxovnilebebis dakmayofilebisaken,
rogoricaa dabali fasi, saimedooba da moxerxebuli sahaero mgzavroba. magaliTad,
Southwest Airlines momxmarebels ufro dabali xarisxis serviss sTavazobs Sida reisebze,
rac gulisxmobs, rom bileTi aris minimaluri fasis, samagierod, bortze ar aris kveba
da pirveli klasis adgilebi. Southwest Airlines ar uerTdeba bileTebis dajavSnis did
kompiuterul sistemas, romelsac iyeneben samogzauro agentebi, radgan am gziT
bileTebis dajavSna Zviri jdeba. aviaxazebs emsaxureba mxolod erTi saxis
TviTmfrinavi, sawvavis efeqturad momxmarebeli boing 737, rac teqnikuri
uzrunvelyofisa da treningis dabali fasis SenarCunebis saSualebas iZleva. yvelaferi
es qmnis pirobebs imisaTvis, rom momxmarebelma iafi momsaxurebiT isargeblos.
Southwest Airlines saimedooba gamomdinareobs im faqtidan, rom misi TviTmfrinavebis
brunva uswrafesad xdeba. mis ekipaJs sWirdeba mxolod 15 wuTi imisaTvis, rom
Semosuli TviTmfrinavi kvlav gasafrenad moamzados. aseTi swrafi operacia yovelTvis
iZleva imis saSualebas, rom reisebma ar daigvianos. Southwest Airlines axerxebs aseT
swraf moqmedebas, radgan mas hyavs Sesaferisi mravalmxrivi kvalifikaciis mqone
kadrebiT dakompleqtebuli samuSao Zala, romelic Tavs arTmevs rTul samuSaos.
magaliTad, muSaki, romelic bileTebs amowmebs, drois simciris SemTxvevaSi bargis
CabarebaSic exmareba mgzavrs.
Southwest Airlines komfortuloba imiTacaa ganpirobebuli, rom mas yoveldRe aqvs
mravali reisi iseT popularuli daniSnulebis adgilebs Soris, rogorebicaa dalasi
da hiustoni. centridan daSorebuli didi aeroportebis magivrad kompania iseT
aeroportebs iyenebs, romlebic qalaqis centrTan axlosaa ganlagebuli (“hobi”
hiustonSi da “lav fildi” dalasSi).
Tumca menejeri unda cdilobdes organizaciis warmoebis sistemis gaumjobesebis
gziT momxmarebelTa moTxovnilebebis ukeT gaTvaliswinebas, man ar unda SesTavazos
momxmarebels iseTi donis momsaxureba, romelic SeuZlebels gaxdis kompaniisTvis
mogebis motanas. Tu organizacia Tavisi produqciiT yvela klientis individualur
moTxovnilebebs akmayofilebs, misi xarjebis struqtura da aqedan gamomdinare erTeuli
produqciis xarji ise aiwevs, rom gadaaWarbebs erTeuli produqciis Semosavals. ase

360
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva

moxda, roca me-20 saukunis 90-ian wlebSi toiotas menejerebis survilis gamo,
momxmareblisaTvis gansxvavebuli specifikis mqone manqanebis modelebis didi arCevani
SeeTavazebinaT, xarji ufro swrafad gaizarda, vidre damatebiTi Semosavali Semosvlas
moaswrebda. garkveul momentSi toiotas qarxnebma gamouSves toiotas ZiriTadi
modelebis aTasobiT variacia, magaliTad kamri da korola. mogvianebiT ki toiotas
menejerebma daaskvnes, rom klientebis moTxovnaTa gadaWarbebuli gaTvaliswinebis
xarjebi aRemateboda mogebas da modelebis Zvel raodenobasa da specifikas
daubrundnen.

xarisxis gaumjobeseba
rogorc adre aRvniSneT, maRalxarisxian produqcias axasiaTebs saimedooba. is
asrulebs Tavis daniSnulebas da akmayofilebs momxmareblis moTxovnilebebs. xarisxi
aris cneba, romelic SeiZleba miesadagos rogorc sawarmoo, aseve samomsaxurebo
organizaciis produqts – saqonels, rogoricaa Toyota-s manqana an Kroger-is steiki, an
momsaxurebas, rogoricaa Southwest Airlines-is reisiT frena an momsaxureba Citybank-Si.
ratom cdiloben menejerebi TavianTi organizaciis produqciis xarisxis
gakontrolebasa da gaumjobesebas? arsebobs amis ori mizezi (ix. naxazi 14.2):
pirveli mizezi isaa rom, momxmarebeli Cveulebriv maRali xarisxis produqcias
aniWebs upiratesobas dabali xarisxis produqciasTan SedarebiT. ase rom, organizacia,
romelsac SeuZlia SesTavazos Tavis momxmarebels maRali xarisxis produqcia imave
fasad, ra fasadac misi konkurenti organizacia sTavazobs Tavis momxmarebels ufro
dabali xarisxis produqcias, Tavis klientebs ukeTesad emsaxureba – igi ukeTesad
iTvaliswinebs Tavisi momxmareblis moTxovnilebebs. xSirad maRali xarisxis produqcia
organizaciis brendi xdeba da organizaciis reputacia izrdeba. gazrdili reputacia
saSualebas aZlevs organizacias, meti daxarjos Tavis produqciaze, vidre mis
konkurent organizacias SeuZlia da, Sesabamisad, hqondes meti mogeba. 2000 wels
Lexus-s pirveli adgili eWira J.D. Power-is 10 yvelaze saimedo manqanaTmwarmoebelTa
siaSi. Toyota-s amave siaSi mas meoTxe adgili eWira, naklebad mdidrul manqanaTa siaSi
ki – pirveli. Toyota/Lexus-is manqanebis maRalma xarisxma saSualeba misca am kompanias,
ufro Zvirad gaeyida Tavisi manqanebi, vidre mis konkurent kompaniebs.

naxazi 14.2

meore mizezi produqciis xarisxis gaumjobesebisa is aris, rom maRalxarisxovani


produqcia efeqturobas zrdis. aqedan gamomdinare, warmoebis xarjebi mcirdeba, xolo
mogeba izrdeba. produqciis maRali xarisxi amcirebs warmoebis xarjebs, radgan
xarisxs aqvs gavlena TanamSromlebis produqtiulobaze: maRali xarisxis produqcia

