Ảo ảnh

Đọc bài thơ " Ảo ảnh" của Trương Đăng Dung, ngay từ nhan đề đã gợi lên một cái
gì mong manh, xa vời, hư ảo. Cuộc đời là một tuồng ảo hóa. Hạnh phúc, tình yêu
chỉ như những ảnh hình không có thật. Chính vì thế mà hành trình của con người
trong kiếp nhân sinh trở nên bơ vơ, lạc loài với một sự bấn loạn trong nội tâm:
"Bao năm rồi anh tìm em
trong những bình minh không có mặt trời
trong những lâu đài chỉ có cánh dơi
trong những giấc mơ không đầu không cuối

Anh hỏi dòng sông về hạnh phúc trên đời

sông trả lời anh sông chỉ biết trôi,
anh hỏi ngọn núi
núi trả lời anh núi chỉ biết ngồi
anh hỏi con người
người trả lời anh bằng nước mắt rơi"
Cuộc kiếm tìm ở đây được đặt trong một không gian hoang phế, rệu rã, ma quái
với " những bình minh không có mặt trời", " những lâu đài chỉ có cánh dơi", "
những giấc mơ không đầu không cuối". Thế giới trong thơ Trương Đăng Dung là
vậy. Đó là một nơi tối tăm và trì đọng, phi lý và bất an, một cõi người xù xì, gân
guốc với đầy rẫy những điều khủng khiếp và tởm lợm. Cách nhìn ấy có lẽ ít nhiều
mang dấu ấn của F. Kafka (Nhà văn vĩ đại mà Trương Đăng Dung đặc biệt yêu
mến) và cũng ít nhiều mang cảm quan của chủ nghĩa hậu hiện đại. Giữa một thế
giới đổ vỡ và hỗn tạp như thế, con người chừng như bị bỏ rơi. Không hy vọng,
không niềm tin, không nơi bấu víu, không một lời đồng cảm sẻ chia, con người
mang trong mình một khối cô đơn khổng lồ. Đó là một trong những nét đặc trưng
thường thấy ở thơ Trương Đăng Dung - bóng người cô đơn, một bản thể đơn côi,
lạc lõng. Hành trình kiếm tìm chừng như tuyệt vọng. Con người chìm vào bi kịch
cô đơn. Để rồi trên con đường mờ mịt ấy, chợt nhận ra rằng cuộc đời là vô nghĩa.
Sự tồn tại của kiếp người chỉ như ảo ảnh, ngắn ngủi vô thường như áng mây trôi:
"Thôi em đừng khóc
rồi sẽ qua đi kiếp người ngắn ngủi,
một ngày kia hết mọi buồn vui
chui xuống cỏ ta sẽ nằm dưới cỏ
bàn tay ta bất động giữa đất dày
bàn tay ta thôi tìm nhau run rẩy

Em ở lại
một lần nữa cùng anh giữa mùa trăng sắp lụi
ta cùng nghe tiếng muôn loài hấp hối
tiếng côn trùng trong cát bụi sinh sôi.

Anh nhìn vào mắt em

thấy hình anh ở đó
nếu mắt em khép lại
ảnh hình kia chỉ còn lại trong em
anh không còn thấy anh trong hiện tại
chỉ thấy em với những hình những ảnh
của mùa hè đang qua
một góc vườn và mấy khóm hoa
chiếc ghế bỏ quên cơn mưa mùa hạ
tóc bà bạc xoá
thấp thoáng bên khung cửa
nắng nhoà."
Viết những câu thơ trên, Trương Đăng Dung thể hiện được sự chiêm nghiệm sâu
sắc của mình về quy luật cuộc đời, về ý nghĩa kiếp người, về sự chóng vánh ngắn
ngủi của thời gian trần thế. Thấu hiểu sâu sắc điều này, nhà thơ vẫn mong:
"Em ở lại / một lần nữa cùng anh trong mùa trăng sắp lụi". Để " anh" và " em"
"cùng nghe tiếng muôn loài hấp hối/ tiếng côn trùng trong cát bụi sinh sôi", để "
Anh nhìn vào mắt em / thấy hình anh ở đó", để khi không còn tồn tại, anh vẫn nhìn
thấy em với những ảnh, những hình. Dẫu biết kiếp người như ảo ảnh, dẫu biết chân
nghĩa cuộc đời mờ mịt xa xôi, con người vẫn không dừng chân, vẫn không ngừng
tìm kiếm, vẫn trông chờ vào hạnh phúc và tình yêu.
Trương Đăng Dung thường nói, ông làm thơ từ những trăn trở, suy tư tận thẳm sâu
tâm hồn mình, từ những thôi thúc bên trong không thể không giãi bày. Bài thơ "Ảo
ảnh" có lẽ cũng được viết ra từ sự thôi thúc bên trong ấy. Đó là những boăn khoăn,
day dứt của nhà thơ về con người trong hành trình kiếm tìm cô đơn giữa cuộc đời
vô nghĩa.