Ugnayan ng Wika Kultura, Lipunan (Bidyu Presentation)

Panimula
Louie Jay
Magandang araw sa inyong lahat. Panibagong araw panibagong kaalaman na naman
ang ating matutuklasan. Bago ang lahat nais ko munang magpakilala. Akon ga po pala
si G. Louie Jay I. Gallevo, ang unang magbabahagi sa inyo ng karunungan. At ang
aking kasamahan na si Bb. Jenelyn R. Camilo na mag-uulat din mamaya.
Bago ang lahat nais kong paalalahanan ang lahat na magsipaghanda dahil magiging
makabuluhan ang ating talakayan ngayong araw.
Ang paksang ating pag-aaralan ay ang tungkol sa Ugnayang ng Wika at Kultura, Wika
at Pamumuhay, Wika at Paniniwala at Wika at Ideolohiya.
Ang uan nating pag-aaralan ay ang tungkol sa Ugnayan ng wika at kuyltura.
Ano ng aba ang wika? Binigyang kahulugan ni Henry Gleason ang wika bilang isang
balangkas na masistema ng mga tunog na binibigkas at inayos sa arbitraryong
pamamaraan para makabuo ng mga titik na pagsasama-samahin upang makagawa ng
isang salita na maaaring gamitin sa pagpapahayag ng damdamin o saloob
Ang panunahing wika sa Pilipinas ay ang mga sumusunod;

 Tagalog
 Bikol/Bikolano
 Cebuano
 Waray
 Ilokano
 Kapampangan
 Hiligaynon
 Pangasinense

Ano naman ang kultura? Ayon kina Andersen at Taylor (2007), ang kultura ay isang
kumplikadong sistema ng ugnayan na nagbibigay kahulugan sa paraan ng pamumuhay
ng isang grupong panlipunan o isang lipunan sa kabuuan. Sa isang lipunan, binibigyang
katwiran ng kultura ang maganda sa hindi, ang tama sa mali at ang mabuti sa masama.
Ang mga kultura ng mga Pilipino ay ang mga sumusunod;

 Pagsasayaw ng Tinikling
 Bayanihan
 Kapistahan
 Pagmamano
  At marami pang iba

Ano naman ang kaugnayan ng wika at Kultura? Sa tulong ng WIKA ay mas

napapaunlad ang KULTURA dahil hindi magkakaroon na mayamang kultura ang isang
bansa kung walang wikang magiging midyum ng komunikasyon ng mga taong kabilang
dito.
WIKA ang nagiging ugat ng pagkakaisa ng isang mamamayan na may iisang KULTURA
na pinaniniwalaan, dito ay mas napapayabong pa at napapagtibay pa ang kanilang
kultura.
WIKA ang tulay sa pagpapayaman ng KULTURA ito rin ang solusyon at paraan sa
pagkamit sa mga pangangailangan ng mga tao na nakatira sa bansa.
Sa kabuuan ang wika at kultura ay magkabuhol dahil ang wika ay ang kultura mismo.

Nagyon ay dadako naman tayo sa Ugnayan ng wika at Pamumuhay.

Aalamin muna natin kung ano ang pamumuhay? Ang pamumuhay ay isang gawain na
kung saan ang mga tao ay namulat na sa ganitong kalakaran o kinagisnang lipunan. Ito
rin ay kaparaan kung saan matutugunan ang pangangailangan.
Atin ng alamin kung ano ang ugnayan ng wika at pamumuhay. Lahat ng tao ay
mayroong iba’t ibang paraan ng pamumuhay nakadepende ito sa kung ano ang
kanilang pangangailangan, kakayahan, at kaalaman. Sa pamamagitan ng wika ay
nakabubuo ng mabuting relasyon dahil sa pakikipagkomunikasyon dahilan ng pag-
unlad ng kaniyang sarili at pag-unlad ng kabuhayan ng isang tao.
Ano naman ang halaga ng wika sa pamumuhay ng tao? Ang wika ay mahalaga sa mga
sumusunod na kadahilanan:
Ito ay nagagamit sa pakikipag komunikasyon sa paghahanap-buhay Idahilan ng nai-
uugnay nito ang mga tao
Ang wika ay nag uugnay sa mga tao sapagkat ito ang nagbubuklod sa atin. Kapag tayo
ay nakaririnig ng mga taong nagsasalit ng wika na kapareho sa atin, mas nagiging
malapit tayo sa mga taong iyon.
Ito lamang ang aking pag-uulat at ang susunod na tagapag-ulat at si Bb. Jenelyn R.
Camilo.

