Głoski i litery.

Rodzaje głosek

Głoska

– najmniejszy, pojedynczy dźwięk mowy, który można usłyszeć w wymawianym

wyrazie.

Litera

– znak służący zapisaniu głoski. Jednej głosce może odpowiadać jedna litera (np. np.
w wyrazie masło każdej głosce odpowiada jedna litera), dwie litery (np. w wyrazie
szałas pierwsza głoska jest oznaczona dwiema
literami) lub trzy litery (np. w wyrazie działaczka pierwsza głoska jest oznaczona
trzema literami).

Podział głosek

Głoski nosowe i ustne

Głoski nosowe charakteryzują się tym, że gdy je wymawiamy, powietrze wydostaje
się na zewnątrz równocześnie przez usta i nos. Głoskami nosowymi są: m, m’, n, ń,
ą, ę. Kiedy wymawiamy głoski ustne, języczek podnosi się i zamyka kanał
prowadzący do jamy nosowej, a powietrze wydostaje się wyłącznie przez usta.
Głoskami ustnymi są np.: a, c, d, e, g, z.

Głoski dźwięczne i bezdźwięczne

Podczas wymawiania głosek dźwięcznych, np. a, ę, u, i, b, d, g, r, ż, wiązadła
głosowe, które znajdują się w krtani, są zsunięte i drgają. Gdy wymawiamy głoski
bezdźwięczne, np. c, f, k, p, s, t, wiązadła głosowe są rozsunięte i nie drgają.

Zapamiętaj: wszystkie samogłoski są dźwięczne.

Spółgłoski miękkie i twarde

Kiedy wymawiamy spółgłoski miękkie, np. ć, ś, ź, ń, b’, k’, środkowa część języka
zbliża się do podniebienia. Przy wymowie spółgłosek twardych, np. c, s, z, n, b, k,

Strona 1/2
 środkowa część języka się nie unosi.

Litera i w wyrazach:
‒ oznacza samogłoskę oraz miękkość poprzedzającej spółgłoski, jeżeli
znajduje się przed spółgłoską lub na końcu wyrazu, np. silny (ś-i-l-n-y), kaczki (k-a-cz-
k’-i);
‒ oznacza jedynie miękkość poprzedzającej spółgłoski, jeżeli stoi przed
samogłoską, np. siedem (ś-e-d-e-m), dziecko (dź-e-c-k-o);
‒ oznacza połączenie głosek ji, jeżeli stoi po samogłosce, np. kroić (k-r-o-ji-ć),
moim (m-o-ji-m);
‒ może oznaczać miękkość poprzedzającej spółgłoski oraz spółgłoskę j w
wyrazach pochodzenia obcego, np. diament (d’-j-a-m-e-n-t), magia (m-a-g’-j-a).

Strona 2/2

Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)