Krótki przewodnik

dla studentów
Uniwersytetu SWPS

Maciej Kościelniak
Poznań, 2022
 Spis treści

1. QUALTRICS – JAK ZACZĄĆ ?

1.1. Czym jest Qualtrics? / 4
1.2. Zakładanie konta z pełną funkcjonalnością / 4
1.2.1. Tworzenie konta studenckiego / 4
1.2.2. Tworzenie konta pracowniczego / doktoranckiego / 5
1.2.3. Przejście z wersji darmowej na wersję studencką SWPS / 5

2. NOWE BADANIE
2.1. Wstępne ustawienia nowego badania / 6
2.2. Nawigacja w oknie Qualtrics / 6

2.3. Ustawienia wstępne ankiety / 7

2.3.1. Zmiana języka / 7
2.3.2. Ustawienia RODO / 7
2.3.3. Ustawienia graficznego szablonu ankiety / 7
2.3.4. Wskazanie innych osób współpracujących przy ankiecie / 8

2.4. Struktura ankiety / 9

2.4.1. Bloki / 9
2.4.2. Pytania / 10
2.4.3. Informacja końcowa / 10

2.5. Typy dostępnych pytań / 10

2.5.1. Pojedyncze pytanie jedno-lub wielokrotnego wyboru (Multiple choice) / 12
2.5.2. Pytanie otwarte (Text entry) / 13
2.5.3. Wyświetlenie tekstu lub grafiki (Text / Graphic) / 14
2.5.4. Kwestionariusz (Matrix table) / 14
2.5.5. Suwak / 17
2.5.6. Planowanie czasowe / 18
2.5.7. Inne / 19

2.6. Podgląd oraz publikacja ankiety / 19

2.6.1. Podgląd całościowy i fragmentaryczny ankiety / 19
2.6.2. Opublikowanie ankiety / 20

2.7. Analiza i eksport danych / 21

2.7.1. Podgląd zebranych danych / 22
2.7.2. Przegląd danych / 22
2.7.3. Eksportowanie zebranej bazy danych do pliku / 23

2 |
3. FUNKCJE (NIECO BARDZIEJ) ZAAWANSOWANE, ALE PRZYDATNE
3.1. Warunkowe wyświetlanie / pomijanie pytań / 24
3.2. Randomizacja eksperymentalna / 24
3.3. Scoring / 26
3.4. Quotas / 26
3.5. Skrypty JavaScript i CSS / 27
3.6. Automatyczne przyznawanie punktów na platformie SONA / 27

4. DODATKI
4.1. Uzyskanie szerszego interfejsu ankiety / 29
4.2. Tekst świadomej zgody w badaniach online / 30
4.3. Checklista / 32

| 3
 1. Qualtrics - jak zacząć?
1.1. Czym jest Qualtrics

Qualtrics to platforma do prowadzenia badań ankietowych. Jej przeznaczeniem jest przede

wszystkim zbieranie danych w środowisku online, natomiast doskonale sprawdza się również w ba-
daniach laboratoryjnych jako alternatywa dla ankiet „papier-ołówek”.

Przewagą Qualtricsa nad wieloma powszechnie dostępnymi alternatywami (np. Google Forms)
jest bogactwo dostępnych narzędzi oraz funkcji, bez których trudno myśleć o realizacji badań psy-
chologicznych. Dotyczy to na przykład możliwości losowego przydziału osób do warunków ekspe-
rymentalnych (randomizacja) oraz dostępności wielu różnych formatów pytań, w tym kwestiona-
riuszy.

Na nauczenie się podstawowych funkcji Qualtricsa z pewnością trzeba poświęcić trochę czasu.
Jest to jednak forma inwestycji, która bardzo szybko się zwróci już na etapie projektowania ankiety,
a szczególnie podczas ściągania i analizowania zebranych danych.

Ten krótki przewodnik ułatwi studentom Uniwersytetu SWPS korzystanie z platformy Qualtrics. Za-
chęcam, aby przeczytać go „od deski do deski” przed przystąpieniem do tworzenia własnej proce-
dury badawczej, choć można go wykorzystać do rozwiązywania konkretnych problemów.

1.2. Zakładanie konta z pełną funkcjonalnością

Wszystkim studentom oraz pracownikom Uniwersytetu SWPS przysługuje bezpłatny dostęp do roz-
szerzonej funkcjonalności Qualtricsa, w tym do wielu zaawansowanych formatów pytań oraz nie-
ograniczonej liczby wywiadów w każdej z ankiet.

1.2.1. Tworzenie konta studenckiego

Studenci mogą w prosty sposób utworzyć konto w serwisie Qualtrics, klikając link na stronie:
https:/
/psychodpt.eu.qualtrics.com/login/enrollment. Następnie, należy podać swój adres
w domenie @st.swps.edu.pl oraz Access Code, który jest uzależniony od kampusu:

• Sopot: JMNUNVBMRSUBTD
• Katowice: HOCXNXFKEOVPZZ
• Poznań: CCPHVIFKELQWGJ
• Wrocław: QWBFKACYTFHFCH
• Warszawa: WXWJQFMXMMSTCD

UWAGA: Jeśli posiadasz już konto studenckie, ale Qualtrics wyświetla komunikat o zablokowaniu
funkcjonalności lub przekroczeniu okresu ważności tego konta (dotyczy to szczególnie studentów,

4 |
którzy zakładali swoje konta w roku 2020), skontaktuj się mailowo z ogólnouczelnianym koordy-
natorem systemu Qualtrics – Błażejem Mrozińskim (bmrozinski@swps.edu.pl), opisz swój problem i
poproś o rozwiązanie.

1.2.2. Tworzenie konta pracowniczego/doktoranckiego

Aby utworzyć konto pracownicze lub doktoranckie, należy skontaktować się z koordynatorem sys-
temu Qualtrics właściwym dla swojego kampusu SWPS:

• Katowice: hjurzak@swps.edu.pl
• Poznań: mkoscielniak@swps.edu.pl
• Sopot: ktomaszewski2@swps.edu.pl
• Warszawa: bmrozinski@swps.edu.pl
• Wrocław: bplonska@swps.edu.pl

1.2.3. Przejście z wersji darmowej na wersję studencką SWPS

Może się zdarzyć, że ktoś już wcześniej założył swoje konto SONA (nie wiedząc o pełnej funkcjonal-
ności, jakie może mu dać konto uniwersyteckie).

W takiej sytuacji, niestety, niemożliwa jest bezpośrednia migracja konta bezpłatnego na kontro
SWPS. Można jednak: (1) zarchiwizować swoje wcześniejsze konto (przygotowane ankiety, zebrane
dane); (2) skasować je; (3) założyć nowe konto w domenie SWPS (zgodnie z instrukcjami opisanymi
w rozdziale 1.2.1) oraz (4) importować wszystkie materiały oraz dane na to konto.

Przydatne linki zewnętrzne (anglojęzyczne) pomocne przy wymienionych działaniach:

https:/
/www.qualtrics.com/support/survey-platform/survey-module/survey-tools/import-
-and-export-surveys/ (eksportowanie fragmentów ankiet z już istniejących procedur)

https:/
/www.qualtrics.com/support/survey-platform/sp-administration/managing-users/
creating-and-managing-users/#DeletingUserAccounts (dezaktywacja „starego” konta – do-
tyczy to osób, które wcześniej założyły prywatne konto z wykorzystaniem adresu w domenie
@st.swps.edu.pl i nie mogą go ponownie wykorzystać, by utworzyć konto uniwersyteckie).

| 5
 2. Nowe badanie
W tym rozdziale opisane są krok po kroku potrzebne działania przed opublikowaniem pierwszej an-
kiety w serwisie Qualtrics. Zachęcam do zapoznania się z nimi, ponieważ znajomość konkretnych
funkcjonalności znacznie ułatwi pracę na etapie budowania ankiety oraz jej edycji.

