การควบคุมคุณภาพสํานักงานสอบบัญชีในประเทศไทย กาวสูม าตรฐานการบริหารคุณภาพ

ระหวางประเทศ (ISQM1)

QUALITY CONTROL OF AUDIT FIRM IN THAILAND MOVES TO THE INTERNATIONAL

STANDARD QUALITY MANAGEMENT 1 (ISQM1)

วันสิริ ประเสริฐทรัพย1*
VANSIRI PRASOETTHAP

บทคัดยอ

การควบคุมคุณภาพสํานักงานสอบบัญชี ตามมาตรฐานการควบคุมคุณภาพฉบับที่ 1 พบวามีผลกระทบในทางปฏิบัติกับ

สํานักงานสอบบัญชีขนาดกลางและเล็ก ปจจุบันคณะกรรมการมาตรฐานการสอบบัญชีและงานที่ใหความเชื่อมั่นระหวางประเทศ
(IAASB) ไดจัดทํามาตรฐานการบริหารคุณภาพระหวางประเทศ (ISQM 1) เพื่อมาทดแทน โดยออกแบบและนําไปใชกับสํานัก
งานสอบบั ญชี เพื ่ อให ความเชื ่ อมั ่ นอย างสมเหตุ สมผล สํ านักงานและบุ ค ลากรบรรลุ ความรั บ ผิด ชอบตามมาตรฐานวิช าชี พ
ขอกําหนดทางกฎหมายที่เกี่ยวของ และรายงานที่ออกมีความเหมาะสม
มาตรฐานการบริหารคุณภาพระหวางประเทศ (ISQM 1) มี 8 องคประกอบ จากเดิม 6 องคประกอบ มีการเพิ่ม และ
ปรับปรุง ไดแก 1.การกํากับดูแลและผูนํา 2.กระบวนการประเมินความเสี่ยงของสํานักงาน 3.ขอกําหนดจรรยาบรรณที่เกี่ยวของ
4. การตอบรับและคงไวซึ่งความสัมพันธกับลูกคาและงานที่มีลักษณะเฉพาะ 5.การปฏิบัติงาน 6. ทรัพยากร 7.สารสนเทศและ
การสื่อสาร และ 8. กระบวนการติ ดตามและแก ไข เน นบทบาทหนาที่ ความเป นผู นํ าของสํานักงานสอบบัญ ชี ขับเคลื ่อนดวย
ความเสี่ยง เพิ่มทรัพยากรทางเทคโนโลยีและปญญา ใหความสําคัญการสื่อสารสองทาง และเพิ่มกระบวนการติดตามผลและแกไข
ที่มีประสิทธิภาพ การนํามาตรฐานการบริหารคุณภาพระหวางประเทศมาใชในประเทศไทย สามารถปรับใหเหมาะสมกับขนาดและ
ความซับซอนของสํานักงานสอบบัญชี ดังนั้นสํานักงานสอบบัญชีตองเตรียมความพรอมการปรับเปลี่ยนทัศนคติผูนํา สรางความ
เขาใจบุคลากร หนวยงานกํากับดูแล ควรสงเสริม สนับสนุน สําหรับสํานักงานสอบบัญชีขนาดกลางและขนาดเล็ก อาจตองใชเวลา
ถาสามารถทําได จะเพิ่มความสามารถในการแขงขัน และยกระดับคุณภาพการสอบบัญชีของสํานักงานสอบบัญชีใหมีมาตรฐานเปน
ที่ยอมรับระดับสากล

คําสําคัญ : การควบคุมคุณภาพ ; มาตรฐานการบริหารคุณภาพระหวางประเทศ ฉบับที่ 1 ; มาตรฐานการควบคุมคุณภาพฉบับที่ 1

; สํานักงานสอบบัญชี

1
ผูชวยศาสตราจารย ดร. ประจําสาขาวิชาการบัญชี คณะบริหารธุรกิจ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร, Assistant Professor Dr.,
Accounting Department, Faculty of Business Administration, Rajamangala University of Technology Phra Nakhon
*
Corresponding Author. Email: vansiri.p@rmutp.ac.th
Received : Mar 24, 2020, Revised : Jun 06, 2020, Accepted : Jun 29, 2020
243
 ABSTRACT

Quality Control of audit firm according to Standard on Quality Control No. 1 (TSQC1) found to have
practical effects to small and medium audit firms. In present the International Auditing and Assurance
Standards Board (IAASB) has prepared the International Standard Quality Management (ISQM 1) for
replacement by design and apply to audit firm for reasonable assurance. Audit firms and persons achieved
responsibilities of professional standards, relevant legal requirements and issued report is appropriate.
The International Standard Quality Management (ISQM1) has 8 components, from original 6
components. There have been added and improved to 1. Governance and Leadership 2. The Firm’s Risk
Assessment Process 3. Relevant Ethical Requirement 4. Acceptance and Continuance of Client Relationships
and Specific engagements 5. Engagement Performance 6. Resources 7. Information and Communication and 8.
Monitoring and Remediation Process focusing on leadership roles of audit firm, drive with risks, increase
technological and intellectual resources, give importance for two-way communication and add monitoring
and remediation process. The implementation of the International Standard Quality Management in Thailand
can be optimized with size and complexity of audit firm. Therefore audit firm should prepare for the
modification of leadership attitude, build personel understandings, the regulation should give promote and
support. For small and medium audit firm may take time but if practical will help to increase the
competence in competition and enhance quality of audit firm to have an internationally accepted standards.