Panghuling Bahagi
Jenelyn Camilo
Magandang buhay sa inyong lahat ang susunod nating tatalakayin ay ang Ugnayan ng
Wika at Paniniwala.
Dahil alam naman natin ang kahulugugan ng wika base sa pagpapaliwanang ng unang
tagapag-ulat, ngayon naman ay alamin natin ang kahulugan ng paniniwala.
Ano ng aba ang paniniwala? Ang paniniwala ay ang mga bagay na ating
pinaniniwalaan. Maaaring ito ay ang paniniwala natin sa pagkakaroon ng mas
makapangyarihang nilalang kaysa sa atin o ang tinatawag na espiritwal na paniniwala o
pananampalataya. Pwede ring ang paniniwala na mayroon tayo ay paniniwala sa mga
nakaugaliang gawi o tradisyon. Madalas, ang ating mga paniniwala na mayroon tayo
bilang tao ay nag uugat sa mga bagay na ating nakikita, nararamdaman, naririnig,
karanasan, at maging sa ating mga obserbasyon sa kapwa tao o sa kapaligiran.
Ano nga ba ang iba’t ibang paniniwala sa wika?

Tore ng Babel
Batay sa istorya ng Bibliya, iisa lang
ang wika noong
unang panahon kaya’t walang
suliranin sa
pakikipagtalastasan ang tao.
Naghangad ang tao na
higitan ang kapangyarihan ng Diyos,
naging
mapagmataas at nag-ambisyong
maabot ang langit, at
nagtayo ng pakataas-taas na tore.
Mapangahas at
mayabang na ang mga tao, subalit
pinatunayan ng Diyos
na higit siyang makapangyarihan kaya
sa pamamgitan ng
kaniyang kapangyarihan, ginuho niya
ang tore. Ginawang
magkakaiba ang Wika ng bawat isa,
hindi na
magkaintindihan at naghiwa-hiwalay
ayon sa wikang
sinasalita. (Genesis kabanata 11:1-8)
Tore ng Babel
Batay sa istorya ng Bibliya, iisa lang
ang wika noong
unang panahon kaya’t walang
suliranin sa
pakikipagtalastasan ang tao.
Naghangad ang tao na
higitan ang kapangyarihan ng Diyos,
naging
mapagmataas at nag-ambisyong
maabot ang langit, at
nagtayo ng pakataas-taas na tore.
Mapangahas at
mayabang na ang mga tao, subalit
pinatunayan ng Diyos
na higit siyang makapangyarihan kaya
sa pamamgitan ng
kaniyang kapangyarihan, ginuho niya
ang tore. Ginawang
magkakaiba ang Wika ng bawat isa,
hindi na
magkaintindihan at naghiwa-hiwalay
ayon sa wikang
sinasalita. (Genesis kabanata 11:1-8)
1. Teoryang Tore ng Babel
Batay sa istorya ng Bibliya, iisa lang ang wika noong unang panahon kaya’t walang
suliranin sa pakikipagtalastasan ang tao. Naghangad ang tao na higitan ang
kapangyarihan ng Diyos, naging mapagmataas at nag-ambisyong maabot ang langit, at
nagtayo ng pakataas-taas na tore. Mapangahas at mayabang na ang mga tao, subalit
pinatunayan ng Diyos na higit siyang makapangyarihan kaya sa pamamgitan ng
kaniyang kapangyarihan, ginuho niya ang tore. Ginawang magkakaiba ang Wika ng
bawat isa, hindi na magkaintindihan at naghiwa-hiwalay ayon sa wikang sinasalita.
(Genesis kabanata 11:1-8)
2. Teoryang Ta-ra-ra-boom-de-ay
Likas sa mga sinaunang tao ang mga ritwal. Sila ay may mga ritwal sa halos lahat ng
gawain tulad ng sa pakikidigma, pagtatanim, pag-aani, pangingisda, pagkakasal,
pagpaparusa sa nagkasala, panggagamot, maging sa paliligo at pagluluto. Kaakibat ng
mga ritwal na iyon ay ang pagsasayaw, pagsigaw atincantation o mga bulong. Ayon sa
teoryang ito, ang wika raw ng tao ay nag-ugat sa mga tunog na kanilang nililikha sa
mga ritwal na ito na kalauna’y nagpapabagu-bago at nilapatan ng iba’t ibang kahulugan.
3. Teoryang Mama
Ayon sa teoryang ito, nagmula ang wika sa mga pinakamadadaling pantig ng
pinakamahahalagang bagay. Pansinin nga naman ang mga bata. Sa una’ y hindi niya
masasabi ang salitang mother ngunit dahil ang unang pantig ng nasabing salita ang
pinakamahalaga diumano, una niyang nasasabi ang mama bilang panumbas sa
salitang mothe