2.1. Wstępne ustawienia nowego badania

Po zalogowaniu się na konto Qualtrics można od razu przystąpić do tworzenia pierwszej ankiety w
systemie Qualtrics. Aby to zrobić, należy:

• wybrać niebieski przycisk Create a new project (w lewym dolnym rogu ekranu)
• wybrać Create a project ► From scratch ► Survey
• potwierdzić Get started w prawym dolnym rogu ekranu
• wpisać własną nazwę tego projektu w polu Name i zatwierdzić to przyciskiem Create project.

2.2. Nawigacja w oknie Qualtrics

Okno edycji ankiety w systemie Qualtrics podzielone jest na szereg sekcji, których zawartość warto
poznać, aby móc w pełni korzystać z dostępnych funkcjonalności. Sekcje te są zaznaczone kolorami
na Rys. 1:

1. Zakładki programu umożliwiające m.in. edycję zawartości ankiety (Survey), ustawienia dystrybu-
cji ankiety (Distributions), panel umożliwiający przeglądanie i ściągnięcie danych (Data & Analy-
sis) czy panel umożliwiający wygenerowanie szybkiego podglądu wyników (Results)
2. Pasek ustawień ankiety: edytor ankiety (Survey), Survey Flow, Wygląd ankiety (Look & Feel),
Ustawienia ogólne (Survey options), oraz Tłumaczenia (Translations)
3. Lewy panel ustawień bieżącego pytania
4. Wizualny edytor ankiety
5. Karta podglądu oraz publikacji ankiety

Działania polegające
na przygotowaniu i
edycji ankiety pole-
gają głównie na pra-
cy w zakładce Survey
(domyślnie otwartej)
oraz korzystaniu z
sekcji 3 i 4 (edycja
oraz ustawienia treści
pytań).

Rysunek 1

6 |
2.3. Ustawienia wstępne ankiety

Przed przystąpieniem do tworzenia pytań w ankiecie warto poświęcić kilka minut na ustawienia zwią-
zane z jej wyglądem oraz funkcjami. Większość z tych funkcji jest dostępnych z paska ustawień przy
lewej krawędzi ekranu (pole 2 na Rys. 1).

2.3.1. Zmiana języka

Interfejs środowiska Qualtrics jest przetłumaczony na język polski jedynie częściowo, anglojęzyczna
pozostanie większość nazw menu oraz ustawień. Niemniej jednak warto zmienić język systemowy na
polski, aby komunikaty widoczne dla respondentów podczas wypełniania ankiety stały się polskoję-
zyczne.

Aby sprawdzić ustawienia języka, należy:

• Wybrać ikonę Translations ( ) z lewego paska ustawień ankiety

• Sprawdzić, czy polski jest domyślnym językiem (Base language)
• W innym przypadku należy zmienić to ustawienie na język polski.

2.3.2. Ustawienia RODO

W przypadku większości badań realizowanych przez studentów oraz pracowników Uniwersytetu

SWPS za pośrednictwem środowiska Qualtrics należy obowiązkowo zapewnić osobom badanym
pełną anonimowość polegającą na rezygnacji ze zbierania adresów IP ich komputerów, lokalizacji,
itp.

Aby aktywować to ustawienie, należy:

• Wybrać ikonę Survey options ( ) z lewego paska ustawień ankiety

• Wybrać kartę Security
• Ostatnią kontrolką na tej karcie jest Anonymize responses – należy ją aktywować.

2.3.3. Ustawienia graficznego szablonu ankiety

Domyślny szablon graficzny ankiety jest w większości sytuacji odpowiedni dla badań prowadzonych
przez studentów i naukowców. Niemniej jednak, wiele spośród domyślnych ustawień można zmienić,
dodając własne elementy szablonu graficznego, pasek postępu, szerokość okna ankiety oraz wiele
innych.

| 7
 Aby zmienić domyślne ustawienia graficzne ankiety, należy:

• Wybrać ikonę Look and feel ( ) z lewego paska ustawień ankiety

• W karcie Theme można przełączyć domyślną szatę graficzną ankiety (z logiem SWPS lub bez
żadnych logotypów)
• W karcie Layout można wybrać jeden z czterech domyślnych szablonów graficznych różniących
się: czcionką, interlinią, formatowaniem przycisków itp. (Simple, Flat, Modern, Classic)
• W karcie General można:
• Wybrać oznaczenie przycisków Dalej i Wstecz (Next Button Text, Previous Button Text), wy-
łączając wyświetlenie danego przycisku poprzez pozostawienie wolnego pola
• Wyświetlić pasek postępu ankiety (Progress Bar), ustawiając jednocześnie jego położenie na
stronie ankiety (Progress Bar Position)
• Ustawić maksymalną liczbę pytań na stronie (Questions Per Page)
• Ustawić własny nagłówek (Header) oraz Stopkę (Footer) ankiety
• W karcie Style można ustawić własne kolory czcionki oraz tła, rodzinę i wielkość czcionki, odstępy
pomiędzy liniami tekstu, itp. Pole Custom CSS daje też możliwość wpisania/wklejenia kodu, który
zmieni sposób wyświetlania ankiety, na przykład poszerzając domyślne okno na ekranie (rozdział
4.1)
• Na karcie Motion można ustawić efekty animacji (przejść) pomiędzy poszczególnymi stronami
ankiety
• Na karcie Logo można zmienić domyślne logo ankiety
• Na karcie Background można zmienić kolor tła ankiety.

2.3.4. Wskazanie innych osób współpracujących przy ankiecie

Bardzo przydatną funkcjonalnością oferowaną przez system Qualtrics jest możliwość udostępnie-
nia formularza edycji ankiety innej osobie: koledze, członkowi zespołu badawczego czy promotorowi
pracy magisterskiej.

Należy w tym celu wybrać menu Tools w górnej części okna edycji ankiety (Rys. 2), a następnie wy-
brać polecenie Współpracuj.

W nowym oknie można wyszukać po nazwisku osobę, której chcemy udostępnić swój projekt (musi
ona posiadać aktywne konto Qualtrics w domenie SWPS!), przyznać jej wszystkie uprawnienia do
edycji i przeglądania ankiety, a następnie zatwierdzić te ustawienia przyciskiem Save.

Rysunek 2

8 |
2.4. Struktura ankiety

Jedną z najważniejszych zasad dotyczących przygotowywania ankiet jest dzielenie ich zawartości
na bloki. Nie tylko zwiększy to w przyszłości czytelność struktury badania, ale jednocześnie zapewni
łatwość w zarządzaniu jego fragmentami.

Zasada jest prosta: każdy fragment ankiety (np. formularz świadomej zgody, metryka demograficz-
na itp.) oraz każdy zestaw pytań (np. kwestionariusz) powinny znajdować się w osobnych blokach.

Każdy blok pytań będzie wyświetlany na osobnej stronie, co pozwoli podzielić skomplikowane ba-
dania na krótsze fragmenty, wygodniejsze do wypełnienia przez osoby badane.

Rysunek 3

2.4.1. Bloki

Domyślnie Qualtrics proponuje jeden blok nazwany Default Question Block (Rys. 3A). Aby zmienić
tę nazwę, wystarczy kliknąć ją myszką, po czym wpisać pożądaną nazwę. Aby utworzyć kolejny blok
wystarczy wybrać przycisk Add Block (Rys. 3D) widoczny po każdym z już istniejących bloków.

| 9
 2.4.2. Pytania

Wewnątrz bloków można umieszczać pojedyncze pytania. Domyślnie są one nazwane Q1, Q2, Q3
itd. (Rys. 3B), warto im natomiast nadać własne nazwy (klikając je myszką i wpisując własną frazę).
Dlaczego? Po eksporcie zebranych danych będą to nazwy zmiennych w SPSSie, co znacznie ułatwi
późniejszą pracę z bazą.