Keywords: Quality Control ; International Standard Quality Management : ISQM 1 ; Thai Standard on Quality
Control: TSQC1 ; Audit Firm

บทนํา TSQC1) ตั ้ ง แต ป  2557 พบว า มี ป  ญ หาในการนํ า ไปใช

การควบคุ ม คุ ณ ภาพสํ า นั ก งานสอบบั ญ ชี ถ ื อ ว า มี
ความสํ าคั ญ เพราะผลลั พ ธ จากการตรวจสอบ คื อคุ ณ ภาพ
รายงานทางการเงิ น ที ่ ม ี ผ ลต อการตั ด สิ นใจผู  ใ ช ง บการเงิ น
โดยเฉพาะอยางยิ่ งการตรวจสอบบริ ษั ทจดทะเบีย นในตลาด
หลักทรัพยที่นักลงทุนตองใชขอมูลจากรายงานทางการเงินใน
การตั ด สิ นใจ และมี ผ ลกระทบต อผู  ม ี ส  วนได เ สี ย ในวงกว า ง
ดังนั ้น มาตรฐานที่จะนํามาใช ควบคุ มคุณภาพสํ านักงานสอบ
บั ญชี ควรลดผลกระทบที ่ม ีต  อการปฏิ บั ติ ตามมาตรฐานการ
ควบคุมคุณภาพ ในการตรวจสอบบัญชีของสํานักงานสอบบัญชี
ที ่ มี ข นาดความแตกต างกั น ให มี ค ุ ณภาพได ม าตรฐานเปนที่
ยอมรับตอสาธารณะ
การควบคุมคุณภาพสํานักงานสอบบัญชี ในประเทศ
ไทย มี การประกาศใช ม าตรฐานการควบคุ ม คุ ณ ภาพสํ านั ก
งานสอบบั ญชี (Thai Standard on Quality Control :
244
โดยเฉพาะสํ า นั ก งานสอบบั ญ ชี ข นาดกลางและขนาดเล็ ก
(Non-Big 4) ที ่ ม ี ค วามพร อ มบุ ค ลากร งบประมาณ และ
เทคโนโลยี นอยกวาสํานักงานสอบบัญชีขนาดใหญ (Big 4)
(ปนัดดา กาญจนมิ่ง, 2558, น.5) และงานวิจัยผู เขียนเรื่อง
ผลกระทบการควบคุ ม คุ ณ ภาพตามมาตรฐาน ฉบั บ ที ่ 1
(TSQC1) ของสํานักงานสอบบัญชี Big 4 และ Non Big 4 ที่มี
ต อคุ ณ ภาพการสอบบั ญ ชี ในการตรวจสอบบริ ษั ท ในตลาด
หลักทรัพยแหงประเทศไทย พบวามีความแตกตางของคุณภาพ
การสอบบัญชีตามขนาดสํานักงานสอบบัญชีที่แตกตางกัน ซึ่ง
ป จจุบ ันคณะกรรมการมาตรฐานการสอบบั ญชีแ ละงานที ่ใ ห
ความเชื่อมั่นระหวางประเทศ (The International Auditing
and Assurance Standards Board : IAASB) อยูระหวาง
การจั ด ทํ า มาตรฐานการบริ ห ารคุ ณ ภาพระดั บ สํ า นั ก งาน
(Quality Management At Firm Level : ISQM 1) มา
ทดแทน (International Standard on Quality Control :
ISQC1) เพื ่ อ ให เ หมาะสมกั บ สภาพแวดล อม เกี ่ ย วกั บ การ
บริ ห ารคุ ณ ภาพของงานที ่ ใ ห บ ริ การ มาตรฐานการบริ ห าร
คุ ณ ภาพระหว างประเทศ ฉบับ ที ่ 1 เปนมาตรฐานที่ ม ีค วาม
แตกตางจากแนวคิ ดมาตรฐานการควบคุมคุณภาพ ฉบั บที ่ 1
นั่นคือ แนวทางการบริหารคุณภาพตามความเสี่ยง ไมใชเพียง
แคกําหนดกระบวนการควบคุมคุณภาพที่ทุกบริษัทตองปฏิบัติ
ตาม เทานั้น แตตองระบุและประเมินความเสี่ยงดานคุณภาพ
ดําเนินการตอบสนองตอความเสี่ยง และกระบวนการออกแบบ
ที ่ เ กี ่ ย วข อ งกั บ การตรวจสอบและการแก ไ ข โดยการ
เปลี ่ย นแปลงที ่ส ํ าคั ญ ในข อกําหนดการควบคุ มคุ ณ ภาพของ
สํานักงานสอบบัญชี ทําใหสามารถปรับใชใหเหมาะสมกับขนาด
และความซับซอนของสํานักงานสอบบัญชี โดย IAASB เชื่อวา
มาตรฐานการบริหารคุณภาพ จะมีประโยชน สามารถปรับใชให
เหมาะสมกั บ สํ า นั ก งานสอบบั ญ ชี แ ละงานที ่ ล ั ก ษณะและ
สถานการณแตกตางกัน ตอบสนองการบริหารคุณภาพเชิงรุก
ของสํานักงานสอบบัญชี เพื่อเปลี่ยนสถานการณหรือความเสี่ยง
และสงเสริมการปรับปรุงอยางตอเนื่อง ใหความสําคัญที่เพิ่มขึ้น