361
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva

niSnavs TanamSromlebis mier naklebi drois xarjvas defeqturi produqciis


damzadebaze, romelic unda gadaiyaros an uxarisxo momsaxurebis gawevaze da
Secdomebis gamosworebaze. amrigad, maRali xarisxi niSnavs TanamSromlebis maRal
produqtiulobas, da Sesabamisad dabal xarjebs.
xarisxis gasaumjobeseblad menejerma unda Camoayalibos strategiuli gegma,
sadac gawerili iqneba organizaciis miznebi da maTi miRwevis gzebi. menejerma unda
ixelmZRvanelos filosofiiT, rom Secdomebi, defeqtebi da dabali xarisxis masala
miuRebelia da unda gamoiricxos. yvelaze dabali rangis menejerebma meti dro unda
gaataron rigiT TanamSromlebTan da moamaragon isini im saSualebebiT, rac maT
samuSaosTvis sWirdebaT. menejerebma unda Seqmnan iseTi garemo, rom daqvemdebarebaSi
myofT ar eSinodeT problemebis Sesaxeb moxsenebis an rekomendaciis micemis.
warmoebis miznebi ara mxolod raodenobasa da kvotebs unda Seicavdes, aramed xarisxis
cnebasac, romelic udefeqto warmoebas gulisxmobs. menejerma agreTve unda Cautaros
treningi TanamSromlebs, raTa maT fexi auwyon cvlilebebs samuSao adgilze. da
bolos, ukeTesi xarisxis miRweva menejerebisagan iTxovs xarisxis gaumjobesebaze
koncentrirebuli organizaciuli faseulobebisa da normebis ganviTarebas.

yairaTianobis gaumjobeseba

operaciebis menejmentis mesame mizania organizaciis warmoebis sistemis


efeqturobis gazrda. rac ufro naklebi resursebia saWiro sasurveli produqciis
misaRebad, miT maRali iqneba warmoebis sistemis efeqturoba. menejers efeqturobis
Semowmeba ornairad SeuZlia. pirvel meTods ewodeba produqtiulobis koeficienti.
misi saSualebiT fasdeba, produqciis warmoebisas ramdenad kargad iyenebs organizacia
Tavis resursebs – Sromas, kapitals, masalas an energias. igi gamoixateba Semdegi
tolobiT:

produqcia
produqtiulobis koeficienti =
yvela gamoyenebuli resursi

produqtiulobis koeficientis problema is aris, rom gamoyenebuli resursebis


yoveli saxeoba, rogorc wesi, sxvadasxva erTeuliT iTvleba: gamoyenebuli Sroma –
namuSevari saaTebiT, masala – gamoyenebuli masalis raodenobiT (magaliTad, erTi tona
foladis dasamzadeblad saWiroa ramdenime tona rkina), energia _ daxarjuli energiis
erTeulebiT (mag., kilovat-saaTiT) da a.S. sanam menejeri produqtiulobis
koeficientis dasaTvlelad zemomoyvanil tolobas gamoiyenebdes, man yvela resursi
erT erTeulSi unda gadaiyvanos, rogoricaa, magaliTad, dolari.
Tumca produqtiulobis koeficienti zogjer efeqturobis SemowmebisaTvis
xelsayreli meTodia, misi gamoyenebisas naTeli ar aris calkeuli resursis (mag.,
Sroma) wili mocemuli produqciis warmoebaSi. aqedan gamomdinare, organizaciebis
umetesoba iyenebs efeqturobis Semowmebis specifikur sistemas, romelsac wilobrivi
produqtiuloba ewodeba. misi saSualebiT izomeba calkeuli resursis efeqturoba.
magaliTad, SromiTi resursebis efeqturoba iTvleba ase:

produqcia
Sromis produqtiuloba =
pirdapiri Sroma

362
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva

Sromis produqtiuloba ZiriTadad gamoiyeneba sxvadasxva organizaciis


efeqturobis Sesadareblad. magaliTad, kvlevis Sedegad aRmoCenil iqna, rom 1994
wels britanuli manqanebis nawilebis damamzadebel kompaniebs saSualod orjer meti
SromiTi saaTi esaWiroeboda manqanis nawilis, magaliTad, savarZlis an gawovis
sistemis dasamzadeblad, vidre iaponurs. aqedan gamomdinare, kvlevam daadgina, rom
iaponuri kompaniebi britanulebTan SedarebiT ufro efeqturad iyeneben Sromas.
efeqturobis marTva umetes organizaciebSi metad mniSvnelovani sakiTxia, radgan
maRali efeqturoba amcirebs warmoebis xarjebs, rac saSualebas aZlevs kompanias,
hqondes didi mogeba an moizidos meti klienti fasebis dawevis xarjze. magaliTad,
1990 wels SeerTebul StatebSi personaluri kompiuteris saSualo gasayidi fasi iyo
3000 aSS dolari, 1995 wels 1800, xolo 2001 wels – 750. fasis aseTi Semcireba
moxda miuxedavad imisa, rom personaluri kompiuteris saSualo simZlavre da
SesaZleblobebi Zalian gaizarda am drois ganmavlobaSi (mikroprocesorebi ufro
Zlieri gaxda, mexsiereba gaizarda, modemebi CamontaJda da multimediis SesaZleblobebi
daemata).
ratom gaxda fasis daweva SesaZlebeli? personaluri kompiuterebis iseTma
mwarmoeblebma, rogorebic arian kompaki da deli, fokusireba moaxdines xarisxze da
gazardes TavianTi efeqturoba komponentebis xarisxis gaumjobesebiTa da personaluri
kompiuterebis ioli montaJiT. aman saSualeba misca maT, SeemcirebinaT xarjebi da
fasebi da mainc mieRoT mogeba.

