Professional Documents
Culture Documents
Uploads3737609 PDF
Uploads3737609 PDF
Uploads3737609 PDF
menejmentis procesi
Tavi pirveliP
menejmentis procesi
swavlebis amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:
• axsnaT, ras warmoadgens menejmenti da ratom aris igi aseTi mniSvnelovani; ras
akeTeben menejerebi da rogor iyeneben isini organizaciis resursebs efeqturad,
raTa miaRwion organizaciis dasaxul miznebs;
• erTmaneTisgan ganasxvavoT dagegmva, organizeba, gaZRola (lideroba) da
kontroli (oTxi ZiriTadi menejeruli funqcia) da axsnaT, rogor moqmedebs
organizaciis muSaobaze menejeris unari, efeqturad Seasrulos aRniSnuli
funqciebi;
• erTmaneTisgan ganasxvavoT menejmentis sami done da gaigoT, ra evalebaT
organizaciis ierarqiis sxvadasxva safexurze myof menejerebs;
• gansazRvroT menejerTa rolebi da unar-Cvevebi, romlebic sWirdebaT menejerebs
am rolebis efeqturad SesrulebisTvis; agreTve axali sainformacio
teqnologiebis zemoqmedeba aRniSnul rolebsa da unar-Cvevebze;
• ganixiloT dRevandeli konkurenciis pirobebSi menejerTa winaSe arsebuli
ZiriTadi sirTuleebi.
sirTuleebi
3
Tavi pirveli. menejmentis procesi
gamomdinare, man araferi daiSura da 1998 wels xilis wvenis damamzadebeli kompania
Tropicana SeiZina. amave dros igi yuradRebiT akvirdeboda Coca-Cola-s, romelmac
sasmelis boTlebSi Camosxma Tavad daiwyo. Sesabamisad, nuuim daiwyo fiqri imaze,
ramdenad momgebiani iqneboda PepsiCo-sTvis msgavsi saqmianobis dawyeba. cota xanSi man
da koloveim am biznesisTvis xelis mokideba gadawyvites.
uol stritze fiqrobdnen, rom strategiis Secvla kargi idea iyo, radgan
PepsiCo-m daiwyo Coca-Cola-sgan globaluri bazris didi nawilis miTviseba. Sesabamisad,
aiwia kompaniis aqciebis fasmac. nuuis mdgomareoba PepsiCo-Si mkveTrad gaumjobesda
2001 wels, rodesac igi daawinaures da PepsiCo-s prezidentad da mTavar finansur
menejerad daniSnes. nuui angariSvaldebuli iyo kompaniis aRmasrulebeli direqtoris
stiv reinmundis winaSe.
mimoxilva
ra aris menejmenti?
4
Tavi pirveli. menejmentis procesi
umTavresi mizania iseTi burgerebis, frisa da Seiqebis warmoeba, raSic xalxi fuls
gadaixdis da amavdroulad, kmayofili iqneba.
naxazi 1.1.
efeqturoba, yairaTianoba da mwarmoebluroba organizaciaSi
yairaTianoba
dabali maRali
yairaTianobis dabali done/ yairaTianobis maRali done/
maRali efeqturoba maRali efeqturoba
maRali menejeri irCevs swor miznebs, magram menejeri irCevs swor miznebs da maT
maT misaRwevad resursebs cudad misaRwevad resursebs kargad iyenebs.
efeqturoba
menejeruli funqciebi
6
Tavi pirveli. menejmentis procesi
dagegmva
dagegmva
dagegmva aris procesi, romelsac menejerebi iyeneben saTanado miznebis
dasaxvisTvis da samoqmedo kursis gansazRvrisTvis. dagegmvis procesi sami
safexurisgan Sedgeba: (1) ra miznebs irCevs organizacia, (2) ra qmedebebi unda
ganxorcieldes am miznebis misaRwevad, (3) rogor unda ganawildes organizaciis
resursebi am miznebis misaRwevad. menejerebis dagegmvaze damokidebulia organizaciis
efeqturoba da yairaTianoba.
naxazi
naxazi 1.2
oTxi menejeruli funqcia
dagegmva
organizaciisTvis Sesabamisi
amocanebis dasaxva da
moqmedebaTa kursis gansazRvra
aRniSnuli miznebis misaRwevad.
kontroli organizeba
gazomvisa da monitoringis davalebisa da
zusti sistemebis Seqmna uflebamosilebis
imis Sesafaseblad, urTierTobebis daweseba,
ramdenad kargad aRwevs raTa adamianebma SeZlon
dasaxul miznebs. erTad muSaoba da saerTo
miznebis ganxorcieleba.
gaZRola
adamianebis an jgufebis
motivireba, koordinireba da
waqezeba erToblivi muSaobisa
da organizaciis miznebis
miRwevisTvis.
organizeba
organizeba aris procesi, romelsac menejerebi samuSao urTierTobebis
struqturis dasadgenad iyeneben. igi saSualebas aZlevs organizaciis wevrebs,
iTanamSromlon organizaciis miznebis misaRwevad. organizeba gulisxmobs adamianebis
dajgufebas departamentebis mixedviT im konkretuli saqmianobidan gamomdinare,
romelsac isini asruleben. organizaciaSi menejerebi avleben zRvars individebisa da
jgufebis pasuxismgeblobebsa da uflebamosilebas Soris da wyveten, rogor SeiZleba
organizaciis resursebis, kerZod, adamianuri resursebis koordinacia.
organizebis mizani aris organizaciuli struqturis Seqmna. esaa formaluri
sistema saqmianobis da angariSvaldebulebis urTierTkavSirisaTvis, romelic
koordinacias uwevs organizaciis wevrebs da ganawyobs maT erTiani organizaciuli
miznis misaRwevad. organizaciuli struqtura gansazRvravs, rogor SeiZleba yvelaze
ukeTesad resursebis gamoyeneba saqonlis/servisis Sesaqmnelad. magaliTad, Dell–is
gafarToebasTan erTad maikl delis winaSe dadga sakiTxi organizaciuli struqturis
Sesaxeb. adre is kviraSi 100 axal TanamSromels qiraobda da wyvetda, ra dizainis
unda yofiliyo misi menejeruli ierarqia, raTa ukeTesi koordinacia gaewia maTi
saqmianobisaTvis. mas Semdeg, rac misi kompania gaizarda, delma da misma menejerebma
Seqmnes ufro kompleqsuri organizaciuli struqtura. organizebis process ufro
detalurad gavecnobiT me-7 da me-8 TavebSi.
gaZRola
gaZRolis dros menejerebi axdenen TavianTi xedvis naTlad formulirebas
organizaciis wevrebisTvis, aZleven maT stimuls da moqmedebis saSualebas ise, rom
organizaciis wevrebi kargad xvdebian im rols, romelic akisriaT saerTo miznis
misaRwevad. gaZRola damokidebulia Zalauflebis gamoyenebaze, gavlenaze, xedvaze,
darwmunebisa da komunikaciebis unar-Cvevebze, raTa individebis da jgufebis qmedebis
8
Tavi pirveli. menejmentis procesi
koordineba moxdes ise, rom maTi qmedeba da mcdeloba harmoniaSi movides erTmaneTTan.
liderebi mouwodeben TanamSromlebs samuSaos maRal doneze Sesrulebisaken. kargi
liderobis Sedegia bejiTi da erTguli TanamSromlebi. magaliTad, kompania Dell-is
TanamSromlebisTvis maikl delis liderobis praqtikuli stili misaRebi aRmoCnda, rac
aisaxa Sromismoyvare da erTgul muSaxelSi. menejmentis da liderobis Temas
individebsa da jgufebSi ufro detalurad ganvixilavT me-9 da me-12 TavebSi
kontroli
kontrolis procesSi menejerebi adgenen Tu ramdenad kargad aRwevs kompania
dasaxul miznebs da axorcieleben konkretul saqmianobas raTa SeinarCunon an
gaaumjobeson mwarmoeblurobis done. magaliTad, menejerebi Tvals adevneben
individebis, departamentebisa da mTlianad kompaniis mwarmoeblurobas, raTa
akontrolon Tu rogor xdeba mwarmoeblurobis dasaxuli standartebis sisruleSi
moyvana. indra nuui kontrolis ganxorcielebis aucileblobaSi Tavisi karieris
adreul periodSive darwmunda (ix. “menejmenti yoveldRiur rakursSi” Tavis
dasawyisi). Tu Sedegebi standartebs ar emTxveva, menejerebi yovel Rones xmaroben
mwarmoeblurobis gasaumjobeseblad.
kontrolis procesis Sedegs warmoadgens unari zustad Seafasdes samuSaos
Sesrulebis xarisxi da daregulirdes organizaciis yairaTianoba da efeqturoba.
menejerebma unda gadawyviton, romeli miznebi unda iqnas Semowmebuli. pirvel rigSi,
es iqneba albaT is miznebi, romlebic dakavSirebulia produqtiulobasTan, xarisxsa da
momxmareblis moTxovnaze reagirebasTan; Semdeg unda SeimuSavon informaciisa da
kontrolis sistema, romelis Seicavs im monacemebs, rac saWiroa mwarmoeblurobis
gasazomad. kontrolis funqcia agreTve saSualebas aZlevs menejerebs gaanalizon Tu
ramdenad kargad axerxeben danarCeni sami funqciis: dagegmvis, organizebisa da
gaZRolis, Sesrulebas da Sesabamisad, ganaxorcielon makoreqtirebeli qmedebebebi.
maikl dels problemebi hqonda kontrolis efeqturi sistemis danergvasTan
dakavSirebiT. misi kompania swrafad izrdeboda da amavdroulad, kvalificiuri
menejerebis naklebobas ganicdida. 1988 wels Dell-is fasebma aiwia, radgan swrafad
mzardi sawarmoo maragis kontrolis aranairi sistema ar arsebobda. 1993 wels
araswori savaluto operaciebis gamo finansurma problemebma iCina Tavi. 1994 wels
Dell-is axali tipis portatulma kompiuterebis seriam kraxi ganicada, radgan xarisxis
kontrolis dabalma donem defeqturi produqciis Seqmna gamoiwvia. zogierT
portatul kompiuters cecxlic ki gauCnda. am da sxva problemebis mosagvareblad,
delma daiqirava kvalificiuri menejerebi kontrolis sistemis wesrigSi mosayvanad.
Sedegad, 1998 wlisTvis Dell-is gamoSvebuli kompiuterebi 10%-iT ufro iafi iyo
vidre mis konkurentebis. swored es gaxda konkurentuli upiratesobis. Dell 2002
wlisTvis imdenad yairaTiani iyo, rom konkurentebis fasebze 15-20%-iani upiratesoba
qonda da amiT maT bazridan icilebda. kontroli, iseve rogorc danarCeni menejeruli
funqciebi, aris mimdinare, mudmivad cvalebadi procesi, romelis saWiroebs mudmiv
yuradRebas da qmedebas. kontrolis mniSvnelovan aspeqtebs detalurad ganvixilavT me-
8, me-13 da me-14 TavebSi.
oTxi menejeruli funqcia - dagegmva, organizeba, gaZRola da kontroli
aucilebelia yvela menejerisTvis saqmianobisaTvis. menejeruli ierarqiis yvela doneze
da organizaciis yvela departamentSi efeqturi menejmenti niSnavs gadawyvetilebebis
miRebas da am oTxi saqmianobis warmatebiT gatarebas.
9
Tavi pirveli. menejmentis procesi
menejerTa tipebi
menejmentis doneebi
doneebi
rogorc ukve ganvixileT, sawyisi, saSualo da maRali rangis menejerebis saxiT
organizacias aqvs menejmentis sami done.
naxazi
naxazi 1.3
10
Tavi pirveli. menejmentis procesi
poziciaze. rac ufro maRla miiwevs menejeri ierarqiis safexurze, miT ufro meti
dro exarjeba dagegmvasa da resursebis organizebaze (ix. naxazi 1.4). maRali rangis
menejerebi mTel dros dagegmvasa da organizebas uTmoben. es aris is funqciebi,
romlebic yvelaze mniSvnelovania organizaciis grZelvadiani mwarmoeblurobis gansaz-
RvrisaTvis. rac ufro dabal Tanamdebobazea menejeri, miT ufro meti dro exarjeba
gaZRolaze da sawyisi rangis menejerebisa da daqvemdebarebuli TanamSrolebis
kontrolze.
vinaidan menejerTa valdebulebas mniSvnelovani resursebis SeZena da ganviTareba
warmoadgens, isini, rogorc wesi, romelime specifikuri departamentis wevrebi arian.
departamentSi dasaqmebuli menejerebi floben samuSaosTvis saWiro unar-Cvevebs da maT
icnoben rogorc, magaliTad, marketingis an warmoebis menejers. naxaz 1.3-ze naCvenebi,
sawyisi, saSualo da maRali rangis menejerebi, romlebic gansxvavdebian erTmaneTisgan
saqmianobis specifikidan gamomdinare, TiTqmis yvela organizaciis departamentebSi
gvxvdebian. menejeruli ierarqia TiToeuli departamentis SigniTac warmoiqmneba.
naxazi
naxazi 1.4
oTx menejerul
menejerul funqciaze menejerTa mier daxarjuli dro
12
Tavi pirveli. menejmentis procesi
13
Tavi pirveli. menejmentis procesi
cxrili 1.1.
mincbergis menejeruli rolebi
14
Tavi pirveli. menejmentis procesi
menejmentis alRo
15
Tavi pirveli. menejmentis procesi
menejerad yofna
menejeruli rolebis ganxilvisas SeiZleba dagvebados azri, rom menejeris saqme
harmoniulad da logikurad, wesebis mixedviTaa dalagebuli da saSualebas aZlevs
menejers, gamoTvalos, romelia saukeTeso gza resursebis sworad gamosayeneblad da
16
Tavi pirveli. menejmentis procesi
menejeruli
menejeruli unar-
unar-Cvevebi
Cvevebi
menejeris winaSe arsebul problemaTa jaWvi uzarmazaria. menejerebs
erTdroulad mravali problemis mogvareba uwevT, maT unda miiRon wamieri
gadawyvetileba da daeyrdnon warsul gamocdilebas. raoden gasakviric ar unda iyos,
bevri menejeri irwmuneba, rom isini kargad asruleben samuSaos, Tu naxevarze met
SemTxvevaSi mainc arian marTlebi. agreTve gasagebia, ratom esmis gamocdil menejers
Tavisi xelqveiTis misi warumateblobis SemTxvevaSi. isini amas Cveulebriv movlenad
miiCneven da Tvlian, rom igi swavlebis erT-erT safexurs warmoadgens. menejerebi da
maTi xelqveiTebi sakuTar warmatebebsa da warumateblobze swavloben.
ganaTleba da gamocdileba saSualebas aZlevs menejers, gamoicnos da ganaviTaros
unar-Cvevebi organizaciis resursebis saTanadod gamoyenebisTvis. maikl delma
dasawyisSive gansazRvra, rom ar hqonda sakmarisi gamocdileba marketingSi, finansebsa
da dagegmvaSi. amitom kompaniis gasaZliereblad daiqirava gamocdili menejerebi
sainformacio teqnologiebis sxva kompaniebidan, rogorebicaa, magaliTad, IBM da
Hewlett-Packard. gamokvlevebma aCvenes, rom ganaTleba da gamocdileba menejerebs sami
ZiriTadi unar-Cvevis gamomuSavebaSi exmareba. esenia: koncefciuri, adamianuri da
teqnikuri. am unar-Cvevebis saWiro done damokidebulia organizaciis ierarqiaSi
menejeris doneze. rogorc wesi, dagegmva da organizeba moiTxovs koncefciur unar-
Cvevebs; xolo gaZRolas da kontrols esaWiroeba adamianuri da teqnikuri unari.
koncefciuri unar- unar-Cvevebi. koncefciuri unari gamoixateba situaciis
analizSi, diagnozSi da mizez-Sedegobriobis dadgenaSi. maRali rangis menejerebs unda
hqondeT kargi koncefciuri unari, radgan dagegmva da organizeba maTi pirdapiri
movaleobaa. indra nuui maRal Tanamdebobaze airCies imitom, rom mas hqonda unari,
daenaxa axali SesaZleblobebi da mis gamosayeneblad moexdina menejerebis da sxva
resursebis mobilizeba.
oficialuri ganaTleba da swavleba Zalian mniSvnelovania da exmareba menejerebs
koncefciuri unar-Cvevebis gamomuSavebaSi. kolejis da umaRlesi saswavleblis
bizneskursebi iZleva koncefciuri unar-Cvevebis did nawils (Teoria da teqnika
marketingSi, finansebsa da sxva sferoebSi), romelic menejers sakuTari funqciis
efeqturad SesrulebisTvis sWirdeba. menejmentis swavla exmareba menejers im unar-
Cvevebis CamoyalibebaSi, rac saSualebas miscems, farTo speqtrSi dainaxos organizaciis
problemebi. farTo speqtrSi movlenebis aRqma saSualebas aZlevs menejers, movlenebs
miRma dainaxos gamosavali da efeqturad gamoiyenos igi, amasTan ar daiviwyos kompaniis
grZelvadiani gegmebi.
amJamad ganaTleba da swavlebebi menejmentis sferoSi, maT Soris sainformacio
teqnologiebis dargSi, warmoadgens erTian process menejmentis unar-Cvevebis
ganviTarebaSi. mudmivad viTardeba axali Teoriebi da teqnika organizaciis efeqturobis
gasazrdelad. Tu Tvals gadavavlebT iseT gazeTebs, rogoricaa Business Week da Fortune,
vnaxavT uamrav reklamas, romelic nebismieri donis menejers sTavazobs saswavlo kurss
marketingSi, finansebSi, gaZRolasa da adamianuri resursebis marTvaSi. Microsoft, IBM,
17
Tavi pirveli. menejmentis procesi
18
Tavi pirveli. menejmentis procesi
19
Tavi pirveli. menejmentis procesi
naxazi
naxazi 1.5
konkurentunarianobis qvakuTxedi
yairaTianoba novatoroba
konkurentunarianoba
reagireba
xarisxi momxmareblis
moTxovnilebaze
20
Tavi pirveli. menejmentis procesi
21
Tavi pirveli. menejmentis procesi
eTika qmedebaSi
ratom iyo vitaminebis fasi Zalian maRali
axlaxan, eqvsma didma farmacevtulma kompaniam aRiara, rom msoflio bazarze
konkurenciis mospobis mizniT SeTanxmdnen xelovnurad aewiaT fasebi iseT vitaminebze,
rogoricaa A, B2, C da betakarotini. Svedurma gigantma Hoffman-La Roche-ma Tanxmoba
ganacxada, gadaexada jarima 500 milioni aSS dolaris odenobiT; germanulma BASF-ma
jarimis saxiT gadaixada 225 milioni aSS dolari; ufro didi jarimis gadaxda
mouxdaT sxva kompaniebs. rogor moxda es da rogor SeiZleba amis Tavidan acileba
momavalSi?
am kompaniebis vitaminebis ganyofilebis ufrosma xelmZRvanelobam erToblivad
miiRo gadawyvetileba araeTikurad moqceuliyvnen da momxmareblis xarjze gaezardaT
TavianTi Semosavali. msoflios sxvadasxva qveynebSi mravali Sexvedris Semdeg maT
SeimuSaves am SeTqmulebis detalebi, romlebic ramdenime wlis ganmavlobaSi
saidumlod rCeboda. erTi menejeri, kuno sameri, Roche-s msoflio marketingis yofili
direqtori dajarimda 100 000 aSS dolariT da mas mouwia ramdenimeTviani sasjelis
moxda aSS-s cixeSi. sasamarTlo wesiT daisajnen am SeTqmulebis sxva monawileebic.
yvela maTgani gamoeTxova samuSao adgils. kompania BASF–ma mTlianad Secvala kompaniis
globaluri menejmentis jgufi.
ra iyo am kompaniebis fiaskos saboloo Sedegi? yvela maTgani SeTanxmda, SeeqmnaT
e.w. `eTikis inspeqtoris~ Tanamdeboba, romlis movaleobac iqneboda axali eTikuri
standartebis SemuSaveba kompaniebis dagegmvis procesisTvis. eTikis inspeqtorebs
evalebodaT moesminaT TanamSromelTa saCivrebi, romlebic araeTikur qcevebs
gamoavlenda; agreTve CaetarebinaT maTTvis swavleba, raTa miRebuli yofiliyo ufro
eTikuri gadawyvetilebebi da rCeva miecaT maRali rangis menejerebisTvis, aRar
gameorebuliyo msgavsi movlena.
22
Tavi pirveli. menejmentis procesi
aqcenti mravalferovnebaze
rogor SeiZleba
SeiZleba Seuwyos xeli mravalferovnebam
momxmareblis moTxovnebis ukeT dakmayofilebas
san-franciskoSi dafuZnebuli 36.5 miliardi dolaris aqtivebis mflobeli Union
Bank of California amerikis 30 udides bankTa Soris moiazreba. bolo aTi wlis manZilze
man mniSvnelovan warmatebebs miaRwia da amaSi didi wvlili miuZRvis Sereuli
muSaxelis gamoyenebas.
Union Bank mdebareobs kaliforniaSi, amerikis erT-erT yvelaze mravalferovan
StatSi, sadac mosaxleobis nawili aziuri warmoSobis, afroamerikeli,
laTinoamerikeli an geia. am faqtis gaTvaliswinebiT banki yovelTvis qiraobda Sereul
muSaxels, magram xelmZRvaneloba mxolod 1996 wels mixvda, rom mis warmatebas da
konkurentunarianobas swored Sereuli muSaxeli ganapirobebda. 1996 wels bankis vice-
prezidentma jorj ramiresma, Semoitana winadadeba SeeqmnaT marketinguli jgufi,
romelic imuSavebda laTinoamerikuli warmoSobis momxmareblis mizidvaze (ramiresi
warmoSobiT laTinoamerikeli iyo). es proeqti imdenad warmatebuli aRmoCnda, rom
afroamerikelma TanamSromlebma gadawyvites SeeqmnaT marketinguli jgufi, romelic
ganaxorcielebda afroamerikeli momxmareblis mosazid kampanias. mas Semdeg, rac
warmatebuli aRmoCnda axali momxmareblis mozidvis procesi, gaerTianebuli bankis
menejerebisTvis gasagebi gaxda, ra sargebloba SeeZlo moetana Sereuli muSaxelis
daqiravebas. magaliTad, roca momxmarebeli Sedis bankSi laTinoamerikul kvartalSi, iq
maT xvdebaT laTinoamerikuli warmoSobis TanamSromlebi. marketinguli kampania
TiToeuli eTnikuri jgufis Sesabamisad iqna dagegmili.
bankma aRmoaCina, rom Sereul muSaxels SeuZlia organizacia gaxados
warmatebuli da konkurentunariani. Sereul muSaxels sxvadasxvanairi midgoma aqvs
erTsa da imave sakiTxze, magaliTad, rogor moizidos momxmarebeli. Sereuli muSaxelis
daqiravebiT bankSi gaumjobesda gadawyvetilebis miRebis xarisxi. garda amisa,
umciresobebis daqiravebiT bankis reputaciam aiwia da moizida maRalkvalificiuri da
motivirebuli kadrebi. rogorc misma yofilma mTavarma aRmasrulebelma xelmZRvanelma
takahiro moriguCim aRniSna: `invalidebs, orive sqesis warmomadgenlebs, eTnikur
jgufebs da yvela erovnebis adamianebs Soris talantebis Ziebis Sedegad Cven mivaRwieT
iseT farTo da mravalmxriv warmatebas ideebis, energiis da SemoqmedebiTi
TvalsazrisiT, rogoric TviT adamianebis rasaa. Cemi azriT, Sereuli muSaxelis
daqiraveba ufro mniSvnelovani gaxdeba globaluri vaWrobis ganviTarebasTan erTad.~
23
Tavi pirveli. menejmentis procesi
danarTi a
25
danarTi. menejmentis Teoriis istoria
26
danarTi. menejmentis Teoriis istoria
27
danarTi. menejmentis Teoriis istoria
28
danarTi. menejmentis Teoriis istoria
29
danarTi. menejmentis Teoriis istoria
30
danarTi. menejmentis Teoriis istoria
urTierTobebis moZraoba,
moZraoba romelic xelmZRvanelebs mouwodebs SeimuSaon iseTi qceva
xelqveiTebTan, romelic maT mxardaWeras moupovebs da gazrdis nayofierebas.
bihevioruli an adamianebTan urTierTobebis swavlebis mniSvnelobas ufro meti
mxardamWeri SesZina eqsperimentTa morigma seriam _ bankis satelefono oTaxis
eqsperimentebi. satelefono aparaturasTan momuSave personalze dakvirvebisas mkvlevarebma
elton maiom da f. j. ruTlisbergerma aRmoaCines, rom operatorebma, rogorc jgufma,
samuSao adgilebis SesanarCuneblad ganzrax Seqmnes araoficialuri SezRudvebi samuSaos
SesrulebasTan dakavSirebiT. jgufis wevrebi sanqciebs uwesebdnen am araoficialuri
proceduruli normebis damrRvev TanamSromlebs. jgufis mwarmoeblurobis limitebis
damrRvev warCinebul muSakebs operatorebi `xuTosnebs~, xolo CamorCenilebs _
`TaRliTebs~ eZaxdnen.
eqsperimentma aCvena, rom muSakTa orive tipi mTlian jgufs uqmnida safrTxes.
`xuTosnebi~ saSiSebi iyvnen im mosazrebiT, rom xelmZRvanelobas realurad aCvenebdnen, ra
siswrafiT SeiZleboda am konkretuli samuSaos Sesruleba; `TaRliTebi~ ki TavianT wil
samuSaos ar asrulebdnen. samuSao jgufis wevrebi sjidnen orive kategoriis muSakebs
(`xuTosnebsa~ da `TaRliTebs~), raTa SeeqmnaT muSaobis is ritmi, romelsac isini (da ara
xelmZRvanelebi) Tvlidnen samarTlianad. aqedan SegviZlia davaskvnaT, rom jgufis zegavlena
mwarmoeblurobis maCvenebelze iseve mniSvnelovania, rogorc xelmZRvanelobis. vinaidan
samuSao jgufi zemoqmedebas axdens misi wevrebis qcevaze, menejmentis mkvlevarebma
wamoayenes mosazreba, rom saWiroa xelmZRvanelTa specialuri momzadeba, raTa maT SeZlon
personalisgan keTilganwyobisa da TanamSromlobis mopoveba samuSao jgufis
mwarmoeblurobis gasakontroleblad.
hoTornis Seswavlis erT-erTi yvelaze mniSvnelovani aRmoCena iyo is, rom menejerTa
da xelqveiTTa qceva samuSao garemoSi iseve mniSvnelovan rols TamaSobs mwarmoeblurobis
garkveuli donis miRwevaSi, rogorc amocanis teqnikuri mxareebi. rodesac menejerebi gegmaven
organizaciaSi damkvidrebul qcevaTa normebis marTvas an Secvlas, maT aucileblad kargad
unda esmodeT `organizaciis dauwereli wesebis~ muSaoba. gamokvlevebma aCvena, rom droTa
ganmavlobaSi jgufi ufro da ufro aviTarebs standartebsa da normebs, romlebic mis
wevrebs erTmaneTTan ufro aaxloebs da aZlevs erToblivad moqmedebis saSualebas. am dros
maT SeuZliaT an iTanamSromlon xelmZRvanelobasTan da gaaumjobeson mwarmoebluroba an
daaweson SezRudvebi da xeli SeuSalon organizacias dasaxuli miznebis miRwevaSi. hoTornis
kvlevam aCvena, rogor moqmedebs samuSao jgufis wevrTa da menejerTa grZnobebi, azrebi da
qcevebi samuSaos Sesrulebis xarisxze. mkvlevarebisTvis TandaTan cxadi xdeboda, rom
organizaciaSi qcevis standartis gageba warmoadgens rTul process, magram misi gakeTeba
aucilebelia, vinaidan swored is axdens gavlenas mwarmoeblurobis gaumjobesebaze.
menejmentis sferoSi mzardi interesis sagani _ qceva organizaciaSi,
organizaciaSi romelic warmoadgens
organizaciaSi adamianebis da samuSao jgufebis qcevaze moqmedi faqtorebis Seswavlas,
swored am periodidan iRebs saTaves.
Teoria X da Teoria Y
meore msoflio omis Semdgom ganxorcielebulma mravalma mokvlevam aCvena, rogor
moqmedebs Sexedulebebi muSaTa qcevebze menejerTa qmedebebze. duglas makgregorma SeimuSava
yvelaze mniSvnelovani midgoma. igi amtkicebda, rom organizaciebSi menejerTa qcevebze
zemoqmedebas axdens ori gansxvavebuli Sexeduleba muSaTa qcevebisa da samuSaosadmi maTi
damokidebulebis Sesaxeb. es erTmaneTisgan radikalurad gansxvavebuli Sexedulebebi
makgregorma `Teoria X~-ad da `Teoria Y~-ad monaTla.
Teoria X-is Sexedulebis mixedviT, saSualo muSaki aris zarmaci da ar uyvars
muSaoba; igi yovelTvis cdilobs naklebad daitvirTos. ufro metic, mas aqvs Zalian patara
31
danarTi. menejmentis Teoriis istoria
32
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi
Tavi meore
ras warmoadgenen
warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi?
swavlebis amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:
33
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi
mimoxilva
American Express-is finansur mrCevelTa msgavsad, menejerebsa da mewarmeebsac
gamorCeuli pirovnuli Tvisebebi aqvT. isini sxvadasxvagvarad aRiqvamen yvelafers,
gansxvavebulia maTi problemebi, imedgacruebebi da warumateblobebi. am TavSi Cven
ganvixilavT menejerebsa da mewarmeebs rogorc Cveulebriv, moazrovne da emociur
adamianebs. msjelobas daviwyebT im Tvisebebis aRweriT, romlebic gavlenas axdens
menejerTa marTvis stilze, agreTve sxva adamianebis, organizaciebis da garSemo
arsebuli samyaros aRqmaze. am TavSi agreTve ganvixilavT menejerTa faseulobebis,
damokidebulebebisa da sulieri ganwyobilebis gavlenas organizaciuli kulturis
Camoyalibebaze. dabolos, Cven ganvixilavT sxvadasxva gzebs, romelTac menejerebi
organizaciul kulturaze gavlenis mosaxdenad iyeneben. am Tavis dasasruls Tqven
geqnebaT srulyofili warmodgena, rogor moqmedebs menejerTa da mewarmeTa pirovnuli
maxasiaTeblebi marTvisa da mewarmeobis procesze.
34
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi
biznesis marcxis gamo sakuTari fuli dakargon. statistikis Tanaxmad, mcire biznesis
80 procenti pirveli xuTi wlis ganmavlobaSi kotrdeba. da mainc, dResdReobiT
samuSao asakis mamakacTa 38 procents da qalTa 50 procents survili aqvs daaarsos
sakuTari kompania. omar madeni erT-erTi warmatebuli mewarmea, romlis istoria
mocemulia qvemoT, rubrikaSi `menejmentis alRo~.
menejmentis alRo
mewarmeoba kompaniaSi MADEN TECHNOLOGIES
1962 wels 15 wlis omar madeni kubidan gamoiqca. upatronod da ufulod
darCenili oregonis Statis qalaq portlandSi mcxovrebma erTma ojaxma iSvila. xuTi
wlis Semdeg igi aSS-s armiaSi gaiwvies. maSin vietnamis omi mZvinvarebda da omar madeni
saartilerio da saraketo saSualebebis sakomunikacio teqnologiebis marTvaSi
aRmoCnda CarTuli. omis dasasruls didi gamocdilebis gamo zemdgomma oficrebma
madens armiaSi darCena urCies. male igi gaxda armiis sainformacio teqnologiebis
eqsperti da TandaTanobiT maioris Cinsac miaRwia. amis Semdeg madeni pentagonSi
gadaiyvanes, sadac mas mniSvnelovani sakomunikacio teqnologiebis danergva evaleboda.
80-ian wlebSi samxedro samsaxuridan wamosvlis Semdeg, omar madenma gadawyvita
gamoeyenebina sainformacio teqnologiebis sferoSi miRebuli gamocdileba da
gamxdariyo damoukidebeli konsultanti. sakuTari danazogiT man kompania Maden
Technologies daafuZna. Zalian male kompanias daxmarebisTvis madenis yofilma
damqiravebelma _ aSS-s armiam mimarTa. omar madenis yvelaze didi warmateba mogvianebiT
movida, rodesac 1991 wels eraySi omis dros igi daiqiraves `udabnos qariSxlis~
kampaniisTvis armiis lojistikis centris ganlagebis xelmZRvanelad. madenma da misma
gundma, romelic dakompleqtebuli iyo sainformacio teqnologiebis kvalificiuri
analitikosebisgan, Seqmnes savele sakomunikacio sistema, romelic `udabnos qariSxlis~
kampaniis meTaurebs realur droSi komunikaciis saSualebas aZlevda. sistemam maT misca
saSualeba, ekontrolebinaT mTeli mobiluri samxedro resursi. madenis sistemam
brwyinvaled imuSava da am wamowyebaSi mopovebulma warmatebam kompanias ufro meti
dakveTebi moutana. 10 wlis ganmavlobaSi kompania Maden Technologies pentagonis erT-
erTi yvelaze msxvili kontraqtori iyo kvlevisa da ganviTarebis sferoSi.
1995 wlidan moyolebuli, madenma Seqmna sainformacio teqnologiebis
analitikosTa jgufebi, romelTac armiisTvis sxvadasxva sakomunikacio saSualebebi
SeimuSaves. erT-erTma aseTma jgufma jaris Sida eleqtronuli fostis sistema
sabrZolo instrumentad aqcia, romelic samxedroebs gaumjobesebuli komunikaciis
saSualebas sTavazobda. meore jgufma gamoigona e.w. `Wkviani baraTi~ (smart card),
romelsac mikroprocesorze datanili hqonda jariskacis piradi, samedicino da
samxedro monacemebi. aseTi baraTebi 2002 wels 4 milion samxedro pirs daurigda.
omar madeni xvdeboda, rom SesaZlebeli iyo kompaniis teqnologiuri siaxleebisa
da gamocdilebis ufro farTod gamoyeneba, amitom 2000-iani wlebidan damkvidreba
daiwyo rogorc teqnologiuri momsaxurebis momwodebelma kompaniam. am nabijisken
madens kompaniis TanamSromlebma ubiZges, radgan gaweuli Sromis Sedegad maT miRebuli
hqondaT sakmaod msxvili saaqcio ofciebi da axla survili hqondaT, damtkbariyvnen
kompaniis warmatebiT qveynis masStabiT. iyenebda ra samxedro samsaxurSi miRebul
gamocdilebas, madeni TiToeul proeqtze didi sifrTxiliT axdenda produqciis
Semqneli jgufis menejeris damtkicebas. jgufis wevrebs miniWebuli hqondaT ufleba,
mieRoT gadawyvetilebebi. TiToeuli jgufi mWidrod TanamSromlobda klientTan anu
35
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi
37
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi
naxazi
naxazi 2.1.
xuTi ZiriTadi pirovnuli Tviseba
39
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi
40
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi
isini valdebulni arian pasuxi agon sakuTar qmedebebze. kontrolis gare wyaros mqone
adamianebs sjeraT, rom maT garSemo mimdinare procesebze gare Zalebi axdenen
zemoqmedebas. aqedan gamomdinare, isini Tvlian, rom maTi qmedeba bevrs verafers
Secvlis da cdiloben ar Caerion da ar Secvalon situacia an gadaWran problema.
isini am qmedebebis gatarebas sxvebs andoben xolme.
naxazi
naxazi 2.2
negatiuri emociebis donis ganmsazRvreli testi
41
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi
mewarmeTa maxasiaTeblebi
is faqti, rom mewarmeTa didi nawili imedgacruebuli Sida mewarme iyo, im
adamianebis xasiaTis kidev erT Strixze amaxvilebs yuradRebas, romlebsac SeuZliaT
xeli mohkidon axal saqmian wamowyebas da gaacnobieron yvela is gaurkvevloba da
riskfaqtori, romelic axlavs mewarmeobas. mewarmeebs, savaraudod, eqsperimentebisTvis
mzadyofnis maRali maCvenebeli aqvT, rac imaze metyvelebs, rom maT aqvT midrekileba
hqondeT mravalmxrivi interesebi, iyvenen originalurebi, gabedulebi da SeeZloT
riskis gaweva. mewarmeebs kontrolis Sinagani wyaros maCvenebelic sakmaod maRali aqvT
da sjeraT, rom swored isini arian pasuxismgebelni im yvelaferze, rac xdeba maT Tavs
da rom maTi qmedeba gansazRvravs iseTi mniSvnelovani Sedegebis miRebas, rogoricaa
axali biznesis warmateba an warumatebloba. amisgan gansxvavebiT, kontrolis gare
wyaros mqone adamianebi iSviaTad toveben `Tbil adgils~ organizaciaSi da iSviaTad
midian iseT riskze, romelic axlavs axali saqmianobis wamowyebas.
rogorc zemoT aRvniSneT, mewarmeebs aqvT Tavdajerebulobis maRali maCvenebeli
da Tvlian rom kompetenturebi arian da SeuZliaT gaumklavdnen bevr problemas, maT
42
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi
43
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi
naxazi 2.3
saboloo
saboloo da instrumentuli faseulobebi
wyaro: milton roukiCis `adamianuri faseulobebi~. qveyndeba Simon & Schuster, Inc.-is gazeT The Free Press-is
nebarTviT. saavtoro uflebebi daculia The Free Press-is mier.
44
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi
45
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi
damokidebulebebi
damokidebuleba aris grZnobebisa da Sexedulebebis erToblioba. sxvebis msgavsad,
menejerebs aqvT sakuTari damokidebuleba samuSaosa Tu organizaciisadmi. maTi
damokidebulebebi gavlenas axdens maT muSaobaze. Cveni konteqstidan gamomdinare,
aRsaniSnavia ori yvelaze mniSvnelovani damokidebuleba: samuSaoTi dakmayofileba da
organizaciis erTguleba.
samuSaoTi dakmayofileba. samuSaoTi dakmayofileba
dakmayofileba aris im grZnobebisa da
Sexedulebebis erToblioba, romelic aqvs menejers samuSaos Sesaxeb. menejerebi,
romelTac aqvT samuSaoTi dakmayofilebis maRali maCvenebeli, Tvlian, rom maT
samarTlianad epyrobian da sjeraT, rom maT samuSaos aqvs bevri sasurveli Tviseba Tu
maxasiaTebeli (magaliTad, saintereso samuSao, kargi anazRaureba da `Tbili adgili~,
avtonomia an sasiamovno kolegebi). naxazi 2.4 gviCvenebs im nimuSebs, romlebic
menejerebma unda gamoiyenon samuSaoTi dakmayofilebis Sesafaseblad. samuSaoTi
dakmayofilebis maCvenebeli izrdeba, rodesac moxele organizaciis mmarTvelobiTi
ierarqiis zeda safexurebze miiwevs. rogorc wesi, maRali rangis menejerebi ufro
kmayofilni arian TavianTi samuSaoTi, vidre sawyisi rangis TanamSromlebi. menejerTa
samuSaoTi dakmayoflebis maCvenebeli SeiZleba Seicvalos da dabali maCveneblidan
gadavides maRalze an Sualedurze.
zogadad, sasurvelia menejerebi kmayofilni iyvnen TavianTi samuSaoTi. amisi, sul
mcire, ori mizezi arsebobs. pirveli – dakmayofilebuli menejerisgan ufro
46
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi
naxazi
naxazi 2.4
[ ] Zalian ukmayofilo
[ ] ukmayofilo
[ ] ar SemiZlia vTqva, kmayofili var, Tu ukmayofilo
[ ] kmayofili
[ ] Zalian kmayofili
47
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi
48
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi
naxazi 2.5
organizaciisadmi erTgulebis Sefaseba
Sefaseba
wyaro: `organizaciuli erTgulebis kiTxvari~. avt.: l. u. porteri da f. j. smiti. `samuSao gamocdileba: 249
meTodisa da maTi gamoyenebis mokle mimoxilva~. avt.: j. d. kuki, s. j. hepuorTi, T. d. uoli da p. b. uari. (niu
iorkis `akademiuri gamomcemloba~, 1981 w.), 84-86.
ganwyoba da emociebi
iseve rogorc yvela Cvengani, menejerebi da mewarmeebic arian karg an cud
ganwyobaze. ganwyoba aris sulieri an gonebrivi mdgomareoba. rodesac adamianebi karg
ganwyobaze arian, isini aRfrTovanebulebi, enTuziazmiT aRsavseni, aqtiurebi da
49
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi
mxiarulebi arian. rodesac adamianebi cud ganwyobaze arian, isini Tavs daTrgunulad
da SeSinebulad grZnoben da agresiulebi, gabrazebulebi, aforiaqebuli da
gaRizianebulebi arian. eqstravertobis maRali maCveneblis mqone individebs xSirad
axasiaTebT kargi ganwyoba, xolo negatiuri emociebis maRali maCveneblis mqone
adamianebs xSirad aqvT midrekileba cudi ganwyobisken. garda amisa, xSirad adamianTa
ganwyobas gansazRvravs esa Tu is situacia an viTareba; magram, miuxedavad amisa,
stimulis micema TiTqmis yvela adamians, miuxedavad maTi xasiaTebisa, karg ganwyobaze
ayenebs. negatiuri emociebis maRali maCveneblis mqone adamianebi yovelTvis cud
xasiaTze ar arian; agreTve eqstravertobis dabali maCveneblis mqone individebi xSirad
arian karg ganwyobaze.
emociebi ufro intensiuria, vidre ganwyoba da xSirad pirdapir kavSirSia
gamomwvev mizezebTan. emociebi ganwyobasTan SedarebiT ufro xanmoklea. rogorc ki
gaqreba emociis gamomwvevi mizezi, SegrZnebebi gadaizrdeba ufro naklebad intensiur
ganwyobaSi. magaliTad, menejeri, romelic mdgomareobidan gamoyavs informacias, rom
erT-erTi misi xelqveiTi araeTikur qmedebaSia SemCneuli, TandaTanobiT wynardeba
rodesac moifiqrebs, Tu rogor gaumklavdes am problemas. Tumca, miuxedavad
damSvidebisa, igi mTeli dRe SeiZleba cud ganwyobaze iyos, Tundac aRar fiqrobdes am
usiamovno incidentze.
gamokvlevebi, Tu rogor moqmedebs ganwyoba menejerTa da organizaciis sxva
wevrebis qcevebze, axla iwyeba. winaswari Seswavla gvTavazobs, rom im menejerTa
xelqveiTebi, romlebic samuSaoze karg ganwyobaze arian, ufro ukeTesad muSaoben da
maTi samsaxuridan wasvlis albaTobac ufro naklebia, vidre im menejerTa xelqveiTebis,
romlebic samsaxurSi cud ganwyobaze arian. sxva gamokvlevebi gviCvenebs, rom garkveul
pirobebSi SemoqmedebiTobas SeiZleba xeli Seuwyos dadebiTma ganwyobam. maSin, rodesac
cudma ganwyobam SeiZleba aiZulos adamianebi dauRalavad imuSaon SemoqmedebiTi ideebis
aRmosaCenad. magaliTad, rodesac potenciuri mewarme axali saqmianobis Sesaxeb ideebs
ayalibebs, uaryofiTma ganwyobam SeiZleba igi zedmetad frTxili gaxados da daafiqros
ideis novatorulobaze.
sxva kvlevebi amtkiceben, rom ganwyoba da emociebi SeiZleba mniSvnelovan rols
TamaSobdnen eTikuri gadawyvetilebebis miRebaSi. magaliTisTvis, prinstonis
universitetis mkvlevarebma aRmoaCines, rom rodesac adamianebi cdiloben gadalaxon
maT winaSe arsebuli moraluri dilemebi, gansakuTrebiT uaqtiurdebaT tvinis is
ujredebi, romlebic emociebsa da ganwyobas akontroleben.
Cawvda ra kargi ganwyobis sargeblianobas, ilinoisis StatSi, norsbrukSi
mdebare sabuRaltro firmam Lipschultz, Levin, & Gray, seriozuli zomebi miiRo
TanamSromlebSi pozitiuri grZnobebis gasaZliereblad. mTavari aRmasrulebeli
xelmZRvaneli stiven sigeli amtkicebs, rom dadebiTi grZnobebi xels uwyobs
relaqsacias da xsnis stress, agreTve zrdis organizaciis Semosavlebs, izidavs
momxmarebels da amcirebs xarjebs. firma Lipschultz, Levin, & Gray mimarTavs sxvadasxva
meTodebs organizaciaSi kargi ganwyobis xelSesawyobad. magaliTad, gansakuTrebuli
datvirTvis dros stiven sigeli gorilas niRabs ikeTebs; klerkebi xandaxan qaTmis
kostiums irgeben da axali klientis gamoCenas sayviriT acnobeben; TanamSromlebs
SeuZliaT Seisvenon da gaerTon miniaturuli golfis TamaSiT ofisSi, an Tavi Seiqcion
dartsiT (patara isrebis mizanSi srola) da ivarjiSon hula-hupiT (savarjiSo
rgoli). Tavisufali Cacmulobis stils Tavisi elferi Semoaqvs firmis yoveldRiur
muSaobaSi. saerTo jamSi, rogorc Cans, karg ganwyobas sargebloba moaqvs buRalterTa
am jgufisTvis, romelTa mxiaruli ganwyoba axali klienturis mozidvas uwyobs xels.
patrik korboim, Austin Chemicals-is prezidentma da mTavarma aRmasrulebelma
xelmZRvanelma, gadawyvita gaewyvita kontraqti ufro did sabuRaltro kompaniasTan da
50
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi
gamxdariyo Lipschultz, Levin, & Gray-is klienti, vinaidan aRmoaCina, rom did kompaniaSi
momuSave personali `Zalian uJmuri da mkacri~ iyo. rac Seexeba uiliam fainstouns,
romelic Austin Chemicals-s emsaxureba, korboi mas ase axasiaTebs: `igi sicilis gudaa...
bili ara marto agvarebs Cvens problemebs ufro swrafad, aramed igi Cvenc karg
xasiaTze gvayenebs~.
miuxedavad amisa, cud ganwyobas xandaxan Tavisi plusebic aqvs. zogierTi
gamokvleva gviCvenebs, rom cudma ganwyobam SeiZleba xeli Seuwyos kritikul
azrovnebasa da `eSmakis advokatobas~ da xandaxan yvelaze zusti daskvnebi swored im
menejerTa mier keTdeba, romlebsac cudi ganwyobisken aqvT midrekileba.
menejerebma da organizaciis sxva wevrebma unda gaaanalizon, rom maTi xasiaTi
moqmedebs sxvebTan urTierTobaze da sxvebi (anu maTi xelqveiTebi) amaze Taviseburad
axdenen reagirebas. magaliTad, xelqveiTs SeiZleba survili hqondes daelaparakos
menejers da SesTavazos sasargeblo idea, magram igi elodeba menejeris karg ganwyobas.
agreTve, rodesac menejeri cud xasiaTzea, xelqveiTebma SeiZleba Tavi aaridon masTan
Sexvedras. naxazi 2.6-ze naCvenebia test-kiTxvari, romelic menejerebs SeuZliaT
gamoiyenon samsaxurSi adamianTa dadebiTi an uaryofiTi ganwyobis Sesafaseblad.
naxazi
naxazi 2.6
samuSaoze
samuSaoze dadebiTi da uaryofiTi ganwyobis gazomvis testi
emociuri inteleqti
inteleqti
menejerebisa da sxva personalis ganwyobisa da emociebis gavlenis gasagebad
mniSvnelovania gaviTvaliswinoT maTi emociur-inteleqtualuri done.
emociuri inteleqti aris unari, Cawvde da marTo rogorc sakuTari, ise sxva
adamianebis ganwyoba da emociebi. maRali emociuri inteleqtis mqone menejerebi ufro
axerxeben sakuTar grZnobebSi garkvevas da ukeTesad SeuZliaT marTon sakuTari
grZnobebi. rodesac menejerebi imyofebian stresul mdgomareobaSi da aqvT SiSi da
SfoTva, emociuri inteleqti saSualebas aZlevs gaigon, ratom da rogor marTon es
grZnobebi, raTa maT ar imoqmedon gadawyvetilebebis miRebis efeqturobaze.
garda amisa, emociuri inteleqti exmareba menejerebs TavianTi mniSvnelovani
rolebis SesrulebaSi (magaliTad, moazrovne, lideri da kontaqturi piri). gageba
imisa, ras ganicdian xelqveiTebi, ratom grZnoben isini Tavs ase da rogor unda
imarTos es SegrZnebebi, warmoadgens maTTan Zlieri piradi urTierTobis damyarebis
safuZvels. ufro metic, emociur inteleqts SeuZlia Seitanos Tavisi wvlili
efeqtur xelmZRvanelobaSic. emociuri inteleqtis dadebiTi mxareebis gacnobierebisas,
51
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi
organizaciuli kultura
menejerTa pirovnuloba, faseulobebi, damokidebulebebi, ganwyoba da emociebi
SeiZleba mravalnairad moqmedebdes im organizaciebze (maT Soris organizaciul
kulturaze), romlebsac isini uZRvebian. organizaciuli kultura aris saerTo
faseulobebis, wesebis, qcevis standartebisa da molodinebis erToblioba, romelic
gavlenas axdens im individebis, jgufebisa da gundebis erTmaneTTan urTierTobis
stilze, romlebic TanamSromloben organizaciis saerTo miznis misaRwevad
(organizaciuli kultura ganxilulia me-8 TavSic). rogorc menejerebi gansxvavdebian
erTmaneTisgan sxvadasxva Tvisebebis qoniT, ise gansxvavdebian maTi organizaciebis
faseulobebi, wesebi, wevrTa urTierTdamokidebulebebi da qcevebi. faqtobrivad,
organizaciuli kultura igivea, rac organizaciis `meoba~.
menejmentis alRo
rogor
rogor SevqmnaT nayofieri organizaciuli kultura
herb keleheri, Southwest Airlines-is cnobili damfuZnebeli, yofili
aRmasrulebeli xelZRvaneli da axlandeli Tavmjdomare, kargi magaliTia imisa, Tu
rogor qmnian damfuZneblebi da menejerebi organizaciul kulturas. Southwest Airlines-is
kulturis faseulobas warmoadgens klientis gamxiaruleba, misTvis maRali xarisxis
momsaxurebis SeTavazeba, TanamSromlebisadmi erTguleba, uflebamosilebis miniWeba,
samewarmeo suli da nayofiereba. ratom? imitom, rom keleheri Tavisi saqcieliT am
qmedebebs ganasaxierebs. igi yovelTvis xazs usvamda mxiarulebisa da garTobis
mniSvnelobas klientis momsaxurebis dros. kompaniis gafarToebis istoria mogviTxrobs
mewarmeobis, riskis gawevis, sirTuleebis gadalaxvisa da `garTobis~ Sesaxeb.
saaviacio dargSi erT-erTi yvelaze momgebiani kompania, Jurnal Fortune-is 100
saukeTeso kompaniaTa siaSi meoTxe adgilis mflobeli Southwest Airlines-i, erTgulebas
Tavisi TanamSromlebisadmi (pirvel rigSi, ra Tqma unda, klientebisadmi)
sxvadasxvanairad amJRavnebs. rogor inarCuneben herb keleheri da misi menejerebi
nayofier organizaciul kulturas, romelic ase Zalian gamoirCeva yvela sxva
aviakompaniebisgan? erT-erTi meTodi, romelsac isini iyeneben, aris iseTi
TanamSromlebis daqiraveba, romlebic kompanias kargad moergebian. 2000 wels, Southwest
Airlines-ma samuSaos msurvelTa 200 000-ze meti ganacxadi miiRo, saidanac mxolod 5
134 daiqiraves. Tu gaviTvaliswinebT kompaniis organizaciul kulturas, rac
gulisxmobs klientisTvis maRali xarisxis momsaxurebis gawevas, mis garTobas da
sasiamovno ganwyobaze dayenebas, mivxvdebiT, rom SeuZlebelia Southwest Airlines-ma
daiqiraos iseTi TanamSromlebi, romlebic zedmetad kritikulebi da uxasiaToebi arian.
erTgul TanamSromlebs Southwest Airlines-i ufasebs dauRalav Sromas da saaqcio
ofciebs sTavazobs. amiT, muSakebi xdebian kompaniis `mflobelebi~ da maTi
organizaciisadmi erTguleba izrdeba. keleherma da misma menejerebma Seqmnes
standartebi da faseulobebi, romlebic kidev erTxel usvamen xazs TiToeuli
TanamSromlis mniSvnelobas organizaciisTvis. menejerebs, mfrinavebs, stiuardesebs da
mtvirTavebs Soris gansxvavebebi minimumamdea dayvanili. yvelaze vrceldeba
standartebi, romlebic TanamSromlebisgan klientisaTvis maRali xarisxis momsaxurebis
gawevas iTxovs. Tavis mxriv, TanamSromlebic erTad iRwvian am standartebis
SesrulebisaTvis. organizaciaSi morali maRal donezea. menejerebi xSirad awyoben
wveulebebs TanamSromlebisTvis, ajildoeben gamoCenil muSakebs da mimarTaven
sxvadasxva meTodebs TanamSromelTa gaweuli Sromis dasafaseblad. gasakviri ar aris,
rom Southwest Airlines-s Zlieri terminaluri da instrumentuli faseulobebi aqvs da
warmoadgens erT-erT warmatebul aviakompanias.
