ORIENTIMI PËR KARRIERËN

UDHËZUES PËR OFRUESIT E ARSIMIT DHE FORMIMIT PROFESIONAL

Korrik, 2020
Tiranë

Ky publikim është prodhuar nga projekti “Aftësi për Punë” (S4J) nën mbikqyrjen e Menaxherit të Projektit, Fation
Dragoshi. Udhëzuesi u përgatit nga Ledi Leka, me kontribut nga Blerjana Bino, Sidita Dibra dhe Aleka Papa.

Rreth projektit “Aftësi për Punë”

“Aftësi për Punë” (S4J) është një projekt i Agjencisë Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC), i cili zbatohet
në Shqipëri nga organizata Swisscontact.

S4J adreson sfidat kryesore në Arsimin dhe Formimin Profesional (AFP) në Shqipëri duke investuar për sigurimin
e ndryshimeve sistematike, zhvillimin e kompetencave dhe fuqizimin e aktorëve. S4J mbështet ofruesit partnerë
të AFP-së në drejtim të krijimit të lidhjeve të ngushta me kompanitë e sektorit privat dhe partnerë të tjerë,
diversifikimit dhe përmirësimit të ofertës mësimore, aplikimit të metodave të reja të mësimdhënies dhe
standardeve të cilësisë, realizimit të praktikave mësimore në mjediset e biznesit dhe zhvillimit e fuqizimit të
institucionit.

Shënim: Pikëpamjet dhe konkluzionet e shprehura në këtë publikim nuk paraqesin domosdoshmërisht ato të
Qeverisë Zvicerane ose Agjencisë Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC).

Autorësia e këtij publikimi i përket projektit “Aftësi për Punë” (S4J). Ndalohet riprodhimi dhe shpërndarja e
publikimit pa miratim paraprak me shkrim nga S4J.

AFTËSI PËR PUNË S4J

Rruga Skënderbej, Vila nr. 49
Tiranë, Shqipëri, Kutia Postare 2891
Tel: +355 42 231 850
e-mail: al.info@swisscontact.org
www.aftesiperpune.al
Tabela e Përmbajtjes

Shkurtime ................................................................................................................................................................. 6
Lista e figurave ......................................................................................................................................................... 7
Lista e kutive ............................................................................................................................................................ 8
Lista e tabelave ........................................................................................................................................................ 9
PARATHËNIE ........................................................................................................................................................... 10
1. HYRJE .................................................................................................................................................................. 11
1.1 Përse ky udhëzues? .............................................................................................................................. 12
1.2 Për kë është ky udhëzues? ................................................................................................................... 12
1.3 Si përdoret ky udhëzues? ..................................................................................................................... 13
1.4 Çfarë përmban ky udhëzues? ............................................................................................................... 13
2. NJËSIA E ZHVILLIMIT DHE ORIENTIMI PËR KARRIERËN ...................................................................................... 15
2.1 Funksioni i orientimit për karrierën ............................................................................................................. 15
2.2 Ndërlidhja me funksionet e tjera në Njësinë e Zhvillimit ............................................................................ 17
2.3 Ndërlidhja me Planin Strategjik të ofruesit të AFP-së ................................................................................. 17
3. NJË VËSHTRIM I PËRGJITHSHËM MBI ORIENTIMIN PËR KARRIERËN ................................................................. 18
3.1 Pse duhet të ofrohet orientimi për karrierën në IoAFP? ............................................................................. 18
3.2 Çfarë është orientimi për karrierën? ........................................................................................................... 19
3.3 Elementët përbërës të orientimit për karrierën .......................................................................................... 20
4. ORIENTIMI PËR KARRIERËN PËRPARA HYRJES NË AFP ....................................................................................... 22
4.1 Orientimi para regjistrimeve (periudha mars - maj): aktivitetet dhe roli I koordinatorit ........................... 23
4.2 Orientimi gjatë regjistrimeve (periudha qershor - shtator)......................................................................... 28
4.3 Orientimi gjatë muajit të parë të shkollës ................................................................................................... 31
5. ORIENTIMI PËR KARRIERËN GJATË STUDIMEVE NË AFP .................................................................................... 33
5.1 Informacioni për karrierën gjatë studimeve në AFP.................................................................................... 33
5.2 Edukimi për karrierën .................................................................................................................................. 37
5.2.1 Kompetencat për zhvillimin e karrierës ............................................................................................... 43
5.2.2 Zhvillimi i kompetencave për edukimin për karrierën ......................................................................... 46
 5.2.3 Vlerësimi i nxënësve lidhur me edukimin për karrierën ...................................................................... 54
5.3 Këshillimi për karrierën................................................................................................................................ 56
5.3.1 Procesi për këshillimin për karrierën ................................................................................................... 56
Referoju Shtojca XII- Model plan veprimi për këshillimin për karrierën dhe Shtojca XIV - Pyetësor vetë-
vlerësimi: Cila punë përshtatet me interesat e mia?. .................................................................................... 58
5.3.2 Aktivitetet e këshillimit të karrierës ..................................................................................................... 59
5.3.3 Ofrimi i këshillimit për karrierën: kushtet dhe parimet ....................................................................... 61
BURIME DHE INFORMACIONE ............................................................................................................................... 65
FJALORTH ............................................................................................................................................................... 67
INSTRUMENTE........................................................................................................................................................ 69
Shtojca I - Model CV........................................................................................................................................... 69
Shtojca II - Model letër motivimi ....................................................................................................................... 71
Shtojca III - Model kërkesë për punë ................................................................................................................. 73
Shtojca IV - Teknikat e intervistave ................................................................................................................... 74
Shtojca V - Këshilla për praktikantët.................................................................................................................. 77
Shtojca VI - Parimet e etikës për Koordinatorin e Orientimit për Karrierën ..................................................... 78
Shtojca VII - Udhëzues për përzgjedhjen e profilit ............................................................................................ 79
Shtojca VIII - Udhëzuesi për dosjen e karrierës për nxënësit ............................................................................ 80
Shtojca IX - Inventari i aftësive sipas llojit të punës .......................................................................................... 12
Shtojca X - Pyetësor për nxënësit e klasës së 10-të........................................................................................... 14
Shtojca XI- Metoda Grow................................................................................................................................... 17
Shtojca XII- Model plan veprimi për këshillimin për karrierën .......................................................................... 20
Shtojca XIII – Profili i kërkesave për profesionet ............................................................................................... 21
Shtojca XIV - Pyetësor vetë-vlerësimi: Cila punë përshtatet me interesat e mia? ............................................ 33
Shtojca XV – Aftësitë e Këshilluesit për Karrierën ............................................................................................. 39
Shtojca XVI - Shembull Fletë Informuese (Info Sheet) - Shkolla “Hamdi Bushati” ............................................ 41
Shtojca XVII - Informacioni i tregut të punës i nevojshëm për orientimin e këshillimin për karrierën ............. 48
Shtojca XVIII – Shembull profilet për klasat e 9-ta ............................................................................................ 51
Shtojca XIX - Ushtrimi i hartës së kurrikulës për edukimin në karrierë ............................................................. 53
Shtojca XX - Analiza SWOT në edukimin për karrierën...................................................................................... 55
Shtojca XXI - Formular për këshillimin e karrierës ................................................................................................ 59
Shtojca XXII - Model regjistri për këshillimin për karrierën ............................................................................... 62
Shtojca XXIII – Fazat dhe treguesit e performancës për edukimin e karrierës.................................................. 64
Shtojca XXIV – Parimet për edukimin për karrierën .......................................................................................... 65
Shtojca XXV - Pyetësor për përcaktimin e gatishmërisë së nxënësit për tregun e punës ................................. 67
Shtojca XXVI – Pyetësor për profilin e profesionve ........................................................................................... 70
Shtojca XXVII – Kalendari i edukimit për karrierë klasa e 10-të ........................................................................ 71
Shkurtime

AFP Arsimi dhe Formimi Profesional

AKPA Agjencia Kombëtare për Punësim dhe Aftësi
AKAFPK Agjencia Kombëtare e Arsimit, Formimit Profesional dhe Kualifikimeve
Koordinatori Koordinatori i Orientimit për Karrierën (Informim, Edukim, Këshillim)
IoAFP Institucionet ofruese të Arsimit dhe Formimit Profesional
MM Memorandum Mirëkuptimi
NJZH Njësia e Zhvillimit
PR Marrëdhënie me Publikun
S4J Skills for Jobs / Aftësi për Punë
TIK Teknologjia e Informacionit dhe Komunikimit
ZRP Zyra Rajonale e Punësimit
ZHGA Zhvillimi Gradual i Aftësive
Lista e figurave

Figura 1: Seksionet kryesore të udhëzuesit ........................................................................................................... 14

Figura 2: Synimi i gjerë i orientimit për karrierën .................................................................................................. 19
Figura 3: Elementët përbërës të orientimit për karrierën ..................................................................................... 20
Figura 4: Dy fazat e orientimit për karrierën ......................................................................................................... 22
Figura 5: Periudha e ofrimit të orientimit për karrierën përpara hyrjes në AFP ................................................... 22
Figura 6: Informacioni cilësor për karrierën para hyrjes nw AFP........................................................................... 23
Figura 7: Shembull: Profili i kërkesës së profesionit të programuesit ................................................................... 25
Figura 8: Shembull broshurë për IoAFP-në për vizitat në shkollat 9-vjeçare......................................................... 26
Figura 9: Hapat e procesit të orientimit gjatë periudhës së regjistrimeve ............................................................ 28
Figura 10: Hapat e procesit të orientimit gjatë muajit të parë të shkollës ............................................................ 31
Figura 11: Orientimi për karrierën gjatë studimit në AFP ...................................................................................... 33
Figura 12: Karakteristikat e informacionit të tregut të punës dhe informacionit për karrierën. .......................... 34
Figura 13: Modeli i edukimit për karrierën dhe hapat e procesit të zhvillimit të karrierës ................................... 38
Figura 14: DOTS dhe etapat e vendimmarrjes për karrierën për nxënësin/en ..................................................... 38
Figura 15: Elementet e kornizës së kompetencave për zhvillimin e karrierës ....................................................... 43
Figura 16: Qasja ndërkurrikulare e edukimit për karrierën ................................................................................... 47
Figura 17: Kushtet për Dosjen e Karrierës ............................................................................................................. 51
Figura 18: Përparësitë dhe kufizimet e qasjes jashtë-kurrikulare.......................................................................... 53
Figura 19: Procesi i këshillimit për karrierën.......................................................................................................... 57
Figura 20: Skica për planin individual të karrierës ................................................................................................. 58
Figura 21: Lloji i mbështetjes në varësi të gatishmërisë ........................................................................................ 59
Figura 22: Njoftime pune si rezultat i hulumtimit të maturantëve ....................................................................... 64
Lista e kutive

Kutia 1: Përfitimet e nxënësve nga orientimi për karrierën .................................................................................. 11

Kutia 2: Detyrat e Koordinatorit të Orientimit për Karrierën ................................................................................ 15
Kutia 3: Këshilla për Koordinatorin e Orientimit për Karrierën ............................................................................. 16
Kutia 4: Shembull nga fushata specifike ‘Tako çdo vajzë’ ...................................................................................... 27
Kutia 5: Roli i Koordinatorit para regjistrimeve: mars – maj.................................................................................. 27
Kutia 6: Roli i koordinatorit gjatë regjistrimeve: korrik - shtator ........................................................................... 29
Kutia 7: Përvoja e shkollave partnere të S4J me procesin e orientimit për karrierën gjatë regjistrimeve ............ 29
Kutia 8: Shembull praktik: Një ditë regjistrimi në Shkollën Industriale Pavarësia (ShIP)....................................... 30
Kutia 9: Roli i Koordinatorit gjatë orientimit për karrierën në muajt e parë të shkollës: Klasa e 10 ..................... 32
Kutia 10: Këshillë për Koordinatorin/en për informacionin para hyrjes në AFP.................................................... 32
Kutia 11: Roli i Koordinatorit/es lidhur me ofrimin e informacionit për karrierën ................................................ 35
Kutia 12: Këshillë për Koordinatorin/en për informacionin për karrierën ............................................................ 35
Kutia 13: Si të përmirësojmë informacionin për karrierën? .................................................................................. 36
Kutia 14: Shembull: Si ndihmon procesi i zhvillimit të karrierës në faza të ndryshme të jetës? ........................... 41
Kutia 15: Kompetencat që përfitohen nga edukimi për karrierën ......................................................................... 42
Kutia 16: Shembuj sesi integrohet edukimi për karrierën me lëndët e tjera ........................................................ 48
Kutia 17: Hapat e qasjes së integruar kurrikulare për edukimin në karrierë ......................................................... 50
Kutia 18: Roli i Koordinatorit / es për Dosjen e Karrierës ...................................................................................... 52
Kutia 19: Si të përmirësojmë edukimin për karrierën? .......................................................................................... 55
Kutia 20: Shembull: Cilat probleme trajtohen nga këshillimi për karrierën? ........................................................ 56
Kutia 21: Këshillimi për praktikat profesionale dhe zgjedhjen e profilit ................................................................ 58
Kutia 22: Partnerët për ofrimin e këshillimit për karrierën ................................................................................... 62
Kutia 23: Përvoja me shkollat partnere të S4J për këshillimin për karrierën ........................................................ 63
Kutia 24: Si ta përmirësojmë këshillimin për karrierën?........................................................................................ 64
Lista e tabelave

Tabela 1: Kriteret e cilësisë lidhur me informacionin e tregut të punës për këshillimin në karrierë .................... 34
Tabela 2: Linja, faza, kompetenca për edukimin për karrierën ............................................................................. 44
Tabela 3: Aktivitetet e këshillimit të nxënësve sipas gatishmërisë ........................................................................ 59
Tabela 4: Plan pune këshillimin për karrierën klasa e 11-të .................................................................................. 60
PARATHËNIE

Projekti “Aftësi për Punë” (S4J) mbështet qeverinë dhe aktorët e tjerë të interesit për të ndërtuar një sistem sa
më efikas të Arsimit dhe Formimit Profesional (AFP) në Shqipëri, të frymëzuar nga modeli zviceran. Konkretisht,
projekti mundëson një proces transformimi të konsiderueshëm të dhjetë institucioneve publike të AFP-së, duke
i mbështetur ato për: i) ndërtimin e partneriteteve strategjike me kompanitë në rajonet ku operojnë si dhe
ndërgjegjësimin e publikut të rajonit mbi rëndësinë e AFP-së; ii) diversifikimit dhe përmirësimit të ofertës
mësimore; iii) aplikimit të metodave novatore të mësimdhënies dhe standardeve të cilësisë; (iv) realizimit të
praktikave profesionale në mjediset e biznesit; (v) zhvillimit dhe fuqizimit të institucionit, përmes ndërtimit të
mekanizmave për menaxhimin eficient.

Ngritja dhe funksionimi i njësive të zhvillimit pritet të luajë një rol kyç në transformimin e IoAFP-ve. Pasi janë
miratuar aktet nënligjore për krijimin dhe funksionimin e njësive të zhvillimit, IoAFP-të veprojnë në një kontekst
të përmirësuar. Këto struktura, të krijuara për rritjen e efikasitetit të menaxhimit të shkollave profesionale
përfshijnë shtatë funksione, ndër të cilat edhe atë të orientimit dhe këshillimit për karrierën.

Pavarësisht përmirësimeve në sektorin e AFP-së, përbrendësimi i koncepteve, metodave, instrumentëve dhe

proceseve të reja për IoAFP-të mbetet sfidues, përfshi këtu edhe funksionimin e plotë dhe real të njësive të
zhvillimit dhe integrimin e tyre organik me tërësinë institucionale të ofruesit të AFP-së. Funksioni i orientimit për
karrierën (informacion, edukim, këshillim) është parësor për suksesin e nxënësve në tregun e punës dhe për
sigurimin e mirëqënies së tyre.

Ky udhëzues është pjesë e përpjekjeve të projektit “Aftësi për Punë” për të rritur e forcuar kapacitetin e
institucioneve ofruese të AFP-së. Qëllimi i udhëzuesit është që të mund të përdoret si nga institucionet që sapo
kanë filluar apo do të fillojnë të zhvillojnë funksionin e orientimit për karrierën, edhe ato që tashmë kanë përvojë
dhe duan të përmirësojnë funksionin e tyre.

Nga kjo perspektivë, qasja e orientimit për karrierën e propozuar në këtë udhëzues synon të shkojë përtej njohjes
së thjeshtë me karrierën, përzgjedhjes së profesioneve apo kryerjes së testeve të vetëvlerësimit. Orientimi në
këtë udhëzues është konceptuar si një proces këshillues gjithëpërfshirës, për t’i dhënë nxënësve mbështetjen
dhe kontributin që u nevojitet për të projektuar dhe, kudo/kurdo që të jetë e mundur, për të nisur karrierën e
tyre dhe planet për të ardhmen.

Kështu, ky udhëzues ka si qëllim aftësimin e IoAFP-ve në drejtim të ofrimit të duhur të orientimit dhe këshillimit
për karrierën përmes ofrimit të koncepteve kryesore, udhëzimeve praktike, shembujve dhe instrumenteve
konkrete bazuar edhe në përvojën e projektit “Aftësi për Punë”. Shpresojmë që udhëzuesi do të bëhet një
bashkëshoqërues në udhën tuaj për transformimin cilësor institucionit.

Fation Dragoshi
Menaxher Projekti
1. HYRJE
Misioni kryesor i AFP-së është të zhvillojë kompetenca personale e profesionale të diversifikuara tek
profesionistët e rinj për t’i afruar ata me punëdhënësit si edhe në përputhje me kërkesat e tregut të punës në
ndryshim të vazhdueshëm. Një nga funksionet e ofruesve të AFP-së, ndër të tjera, është të ofrojnë shërbime për
orientimin dhe këshillimin e karrierës1 së nxënësve, me qëllim lehtësimin e punësimit të tyre ose vijimësinë në
arsimin e mëtejshëm.2

Orientimi për karrierën në tërësinë e tij trajton disa probleme që lidhen jo vetëm me nxënësin por edhe me
familjen e tij, si edhe mjedisin social ku ai vepron sikurse parashtrohen më poshtë. Së pari, përmes orientimit
për karrierën mund të tejkalohen tensionet në familje që lidhen me përfundimin e klasës së 9-të dhe zgjedhjen
e shkollimit të mëtejshëm: arsim profesional apo i përgjithshëm, drejtimet, profilet etj. Së dyti, orientimi shërben
për të kapërcyer problemin e informacionit të pakët apo të papërshtatshëm për nxënësit lidhur me mundësitë
për arsim dhe tregun e punës. Së treti, orientimi për karrierën gjithashtu lehtëson problemin e mungesës së
ndërgjegjësimit për profesionet, veçoritë e tyre, shtigjet e karrierës dhe nivelin e pagave në tregun e punës. Së
katërti, shpesh aftësitë për të kërkuar në tregun e punës dhe për tu profilizuar janë të kufizuara ndaj orientimi
vjen në ndihmë për të kapërcyer këtë mangësi. Së fundi, përmes orientimit në karrierë lehtësohet edhe çështja
e mungesës së vendimmarrjes për të ardhmen në rast të braktisjes së shkollës.

Njohja e kontributit të orientimit për karrierë në nivelin individual, ekonomik e shoqëror, e ka kthyer atë në një
pjesë thelbësore të arsimit duke i përgatitur nxënësit për të kaluar me sukses nga shkolla drejt një shtegu karriere
të ardhshme. Në kontekstin e AFP-së, orientimi për karrierën shërben si një urë lidhëse shtesë ndërmjet shkollës
dhe botës së punës, duke e parë nxënësin si një pjesëmarrës aktiv në këtë marrëdhënie.

Kutia 1: Përfitimet e nxënësve nga orientimi për karrierën

Përmes orientimit për karrierën, nxënësit pajisen me mjetet e nevojshme për të përmirësuar reflektimin mbi
situatat në jetë, njohuritë dhe autonominë në vendimmarrje. Nxënësit aftësohen për të:
njohur dhe kuptuar veten lidhur me interesat, aftësitë, pikat e forta e të dobta dhe mundësitë për
përmirësim;
analizuar në mënyrë realiste mjedisin e tyre social dhe atë të punës, si dhe për të dalluar mundësitë apo
pengesat që ekzistojnë;
menaxhuar dhe drejtuar veten e tyre.

Po ashtu, përmes orientimit për karrierën, nxënësit:

fitojnë pjekurinë e nevojshme për të marrë vendime lidhur me jetën e tyre personale, arsimin dhe
karrierën;
arrijnë të përshtaten më mirë me ndryshimin apo të bëjnë ndryshime kur është e nevojshme.
arrijnë rezultate më të larta dhe kanë ecuri më të mirë në shkollë.

1 Në këtë udhëzues në linjë me përcaktimet ndërkombëtare termi “orientim për karrierën” përdoret si term gjithëpërcaktues dhe që
përfshin të tre elementët përbërës: informacionin, edukimin dhe këshillimin, të cilat mund të ofrohen si para hyrjes në AFP, ashtu edhe
gjatë studimeve në AFP dhe në dalje të AFP.
2 Udhëzimit Nr. 11, dt. 03.03.2020 për Mënyrën e organizimit dhe veprimtarinë e ofruesve publikë të arsimit dhe formimit profesional,

Ministria e Financave dhe Ekonomisë /Neni 4, pika H.

1.1 Përse ky udhëzues?

Qëllimi i udhëzuesit është që të ofrojë udhëzime të qarta, të thjeshta dhe të aplikueshme për IoAFP-të sa i ofrimit
të shërbimeve për orientimin dhe këshillimin për karrierën për nxënësit dhe kursantët.

Udhëzuesi bazohet në kuadrin përkatës rregullues, në përvojën e projektit “Aftësi për Punë” si edhe në modelet
më të mira në nivel europian dhe më gjerë.

1.2 Për kë është ky udhëzues?

 Ofruesit e AFP-së

Ky udhëzues është për ofruesit e AFP-së, publikë apo privatë, në mënyrë parësore për shkollat e mesme
profesionale.

 Njësia e zhvillimit pranë ofruesit të AFP-së

Ky udhëzues i shërben njësisë së zhvillimit (NJZH), e cila ngrihet e funksionon pranë çdo ofruesi të AFP-së si një
strukturë e brendshme. Ajo ka për qëllim hartimin, zbatimin, dokumentimin dhe mbikëqyrjen e veprimtarive dhe
projekteve zhvillimore të institucionit dhe përfshin shtatë funksione sikurse shpjegohen në 2. Njësia e Zhvillimit
dhe orientimi për karrierën.

 Koordinatori për Orientimin për Karrierën

Në mënyrë specifike dhe parësore, ky udhëzues është një udhëzues për Koordinatorin për Orientimin për
Karrierën pranë NJZH në IoAFP. Udhëzuesi është i dobishëm për stafin jo domosdoshmërisht me përvojë sa i
takon orientimit për karrierën por që mbulojnë këtë funksion në NJZH. Gjithashtu udhëzuesi është i dobishëm
edhe për stafin me përvojë në këtë drejtim, por që dëshirojnë të përmirësojnë këtë funksion. Udhëzuesi dhe
instrumentat e tij përbëjnë bazën për zbatimin dhe përmirësimin e funksionit të orientimit dhe këshillimit për
karrierën. Prandaj, ndërhyrje të tjera më të specializuara apo avancuara kërkojnë kualifikim të vazhdueshëm të
stafit.

 Drejtuesve të IoAFP-ve

Ky udhëzues i shërben gjithashtu drejtuesve (Drejtor / Nën-Drejtor) të IoAFP-ve të cilët janë përgjegjës, krahas
të tjerave, për menaxhimin dhe mbikëqyrjen e veprimtarisë së ofruesit të AFP-së dhe menaxhimin e Njësisë së
Zhvillimit.

 Stafi pedagogjik dhe administrativ të IoAFP-ve

Udhëzuesi i vjen në ndihmë edhe mësuesve, instruktorëve, drejtuesve të praktikave mësimore, të punës si edhe
staf tjetër pedagogjik apo administrativ të IoAFP-ve sipas rastit. Këtu përfshihen edhe koordinatorët e tjerë të
njësisë së zhvillimit.

 Të tjerë të interesuar

Udhëzuesi shërben edhe për palë të tjera (ekspertë, akademikë, profesionistë të fushës etj.) që janë të interesuar
në drejtim të sektorit të AFP-së.

1.3 Si përdoret ky udhëzues?

Udhëzuesi ofron informacion, udhëzime, shembuj, praktika dhe burime që vlejnë në përditshmërinë e punës së
Koordinatorit të Orientimit dhe Këshillimit për Karrierën apo të tjerëve të interesuar në këtë drejtim.

Ai mund të përdoret si një udhëzues praktik për të adresuar pyetje dhe çështje konkrete gjatë përpjekjes së
IoAFP-ve për të ofruar shërbime cilësore të orientimit dhe këshillimit për karrierën për nxënësit.

Udhëzuesi mund të përdoret si një i tërë ose edhe i shkëputur. Instrumentet të parashtruara si shtojca të
udhëzuesit ofrojnë informacioni të dobishëm dhe mund të përdoren edhe veçmas udhëzuesit.

1.4 Çfarë përmban ky udhëzues?

Pas hyrjes, udhëzuesi parashtron rolin e njësisë së zhvillimit në orientimin për karrierën (informacion, edukim,
këshillim) duke u ndalur veçanërisht në funksionin e Koordinatorit për Orientimin dhe Këshillimin për Karrierën
(Koordinatori) si edhe ndërlidhjen me funksionet e tjera, planin vjetor si edhe planin strategjik të IoAFP-së. Më
tej paraqitet një vështrim i përgjithshëm për orientimin dhe këshillimin për karrierën. Informimi, edukimi dhe
këshillimi për karrierën zënë peshën kryesore në udhëzues si para hyrjes në AFP edhe gjatë studimeve në AFP.
Më tej, udhëzuesi ofron informacion, udhëzime, shembuj dhe këshilla për fazat kryesore të orientimit dhe
këshillimit për karrierën me fokus Koordinatorin, por edhe mësuesit që aplikojnë orientimin për karrierën.

Udhëzuesi përmban tre seksione kryesore që udhëzojnë lidhur me informacionin, edukimin dhe këshillimin për
karrierën të ndara në dy faza kryesore: para hyrjes në AFP dhe gjatë studimeve në AFP. Para hyrjes në AFP më
shumë theks vendoset tek informacioni që ofrohet dhe fazat kur është e këshillueshme të bëhet duke i parë
shkollat 9-vjeçare si partner. Ndërsa tek orientimi për karrierën gjatë studimeve në AFP shpjegohen të tre
elementët përbërës: informacini, edukimi dhe këshillimi.
Figura 1: Seksionet kryesore të udhëzuesit

Informacionin për karrierën

Orientimi
para &
Edukimin për karrierën gjatë
studimeve
në AFP
Këshillimi për Karrierën

Këto janë të ilustruara me shembuj praktikë dhe sugjerime konkrete. Udhëzuesi përmban disa burime dhe
informacione utilitare si edhe një Fjalorth me përcaktimin e termave dhe koncepteve kryesore.

Së fundmi, udhëzuesi ofron edhe instrumente konkrete që i vijnë në ndihmë Koordinatorit për të ushtruar
funksionin tij si edhe të tjerë të interesuar në IoAFP.
2. NJËSIA E ZHVILLIMIT DHE ORIENTIMI PËR KARRIERËN

Orientimi për karrierën, duke përfshirë informimin, edukimin dhe këshillimin për karrierën, është funksion i
Njësisë së Zhvillimit në IoAFP. Ky funksion, ndërlidhja e tij me funksionet e tjera si edhe me planin strategjik të
shkollës parashtrohen më poshtë.

2.1 Funksioni i orientimit për karrierën

Funksioni i orientimit për karrierën mbulohet nga Koordinatori i Orientimit për Karrierën në NJZH. NJZH përbëhet
nga personeli mësimdhënës, kështu që edhe funksioni i orientimit dhe këshillimit për karrierën mbulohet nga
një mësues.3 Në varësi të organizimit të burimeve njerëzore në IoAFP, funksioni mund të mbulohet edhe nga dy
individë, një mësues/e dhe psikologia/u i IoAFP. Koordinatori nuk vepron vetëm. Ai ose ajo bashkëpunon ngushtë
me personelin e NJZH dhe atë mësimdhënës. Gjithashtu mbështetja nga ana e drejtuesve të institucionit është
një element shumë i rëndësishëm për realizimin me sukses të detyrave të Koordinatorit.

Kutia 2: Detyrat e Koordinatorit të Orientimit për Karrierën

 Detyrat e Koordinatorit
a. Sigurohet që kandidatët për nxënës/kursant, prindërit dhe komuniteti, ka informacion të mjaftueshëm mbi
natyrën e profesioneve dhe kualifikimeve që ofrohen;
b. kontribuon në procesin e rregjistrimit dhe hartimit të procedurave të përzgjedhjes së kandidatëve për
programe të AFP;
c. sigurohet që nxënësit kanë informacion të mjaftueshëm për zgjedhjen e profilit sipas strukturës së
programit të kualifikimit;
d. në bashkëpunim me koordinatorin/en për zhvillimin e kurrikulës, sigurohet që kurrikula e zbatuar përmban
elemente të edukimit për karrierë;
e. në bashkëpunim me koordinatorin/en për Marrëdhenie me Biznesin, qëndron i informuar dhe orienton
nxënësit dhe prindërit e tyre me tregun e punës, mundësitë për karrierë dhe punëdhënësit e mundshëm,
nivelet e pagave, etj.

*Sipas Udhëzimit Nr. 11 /Datë 03.03.2020 për Mënyrën e organizimit dhe veprimtarinë e ofruesve publikë të arsimit dhe formimit
profesional, Ministria e Financave dhe Ekonomisë/Neni 41.

Për të realizuar me sukses detyrat e përcaktuara në përshkrimin e punës, çdo Koordinator duhet të zotërojë (në
rastin më të mirë), apo të fitojë gjatë punës edhe aftësitë e mëposhtme ndërpersonale:
1. Të qёnurit i/e hapur - Të jetë i/e komunikueshëm/me dhe të shijojë praninë e personave të tjerë rreth
tij/saj.
2. Komunikim – Aftësia për të qenë i/e artikuluar dhe ndërtuar marrëdhënie ndërpersonale të mira. Të
komunikojë në mënyrë efektive me nxënësit/kursantēt, duke identifikuar e tejkaluar pengesat e
komunikimit.

3 Sipas Udhëzimit Nr. 11 /Datë 03.03.2020 për Mënyrën e organizimit dhe veprimtarinë e ofruesve publikë të arsimit dhe formimit
profesional, Ministria e Financave dhe Ekonomisë/Neni 37, pika 1.
 3. Etika - Të punojë sipas parimeve të etikës sipas Shtojca VI - Parimet e etikës për Koordinatorin e
Orientimit për Karrierën) dhe të krijojë marrëdhënie besimi me nxënësit duke i dëgjuar dhe kuptuar ata.
4. Proaktiv dhe i/e motivuar – Aftësia për të marrë iniciativën, për të sjellë ndryshim në shkollë dhe të
orientuar kah rezultateve dhe arritjeve.
5. Organizimi / Menaxhimi i Kohës – Aftësia për vendosjen e duhur të prioriteteve, organizimit të punës
dhe arritjen e objektivave brenda afateve të përcaktuara.
6. Integriteti dhe profesionalizmi – Aftësia për të ushtruar funksionin me ndershmëri dhe përgjegjshmëri si
edhe për të ndërtuar marrëdhënie të shëndetshme dhe profesionale me nxënës, kolegë, prindër,
komunitetin dhe aktorë të tjerë.
7. Zhvillimi i vazhdueshëm - Të ketë interes për të zhvilluar njohuritë dhe aftësitë personale e profesionale
sidomos në drejtim të përditësimit me tregun e punës si edhe me praktikat apo instrumentet
bashkëkohore të orientimit dhe këshillimit për karrierën.
8. Aftësi digjitale – Aftësia për të përdorur teknologjinë e informacionit dhe komunikimit në funksion të
punës dhe vendosjes së marrëdhënieve me palët e tjera.

Kutia 3: Këshilla për Koordinatorin e Orientimit për Karrierën

 Komuniko, kupto, motivo

Ju duhet të komunikoni në mënyrë të vazhdueshme me nxënësit dhe kursantët, në disa raste edhe me prindërit
e tyre. Ju duhet të dëgjoni në mënyrë aktive për të kuptuar interesat, nevojat, shqetësimet apo pasionin e tyre.
Është e rëndësishme të përpiqeni të kuptoni perspektivën e tyre dhe mos të impononi zgjedhjet tuaja përmes
këshillave që ofroni. Ju duhet të motivoni nxënësit dhe kursantët për të studiuar apo punuar për një të ardhme
më të mirë.

 Rrjetëzohuni dhe ndërtoni marrëdhënie me partnerë

Rrjetëzimi është thelbësor për shkëmbimin e përvojës, ideve dhe për krijimin e mundësive të reja për nxënësit
apo kursantët. Është e rekomandueshme që të ndërtoni marrëdhënie mbi bazën e barazisë dhe përfitimit të dy-
anshëm me partnerë të mundshëm. Për këtë punoni ngushtë me kolegët tuaj në NJZH sidomos me Koordinatorin
e Marrëdhënieve me Biznesin apo Koordinatorin e Zhvillimit të Projekteve.

 Vëmendja ndaj zhvillimeve në tregun e punës

Është e rëndësishme që të jeni të informuar dhe të përditësuar me zhvillimet në tregun e punës në rajonin tuaj,
në nivel kombëtar dhe idealisht edhe më gjerë. Kështu ju do të jeni në gjendje jo vetëm të kuptoni nevojat e
nxënësve apo kursantëve, por edhe t’i përputhni ato sipas zhvillimeve në tregun e punës duke i ofruar shancet
më të mira për të pasur sukses.

Përveç detyrave dhe kompetencave të renditura më lart, në seksionet e tjera tregohen edhe përgjegjësitë
specifike që duhet të ketë koordinatori në faza të ndryshme të proçesit të orientimit.
2.2 Ndërlidhja me funksionet e tjera në Njësinë e Zhvillimit

Funksioni i orientimit për karrierën për ofruesit e AFP-së mund dhe duhet të ndërlidhet në mënyrë organike me
funksionet e tjera të NJZH. Së pari, ky funksion lidhet edhe me funksionin e zhvillimit të kurrikulave në nivel
ofruesi sidomos sa i takon pjesës së edukimit për karrierën si edhe kompetencave që zhvillohen tek nxënësit në
këtë drejtim. Ky dimension shpjegohet në 5.2 Edukimi për karrierën. Së dyti, funksioni i orientimit dhe këshillimit
për karrierën ndërlidhet me funksionin e krijimit dhe menaxhimit të marrëdhënieve me biznesin. Përvoja dhe
njohuria e krijuar nga marrëdhëniet mes shkollës dhe biznesit dhe sidomos praktikat në biznes ofrojnë
informacione të vlefshme për orientimin për karrierën si para edhe gjatë AFP-së duke i ofruar nxënësve një
perspektivë më realiste të potencialit të profilit të tyre në tregun e punës. Së treti, ky funksion ndërlidhet edhe
me atë të zhvillimit të projekteve pasi përmes bashkëpunimeve me partnerë të tjerë si edhe përmes financimeve
nga donatorët mund të realizohen aktivitete të cilat e pasurojnë planin vjetor të orientimit për karrierën. Së
fundmi, ky funksion lidhet ngushtë me marketingun institucional pasi është një formë komunikimi dhe
marrëdhënie me shkollat 9-vjeçare, nxënësit në AFP, prindërit dhe komunitetin e gjerë lidhur me reputacionin
dhe performancën e shkollës.

2.3 Ndërlidhja me Planin Strategjik të ofruesit të AFP-së

Është e nevojshme që orientimi dhe këshillimi për karrierën të jetë në përputhje me planin strategjik të IoAFP-
ve, i cili parashtron misionin, vizionin dhe objektivat strategjike të IoAFP-ve. Vetëm kështu sigurohet sinergji mes
iniciativave të ndryshme dhe realizohet misioni i institucionit në shërbim të nxënësve, mësuesve, stafit, prindërve
dhe komunitetit. Gjithashtu, koordinatori duhet të ketë parasysh Planin Vjetor të institucionit të tij/saj në
hartimin e planit të aktiviteteve të orientimit dhe këshillimit për karrierën. Është e këshillueshme që plani i punës
së Koordinatorit lidhur me orientimin dhe këshillimin për karrierën të jetë në harmoni me planin e punës së NJZH
dhe me Planin Vjetor të shkollës duke koordinuar si ngarkesën e mësuesve, instruktorëve dhe stafit, ashtu edhe
përpjekjet që lidhen me funksionet e tjera si marketing institucional.
3. NJË VËSHTRIM I PËRGJITHSHËM MBI ORIENTIMIN PËR KARRIERËN

Në këtë kapitull do të analizojmë konceptet kryesore të orientimit për karrierën, elementët përbërës dhe arsyet
përse ky shërbim është me rëndësi për AFP-në.

3.1 Pse duhet të ofrohet orientimi për karrierën në IoAFP?

Në çdo publikim që lidhet orientimin për karrierën, por edhe në biseda e takime formale e joformale, bihet
dakord gjerësisht për koston e lartë private e publike që shkakton marrja e vendimit të gabuar apo të
painformuar për karrierën. Këto kosto lidhen me braktisjen e shkollës, zgjatjen e periudhës së shkollës duke
zgjedhur drejtime apo profile të tjera dhe vonesën e tranzicionit nga shkolla në punë.

Kontributi që jep funksioni i orientimit për karrierën në rritjen e përputhshmërisë mes kërkesës e ofertës për
aftësi njihet në mbarë botën. Po ashtu njihet roli i rëndësishëm që luan dimensioni i përputhshmërisë mes
kërkesës e ofertës në ekonomitë në tranzicion që po përparojnë drejt ekonomisë së zhvilluar të tregut.

Të rinjtë sot në Shqipëri jetojnë në një mjedis shoqëror dhe ekonomik ku krijimi i mundësive të qëndrueshme
për zhvillim karriere është kompleks. Prandaj, orientimi është thelbësor për t’i mbështetur, motivuar dhe
ndihmuar të rinjtë në zgjedhjet e vendimmarrjet e tyre.

IoAFP-të në Shqipëri duhet të ofrojnë orientim për karrierën si detyrim ligjor, por edhe për një sërë arsyesh të
tjera si më poshtë:

 Për të krijuar avantazh konkurrues

Të rinjtë dhe prindërit apo familjarët e tyre mund t’i japin përparësi arsimit të përgjithshëm në raport me AFP-
në, edhe pse AFP-ja do të ishte më e përshtatshme për ta. Orientimi për karrierën shmang njëanshmëritë e
zakonshme kah arsimit të përgjithshëm dhe shërben për të nxjerr në pah veçoritë dhe avantazhet e AFP-së.

 Lehtësuar kuptueshmërinë e ofertës së AFP-së

AFP-ja ofron shumë drejtime dhe profile specifike që mund të jenë shpesh edhe ngatërruese për nxënësit apo
prindërit. Orientimi për karrierën shërben për të lundruar në këto shtigje dhe për të gjetur rrugën e duhur për
secilin nxënës në përputhje me interesat, karakteristikat dhe mundësitë e lidhura me to.

 Përforcim i vetë-vlerësimit dhe vetë-besimit të nxënësve të AFP-së

Orientimi i duhur për karrierën i jep mundësi IoAFP-ve që të ndihmojnë nxënësit e tyre të kuptojnë nevojat dhe
preferencat e tyre për karrierë bazuar në pikat e forta dhe karakteristikat e tyre duke iu kundërvënë stigmatizimit
që shpesh mund t’i shoqërojë nxënësit e AFP-së në raport me ata të arsimit të përgjithshëm. Kështu IoAFP-të
ndihmojnë nxënësit e tyre të kenë një qasje më aktive dhe të jenë më të angazhuar në procesin e të mësuarit
dhe përgatiturit për punësim.
  Tranzicion më i lehtë nga shkolla në punë

Përmes orientimit të duhur në karrierë, IoAFP-të ndihmojnë nxënësit në realizimin e një tranzicioni më të lehtë
e të suksesshëm nga shkolla në tregun e punës. Kështu kontribohet drejt një shkalle më të lartë përpuethshmërie
mes kërkesës dhe ofertës për aftësi, që është dhe një nga faktorët kyç përgjegjës për nivelin e lartë të papunësisë.

3.2 Çfarë është orientimi për karrierën?

Karriera është rruga që bën individi përgjatë shkollës dhe punës. Karriera nuk është thjesht një rrugë që individi
zgjedh si p.sh. në cilin program të regjistrohet apo cilin institucion do të punojë. Karriera gjithmonë e më shumë
konsiderohet si një “rrugë që ndërtohet” nga individi përmes një sërë zgjedhjesh që ai / ajo bën lidhur me të
mësuarit, punën dhe zhvillimin profesional përgjatë gjithë jetës.