Dodawanie nowych pytań odbywa się poprzez naciśnięcie przycisku + Add new question (Rys. 3C)
w wybranym przez siebie bloku. Qualtrics zaoferuje wtedy możliwość wybrania typu tego pytania
(rozdział 2.5).

Kolejność pytań ( jak również bloków) można zmienić, zbliżając kursor do górnego obszaru danego
pytania (bloku) i przeciągając je do nowego położenia. Organizację bloków można również edyto-
wać dzięki narzędziu Survey Flow (pasek ustawień przy lewej krawędzi ekranu).

2.4.3. Informacja końcowa

Po zakończeniu ankiety osoba badana zobaczy komunikat końcowy (Rys. 1e). Domyślnie jest on przy-
gotowany w języku angielskim, natomiast autor ankiety może zmienić ten tekst na dowolną formułę
(zawierającą, na przykład, informację odkłamującą po badaniu)1 .

Aby to zrobić, należy:

• liknąć myszką na ostatni blok (Koniec ankiety), po czym z lewego paska ustawień wybrać opcję
Custom z dostępnych możliwości),
• z nowej listy rozwijanej należy wybrać polecenie New Message, nadając temu komunikatowi
własną nazwę oraz wprowadzając własną treść.

2.5. Typy dostępnych pytań

Poniżej omówiony jest szereg najczęściej wykorzystywanych typów pytań oraz elementów funkcjo-
nalnych w Qualtricsie. Należy jednak pamiętać, że nie jest to lista zamknięta. Qualtrics oferuje o wiele
więcej możliwości niż jest to tu opisane, a możliwość własnego dostosowania wyglądu i funkcjonal-
ności pytań za pomocą języka JavaScript jest praktycznie nieograniczona.

Najważniejsze zasady obowiązujące dla wszystkich typów pytań:

• Typ każdego pytania można zmienić także po jego utworzeniu – wystarczy kliknąć niebieską ram-
kę z aktualnym typem (karta Question Type w górnej części lewego panelu ustawień) i zmienić go
na inny.
• Prawie zawsze sugeruje się, aby tworząc nowe pytanie, zaznaczyć kontrolkę Add Requirements
(karta Response requirements w dolnej części lewego panelu ustawień). Zaznaczenie jej sprawi,

1
Nie dotyczy to sytuacji, gdy autor ankiety planuje wykorzystać automatyczny mechanizm przyznawania punktów w systemie SONA (rozdział 3.6).

10 |
 że osoba badana nie będzie mogła (świadomie lub przez nieuwagę) opuścić/zignorować pyta-
nia, przechodząc na kolejną stronę. Brak zaznaczenia tej kontrolki prowadzi najczęściej do kłopo-
tliwych (podczas analizy statystycznej) braków danych.
• W dolnej części lewego paska ustawień znajduje się wiele funkcji regulujących zachowanie pytań.
Umożliwiają one np. wyświetlanie pytania tylko dla określonej grupy osób (Display Logic); prze-
chodzenie na koniec ankiety wtedy, gdy niespełniony jest warunek uczestnictwa (Skip Logic) czy
randomizację kolejności opcji w pytaniach oferujących wielokrotny wybór (Choice randomiza-
tion).
• Każde pytanie można formatować zgodnie z własnymi potrzebami. Domyślny edytor pozwala na
podstawowe funkcje, takie jak: dzielenie linii, wytłuszczanie fragmentów tekstu (Ctrl+B) czy wyko-
rzystywanie kursywy (Ctrl+I). Aby móc skorzystać z bardziej zaawansowanych możliwości edycji,
należy wybrać (w karcie danego pytania) zakładkę Edytor treści interaktywnych, co otworzy edy-
tor z wieloma zaawansowanymi funkcjami (Rys. 4).

Rysunek 4

| 11
 2.5.1. Pojedyncze pytanie jedno - lub wielokrotnego wyboru (Multiple choice)

Pojedyncze pytania w Qualtricsie wykorzystuje się najczęściej do zdobywania jednej, konkretnej in-
formacji (na przykład związanej z płcią lub stopniem wykształcenia osoby badanej).

Nie należy wykorzystywać tych pytań do tworzenia kwestionariuszy psychologicznych składają-

cych się z wielu pytań z jednakową skalą odpowiedzi (dla nich właściwym typem jest Matrix Table,
opisany w rozdziale 2.5.4).

Ustawienia tego typu pytania dostępne w lewym

panelu ustawień (Rys. 5):

• Answer type: pozwala na zaznaczenie wyłącz-

nie jednej odpowiedzi na pytanie vs. wielu opcji.
W tym drugim trybie można określić minimalną
lub maksymalną liczbę wybranych opcji w karcie
Response requirements > Add validation
• Choices: Liczba dostępnych opcji wyboru
• Edit Multiple: po otwarciu tego okienka można
wkleić listę gotowych odpowiedzi (np. w programu
Word), co umożliwia ich szybką oraz łatwą edycję
• Use suggested choices: możliwość wyboru najczę-
ściej wykorzystywanych skal w języku angielskim (np.
skala Likerta lub skala częstości)
• Format: sposób wyświetlania dostępnych opcji, np. w
postaci punktów lub rozwijanej listy
• Alignment: układ opcji wyboru (pionowy, poziomy lub
wyznaczona liczba kolumn).

Rysunek 5

12 |
2.5.2. Pytanie otwarte (Text entry)

Formuła pytania otwartego wykorzystuje pole do wpisania przez respondenta dowolnej treści. Może
to być zarówno pytanie o wiek (wyrażone liczbowo) jak i, na przykład, prośba o napisanie dłuższego
eseju.

Ustawienia tego typu pytania dostępne w lewym

panelu ustawień (Rys. 6):

• Text type: pozwala określić wielkość wyświetlanego

pola. Single Line daje możliwość wpisania pojedyn-
czej linii tekstu, podczas gdy Multiple lines oraz Essay
text box to pola na więcej linii. Wielkość tego pola
można regulować za pomocą myszki, przeciągając
prawy dolny narożnik pola aż do osiągnięcia pożąda-
nego rozmiaru
• Add requirements: podobnie jak przy innych typach
pytań, zaleca się zaznaczenie kontrolki Force respon-
se (wymuszenia odpowiedzi)
• Add validation: walidacja treści wpisanej przez re-
spondenta. Zaznaczenie tej kontrolki spowoduje po-
jawienie się kolejnych opcji wyboru. Często wykorzy-
stywane są tutaj: Minimum length, Maximum length
oraz Character range, które pozwalają na określenie
pożądanej długości wypowiedzi (np. „Twoja wypo-
wiedź powinna mieć długość pomiędzy 100 a 300
znaków”).
• Inną opcją jest wybranie filtra zawartości (Content
type), który daje pewność, że respondent wpisze licz-
bę z określonego przedziału (Number) lub poda pra-
widłowy adres e-mail (Email address).

Rysunek 6

| 13
 2.5.3. Wyświetlenie tekstu lub grafiki (Text/Graphic)

Ten typ „pytania” w Qualtricsie tak naprawdę nie jest pytaniem, ponieważ nie wymaga od respon-
denta przekazania żadnego typu informacji. Jest on wykorzystywany wyłącznie do wyświetlania tre-
ści takich jak instrukcja do bloku pytań lub obraz/grafika wykorzystywany w procedurze badawczej.

Aby wybrać rodzaj wyświetlanej treści, należy w lewym panelu ustawień skorzystać z opcji Content
type, która daje trzy możliwości: Text (wyświetlenie tekstu, który może również zawierać grafikę lub
materiał video), Graphic (wyświetlenie wskazanego pliku graficznego) oraz File (udostępnienie pliku
do ściągnięcia).