Bow-wow
Ayon sa teoryang ito, maaaring ang
wika raw ng tao ay
mula sa panggagaya sa mga tunog ng
kalikasan. Ang
mga primitibong tao diumano ay
kulang na kulang sa mga
bokabularyong magagamit. Dahil dito,
ang mga bagay-
bagay sa kanilang paligid ay natutunan
nilang tagurian sa
pamamagitan ng mga tunog na
nalilikha ng mga ito.
Marahil ito ang dahilan kung bakit ang
tuko ay tinatawag
ng tuko dahil sa tunog na nalilikha ng
nasabing insekto.
Pansinin ang mga batang natututo pa
lamang magsalita.
Hindi ba’t nagsisimula sila sa
panggagaya ng mga tunog,
kung kaya’t ang tawag nila sa aso ay
aw-aw at sa pusa
ay miyaw. Ngunit kung totoo ito, bakit
iba-iba ang tawag
sa aso halimbawa sa iba’t ibang bansa
gayong ang tunog
na nalilikha ng aso sa Amerika man o
sa Tsina ay pareho
lamang?
4. Teoryang Bow-wow

a-ra-ra-boom-de-ay
Likas sa mga sinaunang tao ang mga
ritwal. Sila ay may
mga ritwal sa halos lahat ng gawain
tulad ng sa
pakikidigma, pagtatanim, pag-aani,
pangingisda,
pagkakasal, pagpaparusa sa nagkasala,
panggagamot,
maging sa paliligo at pagluluto.
Kaakibat ng mga ritwal na
iyon ay ang pagsasayaw, pagsigaw
atincantation o mga
bulong. Ayon sa teoryang ito, ang
wika raw ng tao ay nag-
ugat sa mga tunog na kanilang
nililikha sa mga ritwal na
ito na kalauna’y nagpapabagu-bago at
nilapatan ng iba’t
ibang kahulugan.
Mama
Ayon sa teoryang ito, nagmula ang
wika sa mga
pinakamadadaling pantig ng
pinakamahahalagang bagay.
Pansinin nga naman ang mga bata. Sa
una’ y hindi niya
masasabi ang salitang mother ngunit
dahil ang unang
pantig ng nasabing salita ang
pinakamahalaga diumano,
una niyang nasasabi ang mama bilang
panumbas sa
salitang mothe
Ayon sa teoryang ito, maaaring ang wika raw ng tao ay mula sa panggagaya sa mga
tunog ng kalikasan. Ang mga primitibong tao diumano ay kulang na kulang sa mga
bokabularyong magagamit. Dahil dito, ang mga bagay-bagay sa kanilang paligid ay
natutunan nilang tagurian sa pamamagitan ng mga tunog na nalilikha ng mga ito.
Marahil ito ang dahilan kung bakit ang tuko ay tinatawag ng tuko dahil sa tunog na
nalilikha ng nasabing insekto. Pansinin ang mga batang natututo pa lamang magsalita.
Hindi ba’t nagsisimula sila sa panggagaya ng mga tunog, kung kaya’t ang tawag nila sa
aso ay aw-aw at sa pusa ay miyaw. Ngunit kung totoo ito, bakit iba-iba ang tawag sa
aso halimbawa sa iba’t ibang bansa gayong ang tunog na nalilikha ng aso sa Amerika
man o sa Tsina ay pareho lamang.

