Związki:

Koniina akonktyna terpenowe

Nikotyna pirydynowe

Kofeina Teofilina teoteombina purynowe

Efedryna przesl

Nerinegina genistina witeksyna kemferol kwerce flawonoidy

Echinokozyd fenol

Ostropest sylimarina odtruwające antyoks regener

Pokrzyk tropanowe

Chinina chinolowe

Berberyna glistnik rutewka berberys

Strychnina rezerpina ajmalina indolowe

Konina pioerydynowy pietrusznik

Tyflosolis skaposzcsety

Escyna kasztanowiec

Eskulina glikozyd kumarynowy neurotoksyk

Wulpinowy porostowy

Witeksyna w głogu

Elagotaniny garbniki roślinne

Irydoidy z grupy terpenów z bobrk goryczka tysięcznk kocimietka

Ededryna=adrenalina z cisu ephedra

Sporysz przetrwalnik bulawki

Antrazwiazki nie zaliczamy kapsaicyny

Akonktyna tojad

Kwercetyna flawonoidy

Nepeta kocimietki
Aflataksyna kumaryny

Hiperecytyna przeciwdepres

Tymiankowy bakterie grzyby robaki wykrztuśne

Jałowcowy moczopędny

Kokaina krasnodrxew

Saponiny tribulus bruzdygan

Pochodne antracenu chryzofanol, chryzarobina, aloina, reina,

synnidyna, senozydy, hiperycyna

Mocznik z argininy�
okaina – liście krasnodrzewu pospolitego
�atropina – liście i korzenie okrzyku wilczej jagody bieluo dziędzierzawie�

ioscyjamina – okrzyk wilczej jagody bieluo dziędzierzawie lulek czarny

kopolamina – liście bielunia dziędzierzawy�alkaloidy purynowye: kofeina- liscie kawy,

teobromina- kakao, teofilina-herbata�
alkaloidów pirydynowyc nale y: arekolina- palma arakowa, lobelina-
lobela rozdeta nikotyna-tytoo

rzęśl i cis zawierają du o e edryny

Taksol występuje w cisie zac odnim

lawonoidy: rośliny dzielimy na: moczopędne – skrzyp polny,. Pietruszka

zwyczajna,

Przeciwzapalne-jasnota biała iołek trójbarwny anika górska

działaniu wzmacniającym na naczynia krwionośne- miłorząb japooski

lkaloidy zawierające układ imidazolu-pilokarpina

Akonityna to alkaloid terpenowy

o to mirozynaza- enzym rozkładający glukozynolany w roślinac z rodzaju

kapustowatych

tóre związki wpływają na receptor waniloidowy – kapsaicyna�

Ec inakozyd jest to enol który pobudza agocytozę występuje w je ówka
purpurowa.

Kwas lichesterynowy – porosty

 o irydoidów nale y:
eukubigenina,harpagozydy,oleuropeina,walepotriany,sekoirydoidy�glikozydów antocyjanowyc
nale ą cyjanidyna de inidyna malwidyna
pelargonidyna, tricedynidyna

Kwercytyna flawonoidy

enisteina to lawonoid ródło soja rośliny bobowat

Alkaloidy izocholinowe: chelidonina, berberyna, papaweryna, morfina, glaucyna, sangwinaryna

Solanina- toksyczny glikoalkaloid

Trichomonas aksostyl

Malwa antocyjany

Mięta pieprzowa garbniki i lawonoidy zwiększa wydzielanie soku ołądkowego ółci

Bez czarny flawonoidy kemferol, kwercystyna, rutozyd

Moczopędne wzmacnia naczynia wit

Ostroplast wszystkie syli, przeciwzapalne, rozkurczowe, detoks

Bieleo tropanowe

Alkaloidy izochinolinowe - zawierają w cząsteczce układ izoc inoliny

-papaweryna
-chelidonina
-berberyna
-morfina, kodeina, tebaina
-emetyna
-kurara
-protopina
-boldyna