2.5.4. Kwestionariusz (Matrix table)

W badaniach psychologicznych jest to jeden z najważniejszych typów pytań – pozwala na zebranie

danych kwestionariuszowych (za pomocą szeregu pytań lub stwierdzeń, do których należy się od-
nieść za pomocą spójnej skali odpowiedzi, na przykład skali Likerta).

Spośród wielu typów tego pytania poniżej omówione są dwa, które najczęściej znajdują zastosowa-
nie w badaniach – Likert oraz Dwubiegunowy. Każdy z tych typów można wybrać w lewym panelu
ustawień, w karcie Matrix type.

LIKERT - Jest to forma zadania pytania kwestionariuszowego, która pozwala na wykorzystanie za-
równo skali Likerta (na przykład odpowiedzi pomiędzy opcjami Zdecydowanie się nie zgadzam a
Zdecydowanie się zgadzam), jak i skal prawdopodobieństwa (opcje wyboru pomiędzy Zupełnie nie-
prawdopodobne a Bardzo prawdopodobne) czy częstości (na przykład: Nigdy – Raz w roku – Raz
w miesiącu – Raz w tygodniu – Raz dziennie – Kilka razy dziennie).

14 |
 Dostępne opcje tego formatu (rys. 7):

• Answer type: pozwala na: zaznaczenie wyłączenia

jednej opcji odpowiedzi dla każdego pytania (Allow
one answer), wybranie wielu opcji odpowiedzi (Allow
multiple answers), wybranie opcji z rozwijanej listy
(Dropdown list) czy przeciągnięcie wybranej odpo-
wiedzi za pomocą myszki (Drag and drop). Najczę-
ściej wybieraną opcją jest pierwsza, zaznaczona do-
myślnie
• Statements: Pozwala na wskazanie liczby pytań lub
stwierdzeń w edytowanym kwestionariuszu
• Scale points: Pozwala na wskazanie liczby dostęp-
nych odpowiedzi/opcji wyboru. Zarówno w przypad-
ku treści kolejnych pytań/stwierdzeń jak i punktów
skali pomiarowej można – a nawet należy – korzy-
stać z przycisku Edit multiple. Pozwala on na „hur-
towe” skopiowanie wszystkich pozycji ze źródła ze-
wnętrznego (PDF, Word itp.) i przekształcenie ich w
gotowy kwestionariusz bez konieczności ręcznego
przepisywania każdej pozycji osobno.
• Format: Domyślnie wybrana jest opcja Standard li-
kert – czyli tabelaryczne przedstawienie kolejnych
pytań/stwierdzeń ( jedno pod drugim). W przypad-
ku długich kwestionariuszy sugeruje się, aby w takim
przypadku zaznaczać poniższe kontrolki Repeat he-
aders oraz Add whitespace, które powtarzają na-
główki skali oraz dodają więcej wolnej przestrzeni (co
określoną liczbę stwierdzeń).
Rysunek 7
• Niemniej jednak bardzo polecanym formatem kwe-
stionariusza jest karuzela (Carousel, patrz poniżej).

| 15
 KARUZELA - Format karuzeli jest ulubiony przez respondentów, bo nie wymaga wysiłku związanego z
przemieszczaniem wzroku czy przewijaniem ekranu. Respondenci widzą pytania wyświetlane w spo-
sób pojedynczy – w ramce, pod którą dostępne są opcje wyboru (Rys. 8A). Kliknięcie dowolnej z tych
odpowiedzi powoduje automatyczne przejście o kolejnego pytania, co redukuje do minimum liczbę
ruchów myszką

A B

Rysunek 8

Korzystając z formatu karuzeli, warto zapoznać się z dostępną listą opcji wyświetlonych po wybraniu
tego trybu (Rys. 8B):

• Mobile friendly: dostosowanie wyświetlania pytań do specyfiki urządzeń mobilnych

• Show progress: wyświetlanie paska postępu dla kwestionariusza w dolnej części ramki z pytaniami
• Autoadvance statements: włączenie/wyłączenie trybu automatycznego przejścia do kolejnego
pytania po wybraniu odpowiedzi w aktualnym.

Typ DWUBIEGUNOWY – czyli dyferencjał semantyczny - Skala dwubiegunowa (dyferencjał se-

mantyczny) jest innym, bardzo często wykorzystywanym formatem w pytaniach kwestionariuszo-
wych. Polega ona na wykorzystaniu dwóch przeciwstawnych określeń, pomiędzy którymi znajduje się
wielopunktowa skala odpowiedzi (pozwalająca na zaznaczenie albo opcji skrajnej albo bliższej środ-
ka skali). Przykład takiego kwestionariusza, dotyczącego postrzegania dowolnej osoby, przedstawio-
ny jest na Rys. 9. Większość ustawień tego formatu jest analogiczna do ustawień formatu likert.

Rysunek 9

16 |
Randomizacja kolejności pytań / pozycji kwestionariuszowych - Niezależnie od tego, jaki jest for-
mat wyświetlania pytań kwestionariuszowych (likert, karuzela), warto rozważyć wyświetlenie pozycji
kwestionariusza w losowej kolejności. Zabieg taki może znacząco poprawić parametry psychome-
tryczne skali, zmniejszając ryzyko, że reakcje na pewne pytania będą w sposób systematyczny wpły-
wać na kolejne odpowiedzi.

Dla każdego pytania na karcie Question Behavior (w dolnej części lewego panelu ustawień) znaj-
duje się polecenie. Po wybraniu tej funkcji należy zaznaczyć Advanced
Randomization oraz kliknąć na Set Up Advanced Randomization. W nowym oknie (Rys. 10) należy
przenieść wszystkie pozycje kwestionariusza na prawą stronę (do zielonego pola), po czym kliknąć
przycisk Zapisz (dwukrotnie). W prawym górnym rogu tego pytania powinien pojawić się znaczek ,
informujący o aktywnej funkcji randomizacji.

Rysunek 10

2.5.5. Suwak

Pytanie to pozwala na umieszczenie jednego lub wielu suwaków, dających respondentowi możliwość
zaznaczenia odpowiedzi na graficznej skali (na przykład: określenie prawdopodobieństwa swojego
zachowania w zakresie 0-100%). W karcie Question type dostępne są trzy typy takich pytań: suwaki
(Rys. 11A), słupki (Rys. 11B) oraz gwiazdki (Rys. 11C). Przy każdym z powyższych typów pytania suwako-
wego są nieco inne możliwości ustawień w lewym panelu.

Rysunek 11

| 17
 Najważniejsze z nich to:

• Statements: pozwala na wybór liczby suwaków w danym pytaniu (skorzystanie z przycisku Edit
multiple pozwala na wygodne wklejenie ich treści ze źródła zewnętrznego)
• Scale points: określenie minimalnej oraz maksymalnej wartości suwaków
• Number of decimals: wskazanie, z jaką dokładnością ma być zaznaczony wynik (domyślną opcją
jest brak miejsc po przecinku)
• Grid lines: określenie liczby linii siatki, które uławiają wybór. Zaznaczenie kontrolki Snap to grid
lines sprawi, że wymuszone będzie kliknięcie pełnej wartości w danym punkcje siatki (bez możli-
wości wybrania wartości pośredniej)
• Add labels: aktywuje możliwość dodania etykiet tekstowych (Zupełnie nieprawdopodobne i Bar-
dzo prawdopodobne jako krańcowe etykiety skali prawdopodobieństwa 0-100%)
• Show value: wyświetla zaznaczoną wartość numeryczną obok suwaka
• Mobile friendly: format suwaków, który będzie lepiej wyświetlany na urządzeniach mobilnych.

Kolejność pozycji suwakowych można zmieniać w sposób losowy dla każdej osoby (zgodnie z instruk-
cją opisaną w rozdziale 2.5.4).