Me orientim për karrierën kuptojmë mbështetjen që u japim nxënësve për të qenë më të përgatitur në arritjen
e vendimeve lidhur me arsimimin, formimin profesional apo karrierën, bazuar në njohjen e vetes, interesave,
shkathtësive e aftësive të tyre, si dhe burimet dhe mundësitë e lidhura me to.

Në kushtet e një tregu pune dinamik dhe të ekonomisë së bazuar në dije, qasja ndaj orientimit për karrierën po
bëhet gjithnjë e më komplekse, dhe synimi i orientimit shtrihet përtej njohjes me profesionet dhe zhvillimin e
aftësive të lidhura me to.

Figura 2: Synimi i gjerë i orientimit për karrierën

të mbështesë të nxënit gjatë gjithë jetës dhe zhvillimin e karrierës

të shërbejë si një përvojë e të nxënit duke përfshirë një sërë aktivitetesh

mësimore

të nxisë autonominë e nxënësve, duke i ndihmuar ata që të zhvillojnë aftësitë dhe

njohuritë që i nevojiten për të menaxhuar vendimet e tyre dhe kalimin nga shkolla
në botën e punës

Duke e zbërthyer kuptimin e orientimit për karrierën në praktikë, më poshtë shpjegohet funksioni për orientimin
për karrierë ose nga gjuha angleze gjerësisht i përdorur si “career guidance”. Përcaktimi i orientimit për karrierën
(career guidance) nga Organizata për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik (OECD) është:

“shërbime që synojnë të mbështesin dhe ndihmojnë qytetarët e çdo moshe dhe në çdo moment të jetës
së tyre, për të bërë zgjedhje lidhuur me arsimin, trajnimim, zhvillimin profesional dhe punësimin si dhe
për të menaxhuar karrierën e tyre”.4

4
http://vet.ge/wp-content/uploads/2013/10/Career-Guidance-Handbook-ENG.pdf
Në të njëjtën mënyrë e përcakton edhe Banka Botërore (BB) orientimin për karrierën, por e përcakton me termin
“shërbime për zhvillim karriere”.

Edhe Bashkimi Europian, e përcakton orientimin për karrierën si:

“një sërë aktivitetesh me qëllim mbështetjen e individëve për të menaxhuar karrierën e tyre dhe
për të bërë zgjedhje lidhur me arsimin, trajnimin dhe punësimin bazuar në karakteristikat e tyre
personale”.5

Pra, orientimi për karrierën si funksion në arsim duhet të merret me zhvillimin dhe rritjen individuale të
nxënësve, duke synuar aftësimin e individëve për të marrë vendime në mënyrë autonome.

3.3 Elementët përbërës të orientimit për karrierën

Sipas të gjitha këtyre përcaktimeve, orientimi për karrierën si një term gjithëpërfshirës përbëhet nga
informacioni, edukimi dhe këshillimi për karrierën.

Figura 3: Elementët përbërës të orientimit për karrierën

Informacioni për karrierën

Edukimi për karrierën
Këshillimi për karrierën
Informacioni për karrierën
Edukimi për karrierën është Këshillimi për karrierën
është informacioni për tregun e
pjesë e kurrikulës së shkollës ku përqendrohet në trajtimin dhe
punës – gjithmonë e më tepër
grupe të caktuar nxënësish kapërcimin e sfidave që ka individi.
ofrohet në Internet rreth:
ndihmohen për të zhvilluar aftësi Realizohet si këshillim një për një
kurseve të kualifikimit,
për të menaxhuar zhvillimin e apo në grupe shumë të vogla dhe
programe studimi, vende pune
karrierës së tyre. Ka qasje ka një qasje më shumë
dhe drejtime të mundshme
parandaluese. psikologjike. Ka qasje shëruese.
karriere.

Orientimi para regjistrimit në AFP & Orientimi gjatë studimeve në AFP

Këto tre elementë përbërës përkthehen në tre shërbimet e orientimit për karrierën në AFP, të lidhura ngushtë
midis tyre:

 Informacioni për karrierën

5
https://www.cedefop.europa.eu/et/toolkits/vet-toolkit-tackling-early-leaving/intervention-approaches/guidance-
supporting-youth-manage-their-careers
Informacioni për karrierën, i cili konsiston në dhënien sistematike të informacionit të interesuarve për ofertën e
AFP-së, kualifikimet e lidhura me profesionet e ndryshme, ofertën dhe kërkesën e tregut për këto profesione,
shtigjet e karrierës që mund të ndjekë nxënësi në vijim të drejtimit profesional në AFP, etj.

 Edukimi për karrierën

Edukimi për karrierën synon të zhvillojë tek nxënësit kompetencat për zhvillimin e karrierës përmes fitimit të
njohurive, aftësive, qëndrimeve dhe sjelljeve për të menaxhuar jetën e tyre, të mësuarit dhe të punuarit. Edukimi
për karrierën është përgjithësisht pjesë e kurrikulës, por gjithashtu edhe pjesë e aktiviteteve jashtë kurrikulare.

 Këshillimi për karrierën

Këshillimi për karrierën kryhet në baza individuale ose në grupe të vogla, ku vëmendja fokusohet tek problemet
apo zgjedhjet specifike në lidhje me karrierën, me të cilat ballafaqohen nxënësit. Në ndryshim nga dy elementet
e para, që mund të ofrohen nga mësues apo staf jo i specializuar, këshillimi kërkon ndërhyrjen e një përsoni të
specializuar (psh. psikologu i shkollës), sidomos në rastet kur nevojitet këshillim psiko-social.
4. ORIENTIMI PËR KARRIERËN PËRPARA HYRJES NË AFP

Në këtë kapitull do të trajtojmë orientimin e karrierës përpara hyrjes në AFP, pra me fokus nxënësit e shkollave
9-vjeçare. Orientimi për karrierën përpara hyrjes në AFP përmban të tre elementët përbërës: informacion,
edukim dhe këshillim, por kryesisht është i përqendruar tek informacioni. Në këtë fazë, orientimi për karrierën
ofrohet: para regjistrimeve në AFP (mars – maj); gjatë regjistrimeve në AFP (korrik – shtator) dhe në muajin e
parë të shkollës në AFP (tetor).

Orientimi për karrierën ka për qëllim mbështetjen e nxënësve për të realizuar siç duhet jo vetëm mësimnxënien,
por edhe për t’u pajisur me aftësitë e nevojshme për të jetuar në mënyrë të pavarur, për të vendosur për
karrierën e tyre dhe për t’u përballur me tregun e punës. Orientimi për karrierën ndikon në cilësinë dhe
efektshmërinë e AFP në dy faza kryesore: para hyrjes në AFP dhe gjatë vazhdimit në AFP.

Figura 4: Dy fazat e orientimit për karrierën

Para
hyrjes
në AFP Gjatë
studimeve
në AFP

Për orientimin për karrierën para hyrjes në AFP duhen ndjekur dy parime kryesore:

 Të gjithë nxënësit e arsimit të detyrueshëm duhet të informohen e të ndërgjegjësohen për ofertën e AFP
dhe mundësitë e karrierës që rrjedhin prej saj.
 Të gjithë nxënësit që interesohen për t’u regjistruar në AFP duhet të kenë mundësinë të marrin orientim
për karrierën, të mbështetur me informacion cilësor nga tregu i punës, në mënyrë që të gjithë nxënësit
të bëjnë zgjedhje të mirëinformuara e të mirëmenduara.
Përvoja me IoAFP-të partnere të projektit “Aftësië për Punë” ka treguar se orientimi në fazën para hyrjes në AFP
duhet të ofrohet të paktën gjatë tre periudhave kyçe:

Figura 5: Periudha e ofrimit të orientimit për karrierën përpara hyrjes në AFP

Para regjistrimeve Gjatë regjistrimeve

Gjatë muajit të
(periudha mars- (periudha korrik-
parë të shkollës
maj) shtator)
Në të gjitha veprimtaritë e orientimit para hyrjes në AFP, elementi thelbësor është informacioni cilësor për karrierën.
Informacioni për karrierën ëshrë edhe elementi i parë thelbësor i orientimit për karrierën në tërësi, dhe më shumë
udhëzime gjenden tek 5.1 Informacioni për karrierën, që ndalet tek orientimi gjatë studimeve në AFP. Ndërsa më
poshtë paraqiten disa elementë të informacionit për karrierën që nevojitet për orientimin para hyrjes në APF.

Figura 6: Informacioni cilësor për karrierën para hyrjes nw AFP

Ofertën e AFP-së, me drejtimet e profilet. Oferta duhet të jetë e përditësuar.

Shtojca XVI - Shembull

Kualifikimet Fletëprej
që rrjedhin Informuese (Info Sheet)që- mund
tyre dhe kualifikimet Shkolla
të“Hamdi Bushati”
ndiqen më tej.
Referoju: http://www.akafp.gov.al/tabela/

Profesionet që rrjedhin nga drejtimet e profilet, dhe shkalla e vlefshmërisë së kualifikimit për të hyrë në profesion.
Referoju Shtojca XVIII – Shembull profilet për klasat e 9-ta

Nivelet e pagave që ofrohen nga këto profesione.

Parashikimi i kërkesës së tregut për këto profesione. Ndonëse mund të jetë e vështirë për të patur informacione të
sakta, nxënësit dhe prindërit e tyre duhet të kenë informacionin më të mirë të mundshëm.
Referoju Shtojca XVII - Informacioni i tregut të punës i nevojshëm për orientimin e këshillimin për karrierën

Të dhëna mbi rezultatet e të diplomuarve në tregun e punës: çfarë pune bëjnë, sa paguhen, a lidhet puna e tyre me
drejtimin a profilin e ndjekur, sa i përdorin aftësitë e fituara në IoAFP. I gjithë ky informacion mund të përftohet nga
gjurmimi i të diplomuarve.

Të dhëna mbi bizneset partnere të institucionit dhe rëndësinë e praktikave profesionale afatgjata në biznes që e bën
më organike lidhjen me tregun e punes dhe njohjen e mundësive për karrierë që në vit të parë.

Në seksionet e mëposhtme janë të detajuara veprimtaritë kryesore ku duhet të konsistojë orientimi për secilën
nga këto periudha.

4.1 Orientimi para regjistrimeve (periudha mars - maj): aktivitetet dhe roli i koordinatorit

Gjatë
Para regjistrimeve
regjistrimeve Gjatë muajit të
(periudha mars-
(periudha korrik- parë të shkollës
maj)
shtator)
Nxënësit në arsimin 9-vjecar marrin shumë pak ose aspak informacion për tregun e punës apo për karrierën
në përgjithësi. Pra roli i mësuesit/këshilluesit për karrierën bëhet thelbësor për ta interpretuar
informacionin për karrierën në mënyrë të tillë që të jetë i kuptueshëm e i përthithshëm nga një nxënës që
do të zgjedhë drejtimin profesional.

Sidomos në AFP, orientimi e këshillimi për karrierë bëhet edhe më i rëndësishëm, pasi zgjedhja e nxënësve
ka ndikim më të fortë e më të ngushtë për karrierën e tyre, krahasuar me nxënësit që zgjedhin të vazhdojnë
arsimin e përgjithshëm (gjimnazin).

Procesi i orientimit para periudhës së regjistrimeve përfshin një numër të madh mësuesish dhe ka ndërveprim
të lartë mes funksioneve të Njësisë së Zhvillimit, sidomos me marketingun institucional.

Ky proces ka dy qëllime kryesore:

 Promovimin e arsimit profesional si një mundësi e vlefshme për vijimin e studimeve gjatë shkollës
së mesme.
 Njohjen e shkollës (ofertës mësimore, kushteve infrastrukturore, lidhjeve me tregun e punës) nga
grupi i synuar, pra nxënësit e shkollave 9 vjeçare.

Në këtë periudhë, orientimi këshillohet të kryhet nëpërmjet formave të ndryshme. Disa shembuj paraqiten më
poshtë.

 Profilet e kërkesave të profesioneve

Profilet e kërkesave tregojnë se cilat aftësi dhe kompetenca minimale duhet të ketë një nxënës për të realizuar
një trajnim të caktuar profesional dhe rrjedhimisht për të punuar në profesionin e dëshiruar. Duke pasur të qartë
profilet e kërkesave të profesioneve bëhet e mundur ofrimi i informacionit tek nxënësit e shkollës 9-vjeçare në
mënyrën e duhur rreth kërkesave të një profesioni, duke ia lehtësuar atyre përgatitjen për të arritur rezultatet e
dëshiruara. Më poshtë paraqitet një shembull i profilit të kërkesës së profesionit të programuesit të zhvilluar nga
projekti “Aftësi për Punë” në bashkëpunim me shkollat partnere.
Figura 7: Shembull: Profili i kërkesës së profesionit të programuesit

Projekti “Aftësi për Punë” ka zhvilluar edhe një udhëzues të thjeshtë praktik për mënyrën sesi mund të hartohen
profilet e kërkesave të profesioneve që e gjeni në Shtojcën XIII – Profili i kërkesave për profesionet.

 Vizitat në shkollat 9 vjeçare

Këto vizita kryhen nga mësuesit në grupe pune, gjatë periudhës mars - maj. Për këtë kërkohet që IoAFP-ja të ketë
vendosur paraprakisht për drejtimet dhe profilet që do të jenë aktive në vitin e ardhshëm mësimor, bazuar në
informacionin e marrë nga burime të ndryshme si tryezat e dialogut me bizneset në rajon, tregu i punës, etj.6 Po
ashtu duhet të jenë përgatitur paraprakisht materiale të thjeshta informative për nxënësit sikurse janë broshurat
ose fletëpalosjet që janë zhvilluar për shkollat partnere të projektit “Aftësi për Punë”.

6 Informacion më të detajuar për përditësimin e kurrikulës e gjeni në Udhëzuesin për Zhvillimin e Kurrikulës të Projektit “Aftësi për Punë”.
Figura 8: Shembull broshurë për IoAFP-në për vizitat në shkollat 9-vjeçare

Në këtë fazë ndihmon shumë marrja e kontakteve të nxënësve dhe ftesa për t’u informuar mbi ofertën e IoAFP
përmes platformave online: rrjetet sociale dhe/ose faqja zyrtare e institucionit.

 Ditët e hapura në shkollë

Shkolla hap dyert për nxënësit dhe prindërit që kanë interes apo duan të regjistrohen. Ky aktivitet zhvillohet në
periudhën prill – maj, me qëllim që nxënësit potencialë të krijojnë një lidhje me institucionin dhe të arrijnë të
prekin nga afër ato që shkruhen në materialet promocionale. Aktiviteti ka efektivitet më të lartë krahasuar me
atë pararendës, pasi kontrollohet më mirë nga institucioni.

 Kurse verore ose fushata specifike

Organizimi i kurseve të ndryshme për nxënësit e shkollave 9 vjeçare në mënyrë që të njihen më mirë me ofertën
e AFP-së, të krijojnë lidhje dhe të prekin nga afër përvojnën me institucionin. Mund të jepen çmime apo
certifikata duke e bërë edhe më tërheqës aktivitetin. Këto mund të organizohen me fushata me grupe të synuara
vajzat, psh. ‘Tako çdo vajzë’, ose ‘ICT bootcamp për vajzat’ ose ‘Hackathon arsimin dhe formimin profesional’ etj.
Kutia 4: Shembull nga fushata specifike ‘Tako çdo vajzë’

Fushata specifike ‘Tako çdo vajzë’ u organizua në Shkodër, Lezhë, Berat dhe Vlorë në shkollat 9-vjeçare me
synim promovimin e AFP-së mes vajzave në zonat rurale dhe urbane me synimin final që vajza të reja të
regjistrohen në AFP duke luftuar paragjykimin se AFP-ja është vetëm për djemtë. Aktivitetet kryesore:
▪ Takim me Drejtoritë Rajonale të Arsimit dhe Drejtorët e Shkollave 9-vjeçare për të siguruar akses në
shkollë për fushatën promovuese;
▪ Organizimi i grupeve të fokusit me vajzat me 10 pjesëmarrëse në secilin grup;
▪ Sesione informuese me prindrit lidhur m AFP-në dhe mundësitë që ofron;
▪ Ditë të hapura në IoAFP.

Mesazhet kryesore që iu transmetuan vajzave ishin:

▪ IoAFP-të ofrojnë infrastrukturë të përmirësuar dhe të përshtatshme për mësimdhënie;
▪ Shkollat ofrojnë një mjedis të sigurt si për djemtë dhe për vajzat;
▪ Shkollat ju mundësojnë dhe ju mbështesin në zhvillim e aftësive personale;
▪ Ju keni gjithashtu mundësi për të ndjekur arsimin e lartë ose hyrë në tregun e punës;
▪ Shkollat mbështeten nga Qeveria Zvicerane;
▪ Gjatë studimeve ofrohen praktika profesionale në biznes apo pjesëmarrje në konkurrse kombëtare
dhe ndërkombëtare;
▪ Nevojat e tregut në pesë vitet e ardhshme dhe mundësitë e punësimit janë të larta.

Mesazhe specifike iu parashtruan edhe prindërve me fokus modelin zviceran të AFP-së që projekti po zbaton
si edhe prezantimin me foto dhe video të shkollave dhe një ftesë për Ditët e Hapura në IoAFP.

Koordinatori luan një rol shumë të rëndësishëm në koordinimin e këtyre aktiviteteve si edhe në nxitjen e
vazhdueshme që ato të ndodhin duke bashkëpunuar ngushtë edhe me koordinatorët e tjerë në NJZH si ai i
Marketingut Institucional si edhe me të gjithë mësuesit, instrukturët, stafin drejtues edhe nxënësit e shkollës.

Kutia 5: Roli i Koordinatorit para regjistrimeve: mars – maj

Roli i Koordinatorit gjatë orientimit për karrierën në fazën para hyrjes në AFP – periudha para regjistrimeve
(mars – maj)

Së pari, Koordinatori vepron në bazë të një plani pune të integruar në Planin Vjetor të IoAFP-së dhe në
komunikim dhe koordinim të vazhdueshëm me NJZH, Koordinatorin e Marketingut Institucional, mësuesit dhe
drejtuesit e shkollës.
Së dyti, Koordinatori sigurohet për përmbajtjen cilësore të materialeve promovuese dhe dhënien e saktë të
informacionit tek nxënësit dhe sidomos tek prindërit e tyre. Prindit janë një grup me interes të veçantë pasi
përvoja tregon se prindërit janë një nga faktorët më të rëndësishëm në vendimmarrjen për regjistrimin e
fëmijës në AFP apo arsim të përgjithshëm, edhe pse më pas janë fëmijët që vendosin për profilet / drejtimet.
Së treti, Koordinatori sigurohet që aktivitetet e parashikuara për orientimin para regjistrimit në AFP të ndodhin
sipas planifikimit dhe ruan një ndërlidhje mes shkollës dhe shkollave 9-vjeçare.

Materialet/ instrumentet e nevojshme: fletëpalosje, materiale me informacion mbi trendet e tregut të punës,
formularë pararegjistrimi, profilet në rrjetet sociale dhe faqja e institucionit duhet të jenë të përditësuara me
informacionet e nevojshme.

Koordinatori për Orientimin dhe Këshillimin për Karrierën duhet të bashkëpunojë me Koordinatorin për Marketingun
Institucional.
4.2 Orientimi gjatë regjistrimeve (periudha qershor - shtator)

Orientimi gjatë periudhës së regjistrimeve është mjaft i rëndësishëm, pasi nxënësit vendosin drejtimin e tyre
profesional dhe sistemi lejon pak ose aspak fleksibilitet në rast të ndryshimit të mendjes nga nxënësi. Ky është
rasti më i mirë për orientimin e nxënësve i kombinuar me orientimin përmes moduleve gjatë muajit të parë të
shkollës siç shpjegohet në seksionin më poshtë.

Procesi i orientimit gjatë periudhës së regjistrimeve duhet të ndjekë dy parime kryesore:

 Zgjedhja duhet të bazohet në interesat dhe aftësitë e nxënësve.
 Nxënësit dhe prindërit duhet të kenë akses në informacion sa më aktual dhe gjithëpërfshirës në lidhje
me arsimin dhe trajnimin përfshirë dhe specifikat e ofrimit të kualifikimit (përmes praktikave në biznes,
skemave të tjera të zhvillimit, etj.), tregun e punës dhe kërkesat profesionale dhe perspektivat e
profesioneve.

Gjithashtu, për të qenë sa me efektiv, procesi i orientimit gjatë periudhës së regjistrimeve duhet të ndjekë hapat
e mëposhtëm:

Figura 9: Hapat e procesit të orientimit gjatë periudhës së regjistrimeve

Nxënësit (dhe prindërit nëse janë të pranishëm) prezantohen me të gjitha

drejtimet dhe profilet e shkollës, kualifikimet dhe profesionet që rrjedhin prej
HAPI 1 tyre, shtigjet e karrierës që mund të ndjekë nxënësi, ofertën e tregut lidhur
me profesionet. Shihni Shtojca VII - Udhëzues për përzgjedhjen e profilit.

Nxënësit dhe prindërit prezantohen me mjediset e institucionit: klasat,

HAPI 2 laboratoret, mjediset e tjera të punës.

Mësuesi që kryen regjistrimin, bën një intervistë jo formale me nxënësin për

të kuptuar prirjet dhe interesat e tyre, arsyen pse duan të regjistrohen në një
drejtim të caktuar, lëndët e tyre të preferuara dhe si mund të ndikojnë ato
HAPI 3 zgjedhjen e nxënësit kur është e nevojshme. Po ashtu nxënësi pyetet çfarë di
për profesionet që lidhen me drejtimin, a ka familjarë apo të njohur që e
ushtrojnë, çfarë bën në kohën e lirë, si e ndihmon familjen, a ka ndonjë figurë
që e motivon, etj. Shihni Shtojca VII - Udhëzues për përzgjedhjen e profilit

Mësuesi i lë kohë nxënësit të mendohet dhe bën regjistrimin paraprak të tij.

Po ashtu informon nxënësin dhe prindin se kanë kohë deri në muajin e parë të
HAPI 4 shkollës për të vendosur përfundimisht për zgjedhjen e tyre. (Në këtë rast,
nxënësi ftohet të marrë pjesë në ditë e hapura apo aktivitetet e tjera të
orientimit që zgjedh të bëjë institucioni).

Mësuesi plotëson formularin dhe dokumentet e tjera të regjistrimit.

HAPI 5
Drejtuesit e institucionit mund ta përfshijnë në rregulloren e tyre apo në forma të tjera komunikimi brenda
institucionit, që këto hapa të jenë të detyrueshme pët t’u zbatuar nga të gjithë mësuesit. Këto hapa duhet të
ndiqen jo vetëm nga Koordinatori, por edhe nga mësuesit që ofrojnë orientim për karrierën përgjatë periudhës
së regjistrimeve.

Kutia 6: Roli i koordinatorit gjatë regjistrimeve: korrik - shtator

Roli i Koordinatorit gjatë periudhës së regjistrimeve (korrik - shtator):

Së pari, Koordinatori sigurohet që të gjithë mësuesit e institucionit njihen me parimet e orientimit në karrierë dhe
zbatojnë hapat e mësipërme gjatë procesit të pararegjistrimit e regjistrimit.
Së dyti, Idealisht, gjatë periudhës së regjistrimeve, në grafikun e mësuesve përgjegjës për regjistrimin, duhet të jenë
të pranishëm të paktën nga një mësues i lëndëve profesionale për çdo drejtim të institucionit. Në këtë mënyrë ata
mund të prezantojnë drejtimet në mënyrë më të detajuar (sidomos në rastet kur përgjegjës për regjistrimin janë
mësues të lëndëve të përgjithshme).
Materialet/instrumentet e nevojshme: fletëpalosje me informacion mbi drejtimet e profilet e institucionit,
informacion i tregut mbi shtigjet e karrierës, profesionet, kualifikimet që rrjedhin nga ndjekja e një drejtimi të caktuar,
e ardhmja e profesioneve të ndryshme që lidhen me drejtime, paga hyrëse, rritja në karrierë, formulari i regjistrimit,
të tjera sipas specifikës së institucionit. Ndaj Koordinatori duhet të bashkëpunojë me Koordinatorin për Marketingun
Institucional.

Orientimi për karrierën gjatë regjistrimeve në AFP në periudhën korrik – shtator është një proces me shumë
rëndësi jo vetëm për nxënësin por edhe për shkollën. Megjithatë, përvoja ka treguar që shpesh ka vështirësi në
realizimin me sukses të këtij procesi dhe arritjen e rezultateve maksimale.

Kutia 7: Përvoja e shkollave partnere të S4J me procesin e orientimit për karrierën gjatë regjistrimeve

Nga eksperienca e shkollave partnere të S4J është vërejtur se në pjesë më të madhe të rasteve, procesi fokusohet vetëm
në hapin 5, pra plotësimi i formularit të regjistrimit. Kjo mund të ndodhë sepse mësuesit nuk janë të ndërgjegjshëm për
procesin e orientimit, apo sepse numri i mësuesve është i kufizuar gjatë periudhës së verës, ndërsa në shtator kur fillon,
institucioni nuk është i organizuar siç duhet për të ofruar orientimin në kushtet e vrullit të regjistrimeve.
Po ashtu për arsye të ngjashme, procesi është i njëanshëm, ku shpesh mësuesi influencon nxënësin ose vendos prindi për
të. Kjo çon në situata të padëshiruara, pasi nxënësit nuk e gjejnë veten në drejtimin ku janë regjistruar, nuk ndihen të
motivuar dhe priren ta braktisin shkollën.
Këto probleme mund të zgjidhen përmes një koordinimi më të mirë të brendshëm të ngarkesës së mësuesve dhe
Koordinatorit për të ofruar orientim për nxënësit gjatë periudhës së regjistrimit. Është me rëndësi që mësuesit që ofrojnë
orientim gjatë kësaj periudhe të jenë të mirë informuar për profilet që ofron shkolla, kërkesat e profesioneve, mundësitë
në tregun e punës dhe shtigjet e karrierës. Gjithashtu ata duhet të jenë të ndërgjegjshëm dhe të aftë për të realizuar
orientimin dhe kështu mund të nevojiten seanca informuese apo trajnuese për mësuesit. Një tjetër element që mund ta
përmirësonte procesin është prania e mësuesve nga çdo drejtim në postet e regjistrimit, me qëllim që nxënësit dhe
prindërit të informohen më gjerësisht mbi kurrikulën. Mësuesit mund t’i referohen edhe këtij udhëzuesi si një udhëzues
për realizimin me sukses të këtij funksioni. Gjithashtu Koordinatori bashkëpunon me NJZH për ta përfshirë orientimin për
karrierën edhe në planin e zhvillimit profesional.

Referejuni Shtojca XV – Aftësitë e Këshilluesit për Karrierën si edhe Shtojca VII - Udhëzues për përzgjedhjen e profilit.
Më poshtë paraqiten disa këshilla për t’u ndjekur gjatë orientimit për karrierë në periudhën e regjistrimeve në
AFP: korrik – shtator, kryesisht për mësuesit.

Këshilla për mësuesit

Gjatë orientimit për karrierën, ju duhet të:
merrni parasysh interesat, preferencat dhe motivacionin e nxënësve;
merrni parasysh mjedisin social, familjar, ekonomik apo kulturor të nxënësit;
mos influenconi apo merrni vendimet për nxënësit;
shmangni imponimin e mendimit të mësuesit apo një personi më të rritur, me
pretendimin se ‘ne e dimë më mirë çfarë i duhet’, apo ‘çfarë është më e mira për
nxënësit’;
nxitja e nxënësit për t’u regjistruar në një drejtim të caktuar duhet bërë duke i
lënë kohë kohë të mendohet e ta vlerësojë me qetësi;
nxënësve u jepet jo vetëm informacion mbi shkollën e drejtimet, por edhe sesi të
motivohen që të zbulojnë veten dhe si përshtaten me shkollën dhe drejtimin që
do të zgjedhin;
flisni për kërkesat e tregut të punës, çfarë aftësish kërkohen, çfarë profile pune
dhe si mund të përputhet me preferencat e mundësitë e nxënësve.

Kutia 8: Shembull praktik: Një ditë regjistrimi në Shkollën Industriale Pavarësia (ShIP)

Një nxënës dhe prindi i tij u paraqitën pranë NJZh të ShIP për t’u regjistruar në këtë shkollë. Nxënësi
shprehu dëshirën për t’u regjistruar në drejtimin mekanik.
Mësuesja në tavolinën e regjistrimit filloi të plotësonte formularin e regjistrimit, ndërkohë që po i
shpjegonte nxënësit strukturën e studimit, duke e informuar që shkolla ka drejtime dhe profile, dhe duke
i shpjeguar në detaje profilet që mund të ndiqte nxënësi në klasën e 12-të. Nxënësi po rrinte pa folur e
nuk ishte e qartë nëse e kishte kuptuar saktë informacionin.
Mësuesja e pa të hutuar dhe vijoi me pyetjen: Po pse dëshiron të regjistrohesh për mekanikë?
- Sepse më pëlqejnë makinat, - iu përgjigj nxënësi, - që i vogël kam punuar me babanë.
- Atëherë ti duhet të regjistrohesh në drejtimin “Shërbime mjetesh transporti” - i tha mësuesja, dhe vijoi
t’i shpjegonte rreth drejtimit të ri.
Kjo situatë u përsërit të paktën 3 herë brenda 2 orëve. Nëse do të kishte patur më shumë fluks nxënësish
atë ditë, mësuesja do të kishte vijuar me regjistrimet në drejtimin e gabuar, pa u ndalur më gjatë te
nxënësi.
4.3 Orientimi gjatë muajit të parë të shkollës

Orientimi për klasat e 10-ta është i nevojshëm për të plotësuar boshllëqet e krijuara gjatë proceseve të
mëparshme dhe për t’u siguruar për arritjen e objektivave të orientimit. Ky është një moment më i qetë dhe më
lehtësisht i kontrollueshëm nga institucioni, dhe një numër jo i vogël nxënësish vijojnë me regjistrimet dhe nuk
kanë patur mundësi të marrin orientim më parë. Për të qenë sa më efektiv, procesi i orientimit gjatë muajit të
parë të shkollës duhet të ndjekë hapat e mëposhtëm.

Figura 10: Hapat e procesit të orientimit gjatë muajit të parë të shkollës

Koordinatori krijon kalendarin e orientimit në bashkëpunim me mësuesit e

HAPI 1 tjerë / NJZH.

Përgatiten fletët e vetëvlerësimit të nxënësve. Me plotësimin e fletëve të

punës, hapet dhe dosja personale për karrierën, që ruhet nga koordinatori ose
HAPI 2 mësuesi kujdestar dhe menaxhohet e përditësohet nga vetë nxënësit.

Organizohen takime me bizneset partnere në shkollë ose vizita në biznes, ku

HAPI 3 nxënësit shikojnë në realitet profesionet që mund të lidhen me drejtimet e
tyre dhe u drejtojne pyetje përfaqësuesve të biznesit.

Nxënësit të ndihmuar nga mësuesit e lëndëve profesionale ose nga mësuesit

kujdestarë reflektojnë mbi takimin dhe krahasojnë rezultatet e vetëvlerësimit
HAPI 4 me informacionet e marra gjatë takimeve me bizneset. Për nxënësit e
pavendosur, mund të bëhet një seancë individuale këshillimi. Në fund,
nxënësit mund të ruajnë drejtimet që kanë ose të zgjedhin një drejtim të ri.

Në muajin mars, koordinatori zhvillon një pyetësor me nxënësit e klasave të 10-

HAPI 5 ta, për të parë ecurinë e nxënësve dhe se si ata ndihen me përzgjedhjen e
drejtimit. Ky hap e ndihmon institucionin të vlerësojë proçesin e orientimit dhe
ta përmirësojë atë.

Orientimi gjatë klasës së 10-të, pra pas regjistrimit në AFP, është një proces që kërkon vëmendje pasi
finalizon profilet e përzgjedhura nga nxënësit. Koordinatori në këtë rast ka rol të rëndësishëm në çuarjen
përpara të procesit dhe në ndërlidhjen me mësuesit si këshillues si edhe me Koordinatorin për Marrëdhëniet
me Biznesin.
Kutia 9: Roli i Koordinatorit gjatë orientimit për karrierën në muajt e parë të shkollës: Klasa e 10

Roli i Koordinatorit gjatë orientimit në muajt e parë të shkollës për nxënësit e klasave të 10-ta:

Së pari, Koordinatori sigurohet që të ndodhë procesi i orientimit sipas hapave duke bashkëpunuar me të
gjithë mësuesit e institucionit dhe koordinatorët e NJZH, veçanërisht Koordinatorin për Marrëdhënien me
Biznesin.
Së dyti, Koordinatori sigurohet që aktivitetet që realizohen sipas hapave të paraqitura në Figura 10 të arrijnë
objektivat e tyre duke iu shërbyer të gjithë nxënësve të sapo regjistruar.
Së treti, Koordinatori është në komunikim të vazhdueshëm me mësuesit si edhe koordinatorët e tjerë në
NJZH, sidomos atë të Marrëdhënieve me Biznesin, dhe sigurohet që hapat janë realizuar sikurse duhet dhe
që nxënësit janë të mirë-informuar dhe të kënaqur me procesin duke zgjedhur profilin e kërkuar.

Materialet/instrumentet e nevojshme: Fletët e punës – Udhëzuesi i karrierës, prezantime të mësuesve të

lëndëve profesionale, takime e prezantime në biznese, këshillim individual, dosje personale e karrierës,
pyetësor.
Referojuni Shtojca VIII - Udhëzuesi për dosjen e karrierës.

Kutia 10: Këshillë për Koordinatorin/en për informacionin para hyrjes në AFP

Koordinatori duhet të sigurohet që informacioni që ofrohet përpara hyrjes në AFP, gjatë të tre periudhave të
sipërpërmendura, të mos tjetërsohet për interesa promocioni të IoAFP-së.

Koordinatori duhet të përfshijë në informacion krahas të dhënave nga Gjurmimi apo nga Marrëdhëniet me
Biznesin, edhe raste suksesi të nxënësve të shkollës psh suksesi në punësim, në sipërmarrje apo kualifikime të
mëtejshme. Këto shërbejnë si modele për t‘u ndjekur dhe frymëzojnë dhe nxisin nxënësit e rinj.

Në bashkëpunim me Koordinatorin për Marketingun Institucional mund të krijohen edhe fushata promovimi në
rrjetet sociale të shkollës për rastet e suksesit që të tërheqin vëmendjen e nxënësve të rinj dhe prindërve të
tyre.

Informacioni për karrierën duhet të ofrohet në formë dhe përmbajtje të kuptueshme për nxënësit, dhe t’u
shërbejë nevojës së tyre.
5. ORIENTIMI PËR KARRIERËN GJATË STUDIMEVE NË AFP

Orientimi gjatë studimeve në AFP duhet të bazohet në dy parime të rëndësishme:

 Duhet t’i ofrohet nxënësve a) në çdo moment që kërkohet vendimmarrje dhe b) në momentin e
shkëputjes nga institucioni.
 IoAFP-ja duhet t’i ndihmojë nxënësit përmes aktiviteteve kurrikulare, jashtëkurrikulare dhe praktikave
profesionale, jo vetëm për të marrë vendime lidhur me karrierën e tyre, por edhe për të transferuar
njohuritë e marra në kontekste të tjera, sipas nevojës së nxënësit. Kjo nënkupton që nxënësit duhet të
fitojnë jo vetëm aftësitë funksionale që u lejojnë atyre të punësohen, por edhe aftësi kyçe të
përgjithshme që u mundësojnë atyre lëvizjen në sektorë apo punëdhënës të tjerë, për shkak të dëshirës
së tyre apo për t’iu përshtatur dinamikave të tregut të punës.

Gjatë studimit në AFP, orientimi për karrierën mbështetet në tre shtylla kryesore, që detajohen në seksionet
pasardhëse.

Figura 11: Orientimi për karrierën gjatë studimit në AFP

Informacioni për karrierën

Edukimi për karrierën

Këshillimi për karrierën

5.1 Informacioni për karrierën gjatë studimeve në AFP

Informacioni për karrierën bazohet në informacionin e tregut të punës, por nuk mund t’i serviret nxënësve siç
gjendet i publikuar, pasi është kompleks dhe në format jo të kuptueshëm për ta. Për nxënësit informacioni për
karrierën duhet të jetë sa më i thjeshtë dhe tërheqës.

Mbani parasysh që informacioni për karrierën dhe udhëzimet e paraqitura më poshtë vlejnë për të gjithë ciklin
e orientimit në karrierë dhe jo vetëm kur nxënësi është në AFP. Megjithatë duke qenë se pesha më e madhe e
orientimit në karrierë mbulohet gjatë studimeve në AFP, atëherë edhe më shumë detaje parashtrohen në këtë
seskion lidhur me informacionin për karrierën.
Figura 12: Karakteristikat e informacionit të tregut të punës dhe informacionit për karrierën.

Informacioni i tregut të punës Informacioni për karrierën

•shprehet përmes të dhënave, grafikëve dhe •ofrohet nga mësuesit/këshilluesit e
statistikave. karrierës.
•tregon për vendin e punës ose tregun e punës për •është një përshtatje apo interpretim
një sektor të caktuar. i informacionit të tregut të punës.
•përshkruan gjendjen e tregut të punës në •është i thjeshtë për t’u kuptuar nga
kontekstin e kaluar dhe atë aktual. nxënësit që kërkojnë informacione,
•ofron parashikime për të ardhmen. këshilla dhe udhëzime për karrierën.
•nuk mjafton dhe është i papërshtatshëm për t’u •jepet në varësi të
integruar në këshillimin për karrierë pa u përpunuar nevojës/vendimmarrjes që ka
më parë nxënësi dhe aftësisë së tij për të
kuptuar.

Informacioni i tregut të punës për orientim e këshillim në karrierë duhet të përmbushë kriteret e cilësisë si më
poshtë:

Tabela 1: Kriteret e cilësisë lidhur me informacionin e tregut të punës për këshillimin në karrierë

Kriteri Shpjegimi
Saktësia informacioni duhet të jetë i saktë. Çdo informacion i ri duhet të verifikohet
imtësisht
Plotësia informacioni duhet të jetë sa më i plotë të jetë e mundur
Aktualiteti informacioni duhet të përfshijë të dhënat më të fundit. Të dhënat duhet të
përditësohen periodikisht
Rëndësia informacioni duhet të jetë i rëndësishëm për çështjet e zhvillimit të
karrierës së nxënësve dhe duhet të përshtatet me nevojat e grupeve të
ndryshme të përdoruesve
Pamja tërheqëse informacioni duhet të paraqitet në një format vizual të përshtatshëm dhe
tërheqës, duke përfshirë elemente si: infografet, tabelat, pikturat, ikonat,
tekste të formatuara
Lehtësisht i aksesueshëm informacioni duhet të marrë në konsideratë aftësitë e ndryshme të
dhe i përdorshëm përdoruesve. Duhet të jetë i aksesueshëm lehtësisht.
Paanshmëria informacioni i ofruar duhet të jetë në përputhje me interesin e përdoruesit
dhe nuk duhet të ndikohet nga ofruesit, interesat institucionale dhe
financuese. Ai nuk duhet të jetë diskriminues në bazë të gjinisë, moshës,
përkatësisë etnike, klasës sociale, kualifikimeve ose aftësisë.

Autoriteti informacioni duhet të vijë nga burime të besueshme

Krahasueshmëria të dhënat e siguruara duhet të jenë të krahasueshme gjatë kohës
Sipas CEDEFOP ‘Informacioni i tregut të punës dhe orientimi për karrierën”, 2016, i aksesueshëm këtu.
Burimet e informacionit në Shqipëri janë të kufizuara sidomos në lidhje me shtigjet e karrierës dhe informacionin
për profesionet në përgjithësi, por gjithnjë e më shumë po ofrohen statistika dhe të dhëna të tjera cilësore si
Lista Kombëtare e Profesioneve, INSTAT apo projekte si RISI Albania7, EkspertLane8 etj. Një mënyrë e mirë është
kërkimi më fjalë kyç dhe marrja në konsideratë e disa burimeve. Gjurmimi në nivel ofruesi është një burim i mirë
i informacionit të tregut të punës dhe ju mund t’i referoheni edhe Udhëzuesit të Gjurmimit të Zhvilluar nga
projekti “Aftësi për Punë”. Validimi i informacionit me bizneset partnere është i këshillueshëm në çdo rast.

Kutia 11: Roli i Koordinatorit/es lidhur me ofrimin e informacionit për karrierën

Roli i Koordinatorit/es për informacionin për karrierën

Së pari, Koordinatori/ja sigurohet që nxënësit të jenë prodhues aktivë të informacionit të karrierës

dhe jo vetëm përdorues pasivë të tij. Përmes përvojës së tyre në praktika pune në biznes, vizita në
biznes apo aktivitete të tjera si edhe më pas përmes punësimit pasi diplomohen, nxënësit ofrojnë
informacion me vlerë sa i takon tregut të punës, kërkesave dhe zhvillimeve të tij.