54
Tavi meore. ras warmoadgenen menejerebi da mewarmeebi
55
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
Tavi mesame
eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
swavlebis amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:
56
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
mimoxilva
menejerebs eTikuri valdebuleba aqvT, daicvan yvela im adamianis keTildReoba,
viszec organizaciul gadawyvetilebebsa da qmedebebs garkveuli gavlena aqvs,
momxmareblis CaTvliT. am TavSi Cven yuradRebas gavamaxvilebT im mniSvnelovan
faqtorebze, romlebic unda gaiTvaliswinon menejerebma organizaciaSi maRali eTikuri
standartebis dafuZnebisas. Cven ganvixilavT mravalferovani jgufebis efeqtur
marTvas, rac ara mxolod sxvadasxvanairi TanamSromlebis daqiravebas niSnavs, aramed
maTi moTxovnilebebis, damokidebulebebis, rwmenis da Rirebulebebis dafasebas da maTi
unar-Cvevebisa da niWis gamoyenebis efeqtur gzebs.
57
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
58
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
cxrili 3.1
eTikis utilitaruli, moraluri uflebebis da samarTlianobis modelebi
modelebi
59
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
60
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
61
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
62
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
63
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
64
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
ufro eTikurebi xdebian, rodesac mdidrdebian, ramdenadac xalxi xedavs maTi qcevis da
garSemo myofi adamianebis qmedebis Sedegebs.
profesiuli
profesiuli eTika
_Rirebulebebi da standartebi, individualuri eTika _
romlebsac iyeneben menejerebi piradi Rirebulebebi da
standartebi, rac aris ojaxis,
da momsaxure personali iyenon
megobrebis, aRzrdisa da
Sesabamisi qcevis Sesaxeb mniSvnelovan sazogado-ebriv
gadawyvetilebis miRebisas. institutebSi CarTulobis Sedegi
65
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
profesiuli
profesiuli eTika
profesiu
profesiuli eTika. profesiuli eTika aris standartebi, romelic
gadawyvetilebis miRebis procesSi aregulirebs profesiebis warmomadgenlebis,
menejerebis da momsaxure personalis mier gadawyvetilebis miRebis process, im
SemTxvevaSi rodesac ar aris cxadi, rogor unda moiqcnen. samedicino eTika karnaxobs
eqimebs da eqTnebs, rogor moepyron klientebs. eqimebisgan moelian mxolod saWiro
samedicino procedurebis Catarebas da pacientis, da ara sakuTari interesebis
Sesabamisad moqmedebas. mecnieruli kvlevis eTika moiTxovs mecnierebisagan
eqsperimentebis Catarebas da maT mier moZiebuli masalebis warmodgenas ise, rom es
daskvnebi utyuari iyos. sazogadoebis msgavsad, profesiuli dajgufebebis umetesobam
SesaZloa daawesos sasjeli eTikuri standartebis darRvevis SemTxvevaSi. eqimebi da
iuristebi SesaZloa CamoSordnen maT profesias, Tu ugulisyurod moekidebian
profesiul eTikas da sakuTar interesebs klientebis interesebze win daayeneben.
organizaciis SigniT profesiuli wesebi da normebi xSirad aregulirebs
TanamSromlebis mier, rogorebic arian iuristebi, mecnierebi da buRaltrebi,
gadawyvetilebis miRebis process da garkveul situaciebSi qmedebas, rac SesaZloa
Semdeg organizaciis eTikis kodeqsis nawili gaxdes. rodesac es xdeba, mosamsaxure
personali iTavisebs misi profesiis wesebs da normebs (rogorc amas axdens socialuri
eTikis SemTxvevaSi) da xSirad maT avtomaturad misdevs, rodesac iRebs
gadawyvetilebas, rogor moiqces. radganac adamianTa umetesoba misdevs dawesebuli
qcevis wesebs, xalxi xSirad eTikas bunebriv movlenad miiCnevs. Tumca, profesiuli
eTikis darRvevis SemTxvevaSi, magaliTad, rodesac mecnierebi ayalbeben monacemebs
produqtis saziano Sedegebis dasafarad, eTikuri sakiTxebi wina planze wamoiweva.
individualuri eTika
individualuri
individualuri eTika aris pirovnebis Rirebulebebi (orive – saboloo da
efeqturi) da damokidebulebebi, rac aregulirebs individebis sxva adamianebTan
urTierTobas. individualuri eTikis wyaro zogadad moicavs erTi ojaxis, Tanatolis
da aRzrdis gavlenas; aseve individebis xasiaTsa da gamocdilebas. mniSvnelovani
socialuri dawesebulebebis wevrobis (rogoricaa skolebi da religiuri gaerTianebebi)
66
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
67
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
Cveni kredo
Cven gvjera, rom upirvelesad pasuxismgeblebi varT eqimebis, eqTnebis da
pacientebis, dedebis da mamebis da yvela im adamianis winaSe, vinc Cveni produqciiTa da
momsaxurebiT sargeblobs. maTi moTxovnilebebis maRal doneze dakmayofilebis mizniT Cven
SevecdebiT yvelafris gakeTebas. Cven mudmivad unda SevecadoT SevamciroT xarjebi, raTa
movaxerxoT misaRebi fasebis daweseba. klientebis, iseve, rogorc Cveni momwodeblebis
SekveTebi unda Sesruldes dauyovnebliv da zustad.. Cvens momwodeblebs da
distributorebs unda hqondeT imis saSualeba, rom miiRon sakmarisi mogeba.
pasuxismgeblebi varT Cveni TanamSromlebis, im kacebis da qalebis winaSe,
romlebic muSaoben CvenTan mTeli msoflios masStabiT. TiToeuli maTgani unda aRviqvaT
rogorc individi. pativi unda vceT maT Rirsebebs da vaRiaroT maTi damsaxureba. maT
samsaxurebSi unda hqondeT usafrTxoebis SegrZneba. kompensacia unda iyos samarTliani da
adekvaturi, samuSao pirobebi _ sufTa, mowesrigebuli da usafrTxo. unda vifiqroT,
rogor SeiZleba davexmaroT TanamSromels, romelic valdebulia ojaxis winaSe.
TanamSromlebma Tavisuflad unda SeZlon winadadebebis da SeniSvnebis warmoTqma. unda
hqondeT muSaobis, ganviTarebis da kvalifikaciis amaRlebis Tanabari ufleba. Cven unda
uzrunvelvyoT kompetenturi marTva, xolo maT ubralod unda imoqmedon eTikurad.
pasuxismgebeli varT sazogadoebis winaSe, sadac vcxovrobT da vmuSaobT, aseve
msoflio sazogadoebis winaSe. Cven unda viyoT kargi moqalaqeebi _ kargi muSaobisa da
qvelmoqmedebis mxardamWerni, aseve gadasaxadebis patiosnad gadamxdelebi. Cven xeli unda
SevuwyoT samoqalaqo mdgomareobis, janmrTelobis da ganaTlebis gaumjobesebas. unda
uzrunvelvyoT sakuTrebis dacva, romelsac viyenebT, davicvaT garemo da bunebrivi
resursebi.
Cveni saboloo pasuxismgebloba mimarTulia dainteresebuli pirebisadmi.
saqmianobis Sedegad unda miviRoT mniSvnelovani sargebeli. axali ideebis safuZvelze
unda CavataroT eqsperimentebi. unda Catardes kvlevebi, ganviTardes inovaciuri
programebi da Secdomebze moxdes pasuxisgeba. unda moxdes axali teqnikis SeZena, axali
momsaxurebiT uzrunvelyofa da axali produqciis warmoeba. unda Seiqmnas rezervebi
rTuli periodebis gadasatanad. rodesac Cven vmoqmedebT am principebis Sesabamisad,
aqcionerebma unda miiRon samarTliani Semosavali.
eTika qmedebaSi
Jonson & Jonson-i ise kargad aris cnobili Tavisi eTikuri kulturiT, rom Harris
Interactive-isa da niu-iorkis reputaciis institutis mier zedized ori wlis
ganmavlobaSi Catarebulma 26 000-ze meti momxmareblis gamokiTxvam Jonson & Jonson-i
saukeTeso korporaciad daasaxela. Jonson & Jonson-i momdinareobs ojaxuri biznesidan,
romelsac xelmZRvanelobda generali robert vud jonsoni. 30-ian wlebSi igi
farmacevtuli da samedicino produqciis msxvili mwarmoebeli gaxda. adasturebda ra
menejeris rols eTikuri organizaciuli kulturis SeqmnaSi, robert vud jonsoni
xazs usvamda eTikis mniSvnelobas da steikholderebisadmi pasuxismgeblobas. man dawera
kompaniis pirveli kredo 1943 wels.
68
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
69
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
70
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
naxazi
naxazi 3.4
2008: aSS-
aSS-s axali samuSao Zalis miRebis prognozi
TeTri
kacebi
30%
qalebi da
sxva
feris
adamianebi
70%
asaki
aSS-s 2000 wlis monacemebis mixedviT aqaur macxovreblebis saSualo asaki aris
yvelaze maRali, rac ki odesme yofila – 35.5 weli, rac 1990 welTan SedarebiT 2,5-
wliT gaizarda. 45-54 wlis asakis adamianebis raodenobam am periodSi swrafad moimata
(37.7 milionamde 2000 wels). 1964 wels gamocemuli samoqalaqo uflebebis aqti, Tavi
VII da asakobrivi diskriminacia, 1967 wels gamocemul dasaqmebis aqtSi, aris
federaluri kanonebis ZiriTadi punqti, riTac ikrZaleba asakobrivi diskriminacia.
cxrili 3.2 ajamebs ZiriTadad muSaobis Tanabari uflebebis kanonmdeblobas, rac
krZalavs sxvadasxva jgufebis diskriminacias (Cven federaluri dasaqmebis
kanonmdeblobaze ufro vrclad me-12 TavSi visaubrebT).
71
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
aqcenti mravalferovnebaze
aqvs Tu ara adgili asakobriv diskriminacias fordSi?
ford motorsis kompaniis erT-erTi iniciativa iyo 1999 wels kompaniaSi
sxvadasxva jgufebis gazrda, raTa momxdariyo kadrebis axalgazrda menejmentiT
Canacvleba da fordis kulturis cvlileba axali teqnologiebiTa da axali bazrebiT.
fordma Tavisi 18 000 anazRaurebadi TanamSromlisaTvis Seqmna Sesrulebuli samuSaos
Sefasebis axali sistema (ix. Tavi 12). supervaizerebs moeTxovebodaT TiToeuli
daqvemdebarebuli piris wliurad Sefaseba Semdegi sistemiT – A, B, an C. TanamSromlebi,
romlebic miiRebdnen C-s, ver daimsaxurebdnen momatebul xelfass an dawinaurebas,
xolo mas, vinc meore welsac igive Sedegs gaimeorebda, emuqreboda Tanamdebobrivi
CamoqveiTeba an daTxovna. 2000 wels, fordma supervaizerebisagan moiTxova
daenawilebinaT `niSnebi~ ise, rom maTi TanamSromlebis 10%-s mieRo A, 80%-s B, xolo
darCenil 10%-s _ C. 2001 wels, fordma Camoayaliba sistema, romelic moiTxovda A-s
10%-s, B-s 85%-s, da C-s 5 %-s.
rogor miiRes Sefasebis es sistema menejerebma, romlebzec imoqmeda
Sesrulebuli samuSaos amgvarma Sefasebam? ra Tqma unda uaryofiTad. 42-ma
TanamSromelma orjer Seitana sasamarTloSi saqme fordis winaaRmdeg, sadac mas
adanaSaulebdnen asakovani TanamSromlebis gaTavisuflebis mizniT axali sistemis
gamoyenebaSi. am TanamSromlebis advokatebi acxadebdnen, rom fordma asakovan
TanamSromlebs stereotipad CauTvala Znelad cvlileba da siaxleebis ver aTviseba da
amgvarad, gadawyvita maTi raodenobis Semcireba organizaciaSi. ganvixiloT jon
vairvozis SemTxveva. rodesac es 60 wlis menejeri iRebda monawileobas fordis Six
Sigma programaSi xarisxis gaumjobesebis mizniT, man moipova `Savqamrianis~ statusi
(`Savqamrianebi~ samuSaos asruleben maRal doneze, arian liderebi da maTematikisa da
statistikis eqspertebi). rogorc `Savqamriani~, vairvozi muSaobda axali produqciis
prototipebis ganviTarebis gamoyenebis procedurebis gaumjobesebaze. is iyo
Sokirebuli, rodesac miiRo niSani C. misi sityvebiT, Sefasebis process `ar axasiaTebda
aranairi obieqturi kriteriumi~.
jgufur saCivarTan dakavSirebuli sasamarTlo procesebis Sedegebi sabolood
jer ar dasrulebula. amasTanave, menejerebis damokidebuleba maTi samuSaos mimarT
gauaresebulia, ramdendac axali Sesrulebis Sefasebis sistema ubiZgebs maT
damokidebulni iyvnen subieqtur Sedarebebze da ara obieqturad Sesrulebis
kriteriumze. fordi imedovnebda, rom axali sistema daexmareboda susti
Semsruleblebis daTxovnaSi da axali gundis dawinaurebaSi. zogierT menejeri Tvlis,
rom absurdulia am sistemaze dayrdnobiT samuSao gundis Seqmna, vinaidan masSi
monawileebi erTmaneTis winaaRmdeg iqnebodnen ganwyobilni. rogorc pem Traketi, 48
wlis menejeri, romelic monawileobda sasamarTlo procesSi, ambobs: : `es yvelaferi
iwvevs sakuTar tyavze zrunvas da ara momxmarebelze da konkurenciaze fiqrs…. . .
xalxi mudmivad erTmaneTs uTvalTvalebs d jaSuSobs~.
72
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
sqesi
sqesi
qalebi da kacebi aSS-s samuSao Zalis TiTqmis Tanabar raodenobas warmoadgenen
(aSS-s samuSao Zalis daaxloebiT 54%-s Seadgenen kacebi, xolo 46%-s qalebi), Tumca
qalebis wliuri saSualo xelfasi Seadgens – 18,996 aSS dolars, xolo kacebis –
30,132 aSS dolars. xelfasis sxvaoba sqesis mixedviT aSkaraa, iseve rogorc `minis
Weri~. Catalyst-is (arasamTavrobo organizacia, romelic ikvlevs biznesSi dasaqmebul
qalebs) monacemebis mixedviT, qalebi, romlebic muSaoben menejeris Tanamdebobaze da
specialobis mixedviT, Seadgenen TanamSromlebis daaxloebiT 49%-s, aSS-s 500
udidesi korporaciis maRali rangis menejerTa 12%-s, yvelaze maRali gamomuSavebis
mqoneebis mxolod 4%-s, mTlianad amerikis umaRles rangis menejerebis 6.2%-s (mag.,
aRmasrulebeli direqtori an vice-prezidentis Tanamdebobebi). 5%-ze naklebi qalia
dakavebuli fortunis mier SerCeuli 500-ze meti kompaniidan aRmasrulebeli
direqtoris Tanamdebobaze. es qalebi, rogoric aris andrea iungi, Avon Product-isa
aRmasrulebeli dieqtori, karli fiorina, Hewlet-Pakard-is aRmasrulebeli direqtori,
miiCnevian mamakacebis donis menejerebad da xSirad arian mediis yuradRebis centrSi.
qalebi aseve xSirad ar arian warmodgenili direqtorTa sabWoSi, maT kompaniebis
gamgeobebSi ukaviaT mxolod 12%. rogorc Seila uelingtoni, katalistis prezidenti,
aRniSnavs, `qalebi an akontroleben, an gavlenas axdenen momxmareblebis mier
warmoebul yidvaze, ase rom mniSvnelovania maTi gamgeobaSi warmodgena~.
es statistikuri monacemebi gansakuTrebiT gulsatkenia, rodesac ganvixilavT
sakonsultacio firmebis mier Catarebul kvlevebs, romlebic gviCvenebs, rom qali
aRmasruleblebi aRematebian maT mamakac kolegebs iseTi unarebiT, rogoricaa _ sxvebis
motivireba, komunikaciis xelSewyoba, maRalxarisxiani samuSaos Sesruleba, da kargi
mosmenis unari. Hagberg Group-ma warmoadgina safuZvliani kvleva sxvadasxva sawarmoebis
425 maRali donis aRmasrulebeli direqtoris Sesaxeb. TiToeuli aRmasrulebeli
Sefasebuli iyo daaxloebiT 25 adamianis mier, da aRmoCnda, rom reitingiT qalebi
ufro maRla iyvnen, vidre kacebi. am kvlevebis Semdeg sakiTxavia, ratom agrZelebs
`minis Weri~ qalebis biznesSi dasaqmebis ganviTarebis SezRudvas.
rasa da eTnikuroba
aSS-s mosaxleobis aRweris biuro tipobrivad asxvavebs Semdeg rasobriv
jgufebs: amerikeli indieli an alaskeli aborigeni (adgilobrivi amerikelebi an
warmoSobiT CrdiloeTidan, centraluri an samxreT amerikidan), azielebi (warmoSobiT
Soreuli aRmosavleTidan, samxreT aziidan an indoeTidan), afrikeli amerikeli
(warmoSobiT afrikidan), adgilobrivi havaeli an wynari okeanis kunZulebis mosaxle
(warmoSobiT wynari okeanis kunZulebidan, rogoricaa – havai, guami an samoa) da
TeTrebi (warmoSobiT evropidan, Sua aRmosavleTidan, an CrdiloeT afrikidan).
espanurenovanebi sxvadasxva rasis warmomamdgenlebi SeiZleba iyvnen. espanurenovanebi,
aseve laTinosebad wodebuli, Sedgebian eTnikuri jgufisgan, romlis wevrebsac
SesaZloa hqondeT Zirebi espanurenovani kulturebis adgilebidan, rogoricaa - kuba,
meqsika, puerto riko da samxreT da centraluri amerika.
aSS-s mosaxleobis (mTlianobaSi) da samuSao Zalis rasobrivi da eTnikuri
mravalferovneba izrdeba. Sromis statistikis biuro adgens proeqts momavali
wlisaTvis mosalodneli samuSao maCveneblis zrdis Sesaxeb 10 wlis vadiT 1998
wlidan 2008 wlamde: 0.9% - TeTrebisTvis, 1.8% - afrikeli amerikelebisTvis da
3.2% _ espanelebisTvis. aSS-s 2000 wlis aRweris mixedviT, mosaxleobis 75.1% iyo
73
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
TeTri, 12.9% afrikeli amerikeli, 12.5 % espaneli da 3.6 % azieli. miCneulia, rom
meqsikeli amerikelebi Seadgenen aSS-s espanurenovani mosaxleobis 60%-ze mets.
axlaxan Catarebuli arCevnebis mixedviT, espanurenovanTa umetesoba amjobinebs
warmoSobis qveynebis mixedviT identificirebas – magaliTad, meqsikelebad, kubelebad an
salvadorelebad – vidre, zogadad espanurenovnad.
mTlianobaSi rasobrivi da eTnikuri samuSao Zalisa da mosaxleobis zrdam,
aqcenti gaakeTa mravalferovani samuSao Zalis efeqturad marTvis mniSvnelobaze. am
Tavis saSualebiT Cven aseve aqcents vakeTebT sxvadasxva warmoSobis
TanamSromlebisadmi samarTlian mopyrobaze. ratom aris es sakiTxi aseTi mniSvnelovani?
ris gakeTeba SeuZliaT menejerebs? Cven viwyebT sakiTxis farTo perspeqtividan
ganxilvas da Tu rogor moqmedebs organizaciul efeqturobasa da gadawyvetilebis
miRebaze organizaciul garemoSi mzardi rasobrivi da eTnikuri mravalferovneba.
menejerebs da organizaciebs xSirad uwevT imis gaxseneba, rom dainteresebuli
pirebi arian mravalferovanni da elian organizaciul gadawyvetilebebs da qmedebebs,
romelic aisaxeba maT mdgomareobaze. The NAACP (feradkaniani adamianebis progresirebis
erovnuli asociacia) da Children Now (advokatTa jgufi) uweven lobirebas gasarTob
industrias, raTa gazardon satelevizio programebis, mwerlobis da warmoebis
mravalferovneba. Children Now–s mier Catarebuli kvlevis Tanaxmad _ espanurenovanebi,
Seadgenen aSS-s mosaxleobis 12.5%-s (satelevizio programebis 35 mln. potenciuri
mayurebeli), magram saRamos saaTebSi (anu roca mayureblis maqsimaluri raodenobaa)
satelevizio gadacemebis mxolod 2%-s hyavs espanurenovani gmiri, rac niSnavs, rom
saRamos saaTebis SouSi 2,251 gmirdan mxolod 47 aris espanurenovani. amasTanave,
mediisa da sazogadoebrivi saqmeebis centris monacemebis mixedviT, saRamos satelevizio
sainformacio qselis wamyvanebis mxolod 1.3% aris espanurenovani korespondenti.
zewola izrdeba televiziasa da reklamis ganmcxadeblebze sxvadasxva jgufebis
CarTvis gazrdis mizniT, radgan sxvadasxva mizezebiT yuradReba gamaxvilebulia
mravalferovan mosaxleobaze, iseve rogorc televizoris mayureblebsa da
momxmareblebze. magaliTad, saxlebisa da avtomobilebis mzardi yidva asaxvas povebs
zogadad sxvadasxva jgufis mosaxleobaze. menejerebi unda iyvnen frTxilebi, raTa ar
iyvnen Sablonurebi potenciur klientebTan urTierTobisas. magaliTad, aSS-Si toiota
motorsma sajarod mouxada bodiSi senator jesi jeksons da Rainbow Coalition-s
sagazeTo reklamaSi gamosaxuli afrikeli amerikeli kacis ganTavsebisaTvis, romelsac
Toyota RAV4 jipis gamosaxuleba hqonda amotvifruli wina oqros kbilze.
Toyota-s erT-erTi konkurenti Nissan Motor Company-c mohyva zewolis qveS
sxvadasxva jgufis momxmareblebTan damokidebulebis gamo. New York Times-ma gamoaqveyna,
rom Nissan met gadasaxads uwesebda afrikel amerikel klientebs manqanebisaTvis
aRebul sesxebze, vidre TeTrkanian myidvelebs. or StatSi (merilandi da viskonsini),
sadac dafiqsirda, rom Zalian did gadasaxadebs awesebdnen, afrikeli amerikeli
momxmareblebi ixdidnen saSualod 800 aSS dolariT mets, vidre TeTrkaniani
klientebi. Nissan-is mier zedmetad dabegrilma klientebma kompanias sasamarTloSi
uCivles. maTi advokati, gari klaini, miuTiTebs, rom sxva manqanebis mwarmoebeli
kompaniebic msgavs diskriminacias ewevian. Nissan acxadebs, rom kompaniaSi diskriminacia
akrZalulia. sasamarTlo gamoitans ganaCens SemTxvevis Sedegebis Sesaxeb. aseTi
sasamarTlo saqmeebi da menejerebis da maTi organizaciebis mimarT gamogzavnili
saprotesto signalebi ara mxolod dainteresebuli pirebisadmi kargad mopyrobas unda
iTvaliswinebdes, aramed cud gavlenas axdens organizaciul efeqturobazec.
Toyota-s qmedebis sapasuxod jesi jeksoni daemuqra maT mier warmoebuli
avtomobilebis mimarT boikotis gamocxadebiT. jeksoni acxadebs: `Toyota-s mogeba
74
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
religia
1964 wlis samoqalaqo uflebebis aqtis VII Tavi krZalavs religiis safuZvelze
diskriminacias (iseve, rogorc rasis/eTnikurobis, warmoSobis qveynis da sqesis, ix.
cxrili 3.2). 1997 wels federalurma mTavrobam gamouSva `TeTri saxlis
saxelmZRvanelo federalur samuSao adgilze religiis Sesaxeb~. saxelmZRvaneloebi
teqnikurad mxolod federalur samsaxurebs miesadageba, mas xSirad iyeneben didi
korporaciebi. am saxelmZRvanelos mixedviT damqiravebels moeTxoveba Sqmnas pirobebi
religiuri wesebis Sesasruleblad, rogoric aris religiuri dResaswaulebis aRniSvna,
rac dakavSirebulia xarjebsa da siZneleebTan.
menejerebisaTvis mniSvnelovania, rodesac saqme exeba religiur mravalferovnebas
da maT rwmenas, imis codnas, Tu rodis aris religiuri dResaswaulebi. magaliTad, ar
unda daigegmos mniSvnelovani Sexvedrebi dResaswaulze, rodesac garkveuli rwmenis
adamianebi ar iqnebian samsaxurSi. menejerebi unda Seecadon, rom am SemTxvevaSi iyvnen
damTmobebi, imisaTvis, rom adamianebs miscen religiur dResaswaulebze daswrebis
saSualeba. lobna ismailis mixedviT, romelic aris sxvadasxva warmoSobis jgufebis
treningebis kompaniis direqtori, rodesac menejerebi aRiareben, pativs scemen da
Tundac patara SeRavaTs uweven sxvadasxva religiuri aRmsareblobis adamianebs,
TanamSromlebis loialuroba maTdami gaumjobesebulia. TanamSromlebisaTvis
samsaxuridan adre wasvla dResaswaulebis dros SesaZlebelia, TuU isini ar
gamoiyeneben Sesvenebis saaTebs dResaswaulebisaTvis dazogvis mizniT da Tu kompaniis
kalendari Sedgenilia religiuri aRmsareblobis mixedviT individualurad, raTa
sxvadasxva religiis aRmsareblebma igrZnon maTdami pativiscema da SeZlon religiuri
ritualebis Sesruleba.
SesaZleblobebi / unarSezRuduloba
1990 wels gamocemuli unarSezRuduli amerikelebis aqti (ADA) krZalavs
unarSezRudulebis diskriminacias da moiTxovs damqiraveblebisagan maTTvis Sesabamisi
pirobebis Seqmnas, raTa SeZlon samuSaos efeqturad Sesruleba. cota menejeri Tu
SeewinaaRmdegeba am kanons. menejerebi cdiloben gaataron urTierTSesabamisi politika
da procedurebi da amitom isini mravali interpretaciisa da samarTlianobis
gamowvevis winaSe dganan.
erTi mxriv, zogierTi unarSezRuduli adamiani, romelsac garantirebuli aqvs
samuSao adgili, yoymanobs gamoavlinos misi uunaroba damqiraveblebTan, ase rom maT
SeuZliaT miiRon iseTi samuSao pirobebi, rasac imsaxureben. meore mxriv, aris
SemTxvevebi TanamSromlebis mier ADA-s wesebis darRvevis, rodesac isini eZeben
gamouyenebel adgils unarSezRudulTa mosaTavseblad, romelic SesaZloa arsebobdes an
ar arsebobdes. amgvarad, ar aris gasakviri, rom ADA-s miRebam mniSvnelovnad ar
gazarda unarSezRudulebis dasaqmebis maCveneblebi. menejerebisTvis mniSvnelovani
gamowvevaa Seqmnan komfortuli garemo, sadac individebi Tavisuflad gaumxelen Tavis
moTxovnilebas menejerebs, samuSao garemoc SesaZleblobas miscems TanamSromlebs saqme
efeqturad Seasrulon da menejerebic darwmunebulni iyvnen uunaro TanamSromlebis
patiosnebaSi.
75
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
aqcenti mravalferovnebaze
76
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
socialur-
socialur-ekonomikuri mdgomareoba
socialur-ekonomikuri mdgomareoba exeba yvela socialur klassa da
SemosavalTan dakavSirebul faqtorebs. socialur-ekonomikuri sxvadasxvaoba (kerZod,
Semosavlis mixedviT sxvaoba) menejerebisagan naklebi SesaZleblobis mqone adamianebis
moTxovnilebisa da interesebisadmi met sifrTxiles da pasuxismgeblobas moiTxovs.
1990-ian wlebSi wamowyebulma aSS-s socialuri uzrunvelyofis reformam gazarda
zewola martoxela dedebze da sxva pirebze, romlebic saxelmwifo daxmarebas
iRebdnen, daewyoT muSaoba an dabrunebodnen samuSao adgilebs. 2000 wlis aSS-s
aRweris mixedviT, Zlier ekonomikur mdgomareobasTan TanxvedrasTan erTad, am
reformis Sedegad siRaribeSi mcxovrebi ojaxebis, bavSvebis ricxvi Semcirda. 2000
wlis dasawyisSi warmoqmnilma ekonomikurma vardnam, teroristulma safrTxeebma da
niu-iorkSi msoflio savaWro centris afeTqebam, gavlena moaxdina saSinao da
saerTaSoriso Sedegebze, Sesabamisad ekonomikur mdgomareobazec. Zlieri ekonomikuri
mdgomareobisas, ufro martivia Raribi adamianebisaTvis samsaxuris povna; magram susti
ekonomikuri mdgomareobisas, rodesac kompaniebi iTxoven TanamSromlebs, xSirad
yvelaze saukeTesoebic kargaven samsaxurs.
1990 wlidan moyolebuli aSS-s aRweris biurom gamoTvala, rom 6 825 399
ojaxis Semosavali 2000 wlisaTvis iyo siRaribis zRvarze dabali da am ojaxebidan 3
581 475-s martoxela qali uZRveboda. siRaribis zRvaris gansasazRvrad, aSS-s aRweris
biuro eyrdnoba winaswar gansazRvruli Semosavlis monacemebis zRvars, rac
gamomdinareobs ojaxis zomis, wevrTa raodenobisa da wliuri inflaciidan. ojaxi,
romlis Semosavali zRvarze dabalia, Raribad miiCneva. magaliTad, 2000 wels oTxi
wevrisagan Semdgari ojaxi, sadac 18 welze mcire asakis 2 bavSvi iyo, miiCneoda
Raribad, Tu misi wliuri Semosavali 17 463 aSS dolarze dabali iyo. rodesac muSa
77
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
eTika qmedebaSi
78
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
seqsualuri orientacia
ukanaskneli gamokvlevebis Tanaxmad aSS-Si kacebis daaxloebiT 2.8% sakuTar
Tavs homoseqsualistad da qalebis 1.4% ki lesboselad miiCnevs. miuxedavad imisa, rom
ar arsebobs federaluri kanoni, romelic krZalavs seqsualuri orientaciis mixedviT
diskriminacias, aseTi kanoni moqmedebs 11 StatSi da 1998 wlis prezidentis brZaneba
krZalavs seqsualuri orientaciis diskriminacias samoqalaqo federalur samsaxurebSi.
amasTanave, organizaciebis gazrdili raodenoba aRiarebs homoseqsual da lesbosel
TanamSromlebs umciresobis warmomadgenlad, acxadebs, rom maT moepyrobian
samarTlianad da sxvebisgan ganurCevlad da uzrunvelyofen am TanamSromlebis
partniorebis daxmarebas. Fortune-is 500 kompaniis 20%-ze meti uzrunvelyofs
partnioris daxmarebas da DaimlerCrysler-s, Ford, General Motors-s da United Auto Workers-s
miRebuli aqvT partnioris daxmarebis debuleba maT mier daqiravebuli 400 000
TanamSromlisaTvis.
bevri menejerisa da organizaciisaTvis amgvari daxmarebis gaweva ubralod
eTikuri gadawyvetilebis miRebaa. homoseqsuali da lesboseli TanamSromlis
partnioris, iseve rogorc dauqorwinebeli TanamSromlis partnioris daxmarebis
debulebebs miRma aris agreTve Zalian mniSvnelovani bizneslogika – kerZod, faseuli
TanamSromlebis mozidva da SenarCuneba. radganac homoseqsual da lesbosel
TanamSromlebs ar uwevT patara bavSvebze zrunva, isini ufro moqnilebi arian da
asruleben samuSaos cvlaSi da RamiT, rac problemas warmoadgens im
TanamSromlebisTvis, visac patara bavSvebi hyavT. amave mizeziT, homoseqsuali da
lesboseli TanamSromlebi ufro advilad axerxeben mogzaurobas da umetes dros
saxlidan moSorebiT atareben, aqedan gamomdinare maTTvis Sesaferi samsaxurebia
sakonsultacio, gayidvebis da samogzauro momsaxureba, gansakuTrebiT globalur
doneze. amasTanave, bevr homoseqsualsa da lesbosels sTavazoben samsaxurebs gasarTobi
RonisZiebebis mowyobaSi, mxatvrobasa da sareklamo saqmeSi, isini aseve kargad arTmeven
Tavs eqTnebis, eqimebis da maswavleblebis profesiebs.
79
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
cxrili 3.3.
menejeris rolebi da sxvadasxva jgufebis efeqturad marTva
80
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
81
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
82
Tavi mesame. eTikisa da mravalferovani jgufebis marTva
83
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi
Tavi meoTxe
menejmenti globalur samyaroSi
swavlebis amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:
84
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi
mimoxilva
momaragebis globaluri qselis marTvis garTulebidan gamomdinare, SegviZlia
davaskvnaT, rom msxvili Tu mcire, komerciuli Tu arakomerciuli organizaciebis
menejerebma yuradRebis miRma ar unda datovon garemoSi moqmedi Zalebi. bevrma
xelmZRvanelma aRmoaCina, rom TviTgadarCenis mizniT, 21-e saukuneSi bevr kompanias
uwevs globalur organizaciad gardaqmna, rac niSnavs imas, rom maT TavianTi
operaciebi ar unda Semofarglon TavianTi qveyniT, aramed ganavrcon isini msoflis
sxvadasxva qveynebSi. globalur sivrceSi muSaoba ki, misi sirTulisa da cvalebadobis
gamo, sakmaod gaurkveveli da araprognozirebadia.
Tu organizacia apirebs Seewyos cvalebad garemos, maSin misi menejerebi unda
Cawvdnen im Zalebis moqmedebas, romlebic am garemoze axdenen gavlenas da iswavlon,
Tu ra sirTulesa da SesaZleblobebs sTavazobs igi. winamdebare TavSi Cven
ganvixilavT, Tu ratom gaxda garemo (rogorc adgilobrivi anu erT qveyanaSi
arsebuli, ise globaluri anu mraval qveyanaSi arsebuli) ufro Ria, cocxali da
konkurentunari. Cven gavecnobiT, Tu ra gavlenas axdens samuSao da globaluri garemo
kompaniebsa da maT menejerebze. Tavis dasasruls, Tqven gaacnobierebT garemoSi momxdar
cvlilebebs da mixvdebiT, Tu ratom aris mniSvnelovani menejerisTvis, organizaciis
efeqturobisa da nayofierebis asamaRleblad, globaluri perspeqtivebis dasaxva.
85
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi
naxazi
naxazi 4.1
organizaciul
organizaciul garemoSi moqmedi Zalebi
86
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi
samuSao garemo
samuSao garemoSi klimats mimwodeblebis, distributorebis, klientebisa da
konkurentebis qmedebebi gansazRvraven (ix. naxazi 4.1). aRniSnuli oTxi jgufi gavlenas
axdens menejeris unarze yoveldRiurad, yovelkvireulad an yovelTviurad moiZios
resursebi, gaasaRos produqcia da miiRos moklevadiani gadawyvetilebebi.
mimwodeblebi
mimwodeblebi
mimwodeblebi arian calkeuli individebi an kompaniebi, romlebic organizacias
amarageben saWiro resursebiT (rogoricaa nedleuli, makompleqtebeli nawilebi an
muSaxeli), romelic aucilebelia saqonlis an momsaxurebis miwodebisTvis. miwodebuli
saqonlis an momsaxurebis sanacvlod mimwodebeli iRebs kompensacias. menejeris
movaleobas warmoadgens saWiro resursebis momaragebis saimedoobis uzrunvelyofa.
magaliTisTvis aviRoT pirvel TavSi ganxiluli kompania Dell Computer, romelsac
makompleqtebeli nawilebis mravali mimwodebeli hyavs. magaliTad, kompanias
mikroprocesorebs awvdis Intel da AMD, xolo myar diskebs – Quantum da Seagate
Technologies. garda amisa, kompanias hyavs winaswar dainstalirebuli programuli
uzrunvelyofis, maT Soris operaciuli sistemis (Microsoft) da calkeuli programebis
(IBM, Oracle da America Online) mimwodeblebi. CamoTvlilis garda, mimwodeblebi arian
msxvili sabanko da safinanso institutebic. Cisco System da Oracle internet-
kompaniebisTvis internet-saSualebebisa da programuli uzrunvelyofis ZiriTadi
mimwodeblebi arian.
Dell-s muSaxeliT ramdenime mimwodebeli uzrunvelyofs. es aris saganmanaTleblo
institutebi, romelic kompaniisTvis momaval TanamSromlebs amzadebs da mas
kvalificiuri muSaxeliT amaragebs. kidev erTi aseTi mimwodebelia profkavSirebi –
organizacia, romelic icavs TanamSromelTa interesebs da SeuZlia miwodebis
kontroli profkavSirebSi gaerTianebuli muSebis gaficvis meSveobiT. aseT kavSirebs
dasaqmebis pirobebzec SeuZliaT gavlenis moxdena. Dell-is muSebi profkavSirebSi ar
arian gaerTianebulni; rodesac 2001 wlis ekonomikuri daRmavlobis gamo
TanamSromelTa samsaxuridan daTxovnis aucilebloba gaCnda, kompanias didi problemebi
ar Seeqmna xarjebis Semcirebis gamo muSaxelis SekvecasTan dakavSirebiT. iseT
organizaciebSi da warmoebebSi, sadac profkavSiri sakmaod Zlieria, menejeris kidev
erT valdebulebas warmoadgens kavSirsa da mis warmomadgenlebTan SeTanxmebebze
molaparakeba da maTi ganxorcieleba.
mimwodebelTa stilis, raodenobisa Tu saxeobis cvlileba dasabams udebs Zalebs,
romlebic Tavis mxriv qmnian SesaZleblobebs an sirTuleebs. menejeri ki valdebulia
moaxdinos maTze reagireba, Tu misi organizacia ayvavebas apirebs. magaliTad, menejeri
SeiZleba seriozuli safrTxis winaSe aRmoCndes, Tu mimwodebeli savaWro poziciebs
gaimyarebs im doneze, rom mis klient organizaciias resursebis miwodebis safasuri
gauzardos. mimwodeblis savaWro poziciebi gansakuTrebiT Zlierdeba, rodesac: 1)
mimwodebeli resursis erTaderTi wyaroa da 2) resursi organizaciisTvis sasicocxlo
aucileblobas warmoadgens. magaliTad, 17 wlis ganmavlobaSi g. d. sirli (G.D.Searle)
NutraSweet-is (xelovnuri damatkbobeli saSualeba, romelsac bevr dietur, ualkoholo
sasmelSi iyeneben) erTaderTi mimwodebeli iyo. NutraSweet warmoadgenda ara marto
aucilebel ingredients dietur, ualkoholo sasmelebisTvis, aramed iseT produqtsac,
romlis Semcvleli realurad ar arsebobda (saqarini da sxva xelovnuri
damatkbobelebi janmrTelobisTvis sazianoa). sirlim privilegia moipova imitom, rom
gamoigona da daapatenta NutraSweet. patenti sxva organizaciebs ukrZalavs 17 wlis
87
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi
manZilze bazarze Semoitanon konkurenti produqcia. 1992 wels sirlis patents vada
amoiwura da bevrma kompaniam daiwyo NutraSweet-is msgavsi produqciis warmoeba. 1992
wlamde sirlis SeeZlo moeTxova sakmaod maRali fasi Tavis produqciaze da
NutraSweet-is Rirebuleba TiTqmis orjer aRemateboda Sesabamisi raodenobis Saqris
fass. am fasis gamo, mwarmoeblebi (maT Soris Coca-Cola da PepsiCo) iZulebulni iyvnen
gaezardaT ualkoholo sasmelebis fasi, vinaidan sxva produqciis Sesyidvis
alternativa ar hqondaT. dReisaTvis, NutraSweet kvlav rCeba erT-erT xelovnur
damatkbobel saSualebad, magram ualkoholo sasmelebis mwarmoeblebi bevrad ufro
nakleb fass ixdian masSi.
amisgan gansxvavebiT, rodesac organizacias erTi romelime resursis ramdenime
mimwodebeli hyavs, savaWro molaparakebis dros Zlieri pozicia mas uWiravs da
SeuZlia moiTxovos maRali xarisxis resursis dabal fasSi miwodeba. sakmaod xSirad,
organizacias SeuZlia gamoiyenos es momgebiani pozicia da mimwodeblebs fasis daweva
aiZulos (rogorc iqceva kidec kompania Dell).
magaliTad, kompania Dell mudmivad eZebs iaffasian globalur mimwodeblebs, raTa
SeinarCunos konkurentunariani fasebi Tavis kompiuterebze. menejerebs aqvT arCevanis
saSualeba: maT SeuZliaT iyidon produqcia maTi ucxouri mimwodeblisgan an gaxdnen
sakuTari Tavis mimwodeblebi da Tavad awarmoon sakuTari produqcia sazRvargareT.
menejerebma unda gaacnobieron is SesaZlebloba da sirTule, romlebic axlavs
momaragebis globaluri qselis marTvas. rubrikaSi `menejmenti yoveldRiur rakursSi~
ganxiluli kompaniebi, rogoricaa magaliTad Li & Fung, amerikul kompaniebs saSualebas
aZleven Seamciron saWiro resursebis xarjebi. menejerebi, romlebic ver iyeneben
iaffasian ucxour mimwodeblebs, risk-faqtoris warmoqmnas uwyoben xels da safrTxes
uqmnian maTi organizaciebis konkurentunarianobas. magaliTad, Levi Strauss-s dro
dasWirda imis gasaanalizeblad, rom konkurencias ver gauwevda im iaffasian jinsebs,
romelTac Wal-Mart da sxva sacalo movaWreebi yididnen. kompania iZulebuli gaxda
daexura aSS-Si mdebare yvela fabrika da gamoeyenebina iaffasiani ucxouri
mimwodebeli, raTa SeenarCunebina konkurentunariani fasebi Tavis jinsebze.
msxvili kompaniebis (rogoricaa magaliTad Ford, Procter & Gamble da IBM)
menejerTa winaSe arsebul saerTo problemas warmoadgens momaragebis globaluri
qselis marTva, rac maT kompaniebs dabali fasebisa da maRali xarisxis SenarCunebis
saSualebas miscemda. anu iseTi kompaniebis moZebna, rogoricaa Li & Fung. magaliTisTvis,
Boeing-is axali reaqtiuli TviTmfrinavis, 777 modelis Seqmnas 132,500 cali
specialurad konstruirebuli nawili dasWirda, romelic msoflios 545 mimwodebelma
daamzada. miuxedavad imisa, rom saWiro detalebis ZiriTad nawils Tavad Boeing
amzadebs, rva iaponuri kompania mas amaragebs 777 modelis korpusiT, karebiTa da
frTebiT; singapureli mwarmoebeli amzadebs karebs TviTmfrinavis wina dasajdomi
SasisTvis; xolo italiuri qarxana awarmoebs TviTmfrinavis frTebis detalebs.
ucxouri mimwodeblebisgan amdeni resursis SeZenis ZiriTadi mizezi aris is, rom am
mwarmoeblebs TavianT sferoSi badali ara hyavT msoflioSi. radgan Boeing-is ZiriTad
da aucilebel moTxovnilebas TviTmfrinavis usafrTxoeba da saimedooba warmoadgens,
mas urCevnia iTanamSromlos iseT mimwodeblebTan, romlebic maRali xarisxis saboloo
produqtis warmoebaSi daexmarebian.
globaluri kompaniebis Sesyidvis saqmianobebi sul ufro rTuldeba, vinaidan
msoflios sxvadasxva qveynebSi TandaTanobiT matulobs unar-Cvevebi da
profesionalizmi. iaffasiani da maRal-xarisxiani mimwodeblebis moZebna
adgilmdebareobis miuxedavad maT ZiriTad interess warmoadgens. garda amisa, interneti
exmareba kompaniebs moagvaron gacvla-gamocvlis es rTuli procesi, maT Soris
resursebis Sesyidva da produqciis gasaReba.
88
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi
distributorebi
distributori aris organizacia, romelic exmareba sxva organizaciebs
klientisTvis saqonlis an momsaxurebis miyidvaSi. organizaciis muSaobaze did gavlenas
axdens menejeris gdawyvetileba produqciis distribuciis Sesaxeb. magaliTad,
amanaTebis gadazidvis kompaniebi, rogoricaa magaliTad, Federal Express, UPS da
USeerTebuli Statebis safosto samsaxuri, gaxdnen internet-kompaniebis ZiriTadi
distributorebi da milionobiT klients awvdian internetiT Sesyidul saqonels.
distributorebis muSaobisa da distribuciis meTodis Secvlam menejerebi
SeiZleba axali SesaZleblobebis an sirTulis winaSe daayenos. Tu distributori
gafarTovdeba da gaZlierdeba ise, rom SeZlebs romelime organizaciis saqonelze da
momsaxurebaze klientis xelmisawvdomobis kontrols, man SeiZleba organizacias
saqonlis an momsaxurebis Rirebulebis Semcireba moTxovos. magaliTad, udidesi
sacalo distributori Wal-Mart akontrolebs mis mimwodebelTa kavSirs momxmarebelTa
did raodenobasTan da amis gamo xSirad iTxovs maTgan fasebis dawevas. Tu iseTi
kompania, rogoricaa Procter & Gamble uars ganacxadebs fasebis dawevaze, maSin Wal-Mart-
ma SeiZleba daiwyos produqciis SeZena mxolod Procter & Gamble-is konkurenti
kompaniebisgan (rogoricaa, magaliTad Unilever da Dial).
distributoris pozicia SeiZleba Sesustdes kidec, Tu bazarze didi arCevani
arsebobs. es sakuTar Tavze gamoscada samma msxvilma satelevizio kompaniam: ABC, NBC
da CBS-ma. maTi pozicia satelevizio programebis prodiuserebisgan dabali fasebis
moTxovnasTan dakavSirebiT TandaTanobiT Sesustda. aseulobiT sakabelo satelevizio
arxis gamoCenam zemoT aRniSnuli kompaniebis qselis zemoqmedeba Seamcira, vinaidan maT
mayurebelTa 90 procentidan 50 procenti dakarges. igive vrceldeba safosto
momsaxurebis sferozec. didi arCevanis gamo, internet-kompaniebi realurad arafers
dakargaven, Tu erTi romelime firma fasebs moumatebs. maT SeuZliaT igi sxva
distributoriT Caanacvlon.
89
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi
klientebi
klienti aris calkeuli individi an jgufi, romelic yidulobs organizaciis
mier warmoebul saqonels an momsaxurebas. kompania Dell-is klientura ramdenime
kategoriad SeiZleba daiyos: 1) momxmarebeli, romelic ojaxisTvis iZens kompiuters;
2) mcire zomis kompania; 3) msxvili kompania; 4) samTavrobo uwyebebi; 5)
saganmanaTlebo institutebi. klientTa raodenobisa da saxeobis, an momxmareblis
gemovnebisa da moTxovnebis Secvla qmnis kidev erT SesaZleblobasa da sirTules.
organizaciis warmateba momxmareblis survilze gamoxmaurebazea damokidebuli.
kompiuteruli industriisgan momxmarebeli iTxovs dabal fasebsa da maRal
multimediur SesaZleblobebs. amitom kompiuteruli kompaniebi unda exmaurebodnen
cvlilebebsa da klientis moTxovnebs. igive vrceldeba skolebzec, romlebic swrafad
unda moergon klientis cvalebad moTxovnilebebs. magaliTad, espanurenovani
studentebis raodenobis gazrdam SeiZleba saWiro gaxados inglisuri enis Semswavleli
klasebis damateba. organizaciul da menejerul warmatebaze moqmed gadamwyvet faqtors
warmoadgens menejeris unari gansazRvros organizaciis ZiriTadi momxmarebeli da
Seqmnas iseTi saqoneli da momsaxureba, romelic misTvis misaRebia.
ZiriTadi TvalSisacemi SesaZlebloba, romelic globalur sivrceSi gasvlas
axlavs Tan – aris saqonlisa da momsaxurebis gasaReba axal momxmarebelze. aseTi
aRmoCena gaakeTa jef bezousma, Amazon.com-is aRmasrulebelma xelmZRvanelma, romelmac
kompaniis saqmianoba sxvadasxva qveyanaSi ganavrco. Accenture-ma da Cap Gemini-m, orma
90
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi
sainformacio
sainformacio teqnologiuri nawyveti
globaluri sainformacio sistemebis Seqmna
internetiT saqonlis SeZenis gaxSirebasTan erTad izrdeba kompaniis veb-gverdis
mniSvneloba. karg dizains gadamwyveti mniSvneloba aqvs, vinaidan igi izidavs ara marto
adgilobriv momxmarebels, aramed ucxoursac. kargi veb-gverdis SeqmnasTan
dakavSirebulma problemam 2000 wels Wal-Mart aiZula ori kviris ganmavlobaSi
daexura kompaniis veb-gverdi, raTa produqciis moZebnisa da SekveTis meqanizmi
gaeumjobesebina.
amerikul kompaniebs Soris Dell Computer-s erT-erTi yvelaze advilad
gamosayenebeli da popularuli veb-gverdi aqvs. warmoidgineT kompaniis gaoceba,
rodesac aRmoaCina, rom iaponel momxmarebels kompaniis axlad gaxsnili iaponuri veb-
gverdi ar moewona. aRmoCnda, rom amis mizezi ekranis garSemo arsebuli Savi CarCo
iyo. iaponiaSi Savi feri negatiur grZnobebsa da emociebTan aris dakavSirebuli.