mowyobilobebis ganlageba, moqnili warmoeba da


efeqturoba

kidev erTi faqtori, romelic gavlenas axdens efeqturobaze, aris menejeris


mier organizaciis fizikuri samuSaosTvis gankuTvnili mowyobilobebis ganlageba. es
mniSvnelovania ori mizezis gamo. jer erTi, muSebisa da manqanebis ganlageba samuSao
adgilze gavlenas axdens warmoebis sistemis efeqturobaze. meorec, efeqturobis
mTavari ganmsazRvreli faqtori aris xarjebi, romlebic dakavSirebulia mocemuli
produqciis SeqmnisTvis saWiro danadgarebis damontaJebasTan. mowyobilobebis ganlageba
aris operaciebis marTvis teqnika, romlis mizania muSebisa da danadgarebis iseTi
urTierTqmedebis uzrunvelyofa, romelic aamaRlebs warmoebis sistemis efeqturobas.
moqnili warmoeba aris operaciebis marTvis teqnikis nawili, romlis
mizania warmoebis sistemasTan dakavSirebuli danadgarebis montaJis xarjebis Semcireba.

mowyobilobebis ganlageba
forma, romlis mixedviTac manqanebi, robotebi da adamianebi arian dajgufebulni,
gavlenas axdens maT produqtiulobaze. naxazze 14.3 gamosaxulia samuSao moednis
mowyobis sami forma: konveieruli, moZravi da stacionaruli ganlageba.

363
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva

naxazi 14.3

a. konveieruli ganlageba

saboloo
produqti

b. moZravi ganlageba

saboloo
produqti

g. stacionaruli ganlageba

saboloo
produqti

konveieruli ganlagebisas manqanebi isea organizebuli, rom TiToeuli


operacia, romelic saWiroa produqtis sawarmoeblad, tardeba samuSao moedanze
fiqsirebuli TanmimdevrobiT. rogorc wesi, muSebi mudmivad arian ganlagebulni
sakuTar samuSao poziciaSi, xolo moZravi konveieris qamars gadaaqvs produqcia Semdeg
samuSao adgilze da igi TanmimdevrobiT iwyoba. masobrivi warmoeba aseTi dagegmarebis
gavrcelebuli saxelia; manqanis amwyobi xazebi ki albaT yvelaze cnobili magaliTia.
adre konveieruli ganlageba mxolod maSin iyo efeqturi, roca produqcia didi
raodenobiT mzaddeboda. axla ki moduliani amwyobi xazis danergvam, romelic
kompiuteris saSualebiT kontroldeba, SesaZlebeli gaxada mcire raodenobis
produqciis efeqturi warmoeba.

364
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva

moZravi ganlageba. samuSao moednebi ar aris mowyobili fiqsirebuli


TanmimdevrobiT. yvela samuSao moedans met-naklebad damoukideblad SeuZlia muSaoba,
xolo produqcia, romelic saWiroebs Semdeg operacias saboloo saxis misaRebad,
gadadis saWiro samuSao moedanze. moZravi ganlageba xSirad esadageba iseTi saxis
warmoebas, romelic gansxvavebul produqcias qmnis da sxvadasxva tipis momxmareblis
saWiroebebs akmayofilebs. magaliTad, SekveTili avejis sawarmos ise SeuZlia
gamoiyenos moZravi ganlageba, rom muSaTa sxadasxva jgufebs SeeZloT sxvadasxva
stilis, sxvadasxva saxis xisgan sxvadasxvanairad damuSavebuli skamebisa da magidebis
damzadeba. moZrav ganlagebas axasiaTebs moqniloba, romelic saWiroa produqciis
SecvlisTvis. Tumca aseTi moqniloba xSirad amcirebs efeqturobas misi siZviris gamo.
stacionaruli ganlagebisas produqti fiqsirebul poziciaze rCeba. misi
Semadgeneli nawilebi iwarmoeba sxva samuSao moednebze da Semdeg miitaneba warmoebis
adgilze sabolood asawyobad. stacionarul ganlagebas umetesad TviTmarTvadi gundebi
iyeneben. TiToeuli gundi awyobs TiToeul nawils da gzavnis mas saboloo amwyob
jgufTan, romelic asrulebs produqts. stacionaruli ganlageba ZiriTadad iseTi
produqciisTvis gamoiyeneba, rogoricaa reaqtiuli TviTmfrinavebi, meinfreim
kompiuterebi (gamoTvliTi centris mTavari kompiuteri) da gazis turbinebi –
produqcia, romelic asawyobad rTulia an imdenad didi, rom misi erTi samuSao
moednidan meoreze gadatana Zneldeba.
ganlagebis erTi tipidan meoreze gadasvla SesaZloa Zalze sasargeblo iyos,
rogorc es qvemoT aris moTxrobili.

marTva globalur doneze


rogor gavaumjobesoT mowyobilobebis ganlageba
fedi hopkirkma manqanebis aqsesuarebis biznesi inglisSi, bedfordSirSi, mas
Semdeg daiwyo, rac monte karlos ralize motociklebiT SejibrSi gamarjvebis Semdeg
popularoba moipova. hopkirkis aqsesuarebi, rogoricaa: velosipedis nivTebis
Casalagebeli badura an parkingis sabjeni, yovelTvis kargad iyideboda, magram man
pirvelma aRiara, rom mis warmoebis sistemas jer kidev bevri ram hqonda dasaxvewi.
amitom warmoebis sistemis reorganizaciaSi daxmarebis gasawevad man konsultantebi
moiwvia.
qarxnis warmoebis sistemis gaanalizebis Semdeg konsultantebma daadgines, rom
problemis mTavari mizezi hopkirkis mier Seqmnili mowyobilobebis ganlageba iyo.
gayidvebis matebasTan erTad hopkirki warmoebis sistemas saWiro samuSao adgilebs
umatebda. Sedegad miiRo moZravi ganlageba, sadac produqcia araTanmimdevrulad
moZraobda erTi samuSao adgilidan meoreze, rogorc es 14.4 naxazis pirvel naxevarSia
naCvenebi, saxelwodebiT _ `cvlilebamde~. konsultantebma CaTvales, rom droisa da
Zalebis dasazogad samuSao moednebis reorganizeba unda momxdariyo mowyobilobebis
konveierul ganlagebaze gadasvliT, rogorc es naCvenebia naxazis meore nawilSi
saxelwodebiT _ `cvlilebis Semdeg~.
am cvlilebebis Semdeg miRweuli Sedegebi gasaocari aRmoCnda. Tuki erT dRes
qarxanaSi samuSao adgilebi mouxerxeblad ganlagebuli da uwesrigod dayrili,
naxevraddamTavrebuli nawilebiT savse yuTebiT garSemortymuli iyo, ori dRis Semdeg,
roca 170 kaciani jgufi gamovida samsaxurSi, maT aRmoaCines, rom danadgarebi
ilustraciaze gamoxatuli mkacri Tanmimdevrobis mixedviT mWidrod iyo dajgufebuli
samuSao adgilebze. nawilebis grova gamqraliyo, xolo axlad Seqmnili sivrce