Së dyti, Koordinatori/ja duhet të njohë mirë teknikat e hulumtimit të burimeve të ndryshme sikurse
janë Lista Kombëtare e Profesioneve, statistikat periodike nga INSTAT, të dhënat nga raportet e
gjurmimit e studime të tjera lidhur me AFP.

Së treti, Koordinatori/ja duhet të ndërtojë sinergji dhe komunikim shumë të mirë me koordinatorët e
tjerë në NJZH për të marrë informacionin e nevojshëm si psh nga SZHG apo tryezat e dialogut të
strukturuar apo praktikave profesionale, gjurmimit etj.

Së katërti, Koordinatori/ja sigurohet që informacioni për karrierën që ekziston në institucion, sidomos

në NJZH, të lidhet dhe të prezantohet në mënyrë efektive e kuptimplotë për nxënësit. Një shëmbull
është përmes dëshmive të profesionistëve të fushave përkatëse që mund të ftohen edhe si folës në
aktivitete apo lëndë të caktuara.

Kutia 12: Këshillë për Koordinatorin/en për informacionin për karrierën

Këshilla për Koordinatorin/en: Si mund të rritni ekspertizën tuaj për të punuar me informacionin e
tregut të punës?

Informohuni dhe përditësoni rregullisht njohuritë për arsimin, trajnimet, kualifikimet,

tendencat e punësimit, tregun e punës dhe çështjet sociale, duke përfshirë specifikat e
kushteve të tregut lokal / rajonal / kombëtar, për të përcjellë informacione të vlefshme për
nxënësit.
Shkëmbeni informacion me koordinatorët në institucionet e tjera.
Rrjetëzohuni dhe krijoni partneritet në grupe, organizata apo institucione ku mund të
shfrytëzoni dhe shtoni njohuritë e fituara.
Informohuni rregullisht, përditësoni dhe aplikoni njohuritë mbi list ën kombëtare të
profesioneve
Aftësohuni në komunikimin dhe teknologjitë digjitale.
Strukturojini njohuritë dhe zbatojini si duhet në rastet individuale.

7 Për më shumë shih https://www.risialbania.al/?lang=en#

8 Për më shumë shih https://expertlane.al/
Referojuni Shtojca XVII - Informacioni i tregut të punës i nevojshëm për orientimin e këshillimin për karrierën,
për një tabelë shembull me informacionin e tregut të punës që nevojitet për orientimin e këshillimin në karrierë,
burimet e informacionit, formatin dhe përdorimin e tij, bazuar edhe në praktikën me institucionet partnere të
projektit Aftësi për Punë.

Kutia 13: Si të përmirësojmë informacionin për karrierën?

Pyetje dhe detyra për Koordinatorin/en për orientimin në karrierë:

 Bëni inventarin e informacionit për karrierën që zotëron institucioni juaj përkundrejt informacionit në
Shtojca XVII - Informacioni i tregut të punës i nevojshëm për orientimin e këshillimin për karrierën. A plotëson
informacioni që keni standartet e cilësisë? Çfarë mund të bëni për këtë?
 Bëni një pyetësor të nxënësit, për të parë se ku marrin më shumë informacion lidhur me punën. Çfarë ndikimi
ka informacioni që po u jepni? Çfarë mund të bëni për të qenë më efektiv në dhënien e informacionit dhe
arritjen e sa më shumë nxënësve?
 Analizoni mjetet e komunikimit që po përdorni për të siguruar që informacioni i karrierës të jetë i
aksesueshëm për të gjithë nxënësit. Sa nga këto mjete komunikimi po përdorni: materiale të printuara, faqe
interneti e institucionit me hapërsirë të dedikuar për informacionin e karrierës, media sociale, buletin
informativ digjital? Koordinohuni me Koordinatorin për Marketingun Institucional.
 A ka institucioni juaj një Njësi Zhvillimi me një hapësirë fizike të dedikuar, ku nxënësit mund të gjejnë e
shfletojnë informacionet e karrierës?
 A keni ngritur sisteme apo keni krijuar partneritete për të siguruar informacione të përditësuara për
karrierën?
 Çfarë përpjekjesh të veçanta po bëni për të siguruar që nxënësit e pamotivuar të kenë akses në informacionin
e karrierës dhe ta përdorin atë në mënyra të dobishme për veten?
 Bëni kujdes sa i takon dokumentimit të informacionit, ruajtjes së tij dhe përditësimit të vazhdueshëm ose
periodik. A e keni dokumentuar të gjithë informacionin e mbledhur nga burime të ndryshme? A e keni
lehtësisht të aksesueshëm? A është i sigurt? Sa shpesh e përditësoni?
5.2 Edukimi për karrierën

Zhvillimi i karrierës është njëherësh kompleks dhe unik për secilin individ, duke sjellë një grup aftësish, vlerash,
interesash dhe përvojash të veçanta në procesin e planifikimit dhe menaxhimit të karrierës së tyre. Jeta, të
mësuarit dhe mundësitë e punësimit ndikohen nga një sërë faktorësh të lidhur me karakteristikat personale.
Mundësitë e tyre preken gjithashtu nga vlerat familjare, komunitare dhe kulturore, rrethanat gjeografike,
ekonomike dhe politike, si dhe ngjarje të rastësishme dhe të paparashikueshme në jetën e tyre.

Orientimi për karrierën, pra, është termi që e përshkruan më së miri këtë proces kompleks të planifikimit e
menaxhimit të jetës, mësimit dhe punës gjatë gjithë jetës.

Ndërsa edukimi për karrierën i referohet aktiviteteve që zhvillon shkolla për të ndihmuar nxënësit të qartësojnë
qëllimet e tyre për karrierë, të kuptojnë botën e punës dhe të mësimit dhe si të zhvillojnë aftësitë për
menaxhimin e karrierës.

Modeli më i përhapur për edukimin për karrierën, është modeli DOTS9, i paraqitur në Figura 13: Modeli i edukimit
për karrierën. Ky model përbën edhe bazën për në zhvillimin e kompetencave për karrierën.10 Ky model e
përshkruan procesin e edukimit për karrierën si një kombinim të:
 Fokusimin dhe vendimmarrjen (Decision making)
 Hulumtimin e mjedisit dhe identifikimin e mundësive (Opportunity Awareness)
 Planifikimin dhe menaxhimin e veprimeve për të kaluar në botën e punës (Transition)
 Zhvillimi i vetë-ndërgjegjësimin sa i takon njohurive, interesave dhe aftësive (Self-awareness)

Individi/nxënësi e kalon këtë proces sa herë ndodhet përballë apo e kërkon ndryshimin për jetën/karrierën e tij.

Këshillë për mësuesit dhe Koordinatorin/en

Vendimet që të rinjtë marrin gjatë shkollës kanë një ndikim të madh në jetën e
tyre, jo vetëm për arsimin e mëtejshëm, trajnimet apo punësimin, por edhe në
jetën familjare, sociale, gjendjen financiare dhe shëndetësore. Duke qenë se janë
të rinj dhe duhet të bëjnë zgjedhje vendimtare, është e rëndësishme t’i
mbështesin në këtë drejtim. Kjo mbështetje duhet dhënë duke i vendosur ata në
qendër dhe duke respektuar mendimin dhe vendimmarrjen e tyre. Njëkohësisht
duke iu mundësuar informacion të saktë, të plotë dhe të paanshëm për të
lehtësuar këtë process.

9 I zhvilluar nga Law & Watts në 1977 dhe më pas i ripunuar po prej tyre në 1996.
10 Sipas CEDEFOP ‘Informacioni i tregut të punës dhe orientimi për karrierën”, 2016, i aksesueshëm këtu.
Figura 13: Modeli i edukimit për karrierën dhe hapat e procesit të zhvillimit të karrierës
Hapi 1 -
Vetëvlerësimi

Hapi 4 – Planifikimi
dhe veprimi

Procesi i edukimit
për karrierën

Hapi 2 – Hulumtimi
i mundësive

Hapi 3 – Fokusimi
& vendimmarrja

Modeli DOTs për procesin e zhvillimit të karrierës mund të realizohet përmes aktiviteteve kurrikulare dhe jashtë
kurrikulare në IoAFP. Së dyti, mund të realizohet përmes trajnimit të mësuesve dhe këshilluesve të karrierës
lidhur me orientimin në karrerë dhe elementët përbërës të tij. Së treti, mund të realizohet përmes përfshirjes së
palëve të intëresit (prindërve, komunitetit, specialistëve të punësimit shtetërorë e privatë, biznesit dhe
partnerëve socialë) si edhe përmes qasjes së informacionit të duhur.

Modeli DOTS mund të përdoret në të gjitha momentet e vendimmarrjes së nxënësit lidhur me karrierën e tij /
saj. Ky model mund të aplikohet që në fazën e orientimit për karrierën përpara hyrjes në AFP lidhur me
vendimarrjen për regjistrimin në AFP si edhe në momentin e regjistrimit dhe zgjedhjen e drejtimit të studimeve.
Më pas nxënësi së bashku me këshilluesin mund ta përdor këtë model në momentin e përzgjedhjes së profilit
brenda drejtimit që ka përzgjedhur fillimisht. Për nxënësit që fillojnë praktikën profesionale gjithashtu modeli
është i dobishëm dhe sidomos në fazën kur duhet bërë zgjedhja për punësimin.

Figura 14: DOTS dhe etapat e vendimmarrjes për karrierën për nxënësin/en

Vendimi për zgjedhjen

Vendimi për zgjedhjen Vendimi për zgjedhjen Vendimi për zgjedhjen
e punës dhe/ose
e drejtimit e profilit e praktikës profesionale
punëdhënësit

Në shembullin më poshtë (Kutia 14) listohen disa nga përfitimet e nxënësit duke përdorur modelin DOTS dhe
duke shpjeguar etapat e vendimmarrjes.
Modeli përdoret nga nxënësi gjatë gjithë jetës së tij në momentet e vendimmarrjes lidhur me karrierën e tij.
Kompetencat kyçe për zhvillimin e karrierës sipas modelit DOTS duhet të përftohen nga nxënësi në mënyrë
progresive gjatë studimeve në IOAFP, përmes aktiviteteve kurrikulare e jashtëkurrikulare, sikurse detajohet në
Në shtojcën XXV paraqitet një shembull kalendari për edukimin për karrierën në klasën e 10-të në IoAFP duke u
ndalur tek:
 lloji i veprimtarisë
 objektivi për zhvillim kompetence apo marrje vendimi
 instrumenti
 koha
 përgjegjësi.

Në këtë shembull ndërthuren edhe qasjet e ndryshme për zhvillimin e kompetencave për edukimin për karrierën,
të cilat trajtohen me detaje në 5.2.2 Zhvillimi i kompetencave për edukimin për karrierën.

Për detajet e plota referojuni Shtojca XXVII – Kalendari i edukimit për karrierë klasa e 10-të.

Si rezultat i shërbimit të edukimit për karrierën, nxënësit pajisen me këto kompetenca të paraqitura në kutinë
më poshtë.

Kutia 15: Kompetencat që përfitohen nga edukimi për karrierën

5.2.1 Kompetencat për zhvillimin e karrierës.

Kutia 14: Shembull: Si ndihmon procesi i zhvillimit të karrierës në faza të ndryshme të jetës?

Në klasë të 11-të, kur nxënësi duhet të përzgjedhë profilin në shkollën profesionale, ai duhet më parë të kuptojë
aftësitë, prirjet, interesat e dëshirat e veta. Pavarësisht drejtimit, profile të ndryshme kërkojnë aftësi e interesa
të ndryshme. Kështu psh profili kuzhinier kërkon krijimtari, qëndrueshmëri fizike dhe aftësi për të punuar nën
stres, punë deri në orët e vona dhe gjatë fundjavave. Ndërkohë që profili recepsion kërkon saktësi, komunikim
shumë të mirë, aftësi për t’iu dhënë zgjidhje situatave, dëshirë për të punuar me njerëzit, njohje të paktën të një
gjuhe të huaj, aftësi për të kryer llogaritje të sakta brenda një kohe të shkurtër.
Nxënësi arrin të zbulojë dhe analizojë veten përmes vetëvlerësimit – Hapi 1, por mund të ketë patur rast ta
provojë veten edhe gjatë praktikës profesionale në biznes (nëse është udhëzuar dhe nxitur ta vlerësojë praktikën
në këtë këndvështrim).
Më tej në Hapin 2, nxënësi hulumton profilet që ofron shkolla, si përshtaten kërkesat e profesioneve me aftësitë
e interesat e nxënësit, si është tregu i punës në këtë profil, sa janë pagat, çfarë perspektive ka, a bie ndesh profili
dhe profesioni i lidhur me të me interesa të tjera të nxënësit? Biseda me profesionistë të fushës i zbulon nxënësit
më shumë për profilet që hulumton, çfarë aftësish duhet të ketë për të qenë i suksesshëm, cilat janë vështirësitë
e profesionit, etj.
Në Hapin 3, nxënësi fokusohet në profilin që do të zgjedhë, analizon veten, kushtet sociale e familiare kundrejt
profilit, mundësitë për ndjekjen e praktikës dhe vendos se cilin profil do të zgjedhë.
Hapi 4 eshte fillimi i klasës së 12, bërja e një plani individual për aftësitë që do të fitojë gjatë vitit mësimor dhe
praktikës profesionale (psh. për profilin recepsion, duhet të përmirësojë anglishten dhe të mësojë një program
të caktuar kompjuterik). Interesi i nxënësit në këtë rast, nuk është siguria në punë apo paga, por mundësia për
të mësuar sa më shumë për këtë profil.
Në përfundim të AFP, nxënësi mund të punojë disa vite në profilin përkatës, ndërkohë që aftësitë dhe interesat
kanë ndryshuar. Nxënësi është bërë profesionisht shumë i mirë dhe mund të marrë përgjegjësi shtesë, kushtet
familjare mund të kenë ndryshuar, e bashkë më to dhe interesat e nxënësit.
Në kushtet kur nxënësit i mungojnë aftësitë për zhvillimin e karrierës, ai do të ndjehet i pamotivuar, do të krijojë
pakënaqësi me punëdhënësin ekzistues, do fajësojë mjedisin dhe mund të largohet në një pozicion a
punëdhënës tjetër në mënyrë të pandërgjegjshme, pra pa qenë i qartë vetë për atë çfarë ofron dhe çfarë kërkon,
duke u futur në një rreth vicioz pakënaqësie me punën dhe mjedisin.
Në rastin kur nxënësi ka fituar kompetencat për zhvillimin e karrierës, situata pritet të jetë e ndryshme. Psh.
pas 3 vitesh nxënësi e kupton që e ka përmbushur ciklin në punën ekzistuese dhe fillon të mendojë që të
ndryshojë punëdhënës, në një strukturë më të madhe, që ofron më shumë përgjegjësi, pagë më të lartë, por
edhe siguri në punë, ndërkohë që oraret nuk janë problem. Përmes procesit dhe aftësive të zhvillimit të
karrierës, nxënësi hulumton tregun, analizon veten përkundrejt kërkesave të tregut, harton një cv që e bën të
dalë në pah (në morinë e cv-ve që mund të marrë një punëdhënës), fokusohet në 2-3 mundësi që duken më të
përshtatshme (pra nuk dërgon CV pa fund, por fokusohet te mundësitë më të mira për të), duke marketuar veten
dhe aftësitë që e bëjnë të përshtatshëm për pozicionin, dhe me shumë mundësi fiton në një nga mundësitë
ose më shumë. Procesi për zhvillimin e karrierës vazhdon për sa kohë nxënësi, tashmë profesionist, mbetet
aktiv në tregun e punës.
Në shtojcën XXV paraqitet një shembull kalendari për edukimin për karrierën në klasën e 10-të në IoAFP duke u
ndalur tek:
 lloji i veprimtarisë
 objektivi për zhvillim kompetence apo marrje vendimi
 instrumenti
 koha
 përgjegjësi.

Në këtë shembull ndërthuren edhe qasjet e ndryshme për zhvillimin e kompetencave për edukimin për karrierën,
të cilat trajtohen me detaje në 5.2.2 Zhvillimi i kompetencave për edukimin për karrierën.

Për detajet e plota referojuni Shtojca XXVII – Kalendari i edukimit për karrierë klasa e 10-të.

Si rezultat i shërbimit të edukimit për karrierën, nxënësit pajisen me këto kompetenca të paraqitura në kutinë
më poshtë.

Kutia 15: Kompetencat që përfitohen nga edukimi për karrierën

Sa herë që individi ndodhet para ndryshimeve të planifikuara ose jo, duhet të jetë i aftë të vetëorientohet për të
arritur në vendimin më të mirë të mundshëm. Për këtë vijnë në ndihmë kompetencat për menaxhimin e
karrierës, që e ndihmojnë atë të identifikojë aftësitë ekzistuese, të hartojë plane për të ardhmen dhe të
ndërmarrë hapa për të zhvilluar karrierën e tij. Përmes këshillimit për karrierën, nxënësi pajiset me këto
kompetenca:
o të identifikojë interesat, pikat e forta dhe aftësitë e tij / saj.
o të njohë mundësitë, vështirësitë dhe pengesat në mjedisin e tij / saj.
o të hartojë planin e karrierës dhe të njohë hendekun mes pikës së nisjes dhe destinacionit të dëshiruar
dhe të përcaktojë si do të arrijë atje.
 5.2.1 Kompetencat për zhvillimin e karrierës

Zhvillimi i karrierës është një proces i personalizuar dhe dinamik. Nxënës të ndryshëm kanë nevojë për
mbështetje të ndryshme në momente të ndryshme të jetës së tyre. Në shumë vende janë krijuar standarde dhe
është përcaktuar një kornizë unike për zhvillimin e kompetencave për zhvillimin e karrierës (11 kompetenca të
ndara në 3 fusha dhe që zhvillohen në 4 faza).11

Për qëllime të këtij udhëzuesi, duke marrë parasysh përvojën e shkollave partnere të projektit “Aftësi për Punë”
dhe mundësitë reale të IoAFP-ve për të akomoduar edukimin për karrierën në aktivitetet e tyre, propozohet
zhvillimin e 11 kompetencave bazë sipas modelit të sipërpërmendur. Për të lehtësuar kuptimin dhe gërshetimin
e të gjitha elementeve të kornizës, po japim fillimisht një diagramë ilustruese.

Figura 15: Elementet e kornizës së kompetencave për zhvillimin e karrierës

11 Blueprint i Zhvillimit të Kompetencave për Karrierën, 2010 i aksesueshëm këtu.

Pra nëse i referohemi modelit DOTS:
▪ Linja apo fusha A – Menaxhimi i vetes i takon Hapi 1 – vetëvlerësimi.
▪ Linja apo fusha B e hulumtimit i takon Hapit 2 të analizës së mundësive
▪ Linja apo fusha C e zhvillimit të karrierës lidhet me Hapin 3 të fokusimit dhe vendimarrjes dhe Hapin 4 të
planifikimit të veprimit.

Më poshtë paraqitet lidhja mes fushave / linjave, kompetencave, fazave dhe treguesve që priten për secilën fazë.

Tabela 2: Linja, faza, kompetenca për edukimin për karrierën

Kompetenca 1 1. Të ndërtojnë dhe mbajnë një koncept pozitiv për veten

1.1 Ndërtojnë një koncept pozitiv për vetën ndërkohë që zbulojnë ndikimin që ka tek vetja dhe tek
Faza 1 (Klasa 10)
të tjerët
Linja A - Menaxhimi i vetes (Vetë-ndërgjegjësimi / Vetëbesimi)

1.2 Ndërtojnë një koncept pozitiv për vetën dhe kuptojnë ndikimin që ka në jetë, në mësim dhe në
Faza 2 (Klasa 11)
punë
Faza 3 (Klasa 12) 1.3 Zhvillojnë aftësi për ta mbajtur këtë koncept pozitiv për veten
Faza 4 (Klasa 13) 1.4 Përmirësojnë aftësitë për të mbajtur këtë koncept pozitiv për veten
Kompetenca 2 2. Të ndërveprojnë në mënyrë efektive dhe pozitive me të tjerët
Faza 1 (Klasa 10) 2.1 Zhvillo aftësi për të ndërtuar marrëdhënie pozitive në jetë
Faza 2 (Klasa 11) 2.2 Zhvillo aftësi të tjera shtesë për të ndërtuar marrëdhënie pozitive në jetë
Faza 3 (Klasa 12) 2.3 Zhvillo aftësi për të ndërtuar marrëdhënie pozitive në jetë dhe në punë
Faza 4 (Klasa 13) 2.4 Përmirëso aftësitë për të ndërtuar marrëdhënie pozitive në jetë dhe në punë
Kompetenca 3 3. Të ndryshojnë dhe rriten përgjatë gjithë jetës
Faza 1 (Klasa 10) 3.1 Zbulo që ndryshimi dhe rritja / përmirësimi janë pjesë e jetës
Faza 2 (Klasa 11) 3.2 Mëso si t'i përgjigjesh ndryshimit në jetë
Faza 3 (Klasa 12) 3.3 Mëso si t'i përgjigjesh ndryshimit që ndikon në mirëqënien tënde
Faza 4 (Klasa 13) 3.4 Zhvillo strategji për tiu përgjigju pozitivisht ndryshimeve në jetë dhe në punë
Kompetenca 4 4. Të jenë pjesëmarrës në mësimin përgjatë gjithë jetës për të mbështetur qëllimet në karrierë
Faza 1 (Klasa 10) 4.1 Zbulo mësimin përgjatë gjithë jetës dhe kontributin që ka në jetë dhe në punë
Faza 2 (Klasa 11) 4.2 Lidhe mësimin përgjatë gjithë jetës me aspiratat për zhvillimin e karrierës
Faza 3 (Klasa 12) 4.3 Lidhe mësimin përgjatë gjithë jetës për procesin për zhvillimin e karrierës
4.4 Bëhu pjesë e mësimit përgjatë gjithë jetës për të mbështetur arritjen e qëllimeve tuaja në
Faza 4 (Klasa 13)
karrierë
Kompetenca 5 5. Të gjejnë & të përdorin në mënyrë efektive informacionin e karrierës
Faza 1 (Klasa 10) 5.1 Kupto natyrën e informacionit për karrierën
Linja B: Hulumtimi (Puna/Shkolla)

Faza 2 (Klasa 11) 5.2 Gjej dhe përdor informacionin për karrierën
Faza 3 (Klasa 12) 5.3 Gjej dhe vlerëso burime të ndryshime të informacionit për karrierën
Faza 4 (Klasa 13) 5.4 Përdori në mënyrë efektive informacionin për menaxhimin e karrierës
Kompetenca 6 6. Të kuptojnë marrëdhëniet midis punës, shoqërisë dhe ekonomisë
Faza 1 (Klasa 10) 6.1 Zbulo si kontribuon puna në jetën e individit
Faza 2 (Klasa 11) 6.2 Zbulo si kontribuon puna në komunitet
Faza 3 (Klasa 12) 6.3 Kupto sesi nevojat shoqërore dhe kushtet ekonomike ndikojnë strukturën dhe natyrën e punës
 6.4 Përfshi në planin tënd për karrierën nevojat shoqërore, kushtetet e ndryshueshme ekonomike
Faza 4 (Klasa 13)
dhe të tregut të punës
Kompetenca 7 7. Të gjejnë, të fitojnë & të mbajnë vendin e punës
Faza 1 (Klasa 10) 7.1 Eksploro mënyra efektive të punës
Faza 2 (Klasa 11) 7.2 Zhvillo cilësi për të kërkuar, gjetur apo zhvilluar punësim
Faza 3 (Klasa 12) 7.3 Zhvillo aftësi për të kërkuar, gjetur apo zhvilluar punësim
Faza 4 (Klasa 13) 7.4 Përmirësoji cilësitë dhe aftësitë për të kërkuar, gjetur apo zhvilluar punësim
Kompetenca 8 8. Të marrin vendime për zhvillimin e karrierës
Linja C: Zhvillimi i Karrierës (Fokusimi & marrja e vendimeve / Planifikimi e Veprimit)

Faza 1 (Klasa 10) 8.1 Eksploro dhe përmirëso vendimmarrjen

Faza 2 (Klasa 11) 8.2 Lidhe vendimmarrjen me zhvillimin e karrierës
Faza 3 (Klasa 12) 8.3 Merrni vendime për karrierën tuaj
Faza 4 (Klasa 13) 8.4 Përfshi realitetin në vendimarrjet për karrierën
Kompetenca 9 9. Të ruajnë balancën mes punës dhe jetës
Faza 1 (Klasa 10) 9.1 Eksploro dhe kupto ndërveprimin midis roleve në jetë
Faza 2 (Klasa 11) 9.2 Eksploro dhe kupto ndërveprimin midis roleve në jetë dhe në punë
Faza 3 (Klasa 12) 9.3 Lidheni stilin dhe fazat e jetës me zhvillimin e karrierës
Faza 4 (Klasa 13) 9.4 Përfshije balancën punë/jetë në vendimmarrjen për zhvillimin e karrierës
Kompetenca 10 10. Të kuptojnë ndryshimin e roleve në jetë dhe në punë përgjatë gjithë jetës
Faza 1 (Klasa 10) 10.1 Zbulo natyrën e roleve gjinore dhe roleve të punës
Faza 2 (Klasa 11) 10.2 Eksploro mundësi pune/jetë jo tradicionale
Faza 3 (Klasa 12) 10.3 Kupto si të kapërcesh paragjykimit në zhvillimin e karrierës
Faza 4 (Klasa 13) 10.4 Përpiqu të eleminosh stereotipet gjinore në zhvillimin e karrierës
Kompetenca 11 11. Të kuptojnë, të përfshihen & të menaxhojnë procesin e zhvillimit të karrierës
Faza 1 (Klasa 10) 11.1 Eksploro konceptet themelore të zhvillimit të karrierës
Faza 2 (Klasa 11) 11.2 Kupto dhe përjetojë procesin e zhvillimit të karrierës
Faza 3 (Klasa 12) 11.3 Merre në dorë procesin e zhvillimit të karrierës
Faza 4 (Klasa 13) 11.4 Menaxho procesin e zhvillimit të karrierës

Një listë e detajuar e treguesve të kompetencave për performancën apo arritjen për secilën nga fazat përkatëse
dhe çfarë u kërkohet nxënësve paraqiten në Shtojca XXIII – Fazat dhe treguesit e performancës për edukimin e
karrierës.
 5.2.2 Zhvillimi i kompetencave për edukimin për karrierën

Në këtë seksion paraqiten qasjet e ndryshme për zhvillimin e kompetencave për edukimin për karrierën, të cilat
janë:
▪ Qasja kurrikulare
▪ Qasja e integruar përmes Hartës së Kurrikulës
▪ Qasja përmes dosjes/portofolit të karrierës
▪ Qasja jashtë-kurrikulare

Krahas shpejgimit të secilës qasje, do të parashtrohen edhe avantazhet dhe disavantazhet e secilës dhe një
reflektim për qasjen më të përshtatshme. Gjithsesi, cila qasje është më e përshtatshme mbetet një vendimmarrje
e IoAFP-së duke konsideruar profilin, kushtet dhe planin strategjik.

 Qasja kurrikulare

Edukimi për karrierën mund të zhvillohet edhe përmes lëndëve të posaçme apo moduleve me zgjedhje, që
nënkupton krijimin e kurrikulës së posaçme për edukimin për karrierë dhe caktimin e mësuesve të posaçëm, të
trajnuar për këtë lëndë.

Edhe pse nuk ka lëndë të posaçme për edukimin për karrierën, ka synime brenda lëndëve. Kështu psh në lëndën
“Organizimi i strukturave hoteliere e gastronomike” (Klasa 10-të, Hoteleri Turizëm), ka edhe këto synime në
kurrikulën përkatëse:
▪ Të përshkruajnë përbërjen, funksionet dhe detyrat e personelit në departamentin e ushqimit dhe të
pijeve.
▪ Të përshkruajnë veprimtaritë e punës në bar, restorant dhe kuzhinë dhe lidhjen me repartet e tjera.
▪ Të përshkruajnë përbërjen, funksionet dhe detyrat e personelit të departamentin e mirëmbajtjes dhe
lavanterisë (housekeeping).
▪ Të përshkruajnë veprimtaritë e punës së mirëmbajtjes dhe lavanterisë dhe lidhjen me repartet e tjera.

Këshillë për mësuesit

Pavarësisht qasjes që zgjedh të përdorë institucioni, si çdo kornizë kurrikulare, edhe

edukimi për karrierën funksionon sipas disa kritereve dhe parimeve specifike. Në fakt, në
kurrikulat ekzistuese të AFP, kompetencat e përgjithshme të të nxënit pjesërisht mbulojnë
apo kontribuojnë në edukimin për karrierën, por nuk e bëjnë këtë në mënyrë të
strukturuar, të lidhur e të qëllimshme, e si rrjedhojë nxënësit nuk janë të ndërgjegjshëm
për aftësimin me këto kompetenca dhe përdorimin e tyre. Koordinatori, përpos
ndërgjegjësimit e trajnimit të mësueve të lëndëve të përgjithshme e profesionale, duhet
të kërkojë mbështetjen e drejtuesve të IoAFP, në mënyrë që këto aktivitete të zhvillohen
rregullisht dhe të përfshihen në planet mësimore që në fillim të vitit shkollor.
  Qasja ndër-kurrikulare

Edukimin për karrierën mund të zhvillohet si aktivitet ndër-kurrikular, duke i zhvilluar kompetencat për
menaxhimin e karrierës në lëndë të ndryshme të kulturës së përgjithshme dhe të asaj profesionale.

Më poshtë jepen disa shembuj të integrimit të edukimit për karrierën në lëndë të ndryshme, por mësuesit në
praktikën e tyre të përditshme mund ta pasurojnë e përmirësojnë këtë tabelë në vazhdimësi.

Më poshtë paraqiten përparësitë dhe kufizimet e qasjes ndër-kurrikulare si edhe kushtet që duhet të plotësohen
për funksionimin e saj.

Figura 16: Qasja ndërkurrikulare e edukimit për karrierën

Përparësitë Kufizimet

Qasja ndër-kurrikulare i ndihmon nxënësit përmes aktiviteteve Mungesa e përgjegjësisë apo ‘pronësisë’ së detyrës. Shpesh ndodh
të integruara në mësimdhënie që sigurojnë zhvillim konsistent të që kur një detyrë pritet të bëhet nga ‘gjithkush’, të mos bëhet nga
edukimit në karrierë: ‘askush’, sepse secili mendon që ‘të tjerët’ po merren me këtë punë.

+ të mendojnë për cështje që lidhen me botën e punës në
kontekste e situata të ndryshme dhe nga këndvështrimi i lëndëve
të ndryshme.
+ të zhvillojnë kuptim më të pasur të botës së punës, përmes
mënyrave dhe lëndëve ku ata kanë më shumë interes.
Kjo bëhet edhe më e dukshme në institucionet me kurrikul të
ngjeshur dhe/ose mungesë të stafit mësimor.
Edukimi për karrierën realizohet i copëtuar dhe nxënësit nuk arrijnë
të shohin e të kuptojnë tablonë e plotë, apo të ndërtojnë mbi
njohuritë e mëparshme.

Qasja ndër-kurrikulare e edukimit për karrierën kërkon:

a) koordinim të kujdesshëm dhe bashkëpunim midis mësuesve të lëndëve të ndryshme dhe instruktorëve të praktikës;
b) një ‘hartë’ të kurrikulës që tregon qartë në cilat lëndë, kur dhe si do të ndërhyhet me edukimin për karrierën, për të
shmangur mbivendosjen ose boshllëqet.
Kutia 16: Shembuj sesi integrohet edukimi për karrierën me lëndët e tjera

Tema: Analiza e karrierës së personave të suksesshëm

Lëndët: Bazat e Sipermarrjes, Histori
Kohëzgjatja: 10 orë
Klasa: 13A Hoteleri Turizëm Klasa 13, i takon fazes 4 ne tabelen 2. Pra rezultatet e te nxenit duhet te perkojne me ate
nivel zhvillimi. Duke iu ref. Fig. 15: venia ne jete e njohurive ne menyre krijuese

▪ Rezultatet e të nxenit: sipas fazez 4 ne fig. 15Shtron pyetje dhe gjen përgjigje, vlerëson burimet, identifikon dhe
analizon interpretime të ndryshme dhe gjykon bazuar në argumente.
▪ Vlerëson rolin e figurave historike në zhvillimin e shteteve dhe ekonomise.
▪ Shpjegon kuptimin dhe nevojen për menaxhimin e burimeve njerëzore (personelit).
▪ Analizon prktiken e menaxhimit te stafit profesional, duke promovuar talentet dhe zhvillimin e mundësive të
karrierës.
▪ Dallon tiparet dhe aftësitë menaxheriale që lidhen me punën e suksesshme dhe sipërmarrëse. Pra, nxenesi
perzgjedh nje person te sukseshem qe e ka analizuar (ne klase te 12 a 11) dhe ka per rezultat te nxeni:
7.4 Përmirësoji cilësitë dhe aftësitë për të kërkuar, gjetur apo zhvilluar punësim bazuar ne
Faza 4 (Klasa 13) shembullin qe ka zgjedhur: pra cfare vecantie kishte ky njeriu qe mund te perdoret edhe sot
nga nxenesi. Cilat cilesi te ketij njeriu do provoje nxenesi gjate projektit?
8.4 Përfshi realitetin në vendimarrjet për karrierën: duke iu referuar personazhit te perzgjedhur,
ta sjelle ne realitet duke marre parasysh kushtet e sotme sociale, ekonomike, te tregut te punes
Faza 4 (Klasa 13) Apo, cfare i duhet te beje nxenesi ne kushtet e sotme, qe te jete i suksessehm sa personazhi i
perzgjedhur. Apo, cfare aftesish duhet te fitoje apo te ndryshoje personazhi qe te jete i
suksesshem sot.
10.4 Përpiqu të eleminosh stereotipet gjinore në zhvillimin e karrierës : djemte dhe vajzat perzgjedhin nje
Faza 4 (Klasa 13) personazh te gjinise se kundert dhe si do ta sillnin ata ne realitetin e sotem duke bere nje pune dikur te
ndaluar apo jo te zakonshme per ta

Konceptet kryesore që do përdoren gjatë zhvillimit të projektit: sipërmarrës, menaxher, punë hibride, karrierë
tradicionale, karrierë e ndryshueshme, krizë ekonomike, shoqëri civile, ekonomi mikse, globalizëm.
Veprimtaritë, personat përgjegjes dhe afatet:
▪ nxënësit ndahen në grupe (tetor);
analizohen tipare të ndryshme të sipermarrësve në periudha të ndryshme ekonomike (dhjetor);
nxënësit prezantohen me burime të ndryshme informacioni (dhjetor);
▪ realizohen takime me sipërmarrës; punë e pavarur në grup (janar);
▪ vlerësim i ecurisë (shkurt);
▪ prezantim i projekteve dhe vlerësim (mars);
▪ reklamimi i aktivitetit dhe përgatitja e një artikulli për gazetën e shkollës (prill).
Burimet e informacionit: libri i historisë, leksionet e sipërmarrjes, TED Education etj.
Tematikat Bazat e Sipërmarrjes:
- Sipërmarrja dhe biznesi
- Aftësitë menaxheriale
- Menaxhimi i burimeve njerëzore
Histori:
- Prirjet e qytetërimeve sot
- SHBA gjatë viteve 1945-2000
- Blloku lindor gjate viteve 1945-1989

Përshkrimi i produktit të projektit: Në fund të projektit, grupet e nxënësve do të kenë përgatitur një material të shkruar
dhe do të prezantojnë punimin e tyre para klasës dhe mësuesit/es. Nxënësit inkurajohen të ftojne në klasë personin që
kanë marrë në fokus.

Vlerësimi i nxënësve dhe reflektimi: vlerësim portofoli, vlerësim i njëri-tjetrit përmes teknikës së grupit të ekspertëve.

 Qasja e integruar
Një mënyrë e mirë për të shmangur copëzimin e edukimit për karrierën, ku nuk kuptohet kush bwn cfarw, është
përmes Hartës së Kurrikulës (Referoju
Shtojca XIX - Ushtrimi i hartës së kurrikulës për edukimin në karrierë).

Koordinatori duhet të bashkëpunojë me Koordinatorin e Zhvillimit të Kurrikulës për të realizuar ushtrimin e

‘hartës’ së kurrikulës, me qëllim që edukimi për karrierën të ofrohet sa më i plotë dhe i koordinuar për të arritur
zhvillimin e kompetencave të përshkruara në Tabela 2.

Përmes takimeve dhe pyetësorëve për mësuesit, synohet të kuptohet nëse në lëndët e tyre zhvillohen
kompetenca të edukimit për karrierën, përmes cilave tema dhe kur. Më tej vijon procesi i organizimit të planeve
mësimore për zhvillimin e kompetencave përmes lëndëve të ndryshme, si dhe trajnimit të mësuesve nëse është
nevoja. Kështu, duke krijuar një hartë të qartë të aktiviteteve, secili mësues ka dijeni për aktivitetin e tij dhe
mësuesve të tjerë lidhur me edukimin për karrierën. Që kjo strategji të funksionojë, kërkohet një bashkëpunin
shumë i mirë mes mësuesve. Mund të kërkohet edhe mbështetja e koordinatorit për zhvillimin e vazhduar
profesional, në rastet kur shihet e nevojshme.

Kutia 17: Hapat e qasjes së integruar kurrikulare për edukimin në karrierë

Hapat për koordinimin e ushtrimit të hartës së kurrikulës duhet të kryhen sa më herët, me qëllim që aktivitetet
për edukimin në karrierë të mund të përfshihen në planet mësimore. Hapat janë si më poshtë:
1. Koordinatori i orientimit për karrierën ndan konceptin e hartës së kurrikulës me koordinatorin për
zhvillimin e kurrikulës dhe staf tjetër kyç sipas rastit, kompetencat që duhen zhvilluar dhe Tabelën me
shembuj për ndërlidhjen me lëndët.
2. Koordinatori i orientimit së bashku më koordinatorin për kurrikulën organizojnë takim me të gjithë stafin
për të shpjeguar synimin e hartës së kurrikulës. Në këtë hap mund të spikatin mësues të caktuar që janë
më të prirur drejt tematikave të edukimit për karrierën. Mësuesit më me përvojë si dhe drejtuesit e
institucionit duhet të tregojnë përkushtim dhe angazhim ndaj procesit.
3. Të gjithë mësuesve u shpërndahet pyetësori sipas

4. Shtojca XIX - Ushtrimi i hartës së kurrikulës për edukimin në karrierë.

5. Në varësi të rezultateve, koordinatorët dhe stafi tjetër relevant hartojnë planin për përfshirjen e të gjitha
kompetencave të edukimit për karrierën në lëndë të ndryshme si dhe parashikojnë situate të nxëni apo
veprimtari që ndihmojnë në arritjen e tyre. Kjo mund të kërkojë edhe trajnimin e mësuesve.
6. Në vijim, koordinatori për orientimin sigurohet që të gjithë mësuesit kanë kuptuar dhe trajtojnë si duhet
edukimin për karrierën sipas qasjes ndër-kurrikulare. Kordinatori krijon një plan për vlerësimin e
monitorimin e zhvillimit të kompetencave te nxënësit.

 Qasja përmes dosjes/portofolit të karrierës

Një qasje plotësuese e asaj ndër-kurrikulare, për t’u siguruar që nxënësit të bëjnë lidhjen mes edukimit për
karrierën të lëvruar përmes lëndëve të ndryshme, është krijimi, përditësimi e përdorimi nga nxënësit i dosjes ose
portofolit të karrierës. Përdorimi i saj nuk është i detyrueshëm, por është shumë i këshillueshëm. Mbetet në
zgjedhjen dhe dëshirën e IoAFP-së për ta përfshirë në dokumentat që duhet të dorëzojë apo të ketë nxënësi për
diplomim.
Në kontekstin e zhvillimit të karrierës, Dosja e Karrierës paraqet një proces dhe një produkt që i ndihmon nxënësit
për identifikimin dhe demonstrimin e njohurive, aftësive dhe të kuptuarit, për t'i ndihmuar ata të jenë të
suksesshëm në botën sfiduese të punës.

Si produkt, ajo është një dosje që përmban dokumente shumë fleksibël dhe të personalizuara të nxënësit. Dosja
e karrierës duhet të përmbajë materiale të shtypura ose elektronike, të lidhura me nxënësit, që mund të
‘provojnë’ cilët janë dhe çfarë kanë arritur.

Natyra e këtyre materialeve mund të jetë e larmishme, që nga modulet e vetëvlerësimit të nxënësit (Udhëzuesi
për karrierën), te fotografitë, projektet, prezantime elektronike, faqe web, publikime etj. Elementi kyç që dallon
dosjen e karrierës nga një dosje me materiale është reflektimi që duhet të bëjnë nxënësit për materialet e
paraqitura, projektet, detyrat, praktika profesionale, aktivitetet e tjera. Një udhëzues i plotë për Dosjen e
Karrierës bashkë me shembuj e fletë model të ditarit reflektiv jepet në Shtojca VIII - Udhëzuesi për dosjen e
karrierës.