91
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi
konkurentebi
konkurentebi warmoadgenen erT-erTi yvelaze mniSvnelovani Zalas, romelsac
organizacia samuSao garemoSi awydeba. konkurentebi arian organizaciebi, romlebic
qmnian am kompaniis produqciis msgavs saqonelsa da momsaxurebas. sxva sityvebiT rom
vTqvaT, konkurentebi arian organizaciebi, romlebic erTi da igive momxmareblisTvis
ibrZvian. Dell-is konkurentebs Soris arian kompiuterebis sxva adgilobrivi (Apple,
Compaq da Gateway) da ucxouri mwarmoeblebi (Sony da Toshiba iaponiaSi da Group Bull -
safrangeTSi). safondo internet-makler E*Trade-is konkurentebi arian Ameritrade da TD
Waterhouse, agreTve Merrill Lynch and Charles Schwab.
konkurentebs Soris metoqeoba yvelaze saSiSi Zalaa, romelTanac menejerebs
uwevT muSaoba. Zlieri metoqeoba xSirad iwvevs fasebiT TamaSs, xolo fasebis dacema
arTulebs resursebis xelmisawvdomobas da amcirebs mogebas. 2001 wels, personaluri
kompiuterebis industriaSi konkurenciam gansakuTrebiT imZlavra, rac gamowveuli iyo
qveynis ekonomikis daqveiTebiTa da Dell-is agresiuli politikiT – xarjebis
Semcirebisa da fasebis dawevis xarjze gaezarda kompaniis sabazro wili. 2001 wlis
ivnisSi maikl delma ganacxada, rom misi survili iyo Dell-is sabazro wilis gazrda
13-dan 40 procentamde. am dros kompania ukve lideri iyo msoflioSi. 2001 wels IBM-
ma ganacxada, rom wyvetda personaluri kompiuterebis warmoebas, vinaidan milionebs
92
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi
93
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi
naxazi
naxazi 4.2 bazarze Sesvlis barierebi da konkurencia
94
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi
saerTo garemo
saerTo garemoSi moqmed ekonomikur, teqnologiur, socialur-kulturul,
politikur, sakanonmdeblo da globalur Zalebs udidesi gavlenis moxdeba SeuZliaT
organizaciis samuSao garemoze. Tumca, es gavlena SeiZleba maincdamainc gamokveTili
ar iyos menejerebisTvis. magaliTad, internetisa da internet-kompaniebis industriuli
garemos swrafi da mkveTri aRzeveba gamoiwvia sxvadasxva faqtorebis kombinaciam,
rogoricaa, magaliTad internet-teqnologiebis Secvla, amerikis safondo birJisa da
ekonomikis dasusteba, globaluri ekonomikis mdgomareobis Sesaxeb arsebuli SiSi. am
cvlilebebma xeli Seuwyes internet-kompaniebs Soris Zlieri konkurenciis gaRvivebas,
ramac SemdgomSi industriis mdgomareobis gauareseba gamoiwvia).
daskvnis gamotana advilia: menejerebma mudmivad unda awarmoon saerTo garemoSi
moqmedi Zalebis analizi, radgan isini zemoqmedebas axdenen gadawyvetilebis miRebasa da
dagegmvaze. qvemoT Cven ganvixilavT saerTo garemoSi moqmed ZiriTad Zalebs da
SeviswavliT maT gavlenas organizaciis samuSao garemoze.
ekonomikuri Zalebi
ekonomikuri Zalebi
Zalebi qveynis an regionis sijansaResa da saerTo keTildReobaze
axdenen gavlenas. ekonomikur ZalebSi moiazreba saprocento ganakveTebi, inflacia,
umuSevroba da ekonomikuri zrda. ekonomikuri Zalebi menejerebs mraval
SesaZleblobasa da siZneleebs uqmnian. umuSevrobis dabali done da saprocento
ganakveTebis Semcireba momxmarebelTa rigebSi cvlilebaze metyvelebs da niSnavs imas,
rom ufro met adamians aqvs fuli da mzad aris mis dasaxarjad. Sedegad ki
organizaciebs aqvT ufro meti SesaZlebloba gayidon TavianTi saqoneli an momsaxureba.
myari ekonomika momaragebis sistemebzec moqmedebs: resursebis SeZena ufro advili
xdeba da organizacias warmatebis didi Sansi aqvs, rogorc es moxda 1990-ian wlebSi,
95
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi
teqnologiuri Zalebi
teqnologia
teqnologia aerTianebs instrumentebs, manqana-danadgarebs, kompiuterebs,
profesionalizms, informacias da codnas, romelsac menejerebi iyeneben saqonlisa da
momsaxurebis Sesaqmnelad, sawarmoeblad da distribuciisTvis. teqnologiuri Zalebi
warmoiqmneba im teqnologiaSi Setanili cvlilebisgan, romlebsac menejerebi iyeneben
saqonlisa da momsaxurebis Sesaqmnelad, sawarmoeblad da distribuciisTvis. bolo aTi
wlis ganmavlobaSi teqnologiuri cvlilebis ritmi sagrZnoblad amaRlda.
mikroprocesorebis, kompiuteris teqnikuri saSualebebisa da programuli
uzrunvelyofis ganviTarebis gamo, teqnologiuri Zalebi mniSvnelovnad gaZlierda.
teqnologiur Zalebs SeiZleba hqondeT didi datvirTva menejerebisa da
organizaciebisTvis. teqnologiurma cvlilebam SeiZleba ukve damkvidrebuli produqcia
Zvelmoduri gaxados (magaliTad, sabeWdi manqanebi, Sav-TeTri televizorebi,
enciklopediis tomebi) da amiT menejerebs momxmarebelTa moTxovnilebis
dasakmayofileblad axali gzebis gamoZebnisken ubiZgos. teqnologiurma cvlilebam
SeiZleba safrTxe Seuqmnas organizacias, an SesTavazos mas SesaZlebloba axali an
gaumjobesebuli saqonlisa Tu momsaxurebis Sesaqmnelad, dasamzadeblad an
distribuciisTvis. mikroprocesoris gamoCenam, romelic pirvelad Intel-ma Semoitana,
revolucia moaxdina sainformacio teqnologiebSi da gazarda moTxovna pesonalur
kompiuterebze. aman ganapiroba iseTi kompaniebis warmateba, rogoricaa Dell da Compaq
da iseTebis Cavardna, rogoricaa IBM. rodesac personalurma kompiuterebma
gamomTvleli manqanebi Secvales, IBM-isa da gamomTvleli manqanebis sxva mwarmoeblebis
produqciaze moTxovna Semcirda. am cvlilebas IBM bolo aTi wlis ganmavlobaSi
gamoexmaura imiT, rom kompiuteris teqnikuri saSualebebis gayidvidan kompiuterul
momsaxurebasa da sakonsultacio servisze gadavida da kvlav gaimyara poziciebi.
96
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi
socialur-
socialur-kulturuli
kulturuli Zalebi
socialur-
socialur-kulturuli Zalebi warmoiqmneba qveynis sazogadoebrivi
struqturidan an kulturidan wamosuli zewolisgan. orive saxis zewolas SeuZlia
xeli Seuwyos an SeuSalos organizaciis muSaobas da menejerTa saqmianobas. socialuri
struqtura niSnavs urTierTobas individsa da sazogadoebriv jgufebs Soris.
sazogadoebebis socialuri struqtura erTmaneTisgan mkveTrad gansxvavdeba. iseT
sazogadoebaSi, sadac socialuri daSrevebis done maRalia, individebsa da jgufebs
Soris bevri gansxvaveba arsebobs. kasturi sistema indoeTsa da tibetSi, mravali
socialuri klasis arseboba did britaneTsa da safrangeTSi mravalSrian socialur
struqturebs qmnis. amisgan gansxvavebiT, socialuri daSrevebis done dabalia
Tanasworobis momxre axal zelandiasa da amerikis SeeTebul StatebSi, sadac
socialuri struqtura adamianebs erTmaneTisgan naklebad asxvavebs. safrangeTis
kompaniebis xelmZRvaneli menejerebi safrangeTis sazogadoebis maRali fenidan modian,
xolo amerikis SeerTebul StatebSi, aseTi Tanamdebobis mqone adamianebi amerikuli
sazogadoebis yvela fenidan arian.
sazogadoebebi agreTve gansxvavdebian jgufisgan individis gamoyofiT. magaliTad,
SeerTebuli Statebi jgufze maRla individs gamoyofs, xolo iaponia individze win
jgufs ayenebs. aseTma gansxvavebam menejers SeiZleba ukarnaxos meTodebi, romelic mas
TanamSromelTa motivirebisa da gaZRolisTvis sWirdeba. erovnuli kultura
warmoadgens im RirebulebaTa erTobliobas, romelsac sazogadoeba saWirod Tvlis;
agreTve qcevis normebs, romlebic miRebulia an daSvebulia am konkretul
sazogadoebaSi. magaliTad, amerikaSi individualizmi yvelaze metad fasobs; xolo
koreasa da iaponiaSi individebisgan jgufis molodinis gamarTlebas elian. erovnuli
kultura did gavlenas axdens menejerTa mier TanamSromelTa motivirebasa da
koordinirebaze, agreTve organizaciis muSaobis stilze. erovnuli kulturis iseTi
mniSvnelovani aspeqti rogoricaa eTika, dawvrilebiTaa ganxiluli me-3 TavSi.
sazogadoebebs erTmaneTisgan ansxvavebs ara marto socialuri struqtura da
erovnuli kultura, aramed sazogadoebaSi mimdinare cvlilebebic. amerikis SeeTebul
StatebSi damokidebuleba qalis, siyvarulis, seqsisa da qorwinebis mimarT bolo aTi
wlis ganmavlobaSi sagrZnoblad Seicvala. aziur saxelmwifoebSi, rogoricaa
magaliTad, hong-kongi, singapuri, korea da iaponia, bevri miiCnevs rom am qveynebis
axali Taobebi, winandelebTan SedarebiT, bevrad ufro individualuri da
`amerikanizirebulia~. dReisaTvis, aRmosavleT evropis bevr qveyanaSi koleqtivizmsa da
saxelmwifosadmi morCilebaze dafuZnebul komunistur faseulobebs axali faseulobebi
enacvleba da individualizmi da mewarmeoba wina planze iwevs. cvlilebebis tempi
Cqardeba.
97
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi
demografiuli Zalebi
demografiuli Zalebi
Zalebi warmoadgens mosaxleobis maxasiaTeblebSi (anu asakSi,
sqesSi, eTnikur da rasobriv warmoSobaSi, seqsualur orintaciasa da socialur
klasSi) Setanili cvlilebis Sedegebs. saerTo garemoSi moqmedi sxva Zalebis msgavsad,
demografiuli Zalebi menejerebs axal SesaZleblobas an sirTules sTavazoben da
mniSnvelovani gavlenis moxdena SeuZliaT maT organizaciebze. es zemoqmedeba
dawvrilebiT mimovixileT mravalferovnebis ganxilvisas me-3 TavSi, amitom am TavSi
masze saubars aRar gavagrZelebT.
Tumca, gvinda xazi gavusvaT erT mniSvnelovan cvlilebas, romelsac dRes aqvs
adgili: industriuli qveynebis umravlesoba mosaxleobis xandazmulobas ganicdis, rac
Sobadobis klebis, sikvdilianobis matebisa da gamravlebis asakSi myofi Taobis
daberebiTaa gamowveuli. germaniaSi, magaliTad, 65 wels zemoT myofi mosaxleobis
raodenoba 15,4%-dan (1990w.) 2010 wlisTvis 20,7%-mde gaizrdeba. SedarebiTi
monacemebi Semdegnairad gamoiyureba: kanada – 11.4% da 14.4%; iaponia – 11,7% da
19,5%; aSS – 12,6% da 13,5%. amerikis SeerTebul StatebSi procentuli maCveneblis
zrda bevrad naklebia, rac gamowveulia 1990-ian wlebSi emigraciis didi nakadiT da
axlad emigrirebuli ojaxebis mravalricxovnobiT. Tumca, xandazmulTa absoluturma
ricxvma sagrZnoblad imata, riTac gazarda xandazmulebze orientirebuli
organizaciebis bazari. binaze misvlis samedicino samsaxurebisa da gamajansaRebel-
dasasvenebeli institutebis momsaxurebaze moTxovna mniSvnelovnad gaizarda
mosaxleobis xandazmuloba Taviseburad moqmedebs samuSao adgilebze. samuSao
adgilebze axalgazrdebis mosvlis nacvlad SeiniSneba axali tendencia – aqtiuri
TanamSromlebi cdiloben gadadon pensiaze gasvla tradiciul sapensio asakis (65
weli) gadacilebis Semdeg. aRniSnuli cvlilebebi mianiSneben imaze, rom organizaciebma
98
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi
99
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi
Seerwyen da 2000 wels Mitsubishi Seisyides. amasTanave 2000 wels Renault-ma Nissan
iyida.
avtomobilebis mwarmoeblebma gaacnobieres, rom globalizaciisgan sargeblis
misaRebad saWiro iyo poziciebis gamyareba msoflios yvela regionSi. avtomobilebis
mwarmoebelma kompaniebma saswrafod daiwyes gaerTianeba, raTa masStabis globaluri
efeqtisTvis mieRwiaT. am kompaniebis mizans warmoadgens iseTi manqanebis Seqmna da
warmoeba, romlebic mTels msoflioSi gaiyideba da amiT gaaadvilebs axali manqanis
Seqmnaze gaweuli uzarmazari xarjebis amoRebas. garda amisa, avtomobilebis
mwarmoebeli kompaniebi globaluri momaragebis qselebis gamoyenebiT (romelic zemoT
ganvixileT) did mogebas naxuloben. ufro metic, axali tendencia maT saSualebas
aZlevs SeiZinon da gaiziaron manqanis Seqmnisa da warmoebis fasdaudebeli unar-Cvevebi
da codna, romelic erT romelime kompaniaSia warmodgenili (rogoricaa, magaliTad,
Mercedes-Benz-is usafrTxoebis maxasiaTeblebi, an Mitsubishi-is naklebi TviTRirebulebis
mqone msubuqi manqanebis Seqmnis gamocdileba).
Chrysler-isa da Mitsubishi-is gaerTianeba warmoebis xarjebis mniSvnelovan
Semcirebas isaxavs miznad da Renault-sa da Nissan-is gaerTianeba xelmZRvanelebs guluxv
mogebas pirdeba. Tumca, Mercedes-Benz-isa da Chrysler-is gaerTianeba aseTi warmatebuli
ar aRmoCnda, rogorc Tavidan fiqrobdnen. warumatebeli aRmoCnda agreTve gaerTianebis
sxva mcdelobebic. magaliTad, General Motors-ma Saab-sa da Isuzu-Si investirebiT erT
miliard dolarze meti dakarga iseve, rogorc Chrysler-Tan mierTebis gamo zarali
ganicada Mercedes-Benz-ma.
miuxedavad, aseTi moklevadiani ekonomikuri problemebisa, es gaerTianebebi,
savaraudod, momavalSi mainc moutans mogebas am kompaniebs, vinaidan avtomobilebis
mwarmoeblebi manevrireben, raTa msoflio liderebi gaxdnen. politikuri
TvalsazrisiT, kompaniis warmomadgenloba globalur doneze ver daexmareba mas
moxvdes msoflio ligaSi. agreTve, axal, did da auTvisebel bazrebze (rogoricaa
magaliTad aRmosavleT evropa da CineTi) Sesasvlelad avtomobilebis mwarmoebelma
kompaniebma unda SeZlon sxvadasxva qveynebis biznes-garemosTvis damaxasiaTebel
politikur da kulturul Zalebze gamoxmaureba. aqedan gamomdinare, saWiroa
operaciebis ganxorcieleba globalur doneze. iaponuri saavtomobilo kompaniebis
Sesyidva sxvadasxva faqtoris (iaponiis ekonomikis mkveTri dacema da iaponuri
mTavrobis politika, romelic ucxouri firmebisTvis iaponuri kompaniebis gadacemis
uflebas iZleva) kombinaciiTaa gamowveuli. igive situaciaa koreaSic, sadac amerikuli
saavtomobilo kompaniebi gakotrebuli koreuli saavtomobilo kompaniebis Sesyidvas
isaxaven miznad.
globaluri Zalebi
globaluri Zalebi warmoadgens saerTaSoriso urTierTobebSi, qveynis
ekonomikaSi, politikur da sakanonmdeblo sistmebSi, agreTve teqnologiaSi
ganxorcielebuli cvlilebis Sedegebs. menejerebsa da organizaciebze moqmed, yvelaze
mniSvnelovan globalur Zalas warmoadgens msoflios qveynebis mzardi ekonomikuri
integracia, romelsac dawvrilebiT qvemoT ganvixilavT. (ix. `cvalebadi globaluri
garemo~). SeTanxmebebi Tavisufali vaWrobis Sesaxeb, rogoricaa magaliTad, `zogadi
SeTanxmeba tarifebisa da vaWrobis Sesaxeb~ (GATT) da `SeTanxmeba CrdiloeT-amerikuli
Tavisufali vaWrobis Sesaxeb~ (NAFTA), agreTve evrokavSiris zrda barierebis
Sesustebaze moqmedebs da qveynebs Soris saqonlisa da momsaxurebis Tavisuflad
moZraobas uwyobs xels.
100
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi
101
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi
102
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi
manZiliTa
manZiliTa da kulturuli gansxvavebiT gamowveuli
barierebis moxsna
104
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi
105
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi
naxazi
naxazi 4.4
hofste
hofstedis
dis erovnuli kulturis modeli
individualizmi koleqtivizmi
106
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi
hofste
hofstedis erovnuli kulturis modeli. modeli. sxvadasxva qveynebis
faseulobebsa da wesebSi arsebuli gansxvavebebisa da msgavsebebis dadgenas mkvlevarebma
wlebi miuZRvnes. erovnuli kulturis erT-erTi modeli SeimuSava IBM-is fsiqologma
gerT hofstedma. man Seagrova 64 qveyanaSi IBM-is 100’000-ze met TanamSromelTa
monacemebi faseulobebisa da wesebis Sesaxeb. Catarebuli kvlevis Sedegad hofstidma
Camoayaliba xuTi ganzomileba, romelTa mixedviTac SeiZleba moxdes erovnuli
kulturebis gansazRvra (ix. naxazi
naxazi 4.4).
4.4
individualizmi koleqtivizmis sapirispirod.
sapirispirod. pirvel
ganzomilebas hofstedma daarqva `individualizmi koleqtivizmis sapirispirod~.
individualizmi aris sayovelTaod gavrcelebuli Sexeduleba, romelic afasebs
individualur Tavisuflebas, azris gamoTqmis saSualebas da principebisadmi
erTgulebas da Tvlis, rom adamianebi unda fasdebodnen maTi individualuri miRwevebis
da ara maTi socialuri warmoSobis mixedviT. dasavlur qveynebSi, individualizmSi
igulisxmeba agreTve adamianis dafaseba miRweuli warmatebis gamo, individualuri
uflebebis dacva da pativiscema individualuri TviT-Semoqmedebisadmi.
amisgan gansxvavebiT, koleqtivizmi warmoadgens sayovelTaod gavrcelebul
Sexedulebas, romelic afasebs individis morCilebas jgufis saerTo miznebisadmi da
Tvlis, rom adamianebi unda fasdebodnen jgufSi Setanili wvlilidan gamomdinare.
koleqtivizmi farTod iyo damkvidrebuli komunistur qveynebSi, magram komunizmis
dangrevis Semdeg man popularoba dakarga. iaponia aris erTerTi arakomunisturi qveyana,
sadac koleqtivizmi Zalian fasdeba.
iaponiaSi koleqtivizmis fesvebi saTaves tokugavas periodidan (1600-1870ww.)
iRebs, rodesac moxda konfucianizmis, budizmisa da sintoizmis Serwyma. erT-erTi
ZiriTadi faseuloba, romelsac am periodSi Caeyara safuZveli, iyo Zlieri kavSiri
jgufTan, romelic SeiZleba yofiliyo sofeli, samuSao jgufi an sxva saxis
gaerTianeba. jgufTan asocireba iaponiaSi koleqtiuri anu erToblivi qmedebis
aucileblobas da jgufis wesebisadmi erTgulebas badebs. amave dros igi aferxebs
individualizmis ganviTarebas.
menejerebma unda gaigon, rom organizaciebi da maTi wevrebi avlenen TavianTi
qveynebis kulturas individualizmsa da koleqtivizmTan dakavSirebiT. aqedan
gamomdinare, iaponur da amerikul menejmentis praqtikas Soris arsebuli gansxvavebis
ZiriTadi mizezi aris is, rom iaponuri kultura koleqtivizms aniWebs upiratesobas,
xolo amerikuli – individualizms.
Zalauflebrivi distancireba.
distancireba. Zalauflebriv distancirebaSi hofstedi
gulisxmobs, Tu ramdenad misaRebia sazogadoebisTvis mosazreba, rom moqalaqeTa
Zalauflebrivi da socialuri uTanasworoba gamowveulia maTi fizikuri da
inteleqtualur SesaZleblobebSi arsebuli sxvaobiT an memkvidreobiT. aq agreTve
moiazreba, Tu ramdenad misaRebia sazogadoebisTvis is ekonomikuri da socialuri
gansxvavebebi (simdidre, statusi da keTildReoba), romelic adamianTa gansxvavebuli
SesaZleblobebiTaa ganpirobebuli.
sazogadoebas Zalauflebrivi distancirebis maRali maCvenebeli aqvs, Tu masSi
uTanasworoba daSvebuli formaa. aseT sazogadoebebSi profesiulad warmatebuli
moxeleebi didi raodenobiT simdidres agroveben da Semdeg mas TavianT STamomavlebs
gadascemen. Sedegad, droTa ganmavlobaSi uTanasworoba matulobs. aseT sazogadoebebSi
ufskruli mdidarsa da Raribs Soris, masTan dakavSirebul politikuri da socialuri
Sedegebianad, sul ufro Rrmavdeba. amisgan gansxvavebiT, Zalauflebrivi distancirebis
dabali maCveneblis mqone sazogadoeba win eRobeba moqalaqeebs Soris mkveTri
uTanasworobis warmoqmnas. aseT qveynebSi saxelmwifo mimarTavs sagadasaxado da
socialuri uzrunvelyofis programebs, raTa aRmofxvras uTanasworoba da
107
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi
108
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi
eTika qmedebaSi
amazonis junglebis kulturis
kulturis gadarCena
msxvili globaluri kompaniebi sul ufro da ufro iTvaliswineben bunebrivi
resursebis gamoyenebis im axali meTodebis gamoZebnis aucileblobas, romlis drosac
moxdeba Rirebuli produqtis warmoeba da, amavdroulad, adgilobrivi macxovreblebis
kulturisa da bunebrivi garemos SenarCuneba. yvelaze metad es exeba amazonis
junglebs, sadac didi Zalisxmevaa mimarTuli tropikuli tyeebis ganadgurebisgan
dacvisken. magaliTad, 1992 wels DaimlerCrysler-ma 1,4 milioni aSS dolari gamoyo
amazonis junglebis bunebrivi resursebis komerciuli miznebiT gamoyenebis gzebis
Sesaswavlad. kompaniam aRmoaCina, rom qoqosis kaklis qerqisa da bunebrivi kauCukis
109
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi
110
Tavi meoTxe. menejmenti globalur garemoSi
saerTo garemo.
garemo. saerTo garemo aerTianebs mravalmxriv ekonomikur,
teqnologiur, socialur-kulturul, politikur, sakanonmdeblo da globalur Zalebs,
romlebic gavlenas axdenen organizaciaze da mis samuSao garemoze.
cvladi globaluri garemo. bolo ramdenime wlis ganmavlobaSi
globalur garemoSi mkveTri cvlileba SeiniSneba. bolo moeRo Caketuli globaluri
garemos arsebobas, romlis drosac qveynebs erTmaneTisgan aSorebdaT saerTaSoriso
vaWrobaze dawesebuli mkacri savaWro da sainvesticio SezRudvebi, manZilsa da
kulturul gansxvavebebTan dakavSirebuli barierebi da safuZveli Caeyara gaxsnili
globaluri garemos Seqmnas. Ria globaluri garemos, da savaWro barierebis Seqmnas
xeli Seuwyo saerTaSoriso savaWro SeTanxmebebis dadebam, rogoricaa magaliTad, GATT,
Tavisufali bazris filosofiis damkvidrebam da im qveynebis warumateblobam,
romlebmac izarales bazrebis CaketviT.
111
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi
Tavi mexuTe
swavlebis amocanebi:
amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:
112
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi
mimoxilva
organizaciebSi efeqturi gadawyvetilebebis miReba SesaZloa Zalze rTuli da
problemuri iyos im gaurkvevlobis gamo, rac organizaciis irgvliv mimdinare
cvlilebebiTaa gamowveuli.
winamdebare Tavis mizania mimovixiloT, rogor iReben gadawyvetilebas menejerebi
da gavarkvioT, rogor moqmedeben pirovnuli, jgufuri da organizaciuli faqtorebi im
gadawyvetilebaTa xarisxze, romlebsac isini iReben. yovelive amis Sedegad ki
ganvsazRvroT, rogor muSaobs organizacia. ganvixilavT menejeris mier gadawyvetilebis
miRebis arss, amasTan mimovixilavT gadawyvetilebaTa miRebis procesis zogierT
models, rac dagvexmareba warmatebuli gadawyvetilebis miRebis sirTulis warmoCenaSi.
Semdeg gamovyofT gadawyvetilebaTa miRebis procesis ZiriTad etapebs. sabolood,
mimovixilavT, rogor SeuZliaT menejerebs, xeli Seuwyon organizaciul swavlebas,
SemoqmedebiT processa da siaxleebis danergvas da rogor gaumjobesdeba am gziT maT
mier miRebul gadawyvetilebaTa xarisxi. am Tavis dasasruls Tqven gaigebT, ramdenad
mniSvnelovan rols TamaSobs gadawyvetilebis miReba organizaciis saqmianobis
warmatebaSi.
114
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi
115
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi
klasikuri modeli
gadawyvetilebaTa miRebis klasikuri modeli erT-erTi uZvelesia. es aris
normatiuli modeli, rac imas niSnavs, rom igi zustad gansazRvravs, rogor unda
moxdes gadawyvetilebaTa miReba. menejerebi, romlebic mimarTaven klasikur models,
mraval pirobiTobas uSveben gadawyvetilebis miRebis procesis arsis gasamartiveblad
(ixileT naxazi 5.1.). klasikuri modelis arsi imaSi mdgomareobs, rom roca menejerebi
CaTvlian, rom saWiroa gadawyvetilebis miReba, maT unda SeZlon yvela alternativisa
da Sesabamisi mosalodneli Sedegebis Camowera da saukeTeso arCevanis gakeTeba. sxva
sityvebiT rom vTqvaT, klasikuri modelis mixedviT menejerebs xeli miuwvdebaT mTel
im informaciaze, romelic esaWiroebaT optimaluri gadawyvetilebis misaRebad,
gadawyvetilebisa, romelic maTi azriT saukeTesoa im TvalsazrisiT, rom igi
samomavlod yvelaze sasurvel Sedegebs moutans maT organizacias. ufro metic,
klasikuri modelis mixedviT menejerebs Tavisuflad SeuZliaT TiToeuli
alternatiuli variantisaTvis upiratesobis miniWeba da maTi rangireba optimaluri
gadawyvetilebis misaRwevad yvelaze naklebad misaRebidan yvelaze metad misaRebamde.
116
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi
administraciuli modeli
jeims marCi da herbert saimoni ar eTanxmebodnen gadawyvetilebaTa miRebis
klasikuri modelis ZiriTad daSvebebs. piriqiT, maTi azriT, realur pirobebSi
menejerebs xeli ar miuwvdebaT mTel im informaciaze, romelic esaWiroebaT
gadawyvetilebis misaRebad. ufro metic, maT aRniSnes, rom im SemTxvevaSic ki, rodesac
menejerTaTvis advilad xelmisawvdomia yvela saWiro informacia, Zalian bevr maTgans
ubralod ar gaaCnia gonebrivi da fsiqologiuri SesaZlebloba, gaecnos mTel am
informacias da saTanadod Seafasos igi. marCma da saimonma SeimuSaves gadawyvetilebaTa
miRebis administraciuli modeli,
modeli imisaTvis, rom aexsnaT, ratomaa gadawyvetilebis
miReba mudam cvalebadi da sarisko procesi da ratom ver axerxeben xelmZRvaneli
pirebi gadawyvetilebebis miRebas ise, rogorc amas iTvaliswinebs klasikuri modeli.
administraciuli modeli emyareba sam mniSvnelovan cnebas: `SezRuduli
racionaluroba~, `arasruli informacia~ da `damakmayofilebeli variantis Zebna da
miReba~.
naxazi
naxazi 5.1
117
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi
naxazi
naxazi 5.2. ratomaa informacia arasruli
arasruli
informacia
118
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi
119
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi
suraTi 5.3
120
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi
sainformacio-
sainformacio-teqnologiuri nawyveti
Seuqmna MOTOROLA-s
gadawyvetilebis miRebis dayovnebam problemebi Seuqmna
121
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi
122
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi
skot maknilis aSkarad metad rTuli gadawyvetileba unda mieRo. mas swrafad
unda gadaewyvita, daewyo Tu ara `kareras~ warmoeba, Tumca ar flobda informacias
yvela faqtis Sesaxeb. magaliTad, man ar icoda mikroprocesorebisa da programuli
uzrunvelyofis problemebi mogvarebadi iyo Tu ara 10 seqtembramde; man arc is icoda
dazustebiT, Apollo marTla apirebda Tu ara dekembrisTvis axali modelis kompiuteris
gamoSvebas. amasTan, mas ar SeeZlo lodini yovelive amis garkvevamde da saWiro iyo
gadawyvetilebis miReba. mis mier miRebul gadawyvetilebas mogvianebiT gavecnobiT.
menejerebi, romlebsac arasruli informaciis fonze mniSvnelovani
gadawyvetilebebis miReba uwevT, xSirad aRmoCndebian msgavsi dilemis winaSe. arsebobs
6 etapi, romlebic menejerebma aucileblad unda gaiaron kargi gadawyvetilebis
misaRebad (ixileT naxazi 5.4). momdevno nawilSi SevexebiT TiToeul maTgans.
naxazi
naxazi 5.4 gadawyvetilebis
gadawyvetilebis miRebis eqvsi etapi
gaacnobiereT gadawyvetilebis
I etapi miRebis saWiroeba
SeimuSaveT alternatiuli
II etapi variantebi
SeafaseT alternatiuli
III etapi variantebi
SearCieT alternatiuli
IV etapi variantebidan erTi
ganaxorcieleT SerCeuli
V etapi alternatiuli varianti
123
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi
SeafaseT alternativebi
mas Semdeg, rac menejerebi SeimuSaveben ramdenime alternativas, maT unda
Seafason TiToeuli maTganis upiratesobebi da naklovanebebi. alternativebis saTanadod
Sefasebisas mTavaria zustad ganvsazRvroT SesaZlebloba an safrTxe, Semdeg ki
davadginoT is kriteriumebi, romlebmac gavlena unda moaxdinon aRniSnul problemasa
Tu SesaZleblobaze sapasuxod alternativis SerCevaze. cudi gadawyvetilebebis miRebis
erT-erTi mizezi gaxlavT is, rom menejerebi xSirad ver axerxeben kriteriumTa
dadgenas, romlebic esoden mniSvnelovania gadawyvetilebis misaRebad. saerTod,
warmatebuli menejerebi iyeneben oTx kriteriums alternatiuli qmedebis Rirsebebisa
da naklovanebebis Sesafaseblad (ixileT naxazi 5.5):
1. kanoniereba: menejerebma unda uzrunvelyon savaraudo qmedebis kanoniereba. is ar
unda arRvevdes rogorc qveynis kanonmdeblobas, aseve saerTaSoriso samarTlis
normebsa Tu qveynis mTavrobis dadgenilebebs.
2. eTikuri mxare: menejerebma unda uzrunvelyon savaraudo qmedebis eTikuroba. is
zians ar unda ayenebdes romelime dainteresebul jgufs. menejerTa mier miRebul
mraval gadawyvetilebas SeuZlia garkveuli daxmareba gauwios zogierTi
124
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi
naxazi
naxazi 5.5 qmedebis Sefasebis zogadi kriteriumebi
125
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi
eTika qmedebaSi
126
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi
ganaxorcieleT
ganaxorcieleT SerCeuli alternativa
mas Semdeg, rac miiReT gadawyvetileba da moxda alternativis SerCeva, igi unda
ganxorcieldes da iqnes miRebuli mravali masTan dakavSirebuli, Semdgomi
gadawyvetilebebi. qmedebis SerCevis Semdeg (magaliTad, qalTa tansacmlis axali
stilis Seqmna). mis gansaxorcieleblad aTasobiT Semdgomi gadawyvetilebis miRebaa
saWiro. am gadawyvetilebebs Soris iqneba: qalTa kabebis dizainerTa samuSaoze ayvana,
qsovilTa moZieba, saTanado mwarmoeblis SerCeva, romelic uzrunvelyofs nawarmis
maRal xarisxs da qalTa tansacmlis maRaziebTan xelSekrulebebis gaformeba axali
saqonlis gayidvasTan dakavSirebiT.
miuxedavad imisa, rom arCeuli qmedebis gansaxorcieleblad momdevno saWiro
gadawyvetilebebis miReba SesaZloa martivad gamoiyurebodes, realobaSi bevri menejeri
iRebs gadawyvetilebas da Semdgom saTanadod ver moqmedebs. es ki maT mier
gadawyvetilebis saerTod armiRebis tolfasia. miRebuli gadawyvetilebis
ganxorcielebis uzrunvelsayofad maRali rangis menejerebma unda daavalon saSualo
rangis menejerebs momdevno, damatebiTi gadawyvetilebebis miReba, rac aucilebelia
dasaxuli amocanis gansaxorcieleblad. maT saSualo rangis menejerebs unda gamouyon
saTanado resursebi dasaxuli miznis misaRwevad da amasTanave angariSvaldebulni
gaxadon TavianT mwarmoeblurobaze. im SemTxvevaSi, Tu saSualo rangis menejerebi
warmatebiT ganaxorcieleben miRebul gadawyvetilebas, unda moxdes maTi dajildoeba;
xolo warumateblobis SemTxvevaSi maT unda daekisroT garkveuli sanqciebi.
127
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi
128
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi
`eSmakis advokati~
SemecnebiTi araobieqturobaA da jgufuri azrovneba wamowevs sakiTxs, rogor
unda moxdes jgufuri da individualuri gadawyvetilebebis miReba imgvarad, rom
menejerebma miiRon gadawyvetilebebi, romlebic realisturia da efuZneba
alternativebis obieqtur Sefasebas. jgufuri azrovnebis gasaneitraleblad arsebobs
teqnika, romelic `eSmakis advokatobis~ saxeliTaa cnobili.
`eSmakis advokatoba~ aris SerCeuli alternativis kritikuli analizi, raTa
ganxorcielebamde gairkves misi dadebiTi da uaryofiTi mxareebi. Cveulebriv,
gadawyvetilebis mimRebi jgufis erTi wevri TamaSobs `eSmakis advokatis~ rols. igi
akritikebs da eWvqveS ayenebs jgufis mier alternativebis Sefasebisa da maTgan
saukeTesos amorCevis meTods. `eSmakis advokatobis~ mizania yvela im mizezis dadgena,
romlebmac SesaZloa miuReblad aqcios SerCeuli alternativa. am gziT
gadawyvetilebebis mimRebT SeuZliaT miiRon informacia rekomendebul samoqmedo
kursTan asocirebul sxvadasxva riskTan dakavSirebiT.
130
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi
naxazi
naxazi 5.6 senjis principebi swavlebis xelSemwyobi organizaciis Sesaqmnelad
5. waaxaliseT
sistemuri
azrovneba
4. SeimuSaveT saerTo 3. waaxaliseT gunduri
xedva swavleba
131
Tavi mexuTe. gadawyvetilebis miReba, swavleba, SemoqmedebiTi procesi da siaxleebi
TavianTi drois 10% unda dauTmon maT mier SerCeul proeqtebs. es gaxlavT politika,
romelic xels uwyobs TanamSromlebSi SemoqmedebiTi unaris ganviTarebas.
menejerebis mier alternativebis SemuSavebis Semdeg SemoqmedebiTi procesis
waxaliseba SesaZlebelia konstruqciuli gamoxmaurebiT, raTa icodnen, ramdenad
warmatebulia maTi saqmianoba. SesaZloa im ideebis ugulebelyofa, romlebsac aranair
Sedegebamde ar mivyavarT da SemoqmedebiTi energiis sxva mimarTulebebiT warmarTva.
SesaZloa agreTve perspeqtiuli ideebis waxaliseba da sxva menejerebisgan daxmarebis
miReba.
mTavarma menejerebma xazi unda gausvan problemaTa alternatiuli gamosavlis
Zebnis mniSvnelobas da yvelas TandaswrebiT unda daajildovon is TanamSromlebi,
romlebic SemoqmedebiT ideebs SesTavazeben. SemoqmedebiToba SesaZloa rTuli da
daZabuli procesi aRmoCndes. im TanamSromlebs, romlebic darwmunebulni arian, rom
umniSvnelovanes sakiTxebze muSaoben, motivacia aqvT ar daiSuron Zalisxmeva, romelsac
SemoqmedebiTi procesi moiTxovs. Semoqmed xalxs moswons, roca maT sxvebi aqeben da
novatorul organizaciebs dawesebuli aqvT sxvadasxva saxis jildo da ceremoniebi
aseTi xalxis wasaxaliseblad. magaliTad, warmatebuli novatorebis dasajildoeblad
3M-ma daaarsa “didebis holi”. isini ara mxolod am `didebis holis~ wevrebi xdebian,
aramed iReben fulad jildoebs `oqros safexuris programis~ meSveobiT.
134
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
Tavi meeqvse
swavlebis amocanebi:
amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:
135
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
sxva samodelo saxlebs eqvsi an meti Tve exarjebaT koleqciis dizainze, xolo Semdeg
kidev sami, sanam maTi nawarmi daxlze moxvdeba. saqonlis bazramde swrafi mitana Zara-s
mniSvnelovan moqnilobas aniWebs da kompanias saSualebas aZlevs droulad moaxdinos
reagireba swrafad cvalebadi modis bazarze. swafi warmoeba-gayidvis ciklisa da
zustad drois Sesabamisi modelis wyalobiT Zara momxmarebels sTavazobs Tavis
koleqciebs SedarebiT dabal fasad da mainc SesaSur mogebas naxulobs tansacmlis
modis industriaSi.
rodesac Zara-m pirvelad SesTavaza sazogadoebas Tavisi aqciebi 2001 wels, maTi
fasi mkveTrad gaizarda. investorebs sjeraT, rom male msoflios yvela did qalaqSi
iqneba Zara-s maRaziebi da Zara-s saxeli iseTive nacnobi gaxdeba momxmareblisaTvis,
rogorc maRali modis saqveynod cnobili dizainerebis saxelebi.
136
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
pirebsa da jgufebs Soris. am Tavis Semdeg paragrafebSi Cven detalurad ganvixilavT
TiToeul am etaps, magram jer SeviswavloT dagegmvis (henri feiolis mier
gansazRvruli, menejmentis oTxi funqciidan erT-erTi) saerTo xasiaTi da mizani.
naxazi
naxazi 6.1
dagegmvis sami
sami safexuri
st r at egiis f o r mu l ir eba
ar sebu l i sit u ac iis gaanal iz eba d a st r at eg iebis S emu S aveba
dagegmvis doneebi
Cveulebriv, did organizaciebSi dagegmva xorcieldeba menejmentis sam doneze,
esenia: korporaciuli, biznesis an danayofis da departamentis an funqcionaluri. naxaz
6.2-ze warmodgenilia kavSiri dagegmvis procesis sam safexursa da am sam dones Soris.
am modelis gasagebad ganvixiloT, rogor muSaobs General Electric (GE), didi
organizacia, romelic mravali sxvadasxva biznesis sferoSia Cabmuli. GE-s aqvs
menejmentis sami done: korporaciuli, biznesis da funqcionaluri (ix. naxazi 6.3).
korporaciul doneze arian kompaniis mTavari aRmasrulebeli direqtori da
Tavmjdomare jefri imelti, sami sxva maRali rangis menejeri da korporaciis
mxardamWeri personali. korporaciuli donis qvemoT imyofeba biznesis done. biznesis
done moicavs kompaniis sxvadasxva danayofebs. danayofi aris saqmiani erTeuli,
romelic monawileobas iRebs garkveuli industriis konkurenciaSi; GE-s aqvs 150
danayofze meti, maT Soris GE saaviacio Zravebi, GE finansuri momsaxureba, GE
ganaTeba, GE motorebi, GE plastmasebi da NBC. TiToeul danayofs hyavs Tavisi
danayofis menejeri.
menejeri Tavis mxriv, TiToeul danayofs aqvs sakuTari funqciebi an
departamentebi - sawarmoo, marketingis, adamianTa resursebis menejmentis, samecniero-
kvleviTi da a.S. amgvarad, GE aviacias aqvs sakuTari marketinguli funqcia, iseve,
rogorc GE ganaTebas, GE motorebsa da NBC-s.
sxva didi organizaciis msgavsad, GE-Si dagegmva mimdinareobs TiToeul doneze.
dagegmva korporaciis doneze moicavs umaRlesi menejmentis mier miRebul
gadawyvetilebas organizaciis misiasTan da miznebTan, saerTo (korporaciis donis)
strategiasTan da struqturasTan dakavSirebiT (ix. naxazi 6.2). strategia
korporaciis doneze miuTiTebs, ra biznesSi da bazarze apirebs organizacia
konkurentebTan brZolas. GE-s korporaciuli donis gegmaSi erT-erT miznad
dasaxelebuli iyo, rom GE-s unda daekavebina pirveli an meore adgili sabazro wilSi,
TiToeul biznesSi, romelSic ki mouwevda saqmianoba. danayofi, romelic ver miaRwevda
am mizans, SesaZloa mieyidaT sxva kompaniisaTvis. am mizeziT, GE-s samedicino sistemebi
mihyides frangul kompania Tompson-s. GE-s kidev erTi mizania sxva kompaniebis SeZena
sabazro wilis Seqmnis mizniT. gasuli aTwleulis ganmavlobaSi GE-m SeiZina finansuri
137
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
momsaxurebis ramodenime kompania da Tavisi finansuri momsaxurebis ganyofileba
gadaaqcia finansuri momsaxurebis udides mimwodeblad msoflioSi.
dagegmva korporaciis doneze uzrunvelyofs samuSao sqemas, romlis farglebSic
danayofis menejerebi adgenen TavianTi biznesis gegmebs. biznesis doneze, TiToeuli
danayofis menejers SeuZlia Seadginos biznesis donis gegma,
gegma romelSic mocemulia: (1)
grZelvadiani gegmebi, romlebic saSualebas aZlevs ganyofilebas daakmayofilos
naxazi
naxazi 6.2
dagegmvis doneebi da tipebi
138
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
naxazi
naxazi 6.3
doneebi General Electric-Si
dagegmvis doneebi
139
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
dasrulebis Semdeg, TiToeuli funqciis gegma, rogorc wesi, ukavSirdeba Sesabamisi
danayofis biznesis donis gegmas, rac, Tavis mxriv, dakavSirebulia korporaciul
gegmasTan. Tumc Znelad Tu moiZebneba iseTi didi da kompleqsuri organizaciebi,
rogoricaa GE. umetesi maTgani iseve gegmavs Tavis saqmianobas, rogorc GE da
Sedgenili aqvs werilobiTi saxelmZRvanelo gegmebi, romlebic menejerebs exmareba
gadawyvetilebebis miRebaSi.
vin gegmavs?
saerTod, dagegmva korporaciis doneze Sedis maRali rangis menejerebis ZiriTadi
pasuxismgeblobis sferoSi. GE-Si korporaciuli donis is mizani, rom GE pirvel an
meore adgilze unda iyos TiToeul warmoebaSi, romlis konkurenciaSic ki
monawileobs, pirvelad iqna warmoTqmuli jek uelCis mier, romelic 2001 wels wavida
GE-is prezidentis Tanamdebobidan. axla uelCis mier arCeuli memkvidre, jefri imelti
da umaRlesi menejmentis jgufi wyvets, romel industriaSi unda miiRos monawileoba
GE-ma. korporaciis donis menejerebi pasuxismgebelni arian biznesisa da
funqcionaluri doneebis gegmebis damtkicebaSi, raTa uzrunvelyofil iqnes maTi
SeTanxmeba korporaciul gegmasTan.
biznesis doneze, dagegmva danayofebis menejerebis saqmea, romlebic aseve
amowmeben funqcionalur gegmebs. Cveulebriv, funqcionaluri menejerebic aseve
monawileoben dagegmvaSi biznesis doneze. msgavsad amisa, Tumca funqcionalur doneze
dagegmva funqcionaluri menejerebis uSualo pasuxismgeblobaSi Sedis, maT SeuZliaT am
procesSi CarTon TavianTi qveSevrdomebi. amgvarad, miuxedavad imisa, rom dagegmvis
sakiTxSi ZiriTadi pasuxismgebloba SeiZleba garkveul menejerebs hqondeT dakisrebuli
organizaciis farglebSi, rogorc wesi, yvela menejeri da menejeris poziciisagan
gansxvavebul Tanamdebobaze myofi mravali sxva TanamSromeli monawileobs dagegmvis
procesSi.
140
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
iyos 2009 weli da a.S. mcocavi gegmebis gamoyeneba mniSvnelovania swrafad cvalebadi
garemo pirobebis SemTxvevaSi, rodesac rTulia konkurenciis prognozireba xuTi wliT
adre. mcocavi gegmebi menejerebs saSualebas aZlevs, gzadagza Seitanon Sesworebebi
gegmebSi, Tuki amas moiTxovs garemoSi momxdari cvlilebebi, an saerTod SeaCeron
isini, Tu maTi ganxorcieleba ar aRmoCndeba xelsayreli. mcocavi gegmebi menejerebs
moqnili gegmis Sedgenis saSualebas aZlevs ise, rom uari ar Tqvan saWiro grZelvadian
gegmaze. UPS daxelovnebulia mcocavi gegmebis gamoyenebaSi grZelvadiani
mwarmoeblurobis gasaumjobeseblad. kompania mudmivad aaxlebs gegmebs, radgan misi
sistemis eqspertebi aumjobeseben sainformacio teqnologiis sistemebs, rac mas axal
SesaZleblobebs uqmnis warmoebis nayofierebis gasazrdelad, rogorc es ganxilulia
rubrikaSi `sainformacio-teqnologiuri nawyveti~.
sainformacio-
sainformacio-teqnologiuri nawyveti
142
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
informacia, xolo maTi racionaluroba SezRudulia. es erTi mizezia, ratom aris
dagegmva rTuli da Zneli saqme.
TiTqmis yvela menejeria CarTuli dagegmvis procesSi da yvela maTganma unda
miiRos monawileoba masSi, radgan maT unda ganWvriton samomavlo SesaZleblobebi da
Tavidan aicilon saSiSroebebi. gegmis ararseboba xSirad iwvevs orWofobas, mcdari
nabijebis gadadgmas da iseTi araswori cvlilebebis Setanas mimarTulebaSi, romelsac
SeuZlia daazaralos organizacia an katastrofamdec ki miiyvanos igi. dagegmvas didi
mniSvneloba aqvs oTxi ZiriTadi mizezis gamo:
1. dagegmva mniSvnelovani saSualebaa imisaTvis, rom menejerebi CaerTon
organizaciisaTvis Sesaferisi miznebisa da strategiebis CamoyalibebasTan dakavSirebiT
gadawyvetilebebis miRebis procesSi. efeqturi dagegmva saSualebas aZlevs yvela
menejers, monawileoba miiRos gadawyvetilebebis miRebaSi. magaliTad, Intel-Si maRali
rangis menejerebi regularulad moiTxoven SedarebiT dabal safexurze myofi
menejerebis monawileobas organizaciis miznebisa da strategiebis gansazRvraSi, rac
maTi wliuri dagegmvis procesis nawils warmoadgens.
2. dagegmva mniSvnelovania, radgan organizaciam unda igrZnos, rom igi
imarTeba da mas miznebi aqvs. gegmaSi mocemulia, ra miznebis miRwevas cdilobs
organizacia da ra strategia aqvs mas SemuSavebuli am miznebis misaRwevad. formaluri
gegmiT SemoTavazebuli mimarTulebisa da miznis gareSe, menejerebma SeiZleba TavianTi
sakuTari amocanebi da rolebi wamowion win ise, rogorc maT surT. Sedegad miiReba
organizacia, romelsac aqvs mravali da xSirad urTierTsawinaaRmdego miznebi, xolo
misi menejerTa qseli ar TanamSromlobs da ver imuSavebs erToblivi ZalisxmeviT.
organizaciis miznebisa da strategiebisaTvis upiratesobebis miniWebiT, gegma menejerebs
aqcevs erT samoqmedo sistemaSi, raTa maT efeqturad gamoiyenon resursebi da marTon
isini.
3. gegmis saSualebiT xdeba sxvadasxva funqciebis mqone da organizaciis
sxvadasxva ganyofilebis menejerebis koordinireba, raTa uzrunvelyofil iqnes maTi
Zalisxmevis mimarTva erTi da imave mimarTulebiT. kargi gegmis gareSe SesaZlebelia
warmoebis funqciis mqone wevrebma ufro meti produqti awarmoon, vidre vaWrobis
funqciis mqone wevrebs SeeZlebaT misi realizacia, rasac Sedegad mohyveba didi
raodenobis ararealizebuli produqtis dagroveba. erTi SexedviT daujerebelia is,
rac 2000 wels daemarTa internet-rauterebis momwodebel Cisco Systems-s. kompanias
aRmoaCnda 2 miliardi dolaris Rirebulebis ararealizebuli saqoneli, radgan adgili
hqonda ekonomikur vardnas da, amasTan, gaCnda moTxovnileba axali tipis optikur
rauterebze, romelic Cisco-s ar gaaCnda.