ในการตรวจสอบระบบโดยรวมและการแกไ ขที่ รวดเร็วและมี
ประสิท ธิ ภาพ ความสําคั ญของบทบาทประโยชนส าธารณะ
และความรับผิดชอบในการบริหารงานตรวจสอบใหมีคุณภาพ
ดังนั้นบทความนี ้ผู เขีย นตองการศึกษาว ามาตรฐาน
การบริหารคุณภาพ ฉบับที่ 1 (ISQM 1) ที่สภาวิชาชีพบัญชี ใน
พระบรมราชู ปถัมภ จะนํามาใช ในประเทศไทย เพื่อทดแทน
มาตรฐานการควบคุมคุณภาพสํานักงานสอบบัญชี (TSQC1) มี
ความเปลี่ยนแปลงอยางไร สามารถลดผลกระทบและปญหาใน
การปฏิบั ติงานของสํานักงานสอบบัญชีขนาดกลางและขนาด
เล็กหรื อไม และสํานักงานสอบบั ญชี รวมถึง หนวยงานกํ ากั บ
ดูแล ตองเตรียมความพรอมอยางไรเมื่อมีการนํามาใช เพื่อให
การควบคุมคุ ณภาพสํานักงานสอบบัญชี มีการตรวจสอบที ่ได
มาตรฐาน และรักษาไวซึ่งผลประโยชนสาธารณะ
แนวคิดการควบคุมคุณภาพสํานักงานสอบบัญชี
มาตรฐานการควบคุมคุณภาพ ฉบับที่ 1 (TSQC1)
การควบคุมคุณภาพสํานักงานสอบบัญชี ปจจุบันประเทศไทย
สภาวิชาชีพบัญชี ในพระบรมราชูปถัมภ ประกาศใช มาตรฐาน
การควบคุมคุ ณภาพ ฉบับที่ 1 เพื่อใหเ กิด ความเชื ่อมั ่นอยาง
สมเหตุ สมผลวาสํานักงานสอบบัญ ชี และบุค ลากรปฏิบ ัติ ตาม
มาตรฐานทางวิชาชีพมีคุ ณภาพ มี กระบวนการตรวจสอบที่มี
245
มาตรฐาน และรายงานที ่ ออกโดยสํ านั กงานสอบบั ญ ชี ห รื อ
ผู  ส อบบั ญ ชี ท ี ่ ร ั บ ผิ ด ชอบงานนั ้ น ๆ มี ค วามเหมาะสมกั บ
สถานการณ มี ท ั ้ ง หมด 6 องค ป ระกอบดั ง นี ้ 1. ความ
รับผิดชอบของผูนําตอคุณภาพภายในสํานักงาน 2. ขอกําหนด
ดานจรรยาบรรณที่เกี่ยวของ 3. การตอบรับงานและการคงไว
ซึ ่ ง ความสั ม พั น ธ ก ั บ ลู ก ค า 4. ทรั พ ยากรบุ ค คล 5. การ
ปฏิ บ ั ต ิ ง าน และ 6. การติ ด ตามผล และที ่ สํ าคั ญ บริ ษั ท จด
ทะเบียนในตลาดหลักทรัพยแหงประเทศไทย ที่มีผลกระทบตอ
ผู  ใ ช ส าธารณะ ภายใต ก ารกํ า กั บ ดู แ ลจากสํ า นั ก งาน
คณะกรรมการหลักทรัพยและตลาดหลักทรัพย (ก.ล.ต.) ผูสอบ
บัญชีจะตรวจสอบตองไดรับความเห็นชอบจาก ก.ล.ต. สังกัด
สํานักงานสอบบัญชีมีทั้งขนาดใหญ และขนาดกลางและเล็ก ที่
ไมควรมีความแตกตางกันในเรื่องคุณภาพการสอบบัญชี เพราะ
กลุ  ม ผู  ใ ช เ ป นกลุ  ม เดี ย วกั น อย างไรก็ ต ามจากผลการตรวจ
คุณภาพการสอบบัญชีของหนวยงานกํากับดูแล และงานวิจัยที่
ผานมาทั้งในประเทศและตางประเทศ พบปญหาในทางปฏิบัติ
กั บ สํ า นั ก งานสอบบั ญ ชี ข นาดกลางและเล็ ก (วั น สิ ริ
ประเสริฐทรัพย, 2563, น.180-185 และ ปนัดดา กาญจนมิ่ง,
2558, น.5) จึงเปนสาเหตุสวนหนึ่ง IAASB จึงไดปรับปรุงและ
จัดทํารางมาตรฐานการบริหารคุณภาพ ฉบับที่ 1 (ISQM1) เพื่อ
นํามาทดแทน และสภาวิชาชีพบัญชี ฯ จะนํามาประกาศใชใน
ประเทศไทยตอไป
มาตรฐานการบริหารคุณภาพ ฉบับที่ 1 เปนมาตรฐานที่จะถูก
นํ า มาทดแทนมาตรฐานการควบคุ ม คุ ณ ภาพ ฉบั บ ที ่ 1
มีวัตถุประสงคไมแตกตางกัน เปนแนวคิดการบริหารคุณภาพ
เชิงรุก และอยูบนพื้นฐานความเสี่ยง เนนใหสํานักงานสอบบัญชี
ออกแบบ ปรั บ ให เ หมาะสมนํ า ไปใช กั บ ระบบการบริ ห าร
คุ ณ ภาพกั บ สํ า นั ก งานสอบบั ญ ชี แ ละงานที ่ ม ี ล ั ก ษณะและ
สถานการณแตกตางกัน ที่จะเพิ่มความแข็งแกรงใหระบบการ
ควบคุ ม คุ ณ ภาพ ความรั บ ผิ ด ชอบความเป นผู  นํ าของสํ านั ก
งานสอบบั ญ ชี การปรั บ ปรุ ง การกํ า กั บ ดู แ ลกิ จ การ การ