Si proces, dosja e karrierës ofron një kornizë që i udhëzon dhe i lejon nxënësve të prekin të gjitha aspektet e
zhvillimit të tyre në karrierë, përfshirë vetëvlerësimin, identifikimin e aftësive, arsimimin, trajnimin dhe
tranzicionin në punë, përcaktimi e objektivave, gjetjen dhe mbajtjen e punës dhe zhvillimin profesional gjatë
gjithë jetës. Hartimi i dosjes përfshin si reflektimin ashtu edhe analizën. Ajo e vendos nxënësin në vendin e
shoferit ndërkohë që roli i mësuesit kthehet në lehtësues të procesit. Si një proces zhvillimi në vazhdim, dosja e
karrierës siguron dokumentacionin e së kaluarës së nxënësit dhe ofron një udhëzues për të ardhmen.

Në mënyrë që të funksionojë me sukses, duhen patur parasyh disa kritere në zbatimin e sistemit të dosjes së
karrierës.

Figura 17: Kushtet për Dosjen e Karrierës

Miratohet nga IoAFP - Shkollat duhet të mbështesin filozofinë e dosjes dhe zhvillimin e procesit të dosjes të
karrierës brenda Institucionit

Përkrahet nga mësuesit - Mësuesit duhet të japin inkurajim, udhëzime dhe mbështetje për procesin e zhvillimit të
dosjes

Të menaxhohet nga nxënësi - Nxënësit duhet të kuptojnë rëndësinë dhe të marrin përgjegjësi personale për
zhvillimin dhe mirëmbajtjen e dosjes

Të përfaqësojë të nxënit gjatë gjithë jetës – Nxënësit duhet të kuptojnë se zhvillimi i dosjes nuk do të përfundojë me
mbarimin e vitit mësimor apo të studimeve në IoAFP, apo me arritjen e praktikës profesionale apo futjen në punë.
Dosja do të jetë një punë në vijim e zhvillim teksa nxënësi rritet në aftësi dhe përvoja.
Kjo qasje është shumë e dobishme sidomos për mësuesit e lëndëve profesionale dhe instruktorët e praktikës
pasi i ndihmon shumë nxënësit të thellohen në aktivitetin e tyre profesional dhe zbulimin e vetes përgjatë
përvojave të ndryshme.

Dosja mund të ruhet nga mësuesi kujdestar edhe në format elektronik dhe të plotësohet sipas rastit edhe gjatë
orëve edukative. Mësuesi duhet të jetë i informuar, trajnuar dhe përgatitur për krijimin dhe ruajtjen apo
përditësimin e dosjes së karrierës.

Kutia 18: Roli i Koordinatorit / es për Dosjen e Karrierës

Koordinatori duhet ta shfrytëzojë Dosjen e Karrierës për të vlerësuar ecurinë e zhvillimit të edukimit për karrierën në
shkollë, dhe për të përcaktuar nevojat për ndërhyrjet individuale ose në grupe të vogla për këshillimin për karrierën.

Koordinatori duhet të ruajë komunikim dhe ndërveprim shumë të mirë me mësuesit për t’u siguruar që Dosja e
Karrierës shërben si një instrument në funksion të edukimit të karrierës për nxënësit.

 Qasja jashtë kurrikulare

Edukimi për karrierën mund të realizohet përmes aktiviteteve jashtë-kurrikulare, psh. pjesëmarrja në “javën e
karrierës”, prezantime të bëra nga ish-nxënës, pjesëmarrje në panaire, konferenca, konkurse etj.

Të gjitha këto aktivitete kanë një ndikim shumë të mirë te nxënësit, duke realizuar zbulimin e vetes dhe të
profesionit, si dhe duke ndihmuar në uljen e pasigurisë lidhur me profesionet. Po ashtu këto aktivitete, nxjerrin
në pah tipare e veçori të nxënësve, që gjatë mësimit është vështirë të dallohen, si dhe përmirësojnë edukimin e
nxënësve përmes:
Zhvillimit të aftësive drejtuese, krijuese, bashkëpunuese, komunikuese;
Zhvillimit të aftësive për menaxhimin e kohës dhe organizative;
Rritjes së angazhimit të nxënësve;
Zbulimit të talenteve;
Zhvillimit të personalitetit në tërësi;
Zhvillimit të aftësive sociale;
Hapjes së mundësive të reja për nxënësit
 Këshillë për mësuesit

Një model më efektiv, në rastin kur edukimi për karrierë ndodh vetëm si aktivitet
jashtëkurrikular, do të ishte shoqërimi i aktiviteteve jashtë-kurrikulare me dosjen e
karrierës të nxënësit, me fokus në ditarin reflektiv. Dosja përdoret nga mësuesit apo
koordinatori për këshillimin e karrierës për ndërhyrje specifike në grup apo inidividuale.

Në këtë mënyrë nxënësit nxiten vazhdimisht të mendojnë dhe të trajtonë të gjitha

aktivitetet të ndërlidhura dhe në funksion të zhvillimit të karrierës, pavarësisht llojit të
aktivitetit. Por patjetër kjo kërkon angazhimin dhe vemendjen e të gjithë mësuesve.

Figura 18: Përparësitë dhe kufizimet e qasjes jashtë-kurrikulare

Përparësitë Mangësitë

+ Ofron nxënësve mundësi shumë të mira për të mësuar në - Natyra e tyre ‘ad-hoc’ dhe e shkëputur nga mësimi përcjell idenë
lidhje me punën dhe veten. që karriera është dicka periferike, shtojcë e shkollës dhe mësimit.

+ Krijon lidhje të nxënësve me tregun e punës dhe
kompanitë.
+ Nxjerr në pah tipare e veçori të nxënësve, që gjatë mësimit
është vështirë të dallohen
- Realizohet në formën e aktiviteteve të copëtuara, qëllimi
afatshkurtër apo tranzicionit të rradhës, pa shumë vëmendje për
kompetencat që duhet të zhvillohen si pjesë e të nxënit gjatë
gjithë jetës.

 Cila është qasja më e mirë për Edukimin për Karrierën?

Nisur nga përvoja me shkollat partnere të S4J dhe literatuara e specializuar e edukimit për karrierën, qasja më e
mirë do të ishte qasja e kombinuar, ku shkollat varësisht kapaciteteve, inftrastukturës e mundësive, zgjedhin një
qasje kryesore për edukimin për karrierën, dhe e plotësojnë me aktivitete apo instrumente të qasjeve të tjera.
Kjo kërkon:

 zhvillimin profesional të mësuesve për të rritur aftësitë mësimdhënëse për çështjet e edukimit për
karrierën;
 vendosjen e edukimit për karrierën si prioritet nga drejtuesit e shkollës, duke e komunikuar dhe njohur
publikisht si të tillë, dhe duke krijuar kushtet në shkollë për realizimin si duhet të tij;
 angazhimin e të gjitha palëve të interesit për të mbështetur edukimin për karrierën;
 komunikim, koordinim dhe bashkëpunim shumë të mirë të Koordinatorit me NJZH dhe të gjithë stafin.

Kurrikulat e shkollave profesionale dhe fleksibiliteti që kanë mësuesit për trajtimin e tyre, sidomos të lëndëve
profesionale, krijojnë shumë mundësi për zhvillimin e kompetencave për menaxhimin e karrierës.
 5.2.3 Vlerësimi i nxënësve lidhur me edukimin për karrierën

Ndonëse edukimi për karrierën nuk përbën një lëndë apo modul të veçantë, është e rëndësishme që mësuesit
të vlerësojnë rezultatet e nxënësve lidhur me arritjen e kompetencave sipas Tabela 2. Megjithatë vlerësimi
ndryshon edhe në varësi të qasjes së përdorur për edukimin për karrierën. Më poshtë jepen disa qasje
përgjithësuese të vlerësimit që mund të adoptohen nga mësuesit:

 Vlerësimi me bazë kompetencat

Në këtë rast mësuesi (këshilluese ose mësuesi i lëndës ose mentori) i jep nxënësve detyra që tregojnë nëse i kanë
mësuar kompetencat e përcaktuara sipas Shtojcës XXIII – Fazat dhe treguesit e performancës për edukimin e
karrierës. Mësuesit mund të bëjnë listën e kompetencave dhe duke vëzhguar e vlerëson nxënësin psh. në çfarë
niveli di si të kërkojë punë përmes internetit; sa i ndërgjegjshëm është nxënësi për të drejtat e punëmarrësit; si
harton një kërkesë për punë; si demonstron në një simulim interviste; si e vlerëson rolin gjinor në një profesion
të caktuar, etj.

 Vlerësimi përmes projekteve dhe/ose firmave ushtrimore

Në këtë rast nxënësit vënë në jetë aftësitë e fituara për menaxhimin e karrierës. Firmat ushtrimore janë një rast
shumë i mirë ku nxënësit mund të identifikojnë pozicionet dhe përgjegjësitë në një biznes, krijojnë njoftime pune
bazuar në përgjegjësitë e kërkesat për aftësi (të cilat i kanë hulumtuar paraprakisht), zgjedhin mediumet ku do
t’i publikojnë njoftimet, kryejnë intervista pune, argumentojnë për përzgjedhjen, apo marrin vendime për
sipërmarrjen bazuar në informacionin e tregut, etj. Firma ushtrimore është një mundësi jo vetëm për vlerësimin,
por edhe për zhvillimin e kompetencave për menaxhimin e karrierës. Po në të njëjtën mënyrë mund të
shfrytëzohen projekte të ndryshme kurrikulare e jashtë-kurrikulare.

 Vlerësimi përmes dosjes së karrierës

Siç përmendet në seksionin përkatës, dosja e karrierës përmban edhe fletët e ditarit reflektiv, ku nxënësit
reflektojnë sipas një strukture të përcaktuar lidhur me eksperiencat e ndryshme në shkollë, në praktikë, në
aktivitete jashtë-kurrikulare. Dosja e karrierës plotëson portofolin e nxënësit dhe mësuesit duhet ta shfrytëzojnë
këtë mundësi që ta integrojnë në procesin e vlerësimit. Theksi në këtë rast nuk duhet vënë te përshkrimi, por te
reflektimi i nxënësit. Ky reflektim mund të shërbejë si bazë për ndërhyrjet e këshillimit për karrierën, individuale
apo grupe të vogla. Gjithsesi, duhet patur kujdes që kjo qasje të përdoret me nxënësit që kanë lirshmëri të
shprehen e të shkruajnë. Të tjerët mund të përdorin edhe video apo fotografi apo ilustrime për të paraqitur e
reflektuar eksperiencën e tyre.
Kutia 19: Si të përmirësojmë edukimin për karrierën?

Pyetje dhe detyra për Koordinatorin/en:

 Krahasoni hartën tuaj të kurrikulës lidhur me edukimin për karrierën me kornizën e

kompetencave të dhëna në Tabelën 2: Linja, faza, kompetenca për edukimin për
karrierënError! Reference source not found.. A ka shumë boshllëqe për t’u mbushur?
 A po siguroheni që mesazhet e marra nga nxënësit prej mësuesve të ndryshëm, lidhur me
botën e punës, të jenë të koordinuara, të menduara dhe të synojnë zhvillimin e aftësive të
nxënësve për menaxhimin e karrierës? Si po e bëni këtë?
 A bazohen praktikat profesionale në linjat e aftësive për menaxhimin e karrierës? Si arrihet
kjo?
 A përfshihet edukimi për karrierën në vizionin, misionin dhe planin zhvillimor të institucionit?
 A janë ndërgjegjësuar mësuesit për rolin dhe detyrat e tyre lidhur me edukimin për karrierën?
A po bashkëpunojnë mësuesit për kryerjen sa më me sukses të edukimit për karrierën? Nëse
po, cfarë mund të bëhet më mire? Nëse jo, çfarë duhet bërë?
 Çfarë instrumentash mund të përdorni për vlerësuar ndikimin e edukimit për karrierën në
zhvillimin e karrierës së nxënësve?
 Krijoni dhe pilotoni dosjet e karrierës me fokus ditaret e reflektimi për karrierën, ku të
përfshini nxënësit që mendoni se mund të përfitojnë më shumë nga këshillimi individual e
mentorimi. Pasi të vlerësoni pilotimin, shikoni mundësitë për ta zgjeruar iniciativën duke
përfshirë sa më shumë nxënës të jetë e mundur.
5.3 Këshillimi për karrierën

Ky seksion ndalet tek këshillimi për karrierën, procesi, hapat, aktivitetet dhe kushtet për realizimin e tij,duke
mbajtur parasysh edhe rolin e Koordinatorit dhe të mësuesve këshillues.

5.3.1 Procesi për këshillimin për karrierën

Këshillimi për karrierën përbën elementin e tretë të orientimit për karrierën dhe synon t’i ndihmojë nxënësit të
aftësohen në planifikimin dhe marrjen e vendimeve të karrierës e jetës së tyre. Nga praktika e dimë që jo të
gjithë nxënësit ndjekin të njëjtën rrugë për të ‘dalë në jetë’. Disa presin çfarë t’u dalë rastësisht, disa priren të
shkojnë me rrjedhën dhe përfitojnë nga çfarë u ofrohet, disa mendojnë që nuk kanë shumë zgjedhje, disa nuk e
shohin punën si opsion dhe as nuk përpiqen të planifikojnë apo të mendojnë për të ardhmen.

Detyra e këshilluesit të karrierës (Koordinatori, mësuesi apo psikologu i shkollës) në çdo rast është t’i njohë dhe
ndërgjegjësojë nxënësit për qasjen e strukturuar që duhet të kenë ndaj zgjedhjeve në jetë, që të mos mbeten
pre e rastësisë apo rrethanave të pafavorshme ku mund të ndodhen. Duke qenë se këshillimi individual mund të
jetë shumë konsumues në kohë, këshillohet që të krijohen grupe të vogla nxënësish që ndajnë të njëjtat
probleme ose vështirësi.

Këshillimi si proces, duhet të kryhet nga persona të kualifikuar. Në institucionet e AFP-së ky proces kryhet në një
nivel të caktuar dhe me qasje të strukturuar nga Koordinatori dhe/ ose psikologu i institucionit ose mësues, në
grupe të vogla ose në takime individuale.

Kutia 20: Shembull: Cilat probleme trajtohen nga këshillimi për karrierën?

Shembull problemesh që trajtohen përmes këshillimit për karrierën:

▪ nxënësi nuk arrin të përfitojë nga orientimi në grup apo edukimi për karrierën
▪ nxënësi ka probleme me përshtatjen në vendin e praktikës
▪ nxënësi do të aplikojë për një pozicion dhe kërkon ndihmë me plotësimin e formularit
▪ nxënësi nuk arrin të vendosë drejtimin e karrierës pasi nuk është i qartë, apo ka preferencë të njëjtë për
dy punëdhënës të ndryshëm
▪ nxënësi ndihet i shkurajuar pasi nuk është përzgjedhur në një praktikë profesionale apo pozicion pune,
nxënësit i nevojitet te planifikojë karrierën, etj.).

Këshillohet që nxënësit para se të caktojnë takimin, të plotësojnë formularin paraprak të këshillimit. Koordinatori
për orientimin sigurohet që të gjithë nxënësit të njihen me formularin dhe mundësinë për këshillim individual
ose në grupe.

Nxënësi mund të paraqitet me vullnetin e tij, të jetë referuar nga një mësues tjetër, ose të thirret nga
Koordinatori për orientimin në rast se vërehet që nxënësi nuk po përfiton nga aktivitetet në grup të orientimit
për karrierën. Kjo mund të konstatohet përmes një vlerësimi të herë pas hershëm që i bëhet nxënësve apo
çështjeve që mund të ngrejnë ata, mësuesit e tyre apo prindrit. Nxënësit inkurajohen të kërkojnë këshillim të
mëtejshëm individual nëse aktivitetet në grup nuk përmbushin pritshmëritë e tyre. Referoju Shtojca XXV -
Pyetësor për përcaktimin e gatishmërisë së nxënësit për tregun e punës.
Një mënyrë për ta realizuar këtë është përmes vlerësimit të gatishmërisë për karrierë sikurse detajohet në 5.3.2
Aktivitetet e këshillimit të karrierës.

Procesi i këshillimit realizohet përmes hapave të mëposhtëm.

Figura 19: Procesi i këshillimit për karrierën

Këshilluesi/mësuesi mbledh informacion cilësor mbi problemin

1.Intervista fillestare e karrierës (mund të jetë komunikuar nga nxënësi në formular
ose gojarisht, ose mund të verehet nga rezultatet e vlerësimit të
kompetencave të edukimit për karrierën)

Këshilluesi/mësuesi bën vlerësimin paraprak lidhur me

problemin dhe gatishmërinë për karrierë të nxënësit. Kjo mund
2. Vlerësimi paraprak
të bëhet përmes një bisede ose testi të shkurtër nga Modulet
për këshillimin e karrierës, varësisht rastit.

Në këtë rast problemi do shihet si hendeku midis situatës

3.Përcaktimi i problemit / aktuale të nxënësit dhe situatës ku dëshiron të jetë nxënësi.
Analiza e shkakut Merrni parasysh shkaqe të ndryshme. (Shtojca XI- Metoda
Grow).

Këshilluesi dhe nxënësi përcaktojnë disa objektiva për të

4.Formulimi i qëllimeve ngushtuar hendekun, pra për të zvogëluar apo eliminuar
me nxënësin problemin që ka nxënësi.

5.Zhvillimi i planit Referoju Figura 20: Skica për planin individual të karrierës
individual të karrierës

Referoju Shtojca XII- Model plan veprimi për këshillimin për

6. Zbatimi dhe ndjekja e karrierën. Gjatë zbatimit të planit të veprimit, këshilluesi
planit të veprimit mësuesi duhet t’i ofrojë nxënësit: inkurajim, informacion,
qartësime/sqarime, planifikim për përvojat e ardhshme.

Diskuton me nxënësin përparimin për arritjen e objektivave:

Planifikojnë fazat e tjera, nëse duhet mbështetje apo jo;
7.Përmbledhje / Rishikim Diskutojnë si mund t’i përdorë nxënësi aftësitë e fituara në të
ardhmen.

Më poshtë paraqitet në formë skice, procesi për krijimin e planin individual të karrierës. Qëllimi i planit është njohja dhe
përforcimi i qasjes së strukturuar për vendosjen e objektivave, pavarësisht stadit ku është nxënësi apo rrethanave.
Gjithsesi, duhet mbajtur parasysh që jo të gjithë nxënësit mund ta pranojnë një qasje të tillë pasi nuk janë mësuar, apo
kanë qasje tjetër.
Figura 20: Skica për planin individual të karrierës

Referoju Shtojca XII- Model plan veprimi për këshillimin për karrierën dhe Shtojca XIV - Pyetësor vetë-vlerësimi:
Cila punë përshtatet me interesat e mia?.

Kutia 21: Këshillimi për praktikat profesionale dhe zgjedhjen e profilit

1. Këshillimi për praktikat profesionale kryhet gjatë 3-mujorit të parë të shkollës dhe ka për qëllim përgatitjen e
nxënësve (sidomos atyre që fillojnë praktikën për herë të parë) për përballjen me botën e punës. Sistemi i
praktikave profesionale në biznes kërkon përfshirjen edhe të koordinatorëve të tjerë dhe të mësuesve
instruktorë, ndërkohë që roli i koordinatorit për orientimin në karrierë fokusohet si më poshtë:

a. Sigurohet dhe udhëzon mësuesit që profilet e kompanive partnere që ofrojnë praktika profesionale të
përmbajnë informacione mbi: aktivitetin specifik të kompanisë dhe klientët, madhësinë, vendet në
dispozicion për praktikën dhe pozicionet, mundësinë për rrotacion të praktikës, kulturën e kompanisë
(bazuar në njohjen, apo praktikat e mëparshme. Psh. Për hoteleri turizmin ndihmon me hulumtimin e
dëshmive online nga klientët).
b. Sigurohet që të gjithë nxënësit të kenë hapur një adresë të vlefshme email-i.
c. Udhëzon mësuesit për zhvillimin e punëve në grup.
d. E kryen vetë procesin si model për mësuesit e tjerë dhe e mbikëqyr.
e. Sigurohet që nxënësit të njihen me teknikat dhe rregullat e intervistimit paraprakisht, si dhe parimet e
rregullat që duhen ndjekur për një praktikë të suksesshme. Referojuni Shtojca V - Këshilla për
praktikantët.

2. Këshillimi për zgjedhjen e profilit bëhet në përfundim të klasës së 11, zakonisht në periudhën prill-maj, por
nxënësit kanë kohë të vendosin deri në shtator. Procesi i këshillimit fillon në tetor dhe përfundon në prill, por
nxënësve mund t’i lihen detyra për të hulumtuar dhe vlerësuar mundësitë e ndryshme edhe gjatë periudhës së
verës. Objektivi është që nxënësit të zgjedhin profilin të bazuar në njohjen e vetes dhe mundësive që ofron tregu
i punës.

Referojuni Shtojca VII - Udhëzues për përzgjedhjen e profilit dhe Shtojca XXVI – Pyetësor për profilin e profesionve
 5.3.2 Aktivitetet e këshillimit të karrierës

Pjesa më e madhe e aktiviteteve të orientimit për karrierën kryhen në klasa dhe në grupe të mëdha. Ka nxënës
që arrijnë të vetëorientohen me pak mbështetje. Por ka edhe nxënës që kërkojnë më shumë vëmëndje e
mbështetje, e dhënë kryesisht përmes seancave individuale ose në grupe të vogla të këshillimit për karrierën.

Një mënyrë e mirë për të dalluar llojin e mbështetjes që kërkon nxënësi, është përmes vlerësimit të
gatishmërisë për karrierë12, e shprehur si kombinim i kapacitetit të nxënësit për t’u përfshirë dhe orientuar në
aktivitete të lidhura me menaxhimin e karrierës, dhe kompleksitetit të faktorëve socialë, familjarë, ekonomikë
e personalë të nxënësit.

 Shembuj të faktorëve familjare: Ndikimi i lartë, prindër kontrollues, ngarkesë në familje prej mungesës
së një prindi, gjendje shëndetësore, etj..
 Shembuj të faktorëve socialë: diskriminimi, stereotipet, mungesa e modeleve, etj..
 Shembuj të faktorëve ekonomikë:
o personalë - situata ekonomike familjare/personale.
o të përgjithshëm – situata ekonomike ne vend, ecuria e sektorit, shkurtimi/hapja e vendeve të
punës, ikje/hyrje e investitorëve në një sektor, etj..

Figura 21 paraqet llojin e mbështetjes së këshillimit që nevojitet në varësi të gatishmërisë së nxënësit13.

Figura 21: Lloji i mbështetjes në varësi të gatishmërisë

Në bazë të nivelit të gatishmërisë planifikohen edhe aktivitetet e këshillimit të karrierës, si më poshtë:

Tabela 3: Aktivitetet e këshillimit të nxënësve sipas gatishmërisë

Aktivitetet informuese

12
Burimi: J.P. Sampson Jr. (2008) Ndërtimi dhe zbatimi I programeve të karrierës: Udhëzues praktik. Shihni Shtojca XXV -
Pyetësor për përcaktimin e gatishmërisë së nxënësit për tregun e punës.
13
Njëlloj 10.
 Ekspozimi i burimeve të informacionit: Në njësinë e zhvillimit në formë elektronike ose të shtypur,
nxënësit mund të gjejnë lehtësisht listën e burimeve të informacionit (SHKP, kompanitë lokale ose
kombëtare të rekrutimit, burimet online si njoftime.com, duapune.com, gati.al, etj.), dhe t’i përdorin ato
Gatishmëri e në mënyrë të pavarur për nevojat e tyre.
lartë Shpalljet: në njësinë e zhvillimit në mënyrë periodike shpallen të shtypura ose online (në facebook apo
faqen e shkollës) njoftime pune që nxënësit mund t’i ndjekin më tutje.
Orientimi: Koordinatori për këshillimin ose mësues të tjerë i ndihmojnë nxënësit për të interpretuar
informacionin dhe për të zgjedhur alternativat më të përshtatshme.

Zhvillimi i aftësive për menaxhimin e karrierës dhe zhvillimi i autonomisë

Vlerësimi/ Këshillimi: puna me grupe të vogla me nxënës që kanë vështitrësi me zhvillimin e
Gatishmëri kompetencave. Këshilluesi i ndihmon të zbulojnë, vlerësojnë dhe kuptojnë përvojën e tyre personale
mesatare dhe të hulumtojnë mundësitë e ndryshme – (Shtojca Udhëzuesi i Karrierës)
Mentorimi: mbështetje individuale ose në grupe të vogla për t'i ndihmuar që të kapërcejnë pengesat
personale dhe të kuptojnë potencialin e tyre - Shtojca XI- Metoda Grow
Mbështetja e drejtpërdrejtë
Përkrahja: mbështetja e nxënësve për të punuar e bashkëvepruar me organizatat që ofrojnë ose
ndikojnë tek mundësitë e punësimit dhe të të nxënit , psh. koordinatori lidhet me kompanitë e
Gatishmëri e punësimit, zyrën e punësimit, shoqata të ndryshme që ndohmojnë në punësim, etj.
ulët Advokimi/ Ndërmjetësimi: kryerja e bisedimeve në mënyrë të drejtpërdrejtë me bizneset në emër të
nxënësve të cilët mund të përballen me pengesa më të mëdha sa i takon qasjes në tregun e punës.
Advokimi është një hap më lart sesa përkrahja dhe mund të jetë i rëndësishëm për nxënësit nga grupet
vulnerabël.

Më poshtë paraqitet një shembull i planit të punës për këshillimin në karrierë për klasën e 11-të nga Shkolla
Hamdi Bushati, Shkodër.

Tabela 4: Plan pune këshillimin për karrierën klasa e 11-të

Moduli Titulli Afati Përgjegjësi

1 Udhëto në të ardhmen tënde. Tetor 2018 B.Miruku
Planifikoje tani! E.Lulaj
2 Çfarë pasioni ke/interesash ke? Tetor 2018 B.Miruku
E.Lulaj
3 Zbulo profesionet dhe klasifikimi i tyre. Nentor 2018 B.Miruku
E.Lulaj
4 Zbulo Veten tek Vlerat Dhjetor 2018 B.Miruku
E.Lulaj
5 Çfarë personaliteti ke? Janar 2019 B.Miruku
E.Lulaj
6 Aftësitë për punë: Fitoji! Përdori! Shkurt2019 B.Miruku
E.Lulaj
7 Hulumto karrierën tënde. Mars 2019 B.Miruku
E.Lulaj
 5.3.3 Ofrimi i këshillimit për karrierën: kushtet dhe parimet

 Struktura fizike dhe administrative e ndërhyrjeve për nxënësit dhe grupet

Aktivitetet e këshillimit të nxënësve dhe të grupeve duhet të zhvillohen në ambientet e NJZH, ku nxënësit,
këshilluesit, mësuesit, punëdhënësit / partnerët e biznesit mund të mblidhen për intervista privatisht një-me-
një ose aktivitete ne grupe të vogla. Natyrisht ambientet e klasës si edhe ambiente më të mëdha mund të
përdoren për ndërhyrje me grupe më të mëdha dhe / ose për evente.

Në këtë kuadër është e nevojshme që të sigurohet një ambient i veçantë për intervistat e nxënësve, sa herë që
në njësinë e zhvillimit janë duke u kryer aktivitete të tjera. Nxënësit mund të përdorin mjediset e NJZH për të
hulumtuar informacionin për karrierën, duke përfshirë edhe listat e vendeve të punës dhe portalet e tjera te
lidhura me to.

Gjithnjë e më shumë, NJZH duhet të pasurohet me informacione, materiale e instrumente në funksion të

orientimit e këshillimit për karrierën.

Koordinatori/ja në bashkëpunim më koordinatorët e tjerë apo edhe në formë projektesh me nxënësit mund të
krijojnë materialet e me temat e mëposhtme:

▪ Si të kërkosh punë (Shtojca V - Këshilla për praktikantët)

▪ Si të bësh një CV dhe qëllimi i letrës së motivimit (Shtojca I - Model CV; Shtojca II - Model letër motivimi
dhe Shtojca III - Model kërkesë për punë)
▪ Si të përgatitemi për një intervistë pune (Shtojca IV - Teknikat e intervistave)
▪ Mundësitë e punësimit në qytet etj.

 Marketimi dhe promovimi

Orientimi e këshillimi për karrierën dhe të gjitha aktivitetet e lidhura me të duhet të marketohen tek grupet e
synuara (nxënësit e klasave të 9-ta, prindërit, nxënësit e kursantët e institucionit të AFP, partnerët socialë).

Marketimi e promovimi mund të bëhen përmes një broshure informative 2 faqesh, në faqet e internetit të
ofruesit apo në faqet e Facebook. Në çdo rast, nxënësit e institucionit të AFP, duhet të kenë informacion rreth
ekzistencës së orientimit e këshillimit për karrierën në institucion, përfitimet dhe rastet kur mund të drejtohen
për këshillim. Detyrat e Koordinatorit për Marketingun e Institucionit janë:
▪ koordinon hartimin dhe zbatimin e planit të marketingut duke e integruar edhe në planin vjetor të
ofruesit të AFP-së;
▪ lehtëson marrëdhëniet me publikun në bashkëpunim me drejtorin e ofruesit të AFP-së dhe
koordinatorët e tjerë të njësisë së zhvillimit;
▪ koncepton, përgatit dhe koordinon zbatimin e veprimtarive të ndryshme për të promovuar praninë,
ofertën dhe përfaqësimin e ofruesit të AFP-së në nivele të ndryshme.
Detaje rreth marketingu institucional jepen në Udhëzuesin për Marketingun Institucional të Projektit “Aftësi
për Punë”.

 Aftësitë dhe parimet e etikës të stafit

Koordinatorët për orientimin dhe të gjithë mësuesit që përfshihën në këshillimin e nxënësve duhet të zhvillojnë
disa aftësi bazë dhe të zbatojnë parimet e etikës të përshkuara në Shtojca VI - Parimet e etikës për Koordinatorin
e Orientimit për Karrierën.

 Krijimi i partneriteteve për ofrimin e këshillimit në karrierë

Koordinatori për orientimin e këshillimin, përmes njësisë zhvillimit duhet të nxisë e të mbështesë krijimin e
partneriteteve të ndryshme në funksion të realizimit sa më cilësor të këshillimit për karrierën dhe zhvillimin e
aftësive të tyre profesionale.

Kutia 22: Partnerët për ofrimin e këshillimit për karrierën

Partnerët kryesore janë:

 Drejtorët e institucionit të AFP mbështesin këshillimin e orientimin për karrierë përmes integrimit të
tyre në vizionin e misionin e shkollës dhe planet e veprimit.
 Mësuesit e lëndëve profesionale, sidomos ata që vijnë me përvojë nga biznesi, mësuesit e lëndëve të
përgjithshme dhe staf tjetër i institucionit mund të realizojnë pjesë shumë të rëndësishme të edukimit
e këshillimit për karrierën.
 Nxënësit mund të jenë partnerë shumë të mirë në realizimin e këshillimit për karrierën, dhe janë një
burim që nuk shfrytëzohet sa duhet për këshillimin. Ata mund të përfshihen në nisma për të mësuarit
nga njëri-tjetri (peer learning), apo mentorimin e nxënësve në nivelet më të ulëta, si dhe për prodhimin
e shumë informacioneve nga tregu i punës. Përfshirja e nxënësve mund të jetë shumë efektive në nismat
e përmbashkëta kundër fenomenit të braktisjes.
 Institucionet e tjera të AFP duhet të jenë partner kryesor për këshillimin e orientimin në karrierë, duke
shkëmbyer eksperienca e krijuar grupe pune në funksion të rritjes së cilësisë së informacionit e këshillimit
për karrierë.
 Studentë ose staf akademik (pas të mesmes ose universitar) mund të ndihmojnë nxënësit të njihen me
mundësitë për arsim e kualifikim të mëtejshëm si dhe mundësitë për karrierë. Ata mund të ftohen si
folës në aktivitete me nxënësit, ose të ftojnë nxënësit pë të ‘provuar’ kurse të mëtejshme. Sidomos stafi
akademik, mund të jetë i dobishëm për rritjen profesionale të mësueve dhe këshilluesve në AFP përmes
mundësive për zhvillim të vazhduar apo projekteve të vecanta. (shiko projektin e RiSi Albania në
mbështetje të forcimit të shërbimeve të këshillimit për karrierën dhe pregatitjen e këshilluesve të
karrierës në universitete).
 Specialistë të jashtëm të fushës së këshillimit. Këta mund të ftohen nga sektori privat ose shërbimet rajonale
të punësimit, ose mund të ndihmojnë për përditësimin e informacionit të tregut të punës.
 Bizneset/ mentorët mund të ndajnë njohuritë dhe eksperiencat e tyre me nxënësit, mund të këshillojnë
në pregatitjen për intervista apo konkurse, të mentorojnë aktivitete sipërmarrjesh të nxënësve, etj..

 Mbajtja e regjistrit që reflekton vijimësinë e informacionit për nxënësit

Koordinatori sigurohet që nxënësit të në njësinë e zhvillimit të ruhen të dhënat e ndërhyrjeve dhe përpjekjet e
nxënësve të ndryshëm për zhvillimin e karrierës. Ky informacion mund të përdoret për të krahasuar rezultatet e
gjurmimit e për të kuptuar efektshmërinë e këshillimit për karrierë në institucion dhe me qëllim përmirësimin e
vazhdueshëm. Regjistri mund të jetë elektronik ose në fletë për t’u plotësuar me dorë.

 Lista e kontrollit

Pavarësisht kohëzgjatjes së studimeve, sigurohuni që në përfundim të AFP, nxënësi të jetë aftësuar dhe t’i
përgjigjet pozitivisht pikave më poshtë:
Menaxhimi i vetes
o Ndërton dhe mban një koncept pozitiv për veten
o Ndërvepron në mënyrë efektive dhe pozitive me të tjerët
o Përmirëson aftësitë për të ndërvepruar pozitivisht me të tjerët
o Ka aftësi për tu zhvilluar, për t’iu përgjigjur ndryshimeve në mënyrë pozitive në jetë dhe në punë.
Hulumtimi (shkolla / puna)
o Është pjesëmarrës në mësimin përgjatë gjithë jetës dhe e vendos atë në funksion të realizimit të
objektivave të karrierës.
o Është në gjendje të gjejë dhe të përdorë në mënyrë efektive informacionin e karrierës.
o Është në gjendje të kuptojë marrëdhëniet midis punës, shoqërisë dhe ekonomisë.
Zhvillimi i karrierës
o Është në gjendje të gjejë, fitojë dhe mbajë një vend pune apo të krijojë punësim për veten.
o Është në gjendje të marrë vendime për zhvillimin e karrierës
o Është në gjendje të ruajë balancën mes punës dhe jetës
o Është në gjendje të kuptojë ndryshimin e roleve në jetë dhe në punë
o Është në gjendje të menaxhojë procesin e zhvillimit të karrierës.

Kutia 23: Përvoja me shkollat partnere të S4J për këshillimin për karrierën

Gjatë 4 muajve të fundit të maturës 2019, projekti S4J pilotoi këshillimin për karrierën në 3 shkolla partnere, me fokus
aftësimin dhe integrimin sa më shpejt të maturantëve në tregun e punës, si dhe përmirësimin e disa fushave bazuar në
gjurmimin për maturën 2017 (si psh. rritja e motivacionit për të kërkuar punë). Në mungesë të këshilluesve profesionistë,
u përzgjodhën konsulentë me përvojë të kombinuar nga sektori privat dhe arsimi.

Duke patur parasysh periudhën e shkurtër të ndërhyrjes, fokusi i këshillimit ishin: zhvillimi i aftësive për punëkërkim dhe
planit të karrierës, aplikimet, takimet dhe intervistat në biznese dhe zyrat e punësimit. Fillimisht, nxënësit të pamësuar
me vëmendjen që ofron këshillimi, ishin skeptikë dhe pa shumë dëshirë për t’u përfshirë, por shpejt një pjesë e mirë u
përfshinë aktivisht në proces.

Rezultatet më të prekshme në momentin e përfundimit të ndërhyrjes, ishin punësimi i rreth 18 nxënësve nga drejtime
që normalisht hasin vështirësi të punësohen në fushën përkatëse menjëherë pas diplomimit, si psh. drejtimi ekonomi
dhe tekstil. Po ashtu u vërejt një angazhim i nxënësve në hulumtimin e informacionit të karrierës, duke rezultuar në
gjetjen dhe publikimin e njoftimeve të punës në mjediset e shkollës. Regjistrimi i nxënësve si punëkërkues në zyrat e
punës ishte po ashtu një hap i mirë i arritur. Gjithsesi, rezultatet e sakta të ndërhyrjes do të shihen në gjurmimin e
maturës 2019.

Mësimi i nxjerrë nga ndërhyrja, është se procesi i këshillimit, sado i dedikuar, nuk mund të jetë efektiv pa zhvillimin
gradual të kompetencave për menaxhimin e karrierës. Prandaj është thelbësore që shkollat profesionale t’i japin
rëndësinë e duhur edukimit për karrierën në të gjitha klasat. Kjo kërkon patjetër angazhimin e drejtuesve dhe të të gjithë
mësuesve të shkollave profesionale, që fillimisht të njihen me kompetencat dhe elementet e tjera të edukimit për
karrierën, dhe më tej të planifikojnë për zhvillimin e tyre përmes lëndëve, praktikave profesionale dhe aktiviteteve të
tjera.

Po ashtu, procesi i këshillimit kërkon mësues apo profesionistë të specializuar në këshillimin për karrierën. Zhvillimi
profesional i koordinatorit për orientimin në karrierë ose i psikologëve të shkollës është një hap shumë i rëndësishëm
Figura 22: Njoftime pune si rezultat i hulumtimit të maturantëve

Kutia 24: Si ta përmirësojmë këshillimin për karrierën?

Pyetje dhe detyra për Koordinatorin/en

 A po e ndani si duhet kohën e këshillimit? A po përfiton shumica e nxënësve përmes aktiviteteve

kurrikulare? A po përfitojnë nxënësit që kanë më shumë nevojë përmes ndërhyrjeve individuale apo
në grupe të vogla? Nëse jo, si mund t’i filtroni më mirë nxënësit për të rritur efektshmërinë e
këshillimit?
 A keni krijuar një rregullore apo protokoll për caktimin e takimeve të këshillimit dhe a e keni
promovuar këtë te nxënësit? Përcaktoni oraret dhe temat e këshillimit.
 Reflektoni mbi efektin që mund të ketë zhvillimi i planit personal të karrierës në uljen e braktisjes.
Çfarë mund të përmirësoni?
 Çfarë materialesh vlerësimi po përdorni përvec udhëzuesit për karrierën? Qëndroni të përditësuar
me informacionet për portale të reja që po zhvillohen për këtë qëllim. Përpiquni sa më shumë të
integroni instrumente që mund të administrohen online.
BURIME DHE INFORMACIONE

“Australian blueprint career development” (2014) - https://www.education.gov.au/australian-blueprint-career-

development.
[Udhëzuesi Australian për zhvillimin e karrierës].

Cedefop (2016). Labour market information and guidance. Luxembourg: Publications Office. Cedefop research
paper; No 55. http://dx.doi.org/10.2801/72440.
[Cedefop, (2016). Informacioni për tregun e punës dhe orientimi në karrierë. Zyra e Shtypit, Luksemburk,
Studime kërkimore të Cedefop].

Cedefop (2020). Vocational education and training in Europe, 1995-2035: scenarios for European vocational
education and training in the 21st century. Luxembourg: Publications Office of the European Union. Cedefop
reference series; No 114. http://data.europa.eu/doi/10.2801/794471
[Cedefop, (2020). Arsimi dhe formimi profesional në Europë, 1995-2035: skenarë për AFP-në europianë në
shekullin e 21-të. Luksemburg: Zyra e Publikimeve e Bashkimit Europian, Nr. 114].

Iniciativa Europiane për Arsimin dhe Formimin Profesional, të aksesueshme tek https://www.eqavet.eu/what-
we-Do/European-VET-Initiatives

OECD, (2016). Career Guidance – A Handbook for policy makers. https://www.oecd-

ilibrary.org/employment/career-guidance_9789264015210-en.
[OECD, (2016) Orientimi në Karrierë – Një udhëzues për politikëbërësit].

OECD, (2017). Competences for the knoëledge economy. http://www.oecd.org/innovation.

[OECD, (2017). Kompetencat në ekonominë e dijes].

SDC, (2016). Swiss Agency for Development and Cooperation. Vocational skills development: key to employment
and income. Bern.
[SDC, (2016). Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim. Zhvillimi i aftësive profesioanle: kyç për
punësimin dhe të ardhurat. Bern.]

The Bruges Communiqué on enhanced European Cooperation in Vocational Education and Training for the peri-
od 2011-2020. http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-policy/doc/vocational/bruges_en.pdf
[Komunikata e Bruzhit mbi Bashkëpunimin Europian të përforcuar në Arsimin dhe Formimin Profesional për
periudhën 2011-2020.]

