Grodzenie- są to działania podjęte w epoce kolonialnej na wsiach w Anglii, polegał on na

odbieraniu pól dzierżawcom oraz mieszkańcom gruntów użytkowanych i ogradzaniu ich

płotem w celu przeznaczenia ich na pastwiska dla owiec .
Dualizm- dwutorowy rozwój gospodarczy; w nowożytnej Europie polegał na powstaniu w
krajach leżących na wschód od Łaby gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej (rolnictwo
ekstensywne), a na zachód początków gospodarki kapitalistycznej (rolnictwo intensywne).
Kreole- Pierwotnie oznaczało mieszkańców Ameryki Łacińskiej i południowych stanów USA –
białych potomków
Humanizm- nurt filozoficzny lub światopogląd oparty na racjonalnym myśleniu, który wyraża
się troską o potrzeby, szczęście, godność i swobodny rozwój człowieka w jego środowiskach
Inkowie- historyczne państwo w zachodniej części Ameryki Południowej, w okresie swego
największego rozkwitu obejmujące tereny dzisiejszego Peru, Ekwadoru oraz częściowo
Boliwii, Chile, Kolumbii i Argentyny.
Cywilizacje prekolumbijskie- to prastare ludy, które owiane są aurą mistycyzmy i
tajemniczości.Byli to między innnymi Aztekowie,Majowie i Inkowie.
Konkwista- hiszpańskie i portugalskie wyprawy zbrojne, podejmowane od końca XV wieku w
celu podboju nowo odkrytych terytoriów.
Konkwistador-dowódca konkwistad
Kipu- pismo węzęłkowe używane przez Inków.
Opricznina- określenie okresu w historii Rosji (1565–1572) i polityki stosowanej w tym czasie
przez cara Iwana IV Groźnego.
System nakładczy- forma organizacji pracy, funkcjonująca głównie w okresie późnego
średniowiecza i renesansu, poprzedzająca system manufaktur.
Kapitalizm- system gospodarczy oparty na prywatnej własności środków produkcji i w
konsekwencji czerpania z nich zysku, oraz na swobodnym obrocie dobrami w ramach rynku.
Inkwizycja- nazwa instytucji śledczo-sądowniczej Kościoła katolickiego działającej od XIII do
XIX wieku, utworzonej w celu wyszukiwania, nawracania i karania heretyków
Indeks ksiąg zakazanych- pracowywany i ogłaszany przez Kościół katolicki spis dzieł, których
nie wolno było czytać, posiadać i rozpowszechniać bez zezwolenia władz kościelnych.
Hugenoci- nazwa francuskich ewangelików reformowanych.
Gezowie- patrioci niderlandzcy wyznania kalwińskiego, toczący od 1566 roku wojnę
partyzancką z hiszpańskimi okupantami
Jezuici- męski papieski zakon apostolski założony przez Ignacego Loyolę.
Kontrreformacja- ruch w Kościele katolickim zapoczątkowany soborem trydenckim, a
zakończony wraz z wojną trzydziestoletnią, zmierzający do uzdrowienia stosunków w
Kościele, będący odpowiedzią na reformację.
Symonia- handel godnościami i urzędami kościelnymi, sakramentami oraz dobrami
duchowymi.
Nepotyzm- aworyzowanie członków rodziny przy obsadzaniu stanowisk i przydzielaniu
godności.
Konsystorz- zebranie, zgromadzenie określonego gremium w celu rozwiązania ważnych
spraw
Cuius regio, eius religio - Czyje panowanie, tego religia, dosł. Czyj kraj (region), tego religia -
sentencja streszczająca ugodę zawartą przez cesarza Karola V z książętami niemieckimi.
Anabaptyści-byli zróżnicowanym ruchem. Łączyło ich odrzucanie chrztu dzieci
Predystynacja- koncepcja religijna, według której losy człowieka są z góry określone przez
wolę Boga.
Mecenat- opieka wpływowych i bogatych miłośników, amatorów literatury i sztuki nad
twórcami.
Sacco di Roma- zdobycie i złupienie Rzymu w dniach 6–14 maja 1527 przez niemiecko-
hiszpańskie wojska Karola V podczas wojny z Francją
POSTACIE

Henryk Żeglarz- Uważany za twórcę portugalskiego imperium kolonialnego.

