*En Önemli Doğal Destanlar:

Türk / İslamiyet Öncesi / Altay-Yakut:

Yaratılış (Dünyanın ve insanın yaratılışı)

Türk / İslamiyet Öncesi / Saka:

Alp Er Tunga (Alp Er Tunga’nın yiğitlikleri / Türk-İran savaşları)
Şu (Hükümdar Şu’nun hayatı / Büyük İskender’le savaşları)

Türk / İslamiyet Öncesi / Hun:

Oğuz Kağan (Hun hükümdarı Mete’nin hayatı)(Ağaç kovuğunda kadın-Gök-Dağ-Deniz)
Attila (Hun hükümdarı Attila’nın hayatı)

Türk / İslamiyet Öncesi / Göktürk:

Bozkurt (Bir çocuğun, dişi kurt tarafından büyütülmesi)
Ergenekon (Ergenekon’a sığınma ve demir dağı eritip çıkma)

Türk / İslamiyet Öncesi / Uygur:

Türeyiş (Kurt ile evlilik)
Göç (Uygurların göç edişi)(kutsal kaya-Gali Tigin)

Türk / İslamiyet Sonrası / Karahanlı: Satuk Buğra Han

Türk / İslamiyet Sonrası / Kırgız: Manas (Kahraman Manas’ın hikâyesi)(Dünyanın en
uzun destanı)
Türk / İslamiyet Sonrası / Moğol: Cengiz Han
Türk / İslamiyet Sonrası / Selçuklu-Osmanlı: Seyyit Battalgazi, Danişment Gazi,
Köroğlu

*En Önemli Yapay Destanlar:

İlahi Komedya / Dante / İtalyan Edebiyatı: Öteki dünyaya Dante'nin yaptığı 7 günlük
gezi anlatılır.

Üç Şehitler Destanı / Fazıl Hüsnü Dağlarca: Kurtuluş Savaşı'ndan bazı kesitler

anlatılır.

Çanakkale Şehitlerine / Mehmet Akif: Çanakkale Savaşı'ndan bazı kesitler anlatılır.

Genç Osman Destanı / Kayıkçı Kul Mustafa: Osman adındaki genç bir yeniçerinin
savaş sırasındaki yiğitliği ve ölümü anlatılmaktadır.

GEÇİŞ DÖNEMİ ESERLERİ:

KUTADGU BİLİG: (Mutluluk Veren Bilgi) (11. Yüzyıl)

*Yusuf Has Hacib yazmıştır.

*Karahanlı Türkçesiyle (Hakaniye Lehçesi) yazılmıştır. Arapça ve Farsça sözcükler

kullanılmıştır.

*Didaktik bir eserdir.

*Bazı bölümlerinde ansiklopedik bilgiler içerir.

*Kutadgu Bilig, alegorik (sembolleştirilmiş) bir münazara karakterindedir.

*Eserde ahlak ve dinin önemi, devlet idaresi gibi konulara da değinilmiş; devrin
hükümdarına öğütler yer almıştır. Bu açıdan esere bir siyaset kitabı da denebilir.

*Bir siyasetnâme veya bir nasihatnâme olarak nitelendirilebilir.

DİVANÜ LÜGÂTİ’T-TÜRK: (Türk Dillerinin Sözlüğü) (11. Yüzyıl)

*Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılmıştır.

*Türkçe’nin ilk sözlüğü ve dilbilgisi kitabıdır.

*Kitap için "ansiklopedik sözlük" denebilir.

*Araplara Türkçeyi öğretmek ve Türkçenin Arapça kadar zengin bir dil olduğunu
göstermek amacıyla yazılmıştır.

*Türkçeden Arapçaya bir sözlük olarak düzenlenmiştir.

*Deyimlerden, atasözlerinden (sav) ve şiirlerden (koşuk, sagu, destan) örnekler

verilmiştir.

*Devrinin Türk dünyasını gösteren bir harita da vardır. Türk Dünyası ile ilgili
olarak yayınlanan ilk haritadır.

ATEBETÜ’L-HAKAYIK: (Hakikatler Eşiği) (12. YÜZYIL)

*Edip Ahmet Yükneki tarafından kaleme alınmış didaktik bir eserdir.

*Nasihatname olarak yazılmıştır. Ahlak ve öğüt kitabıdır.

*Cömertlik, doğruluk, ilim, iyilik, erdem ve alçakgönüllülük gibi konular yer alır.

DİVAN-I HİKMET: (12. YÜZYIL)

*Hoca Ahmed Yesevi’nin söylediği “hikmet” adlı şiirleri bir araya getiren, Türk
tasavvuf edebiyatının bilinen en eski örneklerini içeren kitaptır.

*Didaktik ve manzum bir eserdir.

*Dini ve ahlaki öğütler veren şiirlere yer verilmiştir. Nasihatname özelliği

gösterir.

*Tasavvuf kültürünün temeli, bu yapıttadır. Tasavvufi Türk edebiyatının ilk

eseridir.

DEDE KORKUT HİKÂYELERİ:

*Oğuzların diğer Türk boylarıyla ya da Rum ve Gürcülerle yaptıkları savaşlara ait

destanî hikâyelerdir.

*12-14. yüzyıllar arasında yayılan hikâyeler, 15. yüzyıldan itibaren yazıya

geçirilmiştir.

*Hikâyelerin yazarı belli değildir.

*Arı bir dil (Azeri Türkçesi) kullanılmış, olağanüstü olaylara da yer verilmiştir.

*Eserde nazımla nesir iç içedir. Destanlar şiir biçimindedir, halk hikâyeleri

düzyazı biçimindedir.