ตรวจสอบระบบการควบคุมคุณภาพใหเขมงวดยิ่งขึ้น และการ
แกไขขอบกพรองที่มีประสิทธิภาพ โดยขอบเขตของมาตรฐาน
การบริ ห ารคุ ณ ภาพฉบั บ ที ่ 1 สามารถนํ ามาใช ส ํ า หรั บ การ
ตรวจสอบ การสอบทานงานที่ ใ หค วามเชื ่ อมั ่นและบริ การที่
เกี่ยวเนื่อง
 องคประกอบของมาตรฐานการบริหารคุณภาพ องค ป ระกอบที ่ 2 กระบวนการประเมิน ความเสี ่ ยงของ
มาตรฐานการบริ ห ารคุ ณ ภาพ มี การปรับ ปรุ ง และ สํานั กงาน (The Firm’s Risk Assessment Process)
เพิ่มเติม เพื่อใหสามารถปฏิบัติไดจริงในสํานักงานสอบบัญชีที่มี (ใหม)
ขนาด และความเสี ่ ยงที ่ แตกต างกั นมี 8 องค ป ระกอบดั ง สํ านั กงานสอบบั ญ ชี ต องประเมิ นความเสี ่ ย งด าน
แผนภาพตอไปนี้ คุณภาพ ออกแบบและตอบสนองตอความเสี่ยง การระบุและ
ประเมินความเสี่ ยง ไปใช ในการบริ หารจั ดการคุ ณภาพโดย
กระบวนการประเมิ นความเสี ่ ย งจะถู กนํ าไปประยุ กต กั บ 7
การกํากับดูแลและ
ผูนํา
องค ประกอบอื ่น จะชวยให สํ านักงานใช ทรัพ ยากรในเรื่ องที่
ต องการมากที ่ ส ุ ด การออกแบบและตอบสนอง คํ าว าการ
ขอกําหนด การตอบรับ
การ ตอบสนอง เป นไปในทางเดี ยวกั บ มาตรฐานสอบบั ญชี รหั ส
จรรยาบรรณ และคงไวซ่งึ
ที่เกี่ยวของ ความสัมพันธ ปฏิบตั ิงาน 315 หมายถึง นโยบายหรือวิธีปฏิบัติตางๆในเชิงการควบคุม
กระบวนการ กระบวนการ
กับลูกคาและ ใช
ประเมินความ
งานที่มี
ติดตาม โดยอาจรวมไปถึ ง มุ ม มองของการกํ า กั บ ดู แ ลวั ฒ นธรรม
เสี่ยงของ และแกไข
สํานักงาน ลักษณะเฉพาะ สํานักงาน การสงเสริมคุณภาพในการดําเนินการเชิงกลยุทธของ
ทรัพยากร สํ า นั ก งานที ่ แ สดงถึ ง ความมุ  ง มั ่ น ต อ คุ ณ ภาพและความ
สารสนเทศและการสื่อสาร รับผิดชอบตอประโยชนสาธารณะ ดังแผนภาพตอไปนี้
ความเสี่ยงดานคุณภาพ (ประชากรทั้งหมด)
ใช
มีความเปนไปไดที่สมเหตุสมผลของ
ที่มา : ดัดแปลงจาก IAASB (2019, p.7) ความเสี่ยงที่เกิดขึน้ หรือไม?
ไมใช
องคประกอบที่ 1 การกํากับดูแลผูนํา (Governance and ขั้นตอนที่ 1: ความเสี่ยงดานคุณภาพจะมีผลกระทบ
ระบุความเสีย่ ง อยางมีนัยสําคัญตอการบรรลุวัตถุประสงค
Leadership) (เปนการปรับปรุงจากองคประกอบเดิม) ดานคุณภาพหรือไม?
ดานคุณภาพ
สํานักงานสอบบัญชี ตองมีการกําหนดความเสี่ยง ไมใช ไมตองดําเนินการ
ใดๆ เพิ่มเติม
ดานคุณภาพ Quality Risks และการออกแบบและตอบสนอง ความเสี่ยงดานคุณภาพรวมกับ
เพื่อจัดการกับความเสี่ยงดานคุณภาพ กําหนดวัตถุประสงคดาน ความเสี่ยงดานคุณภาพอืน่ ๆ จะมี
ใช ไมใช
ผลอยางมีนัยสําคัญตอการบรรลุ
คุณภาพ เพื่อสนับสนุนการออกแบบ การนําระบบการบริหาร วัตถุประสงคดานคุณภาพหรือไม?
คุณภาพไปใชประกอบด วย วัฒ นธรรม(Culture) คุณภาพใน ใช
องค กร ผู  นํ าที ่ ม ี ค วามรั บ ผิ ด ชอบ Responsibility และมี ระบุความเสี่ยงดานคุณภาพที่จําเปนตองไดรับการ
ประเมิน
ภาระหน า ที ่ เ กี ่ ย วกั บ คุ ณ ภาพ Accountability มุ  ง มั ่ น ต อ ขั้นตอนที่ 2:
ประเมินความ ประเมินความเสี่ยงดานคุณภาพเพื่อเปนพื้นฐานสําหรับการ
โครงสร า งองค ก ร การมอบหมายงาน คุ ณ ภาพงาน และ เสี่ยงดาน ออกแบบและการดําเนินการตามคําตอบที่เกีย่ วของ
ทรัพยากร คุณภาพ
ประเมินความเปนไปไดของความเสีย่ งดานคุณภาพและ
ผลกระทบตอความสําเร็จของเปาหมายคุณภาพ