365
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva

akuratulad iyo moniSnuli feradi, kodirebuli xazebiT, romlebic miuTiTebda


mimarTulebas, romlis mixedviTac unda emoZrava masalas.
warmoebis pirvel dRes efeqturoba 30%-iT gaizarda. sxvadasxva operaciebisTvis
ukve orjer naklebi sivrce iyo saWiro, nawilobriv daumTavrebeli samuSaoebis
ricxvic sagrZnoblad Semcirda. metic, gaumjobesebuli ganlagebis saSualebiT
SesaZlebeli gaxda zogierTi samuSaos gaerTianeba, ramac gamoaTavisufla muSebi da
menejers maTi sxva adgilebze gadanawilebis saSualeba misca. gaocebulma hopkirkma
SesZaxa: `me velodi cvlilebebs, magram arafers amis msgavss... es fantastikuria~.

naxazi 14.4

wyaro:
wyaro: gadmobeWdilia fainenSal Taimsidan 1994 w. 4 ianvars, fainenSal taimsis
nebarTviT, londoni.

moqnili warmoeba
sawarmoo kompaniebis mTavari xarji produqciis sawarmoeblad saWiro
danadgarebis damontaJebaa. erT-erTi aseTi xarjia produqcia, romelic ar iwarmoeba,
sanam danadgarebi montaJdeba. magaliTad, erTi nawilis warmoebidan (mag., msubuqi
manqanis saWe) meoris (mag., satvirTo manqanis saWe) warmoebaze gadasvlisas xSirad
naxevari dRea saWiro avtomaturi danadgaris dasamontaJeblad. am periodis
ganmavlobaSi sawarmoSi warmoeba ar xdeba, Tumca TanamSromlebs xelfass mainc uxdian.
aqedan gamomdinareobs, rom Tu rTuli sawarmo danadgarebis damontaJebisTvis
saWiro dro Semcirdeba, moiklebs damontaJebis xarjebic, xolo efeqturoba gaizrdeba.
anu Tu damontaJebis dro Semcirdeba, gaizrdeba dro, romelsac TanamSromlebi
uSualod warmoebaze daxarjaven. es martivi migneba warmoebis moqnili teqnikis
mamoZravebeli Zalaa.
moqnili warmoebis mizania, Seamciros sawarmoo danadgarebis damontaJebis dro.
warmoebis procesis ise Secvla, rom erTi produqciis warmoebisTvis saWiro danadgari
swrafad Canacvldes sxva produqciis warmoebisTvis saWiro danadgariT mniSvnelovnad
Seamcirebs damontaJebisTvis saWiro drosa da xarjebs. moqnili warmoebis kidev erTi
upiratesoba is aris, rom misi meSveobiT kompanias SeuZlia ufro meti sxvadasxva
produqti awarmoos erTdroulad, vidre adre. aqedan gamomdinare, moqnili warmoeba

366
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva

zrdis kompaniis SesaZleblobebs, rom man ukeTesad gaiTvaliswinos momxmareblis


moTxovnilebebi.
organizaciebi sul ufro xSirad atareben eqsperimentebs sawarmoo sistemis
axal dizainTan dakavSirebiT, rac ara mxolod muSebis produqtiulobas uwyobs xels,
aramed samuSao process ufro moqnils xdis da, Sesabamisad, amcirebs damontaJebis
xarjebs. zogierTi iaponuri kompania eqsperimentebs atarebs mowyobilobebis
ganlagebasTan dakavSirebiT da aZlevs mas spiralis, aso Y-is da cifri 6-is formas,
raTa naxos, ra gavlenas moaxdens es konfiguraciebi damontaJebis xarjebsa da muSaTa
produqtiulobaze. magaliTad, kohdaSi (iaponia), portatiuli videokameris qarxanaSi,
sonim stacionaruli ganlageba, romelSic 50 muSa Tanmimdevruli moqmedebebiT awyobda
portatiul videokameras, Secvala moqnili, spiralis formis ganlagebiT, sadac igive
samuSaos 4 muSa asrulebda. am axalma ganlagebam saSualeba misca muSebs, emuSavaT
maRali tempiT da SeemcirebinaT damontaJebis xarjebi, radgan maT advilad SeeZloT
erTi modelidan meoreze gadasvla da Sedegad, efeqturobis 10%-iT gazrda. Semdeg
rubrikaSi `marTva globalur doneze ~ mocemulia saintereso magaliTi imisa, rogor
aaSena erT-erTma kompaniam axali qarxana moqnili warmoebis upiratesobebis gamoyenebiT.