Udhëzimi Nr 11, date 3.3.2020 për Mënyrën e organizimit dhe veprimtarinë e ofruesve publikë të arsimit dhe
formimit profesional, Ministria e Financave dhe Ekonomisë.

Zelloth, H. (2009). In demand: Career guidance in EU neighbouring countries.

https://www.etf.europa.eu/en/publications-and-resources/publications/demand-career-guidance-eu-
neighbouring-countries.
[Zelloth, H. (2009). Të kërkuara: Orientimi për karrierën në vendet fqinje të BE-së].

Watts, A.G. (2011). Career Guidance Policy: An International Revieë, The Career Development Quartarly,
https://doi.org/10.1002/j.2161-0045.2005.tb00142.x.
[Watts, A.G. (2011). Politika për orientimin në karrierë: Një rezyme ndërkombëtare, Revista tremujore e
Zhvillimit të Karrierës].
FJALORTH

Orientimi për karrierën kërkon qartësi në përdorimin e termave të tilla si:

Aftësi: grupi i aftësive praktike që lidhen me detyrat konkrete dhe që përfshijnë shqisat apo prirjet natyrore të
njeriut (psh. aftësi krijuese, aftësi analitike, aftësi të komunikimit dhe zgjidhjes së problemeve, etj.)

Edukimi për karrierën: është pjesë e kurrikulës së shkollës ku grupe të caktuar nxënësish ndihmohen për të
zhvilluar aftësi për të menaxhuar zhvillimin e karrierës së tyre. Ka qasje parandaluese.

Familje profesionesh - Tërësi profesionesh të një niveli, për ushtrimin e të cilave kërkohen kompetenca të
ngjashme. P.sh., profesionet e punës në makinat metalprerëse (tornitor, frezator etj).

Fushë profesionale - Klasifikim i gjerë i profesioneve të veçanta, që lidhen ngushtë me njëri-tjetrin, të cilat kanë
të bëjnë me të njëjtin produkt, proces ose shërbim (p.sh., shëndetësia, ndërtimi, hoteleri-turizmi, etj.). Për
secilën prej këtyre fushave ekzistojnë profesione me nivele kompetence nga më të ulëtat deri te më të lartat
(për shembull, murator, teknik ndërtimi, inxhinier ndërtimi...)

Informacioni për karrierën: është informacioni për tregun e punës – gjithmonë e më tepër ofrohet në Internet
rreth: kurseve të kualifikimit, programe studimi, vende pune dhe drejtime të mundshme karriere.

Interesat: prirjet ose preferencat për aktivitete, persona apo sende. Këto interesa varen nga faktorët socialë,
kulturorë dhe madje janë të lidhura dhe me moshën.

Këshillimi për karrierën: përqendrohet në trajtimin dhe kapërcimin e sfidave që ka individi. Realizohet si
këshillim një për një apo në grupe shumë të vogla dhe ka një qasje më shumë psikologjike. Ka qasje shëruese.

Kompetenca: aftësia për të kryer me sukses një aktivitet të identifikuar plotësisht. Kompetenca përfshin një sërë
njohurishë, shprehishë dhe qëndrimesh lidhur me një detyrë konkrete dhe performancën e dhënë të asaj detyre.

a) Kompetencat kyçe (ose jetësore), ku më kryesoret janë aftësitë për të komunikuar, për të kryer llogaritje
matematike, për të përdorur teknologjinë e informacionit, për të nxënë, për të planifikuar, pёr vendim-marrje,
për të ndërmarrë nisma, për të zgjidhur problemet jetësore etj. Këto kompetenca e ndihmojnë çdo individ për
të përballuar sfidat e jetës, pavarësisht llojit tё veprimtarisë profesionale që ushtron. Kёto quhen edhe
kompetenca tё transferueshme nё kontekste tё ndryshme jetёsore dhe profesionale.
b) Kompetencat profesionale që mund të jenë (i) të përbashkëta, për një ose disa fusha profesionale (p.sh.,
aftësitë për të përdorur veglat e dorës, për të interpretuar vizatimet teknike, për të zbatuar rregullat e sigurisë
në punë etj.) ose (ii) specifike, për çdo profesion ose specialitet (p.sh., për rrobaqepësin: aftësitë për të matur,
për të prerë, për të qepur etj.).

Menaxhim i karrierës: planifikimi i vetëdijshëm i aktiviteteve dhe angazhimeve që individi ndërmerr gjatë jetës
së tij. Ky është një proces ciklik, që fillon nga njohja dhe kuptimi i vetes, vijon me njohjen dhe kuptimin e mjedisit
dhe përfundon me zgjedhje të vetëdijshme personale e profesionale. Procesi fillon nga e para sa herë këkohet
ndryshim.

Njohuritë: grupi i aftësive njohëse që bën të mundur përgatitjen, përpunimin dhe lidhjen e njohurive për të
vepruar dhe ndërvepruar në situata të caktuara.

Orientimi për karrierën: Me orientim për karrierën kuptojmë mbështetjen që u japim nxënësve për të qenë më
të përgatitur në arritjen e vendimeve lidhur me arsimimin, formimin profesional apo karrierën, bazuar në njohjen
e vetes, interesave, shkathtësive e aftësive të tyre, si dhe burimet dhe mundësitë e lidhura me to.

Puna: grupi i veprimtarive njerëzore, të kompensuara apo jo, që prodhon mallra ose shërbime në një ekonomi,
ose që i plotëson nevojat e një komuniteti ose siguron mjetet e nevojshme për jetesën e individit.

Profesioni: një tërësi punësh me karakteristika të ngjashme të cilat kërkojnë aftësi të ngjashme.

Punësimi: përcaktohet si punë e kryer në këmbim të pagesës (pagat, honoraret, komisionet, pagesat në natyrë)
pavarësisht nga marrëdhënia e punës (pavarësisht nëse punonjësi është rrogëtar ose i vetëpunësuar).

Qëndrimet (sjelljet) shprehin reagimin dhe sjelljen e individëve ndaj situatave të ndryshme të jetës ose të punës.
Qëndrimet janë të përgjithëshme (jetësore) të tilla si përkujdesja ndaj të tjerëve, korrektesa, durimi, qetësia,
respekti etj. Në kontekstin profesional zhvillohen edhe qëndrime të veçanta që lidhen me kërkesat që kanë këto
profesione. Të tilla janë mikpritja e klientit, komunikimi me etikё profesionale, vëmendja ndaj rreziqeve, saktësia
në kryerjen e veprimeve, bashkëpunimi, ndёrmarrja e nismave etj.

Shprehitё (shkathtësitë), përfaqësojnë kryerjen e një serie veprimesh të renditura dhe të bashkëlidhura, në
mënyrë të vet-kontrolluar, që çojnë në realizimin e produkteve ose shërbimeve brenda standardeve të kërkuara.
Mund të jenë lëvizore ose mendore, por sidoqoftë përfshijnë njëkohësisht, si procese psiqike, ashtu edhe
procese lëvizore, prandaj shkathtёsitё janё psikomotore. Të tilla shprehi janë: drejtimi i mjetit, shtypja në
kompjuter, përgatitja e tavolinës për klientët, zgjidhja e problemeve, marrja e vendimeve, kryerja e llogaritjeve
arithmetike me mend etj.

Vetëorientim: aftësia për të vlerësuar veten dhe më tej për të marrë vendime të përgjegjshme dhe të
suksesshme.
INSTRUMENTE

Shtojca I - Model CV

Curriculum Vitae
Të dhënat personale
Emri/Mbiemri
Adresa(t)
Cel:
E-mail
Kombësia
Datëlindja
Gjinia

EDUKIMI DHE TRAINIMI

Datat
Emri i shkollës

Titulli i kualifikimit që pritet të

marrë
Lëndët kryesore dhe aftësitë
kryesore të përfshira
PËRVOJA PUNE
Institucioni
Data
Detyrat kryesore
AFTËSITË DHE KOMPETENCAT VETJAKE
Gjuhë(t) amëtare Shqip

Gjuhë të tjera
Vetë-vlerësimi Të kuptuarit Të folurit Të shkruarit
Niveli europian (*) Dëgjimi Leximi Ndërveprimi në Produktiviteti
të folur në të folur
Aftësitë dhe kompetencat Kam aftësi të mira në përdorimin e programeve të paketës Microsoft Office dhe në
teknike përdorimin e programeve të paketës Adobe.

Aftësitë dhe kompetencat 1) Gjuhë programimi: C.

kompjuterike 2) Shumë mirë në Microsoft Office, Adobe.

Aftësitë dhe kompetencat
organizuese
Si pjesë aktive e senatit të shkollës kam organizuar veprimtari të ndryshme në
funksion të formimit kulturor dhe qytetar si aktivitetet për festat kombëtare,
organizimin e aktivitetit kulturor “Sofra Myzeqare”, “Sofra Çame” etj, organizimin e
“Ditës së urisë” në bashkëpunim me Kryqin e Kuq, Fier. Aktiviste në organizimin e
“Ditës së Tokës”, “Ditës së qytetit pa makina” etj.

Aftësitë dhe kompetencat Në aftësitë e mia artistike mund të përfshij recitimin, aktrimin, kërcimin.
artistike Kam marrë pjesë në konkurse të ndryshme recitimi në qytetin e Fierit.
Unë kam qenë edhe pjesë e Parlamentit Rinor.
Aftësitë dhe kompetencat Aftësi të mira komunikuese dhe përshtatëse në mjediset multikulturore. Aftësi
shoqërore organizuese dhe bashkëpunuese.

Aftësi dhe kompetenca të tjera
Kam dhënë provimin e gjuhës angleze të cilin e mora me notën B. Kam marr një
çertifikatë të gjuhës italiane. Gjithashtu jam trajnuar për qytetari, lidership dhe
vendimarrje gjatë shkollës verore të organizuar nga qendra rinore Epoka e Re. Kam
marr trajnime në “Project Design & Management Ëorkshop” nga Peace Corps Albania.
Jam trajnuar dhe kam qënë disa herë pjesë e debatit rajonal “Karl Popper Tournament
Debate”.

AKTIVITETE TË TJERA
(Konkurse, olimpiada etj.)
Shtojca II - Model letër motivimi

Model 1

[Vendi, data]

Drejtuar: Z/Znj_______, [Pozicioni në kompaninë ku po aplikoni]

Adresa:

Objekti i letrës: Aplikim për pozicionin e ________

I nderuar Z.____/E nderuar Znj.______,

Ju shkruaj për të aplikuar për pozicionin e _______ me bindjen që i plotësoj shumë mirë kërkesat e këtij pozicioni.

Gjatë studimeve në Shkollës _______, kam realizuar pratikën profesionale në__________. Gjatë praktikës dhe
studimeve kam fituar aftësitë______. Gjithashtu, kam përmirësuar aftësitë e mia në menaxhimin e kohës dhe
komunikimit duke mbajtur një rol aktiv në shkollë si edhe në aktivitetet e kohës së lirë. Kam mundur gjithashtu
të përfshihem aktivisht në një sërë kursesh dhe projektesh studimi apo praktike.

Unë komunikoj rrjedhshëm në gjuhën____. Gjithashtu, unë punoj [shumë] mirë në kompjuter duke hartuar
dokumente profesionale dhe me cilësi të lartë.

Ju lutem gjeni bashkangjitur një kopje të CV-së time. Unë do të jem e disponushme dhe do ta vlerësoja shumë
mundësinë për t’u takuar me ju për të diskutuar më tej këtë pozicion.

Ju mund të më kontaktoni në ______ose me e-mail në _____.

Duke ju falenderuar paraprakisht për vëmendjen që i kushtuat kësaj letre, ju lutem pranoni,
Z.____/Znj._____përshendetjet më të sinqerta nga ana ime.

Emri Mbiemri

Adresa
Model 2

[Emër Mbiemër]
[Adresa, Rruga]
[Data e sotme] [Qyteti]

[Emri Mbiemri i marrësit]

[Titulli i punës]
[Kompania]
[Adresa]

I/ E dashur Z./Znj. [Mbiemër],

Kush je?[Prezanto veten: Nga cila shkollë vjen, çfarë dege dhe cili vit. Thekso pozicionin për të cilin po aplikon
dhe nga e mësove për këtë pozicion. Përmend diçka që di rreth kompanisë. Trego pse mendon se kjo kompani
është e duhura për ty, si përshtatet me shkollën apo ëndrrat e tua.]
Shemb: Jam nxënëse e shkollës “Tregtare”Vlorë, viti i parë, dega Hoteleri, 16 vjeçe. Po ju shkruaj për të aplikuar
për pozicionin e praktikantes kamariere pranë Hotel Splendor, për të cilën u njoftova nga Qendra e Karrierës në
shkollë. E di që hoteli juaj bashkëpunon me Trip Advisor, kam lexuar edhe vlerësimet e mira që thuhen për ju.
Mendoj se mund të më mësonit shumë sesi të bëhem një kamarjere e mirë.

Eksperienca dhe Aftësitë [Trego çfarë formimi ke, jep shembuj të eksperiencave në punë, të aftësive që zotëron
dhe gjuhëve. Shemb. të arritjeve, çmimeve dhe sukseseve për të cilat je krenar.]
Shemb: Përveç shkollës, në fakt, nuk kam shumë eksperiencë si kamarjere. Gjatë periudhës së verës ndihmoj te
lokali i dajës, por asnjëherë nuk kam punuar vërtet diku, me kohë të plotë. Mendoj se jam punëtore, e shkathët,
e komunikueshme dhe e gatshme për t’u trajnuar. Flas italisht shumë mirë dhe kuptoj anglisht, por nuk arrij ta
flas dhe aq mirë.

Çfarë shpreson të mësosh dhe si lidhet kjo me të ardhmen [Trego pse je i emocionuar, pse je i interesuar te kjo
kompani. Rithekso pse je njeriu i duhur për atë vend. Shpreh dëshirën tënde për të pasur një shans,një intervistë
së bashku.]
Shemb: Jam e emocionuar për të zhvilluar këtë praktikë te hoteli juaj, pasi mendoj se ju keni cilësi shërbimi,
mikpritje dhe përkushtim ndaj nevojave të klientëve. Unë kam për të punuar fort për ju, që të përmirësoj aftësitë
e mia dhe në të ardhmen të bëhem një profesioniste e vërtetë. Shpresoj të kem mundësinë për një intervistë. Me
jepni një shans dhe nuk do ju zhgënjej.

[Faleminderit për vëmendjen/ Faleminderit për konsideratën/ Faleminderit për kohën tuaj]
Shemb: Faleminderit për vëmendjen dhe konsideratën tuaj.

[Sinqerisht, Me respekt]
Xx (Firma)
Shtojca III - Model kërkesë për punë

KËRKESË PËR PUNË

Tiranë, më ___/___/2018

I/E nderuar Z./Znj. __________________________,

Ju shkruaj këtë kërkesë në mbështetje të aplikimit tim për pozicionin_______pranë

Institucionit/kompanisë/organizatës Tuaj.

Sipas kërkesave të njoftimit për aplikim, ju lutem gjeni bashkëlidhur:

- Letrën e Motivimit
- CV-në
- Dokumentacionin e shkollimit
- Letrën e referencës

Ju falenderoj paraprakisht për mundësinë dhe jam i gatshëm për të bashkëpunuar me ju.

Me respekt,

Emri Mbiemri

Adresa
Email:
Cel:
Shtojca IV - Teknikat e intervistave

Para intervistës
• Zbulo veten tënde: pikat e forta, dobësitë, çfarë të motivon, interesat dhe qëllimet e karrierës
• Zbulo punëdhënësin : historia e kompanisë, prodhimet, shërbimet, mundësitë për tu rritur në karrierë, kultura
e kompanisë, struktura organizative, konkurentët kryesorë)
• Rishiko përshkrimin e punës (nëse e di)
• Përgatitu për “Pyetjet të zakonshme interviste” si dhe për pyetje që mund t’i bësh intervistuesit
• Praktikohu në shtëpi me zë të lartë
• Rishiko CV-në para intervistës

Gjatë intervistës
• Eja në kohë, rreth 5-10 minuta para intervistës
• Përshëndetu me punëdhënësin dhe / ose bashkëpunëtorët e tij (nëse janë më shumë se një) me një shtrëngim
duarsh të fortë dhe besim
• Kur u përgjigjesh pyetjeve, organizoi mendimet në kokë dhe pastaj përgjigju
Jep shembuj
Përgjigjet duhet të jenë pozitive dhe të shkurtra
Mos përmend dobësi të tuat që mund të jenë thelbësore për punën

• Ji i vetëdijshëm/kontrollo sjelljen dhe gjuhën e trupit (qëndrimi i trupit i drejtë shumë pak i përkulur përpara,
lëvizja e gjymtyrëve, zëri, kontakti me sy dhe buzëqeshja)
• Ji i çlirët dhe shijo bisedën

Pas intervistës

• Bëj pyetje për intervistuesin (psh: Si është një ditë e zakonshme në punën tuaj?; Çfarë aftësish duhen për të
qenë i suksesshëm në kompaninë tuaj?; Cilat janë sfidat më të mëdha që lidhen me pozicionin në fjalë? Mendo
pyetje të tjera për të zbuluar si është të punosh në atë kompani)
• Falendero intervistuesin dhe mundësisht mëso për hapin tjetër
• Theksoji intervistuesit interesin tënd për pozicionin / kompaninë

Merr me vete
 Dosje
 Kopje te CV-së
 Bllok dhe stilolaps
 Pyetjet për intervistuesin
 Kopje të detyrave apo shembuj pune
të bërë për t’ia treguar intervistuesit
(që kanë lidhje me
Pyetje të zakonshme interviste

Pyetje personale
1. Më trego për veten tende.
2. Cilat janë pikat e tua te forta dhe te dobta?
3. Çfarë të motivon për të bërë përpjekje më të mëdha?
4. Cilat arritje nga përvoja e kaluar e shkollës/punës të jep më shumë krenari?

Pyetje rreth shkollës

1. Ne ç’mënyrë lidhet shkollimi yt me punën për të cilën po intervistohesh?

2. A ke marrë pjesë në aktivitete jashtëshkollore dhe çfarë ke mësuar nga këto përvoja?
3. Cila është lënda më e vështirë që ke kaluar? Si ia dole mbanë?

Pyetje rreth eksperiencave të punës (praktika pune, punë vullnetare, pjesëmarrje në organizime, etj.)

1. A ke patur përvoja të mëparshme pune? Nëse po, a mendon se ka gjëra të ngjashme me punën për të cilën
po intervistohesh?
2. Si do ta përshkruaje përgjiegjësin/menaxherin në punën/punët e kaluara?
3. Cilat ishin arritjet e tua më të rëndësishme në përvojën e mëparshme të punës?
4. Çfarë të pëlqeu më shumë në përvojën e mëparshme të punës? Me pak?

Pyetje në lidhje me punëdhënësin

1. Pse je i/e interesuar për këtë pozicion?

2. Pse je i/e interesuar për këtë kompani?
3. Çfarë të tërheq në këtë industri?

Pyetje rreth qellimeve dhe objektivave

1. Përshkruaj si e mendon punën tënde ideale.

2. Më trego për diçka të madhe që do të doje të arrish në jetën tënde dhe pse?
3. Cilat janë interesat e tua të karrierës?

Pyetjet e Sjelljes

1. Më trego për një situatë konflikti dhe si e ke zgjidhur atë.

2. Përshkruaj një situatë kur ke patur detyra të shumta për të përfunduar brenda një kohe të kufizuar.
3. Më trego për një rast kur ke punuar në një projekt si pjesë e një ekipi. Çfarë roli ke luajtur?
4. Përshkruaj një rast kur ke dështuar në diçka. Çfarë do të kishe bërë ndryshe?
5. Jep shembull të një situate kur ke marrë një rol udhëheqës/drejtues.
10 rregullat e intervistës
1. Jep përgjigje të shkurtra dhe të sakta
2. Jep shembuj/ të dhëna konkrete dhe të matshme
3. Njih pikat e tua të forta
4. Përgatit dy ose më shumë histori suksesi / raste kur ia ke dalë mbanë
5. Vendose veten në ekipin e intervistuesit
6. Paraqitja/prezantimi yt është po aq i rëndësishëm sa dhe fjalët (Kontrollo: flokë
të krehur, veshje e përshtatshme, e pastër, e hekurosur, duar dhe thonj të pastër,
celular i fikur, jo çamçakiz, jo cigare)
7. Bëj pyetje
8. Mos e ndërprit intervistuesin kur të flet, edhe sikur ta kesh përgjigjen në majë të
gjuhës
9. Informohu rreth kompanisë dhe konkurentëve të saj
10. Mbaj një ditar për intervistat e tua
Shtojca V - Këshilla për praktikantët
Punëdhënësit janë gjithmonë në kërkim të individëve të motivuar dhe me etikë të fortë pune. Me pak punë dhe
përkushtim, ti mund mund të jesh praktikanti që dallon nga pjesa tjetër. Më poshtë janë gjashtë gjërat që mund
të bësh për të patur praktikë të suksesshme:
1. Përgatitu!
Para se të fillosh praktikën, pregatitu në
lidhje me biznesin ku do shkosh, merr
informacion nga mësuesit, prindërit, të
afërmit, dhe sigurisht…interneti (komentet
në FB e kompanisë, apo ndonje artikull I
shkruar mund të të japë shumë informacion
për biznesin, aktivitetin, njerëzit). Shko në
praktikë i etur për të mësuar; kjo do të të
udhëheqë në rrugën drejt suksesit ☺
3. Komuniko dhe ndërto marrdhënie me
të gjithë!
Komuniko me të tjerët, përdore punën në
grup për të përmbushur detyrat e tua dhe
çdo gjë do të shkojë shumë më e lehtë
gjatë kohës së praktikës. Do ta
falenderosh veten më vonë që ke arritur t’i
ndërtosh lidhjet me njerëzit gjatë
praktikës, pasi mund të të ndihmojnë me
një pozicion të ardhshëm brenda
kompanisë ose kudo tjetër në jetë. ☺☺☺
5. Vëri vetes objektiva!
Shkruaj një listë të gjërave që shpreson të
bësh/arrish gjatë praktikës. Mbaje listën
me vete që të dish çfarë ke arritur dhe
çfarë duhet ende të arrish. Gjithashtu
mund të bisedosh me
mbikëqyrësin/mentorin tënd dhe të lini
takime të shkurtra javore ose mujore për
të ndjekur ecurinë tënde. Kjo gjë do të të
ndihmojë të përmirësohesh çdo ditë.
☺☺☺☺☺
2. Merr iniciativë dhe bëj më të mirën tënde!
Nëse puna që të është caktuar të duket shumë
e thjeshtë, apo mendon se mund të bësh më
tepër, mos ki frikë t’i kërkosh personit
përgjegjës të të sfidojë me detyra të tjera. Por
edhe nëse të duhet të bësh vetëm atë detyrën
e thjeshtë, bëj më të mirën që të jetë e
mundur. Nëse çdo punë që të jepet përpiqesh
ta përfundosh çdo ditë e më mirë, patjetër do
bësh dallim nga të tjerët. ☺☺
4. Përshtatu me kulturën e re të punës!
Nuk e ke përdorur kurrë një program, apo nuk e
ke rastisur më parë një mënyrë pune? Duhet ta
mësosh sa më shpejt nëse ta kërkon puna. Shumë
praktikantë priren të dështojnë ngaqë nuk
arrijnë të përshtaten me kulturën e kompanisë.
Nëse je mësuar apo ke parë diku tjetër të bëhët
ndryshe, është mirë që të mësosh shpejt si
funksionon puna në praktikën e tanishme. Fillimi
mund të jetë i vështirë, por nëse merr kohë për
t’u përshtatur me kulturën e punës duke bërë
pyetje dhe duke marrë shënime, ke për t’ia dalë
mbanë shumë shpejt. ☺☺☺☺
6. Ji i përgjegjshëm!
Ji gjithmonë në orar, merre praktikën seriozisht
dhe jep më të mirën tënde, si me rezultat edhe me
përqasje. Punëdhënësit kërkojnë punonjës me
kohë të plotë dhe shumë shpesh, punësojnë
praktikantët që kanë vullnet e dëshirë t’i kalojnë
pritshmëritë.
☺☺☺☺☺☺
Shtojca VI - Parimet e etikës për Koordinatorin e Orientimit për Karrierën

1. Ruani konfidencialitetin e nxënësit: Këshilluesi respekton konfidencialitetin e gjërave që i thotë nxënësi, nuk
i përflet ato te të tjerët, përveçse në një kontekst profesional.

2. Mos i impononi vlerat tuaja personale tek nxënësi: Shoqëria tenton t’u imponojë shumë norma njerëzve.
Djemtë duhet të veprojnë dhe të vishen në një farë mënyre; vajzat duhet të veprojnë dhe të vishen në një farë
mënyre; sjellja 'x' është morale; sjellja 'y' është e pamoralshme. Këshilltarët duhet të përmbahen nga gjykimet
në lidhje me sjelljet, besimet ose pamjen e dikujt, pavarësisht nga sistemi i besimit të vet apo shoqërisë.

3. Respektoni pavarësinë e atyre që këshilloni: Kjo do të thotë që kurrë nuk i tregoni dikujt se çfarë mendoni se
duhet të bëjnë. Është e mundur të sugjerohen disa rrugë/zgjidhje të mundshme për nxënësin, por vendimi
përfundimtar duhet të merret nga nxënësi.

4. Respektoni Dinjitetin e nxënësve dhe familjeve të tyre: Kjo do të thotë t’u jepni nxënësve apo familjarëve të
tyre vëmendjen tuaj të plotë kur flasin; Kurrë mos ndërprisni; Mos përdorni sarkazëm; tregoni respekt në cdo
rast; Mos i detyroni të ndajnë informacionin me ju, etj.

5. Respektoni Diversitetin Individual: Kjo do të thotë trajtimin e individëve në mënyrë të barabartë pavarësisht
nga raca, origjina etnike, feja, seksi ose orientimi seksual.

6. Ndershmëria në komunikim: Premtoni të ndihmoni nxënësit vetëm nëse jeni kompetent ose keni aftësi për
të ndihmuar.

7. Asnjëherë mos e shfrytëzoni dikë në një situatë të vështirë: Të rinjtë janë shpesh shumë të ndjeshëm
emocionalisht. Asnjëherë mos e kaloni vijën e marrëdhënieve tuaja profesionale me nxënësit.

8. Asnjëherë mos trego Favoritizëm: Kjo do të thotë trajtimin e të gjithëve në mënyrë të barabartë pavarësisht
statusit të tyre shoqëror, statusit të pagesës ose karakteristikave të tjera dalluese.
Shtojca VII - Udhëzues për përzgjedhjen e profilit

Hapi 1: Lexoni paraprakisht materialin ‘’Udhëzues për perzgjedhjen e profilit’’. Tregojini nxënësve se është e
rëndësishme të zgjedhin profilin që përputhet me interesat, vlerat dhe prirjet e tyre.
Hapi 2. Prezantojini nxënësve materialin ‘’Udhëzues për përzgjedhjen e profilit’’. Në hyrje diskutoni për hapat
në përzgjedhjen e profilit: 1. Njohja e vetes; 2. Njohja e profesioneve, tregut të punës; 3. Përzgjedhja e profilit
dhe vendosja e qëllimeve
Hapi 3. Nxënësit plotësojnë seksionin 1 – Çfarë Pasioni /interesash kë?. Shpjegojuni që duhet të jenë sa më të
vërtetë në vlerësim.
Hapi 4. Nxënesit lidhin rezultatet e seksionit 1 me profilet në seksionin 2. Ata duhet të fokusohen vetëm ato
profile me numrin ku kanë shënuar më shumë pikë.
Hapi 5. Nxënësit plotësojnë Seksionin3 – Zbulo Veten tek Vlerat. Nxënësit zgjedhin 5 vlerat shumë të
rëndësishme
Hapi 6. Nxënësit kthehen të seksioni 2 dhe analizojnë 5 vlerat përkundrejt profileve ku kanë shënuar më shumë
pikë dhe profesionet e lidhura me to.
Hapi 7. Nxënësit qëndrojnë te seksioni 2 dhe eksplorojnë më në detaj profesionet dhe profilet e zgjedhura.
Idealisht mund të ftohet një person i fushës të cilit nxënësit i bëjnë pyetje:

• Si është një ditë tipike pune në profesionin tuaj.

• Sa orë në ditë punon?
• A parashikohet rritje profesionale dhe ekonomike në këtë fushë apo industri?
• Çfarë duhet të bëjmë sot për të gjetur punë në të ardhmen në këtë profesion?
• Çfarë ju pëlqen më shumë dhe çfarë nuk ju pëlqen te profesioni juaj?

Po ashtu mësuesit mund të diskutojnë me nxënesit pikat e mëposhtme:

• A mendon se mund t’ia dalësh mbanë në këtë profil? A ke bazën e njohurive të mjaftueshme dhe
rezultatet e duhura?
• Sa mundësi për praktika profesionale në qytetin tënd ofron profili? A mund t’i ndjekësh praktikat?
• Çfare lloj aftësish do të zhvillosh gjatë studimit në këtë profil? A të pëlqejnë/ke deshirë/ je gati t’i
zhvillosh këto aftësi? Nëse po, nxënësit duhet t’i vendosin tek qëllimet në seksionin 4 dhe të ndiqen gjatë
vitit në vazhdim.
• A përmban profili lëndë dhe a ka cilësi që të ndihmojnë për të avancuar me kualifikime e studime? (Nëse
nxënësi mendon të vazhdoje kualifikime të mëtejshme apo studime të larta)
• Sa po ndikojnë në vendimin e nxënesit familja dhe/ose shokët?
• Çfarë informacioni tjetër i duhet nxënesit për të marrë një vendim më të informuar?

Hapi 8- Nxënesit përzgjedhin profilin që u përshtatet më shumë.

HApi 9 – Kërkojini nxënësve të plotësojnë seksionin 4, ku vendosin qëllime lidhur me profilin e zgjedhur,
rezultatet mësimore, praktikat profesionale, aftësitë apo kompetencat që duhet të zhvillojnë gjatë vitit, etj. Ky
seksion mund të plotësohet edhe në shtëpi apo gjatë verës dhe të sillet nga nxënësi në fillim të vitit shkollor.
Shtojca VIII - Udhëzuesi për dosjen e karrierës për nxënësit

Këto materiale ofrohen nga Koordinatori si edhe NJZH për nxënësit si pjesë e edukimit të karrierës.

UDHËZUESI PËR DOSJEN14 E KARRIERËS15

Çfarë është Dosja e Karrierës?

Dosja e Karriërës është përmbledhje e dokumenteve dhe materialeve të tjera që mund të përdoren për të
vërtetuar ato që thoni për veten.

Dosja e Karrierës nuk është një CV ku thjesht renditen përvojat dhe arritjet tuaja; nuk është as letër motivimi ku
shkruani për veten dhe kualifikimet që keni për një punë të caktuar. Ajo përmban dokumente dhe materiale që
mbështesin dhe i bëjnë të prekshme ato që thoni në CV, në letrën e motivimit ose gjatë intervistës së punës.

Dosja e karrierës është:

 Një mjet që mund ta përdorni gjatë gjithë jetës për të zbuluar dhe shprehur cilët jeni;
 Një përmbledhje dinamike materialesh dhe objektesh të tjera që dokumentojnë e nxjerrin në pah më
të mirën e asaj që jeni, këni bërë apo shpresoni të bëni;
 ‘Provë’ e potencialit tuaj.

Dosja e karrierës tregon për të shkuarën dhe ju shërben për të sotmen e të ardhmen. Dosja mund të
përdoret për të vlerësuar pikat tuaja të forta e të dobëta kur duhet të merrni vendime mbi shkollën ose
profesionin.

Një dosje e ndërtuar mirë që prezantohet siç duhet, mund të kthehet në një mjet promovues shumë të mirë
për ju, sepse:

1. Tërheq vëmendjen tek gjërat kryesore që doni të tregoni për veten.

2. Krijon lidhjen mes jush dhe mundësisë që paraqitet.
3. Arrin të konkretizojë, të bëjë të prekshme ato gjëra që vetëm me fjalë janë të paprekshme.
4. Ju rrit besueshmërinë.
5. Ju krijon besim në vetën tuaj.

14Dosja e karrierës ose Portofoli i karrierës janë e njëjta gjë

15Përshtatur nga modeli i dosjes së karrierës së Zyrave Rajonale të Edukimit në SHBA (https://roe17.org/file/534/Career-Portfolio-
Guide.pdf)
Për çfarë mund ta përdorni dosjen e karrierës?

Dosja e karrierës mund të përdoret për qëllime të ndryshme sipas nevojës në momente të ndryshme.

Mjet për të gjurmuar dhe

Mjet organizues, ditar vlerësuar përvojat tuaja të të
reflektiv, kornizë dhe nxënit dhe të punës, ndërkohë
gjurmim I dokumenteve më që kërkoni të zgjidhni karrierën
të rëndësishme që tuaj
pasqyrojnë jetën tuaj

Mjet për planifikimin e

Si shërben dosja karrierës, vetëvlerësimin,
e karrierës hulumtimin dhe
Mjet për të marrë vlerësim vendimmarrjen
për aktivitete jo formale,
psh. Pjesëmarrje në ekipe
sportive, apo punë
vullnetare.

Mjet për të vlerësuar ecurinë Mjet për marketimin e

tuaj në shkollë, praktikë, apo vetes kur aplikoni për
punë punë, praktikë, apo
shkollë pas të
mesmes.
Si krijohet dosja e karrierës?

Procesi i krijimit të dosjes së karrierës kalon përmes disa fazave.

Mbledhja dhe Ruajtja Reflektimi dhe Përzgjedhja

Mblidhini dhe ruajini materialet e Zbërtheni kuptimin e
provës në mënyrë që t’i gjeni e materialeve dhe vendosni cilat
përdorni lehtësisht (psh. në dosje prej tyre ju përfaqësojnë më
me qese ose format elektronik). shumë apo më mirë.

Procesi i
krijimit të
dosjes së
karrierës
Shkrimi, planifikimi, krijimi

Prezantimi dhe Vlerësimi Shkruani, planifikoni dhe krijoni

Prezantojeni dosjen në takime dosjen në letër ose format
formale (psh intervistë pune elektronik.
ose për praktikë, vlerësoni
efektshmërinë e prezantimit,
dhe bëni ndryshimet e
nevojshme.
Materialet e provës

Dosja e karrierës duhet të përmbajë materiale të shtypura ose elektronike, që mund të ‘provojnë’ se cili/cila
jeni dhe çfarë keni arritur.

Natyra e këtyre materialeve mund të jetë e larmishme, që nga fletët e shkruara prej jush, te fotografitë,
projektet, prezantime elektronike, faqe web, publikime, etj.

Përdorni aftësitë tuaja krijuese që përmbajtja dhe prezantimi I matërialeve t’ju përfaqësojë më së miri dhe
të realizojë atë cfarë doni t’iu tregoni të tjerëve.

Mbledhja e materialit

Dosja e karrierës fillon me mbledhjen dhe ruajtjen e materialit të provës që do të përfshihet në dosje, që në
një farë mënyre tregon dhe vërteton cili je dhe çfarë mund të bësh.

Më poshtë jepen disa nga materialet që mund të përfshihen në dosje, por mund të shtoni edhe shumë të
tjera varësisht përvojës.

Një burim i mirë informacioni dhe nga duhet të filloni, janë Fletët e punës ‘Udhëzuesi I karrierës’, dhe fletët
e ditarit reflektiv për projektet ose praktikën profesionale.

Informacion personal dhe mendime/ reflektime mbi veten

□ Certifikata (të ndihmës së shpejtë, sigurisë ushqimore, sigurisë në punë, IT, etj.)
□ Gjuhët e huaja
□ Aftësitë kompjuterike
□ CV
□ Deklaratë përsonale: përmbledhje e shkurtër për veten, qëllimet e karrierës dhe ato personale
□ Rezultatet e vetëvlerësimit (fletët e punës ´Udhëzuesi i karrierës´ modulet 1-6

□ Rezultatet hulumtimit të karrierës (fletët e punës ´Udhëzuesi i karrierës)

□ Shënime nga hulumtimi I karrierës përmes takimeve/intervistave me bizneset apo profesionistë të fushës
□ Synimet tuaja përsonale e profesionale
□ Plani i veprimit
□ Tjetër____________________________________________

Përvojat e ndryshme të të nxënit

□ Kurse të ndryshme
□ Teste, vlerësime, listë notash, Diploma, Certifikata profesionale
□ Shkrime, Ese, Projekte
□ Cmime të fituara
□ Seminare, Konferenca, trajnime të ndryshme (mund të përfshini fotografi, punët tuaja, appo artikuj ku
mund të përmendeni)
 □ Tjetër_______________________

Aktivitete të tjera /jo të lidhura me shkollën ose punën

□ Anëtarësimi në shoqata ose organizata rinore
□ Pozicionet drejtuese që mund të keni patur
□ Veprimtari Vullnetare
□ Shërbime në komunitet
□ Dalje/e folura në publik
□ Fotografi ose produkte që lidhen me hobitë dhe interesat tuaja
□ Veprimtari sportive (fotografi të ekipit, ndeshjeve, artikuj të ndryshëm etj.)
□ Udhëtime (fotografi, itineratet, biletat ose kujtime të tjera)
□ Tjetër_________________________

Përvoja të lidhura me punën/praktikat profesionale

□ CV dhe letra motivimi

□ Lista e kompanive ku ke aplikuar apo me të cilat ke patur ndërveprim
□ Raportet e vlerësimit të mentorit apo të supervizorit
□ Produkte që ke krijuar (logo, një pjatë të vecantë, një veshje, një objekt, etj)
□ Fotografi tuajat që lidhen me punën (në gazetë, Facebook, Instagram, etj)
□ Letra falenderimi apo vlerësime që keni marrë nga klientët
□ Cmime që keni marrë në punë ose në praktikë
□ Letra reference (nga punëdhënësi, kolegët ose klientët)
□ Shembuj projektesh, produktesh apo programesh jë keni/jeni duke zhvilluar

Si të reflektoni mbi materialet e provës, projektet, detyrat?

Reflektimi është një nga fazat më të rëndësishme për krijimin e dosjes. Është reflektimi që e bën dallimin mes dosjes
së materialeve dhe dosjes së karrierës. Procesi është dinamik dhe do të habiteni sa shumë do të zbuloni për veten.

Reflektimi ju ndihmon të:

• zbuloni veten tuaj

• bëni lidhjen mes gjërave që bëni dhe botës tuaj
• shihni modelet dhe situatat që përsëriten (psh. Nëse reagimi juaj ndaj një situate është I njëjtë, e si pasojë,
edhe rezultati është përherë i njëjtë)
• vlerësoni zhvillimin tuaj me kalimin e kohës
 • matni arritjen e qëllimeve që i keni vënë vetes
• identifikoni fushat ku duhet të përmirësoheni
• përcaktoni objektiva të të nxënit që ju përshtaten
• vlerësoni punën tuaj

Një metodë shumë e mirë për të bërë reflektimin mbi materialet, mbi praktikat e projektet apo situatat e
ndryshme është metoda S.T.A.R.
Metoda përdoret shumë për intervista pune ku përgjigjet duhet të jenë të bazuara në situata konkrete, të sakta dhe
të besueshme.

Çfarë do të thotë S.T.A.R16?

STAR në anglisht do të thotë YLL, por në këtë rast është shkurtim për Situations (situata), Tasks (detyrat), Actions
/Attitudes (Veprimet/Qëndrimet), Results (Rezultatet). Pra për çdo situatë, material, detyrë a projekt, kryhet një
analizë e këtyre 4 fushave, ku pyetjet duhet të marrin përgjigje sipas rradhës.

Më poshtë jepet në mënyrë grafike (në formë ylli) realizimi i reflektimit përmes metodës S.T.A.R .

16 Për lehtësi nuk do ta përkthejmë emrin e metodës në shqip

 Metoda S.T.A.R.

Çfarë u kërkua nga ty?

(Cilat ishin përgjegjësitë e tua)?

DETYRA

Çfarë bëre
T praktikisht
?
Cilat ishin rrethanat?

Materiali/
S projekti/ A
detyra
SITUATA VEPRIMET/QËNDRIMET

Si e bëre?

Çfarë ndodhi në
përfundim? REZULTATET
Familja ose
shokët/shoqet
Cili qe rezultati? Çfarë
mendimi/opinioni/
Mentori/përgjegjësi
vlerësimi more? nga

Kolegët
Klientët Mësuesit
Shembull Praktik – Reflektimi mbi materialet e provës

Zgjidhni një material prove ( Psh. Letra e references e punëdhënësit për punën e kryer gjatë 3-muajve të verës) dhe shkruani
vëzhgimet/mendimet tuaja për të 4 fushat e S.T.A.R

Detyra
Ndihmese në zyrën e
financës.