4. gegma SeiZleba gamoyenebul iqnes, rogorc menejeruli mmarTvelobis
sistema organizaciis farglebSi. karg gegmaSi ara mxolod organizaciis miznebi da
strategiebia Camoyalibebuli, aramed masSi aseve mocemulia, vin unda moiyvanos
moqmedebaSi strategiebi miznebis misaRwevad. rodesac menejerebma ician, rom isini
pasuxismgebelni arian miznebis miRwevaze, maT uCndebaT motivacia, yvelaferi iRonon
da uzrunvelyon miznis ganxorcieleba.
henri feiolma, pirvel TavSi aRwerili menejmentis modelis avtorma, aRniSna,
rom qmediTunariani dagegmva unda xasiaTdebodes oTxi TvisebiT, esenia: mTlianoba,
uwyvetoba, sizuste da moqniloba. mTlianoba niSnavs, rom nebismier momentSi mxolod
erTi centraluri, saxelmZRvanelo gegmaa amoqmedebuli organizaciis miznis misaRwevad;
erTze meti gegmis erTdroulad amoqmedebam SeiZleba arev-dareva da uwesrigoba
gamoiwvios. uwyvetoba gulisxmobs, rom dagegmva SeuCerebeli procesia, romlis drosac
menejerebi qmnian axals, amowmeben wina gegmebs da mudmivad asworeben maT yvela doneze:
143
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
korporaciulze, biznesisa da funqcionalurze ise, rom isini ar gamodian erTi didi
samoqmedo programis gareT. sizuste niSnavs imas, rom menejerebma Zalisxmeva ar uda
daiSuron yovelgvari xelmisawvdomi informaciis Sesagroveblad da gamosayeneblad,
rac ki maT dagegmvis procesSi waadgebaT. ra Tqma unda, menejerebs Segnebuli unda
HqondeT, rom arsebobs garkveuli orWofoba da informacia arasodes aris sruli (im
mizezis gamo, romelic ganvixileT me-5 TavSi). miuxedavad imisa, rom mniSvnelovania
uwyvetoba da sizuste, feioli aseve amaxvilebs yuradRebas dagegmvis procesSi
moqnilobis aucileblobaze, radgan SesaZlebeli gaxdes gegmebis gadakeTeba da Secvla,
Tuki amas Secvlili situacia moiTxovs; menejerebi ar unda iyvnen SezRudulni
ucvleli gegmiT.
biznesis gansazRvra
organizaciis daniSnulebis gansasazRvrad saWiroa menejerebma pirvel rigSi
daadginon, ra saxis saqmianobas apireben, Semdeg ki is, ras SesTavazeben isini
momxmarebels. saqmianobis dasazusteblad menejerebma unda upasuxon sam kiTxvas: (1) vin
arian Cveni klientebi? (2) klientebis romeli moTxovnilebebi unda iqnes
dakmayofilebuli? (3) rogor davakmayofilebT klientebis moTxovnilebebs? am
kiTxvebze pasuxis gacema maT daexmarebaT, gansazRvron momxmarebelTa moTxovnebi,
romlebic unda daakmayofilos organizaciam da gza, romelic unda airCios man am
moTxovnilebebis dasakmayofileblad. menejerebs am kiTxvebze pasuxis gacema exmareba
ara mxolod imis gagebaSi, ra surs momxmarebels, romlis dakmayofilebasac amJamad
axerxeben, aramed imisac, ra moTxovnilebebis dakmayofilebas SeiZleba Seecadon isini
samomavlod da vin iqneba maTi namdvili konkurenti. mTeli es informacia menejerebs
exmareba dagegmon da dasaxon Sesabamisi miznebi. Mattel-is SemTxveva mianiSnebs, ra didi
mniSvneloba aqvs biznesis dazustebas dagegmvis procesSi.
menejmentis alRo
MATTEL xelaxla imkvidrebs adgils
144
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
internets. Mattel-is menejerebs swamdaT, rom momxmareblebis moTxovnilebebi cvlilebas
ganicdida da Mattel-s unda gamoenaxa axali gzebi, Tuki surda axali moTxovnilebebi
daekmayofilebina da saTamaSoebis udides gamsaReblad darCeniliyo SeerTebul
StatebSi. momxmareblebis dakargvis SiSiT, riTac kompiuteruli TamaSebis mwarmoebeli
axali kompaniebi imuqrebodnen, menejerebma gadawyvites dasdgomodnen uswrafes da
uioles gzas – SeecvalaT Mattel-is saqmianoba da kompiuteruli TamaSebis bazarze
daemkvidrebinaT pirveli moTamaSis adgili, risTvisac unda SeeZinaT erT-erTi
Sesabamisi kompania. ase rom, 1998 wels Mattel-ma gadaixada 3.5 miliardi dolari da
Seisyida saswavlo kompania The Learning Company, popularuli TamaSebis bazari,
rogoricaa Thinking Things. misi mizani iyo kompaniis gamocdilebisa da codnis gamoyeneba
mTeli rigi axali kompiuteruli TamaSebis uzrunvelsayofad da Mattel-is saTamaSoebis
_ barbis gamosayeneblad maTi saSualebiT axali TamaSebis Seqmnis dros. am gziT Mattel
imedovnebda, rom SeZlebda Tavisi imdroindeli momxmareblebis moTxovnilebebis
dakmayofilebas da, amasTanave, miaRwevda axali kompiuteruli TamaSebis moyvarulTa
mizidvasac.
garda amisa, Tumca TaobebSi potenciurad arsebobs moTxovnileba barbisa da sxva
klasikur saTamaSoebze, mravali maTganis popularoba xanmoklea da xSirad ukavSirdeba
Disney-is, Pixar-is an DreamWorks-is mier Seqmnil axal ekranul saxeebs. aseT
saTamaSoebze momxmarebelTa cvalebadi moTxovnilebis gazrdis mizniT, Mattel-ma
kontraqtebi dado kinokompaniebTan, raTa ewarmoebina maTi ekranuli gmirebis Temaze
Seqmnili saTamaSoebi. magaliTad, 2001 wels man xelSekruleba dado Warner Brothers-Tan
imis Taobaze, rom gadauxdida saerTo Semosavlis 15 procents da garantirebul 20
milion dolars hari poteris filmTan dakavSirebuli saTamaSoebis warmoebis
nebarTvisaTvis. is gegmavs gamoiyenos eleqtronuli sistemebi amgvari saTamaSoebis
dasamzadeblad, ase rom, maT SeuZliaT moZraoba da xmebis gamocema. igi aseve qmnis hari
poteris kompiuterul TamaSebs, rac kompanias kidev ufro met SesaZleblobas aZlevs
daakmayofilos momxmarebelTa moTxovnilebebi.
miuxedavad imisa, rom Mattel-is menejerebma sworad igrZnes momxmarebelTa
moTxovnilebebis cvlileba, maT dasakmayofileblad SerCeuli gza, anu saswavlo
kompaniis yidva ar iyo swori gadawyvetileba. moxda ise, rom Mattel-is produqtebTan
dakavSirebuli axali TamaSebis swrafad ganviTarebis unari saswavlo kompaniaSi ar
arsebobda da mxolod umniSvnelo raodenobis popularuli TamaSebis gamoCena iyo
mosalodneli. garda amisa, Mattel-is menejerebma jerovnad ver Seafases ZiriTadi
saTamaSoebis wina planze wamowevisa da ganaxlebis saWiroeba; 3.5 miliardi dolari am
saTamaSoebis promocias da ganviTarebas ufro metad waadgeboda. 2001 wels, kompaniis
aRmasrulebelma direqtorma bob ekertma gayida saswavlo kompania da gadawyvita, rom
amis Semdeg Mattel daiqiravebda damoukidebel specializebul kompaniebs axali
eleqtronuli saTamaSoebisa da kompiuteruli TamaSebis Sesaqmnelad, romelTagan bevri
dakavSirebuli iqneboda mis kargad cnobil nawarmTan.
swrafad cvalebad saTamaSoebis bazarze, sadac momxmarebelTa moTxovnilebebi
icvleba da viTardeba, Cndeba momxmarebelTa axali jgufebi. radgan axal teqnologiebs
axali tipis saTamaSoebi Semoaqvs, saTamaSoebis kompaniebma, rogoricaa Mattel, unda
iswavlon TavianTi biznesis gansazRvra da misi marTva. 2001 wlisaTvis Mattel-ma
wamoiwyo axali eleqtronuli produqciis warmoeba, romelic barbisTan iyo
dakavSirebuli. es aris „momRerali varskvlavebis“ (Diva Starz) Tojinebis axali xazi,
rac Zveleburad momgebiani aRmoCnda. kompaniebi metad unda dauaxlovdnen TavianT
momxmareblebs da gadawyviton, ra iqneba ufro metad upriani maTi cvalebadi
moTxovnilebebisa da arCevanis gasaTvaliswineblad.
145
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
ZiriTadi miznebis dasaxva
mas Semdeg, rac moxdeba saqmianobis gansazRvra, menejerebma unda
Camoayalibon umTavresi miznebi, romelTa miRwevac organizaciis mTavari amocanaa.
amgvari miznebis SemuSaveba organizacias mimarTulebasa da daniSnulebas aZlevs.
rogorc adre aRiniSna, jek uelCis xelmZRvanelobis dros General Electric-is umTavresi
mizani iyo pirveli an meore adgilis damkvidreba yvela im biznesSi, romelSic mas
uxdeboda konkurencia. organizaciebis umetesobaSi umTavresi miznis dasaxeleba
kompaniis prezidentis saqmed iTvleba, Tumca TavianTi wvlili sxva menejerebsac SeaqvT
am procesSi.
organizaciis miznebis saukeTesod Camoyalibeba mis mizanswrafulobas mianiSnebs;
igi vrceldeba organizaciaze da menejerebisagan muSaobis nayofierebis amaRlebas
moiTxovs. magaliTad, 2001 wels Cisco Systems-is prezidentma jon Cembersma daisaxa
erTi sakmaod mimzidveli mizani. man daapira kompiuteruli teqnikuri uzrunvelyofis
kompania gasuli saukunis 90-iani wlebis gaxmaurebuli warmatebuli istoriis Temad
eqcia. misi vaWrobis Semosavali adreul etapzeve 30-dan 50 procentamde gaizarda,
Semdeg ki, 2000 wels, man 2.2 miliard dolarze meti zarali naxa, radgan mravali
internetkompania gabankrotda da Cisco-s vaWrobac Tavdayira daeSva. miuxedavad amisa,
Cambersma ganacxada, rom kompania apirebda sam weliwadSi aRedgina 30-dan 50
procentamde gazrdili Semosavali da gadaidga Sesabamisi nabijebi am miznis misaRwevad.
am nabijebs Soris erT-erTi iyo aTasobiT TanamSromlis gaTavisufleba, Zalisxmevis
gaZliereba globaluri vaWrobis mimarTulebiT da milionebis investireba kvleviT
samuSaoebSi axali Taobis optikuri qseluri aRWurvilobis warmoebis mizniT. es
mizani mniSvnelovani gamowveva iyo Cisco-sTvis, radgan, maRali rangis menejerebis
jgufis aRiarebiT, misi umsxvilesi klientebi amcirebdnen internetze gaRebul
xarjebs. internetkompaniebis bumi dasrulda, xolo ganviTarebadi teqnologia ki
strategiuli mimarTulebebis seriozul cvlilebas moiTxovda. Cisco-s menejerebis
TvalTaxedva maTi kompaniis misiasTan da miznebTan dakavSirebiT, iseve rogorc Compaq-
is, AT&T–sa da Wal-Mart-is misiebis formulireba, mocemulia naxaz 6.4-ze.
naxazi
naxazi 6.4 oTxi kompaniis misiis formulireba
146
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
organizaciis muSaobis gasaumjobeseblad, magram Tu mizani ararealuria da
SeuZlebelia misi ganxorcieleba, mravali sulswrafi menejeri swrafad Caiqnevs xels
masze. magaliTad, Cisco-m mastimulirebel miznad daisaxa fasebis Semcireba weliwadSi 1
miliardi dolaris odenobiT da menejerebi daiwyes moqmedebebi, raTa gaeumjobesebinaT
Cisco-s operaciebis momgebianoba da mieRwiaT am miznisaTvis. sxva kompaniebis
gamocdileba, rogoricaa Compaq-i, Dell-i da IBM-i, gviCvenebs, rom SesaZlebelia miaRwio
fasebis Semcirebas, Tu menejerebi seriozulad imuSaveben yvela doneze, warmoebis
yairaTianobis gazrdis mimarTulebiT.
dasaxelebuli unda iyos drois Sualedi, romlis ganmavlobaSic unda
ganxorcieldes mizani. Cisco-s menejerebma TavianT Tavze aiRes vaWrobis gazrda 2004
wlisaTvis. droiTi SezRudvebi mniSvnelovania, radgan amiT xazgasmulia, rom miznis
miRweva unda moxdes Sesabamis periodSi da Cndeba imis SegrZneba, rom es saqme
gadaudebelia da qmnis motivacias miznebis vadaSi gansaxorcieleblad.
naxazi
naxazi 6.5 dagegmva da strategiebis Camoyalibeba
strategia korporaciis
korporaciis doneze
samoqmedo gegma organizaciis gazrdisa da ganviTarebisaTvis, romelic
SWOT analizi iTvaliswinebs mis mier faseulobebis Seqmnis SesaZleblobebis
dagegmvis ganxorcielebis procesi, xangrZlivobis maqsimalurad gazrdas
romlis drosac ganisazRvreba strategia biznesis doneze
organizaciis SigniT arsebuli samoqmedo gegma SesaZleblobebis efeqturad gamoyenebisaTvis da
Zlieri da susti mxareebi da mosalodnel saSiSroebebTan gasamklaveblad, mocemul warmoebaSi
garemoSi arsebuli SesaZleblobebi konkurentunarianobis asamaRleblad
da mosalodneli saSiSroebebi strategia funqcionalur doneze
samoqmedo gegma organizaciebis departamentebisaTvis faseulobebis Seqmnis
SesaZleblobebis gasaumjobeseblad.
147
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
iseTi SesaZleblobebi, romlebic organizacias saSualebas miscems advilad gaumklavdes
mdgomareobis gauaresebasTan dakavSirebul mosalodnel saSiSroebebs. SWOT analizis
pirveli nabijia organizaciis Zlieri da susti mxareebis dadgena. cxril 6.1-Si
CamoTvlilia mravali mniSvnelovani Zlieri mxare (rogoricaa kvalifikaciis maRali
done marketingisa da aseve, kvlevisa da ganviTarebis sferoebSi) da susti mxare
(rogoricaa warmoebis fasebis zrda da moZvelebuli teqnologia). menejerebis amocanaa
im Zlieri da susti mxareebis dadgena, romelic organizacias amJamad gaaCnia.
SWOT analizis meore etapi iwyeba, rodesac menejerebi Seudgebian sruli
masStabis SWOT analizs dagegmvis gansaxorcieleblad, raTa gansazRvrul iqnes
potenciuri SesaZleblobebi da saSiSroebebi im garemoebebSi, romlebic moqmedeben
organizaciaze amJamad, an SeiZleba gavlena iqonion momavalSi. potenciuri
SesaZleblobebisa da mosalodneli saSiSroebis magaliTebi (romelTagan umetesoba
aRwerilia me-4 TavSi) CamoTvlilia cxril 6.1-Si.
potenciuri potenciuri
potenciuri potenciuri potenciuri
Zlieri mxareebi SesaZleblibebi susti mxareebi saSiSroebebi
SesaZlebelia
strategia kargad
ZiriTadi biznesis mosalodnelia
SemuSavdeba?
gafarToeba? strategiis
Zlieri iqneba mosalodnelia
axali sabazro sustad Camoyalibeba?
warmoebis xazebi? Setevis ganxorcieleba
segmentebis aTviseba? warmoebis
didi iqneba ZiriTad biznes(eb)ze?
produqtebis moZvelebuli da viwro
bazarze gasvlis Sida konkurenciis
speqtris gafarToeba? xazebi?
masStabebi? gazrda?
fasebis an sawarmoo
rogori iqneba ucxouri
specializebis xarjebis gazrda?
warmoebis done? konkurenciis gazrda?
upiratesobis gaZliereba? warumatebloba
karg doneze momxmarebelTa
mravalferovnebis kvlevisa da ganviTarebis
iqneba savaWro unarebi? gemovnebis Secvla?
Setana axal, mzard siaxleebis mxriv?
karg doneze barierebis
biznesSi? marketingis susti
iqneba materialuri gadalaxvis SeuZlebloba?
ucxour bazrebze gegma?
menejmentis sistemebi? axali an
gasvla? masalebis
rogori iqneba Semcvleli produqtebis
kvlevisa da menejmentis susti
kvlevisa da ganviTarebis zrda?
ganviTarebis (R&D) sistemebi?
done da xelmZRvaneloba? warmoebis
gamoyeneba axal momxmarebelTa
rogori iqneba konkurenciis gamZafreba?
sferoebSi? keTilganwyobis dakargva?
adamianuri resursebis axali formis
axali monaTesave araadekvaturi
monacemebi? konkurenciebi?
biznesis wamowyeba? adamianuri resursebi?
rogori potenciurad
pirdapiri warumatebeli
reputaciiT isargeblebs arsebobs kompaniis
vertikaluri integrireba? samarko niSani?
safirmo marka? STanTqmis SesaZlebloba?
Seqceuli umimarTulebod
rogori iqneba mosalodnelia
vertikaluri integrireba? zrda?
specializebuli warmoebis demografiuli faqtorebis
barierebis saerTo
Rirebuleba? cvlilebebi?
gadalaxva axali biznesis mimarTulebis dakargva?
Sesaferisi iqneba ekonomikuri
wamosawyebad? ganyofilebebs
menejmentis faqtorebis cvlilebebi?
konkurentebis Soris SuRli?
stili? Sesaferisi iqneba ekonomikuri
winaaRmdegobis Sesusteba? erTiani marTvis
organizaciuli vardna?
safirmo markasTan moSla?
struqtura? Sromis fasebis
dakavSirebuli kapitalis organizaciuli
Sesaferisi iqneba gazrda?
gamoyeneba axal struqturisa da marTvis
marTvis sistemebi? bazris
sferoebSi? sistemebis Seusabamoba?
rogoria gafarToebis Seneleba?
gzebis gamonaxva arasasurveli
strategiis Secvlis sxva?
bazris swrafad konfliqti da politika?
unari?
gasafarToeblad? sxva?
sxva?
sxva?
148
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
gansazRvron strategiebi organizaciis daniSnulebisa da miznebis gansaxorcieleblad.
SemuSavebuli strategiebi organizacias miznebis miRwevaSi daexmareba: SesaZleblobebis
gamoyenebiT, saSiSroebebisaTvis xelis SeSliT, Zalebis mokrebiTa da organizaciuli
sisusteebis gamosworebiT. imis gasacnobad, rogor iyeneben menejerebi SWOT analizs
strategiis Camosayalibeblad, ganvixiloT rogor gamoiyena igi duglas konantma,
kompania Campbell Soup-is prezidentma, rodesac cdilobda gamoesworebina sakvebis
mwarmoebeli kompaniis arasaxarbielo mdgomareoba 2001 wels.
menejmentis alRo
gardaqmnebi CAMPBELL SOUP-Si
kompania Campbell Soup erT-erTi uZvelesi da cnobili kompaniaa msoflioSi. bolo
wlebSi ki Campbell Soup-is mTavar produqtebze, rogoricaa koncentrirebuli sufebi,
moTxovnileba daeca, radgan momxmareblebma marilian da damuSavebul sufebs ufro
jansaRi naklebcximiani da naklebad mariliani sakvebi arCies. marTlac, misi
koncentrirebuli sufebis biznesi 20 procentiT daeca 1998-dan 2000 wlamde. 2001
wlisaTvis Campbell Soup-is sabazro wili da mogebebi mcirdeboda da mis axal
prezidents, duglas konants mouwia gadaewyvita, ra unda eRona kompaniis gadasarCenad
da bazarze misi poziciis SesanarCuneblad.
konantis erT-erTi pirveli moqmedeba iyo dagegmvis mizniT detaluri SWOT
analizis wamowyeba. garemos analizma aCvena, rom Campbell Soup-is sufebis ZiriTadi
biznesis winaaRmdeg wamosuli saSiSroeba gamowveuli iyo sakvebis bazarze organuli
da janmrTeli produqtebis seqtoris gazrdisa da sxva naxevarfabrikatuli sakvebis
gamoCenis Sedegad. garemos analizma aseve gamoavlina sami SesaZleblobis arseboba. erT-
erTi SesaZlebloba iyo jansaRi da sportuli sasmelebis bazris gazrda, sadac
Campbell Soup ukve awarmoebda konkurencias V8 wvenis saSualebiT; meore SesaZlebloba
iyo salsas bazris gazrda, sadac Campbell Soup ukve monawileobda Tavisi “peis”
salsaTi~; mesame SesaZlebloba ki iyo Sokoladis nawarmi, sadac Campbell Soup-is
Godiva-s markam savaWro mogeba naxa gasuli saukunis 90-ian wlebSi.
garemos analizis dasrulebis Semdeg konantma yuradReba gadaitana Tavisi
organizaciis resursebsa da SesaZleblobebze. organizaciis SigniT mdgomareobis
analizma gamoavlina ramdenime ZiriTadi sisuste. maTSi Sedioda TanamSromlebis didi
raodenoba, romelic Zalze maRali iyo kompaniis konkurentebTan SedarebiT da Campbell
Soup-is sufebis warmoebis maRali xarjebi, rac gamowveuli iyo Zveli, moZvelebuli
tipis danadgarebiT. konantma aseve SeniSna, rom Campbell Soup-is kultura Zalze
konservatoruli iyo; rogorc Canda, xalxs gariskvis eSinoda. sakvebis industriaSi es
arasasurveli momenti namdvilad problematuria, radgan momxmareblis gemovneba
yovelTvis cvalebadia da mudmivad unda moxdes axali produqtebis SemuSaveba. SWOT
analizma aseve aCvena erTi Zlieri momenti. Campbell Soup-s Zalze didi masStabis
ekonomikuri efeqti hqonda, radgan didi raodenobiT awarmoebda produqtebs da is
aseve flobda umaRlesi donis samecniero-kvleviT ganyofilebas, romelsac SeeZlo
gaeumjobesebina arsebuli sakvebi produqtebi.
SWOT analiziT miRebuli informaciidan gamomdinare, konantma da misma
menejerebma gadawyvites, rom Campbell Soup saWiroebda produqciis ganviTarebis
SesaZleblobebis gamoyenebas ZiriTadi produqtebis gasaaxleblad da maT Sesacvlelad
an Tavidan gamosagoneblad ise, rom maT daekmayofilebinaT jansaRi sakvebisadmi mzardi
moTxovnileba da saqmiani momxmareblebis moTxovnebi, romelTac ar surdaT drois
dakargva Zvelmoduri koncentrirebuli sufebis momzadebaze. Campbell Soup saWiroebda
149
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
ZiriTadi produqtebis Tavidan Seqmnas, momxmareblebis cvalebadi moTxovnilebebis
gaTvaliswinebiT. garda amisa, mas sWirdeboda Tavisi frenCaizingis gafarToeba
jandacviTi da sportuli, wasaxemsebeli da delikatesebis bazarze.
kidev erTi umTavresi saWiroeba, romelic menejerebma dainaxes, iyo gzebis
gamonaxva Campbell Soup-is produqtebis misatanad momxmareblamde. vaWrobis gasazrdelad
Campbell Soup-s sWirdeboda produqtebis Setana sazogadoebrivi kvebis adgilebSi,
rogoricaa kafeteriebi, kolejis bufetebi da sxva, raTa gaefarToebina momxmareblamde
misi produqtebis mitanis SesaZleblobebi. dabolos, Campbell Soup-s mouwia
mmarTvelobis decentralizeba da misi gadacema organizaciis SedarebiT dabali donis
menejerebisaTvis da maT daakisra valdebulebebi axali sufebis, salsebis da
Sokoladis nawarmis bazarze gatanasTan dakavSirebiT. am gziT, konanti imedovnebda, rom
gamoacocxlebda Campbell Soup-is neli tempiT ganviTarebad kulturas da daaCqarebda
gaumjobesebuli produqtebis gatanas bazarze.
analitikosebi elodebian, SesZlebs Tu ara konanti iseTi mniSvnelovani
cvlilebebis Setanas, rac gamoacocxlebs da fexze daayenebs kompanias. iseTi
konkurentebi, rogoricaa Pillsbury (romelmac Seiyida Progresso Soup) da Heinz, aseve
dgamen nabijebs TavianTi produqciis gasaumjobeseblad da maT mizans aseve warmoadgens
sabazro wilis gazrda sakvebi produqtebis bazarze.
150
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
saqonlisa da momsaxurebis faseulobis Semdgom gazrdas momxmarebelTaTvis. imisaTvis,
rom moxdes saqonlisa da momsaxurebebis faseulobis gazrda, strategiam korporaciul
doneze xeli unda Seuwyos organizacias, an mis erT danayofs, gamoarCios da
faseuloba auwios Tavis produqtebs imiT, rom unikaluri an specialuri Tvisebebi
mianiWos maT an Seamciros maTi warmoebis xarjebi.
151
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
aRWurviloba, sadistribucio arxebi, sareklamo kompaniebi da a.S. TiToeul danayofs,
romelic ziarad iyenebs resursebs, uwevs naklebi kapitalis dabandeba saziaro
funqciebSi, vidre maT mouwevdaT saqmianobis warmarTvaze mTliani pasuxismgeblobis
cal-calke aRebis SemTxvevaSi. amgvarad, monaTesave diversifikacia SeiZleba
warmoadgendes warmoebis xarjebze ekonomiis gawevis mniSvnelovan wyaros. msgavsad
amisa, erTi danayofis samecniero-kvleviTi SesaZleblobebi SeiZleba gamoyenebul iqnes
sxva ganyofilebis produqciis gasaumjobeseblad, riTac meore ganyofilebis
konkurentunarianoba amaRldeba.
Procter & Gamble-is bavSvis erTjeradi safenisa da qaRaldis pirsaxocis biznesi
warmatebuli sinergiis erT-erTi saukeTeso magaliTia. es biznesebi ziarad ixdian
qaRaldis masalis SeZenisa da axali teqnologiis ganviTarebis xarjebs, raTa
Semcirdes sawarmoo xarjebi. garda amisa, erT saerTo vaWrobis ganyofilebas gaaqvs
maTi produqcia supermarketebSi gasayidad da orive produqtis transportireba xdeba
erTi da imave sadistribucio sistemis gamoyenebiT. resursebis gaziareba orive
ganyofilebas aZlevs saSualebas Seamciron TavianTi xarjebi, Sedegad ki maT SeuZliaT
konkurentebze ufro naklebi fasebi daadon Tavian produqtebs da am gziTYmiizidon
momxmareblebi.
aramonaTesave diversifikacia. menejerebi mimarTaven aramonaTesave
diversifikacias
diversifikacias,
kacias rodesac isini axdenen axali warmoebebis wamowyebas an axali
industriuli kompaniebis Sesyidvas, romlebic aranairad ar enaTesavebian organizaciaSi
arsebul romelime bizness an warmoebas. aramonaTesave mravalferovnebis Setanis erTi
mTavari mizezia is, rom zogjer menejerebs SeuZliaT Seisyidon dabali warmadobis
mqone kompania, misTvis gamoiyenon marTvis TavianTi gamocdileba, aamoqmedon am
kompaniebis biznesi da gazardon nayofiereba, yvelaferi es ki Seqmnis Semosavals.
aramonaTesave mravalferovnebis Setanis meore mizezia is, rom sxvadasxva
warmoebis biznesis Sesyidva menejerebs saSualebas aZlevs monawileoba miiRon
sainvesticio strategiaSi, romliTac nawildeba finansuri resursebi ganyofilebebs
Soris, raTa gaizardos finansuri mogeba an ganawildes riski sxvadasxva biznesebs
Soris ise, rogorc calkeuli investorebi iqcevian TavianT kapitalTan dakavSirebiT.
magaliTad, menejerebs SeuZliaT gadaitanonon fondebi mdidari ganyofilebidan
(`mewveli Zroxidan~) axal da imedebis momcem ganyofilebaSi (`varskvlavSi~) da
ganyofilebebs Soris Tanxebis jerovnad gadanawilebiT Seqmnan mogeba. miuxedavad imisa,
rom gasuli saukunis 80-ian wlebSi aramonaTesave diversifikacias popularuli axsna
hqonda, es sainvesticio strategia TandaTanobiT ufro metad iqna gakritikebuli
gasuli saukunis 90-ian wlebSi.
dRes mravali kompania da menejeri uaryofs aramonaTesave diversifikacias,
radgan aSkaraa, rom zedmetma mravalferovnebam SeiZleba Seasustos menejerTa mier
organizaciis ZiriTadi biznesis marTva. menejmentis eqspertebi gamoTqvamen mosazrebas,
rom Tumca aramonaTesave diversifikaciam SeiZleba Tavdapirvelad mogeba moutanos
kompanias, menejerebi zogjer sainvesticio strategias iyeneben TavianTi organizaciis
saqmianobis speqtris zomaze metad gasafarToeblad. am SemTxvevaSi maRali rangis
menejerebs urTuldebaT organizaciis yvela biznesisaTvis Tvalyuris devneba.
menejerebs ar yofniT dro sruli informaciis gadasamuSaveblad, rac saWiroa
TiToeuli ganyofilebis strategiisa da nayofierebis adekvaturad da obieqturad
SefasebisaTvis, xolo organizaciis efeqturoba xSirad zaraldeba. amitom, gasuli
saukunis 90-ian wlebSi mravalferovani biznesis mqone bevrma kompaniam scada
gansxvavebuli danayofebis mocileba. menejerebma gayides danayofebi da organizaciis
resursebis koncentrireba moaxdines TavianT ZiriTad biznesze, yuradReba ki ufro
metad gadaitanes monaTesave diversifikaciaze. gasuli saukunis 90-ian wlebSi Sears-ma
152
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
Camoicila yvela brokeruli firma, sadazRvevo kompania da uZravi qonebis biznesi, rac
ki SeiZina 80-ian wlebSi, raTa Zalebis koncentrireba moexdina Tavis ZiriTad
saqmianobaze, sacalo vaWrobaze da gadarCeniliyo Wal-Mart-Tan da Target-Tan
konkurentul brZolaSi.
saerTaSoriso
saerTaSoriso bazarze gasvla
mravalferovnebis Setanis dagegmva Sesabamis doneze TiTqosda ar aris Zneli
gadasawyveti, magram korporaciuli donis menejerebma aseve unda miiRon gadawyvetileba
saerTaSoriso konkurenciaSi monawileobis miRebis Sesaxeb. erTi ZiriTadi sakiTxi
dgeba erTze met erovnul bazarze gasuli nebismieri organizaciis menejeris winaSe: ra
doneze unda moaxdinos organizaciam Tavisi produqtebis Tvisebebis da marketinguli
kampaniis morgeba sxvadasxva erovnul pirobebze?
Tu menejerebi gadawyveten, rom maTma organizaciam erTi da igive
strandartizebuli produqti unda gayidos TiToeul erovnul bazarze, sadac Tavisi
sabazro wili aqvs, da gamoiyenos erTi da igive sabazro midgoma, isini moqmedeben
globaluri strategiiT. aseTi kompaniebi Zalian mcired, an saerTod ar axdenen
sxvadasxva qveynis momxmareblis specifikur moTxovnilebebze morgebas, magram Tuki
menejerebi gadawyveten produqtisa da sabazro strategiebis morgebas konkretul
erovnul pirobebTan, isini axorcieleben adgilobriv pirobebze morgebis strategias.
Matsushita tradiciulad misdevs globalur strategias da yidis erTsa da imave
ZiriTad televizorebsa da videomagnitofonebs yovel bazarze, sadac ki awarmoebs
bizness da xSirad iyenebs erTsa da imave sabazro midgomebs. Unilever-i, evropuli
sakvebi produqtebisa da sayofacxovrebo nivTebis mwarmoebeli kompania, irCevs
adgilobriv pirobebze morgebis strategias. ase rom, germaneli momxmareblisaTvis
Unilever-is germanuli ganyofileba yidis sxva produqtebs da iyenebs sxva sabazro
midgomas, vidre misi CrdiloeT amerikuli ganyofileba. Gillete-is menejerebma SeimuSaves
strategia, romelSic Tavmoyrilia orive saerTaSoriso strategiis saukeTeso
elementebi, romelic naxsenebia qvemoT rubrikaSi `marTva globalur doneze~.
153
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
gaizarda, man gadawyvita ufro meti produqti SemoeTavazebina am bazarze da aaSena
axali qarxana peterburgSi.
dResdReobiT Gillete amuSavebs 54 qarxanas 20-ze met qveyanaSi. igi aarsebs Tavis
qarxnebs qveynebSi, sadac dabalia muSaxelisa da sxva fasebi, Semdeg ki anawilebs da
bazarze gaaqvs Tavisi produqcia msoflios am regionis qveynebSi. amrigad, igi
moqmedebs globaluri strategiiT. amasTan, Gillete-s samecniero-kvleviTi samuSaoebi
xorcieldeba SeerTebul StatebSi. axali samarTeblis ganviTarebis Semdeg igi ucxour
qarxnebs aRWuravs misi warmoebis saSualebebiT da warmoebas daiwyebs maSin, rodesac
gadawyvets, rom adgilobrivi momxmareblebi mzad arian SeiZinon axali produqti. ase
magaliTad, Gillete-is uaxlesi samarTebeli SeiZleba ucxo qveyanaSi amerikis StatebSi
bazarze gamoCenidan wlebis mere iqnes Setanili. amgvarad, Gillete usadagebs mis mier
SemoTavazebul produqts sxvadasxva qveyanaSi arsebul moTxovnilebebs da aseve irCevs
adgilobriv pirobebze morgebis strategias. am saerTaSoriso strategiis gamoyenebiT,
Jiletma miaRwia dabal fasebs, igi kvlav zrdis Tavisi nawarmis mravalferovnebas da
axamebs mis produqcias msoflios TiToeul qveyanaSi an regionSi arsebul
moTxovnilebebTan. es strategia sakmaod efeqturi aRmoCnda Gillete-isaTvis. 2001 wels
Gillete-is Tavmjdomarem da prezidentma, jeims kiltsma ganacxada, rom `Znelad Tu
moiZebneba samomxmareblo produqtebis mwarmoebeli kompania, romelsac ufro Zlieri
globaluri marka aqvs, vidre Gillete-s. mjera, rom udidesi SesaZlebloba arsebobs
Gillete-is globaluri markis potencialis maqsimalurad gasazrdelad, misi produqciis
misadagebis gziT sxvadasxva qveyanaSi arsebul moTxovnilebebTan.”
vertikaluri integracia
154
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
produqtebis gasayidad da am gziT SeenarCunebina mogeba, romelsac, sxvagvarad,
waiRebdnen damoukidebeli sacalo movaWreebi.
Tumca vertikalur integracias SeuZlia daexmaros organizacias swraf zrdaSi,
igi SeiZleba problemad iqces, rodesac garemoSi arsebuli Zalebi xels uSlian
organizaciis strategiebs da menejerebisaTvis aucilebeli xdeba reorganizaciis an
xarjebis Semcirebis Catareba. vertikalurma integraciam SeiZleba Seamciros
organizaciis moqniloba cvalebadi garemo pirobebis mimarT. magaliTad, IBM Cveulebriv
awarmoebda Tavisi sakuTari komponentebis umetes nawils universaluri
kompiuterebisaTvis. am strategias azri hqonda gasuli saukunis 70-ian wlebSi, magram
igi ZiriTad dabrkolebad iqca 90-ian wlebSi _ swrafad cvalebadi kompiuteruli
industriis pirobebSi. personaluri kompiuterebis organizaciuli qselebis gamoCena
niSnavda universalur kompiuterebze moTxovnilebis gaqrobas. rogorc ki moTxovnileba
daeca, IBM-i problemebis winaSe aRmoCnda ara mxolod universaluri kompiuteris
awyobasTan, aramed mis komponentebTan dakavSirebiTac. am warmoebis daxurva IBM-s
5 miliardi dolari daujda.
maikl porterma Camoayaliba Teoria imis Sesaxeb, rogor isaxaven menejerebi
strategias biznesis doneze da adgenen gegmas konkurentunarianobis asamaRleblad
industriis konkretul bazarze. porteris Tanaxmad, menejerebma arCevani unda gaakeTon
organizaciis mogebis gazrdis or ZiriTad gzas Soris, esenia: produqtis
diferencireba (sxvisgan gansxvaveba) Rirebulebis damatebiT, an warmoebis xarjebis
Semcireba. porteri aseve amtkicebs, rom menejerebma unda gaakeTon arCevani, ras unda
emsaxuron – mTlian bazars Tu mxolod erT segments an bazris nawils. amiT
menejerebi arCevans akeTeben biznesis donis oTx strategias Soris, esenia: fasebis
Semcireba, diferencireba, fasebis fokusirebuli Semcireba, an fokusirebuli
diferencireba (ix. cxrili 6.2).
dabali fasis strategiiT menejerebi cdiloben aamaRlon konkurentuna-
rianoba organizaciis yvela ganyofilebis an funqciebis Zalisxmevis iqiT mimarTviT,
rom miaRwion fasebis dawevas konkurentebis fasebze qvemoT. am strategiis
ganxorcieleba, magaliTad, warmoebis menejerebisagan moiTxovs axali gzebis gamonaxvas
warmoebis xarjebis Sesamcireblad, igi samecniero-kvleviTi menejerebisagan moiTxovs
yuradRebis koncentrirebas axali produqtebis ganviTarebaze, romelTa warmoeba ufro
iafi dajdeba, xolo vaWrobis menejerebs moeTxovebaT SedarebiT iafi saSualebebis
gamonaxva momxmareblebis mosazidad. porteris Tanaxmad, organizacias, romelic irCevs
dabali fasis strategias, SeuZlia gayidos produqti Tavis konkurentze ufro dabal
fasad da mainc naxos mogeba, warmoebis Rirebulebis Semcirebidan gamomdinare. amrigad,
organizacia, romelic irCevs dabali fasis strategias, imedebs amyarebs
konkurentunarianobis gazrdaze dabali fasebis wyalobiT. magaliTad, BIC-i
axorcielebs fasebis dawevis strategias; igi momxmarebels sTavazobs samarTebels
Gillett-ze ufro iafad, xolo misi burTuliani kalmistrebi ufro iafia, vidre Cross-is
an Waterford-is mier SemoTavazebuli.
155
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
diferencirebis strategia gulisxmobs konkurentunarianobis gazrdas,
organizaciis yvela ganyofilebisa da funqciebis saerTo Zalisxmevis mimarTviT iqiT,
rom moxdes organizaciis produqtebis gamorCeva (gansxvavebuloba) misi konkurentebis
produqtebisagan erTi an meti mniSvnelovani maxasiaTebliT, rogoricaa produqtis
dizaini, xarisxi da damatebiTi momsaxureba. xSirad gansxvavebuli da unikaluri
produqtis warmoeba jdeba Zviri. magaliTad, es strategia xSirad moiTxovs
menejerebisagan xarjebis gazrdas produqtis dizainisaTvis an samecniero-kvleviTi
samuSaoebis Casatareblad, raTa produqti gamorCeuli iyos, Sedegad ki izrdeba misi
fasi. organizaciebs, romlebic warmatebiT iyeneben gamorCeviTobis strategias, unda
SeeZloT damatebiTi fasis dadeba TavianT produqtebze. Cveulebriv, es fasi gacilebiT
aRemateba fasebis Semcirebis strategiis mqone organizaciebis mier SemoTavazebuli
nawarmis fasebs. damatebiTi fasi gamorCeviTobis strategiis mqone organizaciebs
saSualebas aZlevs amoiRon warmoebaze gaweuli zedmeti danaxarjebi. Coca-Cola, PepsiCo
da Procter & Gamble warmoadgenen cnobil kompaniebs, romelTac arCeuli aqvT
diferencirebis strategia. isini uamrav Tanxas xarjaven reklamebSi, raTa gamoarCion
sakuTari produqcia da Seuqmnan mas unikaluri imiji.
156
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
rogorc magaliTebidan Cans, kompaniebi axorcieleben fokusirebul strategias da
arCevans akeTeben garkveul specializaciaze, riTac orientirebulni arian an
konkretul momxmarebelze (magaliTad, bavSvebze an mdidar sazogadoebaze), an garkveul
geografiul regionSi mcxovreb momxmareblebze (mag., aRmosavleT an dasavleT napirebis
mcxovrebi momxmareblebi).
157
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
cxrili 6.3 rogoraa SesaZlebeli fasebis daweva da Rirebulebis Seqmna funqcionalur
doneze an damatebiTi Rirebulebis dadeba konk
konkurentunarianobis
urentunarianobis Sesaqmnelad.
158
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
meti mogeba, radgan momxmarebels aqvs survili gadaixados meti misi
manqanebis SesaZenad.
159
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
3. ganxorcielebis droiTi grafikis SemoReba, sadac mocemulia zusti,
Sefasebadi miznebi, romlebic ukavSirdeba cvlilebebis Sesatani gegmis
ganxorcielebas;
4. Sesabamisi resursebis ganawileba pasuxismgebel pirebsa da jgufebze;
5. pasuxismgeblobebis gadanawileba calkeul pirebsa da jgufebze _
korporaciis, ganyofilebis da funqcionaluri miznebis misaRwevad.
160
Tavi meeqvse. dagegmva, strategia da cvlilebebi
ra cvlilebebi unda ganicados organizaciam am miznebis misaRwevad. kargad Sedgenili
gegma aadvilebs organizaciis miznebis ganxorcielebas, aZlevs organizacias imis
SegrZnebas, rom mas aqvs mimarTuleba da mizani, axdens organizaciis ganyofilebebisa da
sxvadasxva funqciebis koordinirebas, akontrolebs menejerebs, romelTac akisrebs
konkretuli miznebis SesrulebasTan dakavSirebul pasuxismgeblobas. did
organizaciebSi dagegmva sam doneze mimdinareobs, esenia: korporaciis, biznesis an
ganyofilebis, funqcionaluri an departamentis doneebi. grZelvadian gegmebs aqvT
minimum xuTwliani droiTi horizonti; saSualo gegmebi erTidan xuT wlamde
ganisazRvreba; xolo moklevadiani gegmebis xangrZlivoba erT wels ar aRemateba.
misiisa da miznebis gansazRra da strategiis Camoyalibeba.
organizaciis misiis gansazRvra menejerebisagan moiTxovs organizaciis biznesis
dazustebas da ZiriTadi miznebis formulirebas. strategiis Camosayalibeblad
menejerebi atareben SWOT analizs, Semdeg ki irCeven Sesaferis strategiebs
korporaciis, biznesisa da funqcionalur doneebze. korporaciul doneze organizacia
iyenebs iseT strategiebs, rogoricaa koncentrireba erTaderT biznesze, diversifikacia,
saerTaSoriso arealze gafarToeba da vertikaluri integracia, rac xels uwyobs
momxmareblisaTvis SemoTavazebuli saqonlisa da momsaxurebis mniSvnelobis gazrdas.
biznesis doneze, menejerebi pasuxismgebelni arian dabali fasis an diferenciaciis
strategiis ganxorcielebaze, mTliani bazrisaTvis an misi konkretuli segmentisaTvis.
funqcionalur doneze, ganyofilebis menejerebi cdiloben ganaviTaron da gamoiyenon
TavianTi kvalifikacia, raTa daexmaron organizacias, Seqmnas damatebiTi Rirebuleba
diferenciaciis gziT an Seamciros sawarmoo xarjebi.
strategiis ganxorcieleba da organizaciaSi cvlilebebis Setana.
strategiis ganxorcieleba menejerebisagan moiTxovs pasuxismgeblobebis gadanawilebas
calkeul pirebsa da jgufebze; Sesatani cvlilebebis detaluri gegmis Sedgenas,
romelSic mocemulia, rogor unda moxdes strategiis ganxorcieleba; droSi gawerili
ganrigis Sedgenas gansaxorcielebeli cvlilebebisaTvis, romelSic miTiTebulia am
cvlilebebTan dakavSirebuli zusti, gazomvadi miznebi; Sesabamisi resursebis
gadanawilebas pasuxismgebel pirebsa da jgufebze; calkeuli pirebisa da jgufebisagan
angariSis moTxovnas cvlilebebis gegmis Sesrulebasa da miznebis miRwevasTan
dakavSirebiT.
161
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba
Tavi meSvide
organizeba: organizaciuli struqturis Camoyalibeba
Camoyalibeba
swavlebis amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:
162
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba
mimoxilva
Exide-is magaliTi gviCvenebs, rom gamowveva, romlis winaSec dRes mravali
kompania dgas, aris axal, ufro konkurentul globalur garemoSi saqmianobis
warmarTvis saukeTeso gzis gansazRvra. adamianuri da sxva resursebis organizebiTa da
kontroliT maRalmwarmoebluri organizaciebis Sesaqmnelad menejerebma unda
Camoayalibon organizaciuli arqiteqtura, romelic saukeTeso gamoyenebas mouZebnis
resursebs momxmareblisTvis sasurveli saqonlisa da momsaxurebis sawarmoeblad.
organizaciuli arqiteqtura aris organizaciuli struqtura, kontrolis sistemebi da
kultura, romlebic erToblivad gansazRvravs, ramdenad racionalurad da efeqturad
gamoiyeneba organizaciuli resursebi.
aRniSnuli Tavis bolos, Tqven ukve gecodinebaT ara mxolod sxvadasxva
organizaciuli struqturebi, aramed is faqtorebi, romlebic gansazRvravs menejerebis
mier organizaciuli dizainis arCevas. Semdeg, me-8 TavSi, Cven ganvixilavT sakiTxebs,
romlebic ukavSirdeba organizaciis kontrolis sistemebisa da kulturis
Camoyalibebas.
163
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba
naxazi 7.1
faqtorebi, romlebic
gavlenas axdens organizaciul
struqturaze
struqturaze
organizaciuli garemo
zogadad, rac ufro swrafad icvleba garemo da didia gaurkvevloba mis
farglebSi, miT ufro didi problemebis winaSe arian menejerebi mwiri resursebisadmi
daSvebis mopovebis mcdelobisas. am viTarebaSi, gadawyvetilebis miRebis procesisa da
komunikaciis daCqarebis mizniT da resursebis mopovebis procesis gasamartiveblad,
menejerebi akeTeben organizaciul arCevans, romelsac moqnilobis elementi Seaqvs
organizaciis struqturaSi. isini, rogorc wesi, axdenen Zalauflebis
decentralizacias da met uflebamosilebas aZleven dabali rgolis TanamSromlebs
mniSvnelovani operaciuli gadawyvetilebebis misaRebad – aRniSnuli warmoadgens ufro
organul struqturas. amis sapirispirod, Tuki garemo stabiluria, resursebi
xelmisawvdomia da gaurkvevlobis done dabali, maSin resursebis mosapoveblad saWiroa
adamianebsa da funqciebs Soris naklebi koordinacia da komunikacia da menejerebs
SeuZliaT gaakeTon organizaciuli arCevani, romelic met stabilurobasa da
formalobas SesZens organizaciul struqturas. aseT pirobebSi menejerebs urCevniaT
miiRon gadawyvetilebebi uflebamosilebis naTlad gansazRvruli ierarqiis farglebSi
da gamoiyenon yovlismomcveli wesebi da standartuli saoperacio procedurebi
saqmianobis samarTavad – rac ufro meqanikur struqturas warmoadgens.
rogorc me-6 TavSi vnaxeT, Tanamedrove sabazro urTierTobebSi cvlilebebi
sakmaod swrafad xdeba da adgilobriv da ucxour bazrebze zrdadi konkurencia
mniSvnelovan zewolas axdens menejerebze momxmareblebis mozidvis, aseve
racionalurobisa da efeqturobis gazrdis TvalsazrisiT. Sedegad, izrdeba interesi
organizaciuli struqturis Camoyalibebisadmi, raTa adamianebs da ganyofilebebs mieceT
moqnili moqmedebis saSualeba.]
164
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba
strategia
me-6 TavSi aRiniSna, rom mas Semdeg, rac menejerebi iReben strategiasTan
dakavSirebul gadawyvetilebas, isini arCeven misi ganxorcielebisaTvis Sesaferis
saSualebebs. xSirad gansxvavebuli strategiebi gansxvavebuli organizaciuli
struqturebis gamoyenebas saWiroebs. magaliTad, momxmareblis TvalSi organizaciis
saqonlisa da momsaxurebis mniSvnelobis gazrdaze mimarTuli diferenciaciis
strategia warmatebulia moqnili struqturis pirobebSi; moqniloba xels uwyobs
diferenciaciis strategias, vinaidan menejerebs SeuZliaT axali an novatoruli
produqtebis damuSaveba mokle droSi – es saqmianoba moiTxovs funqciebsa da/an
departamentebs Soris mWidro TanamSromlobas. aRniSnulis sapirispirod, dabali fasis
strategia, romelic mimarTulia yvela funqciis farglebSi xarjebis Semcirebaze,
ZiriTadad ufro formaluri struqturis pirobebSia warmatebuli, romelic menejerebs
aZlevs danaxarjebsa da organizaciis sxvadasxva departamentebis moqmedebebze
kontrolis gacilebiT ufro Zlier berketebs.
garda amisa,
korporaciul doneze organizaciuli saqmianobebis sferos gafarToebis mizniT,
magaliTad, vertikaluri integraciis an diversifikaciis gziT, menejerebs sWirdebaT
moqnili struqturis Camoyalibeba sxvadasxva biznesganyofilebebs Soris adekvaturi
koordinaciis uzrunvelsayofad. me-6 TavSi aRniSnuli iyo, rom mraval kompanias
mouxda biznesis gaCereba, radgan menejerebma ver SeZles konkurentuli upiratesobis
Seqmna swrafadcvalebad industriebSi arsebuli tempebis doneze. ufro moqnili
produqtis ganyofilebaTa struqturaze gadasvliT, ganyofilebebis menejerebi met
kontrols iZenen sxvadasxva mimarTulebebze. dabolos, saerTaSoriso asparezze gasvla
da sxvadasxva qveynebSi saqmianoba menejerebs aiZulebs Seqmnan organizaciuli
struqturebi, romlebic organizaciebs globalur doneze moqnilobis SesaZleblobas
aZlevs.
teqnologia
teqnologia aris unar-Cvevebis, codnis, instrumentebis, manqanebis,
kompiuterebisa da mowyobilobis erToblioba, romelsac menejerebi iyeneben saqonlisa
da momsaxurebis dizainis, warmoebisa da distribuciis dros. rogorc wesi, rac ufro
rTuli Tu ararutinulia teqnologia, romelsac organizacia iyenebs, miT ufro
rTulia menejerebisa da muSebisTvis mkacri kontrolis daweseba teqnologiaze an misi
efeqturi regulireba. amdenad, rac ufro rTulia teqnologia, miT ufro didia
moqnili struqturis arsebobis aucilebloba, raTa gaZlierdes gauTvaliswinebel
situaciebze menejerebis reagirebis SesaZlebloba da maT SeZlon problemebis
mogvarebis axali meTodebis SemuSaveba. rac ufro rutinulia teqnologia, miT ufro
Sesaferisia formaluri struqtura, radgan davalebebi ufro martivia da saqonlisa da
momsaxurebis sawarmoeblad aucilebeli nabijebi winaswar aris gansazRvruli.
ararutinuli teqnologiebis magaliTebi mravlad moipoveba saproeqto-
sakonstruqcio laboratoriebSi momuSave mecnierTa saqmianobaSi, romlebic qmnian axal
produqtebs an amuSaveben axal wamlebs; aseve dagegmarebis savarjiSoebSi, romlebsac
iyenebs organizaciis umaRlesi mmarTveli gundi organizaciis momavali strategiis
gansazRvris mizniT. rutinuli teqnologiis magaliTebia tipobrivi masobrivi
warmoebis/awyobis operaciebi, sadac muSebi xSirad asruleben erTsa da imave davalebas
da menejerebs SemuSavebuli aqvT davalebis efeqturad SesrulebisTvis aucilebeli
meTodebi. analogiurad, momsaxurebis sferos organizaciebSi, rogoricaa swrafi kvebis
165
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba
adamianuri resursebi
166
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba
168
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba
169
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba
unar-Cvevebis
mravalgvaroba
gamocdilebaze
davalebis dafuZnebuli
individualuroba mniSvnelovani samuSao
davalebis
mniSvneloaba maRali motivacia
samuSaos Sesrulebis
maRali done
gamocdilebaze
avtonomiuroba kmayofilebis maRali done
dafuZnebuli
pasuxismgebloba samuSaos
Sedegebze
funqcionaluri struqtura
funqcia aris erTad momuSave adamianebis jgufi, romelTac aqvs msgavi unar-
Cvevebi an gamoiyeneben erTnair codnas, instrumentebs an teqnikas samuSaos
Sesasruleblad. warmoeba, gayidva da saproeqto-sakonstruqcio samuSao xSirad
jgufdeba funqcionalur departamentebad. funqcionaluri struqtura aris
organizaciuli struqtura, romelic Sedgeba yvela im departamentisagan, romelic
sWirdeba organizacias misi saqonlis an momsaxurebis sawarmoeblad. naxazi 7.3
warmogvidgens funqcionalur struqturas, romelsac avejis kompania Pier 1 Imports-i
gamoiyenebs misi momxmareblebisaTvis mTeli msofliodan mravalferovani saqonlis
misawodeblad axal da inovaciur produqtebze maTi moTxovnis dakmayofilebis mizniT.
Pier 1-is ZiriTadi funqciebia finansebi da administracia, vaWroba (saqonlis
Sesyidva), maRaziebi (sacalo vaWrobis dawesebulebebis marTva), materialur-teqnikuri
uzrunvelyofa (produqciis ganawilebis marTva), marketingi, adamianuri resursebi da
uZravi qoneba. calkeuli funqciis farglebSi arsebuli TiToeuli samuSao
mowodebulia, daexmaros funqcias im saqmianobebis SesrulebaSi, romlebic aucilebelia
maRali organizaciuli mwarmoeblurobis misaRwevad. amdenad, materialur-teqnikuri
uzrunvelyofis departamentis farglebSi Tavmoyrilia yvela is samuSao, romelic
aucilebelia produqciis maRaziebSi efeqturi ganawilebisa da transportirebisaTvis,
xolo marketingis departamentSi gaerTianebulia yvela is saqme (reklamireba,
fotografia da vizualuri komunikacia), romelic aucilebelia momxmareblisTvis Pier
1-is produqciis mimzidvelobis gasazrdelad.
samuSaoebis funqciebis mixedviT dajgufebas aqvs ramdenime upiratesoba. pirveli,
rodesac msgavsi samuSaos Semsrulebeli adamianebi erT jgufSi arian gaerTianebuli,
maT erTmaneTze dakvirvebiT SeuZliaT iswavlon erTmaneTisgan da Sedegad gaxdnen ufro
specializebulebi da ufro maRal doneze Seasrulon samuSao. erT samuSaosTan
171
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba
172
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba
173
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba
174
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba
mTavari aRmasrulebeli
direqtori
korporaciuli menejerebi
sarecxi manqanebisa da
televiziisa da
saSrobebis ganaTebis ganyofileba
stereos ganyofileba
ganyofileba
mTavari aRmasrulebeli
direqtori
korporaciuli menejerebi
mTavari aRmasrulebeli
direqtori
korporaciuli menejerebi
175
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba
Tavmjdomare da mTavari
aRmasrulebeli
direqtori
korporaciuli
menejerebi
TNN Viacom-is
CMT momxmarebelTa
produqtebi
Comedy Central
cnobili musika
Showtime
Flix
Sundance Channel
BET
menejmentis alRo
VIACOM-is 2001 wlis produqtis
produqtis struqtura
samner redstouni, Viacom-is miliarderi Tavmjdomare, gamudmebiT akeTebs SenaZe-
nebs, raTa gaafarToos uzarmazari media-gasarTobi kompaniis produqciis nomenklatura,
romliTac is uzrunvelyofs mis momxmareblebs. redstounis xelmZRvanelobiT, Viacom-
ma daiwyo sakabelo da satelevizio biznesiT da SemoierTa Semdegi sferoebi: garToba,
qselebi da translireba, video, musika da Tematuri parkebi, gamomcemlobebi da
televizia. 2000 wels Viacom-ma SeiZina televiziebi CBS da BET.