2.5.6. Planowanie czasowe

Planowanie czasowe nie jest pytaniem. Jest to bardzo

przydatna funkcja, która daje możliwość sprawowania
kontroli nad czasem poświęconym przez respondenta na
dany blok pytań (osobną stronę).

Narzędzie to nie wymaga edycji w głównym oknie ankiety

– będzie ono zupełnie niewidoczne dla osób badanych.
Należy natomiast ustawić potrzebne funkcje w lewym
panelu ustawień (karta Timer settings):

• Delay showing submit buton: wskazanie, po ilu se-

kundach ma pojawić się przycisk Dalej umożliwia-
jący przejście do kolejnej strony ankiety. Dzięki temu
możemy próbować „wymusić” na respondencie, aby
w sposób refleksyjny przeczytał tekst lub obejrzał za-
wartość bieżącej strony
• Auto advance: wskazanie, po ilu sekundach ma na-
stąpić automatyczne przejście do kolejnej strony
( jest to przydatne w sytuacjach, gdy – na przykład
– chcemy wyświetlić jakiś bodziec na krótki, określony
czas)
• Show timer: pokazuje animowany licznik czasu w an-
kiecie, w trybie rosnącym (od zera) lub malejącym (w
dół od wyznaczonej liczby sekund).
Rysunek 12

18 |
Niezależnie od wybranych kontrolek, fakt umieszczenia w danym bloku Planowania czasowego
spowoduje dodatnie statystyk czasowych do bazy danych (na przykład całkowitego czasu prze-
bywania na tej stronie). Jest to bardzo cenna informacja pozwalająca wykluczyć z bazy dane tych
respondentów, którzy nieracjonalnie szybko kliknęli przycisk Dalej (bez możliwości uważnego zapo-
znania się z treścią poleceń).

2.5.7. Inne

Typy pytań wymienione we wcześniejszych rozdziałach dotyczą zaledwie ułamka możliwości, któ-
re oferuje Qualtrics. Oprócz nich, w palecie dostępnych narzędzi znajdują się: funkcje pozwalające
na ocenę atrakcyjności poszczególnych fragmentów obrazu (Heat map, Hot spot), funkcje pozwa-
lające na nadawanie rang poszczególnym opcjom (Rank order), suwaki z bodźcami graficznymi
(Graphic slider) i wiele innych. Z uwagi na skróconą formę niniejszego przewodnika pomijam ich bar-
dziej szczegółowy opis, zachęcając jednak do zapoznania się z ich możliwościami oraz z materiałami
szkoleniowymi dostępnymi w internecie.

2.6. Podgląd oraz publikacja ankiety

2.6.1. Podgląd całościowy i fragmentaryczny ankiety

Zarówno na etapie tworzenia poszczególnych pytań jak i po zakończeniu edycji ankiety – Qualtrics
daje możliwość podglądu fragmentów lub całości projektu. Jest to możliwe dzięki poleceniu Pod-
gląd (czerwony prostokąt na Rys. 13), które aktywuje podgląd całego projektu. Alternatywnie, dzięki
rozwijanym menu w obszarze bloków (prostokąt zielony) i pytań (prostokąt pomarańczowy) – można
łatwo sprawdzić jak będzie wyglądał dany fragment ankiety.

Aby skorzystać z tego podglądu fragmentarycznego, na-

leży kliknąć menu rozwijane (oznaczone trzema kropka-
mi) i wybrać Preview question lub Preview block.

UWAGA: Przed opublikowaniem ankiety należy zawsze

poprosić przynajmniej jedną osobę, wcześniej niezaan-
gażowaną w jej tworzenie, o uważne przejrzenie i zano-
towanie błędów, niejasnych pytań, itd.

Rysunek 13

| 19
 2.6.2. Opublikowanie ankiety

Opublikowanie ankiety oznacza zamknięcie jej edycji oraz rozpoczęcie etapu zbierania danych.Po
zakończeniu weryfikacji ankiety (sprawdzenie przez promotora, członków zespołu, osoby testujące)
należy wybrać przycisk Publikuj, umieszczony w górnym fragmencie ekranu (Rys. 13).

W nowym oknie (Publish and activate survey, Rys. 14A) można sprawdzić sugestie automatycznego
doradcy ExpertReview diagnozującego poprawność ankiety, jej ergonomię, poziom zabezpiecze-
nia przez niepożądanymi działaniami, itp. Nie jest to jednak konieczne, można ponownie nacisnąć
Publikuj.

Na ostatnim etapie procesu publikacji widzimy okno, które informuje o sukcesie (Rys. 14B) oraz wy-
świetla link pozwalający na udostępnienie formularza respondentom. Można go skopiować przyci-
skiem Copy link, natomiast nie jest to konieczne (dostęp do tego linku będzie zawsze możliwy po-
przez zakładkę Distributions).

Uwaga: Opublikowanie ankiety nie uniemożliwia jej dalszej edycji, nawet na etapie zbierania da-
nych. Wprowadzenie zmian wymaga jedynie KAŻDORAZOWEGO KLIKNIĘCIA przycisku Publikuj
(dopiero wtedy respondenci zobaczą wprowadzone zmiany).

A B

Rysunek 14

20 |
Funkcjonalność menu Distributions

Wygenerowanie linku do ankiety jest zaledwie jednym ze sposobów jej dystrybucji, tzn. zapraszania
do niej respondentów. Wszystkie dostępne sposoby znajdują się w menu Distrubutions (górna kra-
wędź ekranu, tuż pod nazwą projektu).

Po wejściu do tej sekcji ustawień dostępne są następu-

jące opcje (Rys. 15):

• Anonymous link: ten sam link, który został już wcze-

śniej wygenerowany (podczas publikacji ankiety).
Można go dystrybuować mailowo poprzez media
społecznościowe, w serwisie SONA, itp. Autor ankiety
nie ma możliwości zidentyfikować osobę, która w ten
link kliknie
• Emails: narzędzie, które umożliwia wysyłkę maili z za-
proszeniami do udziału w ankiecie na adresy z posia-
danej przez siebie listy. Każda z tych osób otrzyma
indywidualny link do udziału w tym projekcie, pozwa-
lający na jej identyfikację
• Personal links: podobnie jak w przypadku opcji Email
– narzędzie to pozwala na przypisanie każdej osobie
zaproszonej do udziału w ankiecie indywidualnego
linku: dzięki czemu autor ankiety będzie wiedział, kto
wypełnił dany wywiad
Rysunek 15 • Social media: generuje gotowe posty do wyświetle-
nia w mediach społecznościowych autora ankiety,
m.in. Facebook, Twitter, Pinterest)
• QR Code: zapis anonimowego linku w formie graficz-
nego kodu, przydany podczas tworzenia drukowa-
nych zaproszeń do udziału w ankiecie (plakaty, ulotki
itp.).

2.7. Analiza i eksport danych

Narzędzia dostępne w systemie Qualtrics nie pozwalają na zaawansowaną, statystyczną analizę

zebranych danych. Można tu jednak: przejrzeć podstawowe wykresy częstości dla poszczególnych
pytań, sprawdzić liczbę zebranych ankiet oraz, co najważniejsze, wyeksportować całą bazę do wy-
branego przez siebie formatu danych.

| 21
 2.7.1. Podgląd zebranych danych

Wybierając pozycję Results (w górnym pasku menu), można wygenerować podstawowe wykresy
częstości dla poszczególnych pytań (na przykład: Rys. 16). Pozwala to na wstępne zorientowanie się
w zebranych danych i graficzne sprawdzenie danych demograficznych. Dla psychologów nie są to
jednak informacje nazbyt przydatne z uwagi na niedoskonałość graficzną oraz niedostosowanie do
standardów APA.