marTva globalur doneze


momavlis qarxana IGUS
Igus Incorporated, romlis centraluri ofisi kiolnSi (germania) mdebareobs, qmnis
28 aTasze met polimers, sakisarsa da energiis mimwodebel kabels, rac mTels
msoflioSi gamoiyeneba. gasuli saukunis 90-ian wlebSi menejerebi mixvdnen, rom
kompaniis mzardi warmoebisaTvis axali qarxnis aSeneba iyo saWiro.
Igus-is warmoeba xSirad icvleba, radgan axali produqcia viTardeba, xolo
Zveli moxmarebidan gamodis. Igus xSirad yoveldRiurad qmnis axal produqcias, amdenad
moqniloba warmoebaSi misTvis aucilebelia. metic, imis gamo, rom misi produqciis
didi raodenoba SekveTebis safuZvelzea damzadebuli, momxmareblis specifikuri,
cvalebadi moTxovnilebebi warmoebis axleburad ganviTarebas saWiroebs.
Igus-is axali, sami safexburTo moednis sididis qarxana Seiqmna moqnilobisTvis
saWiro parametrebis mixedviT. qarxanaSi araferi iyo SemzRudavi da mouqneli. yvela
manqanis, kompiuteris da danadgaris gadaadgileba da cvlilebebisTvis saWiro
moTxovnebis Sesabamisad damontaJeba Zalze moxerxebuli iyo. metic, igusis yvela
TanamSromeli gadamzadda ise, rom maT SeZlebodaT moqnili muSaoba da warmoebis
sxvadasxva amocanis daZleva. magaliTad, Tu romelime produqti popularuli
gaxdeboda momxmarebelSi, TanamSromlebi da warmoebis operatorebi warmoebis oTxjer
ufro did sivrceSi gadahyavdaT.
Igus-s Tavisi warmoebis sistemis Secvla Zalian swrafad, minimaluri
danakargebiT SeuZlia da radgan igi dReSi 24 saaTi da kviraSi 7 dRe muSaobs,
cvlilebebi yoveldRiurad xdeba.
am cvlilebebisTvis xelis Sesawyobad muSebi aRWurvilni arian motorolerebiT
qarxanaSi swrafad gadasaadgileblad da operaciebis rekonfiguraciisaTvis. SeuZliaT
uswrafesad mividnen qarxnis nebismier adgilze, sadac maTi codna da gamocdilebaa
saWiro. TanamSromlebs mudmivad Tan aqvT mobiluri telefonebi, raTa maTTan
dakavSireba nebismier momentSi iyos SesaZlebeli.
Igus-is gadawyvetilebam, Seeqmna moqnili sistema qarxanaSi, absoluturad
gaamarTla. bolo 5 wlis ganmavlobaSi maTi gayidvebi 10 milioni aSS dolaridan 100
milionamde gaizarda, xolo personalis raodenoba gasammagda.

367
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva

`zustad grafikis mixedviT~ momarageba da efeqturoba

materialur-
materialur-teqnikuri maragebi (inventari) aris nedleulis,
resursebisa da Semadgeneli nawilebis maragi, romelic organizacias aqvs mocemul
momentSi. drouli inventarizaciis sistema mTavar rols TamaSobs defeqtebis wyaros
zustad grafikis mixedviT~ (Just in Time, JIT)
identifikaciaSi. roca organizacias aqvs `zustad
momaragebis sistema,
sistema nawilebis da sxva maragis miwodeba masSi swored maSin xdeba,
roca es saWiroa da ara droze adre. defeqturi nawilebi organizaciaSi dauyovnebliv
Sedis da TveobiT ar alagia sawyobSi. es ki imas niSnavs, rom defeqtebi maleve iqneba
aRmoCenili. amis Sedegad menejers SeuZlia miagnos problemis mizezs da droulad
SeaCeros defeqturi nawilebis warmoeba.
`zustad grafikis mixedviT~ momaragebis sistema, rogoricaa, magaliTad,
toiotas kanbanis sistema,
sistema Tavidan Seiqmna, rogorc produqciis xarisxis
gasaumjobeseblad miRebuli zomebis erT-erTi nawili. igi mWidrod iyo dakavSirebuli
efeqturobasTan. toiotas sistema dafuZnebulia komponentebis warmoebaSi zustad
saWiro dros mitanis principze. Sedegad mcirdeba xarjebi, radgan naklebi ixarjeba
sawyobze da inventaris Senaxvaze. zustad grafikis mixedviT momaragebis sistemis didi
upiratesobis gamoyeneba SeuZliaT rogorc mwarmoebel da amwyob, aseve momsaxurebis
organizaciebsac. Wal-Mart, udidesi sacalo movaWre aSS-Si, kviraSi orjer mainc
iyenebs drouli inventarizaciis sistemas sawyobebSi maragis Sesavsebad. Wal-Mart-is
bevri sawyobi yoveldRiurad maragdeba. Wal-Mart-is mTavari konkurentebi, K-Mart da
Sears, Cveulebribad avseben TavianT maragebs or kviraSi erTxel. Wal-Mart-s aqvs
servisis igive done, rac K-Mart–sa da Sears-s, magram misi inventaris Senaxvis xarjebi
maTi xarjebis erT meoTxeds Seadgens, rac xarjebis Semcirebis mTavari faqtoria.
inventaris swrafi brunvis Sedegad Wal-Mart-ma miaRwia yairaTianobaze dafuZnebul
konkurentul upiratesobas sacalo vaWrobis industriaSi.
`zustad grafikis mixedviT~ momaragebis sistemis erTaderTi nakli is aris, rom
is tovebs organizaciebs inventaris sarezervo sawyobis gareSe. inventaris sarezervo
sawyobi Tumca Sesanaxad Zviria, magram is exmareba organizacias, roca mas aqvs
produqciis deficiti momwodeblebs Soris warmoqmnili uTanxmoebis gamo (magaliTad,
rodesac mTavari mimwodebeli SromiT kamaTSia gareuli). metic, sarezervo sawyobebi
exmareba organizacias, swrafi reaqcia hqondes momxmareblis gazrdil moTxovnilebebze.
mcire kompaniasac ki SeuZlia kanbanis sistemis upiratesobis gamoyeneba, rogorc es
qvemoT rubrikaSi „menejmentis alRo“ aris moTxrobili.

menejmentis
menejmentis alRo
UNITED ELECTRIC-is kanbanis sistema
United Electric Controls, romlis centraluri ofisi masaCusetSi, voTerTaunSi
mdebareobs, aris bazris lideri zRurblis deteqtorebsa da CamrTav teqnologiebSi.
adre kompanias masala ewyo sawyobSi da anawilebda mas saWiroebis mixedviT. Semdeg man
gadawyvita xarjebis Semcireba da daiwyo masalis Senaxva im warmoebis adgilebze,
sadac isini saWiro iyo. aseTma praqtikam warmoSva problemebi, radgan zogi saxis
masalis maragi izrdeboda, xolo sxva saxis masala ki Tavdeboda da aravin icoda,
romelma masalam gamoiwvia Seferxeba warmoebaSi. amis gamo, menejerebma gadawyvites,
CaetarebinaT eqsperimenti da gamoeyenebinaT momwodebeli kanbanis sistema, Tumca United
Electric-is 40-mde mimwodebeli absoluturad garkveuli iyo mis saWiroebebSi.