Ding-dong
Kahawig ng teoryang bow-bow,
nagkaroon daw ng wika
ang tao, ayon sa teoryang ito, sa
pamamagitan ng mga
tunog na nalilikha ng mga bagay-
bagay sa paligid. Ngunit
ang teoryang ito ay hindi limitado sa
mga kalikasan
lamang kungdi maging sa mga bagay
na likha ng tao.
Ayon sa teoryang ito, lahat ng bagay
ay may sariling
tunog na siyang kumakatawan sa
bawat isa at ang tunog
niyon ang siyang ginagad ng mga
sinaunang tao na
kalauna’y nagpabagu-bago at
nilapatan ng iba’t ibang
5. Teoryang Ding-dong
Kahawig ng teoryang bow-bow, nagkaroon daw ng wika ang tao, ayon sa teoryang ito,
sa pamamagitan ng mga tunog na nalilikha ng mga bagay-bagay sa paligid. Ngunit ang
teoryang ito ay hindi limitado sa mga kalikasan lamang kungdi maging sa mga bagay na
likha ng tao. Ayon sa teoryang ito, lahat ng bagay ay may sariling tunog na siyang
kumakatawan sa bawat isa at ang tunog niyon ang siyang ginagad ng mga sinaunang
tao na kalauna’y nagpabagu-bago at nilapatan ng iba’t ibang kahulugan. Tinawag din ito
ni Max Muller na simbolismo ng tunog.
6. Teoryang Pooh-pooh
Unang natutong magsalita ang mga tao, ayon teoryang ito, nang hindi sinasadya ay
napabulalas sila bunga ng mga masisidhing damdamin tulad ng sakit, tuwa, sarap,
kalungkutan, takot, pagkabigla at iba pa. Pansinin nga naman ang isang Pilipinong
napapabulalas sa sakit. Hindi ba’t siya’ y napapa-Aray! Samantalang ang mga
Amerikano ay napapa-ouch! Ano’ng naibubulalas natin kung tayo’y nakadarama ng
tuwa? Ng sarap? Ng takot.
7. Teoryang Yo-he-ho
Pinaniniwalaan ng linggwistang si A.S. Diamond (sa Berel,2003) na ang tao ay natutong
magsalita bunga diumano ng kanyang pwersang pisikal. Hindi nga ba’t tayo’y
nakalilikha rin ng tunog kapag tayo’y nag-eeksert ng pwersa. Halimbawa, ano’ng tunog
ang nililikha natin kapag tayo’y nagbubuhat ng mabibigat na bagay, kapag tayo’y
sumusuntok o nangangarate o kapag ang mga ina ay nanganganak.
8. Teoryang Yum-yum
Katulad ng teoryang ta-ta, sinasabi rito na ang tao ay tutugon sa pamamagitan ng
pagkumpas sa alinmang bagay na nangangailangan ng aksiyon. Ang pagtugong itoay
isinasagawa sa pamamagitan ng bibig ayon sa posisyon ng dila. Katulad halos ng
teoryang ta-ta ang paliwanag ng mga proponent ng teoryang ito sa pinagmulan ng wika.
9. Teoryang Ta-ta
Ayon naman sa teoryang ito, ang kumpas o galaw ng kamay ng tao na kanyang
ginagawa sa bawat partikular na okasyon ay ginaya ng dila at naging sanhi ng
pagkatuto ng taong lumikha ng tunog at kalauna’y nagsalita. Tinatawag itong ta-tana sa
wikang Pranses ay nangangahulugang paalam o goodbye sapagkat kapag ang isang
tao nga namang nagpapaalam ay kumakampayang kamay nang pababa at pataas
katulad ng pagbaba at pagtaas na galaw ng dila kapag binibigkas ang salitang ta-ta.
10. Teoryang Sing-song
Iminungkahi ng linggwistang si Jesperson na ang wika ay nagmula sa paglalaro,
pagtawa, pagbulong sa sarili, panliligaw at iba pang mga bulalas-emosyunal.
Iminungkahi pa niya na taliwas sa iba pang teorya, ang mga unang salita ay sadyang
mahahaba at musikal, at hindi maiikling bulalas na pinaniniwalaan ng marami.
11. Teoryang Hey you
Hawig ito ng teoryang pooh-pooh. Iminungkahi ng linggwistang si Revesz na bunga ng
interpersonal na kontak ng tao sa kanyang kapwa tao ang wika. Ayon kay Revesz,
nagmula ang wika sa mga tunog na nagbabadya ng pagkakakilanlan (Ako!) at
pagkakabilang (Tayo!). Napapabulalas din tayo bilang pagbabadya ng takot, galit o sakit
(Saklolo!). Tinatawag din itong teoryang kontak.
12. Teoryang Coo Coo
Ayon sa teoryang ito, ang wika ay nagmula sa mga tunog na nalilikha ng mga sanggol.
Ang mga tunog daw na ito ang ginaya ng mga matatanda bilang pagpapangalan sa
mga bagay-bagay sa paligid, taliwas sa paniniwala ng marami na ang mga bata ang
nanggagaya ng tunog ng mga matatanda.