Rysunek 16

2.7.2. Przegląd danych

Wybranie pozycji Data & Analysis z górnego menu pozwala na przegląd zebranych danych w formie
tabelarycznej. Dostępna jest też możliwość ściągnięcia bazy danych na dysk twardy. W górnej części
tabeli dostępne są kluczowe funkcje:

Możliwość wykluczenia z prezentowanej bazy konkretnych wywiadów zde-

finiowanych na podstawie specyficznych kryteriów. Na przykład: wprowa-
dzenie odpowiedniego filtra da możliwość wyświetlania danych wyłącznie
od osób, które zdefiniowały siebie jako mężczyźni z wykształceniem wyż-
szym.

Podstawowa funkcja na tej stronie. Umożliwia: wyeksportowanie na dysk

twardy (Export Data…) aktualnie zebranej bazy danych (patrz: rozdział
2.7.3), zaimportowanie danych do ankiety (Import Data…) czy ustawienie
automatyzacji eksportu danych.

22 |
 Umożliwia wybranie kolumn, które będą wyświetlane w podglądzie
tabelarycznym.

2.7.3. Eksportowanie zebranej bazy danych do pliku

Dane można ściągnąć na dysk, korzystając ze strony Data & Analysis (górne menu), a następnie wy-
bierając Export & Import i klikając na Export Data….

W nowym oknie systemu Qualtrics (Rys. 17) moż-

na wybrać jedno z dostępnych rozszerzeń eks-
portowanego formatu, w tym: CSV, TSV, Excel,
XML, SPSS oraz Google Drive.

Najpełniejszą możliwość edycji danych daje for-

mat SPSSa powszechnie wykorzystywany przez
psychologów. Po wykonanym eksporcie w bazie
będą dostępne takie informacje jak lista wszyst-
kich zmiennych wykorzystanych w badaniu oraz
komplet danych zapisanych w formie numerycz-
nej wraz z przypisanymi etykietami wartości.

Zaleca się pozostawienie domyślnie zaznaczonej kontrolki Download all fields.

| 23
 3. Funkcje (nieco bardziej) zaawansowane,
ale przydatne
3.1. Warunkowe wyświetlanie/pomijanie pytań

Są to tak zwane funkcje logiczne, które można aktywować przy każdym pytaniu (w lewym panelu
jego ustawień, w karcie Question behavior). Poniżej omówione są dwie najczęściej wykorzystywane
funkcje:

• Display logic ( ) – po kliknięciu w ten przycisk można zdefiniować, że dane pytanie będzie wy-
świetlać się wyłącznie pod warunkiem wcześniejszego spełnienia pewnego warunku (np. zazna-
czenia w ankiecie demograficznej swojej płci jako kobieta). Respondenci, którzy nie spełnią tego
warunku, nie zobaczą tego pytania ani nie będą mieli możliwości odpowiedzieć na nie.
• Skip logic ( ) – pozwala na automatyczne przejście we wskazane miejsce (koniec tego bloku
lub koniec ankiety) wtedy, gdy w bieżącym pytaniu zostanie zaznaczona (lub nie zostanie zazna-
czona) zdefiniowana opcja odpowiedzi.

3.2. Randomizacja eksperymentalna

Łatwe wykorzystanie mechanizmu losowego przypisania osób badanych do jednego z warunków

jest kolejną przewagą środowiska Qualtrics nad innymi serwisami ankietowymi (np. Google Forms).
Opisana poniżej procedura daje też możliwość zapisania numeru wylosowanej grupy jako nowej
zmiennej w bazie danych:

• W głównej karcie edycji ankiety (Survey) należy wybrać ikonę Survey flow (tuż przy lewej kra-
wędzi ekranu)
• W obszarze pierwszego zdefiniowanego bloku należy kliknąć link Dodaj poniżej, a następnie wy-
brać funkcję Randomizer
• Pod nowo utworzoną ramką Randomizer należy kliknąć + Add a New Element Here, wybierając
opcję Dane osadzone (ang.: Embedded data)
• Wewnątrz nowej karty (opisanej jako Dane osadzone lub Set Embedded Data) należy nazwać
tę zmienną jako np. warunek (badacz ma dowolność wyboru tej nazwy, później stanie się ona
nazwą zmiennej w bazie danych) oraz przypisać jej konkretną wartość liczbową, np. 0
• Poniżej należy ponownie dodać kartę Danych osadzonych, tym razem nadając zmiennej waru-
nek kolejną wartość liczbową, np. 1 (kart tych powinno być tyle, ile jest warunków eksperymental-
nych w badaniu)
• Na zakończenie trzeba powrócić do karty Randomizer i wybrać wartość 1 jako Randomly present
(wskazanie liczby wylosowanych warunków dla osoby badanej), należy też zaznaczyć kontrolkę
Evently Present Elements (co sprawi, że każdy z nowych warunków będzie podobny pod wzglę-
dem liczby przypisanych respondentów).

24 |
Reasumując, dla schematu z dwoma warunkami (np. kontrolnym i eksperymentalnym) ustawienia
Survey Flow powinny wyglądać jak poniżej (Rys. 18):

Rysunek 18

Po zakończeniu edycji tych ustawień należy je zapisać, wybierając przycisk Apply z prawego dol-
nego narożnika ekranu.

W głównym oknie edycji ankiety (Survey) należy dodatkowo wykonać następujące kroki:

• Utworzyć nowy blok, wewnątrz którego powinny znaleźć się osobne pytania właściwe dla każ-
dego z warunków eksperymentalnych (zawierające, na przykład, wyświetlenie różnego bodźca
tekstowego lub graficznego).
• Zaznaczając po kolei każde z pytań, wybrać z lewego panelu ustawień, uzupeł-
niając podaną formułę. Należy w niej ręcznie wpisać nazwę zmiennej, którą w panelu Survey Flow
oznaczaliśmy kolejne warunki oraz jedną z przypisanych do niej wartości:

• Następnie nacisnąć przycisk Zapisz – a w karcie tego pytania powinna się pojawić błękitna kon-
trolka sygnalizująca warunkowość jego wyświetlenia.

Podsumowując wykonane operacje: na początku należy (za pomocą Survey Flow) przypisać każdą
osobę w sposób losowy do jednej z X grup opisanych różnymi poziomami nowo utworzonej zmiennej
liczbowej. Do każdej osoby badanej zostanie przypisana jedna z możliwych wartości tej zmiennej,
definiując losowy warunek eksperymentalny. Na drugim etapie należy wykorzystać tę zmienną, uza-
leżniając od jej wartości wyświetlanie danego pytania w ankiecie (pytanie to będzie się pojawiać
tylko osobom, dla których utworzona zmienna będzie przyjmować konkretną wartość).

| 25
 3.3. Scoring

Funkcja Scoring to nic innego jak możliwość automatycznego obliczenia wyników już w momencie
zbierania danych. Dotyczy to przede wszystkim kwestionariuszy, ale również pozwala na wykonanie
wszelkiego rodzaju operacji arytmetycznych na zebranych wartościach.

Aby wejść w ustawienia tej funkcji, należy wybrać ikonę Survey Options ( ) po lewej stronie głów-
nego okna edycji ankiety (Survey), a następnie z karty Advanced polecenie Scoring.

Każda obliczana zmienna to osobna kategoria. Na samym początku należy ją zdefiniować, wybiera-
jąc polecenie Scoring Options (w prawej górnej części ekranu), a następnie zaznaczyć New Catego-
ry. Po jej zdefiniowaniu, należy wybrać ją z listy rozwijanej Kategoria na stronie Scoringu oraz wpisać
wartości numeryczne przypisane do poszczególnych wartości w opcjach wyboru. Można skorzystać z
gotowych podpowiedzi takiej punktacji, które Qualtrics oferuje pod znacznikiem strzałki skierowanej
w dół (Score Ascending, Score Descending, Test scores to) (Rys. 19).