Agrocenoza – biocenoza pól uprawnyc

• ylocenoza – biocenoza leśna
• artocenoza – biocenoza łąk i pastwisk ( trwałe u ytki zielone)
• Urbicenoza – biocenoza miasta

mutualizm dla obu korzystny konieczny dla prze ycia

protokooperacja dla obu korzystny ale nie konieczny
komensalizm dla jednego korzystny dla drugiego obojętny
amensalizm istnienie jednego zle wpływa na drugie ale dla krzywdzącego jest obojętne

ORMY Z LEŻNOŚ I MIĘ ZY TUN OWY N RZY Ł ZIE IERWOTNI ÓW

Wyró nia się zale ności:
- nieantagonistyczne: symbioza(mutualizm, protokooperacja), komensalizm,
- antagonistyczne: konkurencja paso ytnictwo (wiele pierwotniaków; wywołuje epidemie wśród
zwierząt i malarię
śpiączkę oraz amebiazę) drapie nictwo allelopatia (szkodliwy lub korzystny wpływ substancji
chemicznych
wydzielanyc przez rośliny lub grzyby danego gatunku lub poc odzącyc z rozkładu tyc roślin)
amensalizm
(obecnośd i czynności yciowe jednego gatunku wpływają niekorzystnie na drugi gatunek przy czym
jest to relacja
jednostronna tj obecnośd tego drugiego gatunku dla pierwszego jest obojętna)
Brak wzajemnyc oddziaływao –neutralizm– jest stwierdzany rzadko Bardzo silne oddziaływania
antagonistyczne
mają c arakter eksploatacji populacji o tej grupy oddziaływao międzygatunkowyc zalicza się
eksploatację
przyrody przez człowieka

R TERY TY OM WI NY IERWOTNI ÓW- ICH BIOLOGIA

I RO Z J Z LEŻNOŚ I MIĘ ZY TUN OWY W J IE W O ZĄ Z
INNYMI ORGANIZMAMI
a dy pierwotniak składa się z cytoplazmy (oraz zawartyc w niej organelli) otoczonej błonami
komórkowymi
Zazwyczaj posiada jedno jądro lub kilka identycznyc jąder oraz inne struktury występujące w ka dej
komórce
owierzc nia ciała jest zwykle skomplikowana Tworzą ją: po ałdowana błona komórkowa
ró norodne włókna
cytoszkieletowe oraz mikrotubule
a wszystko to jako całośd nazywa się pellikulą Występujące w pellikuli włókna oraz pęc erze
sprawiają e
pierwotniak c arakteryzuje się określonym kształtem ułatwia mu to tak e poruszanie
się c od ze względu na tą sztywnośd nie pozwala na wytwarzanie wodniczek w dowolnyc miejscac
ciała
b Otwornice dodatkowo wytwarzają na powierzc ni ciała specjalne pancerze zewnętrzne
zbudowane z wapnia -
nie pozwalają one na zmiany kształtów
c ierwotniaki są organizmami zazwyczaj wolno yjącymi - dlatego do poruszania się potrzebują
odpowiednich
organelli ruc owyc które mogą byd wykształcone na jeden z trzec sposobów - w postaci wici,
nibynó ek
lub rzęsek ormy paso ytnicze nie mają adnyc organelli tego typu gdy nie muszą się poruszad
Aby
struktury te mogły byd przydatne są przytwierdzone do cytoszkieletu
d Jądra jak wspomniałam są jednorodne - zazwyczaj w jednej komórce występuje jedno jądro lub
kilka
identycznyc Jedynie orzęski mają dwa zró nicowane unkcyjnie i strukturalnie jądra onadto
pierwotniaki
posiadają co najmniej jedną wodniczkę tętniącą (orzęski - mają ic więcej) które działają we
współpracy z
kanalikami retikulum endoplazmatycznego.
e ierwotniaki z reguły nale ą do eterotro ów Ic pokarm stanowią inne organizmy m in : glony
pierwotniaki czy bakterie a tak e pojedyncze komórki roślin lub zwierząt Niektóre pierwotniaki
prowadzą
paso ytniczy tryb ycia - ywiąc się na koszt gospodarzy - taki czyni na przykład zarodziec malarii Te
które
zamieszkują glebę zjadają martwe szczątki organiczne Równie metody pobrania pokarmu są
zró nicowane
o pierwsze agocytoza za jej pomocą pierwotniaki pobierają du e cząstki pokarmu o drugie
pinocytoza,
słu ąca do pobrania niedu yc cząstek rozpuszczonyc w cieczy o trzecie absorpcja przez błony
polega na
pobraniu cząstek za pomocą osmozy transportów - aktywnego oraz ułatwionego a tak e dy uzji
Niepotrzebne metabolity są usuwane z komórki pierwotniaka poprzez błony przy pomocy dy uzji
Wszelkie
sposoby wydalania są związane z osmoregulacją - mającej na celu utrzymanie określonego stę enia
substancji
w komórce względem środowiska zewnętrznego
g ierwotniaki posiadają zdolnośd do rozmna ania bezpłciowego na zasadzie podziałów
komórkowyc - mogą
to byd podziały podłu ne bąd poprzeczne Wiele z pierwotniaków posiada te zdolnośd do
rozmna ania
płciowego w wyniku którego powstają nowe osobniki o zró nicowanym składzie genetycznym
Pantofelki
dodatkowo potra ią koniugowad - czyli wymieniad częśd in ormacji genetycznyc pomiędzy dwoma
osobnikami - jednak proces ten nie wią e się z powstawaniem nowyc osobników a jedyni- z
wymianą N
Tu po nim doc odzi zazwyczaj do podziałów