Rakordimi i arkës dhe

magazinës

Situata Veprimi
Pas klasës së 12-të, Kontrolloja saktësine e
gjatë pushimeve te dhenave ditore ;
verore fillova punë Ndihmoja me
sezonale si ndihmës rakordimin e të
ekonomiste në një dhënave të magazinës;
supermarket në Çdo ditë mësoja diçka të re,
plazh. bashkëpunoja me të gjithë
T stafin, isha korrekte në orar,
Në shumë pak kohë Referencë bëja pyetje sa herë kisha
duhet të përshtatesha punëdhënësit paqartësi, dhe mundohesha t’i
me kompaninë dhe të A mbaroja detyrat saktë dhe në
arrija të bëja si duhet kohën e kërkuar
punën e ngarkuar
Qëndrimi
Për shkak të sezonit
turistik, ngarkesa e
punës ishte shumë e
madhe

Rezultati
Mësova shumë mbi veprimet e
kontabilitetit në atë biznes; Arrita të shoh
në praktikë dhe të kuptoj më mirë parimet
e kontabilitetit . Përmirësova shumë aftësitë
e komunikimit dhe punës në grup.

Përgjegjësi i financës më përgëzoi për

aftësinë time në hedhjen e të dhënave pa
gabime. Sipas tij unë mësoj shpejt dhe kam
dëshirë për punën.
Fletë model 1– Ditar Reflektues për projekte

Data
Nxënësi
Lënda
Mësuesi/Instruktori
Firma e mësuesit

Përshkruani në detaje detyrën/projektin dhe si arritët ta përfundoni (Situata, Detyrat, Aftësitë/Qëndrimet, Rezultati). Përshkruani çfarë
keni mësuar,duke përfshirë sfidat që keni hasur. Shpjegoni se si mund t’i përdorni më tej aftësitë dhe njohuritë e fituara gjatë këtij
projekti /kësaj detyre.

Plotëson mësuesi/Instruktori: Kompetenca profesionale dhe të përgjithshme të treguara nga nxënësi në këtë
projekt/detyrë.

Kompetenca profesionale

Kompetenca të përgjithshme
Fletë Model 2: Ditar reflektiv mbi praktikën profesionale

Data
Nxënësi
Lënda
Mësuesi/Instruktori
Firma e mësuesit

Përgjigjuni pyetjeve të mëposhtme me të pakten 5 fjali.

1. Përshkruaj detyrën e caktuar në praktikë, mjetet e përdorura dhe proceset e punës. (Situata dhe
Detyrat)

2. Çfarë mësove nga detyra e caktuar në praktikë. Përshkruaj aftësitë, njohuritë dhe qëndrimet e kërkuara
për kryerjen e saj. (aftësitë, njohuritë, qëndrimet)
3. Vlerëso veten për kryerjen e detyrës. Identifiko çfarë kë bërë mirë dhe çfarë mund të përmirësosh.
(Rezultati)
 Shtojca IX - Inventari i aftësive sipas llojit të punës

▪ Aftësi funksionale ose të transferueshme17 të kërkuara në punën me NJERËZIT

Komunikim efektiv me gojë Aftësi e shërbimit ndaj klientit Aftësi drejtuese

Komunikim me shkrim Aftësi bindëse Aftësi për të krijuar marrdhënie

me njerëzit
Dëgjimi efektiv Aftësi negociuese Përpikmeria
Bashkëpunimi Aftësi të shitjes Korrektesia
Zgjidhja e problemeve Trajtimi I ankesave Aftësi per të punuar në grup
Zgjidhja e Aftësi organizative Aftësi për të
konflikteve/mosmarrvëshjeve planifikuar/parashikuar
Instruktimi Këshillimi Përkujdesja
Prezantimi / te folurit në publik Mbikëqyrja/Menaxhimi Koordinimi
Menaxhimi i kohës Të tjera

▪ Aftësi funksionale ose të transferueshme të kërkuara në punën me SENDET/OBJEKTET

Aftësi kompjuterike Ndërtim / Riparim Inspektim /

diagnostikim
Precizion Vlerësim Analizim
Kujdes në përdorim Vizatim teknik Estetikë
Përdorimi I materialeve të Përdorimi I pajisjeve/makinerive/ Krijimtari
ndryshme ne mënyrë krijuese instrumenteve/mjeteve
Shkathtësi Matje / llogaritje Forcë fizike
Koordinim fizik (syri-dora) Montim
Aftësi për punë dore Aftësi mekanike / elektrike / etj Të tjera

▪ Aftësi funksionale ose të transferueshme të kërkuara në punën me TË DHËNA/IDE/INFORMACION

Klasifikim/mbajtje shënimesh Saktësi/kujdes ndaj detajeve Vëzhgim

Kopjime/Duplikime Organizim/sintetizim I të dhënave Inovacion
Përllogaritje/aftësi numerike Zhvillimi I ideve Parashikim
Hulumtim Analiza statistikore Programim
Lexim/studim Diagnostikim Aftësi vizuale/pamore
Përmirësim/Përshtatje Analizim Të tjera

ANALIZË E AFTËSIVE nga 1, 2, & 3

Aftësitë e mia më të spikatura lidhen me:

Punën me Njerëzit Punën me Sendet/Objektet Punën me të Dhëna/Ide/Informacion

17
Aftësi të cilat zhvillohen përgjatë jetës në situata të ndryshme dhe janë të zbatueshme në çdo fushë profesionale të punës
1. ____________________________
2. ____________________________
3. ____________________________
4. ____________________________
5. ____________________________
1. __________________________
2. __________________________
3. __________________________
4. __________________________
5. __________________________
1. ______________________________
2. ______________________________
3. ______________________________
4. ______________________________
5. ___________________________
Shtojca X - Pyetësor për nxënësit e klasës së 10-të

Roli i orientimit për karrierën në përzgjedhjen e drejtimit

Përmes këtij pyetësori duam të kuptojmë zgjedhjen tuaj të drejtimit dhe shkollës, prandaj është e
rëndësishme të përgjigjeni në mënyrë të hapur dhe të ndershme. Nëse nuk i kuptoni pyetjet, apo
nuk ju përshtatet asnjë nga alternativat, lëreni bosh. Pyetësori është anonim dhe nuk publikohen
të dhënat tuaja individuale.
Përgjigjet tuaja do na ndihmojmë të përmirësohemi! Ju faleminderit!

1. Jam □ Femër □ Mashkull

2. Mosha: . . . . . .
3. Unë studioj në drejtimin: ……………………………………………….

4. Ky drejtim ishte zgjedhja ime:

□ E parë
□ E dytë
□ E fundit
5. Për përzgjedhjen e drejtimit të shkollës, je frymëzuar apo motivuar nga:

Aspak Deri diku Shumë

a. Mësuesit e shkollës 9-vjecare............................................................... □ □ □

b. Shokët ose shoqet................................................................................. □ □ □
c. Prindërit, familja apo të njohur të tjerë................................................ □ □ □
d. K ëshilluesi i karrierës ......................................................................... □ □ □
e. Mësuesit e shkollës profesionale ........................................................ □ □ □
f. Vizita në shkollë, njohja me mjediset e shkollës .................................. □ □ □
g. Njohja me lëndët dhe programin mësimor …………………………..... □ □ □
h. Fletëpalosjet dhe reklamat e shkollës ………………………………….. □ □ □
i. Informacioni mbi profesionet që lidhen me drejtimet e shkollës …….. □ □ □
j. Përshtatja që kam me drejtimin e zgjedhur … … … … … … … … . □ □ □
k.. Njohja me bizneset partnere të shkollës … … … … … … … … … . . □ □ □

6. Kur vendose përfundimisht për drejtimin që do zgjidhje?

□ Në klasë të 6-të
□ Në klasë të 9-të
□ Kur mbarova shkollën 9-vjecare
 □ Më ka lindur ideja gradualisht
□ Kur vizitova shkollën profesionale
□ Pasi u regjistrova, gjatë periudhës së orientimit për karrierën
□ Nuk e di
7. Si ndihesh me zgjedhjen tënde?

□
a. Drejtimi më pëlqen dhe ndihem i/e motivuar ...................................... □ □
b. Jam i/e bindur që do ta përfundoj me suksesh shkollën .................. □ □ □
c. Nuk ndihem ende i/e sigurt(ë) që kam bërë zgjedhjen e duhur........ □ □ □
d. Ndoshta vitin tjetër do të ndërroj drejtimin ose shkollën……… ......... □ □ □
e. Drejtimi i zgjedhur do më lejojë të zgjedh punën e dëshiruar …….. □ □ □
f. Praktika në biznes ma ka shtuar dëshirën për profesionin.................□ □ □
g. Nga praktika kuptoj që nuk kam bërë zgjedhjen e duhur…….......... □ □ □
h. Drejtimi më përshtatet me tipin dhe dëshirat e mia............................. □ □ □

8. Nëse do të të jepej mundësia të zgjidhje përsëri (mund të zgjedhësh më shumë se një):

□ do të zgjidhje po këtë drejtim

□ do të zgjidhje drejtimin që dëshiroje vetë: ………………………………..
□ do të shkoje në gjimnaz
□ do të informoheshe më shumë për shkollën
□ do të informoheshe më shumë për drejtimet dhe profesionet që lidhen me to
□ do të zbuloje më shumë për veten dhe përshtatjen me drejtimet e shkollës
□ Nuk e di
Shtojca XI- Metoda Grow

Mentorimi përmes modelit (GROW) QRPMD

Lloji i mjetit: intervistë

Objektivat: Fitimi i përvojave dhe aftësive të lidhura me analizën e thellë dhe formulimin e qëllimeve të
karrierës

Grupet e synuara: Ky ushtrim është i përshtatshëm për çdo lloj nxënësi

Përshkrimi i mjetit:

Modeli ose procesi (GROW) QRPMD është një metodë për përcaktimin e qëllimeve dhe zgjidhjen e
problemeve.

Çdo shkronjë nga akronimi nënkupton një metodë specifike për mbledhjen e informacionit dhe një fazë
të veçantë në procesin e vendosjes së qëllimeve.

Qëllimi – Qëllimi është gjërat që do të arrijë dhe pika përfundimtare ku dëshiron të jetë nxënësi. Është e
rëndësishme të përcaktohet qëllimi në mënyrë të tillë që të jetë krejtësisht i qartë për nxënësin

Realiteti – Situata aktuale, specifike e nxënësit, në lidhje me qëllimin e tij. Cilat janë sfidat dhe problemet
aktuale, sa "larg" është nxënësi nga qëllimi i tij; cilat janë burimet (materiale, financiare, kohore,
njerëzore) dhe mbështetja që ka në dispozicion?

Pengesat – Në rrugën e tij për arritjen e qëllimit, nxënësi mund të përballet me sfida dhe pengesa. Nëse
nuk do të ishte për këto pengesa nxënësi ndoshta do të kishte arritur tashmë qëllimin e tij. Pengesat
diskutohen, eksplorohen dhe identifikohen në këtë fazë.

Mundësitë – Pasi identifikohen perngesat, nxënësi duhet të gjejë mënyra për tu përballur me to, në
mënyrë që të përparojë drejt qëllimit të tij – Në këtë fazë diskutohen të gjitha mundësitë që ka nxënësi
për të arritur qëllimin.

Drejtimi – Mundësitë e përzgjedhura duhet të shndërrohen në hapa specifikë të veprimit, të cilat do ta

"drejtojnë" nxënësin kah qëllimit të tij.
Duke ndjekur këto udhëzime, Këshilluesi i karrierës kalon nëpër fazat e ndryshme të modelit (GROW)
QRPMD dhe bën pyetje të ndryshme (të hapura, të mbyllura, refleksive, specifikuese etj.) në mënyrë që
nxënësi të thellohet sa më shumë në kuptimin e qëllimit dhe arritjen e tij.

Më poshtë mund të gjeni pyetje të ndryshme për secilën nga fazat e modelit.
Këto janë pyetje janë udhëzuese dhe rekomandohet që numri dhe lloji i pyetjeve të përshtatet nga
Këshilluesi i Karrierës në varësi të nxënësit, këndvështrimit të këshilluesit dhe qëllimit të sesionit të
këshillimit.

Qëllimi
Cili është qëllimi yt?
Çfarë saktësisht do të arrish?
Si e imagjinon të qënurit i sukseshëm?
Çfarë do të ndryshojë nëse arrin qëllimin tënd?
Si do ta kuptosh që e ke arritur qëllimin?

Realiteti / Situata aktuale

Çfarë po ndodh tani? Si është situata aktuale përkundrejt qëllimit tënd? Çfarë ke bërë deri më tani për të
arritur qëllimin tënd?
Cilat janë faktorët që të mbështesin dhe ndikojnë në veprimet e tua të tanishme për të arritur qëllimin
tënd (familja, njëri nga prindërit, shoqëria, gjendja ekonomike, të tjera)? A ka ndonjë ngjarje apo
eksperiencë të mëparshme që mund ta përdoësh si shembull apo si përvojë për të arritur qëllimin tënd?
Mendo për situata të ngjashme, raste kur ke patur një qëllim dhe ia ke arritur. Si mund ta përdorësh këtë
eksperiencë për qëlimin e tanishëm?

Pengesat
Çfarë të pengon për ta arritur qëllimin tënd? Çfarë mund të të ndalojë për ta arritur qëllimin tënd?

Mundësitë
Çfarë mund të bësh për të kapërcyer pengesat apo një pengesë të caktuar? Çfarë duhet të ndryshojë?
Si mund të përfitosh më shumë nga situata aktuale /nga ajo që po ndodh në këtë moment, në mënyrë që
të arrish qëllimin tënd?

Drejtimi
Çfarë strategjie mund të zgjedhësh për të arritur qëllimin tënd? Mendo për disa hapa që duhet të
ndërmarrësh, me qëllim që të bejmë një plan veprimi të detajuar. Cilat janë burimet (kohore, financiare,
njerëzore, materiale) dhe mbështetja që të nevojitet?

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Rezultati
Ndërgjegjësimi i nxënësit në lidhje me përfitimet e arritjes së qëllimeve të karrierës, si dhe
faktorët dhe burimet të cilat mund të jenë pengesë ose mbështetje.
Fitimi i përvojës dhe aftësisë për të përcaktuar hapa specifike si pjesë e planit të veprimit për
arritjen e qëllimeve.
Shtojca XII- Model plan veprimi për këshillimin për karrierën

MODEL PLANI VEPRIMI - Këshillimi i karrierës

Emri I Nxënësit

Burimet e
nevojshme/Çfarë Koha e Monitorimi
Qëllimi Strategjitë Hapat nevojitet parashikuar / Kontrolli
1 1 1 H1.

4
Shtojca XIII – Profili i kërkesave për profesionet

“PROFILET E KËRKESAVE TË PROFESIONEVE”

PËRDORIMI DHE APLIKIMI I TYRE

Mundësuar nga projekti “Aftësi për Punë” – S4J

Konsulent: Dorian Kamberi
Datë: 10.02.2020

HYRJE
Zhvillimi i shpejtë i tregut të punës dhe transformimi i profesioneve, nxisin nevojën për individë të cilët
zotërojnë të menduarit fleksibël, zgjidhin problemet me efikasitet dhe zgjerojnë njohuritë me anë të të
nxënit të vazhdueshëm gjatë të gjithë jetës. Rrjedhimisht, është e domosdoshme të lehtësohet dhe të
mbështetet zhvillimi i aftësive te të rinjtë lidhur me vendimmarrjen, bazuar në informacione të ofruara
nga burime të përshtatshme. Ky proces ndihmon të rinjtë të përftojnë një kuptueshmëri më të gjërë për
zgjedhjet e tyre të ardhshme në karrierë.
Në disa raste dhe në mënyrë të pavetëdijshme, prindërit, institucionet arsimore dhe shoqëria kanë
tendencën të përdorin metoda imponuese të femijët dhe të rinjtë, përsa i përket përzgjedhjes apo
vendimmarrjes mbi të ardhmen e tyre në karrierë. Këto metoda bazohen vetëm pjesërisht në burime mirë
informuese dhe këto informacione nuk ndahen me femijët. Më e rëndësishmja, ato bëhen pengesë në
përftimin e njohurive dhe shkathtësive tek të rinjtë, të nevojshme për rritjen e vetë ndërgjegjësimit,
kuptueshmërisë mbi përgjegjësinë personale, planifikimit dhe vendimarrjes. Për këtë arsye, roli i
prindërve, institucioneve arsimore dhe shoqërisë është të lehtësojnë dhe të ndihmojnë të rinjtë që të
kuptojnë veten e tyre dhe aftësitë që zotërojnë, ndërkohë që mundësojnë burime më të plota
informacioni rreth aftësive të reja të përftueshme gjatë jetës. Kjo përqasje, i ndihmon të rinjtë të
eksperimentojnë me aftësitë e tyre dhe rrjedhimisht të marrin vendime të mirë bazuara.
Orientimi i të rinjve në arsimin bazë duhet të përqëndrohet në ndërgjegjësimin e nxënësve për zgjedhjet
e ardhshme arsimore, profesionale dhe zgjedhjet e tjera të disponueshme, në mënyrë që nxënësit të
parashikojnë dhe të planifikojnë të ardhmen e tyre. Gjithashtu, fokus të veçantë zë ndërgjegjësimi i
nxënësve rreth shprehive të punës, aftësive dhe interesave, dhe karakteristikave të specifike lidhur me to.
Orientimi në karrierë gjatë arsimit bazë ka për qëllim të shmangë mbylljen e parakohshme të mundësive
për të ardhmen e të rinjve por jo të ndikojë në marrjen e vendimeve të parakohshme. Për të arritur këtë
qëllim nevojitet që shkollat e arsimit bazë të krijojnë aktivitete të cilat mbështesin të kuptuarit e
mundësive në karrierë, zhvillimin e aftesive lidhur me vendimmarrjen dhe ndërgjegjësimin e të rinjve rreth
efektit që sjell përzgjedhja dhe planifikimi i të ardhmes së tyre.
Përveç të tjerash, orientimi në karrierë gjatë arsimit bazë është një proces dinamik dhe kreativ, gjatë së
cilit nxënësit fitojnë aftësitë bazë për tu përballur me jetën e përditshme. Ky proces dinamik ka objektiva
të ndryshme, si përshembull: eksplorimin e karrierës, pajisjen me njohuri rreth profesioneve dhe botës së
punës, zhvillimin e aftësive të vendimmarrjes, kuptueshmërinë rreth koncepteve të ndryshme të
punësimit etj.
Siç përmendet edhe më sipër, orientimi në karrierë gjatë arsimit bazë ndihmon të rinjtë të planifikojnë
rrugëtimin e tyre në arsimim. Pasi janë njohur me mundësitë e larmishme në karrierë dhe profesionet
përkatëse, nxenësit bëjnë zgjedhje më të mira rreth arsimit të dëshiruar. Ata janë më të motivuar dhe të
vetë nxitur për t’iu bashkuar arsimit të mesëm (shkollave profesionale ose shkollave të përgjithshme), në
varësi të karrierës së përzgjedhur. Në këtë moment lind nevoja e bashkëpunimit dhe e ndërthurjes së
proceseve të orientimit në karrierë midis arsimit bazë dhe arsimit të mesëm.
Për të ndihmuar nxënësit të kuptojnë më shumë rreth kërkesave të tregut dhe profesioneve të ndryshme,
për të analizuar aftësitë dhe interesat vetjake, si dhe për të ndihmuar bashkëpunimin midis shkollave të

arsimit bazë dhe shkollave profesionale, projekti Aftësi për Punë (S4J), në bashkëpunim me agjencinë
Zviceriane BfB (büro für bildungsfragen), ka mundësuar ndërtimin e Instrumentit të Profileve të
Kërkesave.
Në seksionet e mëposhtme, lexuesi do të njihet më në detaj me përmbajtjen e instrumentit, përdorimin e
tij dhe sugjerime të ndryshme rreth aktiviteteve të orientimit në karrierë.

Qëllimi i këtij udhëzuesi

a. Të informojë përdoruesin rreth hapave të ndjekura për ndërtimin e instrumentit dhe të
përshkruajë veçoritë e profileve të kërkesave.

Përdoruesi do të njihet me metodologjinë e përdorur për ndërtimin e instrumentit dhe

vlefshmërinë e tij. Pasi fiton një kuptueshmëri më të mirë të karakteristikave të instrumentit,
përdoruesi ka mundësi të aplikojë instrumentin me palët e interesuara dhe bashkëpunëtorët,
për të ofruar një proces më të kompletuar të orientimit në karrierë.
 b. Të udhëzojë rreth mënyrës së përdorimit të instrumentit dhe rezultateve të pritshme.

Përdoruesi do të informohet me mënyrën e aplikimit të profileve të kërkesave dhe do të njihet

me informacionet që do të përftojë nga përdorimi i instrumentit. Gjithashtu, përdoruesi do të
njihet me të mirat që sjell përdorimi i këtij instrumenti për institucionet e arsimit.
c. Të ofrojë sugjerime lidhur me aktivitetet që mund të zhvillohen për orientimin në karrierë në
institucionet arsimore, me ndihmën e këtij instrumenti.

Përdoruesi do të njihet me disa aktivitete që janë organizuar gjatë pilotimit të instrumentit

dhe aktivitete të tjera që janë sugjeruar nga aktorë të ndryshëm.
d. Të ofrojë sugjerime për këshilluesin e karrierës në njësinë e zhvillimit të shkollës profesionale
dhe sugjerime të tjera lidhur me aplikimin dhe zhvillimin e vazhdueshëm të instrumentit.

Këshilluesi i karrierës do të informohet lidhur me mënyrën e bashkëpunimit dhe koordinimit

me palë të tjera të interesuara duke përdorur instrumentin, mënyrën e aplikimit, aktivitetet
për orientimin në karrierë dhe periudhat apo afatet kohore të aplikimit.

Çfarë është instrumenti i profileve të kërkesave dhe si është vepruar për ndërtimin e tij?
Rrugëtimi profesional që zgjedh një i ri duhet t'i përshtatet atij/asaj më së miri. Profesionet ndryshojnë në
kërkesat që paraqesin, ashtu sikurse ndryshojnë aftësitë nga një i ri te një tjetër. Nëse të rinjtë informohen
në mënyrën e duhur rreth kërkesave të një profesioni, ata mund të përgatiten më mirë për të arritur
rezultatet e dëshiruara. Profilet e kërkesave tregojnë se cilat aftësi dhe kompetenca minimale duhet të
ketë një nxënës për të realizuar një trajnim të caktuar profesional dhe rrjedhimisht për të punuar në
profesionin e dëshiruar.
Për të ndërtuar profilet e kërkesave, projekti Aftësi për Punë u bazua në modelin e profileve të kërkesave
të zhvilluara si pjesë e projektit "Profilet e kërkesave arsimore për formimin profesional fillestar", i nisur
në vitin 2011 nga Unioni Zviceran i Arteve dhe Artizanatit (Usam) dhe Konferenca Zvicerane e Drejtorëve
Kantonal të arsimit publik (CDIP). Me ndihmën e agjencisë Zviceriane BfB, projekti Aftësi për Punë nisi
përshtatjen e instrumentit sipas karakteristikave të profesioneve dhe formimit profesional në Shqipëri.
Fillimisht, konsulentët Zvicerianë u njohën me përshkrimin e profesioneve, të bazuar në drejtimet e
ofruara në institucionet e AFP, partnere të projektit S4J.
Në vijim, u hartua formati dhe elementët e aftësive dhe kompetencave të perfshirë në profilet e
kërkesave. Formati përbëhet nga 27 elementë, të cilët vlerësohen për të gjitha profesionet e dëshiruara
dhe nga një përshkrim i një situate tipike pune. Aftësitë dhe kompetencat u hartuan në një seri
ëorkshopesh ku morën pjesë përfaqesues biznesi/profesionistë, konsulentë të ndryshëm, përfaqësues të
institucioneve arsimore etj.
Pasi u dakortësua mbi versionin final të formatit, u vendos që nisma të pilotohej për 11 profesione dhe 6
drejtime të përgjithshme, të cilat korrespondonin me drejtimet e ofruara në institucionet AFP, partnere
të projektit S4J.
Për plotësimin dhe vlerësimin e elementëve të aftësive dhe kompetencave për secilin nga 11 profesionet,
u organizuan sërish një seri ëorkshopesh, me pjesëmarrës profesionistë të fushës (minimum 2
profesionistë të një fushe), mësues dhe instruktorë, këshillues të karrierës, psikologë dhe konsulentë AFP.
Gjatë plotësimit të profileve, u bë edhe krahasimi midis profesioneve, për të verifikuar saktësinë në
vlerësimin e elementëve përbërëse.
Pasi u bë konfirmimi i rezultateve, formatet e plotësuara u redaktuan dhe u përshtaten vizualisht, për të
qenë më të lehta për t’u kuptuar nga të rinjtë.
Në vazhdim, projekti Aftësi për Punë (S4J) do të përgatisë profile të kërkesave për 15 profesione të tjera,
për të cilat do të ndiqet e njëjta metodologji.

Në mënyrë të përmbledhur, profilet e kërkesave:

❖ tregojnë kërkesat minimale të një profesioni të caktuar
❖ tregojnë se si përdoren aftësitë akademike në aftësimin profesional;
❖ janë një udhëzues në procesin e zgjedhjes profesionale;
❖ i siguron nxënësit mbështetje të hershme;
❖ synojnë gjithashtu t'i motivojnë nxënësit që të përgatiten në mënyrë optimale

Struktura e profileve të kërkesave. Si lexohet një profil?

Në profilin e kërkesave ilustrohen tre kategori me elementë aftësish dhe kompetencash. Në kategorinë e
parë ilustrohen kërkesat lidhur me aftësitë e përftuara nga lëndët mësimore (si përshembull: matematikë,
gjeometri etj); në kategorinë e dytë ilustrohen kërkesat fizike dhe në kategorinë e tretë ilustrohen
kompetencat personale dhe sociale. Secili element është vlerësuar sipas rëndësisë që zë në një profesion
specifik. Vlerësimi është bërë në rangun 1-5, ku 1 përfaqëson rëndësi të ulët dhe 5 rëndësi të lartë. Për
çdo element mund të ofrohet edhe një koment, i cili jep shembuj konkret mbi aplikimin e kompetencës.

Shembull: Për profesionin e “Recepsionistit”, elementi “Teknologjia & TIK” është vlerësuar me rëndësi 3
dhe është komentuar që kjo kompetencë ka të bëjë me përdorimin e sistemit të rezervimit të hotelit dhe
programet e paketës Office.
Në profilin e kërkesave paraqitet edhe një situatë tipike pune, e cila tregon se si përdoren aftësitë e
përftuara gjatë zhvillimit profesional në ambjentet dhe proceset e punës. Në këtë situatë pune
përshkruhen veprimet dhe ndërlidhjet e një të riu me eprorin, klientët, koleget etj dhe mënyrën e
realizimit të punës apo zgjidhjen e një situate problematike gjatë punës.
Në shembullin e mësipërm të profesionit të Recepsionistit, mund të vihen re karakteristika të ndryshme.
Në kategorinë e parë të elementëve, ku listohen aftësitë e përftuara nga lëndët mësimore, rëndësi të
veçantë ka gjuha e folur dhe ajo e shkruar, në gjuhën shqip dhe në gjuhë të huaj, pasi komunikimi i qartë
me klientët është i domosdoshëm. Rrjedhimisht, sugjerohet që nxënësi të përmirësojë aftësitë lidhur me
gjuhën e folur dhe të shkruar, nëse dëshiron të zgjedhë këtë profesion. Përsa i përket kërkesave fizike, ato
janë të vlerësuara mesatarisht të rëndësishme, por kjo nuk nënkupton që nxënësi duhet të ndalojë
zhvillimin e aftësive në këtë kategori. Përsa i përket kompetencave personale dhe sociale, rëndësi të lartë
kanë aftësitë lidhur me qendrueshmërinë emocionale dhe aftësive për zgjidhjen e problematikave.
Siç mund të vihet re në shembullin e profilit të kërkesave, elementët e aftësive dhe kompetencave të
kërkuara janë të transferueshëm në profesione të tjera. Në fjalë të tjera, aftësitë dhe kompetencat e
vlerësuara janë të njëjta për çdo profesion; në këtë mënyrë nxënësi mund të eksperimentojë dhe në rast
të ndryshimit të vendimit lidhur me karrierën e preferuar, të kuptojë më mirë se cilat aftësi të tjera duhet
të zhvillojë për t’u përshtatur me profesionin e zgjedhur. Në disa raste, aftësitë dhe kompetencat e
kërkuara nga profesione të ndryshme mund të jenë shumë të përngjashme, ashtu sikurse në disa raste
ndryshimet janë shumë më të theksuara.
Në këtë mënyrë, një i ri mund të kuptojë me lehtësi se cili profesion kërkon aftësitë apo kompetencat më
të larta dhe mund të bëjë krahasime midis profesioneve për të kuptuar dallimet midis tyre.
Si përdoret instrumenti nga këshilluesit e karrierës?
Profilet e kërkesave kanë për qëllim t'u ofrojnë të rinjve që duan të zgjedhin një profesion një pamje
realiste të kërkesave të punës. Profilet gjithashtu duhet t'i inkurajojnë ata të përballen me veten dhe me
profesionin e synuar. Profilet tregojnë kërkesat kryesore të një profesioni për sa i përket aftësive
akademike, aftësive fizike dhe aftësive personale dhe sociale dhe
mundësojnë reflektim të nxënësit mbi dy pyetjet e mëposhtme:
❖ A mund t'i plotësoj këto kërkesa?
❖ A dua t'i plotësoj ato?

Sa më mirë të njihen kërkesat paraprakisht, aq më lehtë është për

t’u kuptuar nga të rinjtë. Për të udhëhequr reflektimin e tyre, ata
kanë nevojë për ndihmë nga:
❖ prindërit e tyre
❖ mësuesit e tyre
❖ këshilluesit e karrierës

Profilet e kërkesave duhet të konsiderohen si një udhëzues në procesin e përzgjedhjes të një profesioni,
por ato nuk janë një mjet përzgjedhjeje. Qëllimi i tyre është që të shkaktojnë një konfrontim të hershëm
të të rinjve me kërkesat e profesioneve dhe me aftësitë e tyre. Profilet e kërkesës synojnë:
❖ të ndihmojnë të rinjtë të vlerësojnë nëse zgjedhja e profesionit të parashikuar është realiste;
❖ t’i tregojnë atyre se si mund të përdoren ato ç’kanë mësuar në shkollë gjatë formimit profesional,
në mënyrë që të sigurojnë motivimin e tyre;
❖ të sigurojnë mbështetje të hershme për nxënësit në mënyrë që t'i përgatisin ata maksimalisht për
kalimin në aftësimin profesional.

Mënyrat e aplikimit në bashkëpunim me palët e interesuara

Më poshtë përmenden disa nga mënyrat e përdorimit të instrumentit, duke bërë një ndërlidhje të
këshilluesit të karrierës në AFP me palë të tjera të interesuara:
Aplikimi i instrumentit me nxënësit e sapo regjistruar në AFP
Këshilluesi në karrierë mund të përdorë instrumentin për të rritur ndërgjegjësimin dhe
vendimmarrjen e nxënësve të sapo regjistruar në AFP. Mund të qëllojë që këta nxënës nuk kanë
marrë orientimin e duhur gjatë arsimit bazë dhe për ta është hera e parë që përballen me kërkesat
e profesionit apo të tregut të punës. Në këto raste, këshilluesi në karrierë duhet të vërë në
dispozicion të nxënësit të gjithë profilet e profesioneve të lidhura me drejtimet e ofruara në
institucionin AFP, për të cilin ai/ajo punon. Ky proces hulumtimi duhet të zhvillohet individualisht,
me ndihmën dhe inkurajimin e këshilluesit të karrierës, i cili/e cila instrukton të riun në
eksplorimin dhe kuptimin e profileve të kërkesave, për të zbuluar interesat e tyre dhe për të
mundësuar një vetëvlerësim të aftësive. Në një seancë të dytë këshillimi, bashkarisht vlerësohen
aftësitë e nxënësit dhe mund të bëhen krahasime midis profesioneve. Në përfundim, këshilluesi i
karrierës sugjeron mënyrat për të zhvilluar më tej aftësitë specifike të nevojshme për profesionin
e zgjedhur.

Sugjerime të tjera:
 a. Këshilluesi i karrierës mund të vërë në dispozicion të nxënësit materiale të printuara apo
elektronike, të cilat informojnë nxënësin më në detaj mbi profesionin e dëshiruar
a. Këshilluesi në karrierë mund t’i sugjerojë nxënësit të kontaktojë mësuesin përkatës, me të
cilin mund të ndërtojë nje plan mësimor më të përshtatshëm, për të zhvilluar aftësitë e
kërkuara nga një profesion.
b. Këshilluesi i karrierës mund të përfshijë nxënësin në aktivitete të ndryshme të shkollës,
veçanërisht në aktivitete të lidhura me tregun e punës, në mënyrë që nxënësi të njohë më
nga afër profesionin e dëshiruar.
c. Këshilluesi i karrierës në AFP mund të bashkëpunojë me psikologun e AFP dhe
mësuesit/instruktorët, për përçimin e informacionit dhe vlerësimin e aftësive të nxënësve.

Aplikimi i instrumentit me prindërit

Prindërit kanë një rol të rëndësishëm në orientimin e të rinjve. Metodika e përdorur nga prindërit
mund të jetë penguese ose lehtësuese në zgjedhjen e të ardhmes së të rinjve. Për këtë arsye,
këshilluesi i karrierës duhet të instruktojë prindërit rreth vlerës që ka instrumenti i profileve të
kërkesave për vetëvlerësimin e aftësive të fëmijëve të tyre. Gjithashtu, instrumenti mund të
ndihmojë prindërit për të kuptuar më mirë profesionet e ndryshme, pasi ata mund të mos jenë të
mirëinformuar rreth proceseve të punës të një profesioni të caktuar apo aftësive që kërkohen për
të qenë të suksesshëm.

Sugjerime të tjera:

Këshilluesi në karrierë mund të ftojë prindërit të marrin pjesë në aktivitete të ndryshme të

organizuara nga institucioni AFP, veçanërisht në aktivitete të lidhura me tregun e punës.
Prindërit mund të ndihmojnë fëmijët në vlerësimin e aftësive të tyre, ashtu sikurse mund t’i
mundësojnë fëmijëve burime të tjera informacioni lidhur me profesionet e dëshiruara, si
përshembull vizitë në një ambjent pune.

Aplikimi i instrumentit në arsimin bazë

Siç përmendet edhe më sipër, është e nevojshme që orientimi në karrierë të nisë në moshë sa më
të re. Në këtë mënyrë, nxënësi ka më shumë kohë në dispozicion që të zhvillojë aftësitë e duhura
përpara kalimit në arsimin profesional. Ekspertët sugjerojnë që orientimi në karrierë duhet të nisë
në klasën e 7-të ose më herët. Duke qenë se instrumenti i profileve të kërkesave është ende në
fazë pilotimi, sugjerohet që ai të aplikohet të paktën në klasat e 9-ta të shkollave të arsimit bazë.
Për këtë arsye është e nevojshme që këshilluesi i karrierës në AFP të bashkëpunojë me shkollat e
arsimit bazë, në mënyrë që të lehtësojë vendimmarrjen e të rinjve para regjistrimit të tyre në
arsimin profesional; rrjedhimisht lehtësohet angazhimi gjatë aplikimit të instrumentit me nxënësit
e sapo regjistruar në AFP (paragrafi 1).

Bashkëpunimi me drejtuesit e shkollave të arsimit bazë

Këshilluesi i karrierës në AFP duhet të prezantojë instrumentin e profileve të kërkesave te
drejtuesit e shkollave 9-vjeçare. Pasi të jetë informuar rreth vlerës së shtuar që ofron
 instrumenti në orientimin e nxënësve, drejtuesit e shkollave dhe këshilluesi i karrierës
dakortësojnë rreth mënyrës së aplikimit, aktiviteteve përkatëse, personave të angazhuar dhe
afateve kohore. Në këto raste, detyra kryesore e këshilluesit të karrierës në AFP është të
prezantojë instrumentin te pjesëtarët e shkollës 9-vjeçare (mësues, këshillues karriere etj)
dhe të udhëzojë/trajnojë mbi mënyrën e përdorimit/aplikimit të profileve.

Sugjerime të tjera:

a. Drejtuesit e shkollave 9-vjeçare mund të integrojnë orë mësimore ose orë të veçanta
orientimi në ambjentet e shkollës, gjatë të cilave të përdorin profilet e kërkesave dhe të
vlerësojnë aftësitë e nxënësve. Mësuesit dhe këshilluesit e karrierës në shkollat 9-vjeçare
janë personat kyçë në realizimin e këtyre orëve.
b. Këshilluesi i karrierës në AFP mund t’i sugjerojë drejtuesit të shkollës 9-vjeçare zhvillimin
e vizitave në AFP, ku nxënësit do të njihen më nga afër me drejtimet e ofruara dhe aftësitë
e nevojshme për profesione të ndryshme. Kjo mund të ndodhë gjatë zhvillimit të praktikës
në ambjentet e AFP ose gjatë aktiviteteve të ndryshme lidhur me tregun e punës. Në këtë
mënyre, nxënësit e arsimit bazë do të mund të bëjnë ndërlidhjen midis informacioneve të
përftuara nga profilet e kërkesave me realitetin në praktikë.
c. Përfshirja e profesionistëve apo përfaqësuesve të biznesit në orët mësimore ose
aktivitete të përngjashme do të mundësonte një vlerë të shtuar dhe interesim më të madh
të nxënësit. Për këtë arsye, këshilluesi në karrierë në AFP duhet të bashkëpunojë me
drejtuesin e shkollës 9-vjeçare për të mundësuar afrimin e partnerëve të sektorit privat
në ambjentet e shkollës dhe përfshirjen e tyre në proceset e orientimit në karrierë. Në të
njëjtën kohë, mund të organizohen vizita të nxënësve në kompani të ndryshme, për t’u
njohur më nga afër me profesionet me interes.

Bashkëpunimi me mësuesit, këshilluesit në karrierë dhe psikologët në arsimin bazë

Këshilluesi i karrierës në AFP mund të udhëzojë pjesëtarët e shkollës 9-vjeçare mbi aplikim e
instrumentit te nxënësit e tyre dhe zhvillimin e aktiviteteve të ndryshme. Në këtë mënyrë,
pjesëtarët e shkollës 9-vjeçare mund të eksplorojnë dhe kuptojnë më mirë interesat e
nxënësve dhe t’i ndihmojnë ata në zhvillimin e aftësive specifike, për të arritur qëllimet e tyre.
Një bashkëpunim i tillë midis palëve mundëson një shkëmbim të vyer eksperiencash dhe
zhvillimin/përmirësimin e mëtejshëm të instrumentit dhe procesit të orientimit në karrierë.
Si rezultat, pjesëtarët e shkollës 9-vjeçare identifikojnë interesat e nxënësve dhe aftësitë e
mira të tyre dhe i drejtojnë paraprakisht në ambjentet e institucionit AFP, ku ata mund të
marrin më shumë informacion rreth drejtimeve dhe profesioneve që dëshirojnë.
Aktivitete të sugjeruara për orientimin në karrierë, ndihmuar nga instrumenti i profileve të
kërkesave.