176
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba
bazris struqtura
xSirad menejerebis winaSe mdgom gadaudebel sakiTxs warmoadgens funqciebis
dajgufeba produqciis Semsyidveli momxmareblis tipis Sesabamisad, raTa moxdes
organizaciis mier SeTavazebuli produqciis misadageba TiToeuli momxmareblis
gansakuTrebul moTxovnebTan. magaliTad, Dell-is tipis kompiuterul kompanias hyavs
177
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba
178
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba
gamonaxvis dro. mas Semdeg, rac asruleben TavianT specifikur samuSaos, jgufis
wevrebi toveben am gunds da eZlevaT axali davaleba sxva jgufebSi. amgvarad,
matriculi struqtura saukeTesod iyenebs adamianur resursebs.
naxazi 7.6.
matriculi da produqtis SemuSavebis jgufis struqturebi
179
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba
180
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba
uflebamosilebis ganawileba
organizaciebis zrdisa da saqonlisa da momsaxurebis ufro farTo speqtris
warmoebis Sesabamisad, izrdeba maTi funqciebisa da ganyofilebebis zoma da raodenoba.
adamianebis, funqciebisa da ganyofilebebis saqmianobis koordinaciis da maTi
erToblivad muSaobis efeqturobis uzrunvelyofis mizniT, menejerebma unda
gansazRvron uflebamosilebis mkafio ierarqia. uflebamosileba aris menejeris xelT
arsebuli Zalaufleba organizaciuli miznebis misaRwevad gadawyvetilebebis miRebisa
da resursebis gamoyenebis Taobaze organizaciaSi misi Tanamdebobidan gamomdinare.
uflebamosilebis ierarqia aris organizaciaSi daqvemdebarebulobis wesi – SedarebiTi
Zalaufleba, romelic aqvs TiToeul menejers – dawyebuli mTavari aRmasrulebeli
direqtoridan saSualo da pirveli rgolis menejerebamde da aramenejeruli
Tanamdebobis TanamSromlebamde, romlebic uSualod awarmoeben saqonelsa da
momsaxurebas. yoveli menejeri, ierarqiis TiToeul doneze zedamxedvelobas uwevs 1-2
xelqveiTs. termini kontrolis diapazoni aRniSnavs xelqveiTebis raodenobas, romlebic
uSualod menejeris winaSe arian angariSvaldebulni.
naxazi 7.7 warmoadgens 2001 wels McDonald’s-Si menejerebis uflebamosilebis
ierarqiisa da kontrolis sferos gamartivebul suraTs. ierarqiis saTaveSi aris jek
grinbergi, mTavari aRmasrulebeli direqtori da McDonald’s-is direqtorTa sabWos
Tavmjdomare. grinbergi aris menejeri, romelsac saboloo pasuxismgebloba akisria
McDonald’s-is saqmianobaze da mas aqvs uflebamosileba gadawyvitos, rogor unda iqnes
gamoyenebuli organizaciuli resursebi McDonald’s-is aqcionerTa sasargeblod.
uSualod grinbergis winaSe angariSvaldebulebi arian alan feldmani da jim skineri.
feldmani aris McDonald’s The Americas–is prezidenti da mTavari operaciuli
direqtori, xolo skineri xelmZRvanelobs McDonald’s International-s.
isini grinbergis Semdeg modian daqvemdebarebulobis sistemaSi. aseve uSualod
grinbergis winaSea angariSvaldebuli meTs lederhauzeni, romelic 2001 wlis ivlisSi
dainiSna aRmasrulebeli vice-prezidentis Tanamdebobaze strategiisa da biznesis
ganviTarebis sferoSi. grinbergis, feldmanisa da skinerisagan gansxvavebiT,
lederhauzeni ar aris xazis menejeri,
menejeri, piri pirdapir xazSi Tu uflebamosilebis
181
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba
naxazi 7.7
uflebamosilebis ierarqia da kontrolis diapazoni makdonaldsis korporaciaSi
jek grinbergi
Tavmjdomare da mTavari
aRmasrulebeli direqtori
alan feldmani
prezidenti da mTavari
operaciuli direqtori
The Americas
jim skineri
prezidenti da mTavari bazris menejeri operaciebis regionuli
operaciuli direqtori menejeri adamianuri
McDonald’s International resursebi
frenCaizi zedamxedvelebi
McDonald’s McDonald’s McDonald’s
saberZneTi azia wynari
okeanias maRaziebis menejerebi
auzi
pirveli asistenti
cvlis menejerebi
gundis wevrebi
182
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba
183
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba
184
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba
185
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba
186
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba
martivi
pirdapiri kontaqti _ marketingisa da saproeqto-sakonstruqcios menejerebi xvdebian erTmaneTs axali
produqtebis ideaze muSaobis mizniT.
187
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba
SeiZleba gamoiyenon isini. rac ufro didi da kompleqsuri xdeba organizacia, mis
davalebebsa da garemoSi momxdar cvlilebebze reagirebis SenarCunebis mizniT,
menejerebma unda gazardon funqciebsa da ganyofilebebs Soris koordinacia da
gamoiyenon ufro rTuli integraciuli meqanizmebi. maT unda SearCion organizaciuli
arqiteqturis Camoyalibebis meTodi, romelic iZleva saSualebas saukeTeso gamoyeneba
mounaxon organizaciul resursebs.
188
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba
eTika qmedebaSi
fexsacmelebisa
fexsacmelebisa da naxevradaralegaluri sawarmoebis Sesaxeb
ramdenadac sul ufro zrdadi tempebiT xdeba yvela saxis saqonlisa da
momsaxurebis warmoebis gatana naklebad ZviradRirebuli samuSao Zalis regionebSi,
kompaniaTa moqmedeba, romelTac gaaqvT warmoeba qvekontraqtorebze Rarib regionebsa da
qveynebSi, zrdadi yuradRebis qveS moeqca. naiki, romelic weliwadSi yidis 9 miliard
dolarze meti Tanxis produqcias, erT-erTi pirveli kompania iyo, romelic uaryofiTi
kritikis qarcecxlSi gaatares, rodesac kritikosebma aRmoaCines, rogor eqceodnen
muSebs sazRvargareT. indonezieli muSebi keravdnen fexsacmelebs cxel da xmaurian
fabrikebSi dReSi sul raRac 80 centad, rac daaxloebiT 18 dolars Seadgens TveSi.
189
Tavi meSvide. organizeba. organizaciuli struqturis Camoyalibeba
funqciebisa da ganyofilebebis
ganyofilebebis koordinacia
191
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
Tavi merve
organizeba: kontroli da kultura
swavlebis amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:
192
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
mimoxilva
mimoxilva
Nokia-s gamocdileba aCvenebs, rom menejerebis mier gamoyenebuli organizaciuli
kontroli da kultura zegavlenas axdens TanamSromlebis qcevaze. rodesac menejerebi
akeTeben TanamSromlebs Soris qcevisa da saqmianobis zemoqmedebasTan da
regulirebasTan dakavSirebul arCevans, isini ayalibeben organizaciuli struqturis
meore sayrdens – organizaciul kontrols.
rogorc me-7 TavSi iyo ganxiluli, menejeris pirveli rigis amocanaa davalebasa
da samuSaoze angariSgebis urTierTobebis struqturis Camoyalibeba, romelic
saSualebas miscems organizaciis wevrebs efeqturad da racionalurad gamoiyenon
resursebi. Tumca mxolod struqtura ver uzrunvelyofs iniciativas an motivacias
adamianebis qcevisa, uzrunvelyon organizaciuli miznebis miRweva. organizaciuli
kontrolis mizania menejerebis aRWurva im instrumentebiT, romelic uzrunvelyofs
xelqveiTebis marTvasa da motivirebulobas, raTa maT imuSaon organizaciuli miznebis
misaRwevad da uzrunvelyon menejerebTan ukukavSiri, ramdenad kargad muSaobs
organizacia da misi wevrebi.
organizaciuli struqtura organizacias uzrunvelyofs ConCxiT, xolo
kontroli da kultura aZlevs mas kunTebs, fizikur Zalas, nervebsa da grZnobis
organoebs, rac saSualebas aZlevs menejerebs areguliron da marTon misi saqmianoba.
organizebisa da kontrolis menejeruli funqciebi erTmaneTisagan ganuyofelia da
efeqturma menejerebma unda uzrunvelyon maTi harmoniulad erTad muSaoba.
am TavSi Cven SeviswavliT organizaciul kontrols da aRvwerT kontrolis
procesis safexurebs. Cven vimsjelebT menejerebis xelT arsebuli kontrolis sami
tipis Sesaxeb – produqciis, qcevis da klanis kontroli (romelic operirebs
organizaciuli kulturis Rirebulebebisa da normebis meSveobiT). aRniSnuli Tavis
bolos, Tqven SeZlebT SeafasoT menejerebis gankargulebaSi arsebuli kontrolis
sistemebis mdidari mravalferovneba da gaigebT, ratom aris arsebiTi Sesabamisi
kontrolis sistemis Camoyalibeba organizaciisa da misi wevrebis mwarmoeblurobis
gazrdisaTvis.
193
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
194
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
kontrolis sistemebi
sistemebi da sainformacio teqnologiebi
195
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
naxazi 8.1
kontrolis sami tipi
196
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
kontrolis procesi
miuxedavad Senatanebis, gardasaxvis Tu mza produqciis stadiebisa, kontrolis
procesi SeiZleba 4 safexurad daiyos: mwarmoeblurobis standartebis damkvidreba,
faqtobrivi mwarmoeblurobis gazomva, Sedareba da Sefaseba (ix. naxazi 8.2).
naxazi 8.2
organizaciuli kontrolis oTxi safexuri
197
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
198
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
199
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
200
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
naxazi 8.3
organizaciuli kontrolis sami sistema
produqciis kontroli
yvela menejeri qmnis produqciis kontrolis sistemas Tavisi
organizaciebisaTvis. Tavdapirvelad isini arCeven miznebs an warmoebis mwarmoeblurobis
standartebs an amocanebs, romlebic maTi azriT saukeTesod Seafasebs efeqturobas,
xarisxs, inovaciurobasa da momxmarebelTa moTxovnebze reagirebis dones. Semdgom isini
adgenen, ramdenad iqna miRweuli saqmianobis miznebi da standartebi organizaciis
korporaciul, ganyofilebaTa, funqcionalur da individualur doneebze.
mwarmoeblurobis Sefasebis mizniT menejerebi iyeneben sam ZiriTad meqanizms. esenia:
finansuri kriteriumebi, organizaciuli miznebi da operaciuli biujetebi.
201
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
mogebis koeficientebi
gansazRvravs, ramdenad
investiciis sufTa mogeba gadasaxadebamde kargad iyeneben menejerebi
=
rentabeloba saerTo aqtivebi organizaciul resursebs
mogebis misaRebad
produqtis gayidviT
mTliani mogebis marJa Semosavali gayidvebidan - xarjebi miRebul Semosavalsa da
(rentabeluroba) = mis warmoebaze daxarjul
Semosavali gayidvebidan
resursebs Soris sxvaoba
likvidurobis koeficientebi
kapitalizaciis koeficientebi
koeficientebi
ra moculobiT gamoiyenes
Tanafardoba
saerTo davalianeba menejerebma nasesxebi
davalianebis
= fondebi investiciebis
aqtivebTan saerTo aqtivebi
dasafinanseblad
gansazRvravs, ramdenad
SeiZleba Semcirdes mogeba,
sanam menejerebi ver
sakuTari saxsrebiT dafaraven saprocento
pasivebis dafarvis mogeba sabanko % - isa da gadasaxadebis gadaxdamde gadasaxads. rodesac
=
koeficienti saerTo saprocento xarjebi Tanafardoba 1-ze naklebi
xdeba, organizacia
teqnikurad
gadaxdisuunaroa.
aqtiurobis
aqtiurobis koeficientebiB
koeficientebi
gansazRvravs, ramdenad
efeqturad SeyavT
gayiduli saqonlis Rirebuleba mimoqcevaSi maragebi
maragebis brunva =
materialuri maragebi menejerebs, rom ar moxdes
zedmeti maragebis
dasawyobeba.
gansazRvravs, ramdenad
debitoruli debitoruli davalianeba efeqturad agroveben
=
davalianebis saerTo Semosavali gayidvebidan menejerebi Semosavlebs
dafarvis vada 300 momxmareblebisagan
xarjebis dasafaravad.
202
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
organizaciuli miznebi
miznebi
rodesac umaRlesi rgolis menejerebi moilaparakeben qveda rgolis menejerebTan
da daadgenen organizaciis sayovelTao miznebs, isini aweseben saqmianobis standartebs
ganyofilebebisa da funqciebisaTvis. aRniSnuli standartebi ganusazRvravs
ganyofilebaTa da funqcionalur menejerebs maTi erTeulebis saqmianobaze dawesebul
moTxovnas, raTa organizaciam SeZlos sakuTari miznebis miRweva. TiToeul
ganyofilebaze modis konkretuli miznebis miRweva (ix. naxazi 8.4). magaliTad, General
Electric-is mTavarma aRmasrulebelma direqtorma jek uelCma da misma memkvidrem jefri
imeltma ganacxades, rom TiToeuli danayofis mizania, gaxdes mogebis mixedviT nomeri
pirveli an meore mis industriaSi (me-6 Tavi). danayofebis menejerebi Semdgom
amuSaveben biznesis donis strategias (romelic efuZneba maRali yairaTianobis an
203
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
inovaciis donis miRwevas), romelic maTi azriT miscems maT saSualebas, miaRwion
aRniSnul mizans. funqcionalur menejerebTan konsultaciis Sedegad, isini
gansazRvraven funqcionalur miznebs, rac aucilebelia gansxvavebuli funqciebis
menejerebisaTvis, raTa danayofma miaRwios dasaxul miznebs. magaliTad, gayidvebze
pasuxismgebeli menejerebi SeiZleba Sefasdnen maTi unaris mixedviT gazardon gayidvebis
moculoba; materialur-teqnikuri momaragebis menejerebi _ gazardon nedleulis
xarisxi an Seamciron misi xarjebi; samecniero-kvleviTi menejerebi ki maT mier
gaumjobesebuli produqtis raodenobis an maT mier miRebuli patentebis raodenobis
mixedviT. Tavis mxriv, funqcionaluri menejerebi adgenen miznebs, romlebsac unda
miaRwion pirveli xazis menejerebma da aramenejeruli Tanamdebobis TanamSromlebma,
raTa miscen funqcias Tavisi miznebis miRwevis saSualeba.
naxazi 8.4
organizaciuli miznebis dadgena
204
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
operaciuli biujetebi
mas Semdeg, rac TiToeuli rgolis menejers ganesazRvra misaRwevi mizani an
amocana, Semdgomi nabiji produqciis kontrolis sistemis ganviTarebaSi aris mimdinare
biujetebis dafuZneba, romlebic aregulirebs, rogor Seasruleben aRniSnul miznebs
menejerebi da muSebi. mimdinare biujeti aris programa, romelic uCvenebs, rogor
fiqroben menejerebi organizaciuli resursebis gamoyenebas organizaciuli miznebis
efeqturad misaRwevad. Cveulebriv, erTi rgolis menejerebi unawileben
daqvemdebarebul menejerebs resursebis garkveul moculobas saqonlisa da
momsaxurebis warmoebaSi gamoyenebis mizniT. mas Semdeg, rac maT gamoeyoT biujeti,
aRniSnulma qveda-rgolis menejerebma unda gadawyviton, rogor gadaanawilon fuli
sxvadasxva organizaciuli saqmianobisaTvis. Semdeg isini Sefasdebian maTi unaris
mixedviT, imuSaon biujetis farglebSi da saukeTeso gamoyeneba mounaxon arsebul
resursebs. magaliTad, General Electric-is sarecxi manqanebis ganyofilebis menejerebs
SeiZleba hqondeT 50 mln. dolariani biujeti sarecxi manqanebis axali xazis
SesamuSaveblad da gasayidad. maT unda gadawyviton, ramdeni fuli gadaunawilon iseT
funqciebs, rogorebicaa: samecniero-kvleviTi, sainJinro da gayidvebis, raTa
ganyofilebam SeZlos miiRos momxmareblebisgan Semosavali da maqsimaluri mogeba.
msxvili organizaciebi xSirad ganixilaven TiToeul danayofs rogorc calkeul
an avtonomiur pasuxismgeblobis centrs. korporaciuli menejerebi Semdgom Sefasebas
aZleven TiToeuli danayofis wvlils mTlian korporaciul saqmianobaSi. danayofis
menejerebs SeiZleba ganesazRvroT fiqsirebuli biujeti resursebisaTvis da mieceT
Sefaseba saqonlis an momsaxurebis raodenobis mixedviT, romlis warmoebac SeuZliaT
aRniSnuli resursebis gamoyenebiT (danaxarjebis biujetis midgoma). agreTve menejerebs
SeiZleba eTxovoT warmoebuli saqonlisa da momsaxurebis gayidvebidan miRebuli
Semosavlebis maqsimalizacia (Semosavlis biujetis midgoma). menejerebi aseve SeiZleba
Sefasdnen saqonlisa da momsaxurebis gayidvidan miRebul Semosavlebsa da aRniSnuli
saqonlisa da momsaxurebis damzadebaze gamoyofil sabiujeto xarjebs Soris sxvaobis
mixedviT (mogebis biujetis midgoma). am konteqstSi sayuradReboa iaponuri kompaniebis
mier operaciuli biujetebisa da Znelad misaRwevi miznebis gamoyeneba yairaTianobis
gazrdis mizniT.
saboloo jamSi, sami komponenti – obieqturi finansuri sazomebi, Znelad
misaRwevi miznebi da saqmianobis standartebi, agreTve Sesabamisi mimdinare biujetebi _
warmoadgens produqciis efeqturi kontrolis safuZvlebs. mravali organizacia
aviTarebs produqciis kontrolis daxvewil sistemebs, raTa menejerebs yvela doneze
hqondeT organizaciis Sesaxeb zusti informaciis miRebis SesaZlebloba, raTa
saWiroebis SemTxvevaSi swrafad SeZlon Sesworebebis Setana. produqciis kontroli
warmoadgens menejmentis arsebiT nawils.
205
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
miRwevadi Cans, rodesac igi erToblivad Tanxmdeba da pirveli ori wlis manZilze
mogeba izrdeba 70%-iT. Tumca, mesame wels ekonomikuri recesiis gamo gayidvebis
maCvenebeli ecema. ganyofilebaTa menejerebi fiqroben, rom praqtikulad ararealuria
maT mogebis miznis miRweva. Cavardna niSnavs seriozuli fuladi waxalisebis dakargvas,
romelic mibmulia miznis miRwevasTan. rogor SeiZleba moiqcnen menejerebi TavianTi
premiebis SesanarCuneblad?
pirveli, rac maT SeiZleba moimoqmedon, aris danaxarjebis Semcirebis gzebis
gamonaxva, radgan mogebis gazrda SesaZlebelia an Semosavlebis gazrdiT, an/da
danaxarjebis SemcirebiT. amdenad, ganyofilebaTa menejerebma SeiZleba Seamciron
danaxarjebi ZviradRirebul samecniero-kvleviT saqmianobaze, Seayovnon manqana-
danadgarebis mimdinare remonti, Seamciron marketinguli xarjebi da danaxarjebis
Sesamcireblad daiTxovon Sualeduri rgolis menejerebi da muSebi, raTa wlis bolos
maT Seasrulon gaormagebuli mogebis amocana da miiRon Sesabamisi premiebi. aRniSnulma
taqtikam SeiZleba imuSaos moklevadiani miznis _ mogebis gaormagebis – misaRwevad,
magram aseTma moqmedebam SeiZleba avnos grZelvadian Semosavlianobas (rentabelurobas)
an investiciis rentabelurobas (radgan samecniero-kvleviTi xarjebis Sekvecam SeiZleba
Seamciros produqtis ganaxlebis tempi, marketinguli danaxarjebis Semcirebam SeiZleba
gamoiwvios momxmarebelTa kleba da a.S.). msgavsi problemebi hqonda Gilette-sac, rac
aRwerilia qvemoT, rubrikaSi `menejmentis alRo~.
menejmentis alRo
206
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
qcevis kontroli
pirdapiri zedamxedveloba
207
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
miznebiT marTva
im struqturis Camoyalibeba, romlis farglebSic unda moxdes xelqveiTebis
qcevis Sefaseba da kerZod, menejerebisaTvis miznebis miRwevis mimarTulebiT progresis
monitoringi SesaZleblobis micema, mravali organizacia mimarTavs ama Tu im formis
miznebiT marTvas. miznebiT marTva aris xelqveiTebis Sefasebis sistema maTi unaris
mixedviT miaRwion specifikur organizaciul miznebs an saqmianobis standartebs
mimdinare biujetis farglebSi. organizaciebis umravlesoba garkveulwilad iyenebs
miznobiT marTvas, vinaidan azri ar aqvs miznebis dadgenas Tu Semdgom ver moxdeba maTi
miRwevis statusis Sefaseba. miznebriT marTva moicavs sam konkretul safexurs:
208
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
sainformacio teqnologiuri
teqnologiuri nawyveti
209
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
210
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
sainformacio
sainformacio teqno
teqnologiuri
logiuri nawyveti
siteROCK-is samxedro marTva wesebs eyrdnoba
maRali teqnologiebis internetimiji Cveulebriv ar aris asocirebuli samxedro
imijTan. Tumca, aTasobiT internetkompaniis menejerebma, romlebic 2000-iani wlebis
dasawyisSi gakotrda, SesaZloa naxes sargebeli zogierTi samxedro stilis
disciplinidan. marTlac, internet-kompaniebis mcire ricxvi gadaurCa gakotrebas
imitom, rom maTi menejerebi iyenebdnen samxedro stilis procedurebs Tavisi
TanamSromlebis kontrolisa da maRali mwarmoeblurobis uzrunvelsayofad. erT-erTi
aseTi kompaniaa siteROCK-i, romelic mdebareobs emerivilSi (kalifornia) da romlis
mTavari operaciuli direqtori deiv lili aris atomuri wyalqveSa navis yofili
kapitani.
siteROCK-i aris sxva kompaniebis vebgverdebis maspinZlobisa da marTvis biznesSi
da uzrunvelyofs maT mzadyofnas da uSecdomo funqcionirebas. momxmareblis gverdi,
romelic ziandeba an mwyobridan gamodis, aris mTavari mteri. Tavisi TanamSromlebis
saqmianobis maqsimalizaciisa da gauTvaliswinebel eleqtronul movlenebze maTi
reagirebis SesaZleblobis gasazrdelad, lilim gadawyvita, rom maT esaWiroebodaT
wesebisa da standartuli operaciuli procedurebis yovlismomcveli nakrebi, rom
moecvaT yvela ZiriTadi cnobili problema. lili moiTxovda, rom daweriliyo
TiToeuli problemis gadawyvetis procedura. amJamad, siteROCK-s 30-ze meti
sqelydiani saqaRalde aqvs yvela im procesisa da kiTxvaris CamonaTvaliT, romliTac
unda ixelmZRvanelon TanamSromlebma, rodesac moulodneli movlena xdeba. maTi
amocanaa Seecadon gadaWran problema aRniSnuli procedurebis gamoyenebiT.
garda amisa, aseve samxedro gamocdilebidan gamomdinare, lilim daadgina `ori
kacis wesi~: rodesac raime gauTvaliswinebeli xdeba, TiToeulma TanamSromelma
dauyovnebliv unda uTxras mis TanamSromels da orive erToblivad unda Seecadon
problemis mogvarebas. mizani martivia: gamoiyeneT wesebi kompleqsuri sakiTxis swrafad
mosagvareblad. Tuki arsebuli wesebi ar muSaobs, maSin TanamSromlebma eqsperimentebi
unda gamoiyenon. rodesac isini moZebnian gamosavals, es gamosavali gadaiqceva xolme
axal wesad, romelic Sedis procedurebis wignSi, raTa daexmaros momavlis
gadawyvetilebebis miRebaSi organizaciis yvela TanamSromels.
siteROCK-Si dawerili wesebi da standartuli operaciuli procedurebi
gamoiyeneba TanamSromlis qcevis kontrolis mizniT momxmarebelTa momsaxurebis maRali
211
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
212
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
213
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
214
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
naxazi 8.5
Zlieri organizaciuli
kulturis Semqmneli faqtorebi
damfuZneblis ceremoniebi da
Rirebulebebi ritualebi
organizaciuli kultura
istoriebi da
socializacia ena
damfuZneblis
damfuZneblis Rirebulebebi
erTi menejeri, romelic mniSvnelovan gavlenas axdens organizaciaSi dadgenil
organizaciuli kulturis tipze, aris misi damfuZnebeli. organizaciis damfuZnebeli
da misi piradi Rirebulebebi da warmodgenebi mniSvnelovan gavlenas axdens droTa
ganmavlobaSi organizaciis farglebSi ganviTarebul Rirebulebebze, normebze da qcevis
standartebze. damfuZneblebi ayalibeben garemos kulturuli Rirebulebebisa da
normebis mimarTulebisaTvis, vinaidan isini qiraoben sxva menejerebs maTTvis
organizaciebis xelmZRvanelobaSi daxmarebis mizniT. azrs ar aris moklebuli
vifiqroT, rom damfuZneblebi irCeven iseT menejerebs, vinc iziarebs maT xedvas
organizaciis miznebis Taobaze da Tu ras unda akeTebdes is; nebismier SemTxvevaSi,
axali menejerebi swrafad iTviseben damfuZneblisagan, romeli Rirebulebebi da
normebia Sesaferisi organizaciisaTvis da Sesabamisad ra moeTxovebaT maT. xelqveiTebi
imeoreben damfuZneblis stils da Sesabamisad, gadascemen mis Rirebulebebsa da normebs
maT xelqveiTebs. droTa ganmavlobaSi, damfuZneblis Rirebulebebi da normebi
vrceldeba mTel organizaciaSi.
damfuZnebeli, romelic moiTxovs pativiscemis gamoxatvas xelqveiTebisagan da
qcevis iseTi wesebis Sesrulebas, rogorebicaa formaluri samsaxurebrivi wodebebi da
formaluri tansacmeli, xels uwyobs xelqveiTebs, msgavsad mosTxovon maT
daqvemdebarebaSi myof pirebs. xSir SemTxvevebSi, damfuZneblis piradi faseulobebi
gavlenas axdens organizaciis konkurentul upiratesobaze. magaliTad, MacDonald’s-is
damfuZnebeli rei kroki Tavidanve yuradRebas amaxvilebda momxmarebelTa momsaxurebis
maRal standartebze da MacDonald’s-is restornebis sisufTaveze; rac gaxda kidevac
215
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
socializacia
ceremoniebi da ritualebi
kidev erTi saSualeba, romliTac menejerebs SeuZliaT scadon Seqmnan an gavlena
moaxdinon organizaciul kulturaze, aris organizaciuli ceremoniebisa da
216
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
217
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
istoriebi da ena
istoriebi da ena aseve organizaciul kulturaze metyvelebs. istoriebi
(marTali Tu gamonagoni) organizaciis gmirebisa da anti-gmirebis Sesaxeb da maTi
qmedebebi kargad metyvelebs Rirebulebebsa da normebze. aseTi istoriebi warmoaCens
qcevis saxeebs, romelic Rirebulia organizaciisaTvis da praqtikis saxeebs, romelic
ar aris miRebuli. makdonaldsi warmoadgens gansakuTrebiT karg magaliTs iseTi
kompaniisa, romlis istoriebi da ena qmnis misi kulturis ganuyofel nawils.
MacDonald’s-is kulturis Semadgenel nawils warmoadgens asobiT istoria, rasac
organizaciis wevrebi misi damfuZneblis rei krokis Sesaxeb yvebian. krokma cxovreba
miuZRvna srulyofilebis miRwevas xarisxSi, momsaxurebaSi, sisufTavesa da aseve fasis
Sesabamisi Rirebulebis SeqmnaSi; aRniSnuli 4 RirebulebiTaa gamsWvaluli MacDonald’s-
is kultura. Semdegi ambavi kargad warmoaCens, rogor gaacno krokma aRniSnuli
Rirebulebebi MacDonald’s-is TanamSromlebs: erTxel kroki da menejerebis jgufi
hiustonis regionidan Semovlaze iyvnen sxvadasxva restornebSi. erT-erT restorans
warumatebeli dRe hqonda operaciuli TvalsazrisiT. rei ganrisxebuli iyo
momxmarebelTa grZeli rigebis Semxedvare da gacofda, rodesac gaacnobiera, rom
produqcia, romelsac im dRes iRebdnen momxmareblebi, ar Seesabameboda mis maRal
standartebs. problemis mosagvareblad, is magidaze avida da miipyro yvela
momxmareblisa da momuSave gundebis TanamSromlebis yuradReba. man waradgina Tavi,
bodiSi moixada lodinisa da civi sakvebisaTvis da uTxra momxmareblebs, rom maT
SeeZloT mieRoT axlad damzadebuli sakvebi an daebrunebinaT fuli – arCevani maT
unda gaekeTebinaT. Sedegad, momxmareblebi kmayofilebi darCnen da rodesac krokma
mogvianebiT Seamowma restorani, man dainaxa rom misma menejerebma da gundma
gaiTvaliswina SeniSvna – saqmianobis xarisxi gamosworda. sxva istoriebi aRwers kroks
WuWyiani tualetebis mxexavis rolSi da nagvis momgroveblad restornis SigniT da mis
gareT. aseTma istoriebma, romlebsac yvebodnen MacDonald’s-is TanamSromelbi
organizaciis masStabiT, kroks MacDonald’s-is gmiris saxeli daumkvidra.
vinaidan salaparako ena aris komunikaciis mTavari saSualeba organizaciebSi,
specifikuri slengi Tu Jargoni (rac aris organizaciisaTvis specifikuri sityvebi da
frazebi), rasac iyeneben adamianebi movlenebis sityvebiT gamoxatvisa da aRweris
mizniT, warmoadgens normebisa da Rirebulebebis mniSvnelovan gasaRebs. `MacDonald’s-is
ena~ (McLanguage) miRebulia MacDonald’s-is yvela doneze. MacDonald’s-is TanamSromeli,
romelsac axasiaTeben rogorc `sisxlSi ketCupis~ mqones, aris MacDonald’s-is
saqmisadmi WeSmaritad erTguli adamiani – adamiani, romelmac mTlianad SeiTvisa misi
kultura. MacDonald’s-s aqvs intensiuri saswavlo programa, sadac axal TanamSromlebs
aswavlian `MacDonald’s-is enas~ da maT guliTadad iReben ojaxSi formaluri
saorientacio programiT, romelic warmoaCens krokis erTgulebas misi
Rirebulebebisadmi.
organizaciuli enis koncefcia moicavs aramarto sasaubro enas, aramed imasac,
Tu rogor icmeven adamianebi, maTi ofisebis mowyobas, maT manqanebs da formalurobis
dones, rasac isini gamoiyeneben erTmaneTTan kavSirSi. yoveldRiuri tansacmeli
warmoaCens da aZlierebs MicroSoft-is samewarmeo kulturasa da Rirebulebebs.
formaluri biznestansacmeli warmoaCens finansuri kompaniebisa da sainvesticio
bankebis konservatorul kulturas, romelic xazs usvams organizaciuli normebis
Sesrulebis mniSvnelobas, rogoricaa magaliTad xelmZRvanelis pativiscema da moqmedeba
gawerili rolis farglebSi. Chicago Futures & Options-is maklerebi, romlebic sxvadasxva
saqonliT vaWroben, xSirad atareben metad mkveTr da TvalSisacem halstuxebs da
218
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
kostiumebs, raTa kargad gamoCndnen bevr xalxSi. cnobili serialis Power Rangers-is
Tamami gmirebis msgavs mkveTr wiTel, kaSkaSa mwvane da brWyviala vercxlisfer
kostiumebze moTxovna Zalian didia – rac exmareba maklerebs, gamoCndnen da miizidon
momxmareblebi. rodesac TanamSromlebi saubroben TavianT organizaciuli kulturis
enaze da esmiT igi, maT ician, rogor moiqcnen organizaciaSi da rogori midgoma
moeTxovebaT maT.
dagegmva
novatoruli kulturis organizaciis umaRlesi rgolis menejerebi cdiloben
xeli Seuwyon qveda rgolis menejerebs monawileoba miiRon dagegmvis procesSi da
ganaviTaron moqnili midgoma dagegmvis procesisadmi. rogorc wesi, isini usmenen axal
ideebs da survili aqvT gariskon axali prodiqciis Sesaqmnelad. aRniSnulis
sapirispirod, konservatoruli Rirebulebebis matarebeli organizaciis umaRlesi
rgolis menejerebi, rogorc wesi, xazs usvamen formalur zemodan-qvemoT dagegmvas;
qveda rgolis menejerebis winadadebebi eqvemdebareba formaluri ganxilvis process,
ramac mniSvnelovnad SeiZleba Seanelos gadawyvetilebis miRebis procesi. marTalia
aRniSnulma windaxedulma midgomam SeiZleba gaaumjobesos gadawyvetilebis miRebis
procesis xarisxi atomur eleqtrosadgurSi, man SeiZleba gamoiwvios
gauTvaliswinebeli Sedegebi. mravali wlis win, dagegmvis procesi IBM-Si iseTi
formalizebuli iyo, rom menejerebi drois umetes nawils atarebdnen maTi
Tanamdebobebis dasacavad kompleqsuri slaid-Sousa da prezentaciebis momzadebaSi,
vidre imaze fiqrSi, ra unda gaakeTon kompiuterul industriaSi mimdinare
cvlilebebis Sesaxeb IBM-is informirebulobis uzrunvelsayofad. rodesac lu
gerstneri gaxda mTavari aRmasrulebeli direqtori, is mis xelT arsebul yvela
saSualebas iyenebda raTa gaeuqmebina aRniSnuli konservetoruli kultura da
daemkvidrebina sruliad axali, sauniversiteto qalaqis stilis Stab-bina menejerTa
azrovnebis Sesacvlelad.
organizeba
rogori saxis organizebis meTodebs Seuwyoben xels menejerebi novatorul da
konservatiuli kulturebis pirobebSi? afaseben ra, SemoqmedebiTobas, novatoruli
kulturis pirobebSi, menejerebi, rogorc wesi, Seecdebian Seqmnan organuli
struqtura, romelic aris gaSlili, ierarqiis naklebi doneebiT da sadac Zalaufleba
decentralizebulia, raTa TanamSromlebs SeewyoT xeli mimdinare problemebis
219
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
gaZRola
novatoruli kulturis pirobebSi menejerebi, rogorc wesi, xelmZRvaneloben
piradi magaliTis meSveobiT, xels uwyoben ra TanamSromlebs gariskvasa da
eqsperimentebis ganxorcielebaSi. isini gverdSi udganan TanamSromlebs rogorc
warmatebis, aseve warumateblobis SemTxvevaSi. da piriqiT, konservatoruli kulturis
pirobebSi menejerebi, rogorc wesi, iyeneben miznobriv marTvas da mudmivad
akontroleben miznebis miRwevis mimarTulebiT xelqveiTebis progress da
zedamxedveloben maT yovel nabijs. Cven liderobas detalurad ganvixilavT me-10
TavSi, rodesac SeviswavliT liderobis gamovlenis tipebs, romelTa damkvidrebac
SeuZliaT menejerebs TanamSromelTa qcevaze gavlenisa da misi Camoyalibebis mizniT.
kontroli
aRniSnuli Tavi naTlad aCvenebs, rom arsebobs kontrolis uamravi sistema,
romlis damkvidrebac SeuZliaT menejerebs TanamSromlis qcevis gansazRvrisa da
zemoqmedebis mizniT. maT mier SerCeuli kontrolis sistemebi warmoaCens arCevans
organizaciis wevrebis stimulirebasa da organizaciul miznebze maTi
fokusirebulobis SenarCunebas Soris. menejerebs surT im novatoruli Rirebulebebisa
da normebis ganviTarebis xelSewyoba, romlebic waaxalisebs riskze dafuZnebul
produqciisa da qcevis kontrols, romelic Seefereba aRniSnul mizans. isini, rogorc
wesi, arCevans akeTeben produqciis kontrolze, romelic Sefasebas aZlevs saqmianobas
xangrZlivi periodis manZilze da amkvidrebs novaciis xangrZlivi da gaurkveveli
procesis Sesafer moqnil, miznobrivi marTvis sistemas. Menejerebi, romlebic xels
uwyoben konservatiuli Rirebulebebis ganviTarebas, irCeven produqciisa da qcevis
kontrolis sapirispiro kombinacias. isini specifikur, rTul amocanebs usvamen
xelqveiTebs, xSirad amowmeben aRniSnuli miznebis miRwevis mimarT progress da
afuZneben wesebis mkafio CamonaTvals, romliTac unda ixelmZRvanelon xelqveiTebma.
organizaciuli kulturis Rirebulebebi da normebi Zlier gavlenas axdens
menejerebis mier maTi menejeruli funqciebis Sesrulebis procesze. menejerebis mier
maTi organizaciis RirebulebebiTa da normebiT xelmZRvaneloba ayalibebs maT
msoflmxedvelobas da konkretul viTarebebSi maT moqmedebebsa da gadawyvetilebebs.
Tavis mxriv, menejerTa moqmedebebma SeiZleba gavlena iqonios organizaciis saqmianobaze.
amdenad, organizaciuli kultura, menejeris qmedeba da organizaciuli efeqturoba
urTierTkavSirSia.
aRniSnuli kavSiri naTlad Cans Hewlett-Packard-Si (HP), romelic eleqtronuli
aparaturisa da kompiuteruli industriis lideria. meoce saukunis 40-ian wlebSi
daarsebulma HP-m ganaviTara kultura, romelic warmoadgens kompaniis damfuZneblebis
uiliam hiuletisa da devid pakardis Zlieri piradi mrwamsis gamoxatulebas. bilma da
deivma, rogorc maT kompaniaSi icnoben, HP-s kulturis formalizeba moaxdines 1957
wels korporaciuli miznebis gancxadebaSi, romelic cnobilia rogorc `HP-s gza~ (me-
220
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
221
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
produqciis kontroli
produqciis an mwarmoeblurobis monitoringis mizniT, menejerebi irCeven miznebs
an mwarmoeblurobis standartebs, romlebic maTi azriT ukeT Seafasebs yairaTianobas,
xarisxs, novatorobas da momxmarebelTa moTxovnebze reagirebas _ korporaciul,
danayofebis, departamentebis Tu funqcionalur da individualur doneebze. ZiriTadi
meqanizmebi, romlebsac menejerebi gamoiyeneben produqciis monitoringis mizniT, aris
mwarmoeblurobis finansuri sazomebi, organizaciuli miznebi da operaciuli biujetebi.
qcevis kontroli
TanamSromlebis qcevis gansazRvrisa da organizaciuli miznebis misaRwevad maTi
saqmianobis stimulirebisaTvis, menejerebi iyeneben pirdapir zedamxedvelobas, miznobriv
marTvas da biurokratiul kontrols wesebisa da normatiuli operaciuli
procedurebis meSveobiT.
organizaciuli kultura
organizaciuli kultura aris Rirebulebebis, normebis, qcevis standartebisa da
saerTo molodinis erToblioba, romlebic gavlenas axdens organizaciaSi calkeuli
pirebisa da jgufebis erTmaneTTan urTierTobisa da organizaciuli miznebis misaRwevad
TanamSromlobis gzebze. klanuri kontroli aris calkeul pirebze da jgufebze
saerTo RirebulebebiT, normebiT, qcevis standartebiTa da molodiniT
ganxorcielebuli kontroli. organizaciuli kultura TanamSromlebs gadaecemaT
damfuZneblis Rirebulebebis, socializaciis procesis, organizaciuli ceremoniebisa da
ritualebis, istoriebisa da enis meSveobiT. menejerebis mier maTi menejeruli
funqciebis Sesrulebis stili gavlenas axdens organizaciaSi damkvidrebuli kulturis
saxeze.
222
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
danarTi b
organizaciuli
organizaciuli cvlilebis marTva
dagegmvisa da organizebis funqciebi metad mniSvnelovania maRalmwarmoebluri
organizaciisaTvis, amitom organizaciuli cvlilebebis efeqturad marTvis mizniT
menejerebisaTvis gansakuTrebulad faseulia aucilebeli unar-Cvevebis ganviTareba.
eqspertebma SeimuSaves modeli, romliTac menejerebs SeuZliaT ixelmZRvanelon
cvlilebis warmatebuli ganxorcielebisaTvis. Tanmxlebi naxazi aRwers cvlilebis
efeqturad marTvisaTvis aucilebel nabijebs.
223
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
TvalsaCinoeba A
organizaciuli gardaqmnis procesis
procesis 4 safexuri
224
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
cvlilebis ganxorcieleba
rogorc wesi, menejerebi cvlilebebs atareben (anu iwyeben da marTaven) zemodan
qvemoT an qvemodan zemoT midgomiT. zemodan qvemoT cvlileba swrafad xorcieldeba:
umaRlesi rangis menejerebi gansazRvraven cvlilebis aucileblobas, wyveten, ra unda
gakeTdes da Semdeg swrafad moqmedeben organizaciis masStabiT cvlilebebis
gansaxorcieleblad. magaliTad, umaRlesi rangis menejerebma SeiZleba gadawyviton, rom
moaxdinon organizaciis restruqturizacia da optimizacia da Semdgom ganyofilebaTa
da departamentebis menejerebs ganusazRvron misaRwevi miznebi. Zemodan qvemoT
cvlilebisas, aqcenti swraf cvlilebebze da problemebis swraf gadaWraze keTdeba.
qvemodan zemoT cvlileba Cveulebriv ufro etapobrivia. umaRlesi rgolis
menejerebi eTaTbirebian Sualeduri da pirveli rigis menejerebs cvlilebis
aucileblobis Taobaze. Semdeg, droTa ganmavlobaSi, aRniSnuli qveda rgolis
menejerebi aramenejeruli Tanamdebobis TanamSromlebTan erTad amuSaveben cvlilebebis
detalur gegmas. Qvemodan zemoT cvlilebis mniSvnelovani upiratesobaa is rom mas
SeuZlia Seakavos cvlilebisadmi winaaRmdegoba. vinaidan qvemodan zemoT cvlilebisas
225
Tavi merve. organizeba: kontroli da kultura
cvlilebis Sefaseba
cvlilebis procesis bolo safexuria Sefaseba, ramdenad warmatebuli iyo
cvlileba organizaciis mwarmoeblurobis gaumjobesebis TvalsazrisiT. iseTi
kriteriumebis gamoyenebiT, rogoricaa: bazris wili, mogebis Secvla Tu menejerebis
unari, Seasrulon dasaxuli miznebi, menejerebi afaseben, ramdenad efeqturad muSaobs
organizacia cvlilebebamde da cvlilebebis Semdeg. menejerebma aseve SeiZleba
gamoiyenon benCmarkingi _ maTi mwarmoeblurobis Sedareba specifikuri ganzomilebebis
mixedviT maRali mwarmoeblurobis organizaciebis SedegebTan imis dasadgenad, ramdenad
warmatebuli iyo cvlileba. magaliTad, rodesac Motorola-s problemebi hqonda 90-ian
wlebSi, man misi produqciis damuSavebis operaciebis mwarmoebluroba Seudara iseTi
kompaniebis efeqturobis maCveneblebs, rogoricaa Texas Instruments da misi saqmianobis
Seswavlis Sedegad motorolam SeZlo sakuTari mwarmoeblurobis amaRleba.
226
Tavi mecxre. motivacia
Tavi mecxre
motivacia
swavlebis amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:
SeZlebT:
227
Tavi mecxre. motivacia
iqneba es naxatebi kedlebze Tu lamazi peizaJebi kompaniis Stab-binaSi CrdiloeT
karolinis Statis qalaq keriSi. SAS-is menejerebi acnobiereben, rom
TanamSromlebisaTvis muSaobisa da cxovrebis ritmis balansis dacva yvelaze
prioritetulia da sxvadasxvagvarad cdiloben maTi moTxovnebis dakmayofilebas – 35
saaTiani samuSao kvira, samedicino daxmareba da bavSvebis movla; kompaniis kafeteriaSi
gamoyofilia maRali skamebi maTTvis, visac SvilebTan erTad surT sadiloba.
TanamSromlebsa da maTi ojaxis wevrebs ufleba aqvT kompaniis Stab-binis mimdebare 80
ha teritoria gamoiyenon ojaxuri piknikebisa da seirnobisaTvis. miuxedavad imisa, rom
kompaniis aRmasrulebel direqtors jeims gudnaiTs da jon sals, kompaniis
damfuZneblebsa da mesakuTreebs, undaT, rom SAS-is aqciebi Ria bazarze gaitanon, jeims
gudnaiTma aRniSna, rom institutis kontrols xelidan ar gauSvebs. amitom,
TanamSromlebs albaT kvlav ise moepyrobian, rogorc kompaniis aRmasrulebel
direqtors jeims gudnaiTs (institutis ori mesamedis mflobels) surs, rom mas
moepyron (SAS institutis daarsebis dRidan, 1977 wlidan moyolebuli, es iyo
kompaniis mudmivi Rirebuleba).
mimoxilva
organizaciis efeqturi muSaobisaTvis mxolod kargad SemuSavebuli strategia
da Sesabamisi struqturis arseboba ar aris sakmarisi; organizacia iqneba efeqturi
mxolod maSin, Tu misi wevrebi motivirebuli arian, Seasrulon samuSao maRal doneze.
jeims gudnaiTs es kargad esmis. erT-erTi mizezi imisa, ratom aqvs gaZRolas aseTi
mniSvneloba menejerul saqmianobaSi aris is, rom gaZRola uzrunvelyofs TiToeuli
kompaniis TanamSromlis maRalmwarmoeblurobis motivirebulobas da survils
daexmaros organizacias miznebis miRwevaSi. rodesac menejerTa efeqturoba maRalia,
gaZRolis procesis Sedegi gamoixateba maRalmotivirebul samuSao ZalaSi. rogorc
didi, aseve mcire organizaciebis menejerebis mTavari gamowvevaa, waaxalison
TanamSromlebi, Seasrulon samuSao maRal doneze.
am TavSi Cven aRvwerT, ra aris motivacia, saidan modis da ratom esaWiroebaT
menejerebs xeli Seuwyon motivaciis gazrdas organizaciis efeqturobisa da miznebis
misaRwevad. Cven ganvixilavT motivaciis mniSvnelovan Teoriebs: molodinis Teoria,
moTxovnilebis Teoria, samarTlianobis Teoria, miznis dasaxvis Teoria da daswavlis
Teoria. TiToeuli Teoria menejers aZlevs saWiro codnas, raTa man SeZlos
organizaciis wevrebis motivireba. Teoriebi erTmaneTs avsebs im gagebiT, rom
TiToeuli maTgani motivaciis sxvadasxva aspeqtze aris fokusirebuli. yvela Teoriis
erToblivi ganxilva menejers exmareba, gaiRrmavos codna organizaciaSi motivaciasTan
dakavSirebuli sakiTxebisa da problemebis Sesaxeb. bolos, Cven ganvixilavT xelfass,
rogorc motivaciis erT-erT saSualebas. am Tavis dasasruls Tqven gecodinebaT, ra
aris saWiro imisTvis, rom gyavdeT maRalmotivirebuli samuSao Zala.
motivaciis arsi
motivacia SeiZleba ganisazRvros, rogorc fsiqologiuri gavlena, romelic
mimarTulebas aZlevs organizaciaSi pirovnebis _ qcevas, Zalisxmevis dones da
dabrkolebis arsebobis SemTxvevaSi _ simtkices. pirovnebis qcevis marTva gulisxmobs
bevr SesaZlo qcevas, rac SeiZleba adamianma warmoaCinos: Zalisxmevas, ramdenad bejiTad
muSaobs adamiani; simtkices _ dabrkolebebis winaSe myofi adamianis mcdelobas, saqme
bolomde miiyvanos.
228
Tavi mecxre. motivacia
motivacia menejmentis Zalze mniSvnelovani faqtoria, radganac misi saSualebiT
SeiZleba organizaciaSi adamianebis qcevis axsna. motivaciiT aixsneba _ oficiantis
zrdilobiani an uxeSi qceva; baRis maswavleblis mcdeloba, isiamovnos bavSvebis
swavlebis procesiT an ubralod Seasrulos davalebuli samuSao; zogierTi menejeris
mier organizaciis interesebis dasacavad gaweuli Tavdadeba, maSin, rodesac sxvebi
mxolod gazrdili xelfasis miRebaze zrunaven da zogadad, ratom xdeba, rom
garkveuli muSakebi ormag Zalisxmevas iCenen samsaxurSi da danarCenebi ki ara.
motivacia SeiZleba modiodes Sinagani da garegani wyaroebidan. Sinaganad
motivirebulia qceva, rodesac es qceva xdeba sakuTari TavisTvis; motivaciis wyaro
faqtobrivad aris qcevis warmoCena da motivacia gamomdinareobs Tavad samuSaos
Sesrulebis procesidan. bevri menejeri aris Sinaganad motivirebuli, rac
gamomdinareobs Sesrulebisa da miRwevis grZnobidan, daexmaron organizacias dasaxuli
amocanebis miRwevaSi da moipovon konkurentuli upiratesoba. saintereso da
perspeqtiuli samsaxurebi, rogoric aris SAS instituti, umTavresad Sinagani
motivaciis mimdevaria da ar axorcielebs mosabezrebel saqmianobebs; iq xdeba
pirovnebis unar-Cvevebis warmoCena da gamoyeneba. dawyebiTi skolis maswavlebeli,
romelic siamovnebiT aswavlis bavSvebs, kompiuteris programisti, visac uyvars
daprogramebasTan dakavSirebuli problemebis gadaWra da komerciuli fotografi,
romelic didi siyvaruliT udgeba sakuTar saqmianobas _ arian Sinaganad
motivirebulni. TiToeuli individisaTvis motivacia gamomdinareobs samuSaos
warmoCeniT, iqneba es bavSvebis swavleba, virusebis povna kompiuterul programebSi Tu
fotoebis gadaReba.
garegnulad motivirebuli qceva aris qceva, rodesac pirovneba moelis
materialur Tu socilur jildoebs an Tavidan icilebs dasjas; motivaciis wyaro am
SemTxvevaSi aris qcevis Sedegebi da ara TviTon qceva. magaliTad: manqanis gamyidveli,
romelic motivirebulia, miiRos sakomisio yvela gayiduli manqanidan; iuristi,
romelic motivirebulia maRali xelfasiT da samsaxurebrivi statusiT; qarxnis muSa,
romelic motivirebulia imiT, rom aqvs saSualeba hqondes garantirebuli anazRaureba
_ yovelive es aris garegnuli motivaciis gamoxatuleba. samuSao Zalis motivacia
gamomdinareobs im Sedegebidan, rasac iReben maTi samuSao qcevis Sedegad.
adamianebi SeiZleba iyvnen Sinaganad motivirebulni, garegnulad motivirebulni,
an orive saxiT _ Sinaganad da garegnulad motivirebulni. mTavari menejeri, romelic
didi korporaciis marTvis Sedegad aRwevs dasaxul mizans da amasTanave cdilobs
miiRos fuladi jildo, Sinagani da garegani motivaciis magaliTia. aseve, eqTani,
romelic siamovnebiT zrunavs pacientebze da aris motivirebuli garantirebuli
usafrTxo samsaxuriT da kargi SemosavliT, Sinaganad da garegnulad motivirebulia.
samuSao Zalis Sinagani, garegani an orive saxis motivireba damokidebulia mraval
faqtorze: 1. muSebis pirovnul maxasiaTeblebze (temperamenti, SesaZleblobebi,
Rirebulebebi, damokidebulebebi da moTxovnilebebi); 2. samuSaos bunebaze da 3.
organizaciis bunebaze (struqtura, kultura, kontrolis sistema, adamianuri
resursebis marTvis sistema da TanamSromelTa waxalisebis gzebi, rogoricaa _
xelfasi).
miuxedavad imisa, adamianebi Sinaganad arian motivirebulni Tu garegnulad, isini
organizaciaSi garkveuli Sedegis misaRebad muSaoben. Sedegi aris yvelaferi is, rasac
adamiani iRebs samsaxuridan an organizaciidan. zogierTi Sedegi, rogoric aris:
avtonomiuroba, pasuxismgeblobis grZnoba, miznis miRweva da Sesrulebuli saintereso
samuSao – dakavSirebulia Sinaganad motivirebul qcevasTan. sxva Sedegebi, rogoric
aris: xelfasi, usafrTxo samsaxuri, sargebeli Svebulebis vada, dakavSirebuli
garegnuli motivaciis qcevaa.