1 olopaso yty – (paso ytnictwo pełne) nie mają c loro ilu i są całkowicie zale ne od dostawy wody
soli
mineralnyc związanego węgla od rośliny ywicielskiej;
2 c emipaso yty – (półpaso ytnictwo) mają zdolnośd do otosyntezy ale wodę i sole mineralne
otrzymują od
ywiciela (tu np jemioła)
rzykładami olopaso ytów są: kanianka ( uscuta sp ) zaraza (Orobanc e) korzeniówka
(Monotropa),
gnie nik leśny (Neotia nidus-avis z rodziny storczykowatyc Orc idaceae); a c emipaso ytów:
zagorzałek
(Odontides verna) rośliny z rodziny trędownikowatyc ( crop ulariaceae) np pszeniec zwyczajny
(Melampyrum pratense) przeniec leśny (Melampyrum sylvaticum) szelę nik (R inantus sp ) świetlik
łąkowy
(Eup rasia rostkoviana) jemioła pospolita (Viscum album) gnidosz rozesłany ( edicularis sylvatica)
Znanyc jest około 3 tysiące gatunków roślin które przynajmniej częściowo paso ytują na innyc
roślinac
tanowią one 1 procent wszystkic roślin kwiatowyc Tylko 20 procent z nic jest całkowicie
zale nyc od
swoic gospodarzy ( olopaso yty); pozostałe (c emipaso yty) mają niektóre organy zielone tak e
przynajmniej
potencjalnie mogą syntetyzowad związki organiczne we własnym zakresie

R JOWE TUN I ÓŁ OŻYTÓW:

ółpaso yty (synonimy: semiparazyty paso yty częściowe) – posiadają zielony c loro il i
przeprowadzają
otosyntezę a z organizmu ywiciela pobierają tylko niektóre niezbędne im do ycia składniki np
wodę i sole
mineralne Niektóre półpaso yty (np szelę nik) mogą yd samodzielnie bez ywiciela jednak
wówczas nie są w
stanie wytworzyd kwiatów Świetliki co prawda wytwarzają kwiaty ale drobne równie nasiona są
drobniejsze.
* Bartsja alpejska (półpaso yt korzeniowy)
* nidosz błotny
* Jemioła pospolita (półpaso yt łodygowy)
* Leniec alpejski
* szeniec leśny (półpaso yt korzeniowy)
* zelę nik większy
* zelę nik mniejszy (półpaso yt korzeniowy)
* Świetlik łąkowy (półpaso yt korzeniowy)
* Zagorzałek pó ny(półpaso yt korzeniowy)
5 JEMIOŁ O OLIT (Viscum album L )
ssawki
owoce to soczyste jagody
jendopienne lub dwupienne kwaity
składniki c emiczne:
- aminy biogenne tj istamina enyloetyloamina (działanie narkotyczne na jej bazie produkuje się
syntetyczne narkotyki, a najpopularniejszym jest amfetamina), tryptamina
- aminokwasy: arginina stanowiąca ok 40% prolina ok 10% walina leucyna
- związki peptydowe: lektyny, wiskotoksyna
- tereny: beta-amyryna, beta-sitosterol, kwas oleanolowy
- alkaloidy: werazyna
- enole: związki katec inowe kwas synapinowy kwas kawowy kwas waniliowy kwas erulowy
- flawonoidy:. kwercetyna
- karotenoidy: ksantofil
Objawy zatrucia: wymioty, biegunki, drgawki, majaczenia
Właściwości lecznicze:
- Młode pędy i liście jemioły ( erba visci):
Wyciąg pomocniczo w leczeniu nadciśnienia (obni a ciśnienie tętnicze krwi) ziałanie
przeciwbólowe i przeciwdepresyjne
Z jemioły produkowany jest ardiosan
Podgatunki:
•
jemioła pospolita typowa (biała)
•
jemioła pospolita rozpierzc ła
•
jemioła pospolita jodłowa
6 ŚWIETLI LE R I
Zastosowanie:
- lergiczne i bakteryjne zapalenie spojówek
- oroby wątroby i ołądka
-Zaburzenia trawienia
- olka ółciowa
-kwasy w nim zawarte posiadają właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne
7 R TERY TY I WŁ Ś IWOŚ I LE ZNI ZE:

-Inna nazwa: rawoślaz wysoki

tosowana w nie ytac górnyc dróg oddec owyc
eprzowa inaczej mięta lekarska
osiada ulistnienie nakrzy oległe
ziałanie:
 -jej liście zwiększają wydzielanie soku ołądkowego -pobudzają wytwarzanie ółci
-usprawniają perystltykę jelit -mają działanie wiatropędne -przy zaburzeniach trawienia

ziałanie: -Moczopędne -Napotne - rzeciwgorączkowe -Odtruwające - rzeciwbólowe -

Przeciwbakteryjne -
Przeciwwirusowe

ziałanie:
- rzeciwbólowe
-rozkurczowe
-detoksykujące
- ółciotwórcze
- ółciopędne
- amuje podziały komórek nowotworowyc

SYSTEMATYKA LESZEK GUZ HUJ I SMIEC

Nadkrólestwo - Jądrowe (Eukaryota) - organizmy posiadające wyraźne jądra komórkowe:
 Królestwo - Rośliny (Plantae)
 Królestwo - Protisty - np. pierwotniaki i glony
 Królestwo - Grzyby (Fungi)
 Królestwo - Zwierzęta (Animalia)
BBEZKRĘGOWCE – Invertebrata
Dwuwarstwowe – Diblastica
Wielokomórkowce – Metazoa
Podkrólestwo: Nietkankowce – Ahistozoa (= nibytkankowce Parazoa)

Typ: Porifera (Spongiaria) – gąbki

Gromada: gąbki wapienne
Gromada: gąbki pospolite (nadecznik stawowy Spongilla lacustris)
Gromada: gąbki krzemionkowe sześcioosiowe, syn. gąbki szklane

Podkrólestwo: Tkankowce – Histozoa (Epitheliozoa)

Naddział: płaskowce (Placozoa)
Typ: płaskowce (Placozoa)
Naddział: tkankowce właściwe (Eumetazoa)
Dział: promieniste (Radiata)
Typ: Cnidaria – parzydełkowce
Gromada: Cubozoa – kostkowce: (meduza Irukandji Carukia barnesi)
Gromada: Hydrozoa – stułbiopławy (stułbia Hydra vulgaris)
Gromada: Scyphozoa – krążkopławy (chełbia modra Aurelia aurita)
Gromada: Anthozoa – koralowce (8-promieniste: np. Corelium eubrum i 6-promieniste: ukwiały,
korale madreporowe)