ที่มา : ดัดแปลงจาก IAASB (2019, p.13)

การประเมินความเสี่ยง ใชแนวคิด COSO Internal Control 2013 ในการประเมินความมีประสิทธิผลการควบคุม

ภายใน (Principles Of Effective Internal Control) ประกอบดวย การควบคุมภายใน 5 องคประกอบ 17 หลักการ และการ
บริหารความเสี่ยงตามแนวคิด COSO 2017 มี 5 องคประกอบ และ 20 หลักการ ดังตารางที่ 1 ตอไปนี้

246
ตารางที่ 1 การควบคุมภายใน และบริหารความเสี่ยง ตามแนวคิด COSO
การควบคุมภายในตามแนวคิด COSO 2013
องคประกอบ หลักการ
1.การแสดงความรับผิดชอบดานความ
ซื่อตรงและจริยธรรมขององคการ
2.การแสดงความรับผิดชอบการกํากับดูแล
สภาพแวดลอม 3. การกําหนดโครงสรางอํานาจหนาที่และ
ของการ ความรับผิดชอบ
ควบคุม (CE) 4. ความรับผิดชอบในการพัฒนา
ความสามารถของพนักงาน
5. การรายงานผลงานและการควบคุมตาม
หนาที่ความรับผิดชอบ
6. การระบุวัตถุประสงคที่เหมาะสม
การประเมิน 7. การระบุและวิเคราะหความเสี่ยง
ความเสี่ยง 8. การประเมินความเสี่ยงดานการทุจริต
(RA) 9.การระบุและวิเคราะหการเปลี่ยนแปลงที่
สําคัญ
10. การเลือกและพัฒนากิจกรรมควบคุม
11. การเลือกและพัฒนากิจกรรม
กิจกรรม ควบคุมทั่วไปดานเทคโนโลยี
ควบคุม (CA) 12. การกําหนดและปฏิบัติ
ตามนโยบายและวิธีการควบคุม
13. การใชสารสนเทศที่เกี่ยวของ
สารสนเทศ 14. การสื่อสารภายใน
และการ 15. การสื่อสารภายนอก
สื่อสาร (IC)
16. การติดตามผลและการประเมินผล
กิจกรรม
ระหวางการปฏิบัติงานและแบบอิสระ
ติดตาม
17. การประเมินขอบกพรองและสื่อสาร
ประเมินผล
(MA)
ที่มา : อุษณา ภัทรมนตรี (2561, น. 8-20)
247
การบริหารความเสี่ยงตามแนวคิด COSO 2017
องคประกอบ หลักการ
1. คณะกรรมการองคกรมีหนาที่ตองกํากับ
ดูแลการจัดการความเสี่ยง
2. การกําหนดโครงสรางการปฏิบัติงาน
การกํากับดูแล
3. องคกรตองระบุพฤติกรรมที่ตองการใหเปน
และวัฒนธรรม
วัฒนธรรม
องคกร
4. องคกรตองแสดงภาระผูกพันที่มีตอมูลคา
หลักขององคกร
5. องคกรตอง จูงใจ พัฒนา และรักษา
บุคลากรที่มีความสามารถ
6. องคกรตองวิเคราะหความเสี่ยงสําคัญที่จะมี
กลยุทธและ
ตอองคกร
การกําหนด
7. องคกรตองกําหนดความเสี่ยงที่ยอมรับได
วัตถุประสงค
8. องคกรตองประเมินกลยุทธทางเลือกอื่น
9. การกําหนดวัตถุประสงคของธุรกิจ
10. การระบุความเสี่ยงที่กระทบตอการ
ดําเนินงานตามกลยุทธและวัตถุประสงค
การ
11. การประเมินความรุนแรงของความเสี่ยง
ดําเนินงาน
12. การจัดลําดับความสําคัญของความเสี่ยง
13. การเลือกวิธีตอบสนองความเสี่ยง
14. การพัฒนาความเสี่ยงมุมมองพอรตโฟลิโอ
15. การประเมินความเปลี่ยนแปลงที่สําคัญ
การทบทวน 16. การสอบทานการบริหารความเสี่ยงและการ
และปรับปรุง ดําเนินงานทั้งหมดขององคกร
17. องคกรตองติดตามและปรับปรุงการจัดการ
ความเสี่ยง
สารสนเทศ 18. การยกระดับระบบเทคโนโลยีสารสนเทศที่
การสื่อสาร สนับสนุนการจัดการความเสี่ยง
และการ 19. การสื่อสาร สารสนเทศดานความเสี่ยง
รายงาน 20. การรายงานเกี่ยวกับความเสี่ยง วัฒนธรรม
และผลการดําเนินงาน
องค ป ระกอบที่ 3 ข อ กํ าหนดจรรยาบรรณที ่ เ กี ่ยวข อ ง
(Relevant Ethical Requirement)
องคประกอบขอกําหนดจรรยาบรรณที่เกี่ยวของนี้
ไมแตกตางจากเดิม ตองการใหเกิดความเขาใจและปฏิบัติตาม
ขอกําหนดดานจรรยาบรรณ รวมทั้งขอกําหนดดานความเปน
อิสระ ผูนําตองมีการกําหนดนโยบาย การสื่อสาร ประเมินและ
การรายงานการฝาฝน รวมถึง การยื นยั นความเปนอิส ระเป น
ลายลักษณอักษร
องคประกอบที่ 4 การตอบรับและคงไวซึ่ง ความสัมพันธกับ
ลู ก ค า และงานที ่ ม ี ล ั ก ษณะเฉพาะ (Acceptance and
Continuance of Client Relationships and Specific
Engagements)
องค ป ระกอบการตอบรั บ งาน และคงไว ซ ึ ่ ง
ความสั ม พั น ธ ก ั บ ลู ก ค าและงานที ่ ม ี ล ั กษณะเฉพาะสํ า นั ก
งานสอบบั ญ ชี ต องได รั บข อมูล อย างเหมาะสมเกี่ ย วกับ ความ
ซื่อสัตย ซื่อตรง และมีจริยธรรมของลูกคา ทรัพยากรบุคคลที่
จะปฏิบัติงาน และมีการกําหนดนโยบายและวิธีปฏิบัติดานการ
ตอบรับงานที่เปนไปตามมาตรฐาน
อ ง ค  ป ร ะ ก อ บ ท ี ่ 5 ก า ร ป ฏ ิ บ ั ต ิ ง า น ( Engagement
Performance)
การกําหนดการควบคุมดูแล และสอบทานงาน กลุม
ผูป ฏิบ ัติ งานใช ดุลยพินิจ และวิจารณญาณในการสั งเกตและ
สงสัย เยี ่ ยงผู ป ระกอบวิช าชีพ อย างเหมาะสม มี การรวบรวม