368
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva

menejerebma gadawyvites, sami kviris samyofi nawilebi centralur sawyobSi


SeenaxaT, rac absoluturad sakmarisi iyo moulodneli deficitis Tavidan
asacileblad. maT daiwyes imiT, rom Txoves momwodebels, nedleuli kanbanebiT da
yuTebiT mietanaT. kviraSi erTxel mimwodebeli Seamowmebda yuTebs, raTa ganesazRvra,
ra raodenobis nedleuli iqneboda saWiro sawyobSi Semdeg kviras. Semdeg sxva
momwodeblebsac Txoves am sistemaSi CarTva. dReisaTvis ukve United Electric-is 35-ze
meti mTavari mimwodebeli mimarTavs kanbanis sistemas.
efeqturi muSaobis yvela maCveneblis mixedviT Sedegebi warmatebuli aRmoCnda.
inventaris Senaxvis xarjebi erTbaSad Semcirda. produqcia yvela momxmarebels
droulad miewodeba. axali produqciis warmoebis dagegmvis ciklic 50%-iT Semcirda,
radgan axla momwodeblebi dagegmvis procesSi gacilebiT adre erTvebian, ase rom maT
axali nedleulis saWiroebisamebr miwodeba SeuZliaT.

TviTmarTvadi samuSao gundebi da yairaTianoba


yairaTianobis xelisSemwyobi kidev erTi teqnika TviTmarTvadi samuSao gundebia
(ix. me-11 Tavi). tipobrivi gundi Sedgeba 5-dan 15-mde wevrisagan, romlebic qmnian
dasrulebul produqcias da ara mxolod nawilebs. gundis wevrebi ecnobian yvela
amocanas da gadadian erTi saqmidan meoreze. Sedegi aris moqnili samuSao Zala, radgan
gundis wevrebs SeuZliaT, Secvalon adgilze ar myofi TanamSromeli. TiToeuli gundis
wevrs agreTve SeuZlia, Tavis Tavze aiRos pasuxismgebloba samuSaoze da Svebulebis
grafikze, SekveTil masalasa da axali wevrebis ayvanaze, rac adre menejeris
pasuxismgeblobaSi Sedioda.
imis gamo, rom adamianebi yovelTvis kargad reagireben maTTvis avtonomiis
micemasa da pasuxismgeblobis dakisrebaze, sruluflebiani TviTmarTvadi gundebis
gamoyeneba xels uwyobs produqtiulobisa da efeqturobis gazrdas. metic, xarjebis
ekonomias xeli ewyoba zedamxedvelebis Tanamdebobis gauqmebiT da horizontaluri
organizaciuli ierarqiis SeqmniT, rac iwvevs yairaTianobis gazrdas.
TviTmarTvadi gundebis arseboba yairaTianobas xSirad 30 an meti procentiT
zrdis, zogjer ki gacilebiT metiTac. mas Semdeg, rac Crdilo karolinaSi, salisberSi
mdebare General Electric-is qarxanam moqnili warmoebis teqnologia da TviTmarTvadi
gundebi danerga, misi yairaTianoba General Electric-is sxva imave produqciis mwarmoebel
qarxnebTan SedarebiT 250%-iT gaizarda.

procesebis gardaqmna da yairaTianoba


yairaTianoba

biznesSi ganxorcielebuli RonisZiebebi SegviZlia ganvixiloT, rogorc


procesebi, romlebic resursis erTi an ori saxis gamoyenebiT qmnis momxmareblisTvis
Rirebul produqcias. procesebis gardaqmna aris biznes procesebis fundamenturi da
radikaluri gardaqmna mwarmoeblurobis maCveneblebis (rogorebicaa: xarji, xarisxi,
momsaxureba da siswrafe) mniSvnelovani gaumjobesebis misaRwevad. magaliTad,
momxmarebelTan urTierTobis menejmenti, romelic Citibank-Tan dakavSirebiT gagacaniT
(ix. `menejmentis yoveldRiur rakursSi~ Tavis dasawyisSi), SeiZleba ganxilul iqnes,
rogorc biznesprocesi: rogorc ki momxmareblis SekveTa miiReba (resursi), yvela
moqmedeba, romelic SekveTis Sesasruleblad aris saWiro, tardeba da SekveTili
saqoneli momxmarebels miewodeba (produqcia). procesebis gardaqmna xels uwyobs
yairaTianobas, radgan igi amcirebs iseT moqmedebebze daxarjul dros, romlebic
araviTar Rirebulebas ar qmnis.