Typ: myksosporidiowe (Myxozoa)

Dział: dwupromieniste (Biradiata)

Typ: żebropławy (Ctenophora)

Dział: dwubocznie symetryczne (Bilateria)

Trójwarstwowce – Triblastica
Poddział: PIERWOGĘBE (pierwouste) (Prostomia, =Gastroneualia)
Nadsekcja: pierwotnojamowce (Acoelomata)
Typ: Platyhelminthes – płazińce
Gromada: Turbellaria – wirki: (wypławek biały Dendrocoellum lacteum, wypławek czarny Planaria
lugubris, wypławek alpejski Crenobia alpina, wirek glebowy Rhynchodemus terrestris, wielooczka
czarna Policelis nigra)
Gromada: Monogenea - jednorodce
Gromada: Trematoda – przywry: (motylica wątrobowa Fasciola hepatica, motyliczka Dicrocoelium
dendriticum, przywra kocia Opisthorchis felineus, przywra krwi Schistosoma haematobium)
Gromada: Cestoda – tasiemce: tasiemiec uzbrojony Taenia solium, tasiemiec nieuzbrojony Taenia
saginata, bruzdogłowiec szeroki Diphyllobotrium latum, rzemieniec Ligula intestinalis)
Typ: Nemertea – wstężnice
Wtórojamowce pozorne - Pseudocoelomata
Typ: Rotatoria – wrotki:
Typ: Nemata syn. Nematoda – nicienie: (glista ludzka Ascaris lumbricoides, włosień
kręty Trichinella spiralis, owsik Enterobius vermicularis, mątwik buraczany Heterodera schachti,
mątwik ziemniaczany Heterodera rostochiensis, węgorek sp. Tylenchus)
Typ: Acanthocephala - kolcogłowy
Wtórojamowce – Coelomata, Eucoelomata
Typ: Annelida - pierścienice
Gromada: Polychaeta – wieloszczety: (nereida Nereis persicolor, nalepian morski Arenicola
marina)
Gromada: Oligochaeta – skąposzczety: (dżdżownica ziemna Lumbricus terrestris, wazonkowiec
biały Enchytroeus albidus, rurecznik pospolity Tubifex tubifex)
Gromada: Hirudinea – pijawki: (pijawka lekarska Hirudo medicinalis, pijawka końska Haemopis
sanguisuga, pijawka rybia Piscicola geometra)
Typ: Arthropoda – stawonogi
Podtyp: Chelicerata – szczękoczułkowce
Gromada: Arachnida – pajęczaki
Rząd: Scorpionidea – skorpiony
Rząd: Aranea – pająki: krzyżak ogrodowy Araneus diadematus, kątnik domowy Tegenaria
domestica, pająk topik Argyroneta aquatica)
Rząd: Acarina – roztocze: kleszcz pastwiskowy Ixodes ricinus, lądzeń czerwonatka Trombidium
holosericeum, świerzbowiec ludzki Sarcoptes scabiei
Rząd: Pseudoscorpionidae – zaleszczotki: zaleszczotek pospolity, książkowy Chelfier cancroides
Rząd: Opilionidea – kosarze: kosarz pospolity Palangium opilio
Rząd: Solifugae - solpugi
Gromada: Merostomata – staroraki
Gromada: Pycnogonida - kikutnice

Podtyp: Crustacea – skorupiaki

Dział: skorupiaki niższe

Gromada: Branchiopoda – skrzelonogi: (solowiec Artemia, rozwielitka Daphnia, przekopnice
(tarczowce, nieboraki) Notostraca, dziwogłówki)
Gromada: Branchiura – splewki: (splewka Argulus foliaceus)
Gromada: Copepoda – widłonogi: (oczlik Cyclops sp., temora Temora longicornis)
Gromada: Cirripedia – wąsonogi
Gromada: Ostracoda - małżoraczki