เอกสารหลักฐานของงานอยางเหมาะสม สรางวิธีปฏิบัติ กรณีมี
ความเห็นที่แตกตางกัน และกําหนดใหมีการสอบทานคุณภาพ
งาน
องคประกอบที่ 6 ทรัพยากร (Resources) (ปรับปรุง)
องคประกอบโดยมาตรฐานฉบับนี้ กําหนดทรัพยากร
ขึ้นมาใหม ไดแก ทรัพยากรทางเทคโนโลยีและทางปญญา ใน
การนํามาใช ประเด็นของบุคลากรที่เกี่ยวของกับนโยบายและ
วิธีปฏิ บัติของสํานักงาน จัดหาพนั กงาน การประเมินผลการ
ปฏิบัติงานขีดความสามารถ รวมถึงเวลาที่ใชในการปฏิบัติงาน
สมรรถนะในการทํ างาน ความก าวหน าในอาชี พ การเลื ่ อ น
ตําแหนง การใหค าตอบแทน การประมาณการความตองการ
กําลัง คน และคงไว ซึ ่งทรัพ ยากรทางเทคโนโลยี ที่เ หมาะสม
เพื่อใหสามารถใชระบบการบริหารคุณภาพของสํานักงานและ
ปฏิบัติงานได รวมถึงผูสอบบัญชีที่รับผิดชอบงาน มีความรูความ
ชํานาญดานวิชาการ รวมถึงความรูในเทคโนโลยี สารสนเทศที่
เกี่ ย วของ ความรู เ กี ่ ยวกั บ อุ ตสาหกรรมที ่ เกี่ ย วของที ่ล ู กค า
248
ดําเนินธุร กิจอยู ความรู และประสบการณเกี่ยวกับ มาตรฐาน
วิ ช าชี พ และกฎหมายที ่ เ กี ่ ย วข อ ง ความสามารถในการใช
วิจารณญาณเยี่ยงผูประกอบวิชาชีพ และความเขาใจนโยบาย
และวิ ธ ี ป ฏิ บ ั ต ิ ใ นการบริ ห ารคุ ณ ภาพของสํ านั ก งาน และ
ความสามารถในการปฏิบัติงานใหมีคุณภาพอยางสมํ่าเสมอ
องคประกอบที่ 7 สารสนเทศและการสื่อสาร (Information
and Communication) (ใหม)
สํ านักงานสอบบั ญชี มีร ะบบสารสนเทศที ่ส นับ สนุ น
ระบบการบริหารคุณภาพ โดยระบุ ประมวลผล และเก็บรักษา
สารสนเทศที ่ เ กี ่ ย วข องและเชื่ อถื อได ไม ว าจะมาจากแหล ง
ภายในหรือภายนอกวัฒนธรรมของสํานักงาน สงเสริมและเนน
ย ํ ้ า ค ว า ม ส ํ า ค ั ญ ก า ร ส ื ่ อ ส า ร ส อ ง ท า ง ( two-way
communication) ความรั บ ผิ ด ชอบของบุ ค ลากรในการ
แลกเปลี่ยนสารสนเทศกับสํานักงานและกับบุคลากรอื่นในการ
สื่อสาร
องค ป ระกอบที ่ 8 กระบวนการติ ด ตามและแก ไ ข
(Monitoring and Remediation Process) (ใหม)
มีการเพิ่มกระบวนการติดตามผลและแกไข ที่จะชวย
ให ส ามารถประเมิ น การออกแบบ การนํ ามาใช และการใช
องคประกอบของระบบการบริหารคุณภาพ เพื่อพิจารณาวาได
บรรลุวัตถุประสงคดานคุณภาพแลวหรือไม สํานักงานสอบบัญชี
ตองกําหนดนโยบายหรือวิธีปฏิบัติที่เกี่ยวกับบุคคลดังนี้
- บุ ค คลที ่ ท ํ ากิ จกรรมติ ด ตามผล ต องมี ค วามรู  แ ละ
ความสามารถ รวมถึ ง มี เ วลาที ่ เ พี ย งพอ ที ่ จะทํ า
กิจกรรมติดตามผลไดอยางมีประสิทธิผล
- ความเที่ยงธรรมของบุคคลที่ทํากิจกรรมติดตามผล
การควบคุ ม คุ ณภาพสํ านัก งานสอบบั ญ ชี สู  ม าตรฐานการ
บริหารคุณภาพระหวางประเทศ
ระบบการบริหารคุณภาพระหวางประเทศฉบับที่ 1 (ISQM1) มี
ทั้ งหมด 8 องคป ระกอบ เป นการแก ไข ปรับปรุ งจากการนํ า
มาตรฐานการควบคุมคุณภาพ (TSQC1) ไปปฏิบัติจริงเห็นได
จากทุกองคประกอบเดิม 6 องคประกอบที่ยังคงอยูและเพิ่มเติม
3 องคประกอบ ดังตารางที่ 2 ตอไปนี้
ตารางที่ 2 เปรียบเทียบความแตกตางระหวางมาตรฐานการ
ควบคุมคุณภาพกับมาตรฐานการบริหารคุณภาพ
มาตรฐานการควบคุม มา ต ร ฐ า น ก า ร บ ร ิ ห า ร
คุณภาพ (TSQC1) คุณภาพ (ISQM1)
1.ความรั บ ผิ ด ชอบของผู  นํ า 1.การกํ า กั บ ดู แ ลและผู  น ํ า
ตอคุณภาพภายในสํานักงาน (ปรับปรุง)
2.ข อกําหนดจรรยาบรรณที่ 2.กระบวนการประเมินความ
เกี่ยวของ เสี่ยงของสํานักงาน (ใหม)
3. การตอบรั บ และคงไว ซึ ่ ง 3.ข อกํ าหนดจรรยาบรรณที่
ความสั ม พั นธ กับ ลู กค าและ เกี่ยวของ (คงเดิม)
งานที่มีลักษณเฉพาะ
4. การปฏิบัติงาน 4.การตอบรั บ และคงไว ซ ึ ่ ง
ความสั ม พั น ธ กั บ ลู กค าและ
งานที่มีลักษณะเฉพาะ(คงเดิม)
5. ทรัพยากรบุคคล 5.การปฏิบัติงาน (คงเดิม)
6. การติดตามผล 6. ทรัพยากร (ปรับปรุง)
7.สารสนเทศและการสื ่อสาร
(ใหม)
8. กระบวนการติด ตามและ
แกไข (ใหม)
ปจจุบันการนํ ามาตรฐานการควบคุมคุณภาพฉบับที่ 1 มาใช
ควบคุม คุ ณภาพการสอบบั ญชีข องสํ านั กงานสอบบั ญชี ส วน
ใหญพ บปญ หาในการปฏิ บ ั ติ ต ามมาตรฐานโดยเฉพาะสํานั ก
ง า นส อ บ บ ั ญ ช ี ข น าด กล า ง แ ล ะ ข นา ด เ ล ็ กง าน ว ิ จ ั ย
วันสิริ ประเสริฐทรัพย (2563, น.207) พบวามีผลกระทบการ
ควบคุมคุณภาพ TSQC1 และคุณภาพการสอบบัญชีของสํานัก
งานสอบบั ญ ชี แ ตกต างกั นเมื ่ อ ขนาดสํ านั กงานแตกต า งกั น