Hernan Cortes- hiszpański konkwistador, znany przede wszystkim jako zdobywca Meksyku.
Jan Gutenberg- niemiecki rzemieślnik, złotnik i drukarz, twórca pierwszej przemysłowej
metody druku na świecie
Juan Sebastian Elcano- hiszpański żeglarz i odkrywca.Dokończył wyprawę Magellana.
Vasco da Gama- portugalski odkrywca, który jako pierwszy dotarł drogą morską z Europy do
Indii
Bartolomeu Dias- żeglarz, konkwistador i odkrywca portugalski, który w roku 1488 opłynął
południowy kraniec Afryki prawdopodobnie jako pierwszy Europejczyk od starożytności.
Montezuma- statni przed przybyciem Hiszpanów tlatoani Azteków.
Marcin Luter- niemiecki doktor teologii, mnich augustiański, prezbiter katolicki, inicjator
luterianizmu
Niccolo Machiavelli- prawnik, filozof, pisarz społeczny i polityczny, historyk i dyplomata
florencki, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli renesansowej myśli politycznej.
Ferdynand Magellan- żeglarz portugalski w służbie hiszpańskiej, odkrywca i morski
podróżnik.Odbył wyprawę opłynięcia ziemi.
Francisco Pizzaro- hiszpański konkwistador, który podbił imperium Inków
John Wycliffe- angielski teolog, bohater wiary i reformator Kościoła
Jan Hus- czeski duchowny i bohater narodowy, filozof, reformator Kościoła, prekursor
protestantyzmu
Francois Rabelais- rancuski pisarz satyryczny, duchowny i lekarz.Przeszedł do historii jako
autor jednej książki, zarazem popularnej i budzącej kontrowersje: Gargantui i Pantagruela.
Miguel de Cervantes- renesansowy pisarz hiszpański, najlepiej znany jako autor powieści El
ingenioso hidalgo Don Quijote de la Mancha.
Dante Aligheri- włoski poeta, filozof i polityk, charakteryzowany przez Fryderyka Engelsa
jako "ostatni poeta średniowiecza i jednocześnie pierwszy poeta nowych czasów"
Francesco Petrarka- jeden z pierwszych poetów pochodzący z Italii.
Giovanni Bocaccio- pisarz włoski, znany zwłaszcza ze swego dzieła Dekameron. Twórca
nowożytnej nowelistyki.
Amerigo Vespucci- włoski kupiec, nawigator, podróżnik morski i kartograf, tercjarz
franciszkański.
Krzysztof Kolumb- Kapitan wyprawy, która płynęła na trzech statkach: „Santa María”,
„Niña” i „Pinta” pod flagą Kastylii w poszukiwaniu zachodniej drogi morskiej do wschodniej
Azji
WYDARZENIA
Odkrycie Przylądka Dobrej Nadzieji-1488r.

Konfesja Augsburska-1530r.

Odkrycie drogi morskiej do Indii-1497r.-1498r.

Tezy Marcina Lutra-1517r.

Noc św.Bartłomieja-1572r.

Odkrycie Ameryki-1492r.

Pokój Augsburski-1555r.

Pierwsza podróż dookoła świata-1519r.-1522r.

Bitwa pod Mohaczem-1526r.

Akt Supremacji w Anglii-1534r.

Sobór trydencki-1545r.-1563r.

Edykt nantejski-1598r.
Reforma kalendarza-1582r.

Bitwa pod Lepanto-1571r.

Sacco di Roma-1527r.

Założenie Towarzystwa Jezusowego-1534r.

Powstanie Indeksu ksiąg zakazanych-1559r.

Bitwa pod Pawią-1525r.

Bitwa pod Gravelines-1588r.