369
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva

procesebis gardaqmnis praqtikaSi ganxorcielebis magaliTad SeiZleba


gamogvadges kompania Ford Motors. erTxel, Ford-is erT-erTma menejerma, romelic Ford-is
partnior kompania Mazda-Si iyo mivlinebuli, sruliad SemTxveviT aRmoaCina, rom
Mazda-s gadaxdebis ganyofilebaSi mxolod 5 adamiani muSaobda. menejeri Sokirebuli
darCa, radgan Ford-is gadaxdebis ganyofilebaSi 500 TanamSromeli iyo dakavebuli. man
Tavisi aRmoCenis Sesaxeb StatebSi mdebare ofisis menejerebs moaxsena, romelTac
Seqmnes operatiuli gundi, raTa gamoekvliaT, ratom arsebobda aseTi gansxvaveba.
Ford-is menejerebma aRmoaCines, rom Sesyidva iwyeboda maSin, roca Semsyidveli
ganyofileba agzavnida Sesyidvis moTxovnas momwodebelTan, xolo Sesyidvis moTxovnis
asls _ Ford-is gadaxdebis ganyofilebaSi. roca momwodebeli datvirTavda saqonels da
Ford-Si miitanda, klerki mimReb punqtSi Seavsebda formas, sadac aRwerda saqonels da
agzavnida mas gadaxdebis ganyofilebaSi. momwodebeli Tavis mxriv angariS-faqturas
agzavnida gadaxdebis ganyofilebaSi. Sedegad, gadaxdebis ganyofileba erTsa da imave
saqonelTan dakavSirebul sam sabuTs iRebda: Sesyidvis SekveTis originalis asls,
miRebis sabuTs da angariS-faqturas. Tu samive sabuTSi identuri informacia iyo
(umetes SemTxvevebSi asec xdeboda), gadaxdebis ganyofilebis klerki gascemda Tanxas.
Tumca zogjer es dokumentebi erTmaneTs ar emTxveoda. Ford-is menejerebma aRmoaCines,
rom gadaxdebis ganyofilebis klerkebi drois umetes nawils im erTi procenti
uzustobis aRmofxvrasa da gasworebas andomebdnen, romelsac Sesyidvis SekveTa,
miRebis sabuTi da angariS-faqtura Seicavda.
Ford-is menejerebma procesebis gardaqmna da gamartiveba gadawyvites. axla, roca
myidveli Semsyidveli ganyofilebidan Sesyidvis SekveTas ugzavnis momwodebels,
imavdroulad es SekveTa onlain-monacemTa bazaSic Sehyavs. iseve, rogorc adre,
momwodeblebi agzavnian saqonels mimReb punqtSi. roca saqoneli adgilzea, klerki
monacemTa bazaSi amowmebs, aris Tu ara miRebuli saqoneli aRwerili Sesyidvis
SekveTaSi. Tu aris, klerki iRebs saqonels da aWers TiTs Rilaks, romelic
monacemebis bazas ugzavnis informacias, rom saqoneli miRebulia. monacemTa bazaSi am
informaciis miRebis Semdeg kompiuteri avtomaturad gascems Ceks da ugzavnis
momwodebels. Tu saqoneli ar Seesabameba Sesyidvis SekveTis aRwerilobas monacemTa
bazaSi, klerki mimReb punqtSi uars ambobs saqonlis miRebaze da mas ukan ugzavnis
momwodebels.
gadaxda, romelsac adre gadaxdebis ganyofileba awarmoebda, axla mimReb punqtSi
xdeba. gardaqmnili procesis meSveobiT gadaxdebis ganyofilebis arsebobis saWiroeba
TiTqmis aRar arsebobs. Ford-is zogierT danayofSi es ganyofileba 95%-iT Semcirda.
masSi TanamSromelTa ricxvis Semcirebis xarjze procesis gardaqmnam sagrZnoblad
Seamcira araproduqtiul moqmedebebze daxarjuli drois raodenoba da, Sesabamisad,
gazarda mTliani organizaciis yairaTianoba.
amrigad, organizaciis yvela donis menejerebi TamaSoben mniSvnelovan rols
kompaniis yairaTianobis gazrdaSi. maRali rangis menejerebs SeuZliaT yairaTianobis
gaumjobesebis xelSewyoba Tundac imiT, rom aqcentireba gaakeTon mudmivi
gaumjobesebisa da gardaqmnebis saWiroebaze. maRali rangis menejmenti agreTve imis
garanti unda iyos, rom menejerebi sxvadasxva funqciebis mqone ganyofilebebidan erTad
imuSaveben efeqturobis gazrdis gzebis aRmosaCenad. sanam topmenejerebi aseTi
moqmedebebis saWiroebas iazreben, saSualo donis menejerebs mSvenieri saSualeba
eZlevaT, gansazRvron organizaciis warmoebis sistemis yairaTianobis gazrdis
SesaZleblobebi. es is menejerebia, romlebic yoveldRiurad arian CarTulni
organizaciis warmoebis sistemaSi. yairaTianobis gazrda, xarisxis gaumjobesebis
msgavsad, mudmivi, dausrulebeli procesia.

370
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva

operaciebis menejmenti: ramdenime darCenili sakiTxi

xarisxisa da efeqturobis saSualebiT momxmareblis moTxovnilebebze reagirebis


saukeTeso xarisxis miRweva iTxovs radikalur cvlilebebs operaciebis menejmentsa da
organizaciis ganviTarebis procesSi. popularul presaSi ibeWdeba bevri statia droul
inventarizaciasTan, moqnil warmoebasa da procesebis gardaqmnasTan dakavSirebuli didi
imedgacruebis Sesaxeb. SesaZlebelia, es is organizaciebia, romlebmac sworad ver
gaiges, rom am sistemebis danergva moiTxovs zemoaRniSnul cvlilebebs organizaciis
ganviTarebis procesSi. am sistemaTagan arc erTi ar aris panacea, romelic SeiZleba
erTxel miiRo, rogorc wamali da gankurno industriuli avadmyofobebi. imisaTvis,
rom organizaciaSi sxvadasxva zemoaRwerilma teqnikam imuSaos, seriozuli
winaaRmdegobebis gadalaxva, Tavdauzogavi Sroma da iniciator menejerTa mravalwliani
Seupovari muSaobaa saWiro.
menejerebs aseve gaTviTcnobierebuli unda hqondeT is eTikuri momentebi,
romlebic Tan axlavs warmoebis zemoT naxseneb teqnikas. drouli inventarizacia,
moqnili warmoeba da procesebis gardaqmna zrdis xarisxs, efeqturobas da aumjobesebs
momxmareblis moTxovnilebebze reagirebas, magram yvelaferi es TanamSromlebs SeiZleba
Zalian Zviri daujdeT. SesaZlebelia maT mier Sesrulebul samuSaoze moTxovnileba
gaizardos an piriqiT, isini usamsaxurod darCnen. magaliTad, Toyota msoflioSi
yvelaze efeqturi manqanaTmwarmoebeli kompaniaa, magram misi Semosavlebis mniSvnelovani
nawili TanamSromelTa xarjze iqna mopovebuli, rac ganxilulia Semdeg rubrikaSi
`eTika qmedebaSi~.

eTika qmedebaSi

ra fasi ujdeba adamians produqtiulobis gazrda


hisaSi tomiki tokiodan samxreTiT 200 milis daSorebiT mdebare Toyota-s
qarxnis oTxkaciani TviTmarTvadi gundis lideria. tomiki da misi gundi udidesi
siswrafiT muSaoben defleqtorebis (foladis kamerebi, romlebSic qarisgan damcavi
ekrani da saWis fuZe montaJdeba) asawyobad. qvemoT gadmocemulia Tu ras akeTebs
tomiki muSaobis procesSi:
tomiki or wuTSi aTavsebs 24 liTonis naWers sami SemaduRebeli manqanis
naxvretebSi; or did liTonis firfitas manqanebSi atarebs da isini nawilebs eduReba.
Semdeg am or firfitas erTmaneTze aduRebs ori misaduRebeli
misaduRebeli xelsawyoTi.
SecdomebisaTvis dro ar aris. saaTSi erTxel an orjer Secdoma mainc xdeba an
danadgari iWedeba, rac iwvevs xazSi momdevno danadgaris gaCerebas. inTeba yviTeli
gafuWebuli
naTura. tomiki darbis Secdomis gamosasworeblad. jgufma unda SeakeTos gafuWe buli
nawili da muSaoba ufro swrafad gaagrZelos, raTa dakarguli dro aanazRauros.
wiTeli Rilaki aCerebs warmoebis xazs, Tu problema seriozulia, magram arsebobs
dauwereli kanoni, romlis mixedviTac am Rilakze TiTis daWera ar Rirs. dRes tomiki
mxolod erTxel daukavSirda
daukavSirda teqdaxmarebas.
tomikis msgavsi gamocdileba muSebisaTvis ucxo ar aris. isini Civian, rom
xarisxis gazrdis da xarjebis Semcirebis ganuwyveteli tendencia niSnavs muSaobis