เชนเดียวกับงานวิจัยพลอยไพลิน ตันติสกล และศิริลักษณ ศุทธ
ชัย (2560, น.1319-132) พบวาสํานักงานสอบบัญชีขนาดใหญ
(Big 4) มี ค ุ ณ ภาพมากกว า นอกจากนี ้ ผ ลการวิ จ ั ย วั น สิ ริ
ประเสริ ฐ ทรั พ ย (2563, น.207) พบว าการควบคุ ม คุ ณ ภาพ
สํานักงานสอบบัญชี มีผลกระทบเชิงบวกตอคุณภาพการสอบ
บั ญ ชี และแนวทางในการปรั บปรุ ง มาตรฐาน เพื ่อยกระดั บ
คุ ณ ภาพการสอบบั ญชี โ ดย รวม ต อ งให ค วามสํ า คั ญ
2 องคประกอบไดแกองคประกอบการปฏิบัติงาน สอดคลอง
งานวิ จั ย ลดาวั ล ย ยอดบั ว และกนกศั กดิ ์ สุ ข วั ฒ นาสิ นิ ท ธิ์
(2561, น.343) พบวาการควบคุมการสอบบัญชีและความเปน
มืออาชีพของผูสอบบัญชีมีความสัมพันธและผลกระทบเชิงบวก
249
กั บ คุ ณ ภาพการสอบบั ญ ชี และองค ป ระกอบจรรยาบรรณ
สอดคล องกั บ งานวิ จั ย ปุ ณ ยนุ ช ป  นกุ ม ภี ร  และกนกศั กดิ์
สุ ข วั ฒ นาสิ นิ ท ธิ ์ (2560, น.72-96) พบว าจริ ย ธรรมส ง ผล
ทางบวกตอคุณภาพการสอบบัญชี อยางไรก็ตามการควบคุ ม
คุณภาพสํานักงานสอบบัญชี ตองไดรับความสําคัญจากผูนํา นั่น
คื อ ผู  น ํ ามี อิ ท ธิ พ ลสํ าคั ญ ต อคุ ณ ภาพการสอบบั ญ ชี (วั นสิ ริ
ประเสริฐทรัพย, 2563, น. 207 และปนัดดา กาญจนมิ่ง,
2558, น.5) นอกจากนี้องคประกอบผูนํา การตอบรับลูกคา และ
การติดตาม มีความสัมพันธเชิงลบตอคุณภาพการสอบโดยรวม
(ปนัดดา กาญจนมิ่ง, 2558, น.5) และการนําไปใช ความสําคัญ
คื อผู นํ า บุ คลากร การใช ประโยชน จากบุค คลภายนอก และ
ระยะเวลา (International Federation of Accountants
(IFAC), 2014) ดังนั้นมาตรฐานบริหารคุณภาพที่ปรับปรุง ควรมี
ลั กษณะสํ าคั ญ จากที ่กล าวข างต น เพื ่อลดป ญ หาและทํ าให
คุณภาพการตรวจสอบของสํานักงานสอบบัญชีมีมาตรฐาน
จากการศึกษามาตรฐานการบริหารคุณภาพ ขางตน
ลักษณะสวนใหญมาจากมาตรฐานการควบคุมคุณภาพฉบับที่ 1
จะพบวามีการปรับปรุ งเพื่ อแก ไขปญ หาอุป สรรคที่พบในการ
ปฏิบัติตามมาตรฐานการควบคุมคุณภาพฉบับที่ 1 ดังนี้
1. สามารถปรับใชใหเหมาะสมกับขนาดของ สํานัก
งานสอบบัญ ชี เพื่อแกไขปญ หาคุณภาพการสอบบัญ ชีตางกั น
ตามขนาดของสํานักงานสอบบัญชีที่ตางกัน (วันสิริ ประเสริฐ
ทรั พย, 2563, น.207; พลอยไพลิน ตันติส กล และศิร ิล ักษณ
ศุทธชัย, 2560, น.1319-1327)
2. องคประกอบที่ 1 การกํากับดูแลและผูนํา เนนยํ้า
ความสําคัญ ผูนําสํานักงานสอบบัญชี ตองใหความสํ าคัญเรื่อง
คุณภาพ สอดคลองงานวิจัยที่พบวาปญหาและผลกระทบการ
ควบคุ ม คุ ณ ภาพตามมาตรฐานTSQC 1 องค ป ระกอบความ
รับ ผิด ชอบผู นําตอคุณ ภาพ มี การปฏิบั ติไ ดนอยที่ สุด (วันสิริ
ประเสริฐทรัพย, 2563, น.207; ปนัดดา กาญจนมิ่ง, 2558, น.
5 และ IFAC, 2014)
3. องคป ระกอบที่ 3 จรรยาบรรณ ผูนําตองให
ความสํ าคัญในการยื นยันความอิ สระ ไมมีการทําบริการอื่นที่
ขั ด แย ง ผลประโยชน เพื ่อรั กษาไว ซึ ่ งคุ ณ ภาพการสอบบั ญ ชี
(ปุณยนุช ปนกุมภีร และกนกศักดิ์ สุขวัฒนาสินิทธิ์, 2560, น.
72- 96; วันสิริ ประเสริฐทรัพย, 2563, น.207)
4. องค ป ระกอบที ่ 4 การตอบรั บ และคงไว ซึ ่ ง
ความสั มพันธ กับลู กคาและงานที ่มีลั กษณเฉพาะ โดยเฉพาะ
สํ านั กสอบบั ญ ชี ข นาดกลางและเล็ กที ่ ม ี ข  อจํ ากั ด ทรั พ ยากร
งบประมาณ เวลา ที่อาจสงผลตอคุณภาพการสอบบัญชีลดลง
องค ประกอบนี ้ม ีค วามสํ าคัญ ต องคํ านึ งความเสี ่ย งและความ
อิสระ (ปนัดดา กาญจนมิ่ง, 2558, น.5)
5. องคประกอบที่ 5 การปฏิบัติงาน มีสวนสําคัญตอ
คุ ณ ภาพการสอบบั ญ ชี โ ดยรวม โดยเฉพาะบุ ค ลากร และ
เทคโนโลยี เปนสวนสําคัญที่จะทําใหงานนั้นมีคุณภาพ บุคลากร
ตองมี ความรูเหมาะสม มีที่ ปรึกษารวมถึ งผูส อบทานคุณภาพ
งานที่เหมาะสมและมีเทคโนโลยีชวยการตรวจสอบ (ลดาวัลย
ยอดบัว และกนกศักดิ์ สุขวัฒนาสินิทธิ์, 2561, น.343; วันสิริ
ประเสริฐทรัพย, 2563, น.207)
6. องคประกอบที่ 6 ทรัพยากร เปนสวนสําคัญทําให
การปฏิบัติงานมีคุณภาพ บุคลากรตองฝกอบรม ประเมินผลการ
ทํางานจากคุณภาพ มีความมั่นคง กาวหนาเปนสิ่งที่ตองคํานึง
ลดปญหาการเขาออกผูส อบบัญชี สงผลต อคุ ณภาพการสอบ
บัญชี (วันสิริ ประเสริฐทรัพย, 2563, น.205 และ IFAC, 2014)
เพิ่มเติม คือเรื่องทรัพยากรทางเทคโนโลยีและปญญาที่สําคัญ
สอดคลองกับสภาพแวดลอมการตรวจสอบปจจุบัน