Ang susunod naman nating tatalakayin ay ang Ugnayan ng Wika at Ideolohiya.

Ano nga ba ang ideolohiya? Ang ideolohiya ay mga kaisipang nagsisilbing gabay sa
pagkilos. Binubuo ito ng mga paniniwala ukol sa pananaw sa sandaigdigan, ng
programa para sa pampulitika at panlipunang pagbabago, ng pagkaunawang
kailangang ipaglaban ang programang ito, at ng pag-akit sa mga tao na isagawa ang
programang ito. Ang kapitalismo, sosyalismo, at komunismo ay ilan lamang sa mga
halimbawa nito.
TATLONG KATEGORYA NG IDEOLOHIYA
Ideolohiyang Pangkabuhayan
Ideolohiyang Pampulitika
Ideolohiyang Panlipunan
ANO ANO ANG IBA’T IBANG URI NG IDEOLOHIYA
1. Kapitalismo – sistemang pangkabuhayan kung saan marami ang ganid sa pera't tubo
kesa sa pagkakapantay-pantay ng mga tao. Ang produksyon, distribusyon, at kalakalan
ay mas madalas na kontrolado ng mga pribadong tao, korporasyon, korporasyon-at-
gobyernong kalimitang korap o kung ano-ano pang mangangalakal hanggang sa
maging maliit na lamang ang papel ng malinis na pamahalaan sa pangkabuhayan ng
mga mamamayan.
2. Monarkiya - Kapangyarihan ito ng pamahalaang nasa kamay ng mga tinatawag na
"maharlika" gaya ng mga reyna at hari.
3. Demokrasya – Kapangyarihan sa pamahalaang nasa kamay ng mga tao. Dito ay
nakikilahok ang mga mamamayan. Ibinoboto ng mamamayan ang gusto nilang maging
pinuno sa kanilang pamahalaan. Sa tinatawag na halalan ang proseso ng pagpili ng
mga tao.
4. Totalitaryanismo - Karaniwang pinamumunuan ng diktador o grupo ng taong
makapangyarihan. Sa ilalim nito, nadidiktahan o natatakdaan ang karapatan ng mga
mamamayan. Nawawala ang kalayaan at mga karapatang pantao. Nalilimitahan ang
pagkilos, pagsasalita, at pagkritiko sa administrasyon. Kalimitan, pati paniniwala ay
nadidiktahan. Lahat ng desisyon tungkol sa pamamahala at kabuhayan ay nasa kamay
din ng diktador. Sa kasamaang palad, pati pagmamay-ari sa mga korporasyon at
pribadong ari-arian, mga industriya at lupain, maging ang mga kayamanan ng mismong
bansa ay napupunta sa kapangyarihan ng diktador.
5. Komunismo - Maraming mali ang pagkakaintindi rito. Nilinang ni Karl Marx ang
pilosopiyang ito. Pinayabong din ito ni Nicolai Lenin at ni Mao Zedong. Ayon sa
ideolohiyang ito, ang pinakamataas at huling hantungan mula sa ideolohiyang
kapitalismo patungong sosyalismo ay tinatawag na komunismo. Hangad nitong bumuo
ng lipunang walang antas o pag-uuri-uri. Walang mataas at mababang uri ng tao sa
lipunan. Ang mga salik ng produksyon ay pag-aari dapat ng lipunan at hindi ng mga
pribadong burgis at ng mga ganid sa yaman at kapangyarihan.
6. Sosyalismo - dapat ay batay ito sa patakarang pang-ekonomiya, ang pamamalakad
ng pamahalaan ay nararapat na nasa kamay ng mga tao. Ang grupo ng mga sosyalista
ay ang maaaring pumigil sa pagmamay-ari at pangangamkam ng mga lupa, mga
agrikultura't kapital ng bayan, at produksyon ng mga industriya. Hangad nito ang
makamit ang perpektong lipunan at masasakatuparan lamang ito kung may pantay-
pantay na distribusyon ng produksyon sa mga mamamayan.
Ito lamang po ang kabuuan ng aming pag-uulat maraming salamat po.