Aktiviteti Përshkrimi Personat e angazhuar Periudha

1 Prezantim i profileve Aktiviteti synon informimin dhe Këshilluesi i karrierës në Gusht-Tetor
të kërkesave dhe angazhimin e nxënësve të sapo AFP, në ambjentet e AFP
intervistë individuale regjistruar në AFP, për të
me nxënësin mundësuar hulumtimin e
profesioneve dhe aftësive
përkatëse.
2 Prezantimi i profileve Aktiviteti synon njohjen e Këshilluesi i karrierës në Gusht - Tetor
të kërkesave te prindërve me aftësitë e AFP, në ambjentet e AFP
prindërit kërkuara për drejtimet dhe
profesionet e ofruara në AFP
dhe angazhimin e tyre në
lehtësimin e procesit të
orientimit të fëmijëve
3 Prezantim në grup i Aktiviteti në formë ëorkshopi Këshilluesi i karrierës në Shtator-Tetor
profileve të ose takimi me prindër AFP, psikologu,
kërkesave dhe mundëson shkëmbimin e mësues/instruktorë, në
procesit të orientimit informacionit dhe të ideve me ambjentet e AFP, me
prindërit dhe nxënësit në grup pjesëmarrjen e prindërve
dhe nxënësve të sapo
regjistruar në AFP
4 Takime me drejtuesit Aktiviteti synon informimin mbi Këshilluesi i karrierës, Përgjatë gjithë
e shkollave të arsimit vlefshmërinë e instrumentit drejtuesit e shkollës 9- vitit kalendarik
 bazë dhe dakortësimin për vjeçare, në ambjentet e
bashkëpunim shkollës 9-vjeçare
5 Seancë udhëzuese Aktiviteti synon instruktimin e Këshilluesi i karrierës në Përgjatë gjithë
apo trajnim mbi pjesëtarëve të shkollës 9- AFP, me pjesëmarrje të vitit akademik,
përdorimin e vjeçare rreth aplikimit të mësuesve, këshilluesve të sipas dakortësisë
profileve të profileve karrierës dhe psikologëve
kërkesave të shkollës 9-vjeçare
6 Orët mësimore ose Synon zhvillimin e një procesi të Drejtuesi i shkollës 9- Përgjatë gjithë
orët e orientimit në vazhdueshëm të orientimit në vjeçare, mësues dhe vitit akademik
karrierë karrierë, duke përdorur profilet këshilluesi i karrierës në
e kërkesave shkollën 9-vjeçare, të
ndihmuar fillimisht nga
këshilluesi i karrierës në
AFP. Zhvillohet në
ambjentet e shkollës 9-
vjeçare
7 Prezantim i Synon shkëmbimin e ideve me Mësuesit dhe këshilluesi i Sipas dakortësisë,
instrumentit te senati senatin e shkollës 9-vjeçare për karrierës në shkollën 9- pas
i nxënësve të shkollës organizimin e aktiviteteve që vjeçare, me pjesëmarrjen prezantimit/trajni
9-vjeçare mundësojnë zhvillimin e e këshilluesit të karrierës mit mbi
aftësive të ndryshme në AFP, në rast nevoje përdorimin e
instrumentit gjatë
aktivitetit nr.6.
8 Mbledhje me Ndryshe nga mbledhjet e Përfaqësues të shkollës 9- Sipas planifikimit
prindërit zakonshme me prindërit, vjeçare, me ndihmën e të shkollës 9-
aktiviteti synon prezantimin e këshilluesit të karrierës në vjeçare, gjatë të
instrumentit te prindërit e AFP. gjithë vitit
nxënësve në arsimin bazë dhe akademik
angazhimin e tyre në proceset e
orientimit në karrierë.
9 Vizita në AFP ose në Aktiviteti synon njohjen më të Drejtuesit dhe mësuesit e Përgjatë gjithë
ambjente biznesi afërt me mjedisin e punës dhe shkollës 9-vjeçare në vitit akademik,
profesionet bashkëpunim me sipas dakortësisë.
këshilluesin në karrierë në
AFP.
10 Lojë me role Aktiviteti synon vënien në jetë Nxënësit e shkollës 9- Përgjatë të gjithë
të situatave tipike të punës të vjeçare, të ndihmuar nga vitit akademik
përshkruara në profilet e mësues dhe këshillues
kërkesave, në formë loje, ku karriere të shkollës. Në
vetë nxënësit aktrojnë rolin e rast nevoje, pjesëmarrje e
profesionistit. këshilluesit të karrierës në
AFP
11 Aktivitete të tjera të
ideuara në
bashkëpunim me
 pjesëtarët e shkollës
9- vjeçare, prindërit,
nxënësit etj

Sugjerime mbi aplikimin dhe zhvillimin e vazhdueshëm të instrumentit

Profilet e kërkesave kanë nevojë të përmirësohen dhe plotësohen vazhdimisht me informacione të reja
ose në varësi të kërkesave të ndryshme të profesioneve. Për këtë arsye sugjerohet që:
➢ Të mbahen shënime të vazhdueshme nga eksperiencat e të gjithë palëve gjatë aplikimit të
instrumentit, duke përfshirë komente dhe sugjerime për përmirësimin e procesit të orientimit
në karrierë. Këto sugjerime duhet të reflektohen edhe në udhëzuesin e përdorimit të
instrumentit.
➢ Në varësi të ofertës së institucionit AFP, mund të jetë e nevojshme të krijohen profile
kërkesash për profesione të tjera. Institucionet duhet të sugjerojnë mbi profilet e reja të
dëshiruara, të cilat do të mund të realizohen me ndihmën e projektit Aftësi për Punë (S4J).
➢ Këshillohet që të përdoren sa më pak formate të printuara të profileve të kërkesave.
Mjaftojnë vetëm disa kopje të cilat vihen në përdorim në ambjentet e institucioneve arsimore.
Perdorimi i formateve elektronike eshte më i sugjeruar, pasi mundëson lehtësi në
shpërndarjen te palët e interesuara dhe akses në çdo kohë. Përveç kësaj, kostot për realizimin
e materialeve elektronike janë të papërfillshme në krahasim me kostot për printimin e
profileve të kërkesave. Projekti Aftësi për Punë (S4J) do të mundësojë formatet elektronike,
të cilat mund të vendosen në faqen zyrtare online të institucioneve arsimore, të shpërndahen
me postë elektronike apo në mënyra të tjera.
➢ Të ndiqen dhe të maten efektet që vijnë si pasojë e perdorimit të këtij instrumenti. Efekte të
pritshme janë: regjistrime më të larta ne institucionin e AFP, ulja e braktisjes të nxënësve nga
institucioni AFP, cilësi dhe rezultate më të larta të nxënësve etj.
Shtojca XIV - Pyetësor vetë-vlerësimi: Cila punë përshtatet me interesat e mia?

Qëllimi:18
Qëllimi kryesor i këtij instrumenti është të ndihmojë nxënësit dhe mësuesit që përfshihen në orientimin
dhe këshillimin për karrierën të zbulojnë drejtimet, profilet dhe profesionet që janë më të përshtatshme
për nxënësit.

Grupi i synuar:

 Të rinjtë dhe nxënësit që kanë nevojë për orientim dhe këshillim karriere.
 Koordinatori për Orientimin dhe Këshillim për Karrierën pranë Njësisë së Zhvillimit
 Këshilluesit për karrierën si mësues, psikologu i shkollës apo Koordinatori.

Përshkrimi:
Instrumenti mund të përdoret nga nxënësit me ose pa ndihmën e këshilltarëve të karrierës. Nxënësit
plotësojnë pyetësorin e vetëvlerësimit dhe shënojnë nëse çdo deklaratë është e vlefshme apo jo.
Rezultatet janë llogaritur bazuar në numrin e përgjigjegjeve të shënuara A dhe B (përgjigjet C nuk
llogariten). Në varësi të shkronjës që mbizotëron, përdoruesi merr një interpretim pas çdo seksioni. Pastaj
nxënësi mund të vazhdojë me një seksion tjetër këshillimi individual.

Rezultatet e pritura:
Përmirësimi i vetëdijes së nxënësve për interesat, preferencat, qendrimet dhe vlerat e tyre, si
faktorë që ndikojnë në përzgjedhjen e profilit të karrierës së përshtatshme;
Dhënien e një perspektive mbi drejtimet e përshtatshme profesionale dhe vendet e punës.

PYETËSOR VETE-VLERESIMI I INTERESAVE

Ky pyetesor synon t'ju ndihmoje te gjeni se cilat fusha profesionale jane te pershtatshme me interesat
tuaja. Ai permban 4 seksione qe lidhen me interesat tuaja:

I. Njerezit dhe marredheniet;

II. Procedurat dhe Sistemet;
III. Komunikimet dhe Artet;
IV. Teknologjia dhe inxhinieria

18
Pershtatur nga Prometheus Project 2014 (Funded by EC)
Çdo seksion permban nje liste me pohime, te cilat pershkruajne vlera, preferenca, besime e qendrime te
ndryshme. Per çdo deklarate me poshte tregoni nese ajo eshte e vlefshme per ju ose jo. Vini re se nuk ka
pergjigje te drejte ose te gabuar.
Pas perfundimit te seksionit, do te merrni udhezime te shkurtra se cilat fusha profesionale jane te
pershtatshme per ju. Pastaj mund te vazhdoni ne nje seksion tjeter ose keshillimin individual me
keshilluesit e karrieres.

I. Njerëzit dhe Marrëdhëniet

Po Jo

Pare se të marr vendime, mendoj gjithmone çfare do të thonë të

А С
tjerët
Më pëlqen të punoj me të dhëna e të bej analiza. С А
Gjithmone ndihmoj shoket/shoqet qe kane probleme familjare А С
Shpesh harroj ku i lë/vendos gjerat e mia А С
Shpesh nuk arrij t'i bind të tjeret për mendimet e mia B C
Nuk i kam problem ngacmimet/sulmet personale C A
Zakonisht nuk ndihem rehat kur jam në grupe me njerëz. C B
Me pëlqen tu tregoj të tjerëve për arritjet/sukseset e mia C A
Punët e përsëritshme më mërzisin B C
Më pëlqen gjithmonë të fitoj në lojrat ku marr pjesë C A
Pajtohem lehtë me mendimin e shumicës C B
Nëse është e mundur, i bej gjërat sipas mënyrës time C A
Suksesi në shkollë/pune, është shumë i rëndësishëm për mua B C
Më pëlqejnë detyrat/punët që më sfidojnë mendjen dhe trupin B C
Shpesh pyes veten sesi ndjehem A C
Nëse dikush më mërzit apo me nxeh, ia them në sy C B

Numeroni sa pergjigje A dhe B keni shënuar. Përgjigjet C nuk vlejne.

Rezultatet:

Më shumë përgjigje A: Pergjigjet qe keni dhene tregojne se ju keni nje potencial per tu zhvilluar ne
fushat e kujdesit social e shendetesor, arsimit, studimeve shoqerore, ose
sherbimit ndaj klientit. Disa shembuj te vendeve te punes ne keto fusha
perfshijne: sherbim klienti (hotel, bar, restorant), punonjes social, mesues ose
kujdestar per femije a familje.
Më shume pergjigje B: pergjigjet qe keni dhene tregojne interes per pune qe kerkojne me shume
udheheqje dhe kontroll, ose qe lidhen me biznesin dhe menaxhimin. Ju mund te
gjeni karriere terheqese ne fushen e tregtise, Turizmit, ushtrise, policise dhe
sigurise, si dhe pozicione si perfaqesues shitjesh, punonjes i marketingut,
hulumtues te tregut, guide turistike, apo te menaxhoni nje biznes ne nje nga
fushat e interesit.

II. Procedurat dhe sistemet

Po Jo

Me pelqen t'i mbaj gjerat e mia me rregull. А С

Zakonisht arrij shpejt ne perfundime . С А
Zgjidhjet e provuara jane me te mirat. А С
NUk dua t'ia di per interesat e te tjereve В С
Rralle i ve ne pikepyetje fjalet e te tjereve. С В
Nuk i mbaroj te gjitha detyrat ne afat. С А
Ndjehem rehat puthujase ne cdo situate. С В
Para se te nis dicka, dua te parashikoj perfundimin/rezultatin. А С
Me pelqen te punoj nen presiom. В С
Me pelqen sfida e detyrave/puneve te reja. С А
Njerezit zakonisht binden nga argumentet e mia . С А
Kontrolli i detajeve nuk eshte pika ime e forte. С А
Eshte e rendesishme per mua qe t'i kem idete e qarta В С
E kam te veshtire t'i shpreh mendimet e mia ne nje grup njerezish. В С
Gjithmone perpiqem ta perfundoj punen e nisur. А С
Shpesh mahnitem nga bukuria e natyres. С В

Numeroni sa pergjigje A dhe B keni shenuar. Pergjigjet C nuk vlejne.

Rezultatet:

Me shume pergjigje A Pergjigjet qe keni dhene tregojne se mund ndiqni profesionet dhe
kualifikimet ne lidhje me administraten, si nepunes zyre, menaxher i zyres,
punonjes i burimeve njerezore, sekretar, punonjes biblioteke, arkivist etj.

Me shume pergjigje B: Pergjigjet tuaja tregojne se mund te keni interes ne pune qe lidhen me shifra
apo perpunim te te dhenave, siç jane kontabiliteti, tregetia, ekonomia,
programimi, bazat e te dhenave, analiza e sistemeve.

III. Komunikimi dhe Artet

Po Jo

Do me pelqente te drejtoja emisione televizive. А С

Ndonjehere e kam te veshtire te shpjegoj ate qe mendoj . С А

Mendoj se mund te shkruaj bukur (histori/poezi/ese). А С

Mundem te vizatoj. В С

Di shume pak per artin. С В

Pelqej me shume ushtrimet fizike sesa shkrimin apo leximin С А

Rralle u dalloj njerezve prerjen e re te flokeve apo rrobat e reja С В

Me pelqen te diskutoj me te tjeret rreth mendimeve te tyre А С

Jam plot me ide krijuese. В С

Nuk me pelqejne librat apo filmat artistike С А

Nuk jam i mire per te gjetur zgjidhje С В
Jam njeri realist/me kembe ne toke. С А

Me pelqen te ndaj fotot/videot e mia me te tjeret В С

Une mund te krijoj gjera qe duken bukur В С

Mendoj se mund te perkthej nga nje gjuhe e huaj А С

Njerezit origjinale me bejne te ndihem jo rehat С В

Numeroni sa pergjigje A dhe B keni shenuar. Pergjigjet C nuk vlejne.
Rezultatet:

Me shume pergjigje A Interesat tuaja jane ne fushat e medias, letersise, gjuheve, gazetarise. Disa pune
terheqese per ju jane: reporter radio ose televizioni, perkthyes, specialist i
marredhenieve me publikun, guide turistike

Me shume pergjigje B: Bazuar ne pergjigjet tuaja, ju pershaten pune ne fushen e dizenjimit ose arteve pamore
- dizajner grafik, dizajner web, dizajner i brendshem, dekorator, dekorator i luleve,
rrobaqepes, modelues, fotograf ose artist make-up. Kuzhina dhe / ose Pasticeria mund
te jene po ashtu te pershtatshme nese ju pelqen gatimi.

IV. Teknologjia dhe Inxhinieria

Po Jo

Jam i zoti per te kapur dobesite ne argumente А С

Zakonisht i marr vendimet ne vend/ pa menduar gjate С А

E kam te lehte te me vijne ide te reja А С
Nuk jam shume i zoti per te bindur te tjeret В С
Me pelqen t'i pregatis gjerat me perpara С В
Arsyetimi abstrakt me ndihmon per te zgjidhur problemet С А
Rregullimet/riparimet e gjerave nuk jane pika ime e forte С В
Me pelqen te flas per gjera abstrakte А С
Une nuk fyhem nga komentet qe mund te bejne te tjeret rreth meje. В С
Perpiqem t'i zgjidh problemet permes eksperiences dhe intuites time С А
Jo gjithmone i perfundoj punet/ gjerat qe nis С В
Une nuk perpiqe t'i fsheh emocionet e mia С А
E kam te thjeshte t'i gjej zgjidhje problemeve praktike. В С
Metodat e provuara jane zakonisht me te mirat В С
Paaresia ime eshte shume e rendesishme per mua А С
Me pelqen te lexoj letersi klasike. С В
Numeroni sa pergjigje A dhe B keni shenuar. Pergjigjet C nuk vlejne.
Rezultatet:

Me shume pergjigje A: Ju pelqen te analizoni dhe eksploroni. Ndiheni mire kur vendimet tuaja jane te
shendosha dhe logjike. Mund te ndiqni nje karriere ne fushen shkencore.

Me shume pergjigje B: Ju jeni nje person praktik. Ju pelqen te ndiqni metodat e provuara per zgjidhjen
e nje situate. Ndoshta do te ndjeheni mire ne pune, te cilat kerkojne zgjidhje
praktike, duke krijuar diçka me duart tuaja ose duke perdorur makineri. Punet
e pershtatshme mund te jene teknik rrjetesh, teknik kompjuteri e sistemesh,
mekanik, elektroteknik, teknik automatizimi, prodhimi, testimi, riparimi, etj.
Shtojca XV – Aftësitë e Këshilluesit për Karrierën

Aftësitë Pse janë të rëndësishme për këshilluesin këto aftësi?

Asgjë nuk ka ndikim më të madh në rezultatin e një sesioni këshillimi sesa

Aftësitë e Përqasjes përqasja e këshilltarit. Përqasjet mund të jenë pozitive ose reaktive.
Respekti është një nga përqasjet më të rëndësishme njerëzore që nevojitet
1. Respekti
në këtë rast; Respektojini nxënësit dhe mos i impononi vlerat tuaja mbi ta.
2. Durimi
Shmangni edhe gjykimin ndaj tyre.
3. Dhembshuria Durimi po ashtu është i rëndësishëm. Disa nxënësve do tu duhet më shumë
4. Ngrohtësia (pa kohë e biseda para se të kalojnë në një hap tjetër.
kushte) Është e rëndësishme që të nxënësi të ndjejë dhembshurinë tuaj për
5. Ndjeshmëria problemet e tij. Ata gjithashtu duhet të ndihen se ju intereson me të vërtetë
6. Hapja me nxënësin për ta.
Ngrohtësia i bën të rinjtë të ndjehen të mirëpritur dhe të vlerësuar si individë.
Ndjeshmëria do të thotë të kuptojmë se çfarë përjetojnë nxënësit dhe arrijnë
t’i komunikojnë ndjenjat.
Këshilluesi duhet të jetë reagues dhe jo indiferent si ndaj përmbajtjes edhe
ndaj ndjenjave të shprehuara nga nxënësi. Ky qëndrim ju ndihmon të
vlerësoni shqetësimet e nxënësve dhe t'i kuptoni ata më mirë. Në këtë mënyrë
ju kuptoni pikëpamjet e të rinjve.
Aftësitë e të dëgjuarit Hapja me nxënësin
Të dëgjuarit efektiv edhendihmon atë për
aktiv është më itëkomplikuar
komunikuar lehtë.
se sa Është
duket, pasinjë nga
kërkon
qëndrimet që i ndihmon të rinjtë për të zbuluar diçka rreth vetes. Ndihmon
nivel të lartë të vetëdijes së vetë këshilltarit. Këshilltari duhet të jetë intuitiv
1. Të dëgjuarit aktiv në
përkrijimin e besimit
të kuptuar të ndërsjellë
cfarë dhe në
po përpiqet të “çarmatosjen”
thotë nxënësi e nxënësit, në mënyrë
dhe "lexon përmes
2. Kuptimi pas fjalëve që ai të ndjehet i lirë dhe të flasë hapur.
rreshtave”. Për më tepër, këshilltari duhet të jetë në gjendje t'i përgjigjet
3. Shenjat e vëmendjes nxënësit në një mënyrë të tillë që ai të ndjehet i kuptuar. Të jesh një dëgjues
i mirë kërkon marrjen dhe dërgimin e mesazheve të duhura.

Të dëgjuarit e nxënësit nuk ka të bëjë thjesht me të kuptuarit e së asaj që ai

thotë, por edhe të kuptuarit e mënyrës se si e thotë. Ndonjëherë, mënyra si
komunikon nxënësi zbulon shumë më tepër se fjalët që thotë, pasi me fjalë
mund të përpiqet të fshehë diçka.

Shënjat e vëmendjes janë buzëqeshja, kontakti me sy, qëndrimi i trupit,

mosshpërqëndrimi me cellular apo parja e orës.

Këshillë: Dëgjoni pa gjykuar dhe dëgjoni më shumë se sa flisni. Kjo i jep

nxënësit të kuptojë se ju e vlerësoni dhe vlerësoni mendimet e tij, e kështu
do të ketë më shumë besim dhe do të ndjehet i lirë të ndajë më shumë me
ju.
Aftësitë e komunikimit me fjalë Përdorimi i fjalëve në këshillim është një aftësi që kërkon praktikë. Nëse
përdoret fjalor i papërshtatshëm, do të pengohet të kuptuarit dhe marrdhënia.E
1. Përdorni fjalë të përshtatshme kur ndodh kjo, ndodh keqkomunikimi. Edhe fjalët më të zakonshme mund të
2. Jini të qartë keqkuptohen për shkak të kuptimeve të shumëllojta që mbajnë. Si këshilltar,
3. Jini konçizë duhet të jeni i ndjeshëm si në fazat letrare dhe emocionale të komunikimit
4. Flisni të sigurtë dhe jo verbal.
shumë
Shtojca XVI - Shembull Fletë Informuese (Info Sheet) - Shkolla “Hamdi Bushati”

Shkolla në Shifra 2016 - 2017:

Numri I nxënësve :
Numri I klasave :
Numri I laboratorëve:
Numri I bashkëpunëtoreve: psh. Nr I biznesve
Numri I praktikave në biznese
Numri I nxenësve të punësuar:
Mesues te certifikuar

Drejtimet profesionale: Ekonomi; Hoteleri - Turizëm; Tekstil

Profilet: Shërbime bankare dhe Llogaritë; Kuzhinë ; Modelimi i konfeksioneve

Përbërja e Kurrikulës (i) arsim i përgjithshëm, (ii) teori profesionale dhe (iii) praktikë profesionale

PËRSHKRIMI PËR DREJTIMIN EKONOMI - BIZNES

Drejtimi „Ekonomi-Biznes“ i ndihmon nxënësit për të zhvilluar njohuritë dhe aftësitë e nevojshme për të
punuar në nivele fillestare apo teknike të mesme në një gamë të gjerë pozicionesh që lidhen me
ekonominë e biznesin, sektorë të ndryshëm të industrisë apo shërbimeve.
Në lëndët profesionale, e sidomos gjatë praktikave profesionale në biznese, nxënësit marrin njohuri dhe
trajnohen mbi llogaritë dhe shërbimet bankare rreth:
- Vlerësimit të aseteve të ndërmarrjes
- Përgatitjes së pasqyrave financiare
- Analizës së fitimit dhe humbjes dhe qarkulimit të parasë
- Kontabilitetit të kostos
- Proceseve të prodhimit, prokurimit, marketingut, burimeve njerëzore
- Procesit të themelimit të një ndërmarrjeje dhe regjistrimit të saj
- Marrdhënieve me autoritetet tatimore
- Arkës, depozitave, procesit të kredisë, kontabilitetit bankar, marketingut bankar, titujve, këmbimit
valutor

Në shkollën Hamdi Bushati, nxënësit mund të ndjekin një prej dy profileve në drejtimin „Ekonomi-Biznes“:
Profili “Llogari “
Profili “Shërbime Bankare”
Struktura e kursit: 2 +2 vite
Me përfundimin e arsimimit për “Ekonomi-Biznes”, niveli I (dyvjeçar), nxënësi pajiset me çertifikatën e
punonjësit gjysëm të kualifikuar (ndihmës) në këtë drejtim. Nxënësi ka të të drejtë të vazhdojë arsimimin
në nivelin III të kualifikimit profesional (dyvjeçar), në një nga profilet mësimore të këtij drejtimi, ku fiton
Diplomën e “Maturës Profesionale” dhe titullin Menaxher.

DEGËZIMET E KARRIERËS NË PROFILIN “EKONOMI-BIZNES”

Degëzimi: Arkë, Llogari dhe Kontabilitet

Punët e mundshme:
Arkëtar /punonjës i sportelit/ banakut/kasës.
Llogaritar / Kontabilist(regjistrues të dhënash, llogaritar I thjeshtë, kontabilist I llogarive të ndryshme)
Përshkrimi i shkurtër i punës:
Punonjësit e kontabilitetit ose llogaritarët prodhojnë shënime financiare për organizatat. Ato regjistrojnë
transaksione financiare, përditësojnë deklaratat dhe kontrollojnë të dhënat financiare për saktësinë.
Si një nëpunës kontabiliteti ose llogaritar, detyrat tuaja mund të jenë:
• Balancimi i llogarive që kanë të bëjnë me faturat e shitjes, të ardhurat, faturat dhe pagesat
• rregullimi i urdhrave të blerje
• Kontrolli i saktësisë së llogarive
• përgatitja e pagave dhe menaxhimi i kërkesave për shpenzime
• ndihmon në përgatitjen e llogarive vjetore
• Përdorimi i sistemeve kompjuterike të kontabilitetit dhe mbajtja e regjistrimeve të sakta
• Mbështetja administrative për kontabilistët.

Në kompanitë më të mëdha zakonisht punohet si pjesë e një ekipi të kontabilitetit. Llogaritarët mund të
specializojen në një fushë të caktuar, si psh. shitja ose libri i blerjes, lista e pagave ose kontrolli i kredisë.
Në bizneset e vogla gjithë këto detyra mund të kryhen edhe nga një person i vetëm, duke përfshirë edhe
arkën edhe kontrollin e aktiviteteve bankare.
Paga mesatare fillestare: për këto pozicione paga fillestare është e ndryshme në varësi të llojit të
kompanisë dhe aktivitetit, në intervalin midis 28000 leke bruto ose 25000 Leke neto dhe 40000 Leke bruto
ose 35000 Leke neto.

Punëdhënësit e mundshëm: Firmat që ofrojnë shërbime kontabiliteti, kompanitë e telekomunikacionit,

kompanitë prodhuese, kompanitë e shitjes me pakicë dhe shumicë, ndërmarrjet tregtare apo industriale,
organet e qeverisjes vendore, bankat e nivelit të dytë, shoqëritë e sigurimeve, zyrat e transferimit të
parave dhe të këmbimit valuator, supermarketet, dyqanet ushqimore, dyqane me pakicë, pikat e shitjes
me shumicë, kinema, muze, hotele, Fast food, restorante, mjedise lojrash, etj

Aftësitë dhe interesat kryesore

Për t’u bërë një nëpunës i llogarive ose llogaritar, do t'ju duhet:
• Siguri në punën me numrat
• Aftësi të mira të komunikimit me shkrim dhe gojë
• aftësi për të punuar si pjesë e një ekipi
• Interes për biznesin dhe financat
• Aftësi të mira kompjuterike
• Përqasje e organizuar dhe metodike
• saktësi dhe vëmendje ndaj detajeve.

Degëzimi: Pozicione të Mbështetjes Administrative dhe Informative

Punët e mundshme:
▪ Sekretarët ekzekutivë dhe menaxherët e zyrës.
▪ Nëpunës të Përgjithshëm të Zyrës (Asistent i Administratës, Asistent i Zyrës, Koordinator i Zyrës,
Receptionist, Sekretar)
▪ Lexuesit/Faturuesit e sahateve në shërbimet komunale (Faturues I thjeshtë, Inspektor, punonjës
i shërbimit komunal)
▪ Nëpunësit e shërbimit postar.
▪ Nëpunësit e prokurimeve (Asistent prokurimesh, Specialist blerjesh/ prokurimesh, punonjës I
magazinës, etj)
▪ Koordinatorët e logjistikës (Punonjës magazine, Përgjegjësi i pranimit të mallit, Koordinatori i
Tran netosportit).

Punëdhënësit e mundshëm: ndërmarrjet private, shoqëritë e telekomunikacionit, zyrat ligjore dhe

mjekësore, spitalet, organizatat publike duke përfshirë autoritetet lokale dhe organizatat bamirëse, OJQ-
të, universitetet, shërbimet komunale të ujit dhe elektrikut, shërbimet publike dhe private postare,
kompanitë prodhuese, kompanitë e shitjes me pakicë dhe shumicë, ndërmarrjet e tjera tregtare apo
industriale, kompanitë e ndërtimit, institucionet financiare.

Paga mesatare fillestare: për këto pozicione paga fillestare është e ndryshme në varësi të llojit të
kompanisë dhe aktivitetit, në intervalin 28000 leke bruto ose 25000 Leke netodhe 40000 Leke bruto ose
35000 Leke neto.
Punëdhënësit e mundshëm:
OSSH, Ujesjëlles Kanalizime. Posta Shqiptare-Dega Shkoder, DHL, Albanian Courrier, etj.

Aftësitë dhe interesat kryesore

▪ qasje të organizuar dhe aftësi të shkëlqyera të menaxhimit të kohës
▪ aftësi shumë të mira komunikimi
▪ saktësi, aftësi organizative dhe vëmnedje ndaj detajeve
▪ aftësi për të punuar mirë si pjesë e një ekipi
▪ aftësi për të zgjidhur problemet
 ▪ Aftësi planifikuese dhe koordinuese
▪ aftësi kompjuterike dhe shkathtësi në shtypshkrim
▪ nivel i mirë i drejtshkrimit dhe gramatikës shqipe
▪ njohja e një gjuhe të huaj (anglisht, Italisht) përbën avantazh

Degëzimi: Marketing, Promocion dhe Shitje

Punët dhe punëdhënësit e mundshëm- Pagat mesatare fillestare

▪ Shitësat përmes telefonit/ Telemarketing (Përfaqësuesi i Shitjes, specialist i shitjes përmes

telefonit, etj-.) - Punëdhënësit e mundshëm: Call Center, Kompani të marketimit apo shitjes
përmes telefonit, kompani të nënkontraktuara për proçese të ndryshme (outsourcing) -
Kompani në Shkodër: Unit Center, Voice Star (Xerox), Alan Lloyds Conference , Sales Executives,
SAMRES AB, AÇA 19. - Paga mesatare fillestare: 300 Lekë/ora, e llogaritur si punë 8-orarëshe në
shumën 54000 leke bruto ose 45000 Lekë neto në muaj.
▪ Shitësit në dyqanet me pakicë - Punëdhënësit e mundshëm: Dyqane veshjesh apo aksesorësh,
dyqane mallrash të përgjithshme, dyqane artikujsh sportivë, librari, etj. - Kompani në Shkodër:
Neptun, Telekom Store, Vodafone Store, Albtelekom Store, Digitalb, etj.- Paga mesatare
fillestare: 30000 Leke bruto ose 27000 Lekë neto.
▪ Shitësit B2B (biznes me biznes), B2C (biznes me konsumator)- (Përfaqësuesh shitjesh, mënaxher
llogarie, etj.) - Kompani në Shkodër: Kompanitë e mallrave të konsumit të shpejtë si ushqime
dhe pije, alkool dhe cigare; kopmpanitë që shesin mallra e shërbime teknike që përfshijne IT,
pajisje elektronike, ndërtim; kompanitë e telekomunicacionit dhe shërbimit të internetit;
Kompani në Shkodër: Neptun, AZA Electronics, Telecom, Vodafone, Albtelecom, etj. Paga
mesatare fillestare: për këto pozicione paga fillestare është e ndryshme në varësi të llojit të
kompanisë dhe aktivitetit, në intervalin midis 34000 leke bruto ose 30000 Leke neto dhe 54000
leke bruto ose 45000 Leke neto. Tipike për këto pozicione është edhe aplikimi i skemave të
bonuseve për arritjen e objektivave të shitjes.
▪ Agjentët Imobiliarë - Punëdhënësit e mundshëm : Agjensi imobiliare ose Vetëpunësim. Në raste
më të rralla mund të punësohen edhe në sektorin bankar për shitjen e pasurive të sekuestruara.
Shembuj të kompanive: SUN Real Estate, Atlantik Real estate, Extra Real Estate - Paga mesatare
fillestare: Ky pozicion punon pa pagesë fikse, por paguhet me përqindje (rreth 30- 40% ) nga
komisioni i shitjeve apo qirave. Në nivel fillestar, agjenti duhet të arrijë një minimum page prej
34000 leke bruto ose 30000 Leke neto.
▪ Asistentët/ Koordinatorët e marketingut - Punëdhënësit e mundshëm: Kompanitë e shitjes me
pakicë dhe distribucionit, kompanitë e telekomunikacionit, kompanitë e Hoteleri-Turizmit,
televizionet lokale, kompanitë e marketingut dhe komunikimit. - Kompani në Shkodër: Neptun,
Conad, Aza Electronics, Spar, Big Market, - Paga mesatare fillestare: 41000 Leke bruto ose
35000 leke neto
 • Blerësit e shumicës-Menaxherët e kategorive - Punëdhënësit e mundshëm: Kompanitë e shitjes
me pakicë /shumicë dhe distribucionit - Kompani në Shkodër: Neptun, Conad, Aza Electronics,
Spar, Big Market - Paga mesatare fillestare: 47000 Leke bruto ose 40000 Lekë neto

Aftësitë dhe interesat kryesore

▪ aftësi të mira negociuese dhe bindëse
▪ aftesi te mira komunikimi
▪ dëshirënpër punën me njerëzit
▪ entuziazëm, iniciativë dhe vetëbesim
▪ ambicie për të arritur objektivat
▪ aftësi të mira të punës në grup
▪ aftësi të mira menaxheriale

PËRSHKRIMI PËR DREJTIMIN HOTELERI – TURIZËM Profili „Kuzhinë – Pasticeri“

Drejtimi „Hoteleri Turizëm“ –Profili i ndihmon nxënësit për të zhvilluar njohuritë dhe aftësitë e nevojshme
për të punuar në nivele fillestare ndihmëse, si puninjës të kualifikuar apo si menaxherë në sektorin e
Hoteleri Turizmit. Në lëndët profesionale, e sidomos gjatë praktikave profesionale në biznese, nxënësit
marrin njohuri dhe trajnohen mbi :
▪ Bazat e punës në profilet e ndryshme
▪ Bazat e shërbimit në restorante, bare , Hotele, agjensi turistike e udhëtime turistike
▪ Marketingun në veprimtarinë e Hoteleri-Turizmit
▪ Rregullat e higjienës, të etikës dhe estetikës në veprimtarinë e në veprimtarinë e Hoteleri-
Turizmit
▪ Rregullat e sigurisë në punë dhe të mbrojtjes së mjedisit
▪ Pregatitjen e planit të biznesit dhe menaxhmin e një biznesi në një nga profilete Hoteleri-
Turizmit.

Në lëndët profesionale të profilit Kuzhinë, e sidomos gjatë praktikave profesionale në biznese, nxënësit
marrin njohuri dhe trajnohen mbi :
▪ Bazat e punës së kuzhinës e pasticerisë
▪ Bazat e shërbimit në restorante, bare e hotele
▪ Pregatitjen e gatimin e asortimenteve tradicionale shqiptare dhe ndërkombëtare
▪ Pregatitjen e gatimin e asortimenteve të menuve për bankete të zakonshme dhe festive.
▪ Dekorimin e ushqimetve në kuzhinë dhe pastiçeri
▪ Marketingun në veprimtarinë e kuzhinës dhe pastiçerisë
▪ Rregullat e higjienës në veprimtarinë e kuzhinës dhe pastiçerisë
▪ Rregullat etikës dhe estetikës në veprimtarinë e kuzhinës dhe pastiçerisë
▪ Rregullat e sigurisë në punë dhe të mbrojtjes së mjedisit
▪ Pregatitjen e planit të biznesit dhe menaxhmiin e një biznesi në profilin ”Kuzhinë
Pasticeri”
Struktura e Kursit: 2+1+1:

Përfundimi me sukses i nivelit të parë (klasa 10, 11) në profilin “Kuzhine-Pasticeri”, e pajis nxënësin me
certifikatën e punonjësit gjysmë të kualifikuar (Ndihmëskuzinier/Ndihmëspasticier). Pas nivelit të I-rë,
nxënësi mund të vazhdojë studimet në nivelin e dytë (klasa 12) ku pajiset me certifikatën e punonjësit të
kualifikuar (Kuzhinier/Pasticier).
Nxënësi mund të vazhdojë studimet në nivelin e tretë (klasa 13), ku pajiset me Diplomën e Maturës
Shtetërore Profesionale, si dhe me Çertifikatën e menaxherit në fushën e hoteleri-turizmit.

KARRIERA NË PROFILIN KUZHINË PASTICERI

Përshkrim i shkurtër i punës: Shërbimi ushqimor, e vecanërisht Kuzhina e Pasticeria, është shumë më
tepër se vendosja e ushqimit në tavolinë. Të diplomuarit në Kuzhinë-Pasticeri që punojnë në restorante,
hotele, mensa, vetëshërbime, agjenci kateringu, pasticeri, etj., duhet të bëjnë çmos për ta kthyer ushqimin
në eksperiencë të veçantë, duke siguruar që ushqimi të duket i mirë dhe të jetë i sigurt për tu ngrënë.
Nëse dëshironi të punoni në kuzhinë, ju mund të zgjidhni profilin Kuzhinë në shkollën tonë.

Punët e mundshme: ndihmës kuzhinier apo ndihmës pasticier, kuzhinier apo pasticier apo më vonë të
promovoheni si shef kuzhine në restorante, hotele, resorte turistike, mensa, vetëshërbime, agjenci
kateringu, hotele, pasticeri, punishte të prodhimeve të brumit e pasticerise, etj. Me fitimin e përvojës dhë
dëshirën për tu rritur në profesion, ju mund të vetëpunësoheni në biznesin tuaj.
Paga mesatare fillestare: Paga ndryshon në nivelet midis 25000 lekë bruto ose 22000 leke neto -dhe
40000leke bruto ose 34000 leke neto për pozicionet ndihmëse.

Aftësitë dhe interesat kryesore

Për të punuar në kuzhinë – pasticeri do t’ju duhet:
▪ interes i madh për ushqimin dhe gatimin
▪ aftësi kominikimi dhe drejtimi
▪ aftësi për të punuar nën presion
▪ standarde të larta të pastërtisë dhe higjienës
▪ aftësinë për të bërë disa detyra në të njëjtën kohë
▪ kreativiteti dhe imagjinata për prezantimin e ushqimit

E ardhmja e profesionit: Shqipëria po tërheq gjithnjë e më shumë turistë, të brendshëm e të jashtëm,

duke e bërë shumë të kërkuar profilin kuzhinë-pasticeri. Përvec kësaj, me ndryshimin e stilit të jetës, në
shoqërinë e sotme njerëzit janë më të informuar, më të ndjeshëm e më kërkues ndaj ushqimit. Tregu ka
kërkesë në rritje për kuzhinierë e pasticierë të aftë që të mbushin oreksin e publikut për ushqim krijues e
të frymëzuar.

LISTA E BIZNESEVE ME TE CILAT BASHKEPUNON SHKOLLA

LISTA E OFRUESVE TË SHËRBIMIT HOTELERI TURIZËM NË ZONËN E SHKODRËS
Shtojca XVII - Informacioni i tregut të punës i nevojshëm për orientimin e këshillimin për
karrierën

Lloji i Burimi i informacionit Formati dhe përdorimi i informacionit për

informacionit këshillimin
1. Informacion 1.Oferta e institucionit. Formati i informacionit
mbi arsimin e 2. Skeletkurrikula. • Material informues e promocional ku pjesa e
kualifikimet, ku 3. Lista kombëtare e profesioneve. parë lidhet me ofertën e institucionit
përfshihen (drejtime/profilet/kurset), profesione që
përshkrimet e rrjedhin nga drejtimet e profilet e
kurseve, institucioneve.
drejtimeve e • Informacioni per efekt te orientimit të jepet
profileve, me ndarjet horizontale e vertikale varësisht
kërkesat për ofertës së institucionit, po ashtu të flasë për
pranim dhe kualifikimet e kualifikimet profesionale që
çështjet lidhen me to. Gjuha e përdorur të jetë e
financiare nëse thjeshtë dhe e kuptueshme për nivelin e
ka (pagesa, nxënësve. Referoju Shembullit të fletës
bursa, etj). informuese. ose një format të ngjashëm me
modelin e dhënë në linkun:
http://aftesi.info/2016/05/19/amarildo-kaci-
sherbime-mjete-transporti-durres/.
• Material i shtypur dhe online në faqen e
institucionit.
• Shoqërohet me sqarime të mëtejshme nga
mësuesit e lëndëve profesionale në kohën e
regjistrimit.