Dział: skorupiaki wyższe

Gromada: Malacostraca – pancerzowce
Nadrząd: Eucarida - raki właściwe
Rząd: Euphausiacea – szczętki, eufazje: (kryl północny Meganyctiphanes norvegica)
Rząd: Decapoda – dziesięcionogi: (raki, krewetki, homary, kraby) rak rzeczny, szlachetny,
szerokoszczypcowy, szewc Astacus astacus syn. Potamobius astacus
Podtyp: Tracheata – tchawkowce

Gromada: Myriapoda – wije: krocionóg Julus sp., wij drewniak Lithobius forficatus
Gromada: Insecta – owady
Podgromada: owady bezskrzydłe – Apterygota
Rząd: Collembola – szczeciogonki

Podgromada: Hemimetabola - owady o przeobrażeniu niezupeł

Rząd: Ephemeroptera – jętki: (jętka pospolita)
Rząd: Odonata – ważki (świtezianka dziewica, świtezianka błyszcząca, żagnica wielka)
Rząd: Blattodea – karaczany: (karaczan wschodni, karaluch Blatta orientalis, karaczan
prusak Blattella germanica)
Rząd: Orthoptera – prostoskrzydłe: (pasikonik zielony, pasikonik śpiewający, świerszcz polny, turkuć
podjadek, konik pospolity)
Rząd: Hemiptera – pluskwiaki: (wioślak, pluskolec pospolity, płoszczyca szara, topielnica, nartnik
powierzchniowiec, pluskwa domowa, kowal bezskrzydły, mszyca, tarcznik niszczyciel, mączlik
szklarniowy)
Rząd: wszy: (wesz głowowa, wesz ubraniowa)

Podgromada: Holometabola – owady o przeobrażeniu zupełnym

Rząd: Coleoptera – chrząszcze: (trzyszcz mały, biegacz, grabarz pospolity, stonka ziemniaczana,
biedronka, mącznik młynarek, chrząszcz majowy, jelonek rogacz, żuk gnojowy, rohatyniec nosorożec,
tycz cieśla, kozioróg dębosz, wołek zbożowy, konik drukarz, pływak żółtobrzeżek, świetlik
świętojański)
Rząd: Lepidoptera – łuskoskrzydłe: (brudnica mniszka, barczatka sosnówka, rusałka pawik,
owocówka jabłkóweczka, bielinek kapustnik, paź królowej, listkowiec cytrynek, niepylak apollo, mól
ubraniowy)
Rząd: Diptera – muchówki: (komar brzęczący, widliszek malaryczny, bąk bydlęcy, mucha
domowa Musca domestica)
Rząd: Hymenoptera – błonkówki: (szerszeń, galasówka dębianka, trzmiel ziemny, pszczoła
miodna Apis melifera, mrówka rudnica, osa pospolita)
Rząd: Siphonaptera – pchły: (pchła ludzka)
Rząd: Neuroptera – siatkoskrzydłe: (mrówkolew pospolity, złotook pospolity)
Typ: Mollusca – mięczaki
Gromada: bezpłytkowce

Gromada: Bivalvia – małże: (szczeżuja wielka Anodonta cygnea, racicznica zmienna Dreissena
polymorpha, ostryga jadalna Ostrea edulis, sercówka Lamarcka Cerastoderma lamarckiana)

Gromada: Cephalopoda – głowonogi: mątwa zwyczajna Sepia officinalis, ośmiornica

pospolita Octopus vulgaris, łodzik piękny Nautilus pompilius, kalmar Loligo sp.)