Rysunek 19

Po zapisaniu tych ustawień dla każdego wywiadu zostanie wygenerowana nowa zmienna obliczona
zgodnie ze zdefiniowanym wzorem.

Zaleca się korzystanie z tej funkcji wyłącznie w uzasadnionych przypadkach. W większości sytu-
acji obliczenie wyników kwestionariuszy jest możliwe (i dużo wygodniejsze) z poziomu programu
statystycznego, np. SPSS.

3.4. Quotas

Quotas to kolejna funkcja dostępna z poziomu Survey ► Survey options ► karta Advanced. Umoż-
liwia ona wprowadzenie doboru kwotowego do rekrutacji w taki sposób, aby udział (liczebność, od-
setek) osób w danej próbie był zgodny z wcześniej założonymi proporcjami demograficznym (zdefi-
niowanymi, na przykład, na zasadzie równoliczebności płci).

W badaniach studenckich funkcja ta jest wykorzystywana stosunkowo rzadko, dlatego też uwaga
poświęcona jej tutaj jest bardzo ograniczona. Chcąc wprowadzić ustawienia oparte na Quotas, za-
chęcam do skorzystania z ogólnodostępnych tutoriali w internecie.

26 |
3.5. Skrypty JavaScript i CSS

Język JavaScript w połączeniu z możliwością kodowania styli w języki CSS daje nieograniczoną moż-
liwość formatowania istniejących pytań oraz dodawania zupełnie nowych pytań i zadań sprawdza-
jących jakość wykonania.

Nauka tych języków nie jest przedmiotem uwagi w niniejszym przewodniku, natomiast dla osób, które
je znają choć w minimalnym stopniu, istnieje możliwość wyszukania gotowych fragmentów takiego
kodu w internecie i zaadaptowania go do własnej procedury badawczej.

Przykładem wykorzystania języka CSS w ankiecie jest skrypt załączony w rozdziale 4.1, który można w
prosty sposób wykorzystać do poszerzenia okna ankiety, co jest wygodniejsze dla osób badanych.

3.6. Automatyczne przyznawanie punktów na platformie SONA

Ostatnia z procedur opisywanych w tym rozdziale jest często wykorzystywana przez studentów lub
pracowników Uniwersytetu SWPS, którzy przygotowują formularze badań i rekrutują badanych po-
przez platformę SONA.

Punkty za udział w badaniach można przyznawać ręcznie, potwierdzając fakt wzięcia udziału przez
każdą osobę zapisaną na badanie. Szybszym, wygodniejszym, a przede wszystkim niezawodnym
sposobem jest wykorzystanie w tym celu mechanizmu automatycznego przyznawania punktów za-
raz po wypełnieniu ankiety.

Aby skorzystać z tej możliwości, należy:

• Upewnić się, że wybrany typ badania podany na SONIE to Online External Study ( jedynie dla
tego badania dostępny jest tryb automatycznego przyznawania punktów).
• Przygotowując opis swojego badania w formularzu SONA, należy w polu Study URL podać link do
swojego badania w systemie Qualtrics (anonymous link), wygenerowany po opublikowaniu tego
badania. Następnie, dodać do niego frazę ?id=%SURVEY_CODE% (bez pozostawiania spacji
pomiędzy linkiem a dodanym sformułowaniem).

• Po przygotowaniu pełnego opisu bada-

nia, na jego głównej stronie informacyjnej
(Rys. 20) widoczna jest rubryka Website.
Należy skopiować link zwrotny wygenero-
wany w polu Qualtrics Redirect to a URL i
przejść do głównej strony edycji badania
w serwisie Qualtrics.

Rysunek 20

| 27
 • Należy kliknąć ostatni blok projektowanego bada-
nia, czyli informację końcową dla osób badanych2.
Następnie, z lewego paska menu (karta Edit end of
survey) wybrać Redirect do URL z rozwijanego menu
End of survey message. Skopiowany wcześniej link
Qualtrics Redirect to a URL trzeba wkleić do pola
Adres URL witryny, co sprawi, że po udzieleniu odpo-
wiedzi na ostatnie pytanie respondenci będą auto-
matycznie przekierowywani do systemu SONA.
• W ostatnim kroku należy wybrać ikonę Survey
flow (tuż przy lewej krawędzi ekranu). Po uruchomie-
niu tego panelu trzeba kliknąć Dodaj poniżej w kar-
cie pierwszego bloku, wybierając funkcję Dane osa-
dzone. W polu Create New Field or Choose From
Dropdown… należy wpisać id, pozostawiając wszyst-
Rysunek 21
kie inne ustawienia niezmienione. Po zakończeniu tej
operacji wystarczy kliknąć Apply w prawym dolnym
roku ekranu, aby zapisać zmiany i powrócić do głów-
nego okna edycji ankiety. Automatyczny tryb przy-
znawania punktów powinien być w tym momencie
aktywny!

Uwagi praktyczne

• Zdarza się, że w wyniku popełnionego w powyższej procedurze błędu system nie zadziała. Dlate-
go, nawet korzystając z tej funkcji, zaleca się zbieranie informacji o numerach ID osób badanych
(poprzez pytanie otwarte), aby w razie potrzeby móc przyznać im punkty za udział w ankiecie.
• Zaleca się uwzględnianie pytań weryfikujących uwagę osób badanych. Świetnie nadaje się do
tego na przykład dodanie do kwestionariusza pytania „Jeśli czytasz to pytanie, zaznacz odpo-
wiedź Zdecydowanie się nie zgadzam”. Osoby, które błędnie odpowiedziały na to pytanie (naj-
prawdopodobniej „przeklikiwały” bezrefleksyjnie procedurę) można ręcznie odnaleźć na liście re-
spondentów w systemie SONA (po numerze ID) i zmienić im status na „Excused no-show”, aby nie
otrzymały punktów za udział w badaniu.
• Coraz popularniejszym miejscem rekrutacji osób badanych jest platforma prolific.co, któ-
ra – podobnie jak SONA – również daje możliwość automatycznej weryfikacji udziału poprzez
procedurę w Qualtricsie.
• Anglojęzyczny tutorial video do opisanej powyżej procedury można znaleźć na stronach SONY.

2
Stosując procedurę automatycznego przyznawania punktów, rezygnujemy z prezentowania tej strony – zamiast tego natychmiast przekierowuje-

my badanych do systemu SONA (powiadomienie o przyznaniu punktów).

28 |
4. Dodatki

4.1. Uzyskanie szerszego interfejsu ankiety

Domyślna szerokość okna ankiety jest dość wąska i często niewygodna dla badanych – co niestety
nie jest możliwe do zmiany z poziomu graficznego interfejsu. Jest to problematyczne w szczególno-
ści przy pytaniach typu karuzela (2.5.4), gdy odpowiedzi są umieszczone w formacie poziomym i nie
mieszczą się na szerokości strony.

Rozwiązaniem jest tutaj wykorzystanie skryptu CSS, który pozwala na poszerzenie aktywnego okna
wyświetlanej ankiety.

Aby to zrobić należy wybrać ikonę ikonę Look and feel ( ) z lewego paska ustawień ankiety, wska-
zać zakładkę Style oraz w kolejnym panelu ustawień odszukać pole zatytułowane Custom CSS i wci-
snąć przycisk edit pod nim.

W nowym okienku należy wkleić kod z poniższej ramki, po czym zatwierdzić to przyciskiem Zapisz.
Ankieta (widoczna w oknie podglądu) powinna stać się zdecydowanie szersza.