229
Tavi mecxre. motivacia
cxrili 9.1
motivaciis gantoleba
molodinis Teoria
molodinis Teoria 1960 wels Camoayaliba viqtor vrumma. vrumis Teoriis
mixedviT motivacia maRalia maSin, rodesac muSebs sjeraT, rom didi Zalisxmeva
samuSaos maRali donis Sesrulebis sawindaria, xolo maRal doneze Sesrulebuli
samuSao ki sasurveli Sedegebis miRebisa. samuSao motivaciis Teoriebs Soris
molodinis Teoria aris erT-erTi yvelaze popularuli Teoria, radgan is yuradRebas
amaxvilebs motivaciis gaTanabrebis samive nawilze: Senatanze, Sesrulebaze da
Sedegebze. molodinis Teoria adgens adamianis motivaciis ganmsazRvrel sam ZiriTad
faqtors: molodins, instrumentulobas
instrumentulobas da valentobas (valence).
230
Tavi mecxre. motivacia
cxrili 9.2 molodini, instrumentuloba da velentoba
Zalisxmeva
(mniSvnelovani
Sesruleba Sedegebi
Senatani)
molodini valentoba
instrumentuloba
pirovnebis mier ramdenad
pirovnebis mier
aRqma imisa, ra sasurvelia
aRqma imisa, ra
xarisxiT SeiZleba TiToeuli Sedegi,
xarisxiT gamoiwvevs
Zalisxmevis romelic SeiZleba
garkveuli donis
Sedegad miaRwios adamianma miiRos
mwarmoebluroba
garkveuli donis samuSaodan an
Sedegebis miRebas.
mwarmoeblurobas. organizaciidan
molodini
molodini aris pirovnebis mier aRqma imisa, ra doniT SeiZleba Zalisxmevis
Sedegad miaRwios garkveuli donis mwarmoeblurobas. pirovnebis molodinis done
gansazRvravs mis rwmenas imis Sesaxeb, rom maRali donis Zalisxmeva asaxvas hpovebs
maRali donis mwarmoeblurobaSi. adamianebi motivirebulni arian, Cadon didi
Zalisxmeva maT samuSaoSi mxolod im SemTxvevaSi, Tu isini fiqroben, rom es Zalisxmeva
dafasdeba _ rac niSnavs imas, rom maT aqvT didi molodini. warmoidgineT, ramdenad
motivirebuli iqnebodiT gamocdisTvis mosamzadeblad, Tu gecodinebodaT, rom
miuxedavad Tqveni gulmodgine mecadineobisa, saboloo niSani iqneba oriani. an
ramdenad motivirebuli iqneba marketingis menejeri, romelic fiqrobs, rom raoden
didi datvirTviTac ar unda imuSaos,Umainc ver gazrdis arapopularuli produqtis
gayidvas. am SemTxvevebSi molodini Zalze dabalia, Sesabamisad motivaciac _ dabali.
organizaciis wevrebi motivirebulni arian, Cadon didi Zalisxmeva mxolod im
SemTxvevaSi, TuU es miiyvans maRal mwarmoeblurobamde. sxvagvarad rom ganvmartoT,
xalxis motivaciis asamaRleblad molodinic maRali unda iyos. amgvarad, motivaciaze
gavlenis mosaxdenad menejerebs esaWiroebaT rwmena, rom maTi daqvemdebarebuli pirebi
darwmunebulni arian, rom maTi mcdeloba warmatebis sawindari iqneba. erTi mxriv,
menejerebs SeuZliaT aamaRlon molodinebi daqvemdebarebuli TanamSromlebis
SesaZleblobebisadmi ndobis gamoxatvis saSualebiT.
TanamSromlebisadmi ndobis gamoxatvasTan erTad, menejerebs aseve SeuZliaT
aamaRlon TanamSromlebis molodinis done da motivacia treningebis CatarebiT,
imisTvis rom xalxs hqondes codna samuSaos maRal doneze Sesasruleblad. anjamebis
mwarmoebeli avstriuli kompania Julius Blum GmbH-is menejerebi zrdian TanamSromlebis
231
Tavi mecxre. motivacia
molodinebs da motivacias 4 wliani saswavlo programis saSualebebiT, romelic
erToblivad moicavs klasSi gakveTilebsac da samuSaoze treningsac da daaxloebiT 5
milioni aSS dolari jdeba weliwadSi. miuxedavad siZvirisa, es programa namdvilad
gamarTlebulia. b-n blums avstriaSi hyavs saukeTeso TanamSromlebi da maT
treningebis, didi molodinisa da motivaciis kombinacia aisaxeba kompaniis warmatebaSi.
instrumentuloba
molodini aris pirovnebis aRqma Zalisxmevisa da Sesrulebis urTierTobis
Sesaxeb. instrumentuloba, molodinis Teoriis meore mniSvnelovani koncefcia, aris
pirovnebis mier aRqma imisa, garkveuli donis mwarmoebluroba ra xarisxiT gamoiwvevs
Sedegebis miRebas (ix. 9.2 cxrili). molodinis Teoriis Tanaxmad, TanamSromlebi
motivirebulebi arian, Seasrulon samuSao garkveul donemde, mxolod im SemTxvevaSi,
TuU isini fiqroben, rom maRal doneze Sesrulebuli samuSao miiyvans iseT Sedegebamde
(anu instrumentulia Sedegebis mosapoveblad), rogoric aris xelfasi, stabiluri
samsaxuri, saintereso samsaxurebrivi davalebebi, premiebi garkveuli miRweviT
gamowveuli sasiamovno grZnoba. anu, instrumentuloba unda iyos maRali, rom gazardos
motivacia da xalxi darwmundes maT mier maRal doneze Sesrulebuli samuSaos
SedegianobaSi.
menejerebi xels uwyoben instrumentulobis maRal dones, rodesac akavSireben
samuSaos Sesrulebas sasurvel SedegebTan. amasTanave, menejerebma daqvemdebarebuli
TanamSromlebi kargad unda gaarkvion am kavSiris Sesaxeb. menejerebi xels uwyoben
maRali donis instrumentulobisa da motivaciis arsebobas organizaciaSi, rodesac
arwmuneben organizaciis wevrebs, rom samsaxurSi misaRebi SesaZlo Sedegebi, efuZneba
maT mwarmoeblurobas. rodesac Sedegebi mwarmoeblurobasTan aseTnairadaa
dakavSirebuli, maRali mwarmoeblurobis mqone TanamSromlebi sxvebTan SedarebiT ufro
met Sedegs miiReben.
maRali donis instrumentulobiT motivaciis amaRlebaSi wvlilis Setanis
magaliTi SegviZlia aviRoT kambojeli emigrantebisagan, romlebic floben, marTaven da
muSaoben kaliforniis safunTuSeebis 80%-Si. es emigrantebi acnobiereben, rom maRal
mwarmoeblurobas mivyavarT mniSvnelovan Sedegebamde, rogorebicaa: mogeba, komfortuli
sacxovrebeli pirobebi, ojaxis usafrTxoeba da avtonomiuroba. maT maRal
instrumentulobas didi wvlili Seaqvs maTive motivaciis amaRlebaSi, rac warmatebis
sawindaria.
valentoba (valence)
miuxedavad imisa, rom organizaciis yvela wevrs unda hqondes didi molodinebi
da moqmedebis saSualebebi, molodinis Teoria acnobierebs, rom adamianebi gansxvavdebian
Sedegebis prioritetulobiT. bevrisTvis Sesrulebuli samuSaos sanacvlod miRebuli
xelfasi aris yvelaze mniSvnelovani Sedegi. sxvebisTvis, samuSaos warmatebiT
Sesrulebis Sedegad miRebuli gancda ufro mniSvnelovania, vidre xelfasi. termini
valentoba aRniSnavs, ramdenad sasurvelia samsaxuridan an organizaciidan miRebuli
TiToeuli Sedegi pirovnebisaTvis. organizaciis wevrebis motivirebisaTvis menejerebma
unda gansazRvron, ra Sedegs aqvs maRali valentoba _ aris Zalze sasurveli _ da
uzrunvelyon, rom es Sedegebi organizaciis wevrebma maSin miiRon, rodesac maRal
doneze Seasruleben samuSaos.
232
Tavi mecxre. motivacia
yvelaferi erTad
molodinis Teoriis Tanaxmad, maRali donis motivacia maRali donis molodinis,
instrumentulobis da valentobis Sedegia (ix. cxrili 9.3). CamoTvlili faqtorebidan,
Tu erT-erTi maCvenebeli mainc dabalia, motivaciac dabali iqneba. ar aqvs mniSvneloba,
ramdenad sasurveli Sedegebi iqneba dakavSirebuli maRal mwarmoeblurobasTan: TuU
adamiani fiqrobs, rom praqtikulad SeuZlebelia maRali mwarmoeblurobis miRweva,
maSin samuSaos Sesrulebis motivacia Zalze dabali iqneba. aseve, Tu pirovneba fiqrobs,
rom Sedegebi mWidrod ar aris dakavSirebuli maRal mwarmoeblurobasTan an Tu ar
surs miiRos Sedegebi, romelic dakavSirebulia maRal mwarmoeblurobasTan, maSin
Sesabamisad maRali mwarmoeblurobis motivaciac dabalia.
cxrili 9.3.
molodinis Teoria
maRali motivacia
moTxovnilebebis Teoriebi
233
Tavi mecxre. motivacia
maslous moTxovnilebebis ierarqia
cxrili 9.1.
maslous moTxovnilebebis iererqia
234
Tavi mecxre. motivacia
cdilobs. imisTvis, rom menejerebs hyavdeT motivirebuli samuSao Zala, maT unda
gansazRvron, ra saxis moTxovnilebebis dakmayofilebas cdiloben TanamSromlebi
organizaciaSi da Semdeg darwmundnen, rom individebi iReben im Sedegs, rac
akmayofilebs maT moTxovnilebebs, rodesac isini samuSaos kargad asruleben da
wvlili SeaqvT organizaciis efeqturobaSi. amgvari qmedebiT, menejerebi individualuri
wevrebis interesebisa da mTlianad organizaciis interesebis daaxloebas uwyoben xels.
im samuSaos keTebiT, rac kargia mTlianad organizaciisaTvis, TanamSromlebi iReben
Sedegebs, riTac kmayofildeba maTi moTxovnilebebi.
mzardi globaluri ekonomikis pirobebSi menejerebma unda gaiazron, rom
sxvadaxva qveynis moqalaqeebi gansxvavdebian im moTxovnilebebiT, romelTa
dakmayofilebas isini samsaxuris meSveobiT ecdebian. mkvlevarebi gvirCeven, rom
magaliTad, adamianebi saberZneTsa da iaponiaSi motivirebunli arian pirvel rigSi
usafrTxoebis moTxovnilebiT, xolo Svedebi, norvegielebi da danielebi ki sakuTari
adgilis damkvidrebis moTxovnilebiT. naklebad ganviTarebul qveynebSi, sadac dabali
sacxovrebeli standartebia, fiziologiuri da usafrTxoebis moTxovnilebebi aris
qcevis Zireuli motivatorebi. rodesac qveynebi ufro mdidrdebian da eqmnebaT maRali
donis sacxovrebeli pirobebi, pirovnul zrdasa da warmatebasTan dakavSirebuli
moTxovnilebebi (rogoricaa TviTpativiscema da TviTrealizacia) xdeba qcevis
mniSvnelovani motivatori.
hercbergis motivatorul-
motivatorul-higienuri Teoria
maslous midgomisgan gansxvavebiT, frederik hercbergi yuradRebas amaxvilebs or
faqtorze: 1) Sedegebze, romelTac mivyavarT motivaciis maRal donemde da
samsaxurebriv kmayofilebaze da 2) Sedegebze, romlebic Tavidan agvacilebs xalxs
ukmayofilebas. hercbergis motivatorul-higienuri Teoriis Tanaxmad, xalxis
moTxovnilebebi iyofa ori jgufad: motivatorul da higienur moTxovnilebebad.
motivatoruli moTxovnilebebi ukavSirdeba samuSaos arss da samuSaos sirTules.
Sedegebi, rogorebicaa _ saintereso samuSao, avtonomia, pasuxismgebloba,
samsaxurebrivi zrdisa da ganviTarebis SesaZlebloba da Sesrulebuli samuSaoTi da
miRweviT gamowveuli grZnoba, exmareba motivatoruli moTxovnilebebis dakmayofilebas.
imisTvis, rom gyavdes maRalmotivirebuli da dakmayofilebuli samuSao Zala, hercbergi
gvTavazobs, rom menejerebma unda miiRon zomebi TanamSromelTa motivatoruli
moTxovnilebebis dakmayofilebis uzrunvelsayofad.
higienuri moTxovnilebebi ukavSirdeba fizikur da fsiqologiur pirobebs,
romlebSic xdeba samuSaos Sesruleba. higienuri moTxovnilebebi kmayofildeba
Sedegebis saSualebiT, rogorebicaa: sasiamovno da komfortuli samuSao pirobebi,
xelfasi, usafrTxo samsaxuri, kargi urTierToba TanamSromlebTan da efeqturi
xelZRvaneloba. hercbergis Tanaxmad, rodesac higienuri moTxovnilebebi ar aris
dakmayofilebuli, TanamSromlebi ukmayofiloebi arian da higienuri moTxovnilebebis
dakmayofilebis SemTxvevaSi ki _ ara. miuxedavad amisa, higienuri moTxovnilebebis
dakmayofileba ar aisaxeba motivaciis an samsaxurebrivi kmayofilebis maRal doneze.
imisaTvis, rom motivacia da samsaxurebrivi kmayofileba iyos maRali, motivatoruli
moTxovnilebebi unda dakmayofildes.
bevri mkvlevari Seecada daedasturebina hercbergis Teoriis WeSmariteba, magram
mTlianobaSi Teoriam mxardaWera ver moipova. miuxedavad amisa, hercbergis
formulirebam didi wvlili Seitana Cvens mier motivaciis aRqmis gaumjobesebaSi sul
mcire ori aspeqtiT. pirveli, hercbergi daexmara mkvlevarebs da menejerebs yuradReba
gaemaxvilebinaT Sinagani motivaciis (motivatoruli moTxovnilebebi) da garegnuli
235
Tavi mecxre. motivacia
motivaciis (higienuri moTxovnilebebi) mniSvnelovan sxvaobaze, romelic ganxiluli
iyo zemoT. meore, misi Teoria exmareba mkvlevarebsa da menejerebs, Seiswavlon rogor
SeiZleba samuSaos Seqmna an Secvla ise, rom Sinaganad iyos motivirebuli.
sxva moTxovnilebebi
sinamdvileSi motivacias muSebs meti moTxovnileba aZlevs, vidre am sam TeoriaSi
aRwerili moTxovnilebebia. magaliTad, dRiTidRe ufro da ufro meti muSa grZnobs
cxovrebisa da samsaxuris balansis saWiroebas da survils, rom meti dro gaataron
sayvarel adamianebTan, maSin, rodesac samsaxurSi maRalmotivirebulebi arian. uaxlesi
kvlevebi gviCvenebs, rom bunebaSi yofnas (Tundac fanjridan mxolod ramdenime xis
danaxvas) aqvs sasargeblo Sedegebi, xolo garemosTan msgavsi Sexebis naklebobis
SemTxvevaSi ziani adgeba janmrTelobasa da mwarmoeblurobasac. amgvarad, garkveuli
drois gamonaxvis moTxonileba, rodesac adamians unda datkbes bunebiT, erT-erT
mniSvnelovan moTxovnilebad SeiZleba CaiTvalos.
samarTlianobis Teoria
Teoria
samarTlianobis Teoria aris motivaciis Teoria, romelic yuradRebas amaxvilebs
adamianebis mier maTi samsaxurebrivi Sedegebisa da maT mier Setanili wvlilis
Sesabamisobis samarTlianobaze. samarTlianobis Teoria avsebs molodinis da
moTxovnilebis Teoriebs imiT, TuU rogor aRiqvams xalxi maTi samsaxuridan an
236
Tavi mecxre. motivacia
organizaciidan miRebul Sedegsa da Setanil wvlils Soris urTierTobas.
samarTlianobis Teoria Camoayaliba j. steisi adamsma 1960 wels. man yuradReba
gaamaxvila imaze, rom motivaciis gansazRvris dros ufro mniSvnelovania adamianis mier
miRebuli Sedegebis da mis mier organizaciaSi Setanili wvlilis SefardebiTi, vidre
absoluturi done. konkretulad, motivaciaze gavlenas axdens erTi adamianis Sedegis
wvlilTan Sefardebis Sedareba referentis Sedegis wvlilTan SefardebasTan.
referenti SeiZleba iyos nebismieri sxva adamiani an adamianTa jgufi, romlebsac
surT, iyvnen erTmaneTis msgavsebi; referenti aseve SeiZleba iyos nebismieri subieqti
Zveli samsaxuridan an subieqtis molodini, rogori unda iyos Sedegis/wvlilis
Sefardeba. subieqtis Sedegis/wvlilis Sefardebis referentis Sedegis/wvlilis
SefardebasTan Sedarebis dros, mniSvnelovania subieqtis Sedegebis da wvlilis aRqma
(ara maTi obieqturi maCveneblis).
samarTlianoba
samarTlianoba arsebobs, rodesac pirovnebas sjera, rom misi sakuTari
Sedegis/wvlilis Sefardeba aris referentis Sedegis/wvlilis Sefardebis toli.
samarTlianobis pirobebSi (ix. cxrili 9.2.), TuU referenti iRebs met Sedegs, vidre
Tqven, referents Seaqvs proporciulad meti wvlili organizaciaSi. maSasadame misi
Sedegis/wvlilis Sefardeba tolia Tqveni Sedegis/wvlilis Sefardebisa.
maria sanCesi da klaudia kingi muSaoben fexsacmlis maRaziaSi. sanCess
saaTobrivad ufro met Tanxas uxdian, vidre klaudias, magram amasTanave mas meti
wvlili Seaqvs, kerZod, pasuxismgeblia maRaziis sabuRaltro aRricxvaze, maRaziis
daketvaze, periodulad bankSi fulis ganaRdebaze. rodesac kingi adarebs sakuTari
Sedegis/wvlilis Sefardebas sanCesis (misi referentis) maCvenebelTan, is acnobierebs,
rom maCveneblebi Tanabaria, ramdenadac sanCesis maRali xelfasi (Sedegi)
proporciulia mis mier Setanili didi wvlilis (buRalteria, maRaziis daketva, bankSi
siaruli).
237
Tavi mecxre. motivacia
samarTlianobis pirobebSi, xalxi motivirebulia, gaagrZelos wvlilis Setana
organizaciaSi, raTa miiRos Sesabamisi Sedegi. Tu xalxs surs samarTlianobis
pirobebSi sakuTari Sedegebis gazrda, isini motivirebulni arian gazardon wvlilic.
usamarTloba
usamarTloba, samarTlianobis nakleboba, maSin warmoCndeba, rodesac adamianis
Sedegis/wvlilis Sefardeba ar aris aRqmuli referentis Sedegis/wvlilis Sefardebis
Tanabrad. UusamarTloba warmoSobs adamianebSi uxerxulobis grZnobas da xdis maT
motivirebuls aRadginon samarTlianoba maCveneblebis dabalansebis saSualebiT.
aris ori saxis usamarTloba _ naklebi anazRaurebis da zedmeti anazRaurebis
(ix. cxrili 9.2.). naklebi anazRaurebis usamarTloba warmoiqmneba, rodesac adamianis
mier sakuTari Sedegis/wvlilis Sefardeba aRqmulia ufro naklebad, vidre referentis.
referentTan sakuTari Tavis Sedarebis dros, Tqven fiqrobT, rom ar iRebT im Sedegs,
rac gekuTvniT gaRebuli wvlilisaTvis. zedmeti anazRaurebis usamarTloba
warmoiqmneba, rodesac adamiani acnobierebs, rom misi Sedegis/wvlilis Sefardeba
referentis Sedegis/wvlilis Sefardebaze metia. rodesac Tqven adarebT Tavs
referents, romelsac usamarTlod maRalanazRaurebad pirad aRiqvamT, fiqrobT, rom
referenti iRebs nakleb Sedegs, vidre mas ekuTvnis Setanili wvlilisaTvis.
238
Tavi mecxre. motivacia
Tavisi wvlilisadmi sakuTari damokidebulebis SecvliT. man gaacnobiera, rom muSaobda
ufro bevrs da wyvetda samsaxurSi warmoqmnil ufro met problemas, vidre misi
TanamSromeli.
rodesac sakuTar Tavze gamocdiT zedmeti an naklebi anazRaurebis usamarTlobas,
SeiZleba daaskvnaT, rom sworad ar gyavT arCeuli Sesabamisi referenti, magaliTad,
SeiZleba es imitom xdeba, rom is aris Tqvengan sruliad gansxvavebuli. Sesaferisi
referentis arCeviT Tqven SegiZliaT maCveneblebis dabalanseba. anjela martinesi,
qimiuri produqciis mwarmoebeli kompaniis sainJinro departamentis Sua rgolis
menejeri, maSin mixvda, rom zedmeti anazRaurebis usamarTlobas hqonda adgili,
rodesac aRmoaCina, rom mas ufro mets uxdidnen, vidre mis megobars, romelic iyo
imave kompaniis marketingis departamentis Sua rgolis menejeri. sxvaobaze fiqris
Semdeg martinesi mixvda, rom marketingis da sainJinro departamentebSi sruliad
gansxvavebuli samuSaoebia Sesasrulebeli, miuxedavad imisa, rom orives erTi da igive
Tanamdeboba ukaviaT. martinesma aRadgina samarTlianoba referentis Secvlis gziT; man
referentad airCia sainJinro departamentis Sua rgolis TanamSromeli.
rodesac adamianebi naklebi anazRaurebis usamarTlobas awydebian da ver
axerxeben samarTlianobis aRdgenas, maT SeuZliaT Seicvalon sakuTari an referentis
wvlilis/Sedegebis Sefardebis aRqma. magaliTad gaiazron, rom maTi referenti muSaobs
ufro Znel proeqtebze an Tavad xarjaven met samuSao dros, vidre maTi referentebi.
alternatiuli gzaa, rom adamianebma, romlebic Tvlian, rom maT uxdian dabal xelfass
da aqvT sxva samsaxurSi wasvlis variantebi, unda datovon organizacia. magaliTad,
jon steinbergs, skolis direqtoris TanaSemwes, hqonda Sexeba naklebi anazRaurebis
usamarTlobasTan, rodesac man gaiazra, rom yvela sxva asistenti dawinaurda, TviT
isinic ki, visac masze naklebi samuSao staJi hqonda. steinbergis Sesrulebul samuSaos
yovelTvis maRal Sefasebas aZlevdnen, Tumca mis xSir Txovnas daewinaurebinaT,
yuradReba ar miaqcies da man sxva raionSi skolis direqtorad daiwyo muSaoba.
organizaciaSi maRalia motivacia, rac ufro met adamians sjera, rom maT
samarTlianad epyrobian _ maTi Sedegebi da wvlili dabalansebulia. didi wvlilis
Setana da samuSaos maRal doneze Sesruleba motivacias aZlevs adamianebs imave tempSi
gaagrZelon muSoba, radgan isini iReben im Sedegs, rasac imsaxureben. saSualo donis
Semsruleblebma unda gaacnobieron, rom Tu surT Sedegebis gazrda, wvlilic unda
gazardon.
internetiT warmoebuli biznesis bumma da SemdgomSi maTma gakotrebam, mzard
globalur konkurenciasTan erTad, asaxva hpova zogierTi muSakis sul ufro da
ufro gaxangrZlivebul samuSao saaTebSi (wvlilis gazrda) yovelgvari Sedegebis
gazrdis gareSe. maT, vis referentebsac msgavsi cvlilebebi ar Sexebia, aqvT
usamarTlobis aRqma. ufro metic, zogierTma maTganma mimarTa sakanonmdeblo organos am
gacnobierebuli usamarTlobebis aRmofxvris mcdelobis mizniT, rogorc miTiTebulia
momdevno rubrikaSi `eTika qmedebaSi~.
eTika qmedebaSi
239
Tavi mecxre. motivacia
muSaobs ufro met xans, vidre es misi samuSo grafikiT aris gaTvaliswinebuli
yovelgvari damatebiTi anazRaurebisa da kompensaciis gareSe. aSS-s muSebis 25 mln-ze
meti muSaobs 49 saaTze mets, 11 mln muSaze meti muSaobs kviraSi 60 sT-s da bevri
adamiani damatebiT saxlSic agrZelebs samsaxurebrivi saqmianobis Sesrulebas.
amasTanave, sainformacio teqnologiebis winsvlam (elfosta, fiWuri telefonebi)
gamoiwvia samsaxurebrivi saqmeebis Sesruleba arasamuSao saaTebSi, dasvenebis dReebSi
da TviT Svebulebis periodSic ki. magaliTad, andreski frazeri gviambobs, rom
American Express-is Sua rgolis menejeri, sakuTari qorwilis dRes, dilis 5 saaTamde
muSaobda saxlSi kompiuterTan.
aunazRaurebeli, xangrZlivi samuSao saaTebis fonze izrdeba aRSfoTeba da
muSaobiT gadatvirTuli personali samarTals daeZebs. aSS-s samarTliani samuSao
standartebis aqtSi miTiTebulia, rom piri vinc asrulebs aramenejerul samuSaos
kviraSi standartuli 40 samuSao saaTis ganmavlobaSi, damatebiT samuSao saaTebSi
iRebs damatebiT xelfass, romelic unda iyos mis Cveulebriv saaTobriv anazRaurebaze
erTnaxevarjer meti. am aqtis Tanaxmad, menejerebi arian TanamSromlebi, romlebic
iReben mniSvnelovan gadawyvetilebebs, rac gavlenas axdens maT organizaciaze,
xelmZRvaneloben 2 an met daqvemdebarebul pirs an qiraoben da aTavisufleben
TanamSromlebs. dRiTidRe, ufro da ufro meti TanamSromeli asaCivrebs im faqts, rom
maT aZleven menejeris kvalifikacias da Sesabamisad ar uxdian damatebiT daxarjul
samuSao saaTebSi damatebiT xelfass. magaliTad, General Dynamics-s, U-Haul-s, Taco Bell-s,
Borders Books-s, PepsiCo-s da sxva kompaniebs hqondaT sasamarTlo procesebi maT
winaaRmdeg Setanil sarCelze damatebiTi samuSo saaTebisaTvis xelfasis anazRaurebis
sakiTxebTan dakavSirebiT.
jeims horneri, U-Haul-is menejeri barstouSi (kalifornia) darwmunebuli iyo,
rom mas usamarTlod epyrobodnen, ramdenadac misgan regularulad moiTxovdnen,
emuSava kviraSi 60 saaTi damatebiTi saaTebisaTvis anazRaurebis gareSe, ramdenadac is
iyo menejeri. horneri fiqrobda da kaliforniis uzenaesma sasamarTlomac gamoiZia, rom
is atarebda umetes dros imave samuSaos SesrulebaSi, rasac Cveulebrivi
TanamSromlebi asrulebdnen da Sesabamisad iRebdnen damatebiT xelfassac. warsulSi
prestiJulad iyo miCneuli yofiliyavi `Tavisufali~ (gaTavisuflebuli zedmeti
samuSaoebisagan), radgan es iyo imis maCvenebeli, rom ar iyavi saaTobrivi anu e.w.
`Savi~ muSa. dReisaTvis, im zedmeti samuSao saaTebis raodenobis gaTvaliswinebiT,
romelsac moelian zogierTi muSakisagan, samarTliani da srulad anazRaurebuli
kompensacia ufro mniSvnelovani aRmoCnda, vidre `Tavisufali~ TanamSromlis statusis
SenarCuneba.
240
Tavi mecxre. motivacia
niSnis miReba, aseve arian organizaciis wevrebic, romlebic cdiloben miznebis miRwevas.
magaliTad, Neiman Marcus-is gamyidvelebi cdiloben, daakmayofilon gayidvebis miznebi,
xolo maRali rgolis menejerebi zrunaven sabazro wilze da mogebis miznebis
dasaxvaze. miznis dasaxvis Teoriis mixedviT, motivaciisa da samuSaos Sesrulebis
maRali donis stimulirebisaTvis dasasaxi miznebi, unda iyos konkretuli da
ZneladmisaRwevi.
konkretuli miznebi xSirad raodenobrivia, magaliTad gamyidvelis mizania,
gayidos 200 dolaris Rirebulebis saqoneli dReSi, mecnieris _ daasrulos proeqti
erT weliwadSi, aRmasrulebeli direqtoris _ Seamciros valebi 40%-iT da gazardos
Semosavlebi 20%-iT, restornis menejeris ki _ moemsaxuros 150 klients yovel
saRamos. konkretuli miznebisagan gansxvavebiT, bundovan miznebs, rogorebicaa: `Seecade
kargad gaakeTo~ an `gayide imdeni, ramdenic SegiZlia~ _ didi gavlena ara aqvs
motivaciaze.
ZneladmisaRwevi miznebi aris Zalze Sromatevadi, magram ara miuRweveli.
ZneladmisaRwevi miznebisagan gansxvavebiT, adviladmisaRwevi miznebi aris is, rac
praqtikulad yvelas SeuZlia ganaxorcielos. saSualo donis miznebi ki aris is
miznebi, romelTa Sesrulebac adamianebis naxevars SeuZlia. adviladmisaRwev da
saSualo miznebs ZneladmisaRwev miznebTan SedarebiT naklebo mamotivirebeli Zala aqvs.
imisda miuxedavad, vis mier (menejerebis, muSebis; an menejerTa jgufis da
muSebis) iqneba dasaxuli konkretuli Tu ZneladmisaRwevi miznebi, am miznebis Sedegad
unda miviRoT maRali motivacia da maRali mwarmoebluroba. rodesac menejerebi maTi
daqvemdebarebuli pirebisaTvis ayalibeben miznebs, TanamSromlebisTvis es miznebi
misaRebi unda iyos an Tanaxma iyvnen, rom imuSaveben mis misaRwevad; agreTve, unda iyvnen
mondomebulebi an darwmunebulebi, rom namdvilad undaT am miznebis miRweva. zogierT
menejers aqvs SemTxvevebi, rodesac daqvemdebarebuli pirebi monawileobas iReben
mniSvnelovani miznebis dasaxvaSi, rac Semdgom exmareba TanamSromlebs maT miRwevaSi da
miznebisadmi pasuxismgeblobis grZnobis gancdaSi. amasTanave, organizaciis wevrebs
esaWiroebaT maT mier Sesrulebuli Sromis safasurad miiRon Sesabamisi Sedegi,
reaqcia; es reaqcia xSirad SeiZleba uzrunvelyos organizaciis adamianuri resursebis
marTvis sistemam Sesrulebuli samuSaos Sefasebis saSualebiT da Semdeg Sesabamisi
Sedegis micemiT.
konkretuli, ZneladmisaRwevi miznebi ori gziT axdens gavlenas motivaciaze.
pirveli, isini adamianebs uzrdis motivacias, meti wvlili Seitanon organizaciaSi.
konkretuli, ZneladmisaRwevi miznebi adamianebSi aRZraven survils didi Zalisxmeva
Cadon organizaciuli miznebis miRwevaSi. magaliTad, Tu Tqven iswavliT ufro
bejiTad da SeecdebiT miiRoT 5 da ara 3, aseve iqneba gamyidveli, romelic Seecdeba
imuSaos meti da miaRwios dasaxul mizans, anu gayidos 200 dolaris saqoneli 100
dolaris saqonlis nacvlad. konkretuli, ZneladmisaRwevi miznebi adamianebs
siZneleebis gadalaxvis periodSi xdis ufro amtans, vidre adviladmisaRwevi, saSualo
an bundovani miznebi. gamyidvelebma, romlebsac daavaleben gayidon imdeni, ramdenic
SeuZliaT, SesaZloa saerTod Seanelon muSaoba, maSin, rodesac konkretuli,
ZneladmisaRwevi miznebis dasaxvis SemTxvevaSi ufro meti mcdeloba eqnebaT, miaRwion
mizans.
meore gza, risi saSualebiTac konkretuli, ZneladmisaRwevi miznebi axdens
gavlenas motivaciaze aris adamianebis daxmareba, swori mimarTulebiT warmarTon Tavisi
wvlilis Setana. es miznebi saSualebas aZlevs adamianebs icodnen, raze iyvnen
koncentrirebulni, iqneba es _ klientebis momsaxurebis xarisxis gazrda, gayidvebi, Tu
axali produqciis gasaumjobeseblad drois xarjvis Semcireba. is, rom mizani aris
konkretuli da ZneladmisaRwevi, xSirad xalxSi iwvevs miznis misaRwevad samoqmedo
241
Tavi mecxre. motivacia
gegmebis Seqmnas. samoqmedo gegmam SeiZleba moicvas – miznis miRwevis strategia, miznis
misaRwevad dasaxuli qmedebebis dasrulebis ganrigi. iseve, rogorc miznebi, samoqmedo
gegmebic exmareba Zalisxmevis swori mimarTulebiT warmarTvas da xalxi ar scdeba
aRebul gezs.
miuxedavad imisa, rom konkretuli, ZneladmisaRwevi miznebi iTvleba motivaciis
da samuSaos Sesrulebis mamotivireblad sxvadasxva tipis samsaxurebsa da
organizaciebSi rogorc aSS-Si, aseve sxva qveynebSi, axalma kvlevebma aCvena, rom aseTi
saxis miznebma samuSaos Sesrulebis garkveul pirobebSi SesaZloa ukureaqcia
gamoiwvios. rodesac adamiani asrulebs rTul da Znelad Sesasrulebel davalebas, rac
moiTxovs swavlis garkveul elementebs, konkretulma, ZneladmisaRwevma miznebma
SesaZloa daswios Sesrulebis xarisxi. mcdelobam miaRwio konkretul, ZneladmisaRwev
mizans, SesaZloa Seaferxos rTuli davalebebis Sesruleba, radganac zogierTi
adamianis yuradReba am dros mimarTulia mcdelobaze miaRwios mizans da ara mocemuli
davalebis Seswavlaze. erTxel ukve Seswavlili davaleba adamianisaTvis aRar aris
rTuli da Sesabamisad Semdeg Sesasrulebel konkretul, ZneladmisaRwev miznebs Tavisi
Cveuli efeqti eqneba.
daswavlis Teoriebi
organizaciebTan mimarTebiT daswavlis Teoriis ZiriTadi safuZvlebi aris is,
rom menejerebs SeuZliaT gazardon motivacia da samuSaos Sesrulebis done
TanamSromlebis mier organizaciaSi sasurveli qcevebis warmoCeniT da Sesrulebuli
samuSaoTi miRebuli Sedegebisa da miRweuli miznebis kavSiriT. amgvarad, swavlebis
Teoria yuradRebas amaxvilebs motivaciis gantolebaSi Sesrulebuli samuSaosa da
Sedegebis kavSiriT (ix. cxrili 9.1.).
swavleba SeiZleba ganisazRvros, rogorc praqtikidan an gamocdilebidan
gamomdinare Sesabamisi mudmivi cvlileba pirovnebis codnasa an qcevaSi. organizaciaSi
swavlebas adgili aqvs, rodesac adamianebi swavloben garkveuli qcevebis warmoCenas
Sesabamisi Sedegebis misaRebad. magaliTad, pirovneba swavlobs samuSaos maRal doneze
Sesrulebas an modis samsaxurSi adre, ramdenadac motivirebulia miiRos misi
qmedebebis Sesabamisi Sedegebi, rogoric aris xelfasis momateba an xelmZRvanelisgan
Seqeba. sxvadasxva swavlebis Teoriebidan gansxvavebiT, daswavlis operatiuli
ganpirobebis Teoria da socialuri swavlebis Teoria, saSualebas aZlevs menejerebs
mimarTon Zalisxmeva, hyavdeT maRalmotivirebuli samuSao Zala.
242
Tavi mecxre. motivacia
SemSleli sxva qcevebis Tavidan asacileblad. es instrumentebia: dadebiTi ganmtkiceba,
uaryofiTi ganmtkiceba, dasja da anulireba (aRmofxvra).
pozitiuri ganmtkiceba. pozitiuri ganmtkiceba aZlevs xalxs im Sedegs,
rac maT surT rom miiRon Sesrulebuli organizaciulad funqcionirebadi
qcevebisaTvis. sasurvel SedegebSi igulisxmeba – pozitiuri ganmamtkicebeli, rac
moicavs adamianis nanatr nebismier Sedegs – xelfass, Seqebas Tu dawinaurebas.
organizaciulad funqcionirebadi qcevebi aris qcevebi, romelsac wvlili Seaqvs
organizaciis efeqturobaSi; es SeiZleba moicavdes maRali xarisxis saqonlisa da
momsaxurebis warmoebas, maRali xarisxis klientebis momsaxurebas da vadebSi Catevas.
dadebiTi Zalisxmevis funqcionaluri qcevebis warmoCenasTan dakavSirebiT, menejerebs
SeuZliaT waaxalison xalxi, warmoaCinon sasurveli qcevebi.
uaryofiTi ganmtkiceba. uaryofiT ganmtkicebas, aseve SeuZlia waaxalisos
organizaciis wevrebi, warmoaCinon sasurveli an organizaciulad funqcionirebadi
qcevebi. menejerebi iyeneben uaryofiT ganmtkicebas arasasurveli Sedegis
aRmosafxvrelad funqcionaluri qcevis warmoCenis SemTxvevaSi. es arasasurveli
Sedegebi, rasac uaryofiTi gamaZlierebeli ewodeba, SeiZleba icvlebodes menejeris
mudmivi guliswyromidan an kritikidan _ usiamovno davalebebamde, samsaxuris dakargvis
mudmiv SiSamde. rodesac uaryofiTi ganmtkiceba gamoiyeneba, xalxi motivirebulia,
warmoaCinon qcevebi, radgan maT surT SeaCeron an Tavidan aicilon arasasurveli
Sedegebi. menejerebi, romlebic cdiloben gamyidvelebis Sromisunarianobis gazrdas
daSinebis meTodiT (samsaxuridan daiTxoven, Tu ar gaizrdeba gayidvebi), iyeneben
uaryofiT ganmtkicebas. am SemTxvevaSi, uaryofiTi ganmtkiceba gamoixateba samsaxuris
dakargvis safrTxeSi, romelic funqcionaluri qcevebis warmoCenisTanave amoqmeddeba.
menejerebi unda ecadon SeZlebisdagvarad gamoiyenon dadebiTi ganmtkiceba.
uaryofiTma ganmtkicebam SeiZleba Seqmnas Zalian arasasurveli samuSao garemo da
uaryofiTi organizaciuli kultura. aravis moswons iyos Seuracxyofili, daSinebuli
an sxva uaryofiTi Sedegebis winaSe mdgomi. uaryofiTi ganmtkicebis gamoyeneba xandaxan
iwvevs TanamSromlebis mier ufrosebis SeZulebas da maTi dasjis mcdelobas.
ganmtkicebisaTvis Sesabamisi
Sesabamisi qcevebis gansazRvra
TviT is menejerebic ki, romlebic iyeneben pozitiur ganmtkicebas (da Tavidan
icileben uaryofiT ganmtkicebas), SeiZleba Cavardnen safrTxeSi, Tu faqizad ar
gansazRvraven qcevebis ganmtkicebis Sesabamis qcevebs, rac WeSmaritad funqcionaluria
organizaciisaTvis. amis gakeTeba ar aris yovelTvis iseTi martivi, rogorc SeiZleba
Tavidan Candes. pirveli, menejerebisaTvis umniSvnelovanesia, airCion iseTi qcevebi, ris
saSualebiTac SeeZlebaT TanamSromlebis kontroli; sxvagvarad rom vTqvaT,
daqvemdebarebul pirebs unda hqondeT Tavisufleba da imis saSualeba, rom warmoaCinon
qcevebi, romelic SeiZleba gaZlierdes. meore, Zalze mniSvnelovania, rom es qcevebi
gamoyenebul iqnes organizaciis efeqturobisaTvis.
aRmofxvris meTodi
zogjer organizaciis wevrebi motivirebulni arian warmoaCinon qcevebi,
romlebic faqtobrivad amcirebs organizaciis efeqturobas. daswavlis operatiuli
ganpirobebis Teoriis Sesabamisad yvela qceva kontroldeba an ganisazRvreba misi
Sedegebis mixedviT. erTi gza menejerebisaTvis Seamciron disfunqcionaluri qcevebi
aris aRmofxvran is, rac aZlierebs qcevebs. am process gaqrobis procesi ewodeba.
243
Tavi mecxre. motivacia
warmoidgineT, rom menejers hyavs TanamSromeli, romelic xSirad Cerdeba mis
kabinetTan sxvadasxva Temebze _ samsaxurebriv saqmeebTan dakavSirebul, politikidan
dawyebul da fexburTiT damTavrebul sakiTxebze sasaubrod. menejers da mis
daqvemdebarebul pirs bevri saerTo interesi da Sexeduleba aqvT, ase rom isini xSirad
saubroben. menejeri acnobierebs, rom es xSiri da xangrZlivi saubrebia imis mizezi,
rom samuSaos dasrulebis mizniT gvianobamde uwevs samsaxurSi darCena da imasac, rom
faqtobrivad is aZlierebs daqvemdebarebuli piris qcevebs mis mier wamowyebul
sakiTxebze xangrZlivi saubriTa da pasuxebis gacemiT. am qcevis aRmosafxvrelad
menejerma unda Sewyvitos im sakiTxebiT daintereseba, rac ar aris samsaxurebriv
saqmeebTan dakavSirebuli da gasces mokle, zrdilobiani da megobruli pasuxi; aRar
gaagrZelos sasiamovno saubrebis ganmtkiceba da sabolood TanamSromeli Sewyvets
menejerTan samuSao saaTebSi arasamsaxurebriv saqmeebze saubrebs.
dasjis meTodi
zogjer menejerebs ar ZaluZT daeyrdnon disfunqciuri qcevebis aRmofxvris
meTods, radgan isini ver akontroleben imas, rac aZlierebs qcevas an ver axerxeben
amisaTvis saWiro dro moaklon samuSao saaTebs. rodesac TanamSromlebi warmoaCenen
saSiS an araeTikur da ukanono qcevebs, is saswrafod unda aRmoifxvras. magaliTad,
seqsualuri Zaladoba aris organizaciulad disfunqciuri qceva, rac ar unda iqnes
daSvebuli. aseT SemTxvevaSi, menejerebi xSirad iyeneben dasjis meTods im
TanamSromlebisadmi, romlebic warmoaCenen disfunqciuri qcevis arasasurvel an
uaryofiT Sedegs. arsebobs organizaciis mier sxvadasxva saxis dasjis meTodebi –
sityvieri sayvedurebi, xelfasis Semcireba, Tanamdebobidan droebiT gadayeneba,
Tanamdebobidan CamoqveiTeba da daTxovna. ramdenadac dasjas SesaZloa mohyves
gauTvaliswinebeli Sedegebi – aRSfoTeba, sakuTari Tavisadmi pativiscemis dakargva,
samagieros gadaxdis survili _ es meTodi mxolod gamouval mdgomareobaSi unda iqnes
gamoyenebuli.
dasjis meTodebis gamoyenebis Sedegad warmoqmnili gauTvaliswinebeli Sedegis
Tavidan asacileblad, menejerebs mudam unda axsovdeT Semdegi miTiTebebi:
244
Tavi mecxre. motivacia
arsebuli ori ZiriTadi sxvaoba. pirveli, uaryofiTi ganmtkiceba gamoiyeneba
organizaciaSi funqciuri qcevebis warmoCenis xelSesawyobad; dasja gamoiyeneba
disfunqciuri qcevebis SesaCereblad. meore, uaryofiT ganmtkicebas Sedegad mosdevs
funqciuri qcevebis warmoCenisas uaryofiTi Sedegebis aRmofxvra; dasjis
administrireba xdeba disfunqciuri qcevebis uaryofiTi Sedegebis warmoCenis Sedegad.
dajildoebis efeqtur administrirebas da dasjis frTxil, samarTlian
gamoyenebas samuSao Zalis wasaxaliseblad menejerebisaTvis strategiuli mniSvneloba
aqvs, rac aRwerilia qvemoT `sainformacio teqnologiuri nawyvetSi~.
sainformacio teqnologiuri
teqnologiuri nawyveti
J.Crew--s tansacmliT eleqtronuli vaWroba
J.Crew aris erT-erTi warmatebuli tansacmlis kompania, romelic ganTavsebulia
niu-iorkSi, aSS-Si. J.Crew daarsda artur sinaderis mier 1980 wlis dasawyisSi. misi
idea iyo, TiTqmis naxevar fasSi gaeyida im periodSi Zalze popularuli da moduri
Ralph Lauren-is msagavsi tansacmlis partia. sinaderis kompaniisadmi midgoma da J.Crew-s
mudmivi strategia aris tansacmlis SesaniSnavi katalogis gamoSveba, romelic modebis
katalogis msgavsia da Zalze mimzidvelia klientebisaTvis. sinaderis qaliSvili –
emili, kolejis damTavrebis Semdeg, 1982 wels, SeuerTda kompanias da mniSvnelovani
wvlili Seitana unikaluri stilisa da midgomis CamoyalibebaSi.
1980-90-ian wlebSi kompania gaizarda da ayvavda, magram 1997 wels maT Zalian
gauWirdaT da sinaderma gadawyvita J.Crew-s aqciebis 60% mieyida Texas Pacific Group-
isTvis. arturi samsaxuridan wavida, emilis mflobelobaSi darCa kompaniis 19% da igi
dainiSna warmomadgenlad, mark sarvari ki _ aRmasrulebel direqtorad. sarvari J.Crew-
Si saocrebebs axdenda, man gaavrcela informacia internetSi da gaxsna 100-ze meti
axali maRazia. amJamad, J.Crew katalogis saSualebiT yidis misi mTliani savaWro
brunvis 22 %-s _ 14%-s vebgverdis saSulebiT, xolo 64%-s sakuTar maRaziebSi.
J.Crew amayobs misi 150-mde maRaziiT, romelic ganlagebulia 35-ze met qveyanaSi.
sarvarim uzrunvelyo agreTve, rom J.Crew-s TanamSromlebi jildovdebian kargad
Sesrulebuli samuSaosaTvis da dasjis meTodis gamoyeneba minimumamdea dayvanili.
Tumca es yovelTvis ase ar xdeboda. sinaderis wvlili J.Crew-s warmatebaSi iyo
udidesi – arturic da emilic TavianTi unikaluri meTodebiT moqmedebdnen kompaniis
warmatebisaTvis, maT mier Seqmnili katalogi iyo namdvili inovacia da maTi inteleqti
da ganumeorebloba kompanias garkveul niSans aniWebs. sarvarisTan SedarebiT maT
naklebi gamocdileba hqondaT adamianebis marTvaSi. erTi istoria dakavSirebulia
arturis mier daqvemdebarebul pirTan Sexvedris SewyvetasTan gabrazebis gamo, risi
mizezic am pirovnebis mier arasruli abreviaturis gamoyeneba iyo. garkveulwilad,
sakuTar TavSi rwmena iyo saWiro arturisa da emilisaTvis winaaRmdegobis gasawevad,
radganac maT sakuTari mosazrebebi hqondaT kompaniis samomavlo ganviTarebis gegmebze.
245
Tavi mecxre. motivacia
socialuri daswavlis Teoria
socialuri daswavlis Teoriis mixedviT, motivacia ara mxolod dajildoebis an
dasjis gamocdilebidan gamomdinareobs, aramed aseve pirovnebis rwmenisa da azrebis
gaTvaliswinebis Sedegia. socialuri daswavlis Teoria afarToebs operatiuli
ganpirobebis Teoriis wvlils menejerTa mier motivaciis aRqmaSi Semdegi miTiTebebiT:
1. rogor SeiZleba adamianebis motivireba sxva adamianebis mier warmoCenil qcevaze
dakvirvebis warmoebiT da aseTive qcevis warmosaCenad (dakvirvebiTi daswavla,
ganmtkiceba); 2. rogor SeiZleba adamianebis motivireba ise, rom Tavad akontrolon
sakuTari qcevebi (TviTganmtkiceba) da 3. rogor gavlenas axdens motivaciaze adamianis
rwmena, rom aqvs unari warmatebulad warmoaCinos qceva. Cven mokled ganvixilavT
zemoaRniSnul TiToeul motivators.
dakvirvebiTi daswavla
dakvirvebiTi daswavla warmoCndeba,
warmoCndeba rodesac pirovneba (Semswavleli) xdeba
motivirebuli warmoaCinos qceva sxvaze (modelze) dakvirvebis warmoebiT da dadebiTi
ganmtkiceba miiRos amisaTvis. dakvirvebiTi daswavla bevr samsaxurSi warmoadgens
motivaciis Zlier wyaros, riTac xalxi swavlobs funqciuri qcevis warmoCenas sxvebze
dakvirvebis saSualebiT. magaliTad, gamyidvelebi swavloben, rogor unda daexmaron
klientebs, samedicino skolis studentebi _ pacientebTan mopyrobas, iuristebi _
kanonebis gamoyenebas, xolo isini, vinc menejerebi ar arian _ rogor gaxdnen
menejerebi, nawilobriv organizaciis gamocdili wevrebis Sesabamis qcevebze
dakvirvebiT. zogadad, adamianebi motivirebulebi arian moaxdinon im pirebis qcevis
imitireba, romlebic maTTvis kompetenturi modelebi, garkveuli doniT qcevis
eqspertebi, agreTve maRali statusis mflobelebi da megobrebi arian. dakvirvebiTi
daswavlis gansamtkiceblad menejeri unda ecados, rom hyavdes Semswavlelebi,
romlebic daakmayofileben Semdeg pirobebs:
TviTganmtkiceba
miuxedavad imisa, rom xSirad organizaciaSi gamamtkiceblis funqcias menejerebi
asruleben, xandaxan adamianebi TviTonac axerxeben sakuTari Tavis motivirebas
TviTganmtkicebis saSualebiT. adamianebs SeuZliaT akontrolon sakuTari qceva miznebis
dasaxvis saSualebiT da Semdeg sakuTari Tavis ganmtkicebiT am miznebis Sesrulebis
Semdeg. TviTganmamtkicebeli aris nebismieri sasurveli an mimzidveli Sedegi an jildo,
rac adamians SeuZlia uZRvnas sakuTar Tavs kargad Sesrulebuli samuSaoTi; magaliTad
_ kinoSi wasvla, restoranSi sadiloba, axali kompaqtdiskis yidva an golfis
saTamaSod drois gamonaxva. rodesac organizaciis wevrebi akontroleben sakuTar
qcevas TviTganmtkicebis saSualebiT, menejerebs ar sWirdebaT imdeni drois daxarjva,
ramdenic Cveulebisamebr motivirebisa da qcevis kontrolisaTvis Sedegebis
administrirebis saSualebiT, radgan TanamSromlebi Tavad axerxeben sakuTari Tavis
246
Tavi mecxre. motivacia
kontrolsa da motivirebas. faqtobrivad, TviTkontroli xSirad dakavSirebulia qcevis
TviTmenejmentTan.
Sanxais prestiJuli jiaotongis universitetis Cineli studentebi arian
magaliTi imisa, rogori Zlieri motivacia SeiZleba gqondes TviTkontrolis
saSulebiT. am studentebis umetesoba miiswrafvis, rom gaxdes inJineri, cxovroben
spartanul pirobebSi (Svidi studentisaTvis erTi momcro zomis oTaxi) da swavloben
Zalian bevr sagnebs. Tavisufal dros atareben im sagnebis kiTxvaSi, rac maTTan ar
iswavleba. isini imedovneben, rom sazRvargareT, karg kompaniaSi dasaqmdebian sainJinro
samuSaoebze. TviTkontrolis saukeTeso magaliTad SegviZlia moviyvanoT 22 wlis ian
kangrongi, romelic Tavisufal dros atarebs kompiuteruli teqnologiebis Sesaxeb
wignebis kiTxvaSi da adgilobriv kompaniebs uzrunvelyofs kompiuteruli programebiT.
rogorc kangrongi ambobs: `maswavleblebisgan vswavlobT safuZvlebs. . . magram codnis
gaRrmavebas Cven TviTon unda mivyoT xeli~.