Përdorimi i informacionit
Materiali përdoret kryesisht për orientimin
para regjistrimit, fushatat promocionale në
shkollat 9-vjecare, ditët e hapura, prezantime
te biznesi, etj..
2. Informacion mbi 1. INSTAT me periodicitet tremujor dhe Formati i informacionit
profilin e tregut të vjetor në këto burime: • Vazhdim i materialit informues e promocional,
punës, ku a) nomenklatura e veprimtarive ku pjesa e dytë trajton lidhjen e ofertës së
përfshihen: ekonomike institucionit me tregun e punës: Sistemi i
• sektorët apo b) Vjetari Statistikor Kombetar e rajonal; punësimit, me profesione që rrjedhin nga
nënsektorët c) Anketa e Forcave të Punës (AFP). drejtimet e profilet e shkollës, duke përfshirë
• punëdhënësit d) Statistikat e pagave (3-mujore). një përshkrim të shtigjeve të karrierës në
kryesorë 2. Pyetësorë për bizneset lokale e drejtimet e zgjedhura, pagën mesatare neto e
• konteksti/sfondi rajonale (në bashkepunim me funksionin bruto, perspektivën e profesionit,
i punës e marrëdhënieve me biznesin) - 2 herë punëdhënësit e mundshëm dhe cilësitë e
• të ardhurat nga në vit: në Mars dhe Shtator aftësitë e kërkuara – Referoju shembullit fletë
sektori apo 3. Zyra e Punës – çdo javë ose sipas
 profesioni rastit. informuese.
• dimensioni 4. Zyrat private të punësimit – sipas • Material i shtypur dhe online.
rajonal dhe lokal rastit. • Prezantime të vetë nxënësve nga hulumtimet
duhet të 5. Revista Monitor - çdo javë. ne biznes, ose online.
përfshihet nëse 6. Raporti i Gjurmimit – 1 herë në vit.
ka informata të Përdorimi i informacionit
besueshme. Përdoret si për orientimin para regjistrimit,
edhe për këshillimin e karrierës lidhur me
zgjedhjen e profilit (në përfundim të klasës së
11-t)

3. Informacioni 1. Pyetësorët për bizneset. Formati i informacionit

mbi vendet e 2. Takime me bizneset. • Shpallja e vendeve të punës në faqen web,
punës dhe 3. Zyra e punës. Facebook të institucionit, apo në një tabelë të
rekrutimet, ku 4. Zyrat private të punësimit. posacme në njësinë e zhvillimit.
përfshihen 5. Njoftime pune (faqet e kompanive psh: • Material i shtypur përmbledhës, sipas
njoftimet e https://balfin.al/index.php/al/karriera/ profesioneve në rastin e aftësive të kërkuara
punës, mundesi-punesimi, apo që mungojnë
informacion mbi Ose portale online për njoftimet e punës
proceset e psh: Përdorimi i informacionit
rekrutimit dhe www.njoftime.com www.duapune.com Përdoret për këshillimin e klasave të 12-ta, 13-
mbi profesionet, www.celesi.al ta, apo për cdo nxënës që dëshiron të shkëputet
dhe aftësitë e www.duapune.al nga institucioni, apo që kërkon të punësohet.
kërkuara apo që gazeta apo faqe të tjera qeb rajonale)
mungojnë 6. Gjurmimi i të diplomuarve.
7. Informacione joformale nga bisedat
me persona të ndryshëm.
8. Kërkim online mbi nevojat për aftësi
(http://aftesi.info/buletini-informativ/;
http://www.shkp.gov.al/publikime-
shkp/).
4. Informacion 1. Udhëzuesi për karrierën Formati i informacionit
për planifikimin 2. Materiale të tjera vetëvlerësimi për • Udhëzuesi për nxënësit e mësuesit modulet
e karrierës, ku nxënësit të shtypura ose online 6-8
përfshihen 3. Lista e kurseve afatshkurtra, apo e • Lista e kurseve dhe kualifikimeve
materiale që kualifikimeve pas të mesmes dhe ofruesit • Përmbledhje e kodit të punës me pikat kyce
vlerësojnë e tyre në rajon që lidhen me kontratat e punës si dhe formula
përputhshmërin 4.Lista kombëtare e profesioneve e shembull mbi llogaritjen e pages bruto e
ë me 5. AKAFP (analiza dhe standartet e neto.
profesionet, profesioneve) (http://blog.kreatx.com/tools/llogaritpagen/
mundësitë e 6. Kodi i punës paga.php)
mësimit dhe 7. Llogaritja e tatimit mbi të ardhurat nga • Portofoli i nxënësit përfshin buxhetin
trajnimit për të punësimi dhe e sigurimeve shoqërore e personal bazuar në objektivat e nxënësit.
kapërcyer shëndetësore (www.tatime.gov.al )
boshllëqet e 8. module që lidhen me buxhetin
aftësive dhe personal
informacione të
tjera lidhur me
profesionin.
informacioni i
planifikimit të
karrierës duhet
të lidhet me
listën
kombëtare të
profesioneve,
duhet të
përmendë
nivelin arsimor
të kërkuar,
aftësitë kyc të
nevojshme për
të arritur sukses
në profesion,
mënyrat si
mund të
përftohen këto
aftësi, etj.

5.Informacion 1. Udhëzuesi për Gjurmimin Raporte të projektit

mbi nxënësit 2. Raportet periodike të Gjurmimit në Raportë të shkollës
dhe punësimin nivel ofruesi Materiale promovuese në historive të suksesit
e tyre pas të nxënësve
diplomimit,
sektorët dhe
profilet e
kërkuara në
tregun e punës,
koha që iu desh
të punësoheshin
etj.
Shtojca XVIII – Shembull profilet për klasat e 9-ta
Shtojca XIX - Ushtrimi i hartës së kurrikulës për edukimin në karrierë

Anketim i stafit mësimor

Harta e kurrikulës: edukimi për karrierën në shkollën tonë

Të dashur mësues, jemi duke hartuar një program për edukimin në karrierë për nxënësit e shkollës tonë.
Me qëllim që të mos kemi boshllëqe apo mbivendosje, po kryejmë këtë anketim për të vlerësuar cfarë
bëhet aktualisht në shkollën tonë, në lëndë të ndryshme lidhur me informacionin dhe edukimin për
karrierën.
Përgjigja juaj do të jetë thelbësore për të përcaktuar përmbajtjen e programit që po pregatitet nga
koordinatorët e njësisë së zhvillimit. Ju lutemi ta ktheni pyetësorin të plotësuar deri më
datë_____________.

Ju faleminderit - Stafi i Njësisë së Zhvillimit

1. A po u ofroni nxënësve ndonjë nga aktivitetet/materialet e mëposhtme që lidhen me karrierën?

ndërgjegjësim mbi lidhjen e lëndës tuaj me karriera/profesione të ndryshme
o Vlerësimi i informacionit të tregut si bazë për vendimet e nxënësve
o Aftësi sipërmarrëse
o Njohuri mbi burimet e informacionit lidhur me karrierën
o Njohje me detyrat specifike të një pune, pagën, kualifikimet që kërkohen
o Ndërgjegjësim mbi metodat e punëkërkimit
o Pregatitja e CV dhe letrës së motivimit
o Si të bëjmë një intervistë pune (lojë me role apo shpjegim)
o Orientim për vendosjen e qëllimeve të karrierës
o Orientim për zgjedhjen e drejtimit/profilit profesional
o Orientim për zgjedhjen e profesionit/punëdhënësit/shtigjeve të karrierës

2.Cilat nga burimet e mëposhtme ju nevojiten për të realizuar me efektivitet edukimin për karrierë
përmes lëndës tuaj? [Rrethoni ato që ju interesojnë dhe shtoni të tjera më poshtë].
Njësia e zhvillimit mund t'ju ndihmojë me:

o shembuj materiali mësimor

o të ftuar nga biznesi
o listën e bizneseve në një sektor të caktuar
o listën e kualifikimeve të mëtejshme lidhur me një profesion të caktuar
o materiale të shtypura (psh. rregullat e intervistës) / Video
o vizita në biznese
o fletë pune (module) për vetëvlerësimin e nxënësve
o ditar reflektimi për portofolin e nxënësit
o përdorimin e mjediseve të njësisë për projekte të ndryshme
 o trajnim lidhur me edukimin për karrierën
o ______________________________________________________
o ______________________________________________________
o ______________________________________________________

3. A keni komente apo sugjerime lidhur me nismën tonë për t'i ndihmuar nxënësit të aftësohen për
menaxhimin e karrierës si pjesë e të nxënit gjatë gjithë jetës?
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
Shtojca XX - Analiza SWOT në edukimin për karrierën

Analiza SWOT përdoret gjerësisht në biznes si pjesë e strategjisë për vendimmarrje të ndryshme. Karriera
është sipërmarrja e parë që bën njëriu, prandaj edhe kjo analizë I vjen në ndihmë nxënësit në situata
vendimmarrjeje, qoftë për zgjedhjen e drejtimit a profilit, qoftë për të aplikuar në një pozicion a
punëdhënëns të caktuar, apo për të vendosur objektiva.
SWOT janë shkronjat e para për:
1. Strengths – Pikat e forta
2. Weaknesses – Pikat e dobëta
3. Opportunities – Mundësitë/Oportunitetet
4. Threats – Kërcënimet
Termi SWOT nuk përkthehet, por përdoret ndërkombëtarisht.
Pikat 1 dhe 2 përbënjnë analizën e brendëshme, ndërsa 3 dhe 4 analizën e mjedisit të jashtëm lidhur me
një cështje të caktuar. Analiza për të njëjtin njeri ndryshon varësisht cështjes që trajtohet, psh. nëse
nxënësi duhet të vendosë lidhur me aktivitetet sportive, analiza I referohet kësaj cështjeje dhe përmban
elementë të ndryshëm, nga analiza për përzgjedhjen e një profili profesional.

Hapat:
1. Diskutojeni ushtrimin në parim me nxënësin dhe lërini kohë të mendojë situatën përsonale, e më tej
të plotësojë fushat me elementët përkatës.

2. Ndihmojeni nxënësin përmes pyetjeve:

- Për cfarë jam i/e mirë? Cilat janë aftësitë e mia?
- Cfarë më mungon? Cfarë duhet të përmirësoj?
- Cilët janë faktorët që më ndihmojnë?
- Cfarë mund të më peëngojë?

3. Pasi nxënësi ka indentifikuar elementet në të katër fushat, ndihmojeni të krijojë një plan veprimi për
karrierën, që (sa më shumë të jetë e mundur dhe aty ku është e mundur) t’I kthejë pikat e dobta në të
forta dhe kërcënimet në mundësi. Shikoni Aneksin 4 - Plani i veprimit në lidhje me karrierën si dhe
shembullin e plotësuar në vijim të analizës SWOT më poshtë.

Shembull: rasti i një nxënësi të hoteleri turizmit, që do të marrë vendim se cfarë të bëjë pas mbarimit
të shkollës

1. Pikat e Forta 2. Pikat e dobëta

(për cfarë jam I/e aftë)
- Aftësi shumë të mira komunikimi
- Aftësi shumë të mira IT
- Njohje dhe informacion për sektorin e hoteleri
turizmit
(cfarë më mungon/cfarë duhet të përmirësoj)
- Nuk kam shumë eksperiencë pune (3 muaj)
- Nuk jam i sigurt nëse do vazhdoj shkollimin apo
të punoj
 - Njoh një gjuhë të huaj dhe po mësoj një tjetër
- Kam mesatare të kënaqshme

3. Mundësitë 4. Kërcënimet
(faktorët e jashtëm që më ndihmojnë) (faktorët e jashtëm që më pengojnë)

- Qyteti ofron mundësi pune - Punësimi është më shumë sezonal

- Punonjësit e hoteleri turizmit kërkohen edhe
jashtë (meqë di dhe gjuhën mund të jetë
mundësia)
- Shkolla ka informacion për tregun dhe pagat
- Shkolla ka lidhje me biznese të sektorit
- Familja më mbështet me këshilla dhe ide
- Megjithëse ka punë, pagat bazë janë të ulëta
- Konkurrenca për restorantet dhe hotelet e mira
është shumë e lartë dhe kërkohet eksperiencë
- Familja dëshiron që unë të ndjek studimet

Modeli për planin e veprimit në lidhje me karrierën

Plani i Veprimit në lidhje me Karrierën

Emri i Nxënësit:

Sfondi:
(duke përfshirë interesat aktuale, kualifikimet, përvojën në punë dhe arritjet)

Qëllimi i karrierës:

Afatshkurtër
Afatgjatë:

Pikat e Veprimit: Kur:

Data e rishikimit:
Nënshkrimi: Data:

Shembull i një Plani të plotësuar Veprimi në lidhje me Karrierën

Plani i Veprimit në lidhje me Karrierën
Emri i nxënësit
***********
Sfondi: vetë-ndërgjegjësimi
(përfshirë edhe interesat aktuale, kualifikimet, pikat e forta si përvoja në punë dhe arritjet)
Aktualisht jam në vitin e fundit të shkollës, drejtimi Hoteleri Turizëm, dhe jam i interesuar të gjej punë në një
vend ku do të mundem të përdor aftësitë e mia profesionale. Lëndët e mia të preferuara janë: gjuha, kimia dhe
sipërmarrja. Prej 3 muajsh kam një punë me kohë të pjesshme në një restorant të zonës ku i shërbej klientëve
dhe ndihmoj në kuzhinë. Më pëlqen shumë të udhëtoj dhe më pëlqen të mësoj gjuhë të ndryshme. (Di mirë
italisht dhe në shkollë po mësoj anglisht).
Qëllimi i karrierës: lidhja e vetë-ndërgjegjësimit me ndërgjegjësimin për mundësitë
Afatshkurtër: Të punoj në një restorant të zonës dhe të zhvilloj aftësitë e mia sipërmarrëse.
Të mendoj për dy alternativa: të gjej punë në një restorant të zonës dhe të punoj e të rritem në karrierë deri
në pozicione menaxhuese ose të shkoj në universitet për të studiuar biznes me qëllim që të filloj të merrem
direkt me menaxhimin e hoteleve ose ndonjë biznes kateringu.
Afatgjatë: Të zotëroj dhe të menaxhoj hotelin tim, edhe pse dëshiroj të punoj ca kohë jashtë për të fituar
njohuri më të mëdha për biznesin e hotelerisë.

Pikat e Veprimit: vendimmarrja & planifikimi i tranzicionit Kur:

1. Të informohem për vendet e punës në hotelet e restorantet e zonës dhe mundësitë për
përparim në karrierë.
2. Të informohem për punëdhënësit e mundshëm lokalë (të marr në konsideratë hotele me *****
restorant). *****
3. Të pyes menaxherin e restorantit ose hotelit se si pozicionohem me eksperiencën time të
punës dhe aftësitë e mia, krahasuar me vendet e lira të punës dhe nëse ai mendon se aftësitë
e mia janë të përshtatshme për këtë lloj pune. *****
4. Të bisedoj me prindërit për idetë e mia për punë. Mund të më duhet të ndjek shkollim të
mëtejshëm pas maturës dhe të shqyrtoj mundësitë e mia: a) shkollim i mëtejshëm para se të
filloj punë, apo b) Të kërkoj një punë me perspektivë për trajnim dhe promovim.
*****
5. Nëse vendos të kërkoj punë tani: të ndjek një seancë këshillimi për punëkërkimin dhe për të
shkruar CV-në time e letren e motivimit *****
7. Nëse vendos të vazhdoj shkollimin e mëtejshëm: të informohem për shkollat që ofrojnë
studime në Biznes. *****
8. Të diskutoj me mësuesin tim dhe të filloj të bëj aplikime, të ndjek një seancë në grup për
teknikat e intervistimit. *****
Data e rishikimit:
Nënshkrimi: Data:
 Shtojca XXI - Formular për këshillimin e karrierës

Përshëndetje,
Ju lutem plotësoni formularin e këshillimit për karrierën para se të caktoni një orar me mësuesin
këshillues. Në këtë mënyrë, do të kemi mundësi të mësojmë më shumë rreth jush dhe t’ju japim
mbështetjen e duhur gjatë takimit. Formulari mund të dërgohet me email në
___________________________________ose të postohet në kutinë e posacme në Njësinë e Zhvillimit.
Ju sigurojmë se informacioni juaj do të ruhet konfidencial dhe do të përdoret vetëm për qëllimet e
këshillimit.

Emri: ________________________________________________________

Adresa email:________________________________ Cel. ________________________________

Klasa:____________________

Mësuesi kujdestar: _____________________________________________

Drejtimi/profili: _____________________________________________

Kush ju këshilloi për të takuar këshilluesin e karrierës?

______________________________________________________________

Përse doni të takoheni me këshilluesin e karrierës?

Këshilla për intervistë pune

o Këshillim për zgjedhjen e profilit

o Mbështetje për krijimn e CV/së e letrës së motivimit

o Të praktikoj një intervistë pune

o Mbështetje për kërkim pune/praktike

o Tjetër (plotësoni hapësirën më poshtë)

____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

A e keni kryer vetëvlerësimin përmes Udhëzuesit për Karrierën?

_____________________________________________________________________________________

Cfarë objektivi keni për karrierën/të ardhmen tuaj? (Edhe po nuk jeni të sigurtë, shkruajini mendimet tuaja sic I keni )

____________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________

Nëse do kishit mundësinë të zgjidhnit karrierën e ëndrave, cila do ishte ajo?

____________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________

Cilat lëndë ju pëlqejnë më shumë? Ma pak?

____________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________

A ka ndonjë pengesë që mund t’ju ndalojë apo vështirësojë arritjen e objektivave / qëllimeve tuaja?

____________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________

Zgjidhni 3 - 5 nga vlerat e mëposhtme që janë të rëndësishme për punën tuaj:

o Suksesi

o Kreativiteti

o Të ndihmoj të tjerët

o Të ndihmoj shoqërinë

o Mjedisi

o Paratë

o Statusi / Fama

o Koha e lirë/ argëtimi

o Udhëheqje

o Motivimi

o Pavarësia / Autonomia

o Jetë /punë e qëndrueshme

o Siguria

o Autoriteti

o Kënaqësia

o Konkurrenca

o Sfida / Aventura

o Puna në grup
Shtojca XXII - Model regjistri për këshillimin për karrierën

Koordinatori sigurohet që nxënësit të në njësinë e zhvillimit të ruhen të dhënat e ndërhyrjeve dhe

përpjekjet e nxënësve të ndryshëm për zhvillimin e karrierës. Ky informacion mund të përdoret për të
krahasuar rezultatet e gjurmimit e për të kuptuar efektshmërinë e këshillimit për karrierë në institucion
dhe me qëllim përmirësimin e vazhdueshëm. Regjistri mund të jetë elektronik ose në fletë për t’u
plotësuar me dorë.

Të dhënat për nxënësin:_____________Klasa:______________Profili:________________

Emri i këshilluesit të karrierës:_______
Data e takimit:____________________Ora:___________________

Lëndët që ka ndjek nxënësi Notat Shënime

Interesa edukativ dhe për Planet për karrierën Sfida

karrierën

Interesa të përgjithshëm Karriera dhe profilet e Talente

familjarëve

Pikat e forta Arritje Qëllimet / objektivat

Shënime rreth diskutimit dhe hapat e dakordësuar:

Firma e nxënësit:___________ Firma e këshilluesit:__________

Shtojca XXIII – Fazat dhe treguesit e performancës për edukimin e karrierës

Më poshtë paraqiten fazat e edukimit për karrierën dhe treguesit e performancës apo arritjeve të
nxënësve.19

Faza Nxënësve mund t'u kërkohet

Të klasifikojnë informacionin rreth vetes, njerëzve ose gjërave

Të kontrollojnë dhe verifikojnë informacione nga burime të
Faza 1 (klasa 10): nxënësit fitojnë njohuri dhe i
ndryshme
kuptojnë ato. Kjo fazë u jep nxënësve
Të shpjegojnë koncepte të reja dhe të japin shembuj për të
informacionin që më vonë mund të shërbejë si
ilustruar konceptet
bazë për sjelljen, integrimin e të nxënit dhe vetë-
Të gjejnë e të mbledhin informacione të caktuara
aktualizimin.
Të intervistojnë njerëzit/profesionistët
Të hulumtojnë mbi një temë të caktuar

Të zbatojnë njohuritë e fituara (në situata ose tek vetja)

Të zhvillojnë një projekt
Faza 2 (klasa 11) - nxënësit tregojnë njohuritë,
Të përgjithësojnë njohuritë e fituara
aftësitë dhe qëndrimet e fituara, duke i vënë ato
Të planifikojnë përdorimin e njohurive të fituara
në veprim. Kjo fazë paraqet një lëvizje nga
Të praktikojnë aftësi të reja
dimensioni i "njohjes" në dimensionin e "knoë-
Të simulojnë një situatë
hoë".
Të zgjidhin një problem
Të provojnë një ide të re
Të analizojnë situatat
Të zgjedhin për veten
Të komentojnë temat, situatat, etj.
Të vendosin vetë
Faza 3 (klasa 12) - Nxënësit ftohen të thellojnë Të shqyrtojnë vendimet ose reagimet e tyre
mësimin e tyre të ri përmes vlerësimeve duke Të vlerësojnë ndikimin e vendimeve personale tek vetja apo të
përdorur vlerat, besimet dhe cilësitë e tyre tjerët
personale. Të shprehin mendimet e tyre, ndjenjat e tyre
Të japin opinionin e tyre
Të brendësojnë përvojat
Të vënë në diskutim informacionet dhe vendimet
Të vizualizojnë mundësitë/të ardhmen e tyre

19
Australian Blueprint of Career Guidance, https://www.education.gov.au/australian-blueprint-career-
development.

Faza 4 (klasa 13) – nxënësve u kërkohët të njohin
dhe të përpiqen për të arritur potencialin e tyre
të plotë. Gjatë kësaj faze ndodh kalimi nga
procesi i brendësimit në procesin e krijimit.
Nxënësit përfshihen në veprimtari që përfshijnë
transformimin, konceptimin, krijimin dhe
zbulimin.
Të përshtatin/adoptojnë produkte, koncepte ose skenarë
Të këshillojnë ose të mentorojnë njerëz të tjerë lidhur me
karrierën por jo vetëm (psh. nxënësit e klasave të 9-ta gjatë
orientimit, ose nxënës të klasave më të ulëta lidhur me
mënyrat e kërkimit të punës, të informacionit të karrierës,
realizimin e intervistave për praktikat, ndarje përvojash, etj.)
Të shkruajnë ose të redaktojnë artikuj (psh. lidhur me
marketingun e shkollës)
Të përpunojnë ide ose projekte të reja (psh. lidhur me
sipërmarrjen)
Të vetëorientohen për tranzicionin /kalimin në botën e punës
Të përdorin/transferojnë aftësitë, njohuritë dhe qëndrimet e
fituara për të modifikuar dhe / ose krijuar në situata jashtë
shkollës
Të transformojnë sjelljet dhe qëndrimet

Shtojca XXIV – Parimet për edukimin për karrierën

Disa nga parimet20 për realizimin e edukimit për karrierë janë:

a) Temat janë të hapura dhe jo të ngurta, duke u dhënë mundësinë nxënësve të kontribuojnë me
njohuritë e tyre, si dhe të ngrenë shqetësimet që kanë. Psh. hulumtimi i aftësive sipërmarrëse nga
nxënësit dhe diskutimi i tyre në klasë duke i ballafaquar me aftësitë e veta, krahasuar me një listë të
aftësive sipërmarrëse të dhëna nga mësuesi për t’u riprodhuar nga nxënësi, nuk kanë të njëjtin efekt
për edukimin në karrierë të nxënësit.

b)Trajtimi i temave bëhet sipas nivelit të përgatitjes dhe kuptimit të nxënësit, duke i dhënë
mundësinë gjithsecilit nxënës të përfitojë e kontribuojë.

c) Temat dhe trajtimi i tyre janë aktuale dhe përshtaten me kërkesat e tregut.

d) Kompetencat zhvillohen duke përfshirë partnerët socialë dhe palët e tjera të interesit. Praktikat
profesionale në biznes janë një rast i shkëlqyer që nxënësit të zhvillojnë kompetencat për menaxhimin
e karrierës. Po ashtu përfshirja e zyrave të punës, firmave rekrutuese, individëve qoftë prindër apo
njerëz të tjerë të sukseshëm është një tjetër formë e mirë.

e) Temat realizohen të integruara në lëndë të përgjithshme e profesionale, në mënyrë që programi

i edukimit për karrierën të jetë i plotë dhe i ndërlidhur, dhe jo i copëzuar (Shikoni Tabelën 2 - Shembuj
sesi lidhet edukimi për karrierën me lëndët e tjera). Në një nivel më të lartë, integrimi i edukimit për
karrierën në misionin dhe objektivat strategjikë të institucionit, mobilizon të gjitha palët e interesit
mësuesit, prindërit, ish nxënësit, nxënësit, punëdhënësit për të kontribuar në realizimin e tij sa më
efektiv.

f) Nxënësit e ndjejnë përparimin, duke akumuluar dhe përmirësuar vit pas viti kompetencat e tyre
për menaxhimin e karrierës. Kjo ndodh kur edukimi për karrierën tejshkon të gjitha aktivitetet e

20
Sultana, R. (2016). Enhancing the quality of career guidance in seconday schools- A Handbook,
https://cica.org.au/wp-content/uploads/Enhancing-the-quality-of-career-guidance-in-secondary-schools.pdf.
institucionit dhe i gjithë stafi mësimor planifikon dhe koordinohet për zhvillimin e kompetencave të
nxënësve përmes lëndve dhe aktiviteteve të ndryshme.
Shtojca XXV - Pyetësor për përcaktimin e gatishmërisë së nxënësit për tregun e punës

Ky pyetësor po realizohet në kuadër të programit të këshillimit të karrierës për maturantët, cili do t’ju
mbështesë për një periudhë 4-5 mujore, me synimin e përshtatjes dhe integrimit sa më shpejt në tregun
e punës. Këshillimi do të kryhet në katër faza: 1. Njohja e vetes (aftësitë, interesat, personaliteti); 2.
Njohja e mjedisit (sektorët, industritë, mundësitë e punësimit, burimet e informacionit; 3. Vendosja e
qëllimeve dhe planit të veprimit; 4. Tranzicioni (kalimi nga shkolla në punë).

Emri Mbiemri
Shkolla ku studion
Drejtimi
Profili

1. Sa gati ndihesh për të ardhmen tënde profesionale pas përfundimit të shkollës?

Vlerëso në një shkallë nga 1 – Aspak gati deri në 5 – Shumë gati
1 2 3 4 5
Aspak gati Shumë gati

2. Sa informacion mendon se ke mbi tregun e punës (punedhenesit/ Insektoret/ kerkessat per

pozicione)?
1 2 3 4 5
Aspak Shumë
informacion informacion

3. Çfarë planifikon të bësh pas përfundimit të shkollës së mesme?

a) Të punoj me kohë të plotë
b) Të punoj me kohë të pjesshme ndërkohë që ndjek shkollën apo ndonjë kurs trajnimi
c) Të vetëpunësohem
d) Të vazhdoj studimet e larta pa punuar
e) Të emigrojë jashtë
f) Tjetër (specifiko) ____________

4. Listo një ose më shumë profesione/sektorë/Industri që mund të të interesojnë:

(Psh. nëse diplomohesh ne hoteleri-turizëm: mund të të interesojë puna në restorante me specialitet
peshku ose guidë për turizmin malor, ose të punosh si recepsionist në hotele ku zhvillohen edhe
konferenca; nëse diplomohesh në TIK mund të të interesoja puna në agjensi krijuese për faqet web,
kompani programimi, etj).
a) ___________________
b) ___________________
c) ___________________
d) ___________________

5. Cilat nga aktivitetet e mëposhtmet ke kryer?

Shëno më shume se një (sipas rastit).
a) Projekte në klasë lidhur me interesat e karrierës
b) Praktikë profesionale
c) Punë pas shkolle
d) Punë vullnetare
e) Punë verore
f) Dëgjimi i profesionistëve të ftuar për karrierën në shkollë
g) Kam ndjekur ditët e karrierës ose panairet e karrierës/aftësive
h) Vizita në terren në kompani/biznese
i) Lexime ne internet, video ose libra rreth karrierës/profesionit
j) Biseda me miqtë për karrierën/të ardhmen profesionale pas shkollës
k) Biseda me mësuesit për karrierën /të ardhmen profesionale pas shkollës
l) Biseda me prindërit për karrierën / të ardhmen profesionale pas shkollës
m) Tjetër (specifiko) ____________

6. Nëse ke patur një përvojë pune (psh stazhi, praktike, ose pune vullnetare) çfarë mendon se ke
mësuar prej saj? Shëno më shumë se një (sipas rastit)
a) Kam mësuar se profesioni im mund të përshtatet në industri apo sektorë të ndryshëm
b) Kam mësuar aftësi të lidhura direkt me profesionin (si gatimi, kryerja e inventarit ose aftësitë
kompjuterike)
c) Kam mësuar aftësi të përgjithshme të punës (si puna në grup, etika profesionale ose
komunikimi me klientin)
d) Kam mësuar aftësi të nivelit të lartë (siç janë: mendimi krijues ose lidershipi)
e) Asnjë nga sa më sipër
f) NUK KAM PATUR PERVOJE PUNE, STAZH APO PUNE VULLNETARE
g) Tjetër (sqaroni) ____________

7. Sa rëndësi ka për të ardhmen tënde profesionale mbështetja e shkollës në fushat e mëposhtme?

Vlerëso në një shkallë nga 1 – Aspak e rëndësishme der në 5 – Shumë e rëndësishme
Aspak e Pak e Deri diku e E Shumë e
rëndësishme rëndësishme rëndësishme rëndësishme rëndësishme
Mbështetje për të kuptuar
interesat, aftësitë, pikat e
1 2 3 4 5
forta, vlerat dhe tipin e
personalitetit tënd
Mbështetje për të vendosur
qëllimet për të ardhmen pas 1 2 3 4 5
mbarimit të shkollës
Mbështetje për kërkimin dhe
gjetjen e informacionit që
lidhet me tregun e 1 2 3 4 5
punës/punëdhënësit/vendet
e lira të punës
Mbështetje në shqyrtimin e
mundësive të punës përmes
1 2 3 4 5
vizitave në terren,
intervistave, praktikave,
 punëve verore / me orar të
shkurtuar etj.
Mbështetje për mënyrën si të
vazhdojë me kërkimin e punës 1 2 3 4 5
pas përfundimit të shkollës

8. A ka ndonjë fushë apo temë tjetër që lidhet me karrierën/të ardhmen tënde profesionale për të
cilën ke nevojë të të mbështesim?

Shprehu
lirshëm:_________________________________________________________________________

9. Sa interes ke për të qenë pjesë e e programit për këshillimin e karrierës që do të zhvillohet në

shkollë?
a) Aspak i/e interesuar
b) I/e painteresuar
c) As i/e interesuar as i/e painteresuar
d) I/e Interesuar
e) Shumë i/e interesuar

10. Mendime të tjera/ sugjerime/

nevoja:___________________________________________________
Shtojca XXVI – Pyetësor për profilin e profesionve

Profesionet dhe profili i kerkesave te profesioneve

Orientimi në karrierë për nxënësit e klasave të IX
Pyetja 1. Të pëlqyen materialet e përgatitura me informacion rreth profesioneve të ndryshme?
Po Jo
Pyetja 2. Cili detaj të tërhoqi më shumë? Mund të qarkosh më shumë se një opsion.
a. Situata e punës b. Përshkrimi i kërkesave dhe aftësive për secilin profesion

c. Grafika e përdorur d. Tjetër ______________________________

Pyetja 3. Cili profesion të tërhoqi më shumë nga përshkrimet?

Pyetja 4. Sa e lehtë ishte për ty të kuptoje vlerësimet e aftesive për secilin profesion?
Aspak e lehtë Mesatarisht e lehtë E lehtë Shumë e lehtë
Pyetja 5. Cili nga profesionet që lexove të përshtatet më shumë?

Pyetja 6. Cfarë profesioni do të bësh në të ardhmen?

Pyetja 7. A janë të kuptueshme përshkrimet e profesionit nga prindërit e tu? Cfarë diskutuat me
prindërit?
Po Jo Se di
Komentet e prindit:
Pyetja 8. Do të shkosh në shkollë të mesme të përgjithshme apo në shkollë profesionale?
Shkollë e mesme e përgjithshme Shkollë profesionale
Pyetja 9. A do ia tregosh përshkrimet e profesioneve shokëve/shoqeve të tjerë jashtë shkollës?
Po Jo
Pyetja 10. Cila mënyrë ju pëlqen më shumë për të marrë informacion rreth profesioneve të
ndryshme? Mund të qarkosh më shumë se një.
a. Materiale të printuara b. Online/faqe interneti c.
Facebook
d. E-mail e. Aplikacion në telefon f.
Tjetër:_________________

Pyetja 11. Nëse ke ndonjë sugjerim apo koment tjetër, shkruaje!!! Faleminderit!
Shtojca XXVII – Kalendari i edukimit për karrierë klasa e 10-të

Objektivi (zhvillim
kompetence ose Veprimtaria Instrumenti Kur Kush
marrje vendimi)
1.orë mësimi: Njohje dhe
A 10.1 të identifikojë përdorim I termave
Në orën e gjuhës
interesat, dëshirat karriera, profesioni,
shqipe e letërsisë:
personale dhe kualifikimi, aftësitë, Tetor Mesuesi i lëndës
diskutime, prezantim I
aftësitë për vetëvlerësimi, menaxhimi,
mësuesit
profesionin; komunikimi, interesat,
personaliteti
1- ‘Udhëzuesi i
A 10.1 të identifikojë karrierës’ për nxënësit Tetor/Java e
2.Vetëvlerësimi - Aktivitet
interesat, dëshirat - Fletë pune 1-5; parë në nëntor Koordinatoripër
jashtëkurrikular ose orët
personale dhe 2. ‘Udhëzuesi i (para fillimit të orientimin, ose
edukative me mësuesin
aftësitë për karrierës’ për mësuesit praktikës mësuesi kujdestar
kujdestar
profesionin; - Ushtrime 1-5, shtojca profesionale.
1
1. Punë në grupe në
klasë: nxënësit i jepet
detyrë të pyesë
prinderit, mesuesit apo
Analizë e një rasti real mbi te njohur sesi i kanë Koordinatori ose
Tetor/java e
procesin e zgjedhjes së zgjedhur profesionet, mësues i lendëve
pare nentor
profesionit si ndihen me zgjedhjen profesionale
e tyre, çfarë do të
Nxënësit e zgjedhin
kishin bërë ndryshe.
drejtimin bazuar në
2.Diskutim e analizë ne
njohjen e vetes dhe
klasë
sfondit të
Tetor/java e
profesioneve
parë në nëntor
(në cdo rast, Koordinatori i
Organizimi i një paneli me
Dëshmi nga ish nxënës, para mbylljes së karrierës dhe
profesionistë nga sektorë
ose profesionistë të regjistrave, kur koordinatori për
që lidhen me drejtimet e
sukseshëm të fushës nxënësi ka ende marrëdhënien me
IOAFP
kohë të partnerët
ndryshojë
drejtimin)
E10.2 të hartojë një 1. orë mësimi gjuhë - 1. Seminar pune me Nëntor 1. Mësuesi i lëndës
“Curriculum vitae” letërsi/tjetër, ose aktivitet grupe 15 nxënës. Shiko dhe/ose
sipas formateve të jashtëkurrikular në formë Aneks: shiko Aneks – SI koordinatori për
qarta me gjuhë të seminari pune; të pregatitni CV dhe orientimin
qartë, duke vënë në 2 .Orë mësimi TIK - hapje e letër motivimi 2. Mësuesi i TIK dhe
dukje aftësitë, cilësitë adresës email, shkrim cv 2. punë e pavarur ose e ose nxënës të
personale, dhe letër motivimi mbikëqyrur. Nxnënësit klasave më të larta
eksperiencat Sugjerim: aktivitet
 jashtëkurrikular ku shkruajnë dhe
përfshihen nxënësit e printojnë cv-të e tyre.
klasave më të larta në rolin
e mentorit per shkrimin e
cv

1. përcakto nëse Aktivitet 1. aneks- këshilla për Nëntor (në cdo Përcakto në varësi
E10.3 të njohë hapat e
jashtëkurrikular ose orë praktikantët 2. rast para fillimit të aktivitetit
përgatitjes për
mësimi Sugjerim: prezantim nga nxënës të praktikës
intervistën me
aktivitet ku përfshihen të klasave më të larta profesionale apo
biznesin
nxënësit e klasave më të cdo rasti për
(parapërgatitja,
larta në përmbushje të intervistë)
intervista, reflektimi)
E11.3 ose E12.3
1.aneks- këshilla për Nëntor (në cdo Përcakto në varësi
E10.4 të njohë
praktikantët 2. rast para fillimit të aktivitetit
rregullat e
Lojë me role, simulim të praktikës
komunikimit dhe
1. përcakto nëse Aktivitet interviste profesionale apo
etikën gjatë
jashtëkurrikular ose orë cdo rasti për
intervistës
mësimi intervistë)
Në orën e gjuhës
shqipe e
A 10.1 të identifikojë
3. orë mësimi: komunikim letërsisë/lëndë tjetër : Mësuesi I
interesat,dëshirat
I interesave, dëshirave, Secili nxënës, ose ata lëndës/mund të
personale dhe Dhjetor
aftësive dhe abmbicies për që dëshirojnë, marrë pjesë
aftësitë për
profesionin prezantojnë veten pasi koordinatori
profesionin;
kanë kryer
vetëvlerësimin
A10.2 të identifikojë
Orë mësimi: Shkenca Mësuesi i
aspekte të Saktëso me
sociale ose aktivitet lëndës/mund të
sensualitetit, përgjegjësin për
jashtëkurrikular I drejtuar Dhjetor marrë pjesë
seksualitetit, cështjet gjinore ose
nga përgjegjësi për përgjegjësi I
intimitetit në raport mësuesin e lëndës
cështjet gjinore cështjeve gjinore
me profesionin;
Fillimi i praktikes
profesionale Janar
1. Ditar Reflektiv:
Nxënësit instruktohen
A10.3 të identifikojë të vëzhgojnë e
1. Vëzhgim e huliumtim i Instruktori i
tipare, faktorë që hulumtojnë (duke
nxënësit gjatë Praktikës Janar praktikës /mësuesi i
ndikojnë në karriera pyetur) gjatë praktikës
profesionale lëndës profesionale;
të suksesshme; faktorët, aftësitë,
tiparet e vecanta të një
profesionisti në biznes.
 nxënësit njihen me
burimet kryesore:
Udhëzuesi për
B10.3 të njohë e të Mësuesi i lëndës
Orë mësimi: TIK ose orientimin në karrierë,
paraqesë burimet dhe/ose
aktivitet jashtëkurrikular Tabela 1, Pika 3. Nëse Shkurt
kryesore të punësimit koordinatori për
në njësinë e zhvillimit ndërkohë
në tregun vendor orientimin
identifikohen burime
të tjera, I shtoni ato te
udhëzuesi.
1. Ditar Reflektiv:
Nxënësit instruktohen
A10.3 të identifikojë të vëzhgojnë e
1. Vëzhgim e huliumtim I . Instruktori i
tipare, faktorë që hulumtojnë (duke
nxënësit gjatë Praktikës Shkurt praktikës /mësuesi i
ndikojnë në karriera pyetur) gjatë praktikës
profesionale lëndës profesionale;
të suksesshme; faktorët, aftësitë,
tiparet e vecanta të një
profesionisti në biznes.
B 10.1 - Të identifikojë
rëndësinë e formave
të ndryshme të punës ore mësimi: Shkenca
Hulumtim, diskutime Mars mësuesi I lëndës
(punën në familje, sociale
punën vullnetare, në
komunitet)
1. Ditar Reflektiv:
Nxënësit instruktohen
A10.3 të identifikojë të vëzhgojnë e
1. Vëzhgim e huliumtim I Instruktori i
tipare, faktorë që hulumtojnë (duke
nxënësit gjatë Praktikës Mars praktikës /mësuesi i
ndikojnë në karriera pyetur) gjatë praktikës
profesionale lëndës profesionale;
të suksesshme; faktorët, aftësitë,
tiparet e vecanta të një
profesionisti në biznes.
1. Ditar Reflektiv:
Nxënësit instruktohen
A10.3 të identifikojë të vëzhgojnë e
1. Vëzhgim e huliumtim I Instruktori i
tipare, faktorë që hulumtojnë (duke
nxënësit gjatë Praktikës Prill praktikës /mësuesi i
ndikojnë në karriera pyetur) gjatë praktikës
profesionale lëndës profesionale;
të suksesshme; faktorët, aftësitë,
tiparet e vecanta të një
profesionisti në biznes.
Prezantim: Mbas një
periudhe, nxënësit
A10.3 të identifikojë
pregatisin një material
tipare, faktorë që 2.Prezantim i shkruar ose mësuesi i TIK për
dhe e prezantojnë. Prill
ndikojnë në karriera ppt. prezantimet
Fokusi jo te cilësia e
të suksesshme;
materialit, por te
reflektimi i nxënësit.
B10.2 të identifikojë Udhëzuesi I karrierës
Mësuesi I lëndës,
ndryshimet kryesore Orë mësimi: lëndë për mësuesit - Shtojca
Prill ose mësuesi
midis ahkollës dhe profesionale 2 'A është shkolla punë
kujdestar
punës e vërtetë?'
1. Prezantim i
mësuesit, diskutim në
grup rreth ‘Aneks –
analiza SWOT për
këshillimin në karrierë,
përcakto nëse orë mësimi
D10.3 të njohë si mjet për të arritur në
ose aktivitet Prill Përcakto
analizën SWOT vendimmarrje ‘
jashtëkurrikular
2. Reflektim i nxënësve
duke përdorur
rezultatet e A10.1,
A10.3, B10.1, B10.2,
B10.3
1- ‘Udhezuesi I
karrierës’ për mësuesit
- ushtrimi 7; Shtojca 1
1. Aktivitet
D10.1 të hartojë dhe Shtojca 5 - Mësuesi
jashtëkurrikular ose orë
qëllimin dhe Inventari i arritjeve kujdestardhe
edukative; 2. Maj
objektivat për 2. Ditari reflektiv i ose/koordinatori
Këshillim individual ose në
karrierën nxënësit; 3. për orientim
grupe të vogla
Udhëzuesi i karrierës
për nxënësit - Ushtrimi
8
1- ‘Udhezuesi I
karrierës’ për mësuesit
- ushtrimi 7; Shtojca 1
1. Aktivitet
dhe Shtojca 5 - Mësuesi
D10.2 të planifikojë jashtëkurrikular ose orë
Inventari i arritjeve kujdestardhe
afatet kohore për çdo edukative; MAj
2. Ditari reflektiv i ose/koordinatori
objektiv për karrierën 2. Këshillim individual ose
nxënësit; 3. për orientim
në grupe të vogla
Udhëzuesi i karrierës
për nxënësit - Ushtrimi
8
1. përcakto nëse Aktivitet 1.Aneks – Plan
E 10.1 të hartojë një
jashtëkurrikular/ orë Veprimi per nxënësit
plan veprimi për të
edukative/lëndë 2. Rezultatet nga D10.3 Përcakto sipas
përmirësuar aftësitë Maj
profesionale aktivitetit
lidhur me objektivat e
2. Këshillim individual ose
karrierës
në grupe të vogla