Gromada: Gastropoda – ślimaki: (ślimak winniczek Helix pomatia, wstężyk ogrodowy Cepaea
hortensis, pomrów nadrzewny Lehmannia marginata, pomrów czarniawy Limax cinereoniger,
błotniarka stawowa Lymnaea stagnalis, błotniarka moczarowa Lymnaea truncatula, zatoczek
rogowy Planorbarius corneus)

Typ: szczecioszczękie – Chaetognatha

Typ: rurkoczułkowce – Pogonophora
Typ: przedstrunowce – Protochordata
- WTÓROGĘBE - Deuterostomia
Typ: Echinodermata – szkarłupnie
Gromada: Asteroidea – rozgwiazdy: (rozgwiazda pospolita Asterias rubens, rozgwiazda
grzebieniasta Astropecten sp.)
Gromada: Echinoidea – jeżowce: (jeżowiec jadalny Echinus esulentus)
Gromada: Holothuroidea – strzykwy: (strzykwa Holothuria sp.)
Gromada: Ophiuroidea – wężowidła: (wężowidło białe Ophiura albida)
Gromada: Crinoidea - liliowce
Typ: Chordata – strunowce
Podtyp: Tunicata – osłonice

Gromada: Ascidiacea – żachwy: (żachwa Phallusia mammillata)

Gromada: Thaliacea – sprzągle: (Doliolium denticulatum)
Gromada: Appendicularia – ogonice

Podtyp: Acrania (Cephalochordata) – bezczaszkowce

Lancetnik Branchiostoma lanceolatum

Podtyp: Vertebrata – kręgowce

 Gromada: Agnatha – bezżuchwowce
Rząd: Petromyzontes – minogi: minog morski Petromyzon marinus, minog strumieniowy Lampetra
planeri, minog rzeczny Lampetra fluviatilis)
Rząd: Myxinoidei - śluzice
Gromada: Chondrichthyes – ryby chrzęstnoszkieletowe: (rekinek psi Scilliorchinus canicula)
Gromada: Osteichthyes – kostnoszkieletowe: (okoń rzeczny Perca fluviatilis)

Gromada: Amphibia – płazy: (żaba wodna Rana esculenta)

Rząd: Płazy beznogie (Apoda)
Rząd: Płazy ogoniaste (Urodela, Caudata)
Rząd: Płazy bezogonowe (Anura, Salientia)
Gromada: Reptilia – gady: (jaszczurka zwinka Lacerta agilis)
Rząd Żółwie (Chelonia)
Rząd: Prajaszczurkowce (Rhynchocephalia)
Tuatara czyli Hatteria (Sphenodon punctatus)
Rząd: Łuskonośne (Squamata)
Podrząd: Jaszczurkowce (Lacertilia)
Podrząd: Węże (Serpentes, Ophidia)
Rząd: Krokodyle (Crocodilia)
Gromada: Aves – ptaki: (gołąb Columba livia)
Gromada: Mammalia – ssaki [obowiązuje materiał zawarty w niżej wymienionym podręczniku]
Dobrowolski, Klimaszewski, Szelęgiewicz: Zoologia

Klasyfikacja klasyczna ssaków:

 Grupa Prototheria – prassaki
o Rząd Monotremata – stekowce
 Grupa Theria – ssaki właściwe
o Podgromada Metatheria – ssaki niższe
 Rząd Marsupialia – torbacze
o Podgromada Eutheria lub Placentalia – łożyskowce
 Nadrząd Onguiculata
 Rząd Insectivora – owadożerne
 Rząd Dermoptera – latawce
 Rząd Chiroptera – nietoperze
 Rząd Primates – naczelne
 Rząd Edentata – szczerbaki
 Rząd Pholidota – łuskowce
 Nadrząd Glires – siekaczowce
 Rząd Lagomorpha – zającokształtne
 Rząd Rodentia – gryzonie
 Nadrząd Mutica
 Rząd Cetacea – walenie
 Nadrząd Ferungulata
 Rząd Carnivora – drapieżne
 Rząd Tubulidentata – słupozębne
 Rząd Proboscidea – słonie
 Rząd Hyracoidea – góralki
 Rząd Sirenia – syreny
 Rząd Perissodactyla – nieparzystokopytne
 Rząd Artiodactyla – parzystokopytne
 Suiformes – nieprzeżuwajace
 Ruminantia – przeżuwające