TviTefeqturoba
TviTefeqturoba aris rwmena sakuTari qmedebebis efeqturobaSi. TviT yvelaze
mimzidveli Sedegebis pirobebSi an maRal doneze samuSaos Sesrulebis ganmtkicebisas,
adamianebi ar arian motivirebulni, Tu ar aqvT imis rwmena, rom SeuZliaT samuSaos
maRal doneze Sesruleba. rodesac adamianebi akontroleben sakuTar qcevas, isini
albaT daisaxaven Znelad misaRwev miznebs, romlebsac SesaniSnav Sedegebamde mivyavarT,
mxolod im SemTxvevaSi Tu swamT, rom maT aqvT am miznis miRwevis unari. amgvarad,
TviTefeqturoba gavlenas axdens motivaciaze orsave SemTxvevaSi _ rodesac menejerebi
uzrunvelyofen ganmtkicebiT da rodesac muSebs Tavad aqvT TviTganmtkicebis unari.
rac ufro metia TviTefeqturoba, miT metia motivacia da maRalia Sesrulebis done.
xelfasi da motivacia
me-12 TavSi Cven ganvixilavT, rogor aweseben menejerebi zogadad
organizaciebisaTvis xelfasis dones da struqturas. axla ki yuradRebas gavamaxvilebT
imaze, Tu rogor iyeneben menejerebi xelfass TanamSromelTa motivaciisaTvis muSaobis
maRal doneze Sesasruleblad da samsaxurebrivi miznebis misaRwevad. xelfasi
gamoiyeneba damwyebi muSakidan dawyebuli, maRali donis menejerebisa da TviT
aRmasrulebeli direqtorebis motivaciisaTvisac. xelfasi SeiZleba gamoyenebul iqnes
adamianebis motivaciisaTvis warmoaCinon qcevebi, romlebic daexmareba organizacias
miznebis miRwevaSi da SeuerTdnen organizacias da darCnen iq samuSaod.
am TavSi aRwerili TiToeuli Teoria gviCvenebs, raoden mniSvnelovania xelfasi
da gvTavazobs, xelfasi damokidebuli iyos mwarmoeblurobaze:
248
Tavi mecxre. motivacia
motivaciuria, sul mcire sami mizezis gamo mainc. pirveli, xelfasis zRvari
Cveulebisamebr damokidebulia samuSaos Sesrulebis maCveneblebze, saarsebo minimumis
zrdaze (organizaciaSi pirveli samuSao dRidan moyolebuli), rac imis maniSnebelia,
rom xelfasis absoluturi zRvari umeteswilad damokidebulia im faqtorebze,
romelic ar aris arsebul Sesrulebul samuSaosTan kavSirSi. damsaxurebis mixedviT
5%-iT gazrdili xelfasi SesaZloa viRacis xelfasTan SedarebiT Candes Zalian cota.
meore, arsebuli xelfasis zrdaze SesaZloa gavlena iqonios sxva faqtorebmac,
rogoric aris _ saarsebo minimumis zrda an saerToO sabazro fasebis cvlilebebi.
mesame, radganac organizacia Zalze iSviaTad amcirebs xlfasebs, xelfasis zRvari
ufro naklebad cvalebadia, vidre Sesrulebis done. aqedan gamomdinare, premia menejers
aZlevs saSualebas, ufro moqnilad gadaanawilos miRebuli Sedegebi. TuU organizacia
kargad muSaobs, premia SesaZloa ufro maRali iyos TanamSromlebis dasajildoeblad
maT mier Setanili wvlilis Sesabamisad. magram, xelfasis zrdisgan gansxvavebiT,
premiis zRvari SesaZloa Semcirdes, rodesac organizaciis mier Sesruleba ferxdeba.
daskvna, premiis gegmebs ufro samotivacio gavlena aqvs, vidre xelfasis zrdas, radgan
premia SesaZloa pirdapir iyos dakavSirebuli Sesrulebul samuSaosTan.
motivaciis Teoriebis swavlebis Tanaxmad, premiebi SesaZloa pirdapir kavSirSi
iyos Sesrulebul samuSaosTan da icvlebodes wlidan wlamde, TanamSromlidan
TanamSromlamde, rogorc xdeba Gradient Corporation-Si (kembriji, masaCuseti) garemos
dacvis sakonsultacio firmaSi. erT-erTi magaliTi organizaciisa, romelic sxva
kompaniebTan SedarebiT warmatebiT iyenebs premiebs aris Nucor Corporation-i. Nucor-Si
foladis mdnobelebi ufro produqtiulebi arian, albaT imitom, rom isini iReben
premiebs, romlebic dakavSirebulia Sesrulebul samuSaosa da xarisxTan, premiebi
Seadgens maTi xelfasis 130-150%-s.
umaRlesi donis menejerebi xelfasis gazrdisa da premiis garda xandaxan iReben
saaqcio ofciebsac. saaqcio ofciebi aris finansuri instrumenti, romelic mflobels
uflebas aZlevs, iyidos organizaciis aqciebi gansazRvrul fasad garkveuli drois
manZilze an raRac gansazRvrul pirobebSi. magaliTad, maRali rgolis menejerebis
mozidvis mizniT xelfasebTan erTadYxandaxan saaqcio ofciebic gamoiyeneba. gamoyenebis
fasi aris is saaqcio kursi, ra fasadac mflobels SeuZlia iyidos aqcia, investirebis
pirobebi ki akonkretebs, rodis SeuZlia mflobels aqciis yidva gamoyenebis fasad.
saerTod, saaqcio ofciis gamoyenebis fasi unda iyos ofciis gacemis dRes aqciis
sabazro fasis Tanabari, xolo investirebis pirobebma SesaZloa ufro daakonkretos
Semdegi detalebi _ magaliTad, menejers organizaciaSi namuSevari unda hqondes 12 Tve
an unda akmayofilebdes garkveul Sesasrulebel miznebs (mogebis gazrda), sanam miiRebs
saaqcio ofciis gamoyenebis uflebas. uaxles teqnologiur firmebSi da ganviTarebis
pirvel etapebze myof firmebSi, ofciebi xSirad am saxiT gamoiyeneba organizaciis
sxvadasxva donis TanamSromlebTan mimarTebiT.
motivaciis TvalsazrisiT, saaqcio ofciebiT dajildoeba xdeba ara warsulSi
miRweuli individualuri SedegebisaTvis, aramed is aris TanamSromlebis motivacia,
momavalSi imuSaon kompaniis efeqturobisaTvis. es sinamdviles Seesabameba, radgan
arsebul saaqcio fasebSi gamoSvebul safondo ofciebs mxolod im SemTxvevaSi eqneba
Rirebuleba, Tu organizacia momavalSi efeqturad imuSavebs da misi aqciebis fasi
misaRebi iqneba; amgvarad, TanamSromlisaTvis safondo ofciebis darigeba axalisebs maT,
daexmaron organizacias Sedegebis yovelwliur gaumjobesebaSi. uaxlesi teqnologiebis
damwyeb da internetkompaniebSi, safondo ofciebi xSirad potenciuri
TanamSromlebisaTvis motivaciis wyaroa, datovon saimedo samsaxurebi ufro did
kompaniebSi da imuSaon damwyebi firmebisaTvis. 90-iani wlebis bolos da 2000 wlis
dasawyisSi mravali internet kompania daiSala, rodesac Seityves, rom mxolod maTi
249
Tavi mecxre. motivacia
safondo ofciebi ar iyo Rirebuli, rac iman gamoiwvia, rom maTi kompaniebis saqmianoba
ar warimarTeboda Sesabamisad da darCnen umuSevrebi.
250
Tavi mecxre. motivacia
direqtorati. qvemoT, rubrikaSi, `marTva globalur doneze” miTiTebulia, rom amgvari
praqtikis cvlileba dawyebulia.
252
Tavi meaTe. lideroba da marTva
Tavi meaTeE
lideroba da marTva
swavlebis amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:
efeqturi
efeqturi gaZRolis stili rTul periodebSi
Tu TqvenTvis cnobili ar aris Semdegi saxelebi _ hovard Sulci, riCard
Sulce, devid fari da lu gerstneri, icodeT rom isini umaRlesi rgolis menejerebi
arian. TiToeuli am liderTagan warmoadgens moqmed an yofil Tavmjdomares; an mTavar
aRmasrulebel direqtors. miuxedavad imisa, rom maTi kompaniebi muSaoben
erTmaneTisagan sruliad gansxvavebul sferoSi, maT erTi saerTo maxasiaTebeli aqvT.
maT danerges efeqturi gaZRolis stili rTul periodSi (2000 wlis dasawyisi).
hovard Sulcma, yavis warmoebis gigantis Starbucks-is Tavmjdomarem me-20s. 90-iani
wlebis bolos ganacxada, rom Starbucks-i ufro da ufro meti biznesis warmoebas
apirebda internetis meSveobiT. Semdgom internetkompaniebis kraxis droc dadga da
Sulci maleve mixvda, rom Starbucks-is konkurentuli upiratesobis ZiriTadi wyaroebi
gadaxalisebas saWiroebda. internetiT gayidvebis gegmebi gadaido, gaixsna meti da meti
axali maRazia, romlebic aRWurvilni iyvnen internetsaSualebebiT, ase rom,
momxmareblebs kapuCinos mirTmevasTan erTad erTmaneTTan internetis meSveobiT
urTierTobac SeeZloT. ZiriTad siZliereebze koncentrirebasTan erTad, Sulcis
gaZRolis stilis kidev erTi Tavisebureba aris yuradRebis gamaxvileba iseT
mniSvnelovan detalebze, rogoricaa Starbucks-is maRaziebis adgilmdebareoba, raTa
maqsimalurad gamoeyenebinaT momxmareblis moZraoba da gaeadvilebinaT misadgomoba.
riCard Sulcem, romelic momxmarebelTa eleqtronuli qselisa Best Buy-s
mTavari aRmasrulebeli direqtori da damfuZnebelia, am periodSi igive stili danerga.
man aqcenti gaakeTa Best Buy-is gafarToebis ZiriTad miznebze da ganaxorciela adre
dagegmili Musicland-is SeZena da amavdroulad cdilobda xarjebis Semcirebasa da Best
Buy-is yairaTianobis gaumjobesebas. devid fari, Emerson Electronic-is mTavari
aRmasrulebeli direqtori, aqcents yairaTianobaze akeTebs, amcirebs xarjebs da
zedmiwevniT emzadeba ekonomikuri vardnisaTvis. Emerson-i awarmoebs sxvadasxva saxis
253
Tavi meaTe. lideroba da marTva
mimoxilva
pirvel TavSi Cven aRvniSneT, rom erT-erTi menejmentis im oTxi ZiriTadi
funqciidan menejerebisTvis aris gaZRola, ase rom ar aris gasakviri, rom lideroba
efeqturi menejmentis mTavari ingredientia. roca liderebi efeqturni arian, maTi
xelqveiTebi an mimdevrebi uaRresad motivirebulni, pasuxismgebelni da kargi
Semsruleblebi arian. xolo roca liderebi araefeqturebi arian, albaToba imisa, rom
maTi xelqveiTebi ver warmoaCenen srulad sakuTar SesaZleblobebs, iqnebian
umotivaciod da SesaZloa ukmayofilonic ki, Zalian didia. lideroba Zalze
mniSvnelovania menejeruli warmatebisTvis organizaciis yvela doneze: maRali rgolis,
saSualo rgolis Tu pirveli rgolis menejmenti. ufro metic, didsa Tu patara
organizaciaSi lideroba menejeruli warmatebis umTavresi elementia.
am TavSi Cven aRvwerT, ra aris lideroba da ganvixilavT liderobis modelebs,
romlebic naTels hfens im faqtorebs, rac exmareba menejers efeqtur liderad
CamoyalibebaSi. Cven ganvixilavT maxasiaTeblisa da bihevioristul modelebs, romlebic
swavloben, rogorebi arian liderebi da ras akeTeben isini. Cven ganvixilavT marTvis
situaciur modelebs _ fidleris situaciur models, miznebisa da saSualebebis
Teorias da lideris Canacvlebis models _ romlebic iTvaliswinebs marTvis Tanmxleb
sirTuleebs da situaciis rols lideris efeqturobaSi. Cven aseve aRvwerT, rogor
SeiZleba gamoiyenon menejerebma transformaciuli lideroba sakuTari organizaciebis
gasaumjobeseblad. am Tavis wakiTxvis Semdeg Tqven geqnebaT kargi warmodgena im
mravali faqtorisa da sakiTxis Sesaxeb, romlebsac menejerebi efeqturi liderobisaken
mimaval gzaze awydebian.
liderobis arsi
lideroba aris procesi, rodesac individi axdens zegavlenas sxva adamianebze,
uCens motivacias da mimarTavs maT saqmianobas ise, rom xeli Seuwyos jgufsa Tu
organizacias miznis miRwevaSi. piri, visac amgvari zegavlenis moxdena SeuZlia, aris
lideri. rodesac liderebi efeqturni arian, zegavlena, romelsac isini axdenen,
exmareba jgufs an organizacias, miaRwios dasaxul mizans. xolo rodesac isini
araefeqturni arian, maTi zegavlena ar emsaxureba dasaxul mizans da piriqiT, xSirad
sapirispirodaa mimarTuli.
garda Sesasrulebeli miznebisa, efeqturi lideroba zrdis organizaciis
SesaZleblobas, upasuxos am wignSi ganxilul yvela Tanamedrove gamowvevas
(konkurentuli upiratesobis mopovebis saWiroebis CaTvliT), danergos eTikuri qcevebi
254
Tavi meaTe. lideroba da marTva
255
Tavi meaTe. lideroba da marTva
eqspertis etalonis
Zalaufleba
waxalisebis kanonieri
kanonieri
iZulebis
Zalaufleba:
Zalaufleba: umTavresi iaraRi liderobisken
257
Tavi meaTe. lideroba da marTva
uflebamosilebis
uflebamosilebis gadacema: Tanamedrove menejmentis
ingredienti.
ingredienti.
258
Tavi meaTe. lideroba da marTva
maxasiaTeblis modeli
259
Tavi meaTe. lideroba da marTva
cxrili 10.1
maxasiaTeblebi da pirovnuli
pirovnuli Tvisebebi, romlebic kavSirSia efeqtur liderobasTan
maxasiaTebeli aRwera
inteleqti exmareba menejerebs rTuli sakiTxebis gagebaSi da maT
gadaWraSi.
codna da gamocdileba exmareba menejerebs, miiRon kargi gadawyvetilebebi da
ipovon gzebi, raTa gazardon produqtiuloba da
efeqturoba.
avtoriteti exmareba menejerebs, zegavlena moaxdinon Tavis xelqveiTebze
organizaciis miznis misaRwevad.
gavlena exmareba menejerebs efeqturi zegavlenis moxdenaSi
xelqveiTebze da uadvilebs dabrkolebis da problemis
daZlevas.
didi energia exmareba menejerebs, Tavi gaarTvan uamrav moTxovnas,
romelsac awydebian.
stresis amtanoba exmareba menejerebs, daZlion gaurkvevloba da miiRon
rTuli gadawyvetilebebi.
pirdapiroba da patiosneba xels uwyobs menejerebs eTikur qcevasa da xelqveiTebis
ndobisa da rwmenis mopovebaSi.
mowifuloba exmareba menejerebs, Tavi aaridon egoistur qcevas,
akontrolon grZnobebi da aRiaron daSvebuli Secdomebi
biheivioristuli modeli
1940-50-ian wlebSi, ohaios Statis universitetis mkvlevarebma vrceli
kvlevebis Semdeg, daadgines lideruli qcevis ori ZiriTadi saxeoba, romelsac bevri
lideri iyenebs StatebSi, germaniaSi da sxva qveynebSi, raTa zegavlena moaxdinon
xelqveiTebze. es aris: dafaseba da mastruqturirebeli qceva.
dafaseba
liderebi iyeneben dafasebas, rodesac isini aCveneben xelqveiTebs, rom endobian,
afaseben da zrunaven maTze. rodesac menejerebi WeSmaritad zrunaven Tavis
xelqveiTebis keTildReobaze da akeTeben yvelafers, raTa agrZnobinon Tavi kargad da
isini kmayofilni iyvnen muSaobis procesiT – esaa dafasebis qceva.
mastruqturirebeli qceva
liderebi CarTulni arian mastruqturirebel qcevaSi, rodesac isini dgamen
nabijebs, raTa darwmundnen, rom saqme kargad midis. xelqveiTebi asruleben maTze
dakisrebul movaleobas da organizacia funqcionirebs yairaTianad da efeqturad.
260
Tavi meaTe. lideroba da marTva
eTika qmedebaSi
261
Tavi meaTe. lideroba da marTva
262
Tavi meaTe. lideroba da marTva
263
Tavi meaTe. lideroba da marTva
naxazi 10.2
264
Tavi meaTe. lideroba da marTva
aseve gviCveneben, rom zogi Teoriis msgavsad masac esaWiroeba modifikacia. zogierTma
mkvlevarma ipova defeqti modelis Sesaval nawilSi, sadac naTqvamia, rom liderebs ar
ZaluZT Secvalon TavianTi marTvis stili. ufro savaraudoa, rom rogorc minimum,
zogierT liders SeuZlia gaaanalizos situacia, romelSic imyofeba da Tu maTi
marTvis stili Seuferebelia arsebul situaciasTan, Secvalon is da SesabamisobaSi
moiyvanon mocemul liderul situaciasTan.
265
Tavi meaTe. lideroba da marTva
menejmentis alRo
SemoqmedebiTobis mxardaWera
ra saerTo aqvs orkestrSi dakvrasa da maRali donis avtomobilis dizainis
Seqmnas? orive qmedebas esaWiroeba xelovani individis SemoqmedebiTi midgoma.
efeqturad marTo xelqveiTebi, romlebic SemoqmedebiT saqmianobaSi arian CarTulni,
SesaZloa saintereso gamowvevad miviCnioT. magaliTad, zedmetad mastruqturirebelma
qcevam SesaZloa daabrkolos SemoqmedebiToba. rojer nirenbergi, diriJori stanfordis
(koneqtikuti) simfoniuri orkestrisa, didi xania, rac amas mixvda da nacvlad
musikosebis gadaWarbebuli kontrolisa, is aqcents mxardamWer qcevebze akeTebs.
nirenbergi iyenebs dadebiT ukukavSirs, raTa mxari dauWiros musikosebs, arasodes
adanaSaulebs maT, rodesac saqme cudad midis da cdilobs viTarebis gamosworebas
gamamxnevebeli maneriT.
nirenbergis pozitiuri, marTvisa da diriJorobis gamamxnevebeli stili agreTve
SesaZloa gamoyenebul iqnes ufro tradiciul samuSao garemoSi. magaliTad, is Tavis
liderobis gakveTilebSi menejerTaTvis iseT wamyvan korporaciebSi, rogorebicaa Lucent
Technologies da Georgia Pacific, aswavlis menejerebs, rogor airCion qmedebis kursi da
marTon maTi xelqveiTebi mxardamWeri da ukritiko maneriT.
SemoqmedebiTi TanamSromlebis marTvis es midgoma gamoiyeneba sxva qveynebSic.
magaliTad, kris bengli, vinc saTaveSi udgas BMW-s globaluri dizainis Zalisxmevas
miunxenSi, yvelafers akeTebs, raTa BMW-s SemoqmedebiTi dizainerebi, romlebic
interiersa da eqsterierze muSaoben, moaridos kritikasa da negatiur ukukavSirs
(bazris analitikosebisgan da inJinrebisgan). dizainerebs liderebis mxridan
esaWiroebaT meti daxmareba da Tavisufleba da ara kritika, raTa eZion gansxvavebuli
dizaini, romelic Seesabameba drois moTxovnebs. bengli Tvlis, rom am tipis
gamamxnevebel da mxardamWer gaZRolas, rogorc manqanebis dizainSi BMW-s
konkurentuli upiratesobis umniSvnelovanes komponents, didi wvlili miuZRvis iseTi
manqanebis SeqmnaSi, romlebic warmoadgenen `xelovnebis moZrav nimuSebs, romlebic
gamoxataven mZRolis siyvaruls xarisxisadmi~.
266
Tavi meaTe. lideroba da marTva
yvelaferi erTad
efeqturi marTva organizaciaSi Tavs iCens, rodesac menejerebi dgamen nabijebs im
marTvis mimarTulebiT, romelic Seesabameba situacias an konteqsts, romelSic
lideroba vlindeba da maTi xelqveiTebis marTvisas. es sami situaciuri modeli
marTvisa, romelic zemoT iqna ganxiluli, exmareba menejerebs aarCion efeqturi
marTvis saWiro ingridientebi. isini urTierTSemavsebelni arian da TiToeuli maTgani
marTvis sakiTxs sxvadasxva kuTxidan uyurebs. fidleris situaciuri modeli ikvlevs,
rogor saWiroebs menejeris marTvis stili SeTavsebas mis liderul situaciasTan
maqsimaluri efeqtis misaRwevad. hauzis miznis da saSualebebis Sesabamisobis Teoria
fokisirebas axdens, rogor unda moaxerxon menejerebma xelqveiTebis motivireba da
aRwers specifikuri saxis qcevebs, romelic menejerebma SeiZleba gamoiyenon
maRalmotivirebuli samuSao Zalis yolisaTvis. marTvis Canacvlebis modeli axsenebs
menejerebs, rom xandaxan maT ar esaWiroebaT Zalisxmeva xelqveiTebze zegavlenis
mosaxdenad da amitomac SeuZliaT gamoiTavisuflon dro sxva mniSvnelovani
saqmianobisaTvis. cxrili 10.2 am sami situaciuri modelis Sejamebas axdens.
transformaciuli
transformaciuli lideroba
kvlav da kvlav, mTeli biznesis istoriis manZilze garkveuli liderebi
safuZvlianad cvlidnen Tavis organizaciebs, acocxlebdenen da aaxlebdnen saqmianobas.
magaliTad, 1990 wels germanuli eleqtruli kompaniis Siemens-is aRmasrulebelma
direqtorma hainrix fon pirerma Zirfesviani transformacia Cautara am kompanias. 1992
wels, rodesac kompanias pireri Caudga saTaveSi, Siemens-Si mkacrad iyo daculi
ierarqia, kompania zaraldeboda gazrdili globaluri konkurenciiT, radgan
267
Tavi meaTe. lideroba da marTva
cxrili 10.2
marTvis situaciuris modeli
268
Tavi meaTe. lideroba da marTva
qarizmatuli lideri
transformaciuli menejerebi arian qarizmatuli liderebi. maT aqvT xedva,
rogor SeiZleba gakeTdes kargi saqmeebi maT organizaciebSi da es xedva ewinaaRmdegebas
status-kvos. maTi xedva Cveulebriv gansazRvravs jgufisa da organizaciis
mwarmoeblurobis mkveTr gaumjobesebas, rogorc organizaciuli struqturis,
kulturis, strategiisa da gadawyvetilebebis miRebis da sxva kritikuli procesebisa
da faqtorebis cvlilebebis Sedegi. am xedvas mivyavarT konkurentuli upiratesobis
mopovebisaken.
cxrili 10.3
transformaciuli lideroba
transformaciuli menejerebi
• arian qarizmatulni;
• inteleqtualur stimuls aZleven xelqveiTebs;
• CarTulni arian ganviTarebis procesebSi.
269
Tavi meaTe. lideroba da marTva
270
Tavi meaTe. lideroba da marTva
sqesi da lideroba
gazrdili ricxvi qalebisa, romlebic menejerTa rigebSi iricxebian, aseve
problemebi, romlebsac zogierTi maTgani menejerad daqiravebis an menejerad
dawinaurebis mcdelobisas awydeba, ubiZgebs mkvlevarebs, daadginon kavSiri sqessa da
liderobas Soris. axla gacilebiT meti qalia menejeris Tanamdebobaze, vidre aTi
wlis win, magram kvlav Zalze cotaa maTi ricxvi maRali rgolis menejementSi, xolo
zog organizaciaSi saSualo menejnentis doneSic ki.
rodesac qalebi xdebian maRali rgolis menejerebi, xSirad gansakuTrebuli
yuradReba imas eqceva, rom isini qalebi arian. 1992 wels elen knapi dainiSna maRali
rgolis menejmentSi teqnologiis Tavmjdomaris moadgiled Coopers & Librand-Si _ `didi
eqvseulis~ sabuRaltro firmaSi. im periodSi is iyo erTaderTi qali, vinc amgvar
mwvervals miaRwia `didi eqvseulis~ sabuRaltro firmebSi. Coopers & Librand-i
271
Tavi meaTe. lideroba da marTva
272
Tavi meaTe. lideroba da marTva
liderobis arsi
lideroba aris procesi, rodesac pirovneba zegavlenas axdens sxvebze da
STaagonebs, xdis motivirebuls da mimarTavs maT saqmianobas jgufuri da
organizaciuli miznis misaRwevad. liderebs aqvT SesaZlebloba zegavlena moaxdinon
sxvebze, radgan isini floben Zalas. xuTi saxis Zala, romlebic xelmisawvdomia
menejerebisTvis aris: legitimuri, waxalisebis, iZulebis, eqspertis da etalonis
Zalebi. bevri menejeri iyenebs ulebamosilebas, rogorc saSualebas, gazardos Tavisi,
rogorc lideris, efeqturoba.
273
Tavi meaTe. lideroba da marTva
lideria. qcevis modeli aRwers ori saxis qcevas, romelsac menejerebi iyeneben, esenia:
Tavazianoba da iniciativis struqtura.
transformaciuli
transformaciuli marTva
transformaciuli marTva vlindeba maSin. rodesac menejerebs aqvT seriozuli
zegavlena xelqveiTebsa da organizaciaze mTlianad; STaagoneben, energiiT aRavseben
xelqveiTebs, raTa maT gadaWran problemebi da gaaumjobeson Sesrulebis xarisxi. es
gavlena niSnavs, Caayeno xelqveiTebi saqmis kursSi maTi samsaxuris da maRal doneze
Sesrulebis mniSvnelobaze. gaaTviTcnobiero, rom maTTvisvea aucilebeli pirovnuli
zrda, ganviTareba. gauCino maT motivacia, imuSaon ara mxolod piradi
keTildReobisTvis, aramed organizaciisTvisac. menejerebs SeuZliaT CaerTon
transformaciul marTvaSi qarizmatul liderad yofnis, evoluciuri Tavazianobis da
inteleqtualuri stimulirebis gziT. transformaciuli menejerebi xSirad iyeneben
tranzaqciul marTvas maTi dajildoebisa da iZulebis Zalis gamoyenebiT, raTa xeli
Seuwyon maRali donis Sesrulebas.
sqesi da marTva
mamakaci da qali menejerebi ar gansxvavdebian marTvis formiT, gansxvavebiT im
stereotipisa, rom qalebi ufro urTierTobaze orientirebulebi arian, xolo
mamakacebi _ davalebaze. amis miuxedavad, qali menejerebi zogjer ufro monawileni
arian, vidre kacebi. kvlevebma cxadyo, rom qalebi da mamakacebi Tanabrad efeqturi
liderebi da menejerebi arian.
274
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva
Tavi meTerTmete
swavlebis amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:
275
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva
mimoxilva
menejerebi iseT did kompaniebSi, rogorebicaa, magaliTad, Du Pont, Microsoft da
Ford an mcire kompaniebSi, rogorebicaa Web Industries, Perdue Farms da Risk International
Services, konkurentuli upiratesobis (organizaciis unari, imuSaos sxva organizaciebze
ukeT, rac gamowveulia imiT, rom igi awarmoebs sasurvel pruduqciasa da momsaxurebas
ufro efeqturad, vidre sxva organizaciebi) misaRwevad eyrdnobian gundebs. am TavSi
gaecnobiT, ra wvlili SeaqvT jgufebsa da gundebs organizaciis efeqtur muSaobaSi da
jgufebisa da gundebis im tipebs, romlebic organizaciebSi gamoiyeneba. Cven
ganvixilavT, rogor axdens gavlenas jgufis dinamikis calkeuli elementebi mTliani
jgufis muSaobasa da efeqturobaze da rogor SeuZliaT menejerebs, gazardon jgufis
wevrebis motivacia organizaciuli miznebis misaRwevad da aamaRlon jgufebisa da
gundebis Sromisunarianoba. Tavis boloSi Tqven gaecnobiT, ratom aris jgufebisa da
gundebis efeqturi marTva organizaciuli mwarmoeblurobis erT-erTi yvelaze
mniSvnelovani faqtori da konkurentuli upiratesobis ZiriTadi wyaro.
276
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva
naxazi 11.1
jgufebisa da gundebis wvlili organizaciis efeqturobaSi
gundi da novacia
konkurentuli upiratesobis misaRwevad da SesanarCuneblad metad mniSvnelovania
novacia _ axali produqciis Seqmnis SemoqmedebiTi ideebis ganxorcieleba, axali
teqnologiebi, axali servisebi da axali organizaciuli struqturac ki. warmatebuli
novaciis Sesaqmnelad xSirad sakmarisi ar aris is codna, gamocdileba da unar-Cvevebi,
rac individualur muSaobas SeiZleba axldes Tan. menejerebi novacias ukeT uwyoben
xels mravalmxrivi codnis mqone adamianebisagan gundis SeqmniT, vidre individualuri
muSaobis waxalisebiT.
inovaciis Sesaqmnelad gundis gamoyenebas Tan sxva upiratesobac axlavs. pirveli
– gundis wevrebi asworeben erTmaneTis Secdomebsa da mcdar mosazrebebs, roca
individualuri muSaoba amis saSualebas ar iZleva. meore – gundis wevrebi kritikulad
uyureben erTmaneTis midgomebs, xels uwyoben Zlier mxareebs da amiT kompensirebas
ukeTeben sisusteebs, rac `eSmakis advokatobis~ erT-erTi upiratesobaa, rogorc es me-
5 TavSia ganxiluli.
novaciis wasaxaliseblad menejerebs urCeven, novaciis Seqmnisa da danergvis
procesSi gunds Tavisufleba mianiWon da daakisron sruli pasuxismgebloba, Tavad ki
gauwion gundis wevrebs daxmareba da ara pirdapiri zedamxedveloba. novaciis
dasaCqareblad menejerma gundisaTvis iseTi wevrebi unda SearCios, romelTac Tan raime
unikaluri resursis, magaliTad sainJinro an produqciis codnis, marketinguli an
finansuri gamocdilebis motana SeuZliaT. zogjer warmatebuli novaciisaTvis menejers
uwevs Seqmnas gundi sxvadasxva qveynebisa Tu kulturebis warmomadgenlebisagan.
278
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva
279
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva
280
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva
marTuli jgufi
jgufs, romlis wevrebic pasuxismgebelni arian erTi da imave ufrosis winaSe,
ewodeba marTuli jgufi.
jgufi rodesac topmenejerebi ayalibeben organizaciul struqturas
da adgenen, vin vis winaSea pasuxismgebeli, isini ZiriTadad qmnian marTul jgufebs.
marTuli jgufebi, romelTac departamenti an erTeuli ewodeba, bevr organizaciaSi
saerTo samuSaos mniSvnelovan nawils asruleben. aseTi jgufebis funqcionirebisaTvis,
romlebmac aseve konkurentuli upiratesobis mopovebasac unda Seuwyon xeli, menejeri
unda Seecados jgufis wevrebis motivaciis amaRlebas, Tavad ki SeZlos efeqturi
lideroba.
operatiuli gundi
menejerebi ayalibeben operatiul
operatiul jgufs konkretuli miznis Sesasruleblad an
problemis gadasaWrelad garkveuli droiT; operatiul jgufs ad hoc komisiasac
uwodeben. magaliTad, maikl raiderma, Sua-dasavleT StatebSi eqvsi savarjiSo
darbazisa da fitnescentris mflobelma da menejerma, Seqmna operatiuli gundi,
romelic TiToeuli centris menejerebisagan Sedgeboda. gundis mizani iyo gadaewyvita,
ramdenad mizanSewonili iqneboda gansxvavebuli gadasaxadis daweseba im pirTaTvis, vinc
centrebSi mxolod aerobikis gakveTilebze dadioda da ar iyenebda iseT saSualebebs,
rogoricaa simZimeebi, sarbeni bilikebi Tu sacurao auzebi. gunds mieca sami Tve
angariSis warsadgenad, sadac ganxiluli iqneboda gansxvavebuli gadasaxadis dawesebis
pozitiuri da negatiuri mxareebi. rodesac gundma daasrula muSaoba da mivida
daskvnamde, rom gadasaxadTa struqturis Secvla gazrdis nacvlad Seamcirebda
Semosavlebs da amdenad ar Rirda misi ganxorcieleba, igi daiSala. operatiul gunds
SeuZlia, rogorc es raideris SemTxvevaSi moxda, mniSvnelovani samsaxuri gauwios
dakavebul menejers, romelsac drois uqonlobis gamo ar SeuZlia CauRrmavdes
problemur sakiTxs.
281
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva
litrenta, romelic ukve 17 welia Johnson Wax-is viskonsinis qarxanaSi muSaobs, ase
afasebs sakonveiero wesidan TviTmarTvad gundze gadasvlis efeqts: `warsulSi
warmodgena ar gvqonda, ra jdeba produqcia, radgan ar viRebdiT monawileobas
gadawyvetilebis miRebaSi. axla ki gasaocaria, ramden gansxvavebul gzas pouloben
TanamSromlebi xarjebis Sesamcireblad.~
ai RonisZiebebi, romelTa gaTvaliswinebis SemTxvevaSi menejerebs SeuZliaT
uzrunvelyon TviTmarTvadi gundis efeqturi muSaoba da maT mier SejibrebiTi
upiratesobis miRwevis xelSewyoba:
! mianiWeT gunds sakmao avtonomia da amavdroulad daakisreT
pasuxismgebloba, raTa is marTlac TviTmarTvadi gaxdes. ar miuTiToT
gundis wevrebs, ra unda gakeTdes da ar gadawyvitoT problema maT
magivrad.
! darwmundiT, rom gundis samuSao Sedgeba ramdenime etapisa da
procedurisagan (igi ar aris martivi) da sruldeba raime saxis saboloo
produqtiT.
! sifrTxiliT moekideT TviTmarTvadi gundis Camoyalibebas. gundis
wevrebi unda flobdnen mravalmxriv codnasa da unar-Cvevebs, SeeZloT
sxvebTan erTad muSaoba da surdeT, iyvnen gundis nawili.
! daimaxsovreT, rom Tqveni, rogorc menejeris movaleobaa gundis
mxardaWera da daxmareba da ara zedamxedveloba. menejeri gundisaTvis aris
resursi, romelsac moiZieben, roca dasWirdebaT.
! gaaanalizeT ra saxis treningi esaWiroeba gundis wevrebs da
uzrunvelyaviT igi. TviTmarTvad gundSi muSaoba xSirad iTxovs teqnikur
da komunikaciis unarebs.
mraval organizaciaSi menejerebi Tvlian, rom TviTmarTvadi gundebi xels
uwyoben organizaciuli miznebis miRwevas. Tumca, aseT gunds SesaZloa problemebic
gauCndes. xSirad wevrebi Tavs ikaveben, daukavon premia iseT kolegebs, romlebic
aradisciplinirebulni arian da saTanadod ar muSaoben, an daiTxovon isini. buster
jarelis daskvniT, romelic pasuxismgebelia TviTmarTvad gundebze AES korporaciis
hiustonis qarxanaSi, miuxedavad imisa, rom TviTmarTvadi gundebi maRali efeqturobiT
gamoirCevian, aseTi gundis wevrebs Zalian uWirT susti kolegebis daTxovna.
virtualuri gundi
virtualuri gundi iseTi gundia, romlis wevrebic iSviaTad an saerTod ar
naxuloben erTmaneTs da urTierToba aqvT sainformacio teqnologiebis iseTi formebis
gamoyenebiT, rogoricaa el-fosta, kompiuteruli qselebi, telefoni, faqsi da
videokonferencia. bevr organizacias aqvs filialebi Tu sxvasasxva danayofebi mTel
msoflioSi. virtualuri gundebi saSualebas aZleven menejerebs, Seqmnan gundi,
romelic gadaWris problemebs da gamoavlens SesaZleblobebs maSinac ki, roca misi
wevrebi ar imuSaveben erTad erT geografiul wertilSi.
aviRoT organizaciis magaliTi, romelsac aqvs sawarmoebi avstraliaSi, kanadasa
da aSS-Si da warmoebis rTul procesSi gadaawyda xarisxis problemas. TiToeul
sawarmoSi muSaobs xarisxis makontrolebeli gundi, romelsac xelmZRvanelobs
xarisxis makontrolebeli menejeri. organizaciis vice-prezidenti ar cdilobs gundis
Seqmnas da mis gagzavnas erT-erT sawarmoSi problemis gadasaWrelad, igi ayalibebs
virtualur gunds, romelic Sedgeba oTxive sawarmos xarisxis makontrolebeli
menejerebisa da generaluri menejerebisagan. isini sakuTar codnasa da gamocdilebas
282
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva
sainformacio teqnologiuri
teqnologiuri nawyveti
TOMSON FINANCIAL ukeTesad pasuxobs momxmarebelTa
saWiroebebs
Tomson Financial specializdeba globaluri finansuri industriebis eleqtronuli
informaciiT uzrunvelyofaze. Tomson Financial warmoadgens Tomson Corporation-is nawils
da aqvs 2 miliardi aSS dolaris Semosavali. tomsonis sxvadasxva jgufebi, erTeulebi
da danayofebi saqonels asaReben sxvadasxva momxmarebelze; es ki niSnavs rom
calkeulma klientma, rogoricaa, magaliTad, Merrill Lynch, SesaZloa miiRos SemoTavazeba
msgavs produqciaze Tomson-is ramdenime jgufisagan. radganac am bazarze konkurenciam
imata da iseTi firmebi, rogoricaa Multex, Reuters da Bloomberg msgavs produqciasa da
momsaxurebs sTavazobdnen momxmarebels, Tomson-ma gaacnobiera, rom momxmareblis
mimarT midgoma unda Seecvala.
283
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva
megobruli jgufebi
aqamde aRwerili jgufebi miekuTvnebodnen menejerebis mier Seqmnil formalur
jgufebs. megobruli jgufi ki araformaluri jgufia, Semdgari iseTi
TanamSromlebisagan, romelTac siamovnebT erTmaneTis kompaniaSi yofna da urTierToba.
megobruli jgufebi SesaZloa erTad sadilobdnen, erTad gadiodnen Sesvenebaze an
xvdebodnen erTmaneTs samuSao dRis dasrulebis Semdeg. megobruli jgufis wevrebi
akmayofileben TanamSromlebis komunikaciis survils, uzrunvelyofen socialur
mxardaWeras stresis dros da xels uwyoben samuSao adgiliT TanamSromelTa
kmayofilebasa da maT karg guneba-ganwyobilebas. Tavad menejerebi xSirad qmnian
megobrul jgufebs. araformaluri urTierToba megobrul jgufSi SesaZloa daexmaros
maT samuSaosTan dakavSirebuli problemebis gadawyvetaSi, radgan jgufis wevrebi
xSirad ganixilaven aseT problemebs da iZlevian rCevebs.
interesTa jgufi
TanamSromlebi ayalibeben interesTa jgufs
jgufs, roca isini eswrafvian organizaciaSi
maT yofnasTan dakavSirebuli saerTo miznis miRwevas. es mizani SeiZleba iyos
menejeris mier moqnili samuSao ganrigis daweseba, samuSao pirobebis gaumjobeseba an
organizaciis mier garemos dacvis aqtiuri mxardaWera. interesTa jgufma SesaZloa
uzrunvelyos menejeri mniSvnelovani informaciiT TanamSromelTa azrebisa da
ganwyobilebebis Sesaxeb, an misces signali cvlilebis aucileblobasTan dakavSirebiT.
jgufis dinamika
jgufis funqcionirebis Taviseburebebs jgufis dinamika ewodeba. am nawilSi
ganvixilavT jgufis dinamikis xuT ZiriTad elements: jgufis sididesa da rolebs,
jgufis liderobas, jgufis ganviTarebas, jgufis normebsa da gundur erTianobas.
284
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva
285
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva
jgufuri lideroba
yvela jgufsa da gunds sWirdeba lideri. rogorc me-10 TavSi ganvixileT,
efeqturi lideroba jgufis, gundisa da organizaciis warmatebuli muSaobis erT-erTi
ZiriTadi Semadgenelia. zogjer liderobis formas jgufSi gansazRvravs menejeri,
rogorc es xdeba marTuli jgufebisa da topmenejerTa gundebis SemTxvevaSi. aseve
menejerma SeiZleba daniSnos jgufis wevri jgufis liderad an Tavmjdomared, rogorc
es xdeba operatiuli gundisa da mudmivi komisiis SemTxvevaSi. sxva SemTxvevebSi
SeiZleba Tavad jgufis wevrebma airCion lideri, an is bunebrivad wamroiSvas jgufis
muSaobis procesSi. TviTmarTvadi gundis SemTxvevaSi menejerebi xSirad Tavad gundis
wevrebs miandoben lideris arCevas. zogierTi TviTmarTvadi gundi efeqturad Tvlis
liderobis rolis rotacias gundis wevrebSi. imis miuxedavad, arian Tu ara jgufisa
Tu gundis liderebi menejerebi da bunebrivi Tu daniSnuli liderebi, isini
pasuxismgebelni arian, jgufma da gundma maqsimalurad gamoiyenos sakuTari potenciali.
jgufis ganviTareba
286
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva
naxazi 11.3
jgufis ganviTarebis xuTi etapi
jgufis normebi
287
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva
288
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva
naxazi 11.4
balansi normis dacvasa da normidan gadaxvevas Soris
aqcenti mravalferovnebaze
jgufis erTianoba
290
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva
igi da arc survili aqvT, SeinarCunon wevroba. kvlevebi aCvenebs, rom menejeri unda
cdilobdes jgufsa da gundSi saSualo donis erTianobis SenarCunebas, radgan es xels
uwyobs organizaciis mier konkurentuli upiratesobis miRwevas.
jgufis erTianobis Sedegebi. jgufis erTianobis done moqmedebs sam
erTianobis Sedegebi.
ZiriTad faqtorze. esenia: jgufuri monawileobis done, normis dacvis done, jgufuri
miznebis miRwevaze yuradRebis gamaxvilebis done (ix. naxazi 11.5).
naxazi 11.5
jgufis erTianobis wyaroebi da Sedegebi
jgufis sidide.
jgufis erTianoba
normis dacvis done
jansaRi konkurencia
291
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva
aqcenti mravalferovnebaze
Teoriisa da praqtikis gaerTianeba
sxvadasxva mecnieruli disciplinis mkvlevarTa samuSaod gaerTianeba friad
Zneli saqmea. maT ara marto codnis sxvadasxva baza aqvT, aramed saerTod sxvadasxva
enebze saubroben da sxvadasxvanairad udgebian kvlevis process. gansakuTrebuli
siZneleebi warmoiSveba, rodesac Teoriaze koncentrirebul mkvlevarebs praqtikasa da
eqsperimentze orientirebul kolegebTan uwevT muSaoba.
aseT pirobebSi erTianobis mqone jgufebis Camoyalibebisa da potenciuri
novaciis aucilebloba kargad esmoda Crd. karolinas mecierebisa da teqnologiis
centrs. gundis sociologis meSveobiT, romelic gundis wevrebs komunikaciaSi
exmareboda, maT axali produqciis Sesaqmnelad Camoayalibes gansxvavebuli orientaciis
mqone mecnierTa jgufi sxvadasxva disciplinebidan. centri Camoyalibda garemosTvis
safrTxis Semcveli qimiuri gamxsnelebis naxSirorJangiT (romelic usafrTxoa)
Secvlis mizniT. magaliTad, farTo gamoyenebaSi myofi ori iseTi gamxsnelis, romlebic
maRaziebSi iyideba – perqloreTilenisa (romelic abinZurebs gruntis wylebs da
SeiZleba gamoiwvios kibo) da benzinis (romelic Zalian advilad aalebadia) magivrad
SeiZleboda gamoyenebuli yofiliyo sruliad usafrTxo naxSirorJangi. Hangers Cleaners
swored naxSirorJangs iyenebs tradiciuli mSralad gamwmendi gamxsnelebis nacvlad.
293
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva
naxazi 11.6
socialuri sizarmacis Semcirebis sami gza amcirebs
296
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva
kidev erTi mizezi, ris gamoc Tavs iCens socialuri sizarmace isaa, rom
zogierTi adamianis azriT maTi gulmodgineba jgufisaTvis arasaWiro da umniSvneloa.
isini grZnoben, rom imis miuxedavad, Tu rogor wvlils Seitanen Tavad jgufis
muSaobaSi, is mainc SeZlebs miznebis miRwevasa da sakmarisi efeqturobiT muSaobas. am
faqtoris gadasalaxavad menejerma unda SearCios jgufis wevrebi im mniSvnelovani
wvlilis mixedviT, risi Setanac TiToeul wevrs SeuZlia mTlian samuSaoSi. jgufis
wevrebisaTvis imis naTlad axsna, Tu ratomaa TiToeulis wvlili jgufisaTvis
mniSvnelovani, xels uwyobs menejeris an Tavad jgufis wevrebis mier socialuri
sizarmacis Semcirebas an mospobas. es kargad Cans kompleqsuri gundebis SemTxvevaSi,
rodesac jgufis TiToeuli wevris wvlili misi personaluri codnidan da
gamocdilebidan gamomdinareobs. imaze yuradRebis gamaxvilebiT, Tu ratomaa
jgufisaTvis mniSvnelovani TiToeuli wevris unarebi, menejers SeuZlia amgvar
gundebSi Seamciros socialuri sizarmace.
297
Tavi meTerTmete. gunduri muSaobis efeqturi marTva
298
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva
Tavi meTormete
adamianuri resursebis efeqturi marTva
swavlebis amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:
299
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva
mimoxilva
menejeri pasuxismgebelia im resursebis moZiebaze, ganviTarebaze, dacvasa da
gamoyenebaze, romelic organizaciis efeqturi muSaobisTvisaa saWiro. yvela
organizaciis erT-erTi umniSvnelovanesi resursi adamianuri resursia – adamianebi,
romlebic uzrunvelyofen produqciisa da momsaxurebis warmoebasa da gasaRebas.
adamianuri resursebi moicavs organizaciis yvela wevr _ topmenejridan yvelaze
dabali rangis TanamSromlamde. gamocdilma menejerma icis, raoden mniSvnelovania
adamianuri resursebi da aqtiurad moqmedebs organizaciis adamianuri resursebis
gansaviTareblad da efeqturad gamosayeneblad.
am TavSi mogiTxrobT, rogor unda moargos menejerma adamianuri resursebis
marTvis sistema organizaciis strategiasa da struqturas. aseve ganvixilavT
adamianuri resursebis marTvis ZiriTad komponentebs. esenia: kandidatTa SerCeva da
TanamSromelTa ayvana, treningi da ganviTareba, samuSaos Sefaseba, anazRaureba da
SeRavaTebi da SromiTi urTierTobebi. am Tavis boloSi ukve gasagebi iqneba, ratom
uWiravs centraluri adgili adamianuri resursebis marTvas efeqturi organizaciis
SeqmnaSi.
300
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva
kandidatTa
SerCeva da
TanamSromel
Ta ayvana
SromiTi treningi da
urTierTobebi ganviTareba
anazRaureba
samuSaos
da
Sefaseba
SeRavaTebi
adamianuri resursebis
resursebis marTvis komponentebis mimoxilva
adamianuri resursebis marTvis pirvel komponents, – kandidatTa SerCevasa da
TanamSromelTa ayvanas – menejeri mimarTavs iseTi muSakebis mosazidad, romelTac aqvT
organizaciuli miznebis miRwevis xelSewyobisaTvis saWiro unarebi, codna da
gamocdileba. magaliTad, Microsoft Corporation miznad isaxavs, SeinarCunos msoflio
pirveloba kompiuteruli programebis kompaniaTa Soris. bil geitsma icis, rom am
miznis misaRwevad mniSvnelovania mxolod saukeTeso programistebis ayvana. sanam
Microsoft axal programistebs aiyvans, is testirebas Cautarebs da gaesaubreba asobiT
maRalkvalificiur kandidats SesaniSnavi rekomendaciebiT da mxolod amis Semdeg
301
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva
302
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva
cxrili
cxrili 12.1 adamianuri resursebis marTvasTan dakavSirebuli
dakavSirebuli dasaqmebis Tanabari
SesaZleblobebis ZiriTadi kanonebi
303
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva
eTika qmedebaSi
2001 wlis pirvel kvartalSi san franciskoSi Semcirda 50,000-ze meti samuSao
adgili internet-kompaniebSi. samsaxuridan gaTavisuflebulTa nawili moxarulic ki
iyo dReSi 14 saaTiani samuSao ganrigisagan gaTavisuflebis gamo da uecrad gaCenil
Tavisufal dros sakuTar hobis, sports, mogzaurobas uTmobda an met dros atarebda
SvilebTan. sxvani, romlebic finansurad uzrunvelyofilni ar iyvnen, aqtiurad eZebdnen
samsaxurs. maTi istoriebi gansxvavdeba, Tumca maT yvelas erTi ram aerTianebda _
darRveuli piroba.
aRniSnuli kompaniebis TanamSromlebs pirdebodnen swrafad gamdidrebas,
stimulis momcemi garemo pirobebis Seqmnas da kompaniis aqciebs. maT araTu micemuli
pirobebi ar Seusrules, aramed samsaxuridan gaaTavisufles, zogi maTgani ki Tavad
wesrigis damcvelebma gaiyvanes samuSao adgilidan. iyo Tu ara kompaniebis mflobelTa
da menejerTa saqcieli eTikuri, rodesac isini TanamSromlebs (zogierTma maTganma
amgvar kompaniaSi gamdidrebis imediT maRalanazRaurebadi samsaxuri datova) did
dapirebebs aZlevdnen, roca icodnen, rom maT Sesrulebas ver SeZlebdnen?
zogierTma gaTavisuflebulma TanamSromelma kanons mimarTa. iuridiul firmebs,
romlebic dasaqmebasTan dakavSirebul sakiTxebze muSaobdnen, samuSao moemata.
gaTavisuflebulebi cdilobdnen araeTikuri mopyrobis kompensirebas kompaniebis
mflobelTa da menejerTa gakotrebis gziT. magaliTad, mineapolisSi moqmedi
internetiT swavlebis kompaniis yofili TanamSromlebi ukmayofiloni iyvnen biznesidan
gasvlis Semdeg kompaniis maTdami damokidebulebiT. zog TanamSromels ar gadauxades
bolo ori kviris anazRaureba, ar aunazRaures samuSaosTan dakavSirebuli xarjebi,
gaauqmes maTi samedicino dazRveva, Sepirebul aqciebs ki araviTari fasi ar gaaCnda.
aseTma TanamSromlebma saqme gamosaZieblad aSS-s Sromis departamentSi aRZres.
sxva kompaniis TanamSromlebma kompensaciisaTvis federalur kanons mimarTes,
romlis mixedviTac organizacia, romelsac hyavs 100-ze meti TanamSromeli, masiuri
daTxovnis SemTxvevaSi valdebulia gaafrTxilos isini 60 dRiT adre. rodesac Walker
Digital-is mflobelma jei vokerma 115 TanamSromlidan 100 gaaTavisufla, aseTi
gafrTxileba ar miucia. koneqtikutis generalurma prokurorma riCard blumentalma
304
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva
naxazi 12.2
kandidatTa SerCevisa da TanamSromelTa ayvanis sistema
305
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva
samuSaos analizi
meore mniSvnelovani RonisZieba, romelic menejerma kandidatebis SerCevamde da
TanamSromlebis ayvanamde unda ganaxorcielos, samuSaos analizia. samuSaos analizi
gulisxmobs samuSaos Semadgeneli amocanebis, movaleobebisa da pasuxismgeblobebis
(samuSaos aRweriloba) da samuSaosaTvis aucilebeli codnisa da unarebis (samuSaos
specifika) gansazRvras. organizaciis yvela samuSao adgils unda Cautardes samuSaos
analizi.
arsebobs samuSaos analizis ramdenime xerxi, romelTa Sorisaa TanamSromlebis
muSaobaze dakvirveba an maTTan gasaubreba. xSirad menejerebi eyrdnobian Tavad
TanamSromlebisa da sxva menejerebis mier Sedgenil kiTxvarebs. kiTxvaris kiTxvebi
exeba samuSaos SesrulebisaTvis saWiro unarebs, Sesasrulebel amocanebs da amisaTvis
saWiro dros, pasuxismgeblobebs, sazedamxedvelo RonisZiebebs, saWiro aRWurvilobebs,
mosamzadebel angariSebsa da miRebul gadawyvetilebebs. zogierT organizaciaSi samuSao
moqnili da Tavisufalia, amocanebi da pasuxismgeblobebi icvleba da amdenad
SeuZlebelia maTi winaswar naTlad gansazRvra. amgvari samuSaos SemTxvevaSi samuSaos
analizi ufro exeba samuSaosaTvis aucilebel codnasa da unarebs, vidre specifikur
movaleobebs.
mas Semdeg, rac menejerma Caatara adamianuri resursebis dagegmva da samuSaos
analizi organizaciis yvela samuSao adgilisaTvis, igi ukve icnobs organizaciis
adamianuri resursebis saWiroebebs da im vakansiebs, romelTa Sevsebac aucilebelia. mas
aseve gansazRvruli aqvs is codna da unarebi, rasac potenciuri TanamSromlebi unda
flobdnen samuSaos Sesasruleblad. am momentidan SeiZleba daiwyos kandidatTa SerCeva
da TanamSromelTa ayvana.