@media only screen and (min-width: 1150px) {

#Questions{min-width:1150px;}
}
.Skin .QuestionOuter.Matrix{max-width:1150px}
.CarouselCardFrame{position:relative;width:850px;margin:20px 0;height:244px;border:1px
solid #89919a;border-radius:2px}
.CarouselAnswerContainer{max-width:1150px;margin:auto;padding:0 0 20px;overflo-
w:auto}
.CarouselHorizontalAnswerWrapper.Overflow{width: 100%;}
.Skin label.MultipleAnswer,.Skin label.MultipleAnswer.q-focused,.Skin label.SingleAn-
swer{padding: 8;-webkit-border-radius:0;-moz-border-radius:0;-ms-border-radius:0;-o-
-border-radius:0;border-radius:0;text-align:left;background:rgba(0,0,0,.06);padding-ri-
ght: 0px;}
.Skin .Matrix .QuestionBody.CarouselQuestionBody .CarouselAnswerButton{font-size:
14px;color:#757575;}
.Skin .Matrix .QuestionBody.CarouselQuestionBody .CarouselCardTextContainer{font-size:
20px;font-weight: bold;color:#757575;}
.CarouselAnswerButton.Horizontal.Overflow{width: 100%;min-width:120px;}

| 29
 4.2. Tekst świadomej zgody w badaniach online

Zgodnie z zasadami etyki zawodu psychologa wymagane jest, aby przed rozpoczęciem udzielania
odpowiedzi na pytania ankietowe respondent mógł zapoznać się z podstawowymi informacjami
dotyczącymi tego badania. Powinny one opisywać: ogólny cel badania, jego przebieg, czas jego
trwania, potencjalny dyskomfort związany z badaniem oraz dane osoby odpowiedzialnej za jego
prowadzenie.

• Informacja o badaniu powinna być przygotowana

jako osobny blok z pytaniem w systemie Qualtrics.
• Można wykorzystać w tym celu format pytania Mul-
tiple choice, wprowadzając ustawienia jak na Rys. X
(Allow multiple answers, Number of choices: 1. Ko-
niecznie należy też zaznaczyć kontrolkę Add require-
ments > Force response w karcie Response require-
ments.
• Dzięki tym ustawieniom respondent może potwierdzić
zapoznanie się z przedstawioną treścią za pomocą
zdania: Przeczytałem powyższe informacje i wyra-
żam zgodę na udział w badaniu3. Jeśli ktoś nie wyrazi
takiej zgody, nie zostanie przepuszczony przez system
do kolejnego bloku i będzie musiał opuścić stronę.

Rysunek 22

3
Nie zaleca się korzystania z podwójnej opcji wyboru („Zgadzam

się”, „Nie zgadzam się”) i przeniesienia na koniec ankiety po za-

znaczeniu odmowy udziału w badaniu. W sytuacji wykorzystania

automatycznego przyznawania punktów spowoduje to przekiero-

wanie na stronę SONY i przyznanie wynagrodzenia za udział w ba-

daniu, nawet jeśli ktoś nie wyrazi zgody na wzięcie w nim udziału.

30 |
W poniższej ramce znajduje się treść przykładowej formuły wykorzystywanej w badaniach online.
W przypadku badań magisterskich formuła ta powinna być skonsultowana z promotorem pracy,
a w uzasadnionych przypadkach powinno się uzyskać akceptację wydziałowej Komisji ds. Etyki
Badań naukowych.

INFORMACJE O BADANIU NAUKOWYM:

• Celem niniejszego badania jest określenie zależności pomiędzy przekonaniami społecznymi

a postawami wobec grup społecznych.
• Wypełniając ankiety zostaniesz poproszony/a o ustosunkowanie się do szeregu stwierdzeń
dotyczących innych narodowości. Zadanie to nie powinno w Tobie wzbudzić negatywnych
reakcji emocjonalnych.
• Uczestnictwo w badaniu jest całkowicie dobrowolne, a odmowa nie wiąże się z żadnymi
konsekwencjami. Również po wyrażeniu zgody (w trakcie trwania badania) można wycofać
się bez podawania przyczyny.
• Uzyskane wyniki są poufne: co znaczy, że indywidualne dane uzyskane od respondentów nie
będą rozpowszechniane w sposób umożliwiający identyfikację osoby, a jedynie przetwarza-
ne zbiorczo w celu opracowania naukowego.

Wypełnienie całej ankiety powinno zajęć ok. 12 minut. Bardzo prosimy o udzielanie szcze-
rych i przemyślanych odpowiedzi: jest to niezbędne, aby nasza praca miała sens.

W przypadku pytań, wątpliwości lub życzeń związanych z przetwarzaniem danych prosimy o

kontakt z autorem badania: dr. Janem Kowalskim, pod adresem jkowalski@swps.edu.pl.

| 31
 4.3. Checklista - ostateczne sprawdzenie poprawności przygotowanej ankiety:

F Moje konto jest założone z wykorzystaniem adresu w domenie @st.swps.edu.pl i posiada pełną
funkcjonalność (rejestrując je wykorzystałem/am kod udostępniony mi przez Uczelnię) [1.2]
F Język interfejsu mojego badania to język polski [2.3.1]
F Nie zbieram danych sprzecznych z polityką RODO Uczelni [2.3.2]
F Wszystkie osobne części ankiety (np. kwestionariusze) przygotowałem/am w osobnych blokach
[2.4.1]
F We wszystkich pytaniach zaznaczyłem/am opcję wymuszania odpowiedzi, aby uniknąć braków
danych Potwierdzeniem tego jest symbol gwiazdki w prawym górnym rogu prostokąta z pyta-
niem [2.5.2]
F Kwestionariusze przygotowałem/am zgodnie z opisem w pkt. [2.5.4], wykorzystując najczęściej
tryb karuzeli i randomizując kolejność itemów (chyba, że jest to niezgodne z instrukcją danego
narzędzia)
F Swoją ankietę rozpoczynam od przedstawienia podstawowych informacji o badaniu i uzyskania
od respondentów świadomej zgody na udział w tej procedurze [4.2]
F Zakończeniem ankiety jest strona z tzw. instrukcją odkłamującą, na której przedstawione są bar-
dziej szczegółowe informacje: o celu badania, zastosowanej manipulacji ( jeśli miała miejsce)
oraz podziękowanie dla osób badanych4.
F Przed uruchomieniem rekrutacji poprosiłem/am grupę zaprzyjaźnionych osób o przejście przez
całą procedurę i sprawdzenie jej poprawności
F Przedstawiłem/am mój formularz badawczy promotorowi pracy magisterskiej i uzyskałem jego/
jej zgodę na uruchomienie badania
F Jeśli korzystam z systemu SONA – jednym z pytań w mojej ankiecie jest pytanie otwarte o ano-
nimowy numer ID użytkownika
F Poprawnie ustawiłem automatyczną procedurę przyznawania punktów osobom badanym zre-
krutowanym poprzez portal SONA (nieobowiązkowe) [3.6]
F Jeśli wprowadzałem poprawki do treści ankiety od momentu jej pierwszego opublikowania – na-
cisnąłem przycisk Publikuj po dokonaniu ostatniej zmiany (tak, aby była ona widoczna dla re-
spondentów) [2.6.2]

4
Punkt ten nie dotyczy sytuacji, gdy wykorzystany jest system automatycznego przyznawania punktów SONA.

32 |
 Powodzenia
w przygotowywaniu
waszych badań!

Bardzo dziękuję następującym osobom za współudział

w tworzeniu tego przewodnika:

• Bartłomiejowi Dobrzyńskiemu za przygotowanie świetnego layoutu

graficznego oraz składu tekstu.
• Justynie Bucknall-Hołyńskiej za profesjonalną korektę językową.
• Kai Gruszczyńskiej, Ilonie Tomaszewskiej, Anecie Sawickiej oraz Sonji Himmel
za pomoc w opracowywaniu rozdziałów.
• dr. Mariuszowi Ziębie i dr. Agnieszce Czerw za konstruktywne uwagi i sugestie.

Źródła grafik: freepik.com, qualtrics.com

Krótki przewodnik
dla studentów
Uniwersytetu SWPS