371
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva

tempis mudmiv aCqarebas, damatebiTi samuSaoTi gamowveul daZabulobasa da gazrdil


zewolas TanamSromlebze. zewola mcire doziT kargicaa, magram Tu igi garkveul
zRvars gadacilda, SeiZleba seriozuli ziani miayenos TanamSromlebs. qvemoT
moyvanilia US West-is yofili TanamSromlis, jeri mileris, komentari imis Sesaxeb,
Tu rogor gadahyva klerkebis gundi gardaqmnas. `roca Cven gundebs vayalibebdiT,
kompania dagvpirda, rom uflebamosilebebi gagvezrdeboda da samuSaos ar davkargavdiT.
rogorc aRmoCnda, es yvelaferi didi tyuili iyo. kompaniam yvelani gamogviyena
gardaqmnis procesisTvis. Cven davanaxeT maT, rogor waremarTaT samuSao sworad, axla
ki 9,000 adamiani gaTavisuflebulia. TiTqos sakuTari xeliT yeli gamoviWeriT.
vgrZnobT, rom kompaniam gamogviyena~.

aris ki eTikuri SeuCereblad zardo moTxovnebi im samuSao stresis miuxedavad,


rac Sedegad TanamSromlebs mxrebze awveba? ra Tqma unda, pasuxi uaryofiTia.
organizaciis efeqturi muSaobisaTvis TanamSromelTa mxardaWera umniSvnelovanesia. ra
saxis zewolaa misaRebi da ra saxis gadametebuli? am kiTxvaze erTmniSvnelovani
pasuxi ar arsebobs. sabolood es sakiTxi pasuxismgebel menejerTa gadasawyvetia,
romlebsac surT, ar gascdnen eTikis sazRvrebs.

Sejameba da mokle mimoxilva

operaciebis menejmenti da konkurentuli upiratesoba. muSaobis


efeqturobis misaRwevad menejerebi cdiloben, ukeT gaiTvaliswinon momxmareblis
moTxovnilebebi, gazardon produqciis xarisxi da organizaciis efeqturoba. am miznebis
misaRwevad menejers SeuZlia, gamoiyenos operaciebis menejmentis teqnika da daxvewos
organizaciis warmoebis sistemis marTvis gzebi.
gaTvaliswineba. konkurentul
momxmareblis moTxovnilebebis ukeT gaTvaliswineba.
garemoSi muSaobis maRali efeqturobis misaRwevad aucilebelia, organizaciis
warmoebis sistema akmayofilebdes momxmareblis moTxovnilebebs. menejerebi cdiloben,
iseTi warmoebis sistema Seqmnan, romelic gamouSvebs momxmareblisaTvis sasurveli
Tvisebebis mqone produqcias. operaciebis menejmentis erT-erTi mTavari daniSnulebaa
axali, gaumjobesebuli warmoebis sistemis Seqmna, romelic gazrdis organizaciis
SesaZleblobebs, imave fasSi momxmareblisaTvis sasurveli Tvisebebis mqone ufro meti
produqcia gamouSvas. iseTi teqnika, rogoricaa drouli inventarizacia, moqnili
warmoeba da procesebis gardaqmna popularulia, radgan maTi saSualebiT SesaZlebeli
xdeba am miznis miRweva. menejerebma kargad unda gaaanalizon kavSiri momxmareblis
moTxovnilebebis gaTvaliswinebis xarisxsa da organizaciis warmoebis sistemas Soris.
organizaciis SesaZlebloba, daakmayofilos momxmarebeli dabali fasebiT, misaRebi
xarisxiT, ukeTesi funqciebiT da a.S., damokidebulia organizaciis warmoebis sistemis
tipze. menejerma aseve unda gaiTvaliswinos, rom momxmareblis moTxovnilebebis
dakmayofileba SesaZlebelia mxolod garkveul zRvramde, radgan organizaciam xarjebi
unda dafaros.
xarisxis gaumjobeseba. menejerebi cdiloben, gaaumjobeson TavianTi
organizaciis produqciis xarisxi, radgan es maT SesaZleblobas miscems ukeTesad
moemsaxuron momxmarebels, gazardon fasebi da Seamciron warmoebis xarjebi. xarisxis
gaumjobesebisaTvis aucilebelia mTeli organizaciis mondomeba. menejeri isaxavs
xarisxis gazrdis miznebs, fokusirebas axdens momxmarebelze, eZebs xarisxis
gamaumjobesebel saSualebebs, usmens TanamSromelTa azrs produqciis xarisxis gazrdis
Taobaze da qmnis advilad sawarmoebel produqcias.

372
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva

gazrda. yairaTianobis gazrda gulisxmobs erT an ramdenime


yairaTianobis gazrda.
qvemoCamoTvlil aspeqts: gaumjobesebuli xarisxi, moqnili warmoebis teqnologiebis
danergva, drouli inventarizaciis sistemis gatareba, TviTmarTvadi gundebis Seqmna da
procesebis gardaqmna. top-menejmenti pasuxismgebelia iseTi pirobebis Seqmnaze, rac
uzrunvelyofs yairaTianobis gazrdas, magaliTad, mudmivi gaumjobesebisTvis
gansakuTrebuli yuradRebis miqceva. saSualo donis menejerebs ki unda ekisrebodeT
mTavari pasuxismgebloba, rom Seqmnan da ganaxorcielon yairaTianobis gazrdisa da
gaumjobesebis programa warmoebis sistemaSi.

373

You might also like