306
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva
307
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva
hqonda da direqtorTa sabWo axal generalur direqtors eZebda, maT arsebul top-
menejerebze ar ufiqriaT da gare SerCevis gziT lu gerstneri moiyvanes, romelsac
kompiuterul industriaSi muSaobis araviTari gamocdileba ar gaaCnda.
SerCevis procesi
mas Semdeg, rac menejerma Seagrova kandidatebi SerCevisaTvis, man unda Seamowmos
ramdenad Seesabameba TiToeuli aplikantis kvalifikacia arsebul vakansias da rogor
SeZleben isini samuSaos Sesrulebas. Tu am moTxovnebs erTze meti aplikanti
akmayofilebs, menejerma unda amoarCios maTSi is, vinc sxvebze ukeTesad Seasrulebs
samuSaos. menejerebs aqvT SerCevis garkveuli instrumentebi, rac maT aplikantTa
kvalifikaciebis daxarisxebaSi da potenciis SefasebaSi exmareba. am instrumentebs
miekuTvneba informacia kandidatis Sesaxeb, interviu, weriTi testi, testi fizikur
unarebze, testi samuSaos Sesrulebaze da rekomendaciebi (ix. naxazi 12.3).
naxazi 12.3
SerCevis instrumentebi
308
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva
309
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva
eTika qmedebaSi
311
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva
treningi da ganviTareba
treningis tipebi
312
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva
naxazi 12.4
treningi da ganviTareba
fokusi mravalferovnebaze
314
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva
ganviTarebis tipebi
ganviTareba, iseve rogorc treningi, gulisxmobs damatebiT RonisZiebebs,
rogoricaa sxvadasxvanairi samuSao gamocdileba da oficialuri ganaTleba.
gamocdileba. topmenejerisaTvis mniSvnelovania
sxvadasxvanairi samuSao gamocdileba.
sxvadasxva funqciis, produqciis, momsaxurebisa da bazris Sesaxeb warmodgenisa da
codnis qona. amgvari aRmasruleblebis Camosayalibeblad menejerebi cdiloben, iseT
TanamSromlebs, romlebsac didi potenciali aqvT, miscen mravalgvari samuSao
gamocdilebis miRebis saSualeba. sxvadasxvagvari samuSao gamocdileba afarToebs
TanamSromelTa Tvalsawiers da exmareba maT, dainaxon saerTo suraTi. magaliTad, aSS-
Si TanamSromlebs sul ufro xSirad gzavnian Statebs gareT samuSaod erTidan sam
wlamde, raTa maT muSaobis saerTaSoriso gamocdileba SeiZinon. radgan organizaciebi
sul ufro globaluri xdeba, menejerebisaTvis aucilebelia gansxvavebuli
Rirebulebebis, kulturebis, regionebis da sxvadasxva qveynebSi biznesis keTebis
sxvadasxva xerxebis Sesaxeb warmodgenis qona.
316
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva
317
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva
naxazi 12.5
vin afasebs muSaobas?
318
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva
319
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva
efeqturi ukukavSiri
adamianuri resursebis marTvis muSaobis Sefasebisa da ukukavSiris komponentis
gamoyenebisas motivaciis amaRlebisa da efeqturobis gazrdis mizniT menejerma
qvemdgomebTan ukukavSiri muSaobis Sefasebis safuZvelze unda daamyaros.
ukukavSirisaTvis informaciis mosapoveblad ki menejers SeuZlia formaluri an
araformaluri Sefasebis Catareba. formaluri Sefaseba tardeba gansazRvrul dros
wlis ganmavlobaSi. misi saSualebiT fasdeba muSaobis is aspeqtebi, romlebic
winaswaraa gansazRvruli.
did organizaciebSi menejerebi umetesad formalur Sefasebas iyeneben kompaniis
politikis mier nakarnaxevi ganrigis mixedviT, magaliTad eqvs TveSi an weliwadSi
erTxel. formaluri Sefasebis ganuyofeli nawilia qvemdgomisa da menejeris Sexvedra,
sadac qvemdgomi iRebs ukukavSirs. ukukavSiris saSualebiT qvemdgomi igebs, ra
aspeqtebSi gamoirCeva igi dadebiTad da ra aspeqtSia saWiro gaumjobeseba. ukukavSiri
aseve unda Seicavdes muSaobis gaumjobesebis rekomendaciebs.
bevr did korporaciaSi menejerebi, esmiT ra formaluri Sefasebis mniSvneloba,
mniSvnelovan resursebs xarjaven maTTan arsebuli muSaobis Sefasebis procedurebis
gansaaxleblad. isini trenings utareben dabali donis menejerebs, raTa Seaswavlon
maTi gamoyeneba da TanamSromlebisaTvis zusti ukukavSiris micema. magaliTad,
farmacevtuli kompaniis Hoffman La-Roche Incorporated-is menejerebma milionnaxevari aSS
dolari daxarjes maTTan arsebuli muSaobis Sefasebis procedurebis gansaaxleblad.
kompaniis adamianuri resursebis vice-prezidents alan rubinos sjera, rom am fulis
daxarjva gamarTlebuli iyo, radgan `adamianebs sWirdebaT zustad icodnen, ra
mdgomareobaSi imyofebian da ras moiTxoven maTgan~. sanam Hoffman La-Roche-s axali
sistema dainergeboda, muSaobis Sefasebis unarebis gaumjobesebis mizniT menejerebi
daeswrnen samdRian treningisa da ganviTarebis seminars. axali procedura mouwodebda
yvela menejersa da qvemdgoms qvemdgomebis momavali wlis samuSao gegmis Camoyalibebas,
romelic SesabamisobaSi iqneboda kompaniis strategiasa da miznebTan da mowonebuli
menejerebis zemdgomebis mier. muSaobis formaluri Sefaseba tardeba eqvs TveSi
erTxel; xdeba gaweuli muSaobis Sedareba samuSao gegmasTan.
muSaobis formaluri Sefaseba uzrunvelyofs mniSvnelovani informaciis
miwodebas menejerebisa da qvemdgomebisaTvis, magram qvemdgomebs xSirad surT
ukukavSiris ufro xSirad miReba, menejerebs ki saWiroebis SemTxvevaSi qvemdgomTa
motivaciis amaRleba. am mizezebis gamo bevri kompania, Hoffman La-Roche-s, CaTvliT
muSaobis formalur Sefasebas xSiri araformaluri
araformaluri SefasebiT avsebs, rac imaSi
gamoixateba, rom rodesac amis saWiroeba warmoiSveba, menejerebi da maTi qvemdgomebi
xvdebian erTmaneTs dadebiTi aspeqtebisa da gaumjobesebis saWiroebebis gansaxilvelad.
rodesac icvleba samuSao movaleobebi, davalebebi Tu miznebi, muSaobis araformaluri
320
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva
321
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva
anazRaureba da SeRavaTebi
anazRaureba moicavs muSakis xelfass, anazRaurebis gazrdasa da premiebs,
romlebsac ganapirobebs rigi faqtorebi organizaciis maxasiaTeblebisa, samuSaosa da
muSaobis efeqturobis CaTvliT. TanamSromlis SeRavaTebi ki eyrdnoba TanamSromlis
monawileobas organizaciis saqmianobaSi (da ara aucileblad konkretuli samuSaos
Sesrulebas); is moicavs avadmyofobis gamo gacdenas, Svebulebis dReebs, samedicino da
sicocxlis dazRvevas. mecxre TavSi Cven ganvixilavT anazRaurebis saSualebiT
TanamSromelTa ufro efeqturi muSaobis motivaciis zrdis xerxebs da anazRaurebis
dagegmvis sxvadasxva saxeebs, romlebic organizaciis mier konkurentuli upiratesobisa
da miznebis miRwevas emsaxureba. aq Cven visaubrebT organizaciis anazRaurebis donisa
da struqturis Camoyalibebis Sesaxeb.
anazRaurebis done
anazRaurebis done farTo da SedarebiTi cnebaa, romelic dakavSirebulia im
anazRaurebis
sakiTxTan, Tu rogoria mocemuli organizaciis anazRaurebiTi stimulebi imave sferoSi
momuSave da imave tipis TanamSromelTa damsaqmebeli sxva organizaciebis anazRaurebiT
stimulebTan SedarebiT. menejerma unda gadawyvitos, iZleva igi SedarebiT maRal,
saSualo Tu SedarebiT dabal xelfass. maRali xelfasi xels uwyobs imis
uzrunvelyofas, rom organizaciam SeZlos efeqturi TanamSromlebis ayvana da
SenarCuneba, Tumca maRali xelfasi zrdis xarjebs. dabal xelfass is upiratesoba
aqvs, rom misi saSualebiT izogeba finansebi, Tumca dabali xelfasebis gacemis
SemTxvevaSi organizaciis efeqturi TanamSromlebis ayvanisa da arsebuli
TanamSromlebis motivirebis unars SesaZloa safrTxe daemuqros. aseTma situaciebma
SesaZloa migviyvanos dabal xarisxamde an momxmarebelTa araadekvatur momsaxurebamde.
anazRaurebis donis SerCevisas menejerma unda gaiTvaliswinos organizaciis
strategia. anazRaurebis maRalma donem SeiZleba xeli SeuSalos menejers dabali
xarjebis strategiis gatarebaSi. Tumca anazRaurebis maRali done SesaZloa Rirdes
masTan dakavSirebul maRal xarjebad iseTi organizaciisaTvis, romlis konkurentuli
upiratesoba umaRles xarisxsa da momxmarebelTa SesaniSnav momsaxurebaSi gamoixateba.
magaliTad, satumroebisa da motelebis (Days Inn da Hampton Inns) qsels dabali
xarjebis strategiiT, ufro dabali anazRaurebis done aqvs, vidre iseT qselebs,
romlebic fokusirebas maRali xarisxis oTaxebsa da momsaxurebaze axdenen, rogoricaa
Four Seasons da Hyatt Regency.
anazRaurebis struqtura
anazRaurebis donis SerCevis Semdeg menejerma unda Camoayalibos anazRaurebis
struqtura organizaciis sxvadasxva postebisaTvis. anazRaurebis struqtura ewodeba
postebis kategoriebad dayofas iseTi maxasiaTeblebis mixedviT, rogoricaa:
organizaciis mniSvneloba, misi miznebisaTvis saWiro codnis done da sxva iseTi
maxasiaTeblebi, romlebic menejers mniSvnelovnad miaCnia. postebis TiToeul
kategorias mieniWeba anazRaurebis diapazoni. is ki, romel kategoriaSi jdeba
calkeuli TanamSromeli, gadawydeba iseTi faqtorebis Sesabamisad, rogoricaa muSaobis
efeqturoba, samuSao gamocdileba, da daxelovnebis done.
arsebobs Zireulad gansxvavebuli anazRaurebis struqturebi. aSS-s didi
korporaciebi, rogorc wesi, ufro maRal anazRaurebas uxdian aRmasrulebel
direqtorebsa da top-menejerebs, vidre evropis an iaponiisa. aseve aSS-s kompaniebSi
322
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva
SeRavaTebi
SromiTi urTierTobebi
SromiTi urTierTobebi im RonisZiebebs ewodeba, romlebsac menejeri eweva
efeqturi SromiTi urTierTobis damyarebis uzrunvelsayofad im profesiul
kavSirebTan, romlebic misi TanamSromlebis interesebs icaven. Tumca aSS-s mTavrobam
323
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva
profesiuli kavSirebi
profkavSirebi arsebobs organizaciebSi TanamSromelTa interesebis dasacavad.
radgan menejerebs meti Zalaufleba gaaCniaT, vidre rigiT TanamSromlebs, organizaciis
garSemo ki mravali interesTa jgufi arsebobs, yovelTvis aris imis riski, rom
menejeris mier gadadgmuli nabijebis Sedegad interesTa erTma jgufma – aqcionerebma,
sargebeli miiRos, meore jgufma ki – TanamSromlebma – zarali. magaliTad, menejerma
SeiZleba gadawyvitos xarjebis Semcirebisa da aqcionerebisaTvis Semosavlis gazrdis
imediT produqciis gamoSvebis aCqareba. aCqarebam ki SesaZloa ziani miayenos
TanamSromlebs, romlebic iZulebulni iqnebian swrafad imuSaon. aman SesaZloa
gazardos daSavebis riski, TanamSromlebma ki ver miiRon damatebiTi anazRaureba im
damatebiTi samuSaosaTvis, rasac isini gasweven. swored aseTi situaciebis Tavidan
asacileblad arsebobs profkavSirebi.
1935 wels `erovnuli SromiTi urTierTobebis aqtis~ gamocemiT aSS-s kongresma
aRiara is roli, romlis Sesrulebac profkavSirebs SeuZliaT usafrTxo da
samarTliani samuSao pirobebis SeqmnaSi. am aqtis saSualebiT muSakebis mier sakuTari
uflebebisa da interesebis dacvis mizniT kavSirebis Seqmna kanonieri gaxda, zogierTi
arasamarTliani da araeTikuri organizaciuli praqtika ki ukanonod gamocxadda.
`erovnuli SromiTi urTierTobebis aqtis~ safuZvelze profkavSirebis moqmedebaze
zedamxedvelobis ganxorcielebis mizniT Seiqmna `erovnuli SromiTi urTierTobebis
sabWo~. amJamad sabWo atarebs arCevnebs, romelSic monawileobas iReben TanamSromlebi
imis gasarkvevad, surT Tu ara maT, maTi interesebi organizaciaSi profkavSirebma
daicvas. sabWo aseve ganixilavs arasamarTliani SromiTi praqtikis SemTxvevebs da
gansazRvravs im praqtikas, romlis gatarebisganac menejerebma Tavi unda Seikavon.
SesaZloa TanamSromlebma mTeli rigi mizezebis gamo xma miscen profkavSirebis
mier maTi interesebis wardgenas. maT SesaZloa miaCndeT, rom xelfasi unda gaizardos,
samuSao pirobebi ki gaumjobesdes. SeiZleba aseve miaCndeT, rom menejeri maT saTanado
pativiscemiT ar epyroba, samuSao saaTebi arasamarTlianadaa gadanawilebuli, muSaobis
usafrTxoeba da samuSao garemo ki gaumjobesebas saWiroebs. aseve SeiZleba
TanamSromlebi ukmayofilo iyvenen menejmentiT da uZneldebodeT ufrosebTan sakuTari
mosazrebebis dafiqsireba. am calkeuli mizezebis Sinaarsis miuxedavad, arsebobs erTi
324
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva
zogadi mizezi – Zala. jgufi met Zalas flobs, vidre calkeuli adamiani, amgvari
Zala ki SesaZloa gansakuTrebulad sasargeblo iyos TanamSromlebisaTvis zog
organizaciaSi.
aseTi mizezebi SesaZloa sakmarisi Candes SekavSirebisaTvis, magram zog
TanamSromels ar surs profkavSirSi gaerTianeba. zogjer es profkavSirebis liderTa
korufciaSi CarTviTaa gamowveuli. zogs ubralod miaCnia, rom profkavSirSi
gaerTianebas araviTari sargebeli ar moaqvs, an moaqvs ufro meti zarali, vidre
sargebeli, im sawevros gamo, romlis gadaxdac aucilebelia. TanamSromelTa nawils ar
surs, imis gakeTebas aiZulebdnen, rac Tavad saWirod ar miaCnia (magaliTad gaficva),
magram profkavSiris azriT mis interesebs emsaxureba. metic, Tumca profkavSiri
SeiZleba dadebiT Zalas warmoadgendes organizaciaSi, zogjer man SesaZloa uaryofiTi
rolic Seasrulos da xeli SeuSalos organizaciis efeqtur muSaobas. magaliTad,
rodesac profkavSirebis liderebi ewinaaRmdegebian saWiro cvlilebebs organizaciaSi
an korufciaSi arian CarTuli, organizaciis efeqturoba iklebs.
aSS-s im mSromelTa procentuli maCvenebeli, romlebic dRes profkavSirebSi
arian gaerTianebuli, gacilebiT mcirea, vidre es 50-ian wlebSi, profkavSirebis eraSi
iyo. amerikul Sromis federaciaSi – industriuli organizaciebis kongresSi –
gaerTianebulia 64 moxalise profkavSiri, romelic 13 milion muSaks warmoadgens.
profkavSirTa gavlenam manufaqturul da mZime industriaze iklo, radgan es muSakebi
aRar xedaven imis aucileblobas, rom maTi interesebi profkavSirebma waradgonos.
profkavSirebma sxva segmentze gadainacvles, Tumca umTavresad dabalxelfasian samuSao
Zalas aerTianeben. niu jersis nagvis Semgroveblebi, CrdiloeT karolinas
mefrinveleobis fabrikis muSebi da baltimoris damsufTaveblebi amJamad sasargeblod
miiCneven profkavSirSi gaerTianebas. CrdiloeT karolinas mefrinveleobis fabrikis
muSebma xma misces profkavSirebs nawilobriv imis gamo, rom Tavad uxdebodaT
samuSaosaTvis saWiro xelTaTmanebisa da qudis yidva, xolo dasasvenebel oTaxSi
Sesvlamde menejerisaTvis unda eTxovaT nebarTva, es ki arasamarTlianad miaCndaT.
profkavSirebis wevrebis da liderebis Semadgenloba, romlebic tradiciulad
TeTrkaniani mamakacebiT iyvnen warmodgenili, sul ufro mravalferovani xdeba.
koleqtiuri vaWroba
koleqtiuri vaWroba ewodeba molaparakebebs profkavSirebsa da menejerebs
Soris iseT mniSvnelovan sakiTxebTan dakavSirebiT wamoWrili konfliqtebisa da
davebis gadasawyvetad, rogoricaa samuSao saaTebi, xelfasi, samuSao pirobebi da
usafrTxoeba samsaxurSi. menejerebTan molaparakebebis dawyebamde profkavSirebis
wevrebi zogjer ificebian, raTa sakuTari mosazrebebis Sesaxeb xma kargad miawvdinon
menejerebs. rodesac SeTanxmeba miiRweva (zogjer neitraluri mesame mxaris daxmarebiT,
romelsac mediators uwodeben), romelsac mxars uWeren profkavSiris wevrebi,
profkavSiris liderebi da menejerebi xels aweren kontraqts, sadac gawerilia
koleqtiuri vaWrobis Sedegad miRweuli pirobebi.
profkavSiris wevrebi zogjer ificebian, rodesac Tvlian, rom menejeris mier
miRebuli gadawyvetileba maTTvis sazianoa da ar Sedis maT interesebSi. swored ase
moxda 1996 wels General Motors-is CrdiloeT amerikis saamwyobo fabrikebSi, sadac
177,000 adamiani iyo dasaqmebuli: gaficvis Sedegad muSaoba 18 dRiT gaCerda. gaficva,
romelic ohaios muxruWebis saamwyobo qarxanaSi daiwyo, gamowveuli iyo menejerTa
gadawyvetilebiT, manqanis zogierTi nawili sxva kompaniebisagan eyidaT da ar
daemzadebinaT General Motors-is qarxnebSi. `avtomanaqanaTa muSebis kavSirma~ gaficva
gamoaxcada, radgan amgvari gadawyvetileba muSebs samuSaos dakargviT emuqreboda.
325
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva
treningi da ganviTareba
ganviTareba
treningi niSnavs organizaciis wevrebisaTvis imis swavlebas, rogor unda
Seasrulon sakuTari samuSao da maT daxmarebas, SeiTvison is codna da ganiviTaron in
unarebi, rac efeqturi muSaobisaTvis dasWirdebaT. ganviTareba organizaciis wevrebis
codnisa da unarebis iseT ganviTarebas ewodeba, rodesac isini mzad arian axali
pasuxismgeblobebisa da siZneleebisaTvis.
326
Tavi meTormete. adamianuri resursebis efeqturi marTva
anazRaureba da SeRavaTebi
anazRaurebis done aris organizaciis anazRaurebiTi stimulebis SedarebiTi
mdgomareoba imave sferoSi momuSave da imave tipis TanamSromelTa damsaqmebeli sxva
organizaciebis anazRaurebiT stimulebTan SedarebiT. anazRaurebis struqtura ewodeba
postebis kategoriebad dayofas iseTi maxasiaTeblebis mixedviT, rogoricaa
organizaciis mniSvneloba, misi miznebisaTvis saWiro codnis done da sxva iseTi
maxasiaTeblebi, romlebic menejers mniSvnelovnad miaCnia. postebis TiToeul
kategorias eniWeba anazRaurebis diapazoni. kanonis mixedviT organizaciebs moeTxoveba
TanamSromlebisaTvis garkveuli SeRavaTebis miniWeba; sxva saxis SeRavaTebis tipebis
amorCeva ki Tavad TanamSromlebs SeuZliaT.
SromiTi urTierTobebi
SromiTi urTierTobebi im RonisZiebebs ewodeba, romlebsac menejeri eweva
efeqturi SromiTi urTierTobis damyarebis uzrunvelsayofad im profesiul
kavSirebTan, romlebic misi TanamSromlebis interesebs icavs. SromiTi urTierTobebis
erovnuli sabWo zedamxedvelobas uwevs profkavSirTa saqmianobas. koleqtiuri vaWroba
ewodeba molaparakebebs profkavSirebsa da menejerebs Soris konfliqtebisa da davebis
gadasawyvetad da SeTanxmebebis dasadebad.
327
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti
Tavi mecamete
komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis
menejmenti
swavlebis amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:
328
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti
mimoxilva
mimoxilva
menejerTaTvis xelmisawvdomi ganviTarebuli informaciuli teqnologiebis
pirobebSic ki, araefeqturi komunikacia ganagrZobs arsebobas organizaciebSi. zogierTi
menejeri amCnevs am problemas da aTviTcnobierebs, rom informaciuli teqnologiebi
aris saSualeba adamianuri komunikaciis gasaumjobeseblad da ar cvlis mas. aseTi
menejerebi aqcents informaciul teqnologiebSi adamianuri elementis Setanaze akeTeben
da cdiloben daabrunon xalxi efeqturi komunikaciis centrSi. araefeqturi
komunikacia zianis momtania menejerTaTvis, Cveulebrivi TanamSromlebisTvis da
organizaciisTvis; is SeiZleba gaxdes uxarisxo Sesrulebis, daZabuli pirovnuli
urTierTobis, cudi servisis da momxmarebelTa ukmayofilebis safuZveli. saWiroa, rom
menejerebi yvela doneze komunikabelurebi iyvnen, raTa organizacia iyos efeqturi da
moipovos konkurentuli upiratesoba.
am TavSi Cven zogadad mimovixilavT informaciul sistemebs da teqnologiebs,
menejerTa samuSaosa da informacias Soris kavSiris WrilSi. Semdeg ganvixilavT
komunikaciis bunebas da avxsniT, ratomaa ase mniSvnelovani, rom menejerebi da maTi
xelqveiTebi komunikabelurni iyvnen. Cven aRvwerT komunikaciur saSualebebs, romlebic
xelmisawvdomia menejerTaTvis da im faqtorebs, romlebic mxedvelobaSi unda miiRon
maT Suamavlis arCevisas TiToeul miRebul gzavnilze. Cven viTvaliswinebT
komunikaciis qselebs, romlebsac eyrdnobian organizaciis wevrebi da gavarkvevT,
rogor gaumravalferovna komunikaciis arCevani menejerebs informaciuli
teqnologiebis ganviTarebam.
bolos, Cven vimsjelebT ramdenime saxis informaciul sistemaze, romlebic
menejerebs SeuZliaT gamoiyenon maTze dakisrebuli movaleobebis Sesasruleblad da
gavarkvevT, ra gavlena SeiZleba iqonios menejerTa saqmeze da organizaciis
konkurentul upiratesobaze, swrafad ganviTarebadma informaciulma sistemebma da
329
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti
330
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti
naxazi 13.1
faqtorebi, romlebic gansazRvravs informaciis vargisianobas
331
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti
Tumca, Tu gavixsenebT me-5 Tavs, menejerebs Zalze iSviaTad aqvT sruli informacia.
piriqiT, gaurkvevlobis, bundovanebis da SezRuduli racionalurobis pirobebSi maT
saqme uwevT arasrul informaciasTan. informaciuli sistemebis erT-erTi daniSnuleba
aris menejerTa xelT arsebuli informaciis sisrulis gazrda.
relevanturoba. informacia, romelic relevanturia, gamosadegia da Tavsebadi
menejeris calkeul situaciebsa da saWiroebasTan. ararelevanturi informacia
usargebloa da SesaZloa ziani miayenos dakavebuli menejeris muSaobas, radganac unda
daxarjos Zvirfasi dro imis gasarkvevad, aris Tu ara informacia relevanturi. didi
odenobis informacia, romelTanac menejerebs uwevT urTierToba da adamianebis
informaciis damuSavebis SezRuduli SesaZleblobebi, xalxs, romelic informaciuli
sistemebis Seqmnaze muSaobs, ubiZgebs imisaken, rom menejerebis mier mxolod
relevanturi informaciis miReba uzrunvelyon.
dResdReobiT, menejerebis mier sul ufro mzardi raodenobiT aris gamoyenebuli
e.w. Software Agent-ebi Semosuli elfostebis gadasaxedad da dasaxarisxeblad. Software
Agent-i aris programa, romelic SesaZlebelia gamoyenebul iqnes martivi davalebis
Sesasruleblad, rogoricaa Semosuli informaciis gadamuSaveba imgvarad, rom menejers
moaSoros rutinuli operaciebi. garda amisa, informaciis CaweriT da gaanalizebiT,
rasac menejeri gansakuTrebul yuradRebas uTmobs, Software Agent-s SeuZlia mibaZos
menejeris saqmianobas da Seasrulos amgvari saqmeebi ufro efeqturad. magaliTad,
avtomaturad gadaaprogramos sakuTari Tavi ise, rom menejers daulagos Tavisi
bosisgan Semosuli elfostebi dokumentebis dasawyisSi.
332
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti
sainformacio
sainformacio teqnologiuri nawyveti
AMAZON.COM-is, WALMART.COM-isa
isa da BLUELIGHT.COM-is
onlainmaRaziebis
Sedareba
333
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti
informacia da kontroli
rogorc me-8 TavSi ganvixileT, kontroli aris procesi, romlis meSveobiTac
menejerebi aregulireben ramdenad efeqturad da warmatebulad muSaobs organizacia da
misi wevrebi organizaciuli miznis misaRwevad. menjerebi axerxeben kontrolis
dawesebas organizaciul saqmianobaze oTxi qmedebis SesrulebiT (ixileT naxazi 8.2): 1)
aweseben mwarmoeblurobisa da amocanis gazomvad standartebs; 2) afaseben arsebul
mwarmoeblurobis dones; 3) adareben arsebuli mwarmoeblurobis dawesebul
standartTan; 4) afaseben Sedegs da koreqtirebas ukeTeben saWiroebis mixedviT. Airborn
Express-s, magaliTad, aqvs miwodebis mizani:Lmiawodos dRes miRebuli gzavnilebis 95%
xval SuadRisTvis. mTel SeerTebul StatebSi Airborn-s flobs aTasobiT filials
(filialebi koordinacias uweven gzavnilebis miRebasa da gadacemas sxvadasxva
adgilebze), romlebic pasuxismgeblebi arian gzavnilebis miRebasa da gagzavnaze
daniSnulebis adgilas. Airborn Express-is menejerebi regularulad amowmeben am
filialebis miwodebis xarisxs; Tu isini aRmoaCenen, rom 95%-iani mizani araa
Sesrulebuli, daadgenen mizezs da Seitanen koreqtivebs saWiroebisda mixedviT.
334
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti
informacia da koordinacia
336
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti
komunikaciis procesi
komunikaciis procesi ori fazisgan Sedgeba. transmisiis fazaSi informacia
ganawilebulia or an met individs an jgufs Soris. ukukavSiris fazaSi saerTo
SeTanxmeba garantirebulia. orive fazaSi unda gamovlindes garkveuli etapebis
raodenoba, raTa adgili hqondes komunikacias (ixileT naxazi 13.2).
337
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti
naxazi 13.2
komunikaciis procesi
transmisiis faza
dekodireba
gzavnili kodireba mediumi mimRebis mier
mimRebi
gamgzavni xmauri (axla gamgzavni)
dekodireba
gamgzavnis mier mediumi kodireba gzavnili
(axla mimRebi)
ukukavSiris faza
ukukavSiris faza inicirebulia mimRebis mier (romelic gamgzavni xdeba). mimRebi
gadawyvets, ra gzavnili gaugzavnos Tavdapirvel gamgzavns (romelic mimRebi xdeba),
kodirebas ukeTebs da gzavnis amorCeuli mediumis saSualebiT (ixileT naxazi 13.2).
gzavnili SeiZleba Seicavdes dasturs, rom pirveladi gzavnili miRebuli da gagebulia
an gaigzavnos ukan (Secvlili saxiT), raTa darwmunebuli iyvnen, rom gzavnili sworad
iqna gagebuli; an SeiZleba Seicavdes Txovnas damatebiTi informaciis Sesaxeb.
Tavdapirveli gamgzavni moaxdens gzavnilis dekodirebas da cdilobs darwmundes, rom
saerTo SeTanxmeba miRweulia. Tu Tavdapirveli gamgzavni gadawyvets, rom saerTo
SeTanxmeba ar iqna miRweuli, gamgzavni da mimRebi imdenjer gaivlian am wres, ramdenic
saWiro iqneba SeTanxmebis misaRwevad. gzavnilis kodireba sityvebSi, werilobiT Tu
oralurad, aris verbaluri komunikacia. Cven agreTve kodirebas vukeTebT gzavnilebs
sityvebis (salaparako Tu werlobiTi) gamoyenebis gareSe. araverbaluri komunikacia
anawilebs informacias saxis gamometyvelebis mixedviT (Rimili, warbis aweva,
SeWmuxvna), sxeulis eniT (poza, Jesti, cxviris aweva, mxrebis aCeCva) da Cacmis
stiliTac ki (yoveldRiuri, formaluri, konservatoruli, moduri). magaliTad, imis
Sesatyobineblad da signalad, rom General Motors-is Zveli biurokratia Seicvala da
338
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti
339
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti
informaciis siuxve
siuxve da komunikaciis mediumi
340
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti
naxazi 13.3
komunikaciuri mediumis informaciuli siuxve
maRali
informaciis
siuxve
pirispir komunikacia
eleqtronuli gziT
gadacemuli verbaluri
komunikacia
personalurad mimarTuli
werilobiTi komunikacia
arapersonaluri werilobiTi
komunikacia
dabali
informaciis
siuxve
pirispir komunikacia
341
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti
343
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti
344
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti
sainformacio teqnologiuri
teqnologiuri nawyveti
345
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti
346
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti
dasWirdeba da misi gadagdeba ufro iafi iqneba, vidre misi parkingi.~ informaciis
mopovebis, Senaxvis, organizebis da gadacemis fasis dacemasTan erTad, kompiuterebi
gaxdnen iseve Cveulebrivi, rogorc ukabelo telefonebi da mikrotalRovani qurebi.
amasTanave, mikroprocesorebis teqnologiis ganviTarebam saocrad Seamcira
kompiuterebs Soris komunikaciis xarjebi, ramac aseve Seitana wvlili informaciisa da
informaciuli sistemebis fasis vardnaSi.
usadeno komunikaciebi
informaciuli sistemebisTvis kidev erTi mxedvelobaSi misaRebi, mniSvnelovani
tendencia iyo usadeno komunikaciebis teqnologiis, gansakuTrebiT ki cifruli
teqnologiebis swrafi ganviTareba. usadeno momsaxureba pirvelad SeerTebul StatebSi
iqna SeTavazebuli 1983 wels. Tavdapirvelad saqme nela midioda, magram 1990 wlis
Semdeg am tipis momsaxureba swrafad gavrcelda. 1984 wels SeerTebuli Statebis
fiWuri telefonebis qselSi 100,000 abonenti iyo; 1994-Si _ 16 milioni; 2001
wlisTvis _ 110 milioni. zogierTi eqsperti varaudobs, rom fiWuri telefonebis
abonentebis raodenoba msoflio masStabiT 2005 wlisTvis 1,2 miliard adamians
miaRwevs.
usadeno komunikacia aris mniSvnelovani informaciuli teqnologiebis
revoluciaSi, radgan is xels uwyobs kompiuterebis dakavSirebas, romlebsac saocrad
ezrdebaT simZlavre da gamoyenebadoba. ukve SesaZlebelia akumulatorebze momuSave
leptop-kompiuterebis SeZena, romelsac aqvs usadeno modemi, raTa xelmisawvdomi
gaxados komunkacia `saxlis~ kompiuterTan. inJiners, romelic velze muSaobs, SeuZlia
gagzavnos an miiRos informacia ofisidan usadeno komunikaciebis gamoyenebiT, romelic
CamontaJebulia kompiuterSi. radganac ukve am droisTvis kompiuters ar esaWiroeba
mierTeba satelefono xazze, did kompiuterizebul informaciul sistemasTan
dakavSireba adrindelTan SedarebiT gacilebiT advilia.
kompiuteruli qselebi
kompiuterebisa da informaciis klebadma fasma da usadeno sakomunikacio arxebis
gamoyenebam ganaviTara qselSi muSaoba anu informaciis gacvla jgufebs an erTmaneTTan
dakavSirebul kompiuterebs Soris. yvelaze tipobrivi mowyobiloba, romelic amJamad
arsebobs, aris samdoniani qseli, romelic Sedgeba: klientebis, serverebis da
universaluri kompiuterisagan (ix. naxazi 13.4). tipiuri samdoniani qselis gare
kvanZebs warmoadgens personaluri kompiuterebi, romlebic imyofebian individualuri
momxmareblebis magidebze.
es personaluri kompiuterebi, e.w. `klientebi~, mierTebulni arian adgilobriv
`servers~ _ saSualo simZlavris kompiuters _ romelic, `emsaxureba~ klientTa
personalur kompiuterebs. serverebi xSirad inaxaven rTul programebs, romlebic
SesaZloa serverze ufro efeqturad muSaobdnen, vidre personalur kompiuterebze.
serverebs agreTve SeuZliaT ramdenime printeris marTva, romlebic SesaZloa asobiT
klientma gamoiyenos: serverebi agreTve inaxaven monacemTa failebs da awyoben
elfostur komunikacias klientebs Soris. klientis kompiuterebi dakavSirebuli
pirdapir serverTan, Seadgens lokalur qsels (LAN). nebismier organizacias SesaZloa
hqondes ramdenime lokaluri qseli, magaliTad, EerTi TiTeul ganyofilebaSi.
samdoniani sistemis habSi anu centrSi arian universaluri kompiuterebi
(mainframe), didi da Zlieri kompiuterebi, romlebsac aqvT SesaZlebloba daition didi
raodenobis informacia. universaluri kompiuterebi SesaZlebelia gamoyenebul iqnes
347
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti
naxazi 13.4
tipiuri samdoniani sainformacio sistema
serveri serveri
Wireless link
meinfreimi
(habi)
clienti clienti
(personaluri serveri (personaluri
kompiuteri) kompiuteri)
clienti clienti
(personaluri (personaluri
kompiuteri) clienti kompiuteri)
(personaluri
kompiuteri)
348
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti
marTvis
marTvis informaciul sistemaTa tipebi
kompiuteruli marTvis informaciul sistemas gansakuTrebuli rolis TamaSi
SeuZlia im informaciiT uzrunvelyofis mxriv, romelic menejerebs esaWiroebaT
gadawyvetilebis misaRebad da organizaciuli resursebis ganawilebisa da marTvisTvis.
arsebobs oTxi saxeobis informaciuli sistema: tranzaqciuli-damuSavebis sistemebi,
operaciebis informaciuli sistema, gadawyvetilebis damxmare sistema da eqspertuli
sistema. naxazze 13.5 es sistemebi dalagebulia maTi mzardi gamoyenebadobis mixedviT,
romelTac SeuZliaT uzrunvelyon menejeri saWiro informaciiT, romelic maT
sWirdebaT araprogramirebadi gadawyvetilebis misaRebad (me-5 Tavidan gaixseneT, rom
349
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti
naxazi 13.5
oTxi kompiu
kompiuteruli
teruli marTvis sainformacio sistema
tranzaqciuli-damuSavebis
operaciebis informaciuli gadawyvetilebis damxmare
sistemebi, eqspertuli sistema
sistema sistema
programirebadi araprogramirebadi
gadawyvetilebis miReba gadawyvetilebis miReba
350
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti
donea, informacias SeiZleba didi dro dasWirdes mTeli ierarqiis zeviT gasavlelad
da gadawyvetilebis Semdeg ukan dasabruneblad. am nel temps SeuZlia Seamciros
informaciis drouloba da vargisianoba da xeli SeuSalos organizacias, swrafi
reagireba moaxdinos xSirad cvalebadi bazris mdgomareobaze. meore, informacia
SesaZloa damaxinjdes menejmentis erTi donidan meoreSi gadasvlisas. informaciis
damaxinjeba, mniSvnelobis cvlileba, romelic xdeba rodesac informacia moZraobs
gamgzavnebsa da mimRebebs Soris, amcirebs informaciis xarisxs. mesame, radganac
menejerebs aqvT kontrolis SezRuduli diapazoni, organizaciis gafarToebasTan erTad
izrdeba misi ierarqiac da am maRal struqturas SeuZlia gaxados is Zalze Zviri
informaciuli sistema. gavrcelebuli azri, rom kompaniebi menejmentis maRali
ierarqiiT arian biurokratuili da naklebad reagirebadi momxmarebelTa moTxovnebis
mimarT, momdinareobs iqidan, rom amgvar ierarqiebs ar ZaluZT uzrunvelyon menejerebi
drouli, sruli, Sesabamisi da maRali xarisxis informaciiT. Tumca, sanam Tanamedrove
kompiuterizebuli informaciuli sistemebi dainergeboda, menejmentis ierarqia
erTaderTi saukeTeso informaciuli sistema iyo.
351
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti
menejmentis alRo
352
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti
353
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti
354
Tavi mecamete. komunikaciebisa da sainformacio teqnologiebis menejmenti
komunikacia da marTva
komunikacia aris informaciis ganawileba or an met individs an jgufs Soris
saerTo SeTanxmebis misaRwevad. kargi komunkacia aucilebelia organizaciisTvis
konkurentuli upiratesobis mosapoveblad. komunikacia xdeba cikluri procesis dros,
romelic or _ transmisiisa da ukukavSiris fazas moicavs.
355
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva
Tavi meToTxmete
operaciebis marTva:
mniSvnelovani operaciebisa da procesebis marTva
swavlebis amocanebi:
am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:
356
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva
mimoxilva
mimoxilva
Citibank iyenebs momxmarebelTan urTierTobis menejments, raTa gaaumjobesos mis
moTxovnilebebze reagirebis xarisxi da gazardos klientTa raodenoba. am procesSi is
srulyofs programis efeqturobas da aumjobesebs momsaxurebis dones.
am TavSi Cven yuradReba gavamaxvileT operaciebis marTvis sxvadasxva teqnikaze,
romlis gamoyenebac menejerebs SeuZliaT organizaciis produqciis xarisxis amaRleba
warmoebis efeqturobis zrdasa da momxmareblis moTxovnilebebze swrafi
reagirebisaTvis. am Tavis bolos Tqven gaigebT, raoden mniSvnelovan rols TamaSobs
operaciebis marTva konkurentuli upiratesobis mopovebasa da maRalefeqturi
organizaciis mSeneblobaSi.
357
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva
naxazi 14.1
warmoebis sistema
nedleuli unarebi
saqoneli
Semadgeneli aparatura
nawilebi momsaxureba
kompiuterebi
Sroma
358
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva
ra surs momxmarebels?
Tuki momxmarebelTa moTxovnilebebis dakmayofileba organizaciis arsebobis
mTavari pirobaa, Cndeba mniSvnelovani SekiTxva: ra surs momxmarebels? maTi survilebis
zustad gansazRva SeuZlebelia, radgan isini yoveli mocemuli sferosaTvis sxvadasxvaa.
Tumca, mainc SesaZlebelia produqciis zogi universaluri Tvisebis gansazRvra, rac
sferos miuxedavad momxmarebelTa umravlesobisaTvis sasurvelia. Cveulebriv,
momxmarebelTa umetesoba upiratesobas aniWebs:
1. dabal da ara maRal fass;
2. maRali da ara dabali xarisxis produqcias;
3. swraf da ara nel momsaxurebas (momxmarebels yovelTvis urCevnia kargi da
ara cudi gayidvisSemdgomi momsaxureba, mag., damontaJeba);
4. bevri da ara cota funqciis mqone produqcias (momxmarebeli amjobinebs
personalur kompiuters, romelsac aqvs CD-ROM, didi mexsiereba da Zlieri
mikroprocesori da ara kompiuters am funqciebis gareSe);
5. produqcias, romelic maqsimaluradaa misadagebuli maT pirad saWiroebebs.
Tumca momxmarebelTa aseTi survili winaaRmdegobrivia: maRali xarisxis, swrafi
momsaxurebis, kargi gayidvisSemdgomi momsaxurebis, bevri funqciis mqone da pirad
saWiroebebs misadagebuli produqciis miwodeba zrdis xarjebs da Sesabamisad, fass,
romelmac xarjebi unda dafaros. ase rom, momxmarebelTa moTxovna produqciis
zemoCamoTvlil Tvisebebze ewinaaRmdegeba maTsave moTxovnas dabal fasze. Sesabamisad,
momxmareblebmac da menejerebmac unda gaakeTon arCevani fassa da produqciis sasurvel
Tvisebebs Soris.
359
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva
360
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva
moxda, roca me-20 saukunis 90-ian wlebSi toiotas menejerebis survilis gamo,
momxmareblisaTvis gansxvavebuli specifikis mqone manqanebis modelebis didi arCevani
SeeTavazebinaT, xarji ufro swrafad gaizarda, vidre damatebiTi Semosavali Semosvlas
moaswrebda. garkveul momentSi toiotas qarxnebma gamouSves toiotas ZiriTadi
modelebis aTasobiT variacia, magaliTad kamri da korola. mogvianebiT ki toiotas
menejerebma daaskvnes, rom klientebis moTxovnaTa gadaWarbebuli gaTvaliswinebis
xarjebi aRemateboda mogebas da modelebis Zvel raodenobasa da specifikas
daubrundnen.
xarisxis gaumjobeseba
rogorc adre aRvniSneT, maRalxarisxian produqcias axasiaTebs saimedooba. is
asrulebs Tavis daniSnulebas da akmayofilebs momxmareblis moTxovnilebebs. xarisxi
aris cneba, romelic SeiZleba miesadagos rogorc sawarmoo, aseve samomsaxurebo
organizaciis produqts – saqonels, rogoricaa Toyota-s manqana an Kroger-is steiki, an
momsaxurebas, rogoricaa Southwest Airlines-is reisiT frena an momsaxureba Citybank-Si.
ratom cdiloben menejerebi TavianTi organizaciis produqciis xarisxis
gakontrolebasa da gaumjobesebas? arsebobs amis ori mizezi (ix. naxazi 14.2):
pirveli mizezi isaa rom, momxmarebeli Cveulebriv maRali xarisxis produqcias
aniWebs upiratesobas dabali xarisxis produqciasTan SedarebiT. ase rom, organizacia,
romelsac SeuZlia SesTavazos Tavis momxmarebels maRali xarisxis produqcia imave
fasad, ra fasadac misi konkurenti organizacia sTavazobs Tavis momxmarebels ufro
dabali xarisxis produqcias, Tavis klientebs ukeTesad emsaxureba – igi ukeTesad
iTvaliswinebs Tavisi momxmareblis moTxovnilebebs. xSirad maRali xarisxis produqcia
organizaciis brendi xdeba da organizaciis reputacia izrdeba. gazrdili reputacia
saSualebas aZlevs organizacias, meti daxarjos Tavis produqciaze, vidre mis
konkurent organizacias SeuZlia da, Sesabamisad, hqondes meti mogeba. 2000 wels
Lexus-s pirveli adgili eWira J.D. Power-is 10 yvelaze saimedo manqanaTmwarmoebelTa
siaSi. Toyota-s amave siaSi mas meoTxe adgili eWira, naklebad mdidrul manqanaTa siaSi
ki – pirveli. Toyota/Lexus-is manqanebis maRalma xarisxma saSualeba misca am kompanias,
ufro Zvirad gaeyida Tavisi manqanebi, vidre mis konkurent kompaniebs.
naxazi 14.2
361
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva
yairaTianobis gaumjobeseba
produqcia
produqtiulobis koeficienti =
yvela gamoyenebuli resursi
produqcia
Sromis produqtiuloba =
pirdapiri Sroma
362
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva
mowyobilobebis ganlageba
forma, romlis mixedviTac manqanebi, robotebi da adamianebi arian dajgufebulni,
gavlenas axdens maT produqtiulobaze. naxazze 14.3 gamosaxulia samuSao moednis
mowyobis sami forma: konveieruli, moZravi da stacionaruli ganlageba.
363
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva
naxazi 14.3
a. konveieruli ganlageba
saboloo
produqti
b. moZravi ganlageba
saboloo
produqti
g. stacionaruli ganlageba
saboloo
produqti
364
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva
365
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva
naxazi 14.4
wyaro:
wyaro: gadmobeWdilia fainenSal Taimsidan 1994 w. 4 ianvars, fainenSal taimsis
nebarTviT, londoni.
moqnili warmoeba
sawarmoo kompaniebis mTavari xarji produqciis sawarmoeblad saWiro
danadgarebis damontaJebaa. erT-erTi aseTi xarjia produqcia, romelic ar iwarmoeba,
sanam danadgarebi montaJdeba. magaliTad, erTi nawilis warmoebidan (mag., msubuqi
manqanis saWe) meoris (mag., satvirTo manqanis saWe) warmoebaze gadasvlisas xSirad
naxevari dRea saWiro avtomaturi danadgaris dasamontaJeblad. am periodis
ganmavlobaSi sawarmoSi warmoeba ar xdeba, Tumca TanamSromlebs xelfass mainc uxdian.
aqedan gamomdinareobs, rom Tu rTuli sawarmo danadgarebis damontaJebisTvis
saWiro dro Semcirdeba, moiklebs damontaJebis xarjebic, xolo efeqturoba gaizrdeba.
anu Tu damontaJebis dro Semcirdeba, gaizrdeba dro, romelsac TanamSromlebi
uSualod warmoebaze daxarjaven. es martivi migneba warmoebis moqnili teqnikis
mamoZravebeli Zalaa.
moqnili warmoebis mizania, Seamciros sawarmoo danadgarebis damontaJebis dro.
warmoebis procesis ise Secvla, rom erTi produqciis warmoebisTvis saWiro danadgari
swrafad Canacvldes sxva produqciis warmoebisTvis saWiro danadgariT mniSvnelovnad
Seamcirebs damontaJebisTvis saWiro drosa da xarjebs. moqnili warmoebis kidev erTi
upiratesoba is aris, rom misi meSveobiT kompanias SeuZlia ufro meti sxvadasxva
produqti awarmoos erTdroulad, vidre adre. aqedan gamomdinare, moqnili warmoeba
366
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva
367
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva
materialur-
materialur-teqnikuri maragebi (inventari) aris nedleulis,
resursebisa da Semadgeneli nawilebis maragi, romelic organizacias aqvs mocemul
momentSi. drouli inventarizaciis sistema mTavar rols TamaSobs defeqtebis wyaros
zustad grafikis mixedviT~ (Just in Time, JIT)
identifikaciaSi. roca organizacias aqvs `zustad
momaragebis sistema,
sistema nawilebis da sxva maragis miwodeba masSi swored maSin xdeba,
roca es saWiroa da ara droze adre. defeqturi nawilebi organizaciaSi dauyovnebliv
Sedis da TveobiT ar alagia sawyobSi. es ki imas niSnavs, rom defeqtebi maleve iqneba
aRmoCenili. amis Sedegad menejers SeuZlia miagnos problemis mizezs da droulad
SeaCeros defeqturi nawilebis warmoeba.
`zustad grafikis mixedviT~ momaragebis sistema, rogoricaa, magaliTad,
toiotas kanbanis sistema,
sistema Tavidan Seiqmna, rogorc produqciis xarisxis
gasaumjobeseblad miRebuli zomebis erT-erTi nawili. igi mWidrod iyo dakavSirebuli
efeqturobasTan. toiotas sistema dafuZnebulia komponentebis warmoebaSi zustad
saWiro dros mitanis principze. Sedegad mcirdeba xarjebi, radgan naklebi ixarjeba
sawyobze da inventaris Senaxvaze. zustad grafikis mixedviT momaragebis sistemis didi
upiratesobis gamoyeneba SeuZliaT rogorc mwarmoebel da amwyob, aseve momsaxurebis
organizaciebsac. Wal-Mart, udidesi sacalo movaWre aSS-Si, kviraSi orjer mainc
iyenebs drouli inventarizaciis sistemas sawyobebSi maragis Sesavsebad. Wal-Mart-is
bevri sawyobi yoveldRiurad maragdeba. Wal-Mart-is mTavari konkurentebi, K-Mart da
Sears, Cveulebribad avseben TavianT maragebs or kviraSi erTxel. Wal-Mart-s aqvs
servisis igive done, rac K-Mart–sa da Sears-s, magram misi inventaris Senaxvis xarjebi
maTi xarjebis erT meoTxeds Seadgens, rac xarjebis Semcirebis mTavari faqtoria.
inventaris swrafi brunvis Sedegad Wal-Mart-ma miaRwia yairaTianobaze dafuZnebul
konkurentul upiratesobas sacalo vaWrobis industriaSi.
`zustad grafikis mixedviT~ momaragebis sistemis erTaderTi nakli is aris, rom
is tovebs organizaciebs inventaris sarezervo sawyobis gareSe. inventaris sarezervo
sawyobi Tumca Sesanaxad Zviria, magram is exmareba organizacias, roca mas aqvs
produqciis deficiti momwodeblebs Soris warmoqmnili uTanxmoebis gamo (magaliTad,
rodesac mTavari mimwodebeli SromiT kamaTSia gareuli). metic, sarezervo sawyobebi
exmareba organizacias, swrafi reaqcia hqondes momxmareblis gazrdil moTxovnilebebze.
mcire kompaniasac ki SeuZlia kanbanis sistemis upiratesobis gamoyeneba, rogorc es
qvemoT rubrikaSi „menejmentis alRo“ aris moTxrobili.
menejmentis
menejmentis alRo
UNITED ELECTRIC-is kanbanis sistema
United Electric Controls, romlis centraluri ofisi masaCusetSi, voTerTaunSi
mdebareobs, aris bazris lideri zRurblis deteqtorebsa da CamrTav teqnologiebSi.
adre kompanias masala ewyo sawyobSi da anawilebda mas saWiroebis mixedviT. Semdeg man
gadawyvita xarjebis Semcireba da daiwyo masalis Senaxva im warmoebis adgilebze,
sadac isini saWiro iyo. aseTma praqtikam warmoSva problemebi, radgan zogi saxis
masalis maragi izrdeboda, xolo sxva saxis masala ki Tavdeboda da aravin icoda,
romelma masalam gamoiwvia Seferxeba warmoebaSi. amis gamo, menejerebma gadawyvites,
CaetarebinaT eqsperimenti da gamoeyenebinaT momwodebeli kanbanis sistema, Tumca United
Electric-is 40-mde mimwodebeli absoluturad garkveuli iyo mis saWiroebebSi.
368
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva
369
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva
370
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva
eTika qmedebaSi
371
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva
372
Tavi meToTxmete. operaciebis marTva
373