องคประกอบที่ เพิ ่ม เติ มใหม ที ่ส ํานักงานสอบบั ญชี
จะต อ งเตรี ย มความพร อมในการทํ า ความเข าใจ ผู  นํ าต อ ง
ปรับเปลี่ยนทัศนคติและสรางความเขาใจแกบุคลากร สามารถ
ปฏิ บ ั ต ิ ไ ด เ มื ่ อ มี การประกาศใช เพื ่ อส ง ผลต อคุ ณ ภาพการ
ตรวจสอบที่ไดมาตรฐานเปนที่ยอมรับ ดังนี้
1. องคประกอบที่ 2 กระบวนการประเมินความเสี่ยง
ของสํ า นั ก งาน ที ่ ผ ู  น ํ า จะมี บ ทบาทสํ า คั ญ ในการกํ า หนด
วัตถุประสงคคุณภาพ การตอบสนองความเสี่ยง การประเมิ น
และการระบุขอบกพรอง
2. องค ป ระกอบที่ 7 สารสนเทศและการสื ่ อสาร
สารสนเทศที ่ จะใช ต  อ งเชื ่ อ ถื อ ได และเน น ยํ ้ า การสื ่ อสาร
2 ทาง
3. องค ป ระกอบที ่ 8 กระบวนการติ ด ตามแก ไ ข
ขอบกพรอง ตองมีความรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ สงผลตอ
คุณภาพโดยรวม
สิ ่ ง ที ่ส ํ านั กงานสอบบั ญ ชี ต องทํ าการเตรี ย มความ
พรอมอยางมาก สําหรับสํานักงานสอบบัญชี คือ องคประกอบที่
2 การประเมินความเสี่ยงที่เพิ่มเติมมา เนนบทบาทผูนําตอง
กําหนดวัตถุประสงคดานคุณภาพ เกี่ยวกับองคประกอบของ
การบริหารคุณภาพตามที่กําหนดและความเสี่ยงเฉพาะที่สํานัก
250
งานสอบบัญชีตองปฏิบัติตาม ตัวอยางเชน ตองมอบหมายความ
รับ ผิ ดชอบขั ้นสู งสุด สําหรับ ระบบการจัด การคุณ ภาพให แก
หุ  นส วนผู  จั ด การ คณะกรรมการของบริ ษั ท หรื อเที ย บเท า
จะตองมีความรูและประสบการณที่เหมาะสม เพื่อทําใหบทบาท
นั้นสําเร็จ ดังนั้นแมวามาตรฐานพยายามที่จะใหผูนําขับเคลื่อน
ด วยความเสี ่ ย ง แต ย ั ง คงดํ า เนิ นการตามวั ต ถุ ป ระสงค ด  า น
คุ ณ ภาพและการตอบสนองที ่ ช ั ด เจน ทํ า ให ม ั ่ น ใจว า มี
กระบวนการที่เหมาะสม สําหรับการใหคําปรึกษาในเรื่องที่ยาก
หรือประเด็นสําคัญ สํานักงานสอบบัญชี ตองพิจารณาในแงของ
ความเสี ่ ย งและการตอบสนองที ่ เ กี ่ ย วข อ ง ที ่ ม ี ผ ลอย า งมี
นัย สําคั ญต อความสํ าเร็จของวัต ถุ ประสงคด านคุ ณภาพ การ
ตอบสนองตอ ความเสี ่ยง โดยส วนใหญ จะเป นขั้ นตอนหรื อ
นโยบายหรือขอกําหนด เชน สํานักงาน สอบบัญชีตองกําหนด
นโยบายและขั ้นตอน ลั กษณะ ระยะเวลาและขอบเขตของ
ทิ ศ ทาง การกํ ากั บ ดู แ ลของที ม ตรวจสอบ และทบทวนการ
ทํางาน นั่นคือ การตอบสนองตอวัตถุประสงคคุณภาพ เพื่อให
แนใจวามีทิศทางเหมาะสมตอการดําเนินงาน การประเมินและ
ระบุข อบกพร อง เปนแง มุ มใหมข องมาตรฐาน ขอบกพรอง
หมายถึง การที่คําตอบไมไดรับการออกแบบอยางเหมาะสมเพื่อ
จัดการกับความเสี่ยงดานคุณภาพ หรือไมไดดําเนินการตามที่
ไดรับการออกแบบ สงผลใหไมมีประสิทธิภาพ นอกจากนี้ ผล
จากกิ จกรรมการตรวจสอบ ตามข อ กํ าหนดเฉพาะมี การให
ข อ สั ง เกต สํ า นั ก งานสอบบั ญ ชี ต องกํ า หนดนโยบายและ
ขั ้ นตอนการตรวจสอบ หาสาเหตุ ท ี ่ แ ท จริ ง ของข อบกพร อ ง
วิเคราะห หาสาเหตุของปญหา เปนที่นาสังเกตวามาตรฐานนี้ให
สํ า นั ก งานสอบบั ญ ชี สามารถใช ผ ู  ใ ห บ ริ ก ารภายนอก
(IFAC, 2014) สํ าหรั บการบริห ารคุ ณภาพ แตต  องมั่ นใจว า
ทรัพยากรที่ใชจากผูใหบริการมีความเหมาะสม และสํานักงาน
สอบบัญชียังคงรับผิดชอบตอระบบการบริหารคุณภาพและการ
ดํ า เนิ น การเปลี ่ ย นแปลงที ่ จ ํ า เป น ระบุ ไ ว ใ นกิ จ กรรมการ
ตรวจสอบ
การนํามาตรฐานการบริหารคุณภาพฉบับที่ 1 มาใช
ในการควบคุ ม คุ ณ ภาพสํ านั กงานสอบบั ญ ชี ใ นประเทศไทย
ผู  เ ขี ย นมี ข  อเสนอแนะสํ านั กงานสอบบัญ ชี ต  องเตรี ย มความ
พรอม ดังนี้ 1. การปรับ เปลี่ยนทัศนคติผู นําเรื่องคุณภาพ 2.
บุ ค ลากรต องมี ค วามรู  แ ละเข าใจเรื ่ องมาตรฐานการบริ ห าร
คุณ ภาพ 3. บุค ลากรตองตระหนั กเรื่ องคุณ ภาพจนเกิ ดเป น
วั ฒ นธรรมคุ ณ ภาพ 4. การจั ด สรรทรัพ ยากรเปนไปอย าง
เหมาะสม 5. การมีกรอบระยะเวลาการบริหารที่ชัดเจน และ6.
การใชประโยชนจากผูใหบริการภายนอก ในกรณีที่มีขอจํากัด
แตอยางไรก็ตามชวงแรกๆ ในการนําไปใช หนวยงานกํากับดูแล
ต องใหค วามรู  ทํ าความเข าใจ สํ านักงานสอบบั ญ ชี เพื ่ อให
สามารถกําหนดวัตถุประสงค ระบุและออกแบบไดเหมาะสมใน
แตละสํานักงานสอบบัญชี โดยเฉพาะสํานักงานสอบบัญชีขนาด
กลางและขนาดเล็ก ที่ตองไดรับการสงเสริม สนับสนุน และอาจ
ตองใหเวลาในการยอมรับ ถาทําไดระยะยาวเพิ่มความสามารถ
ในการแขง ขั นการบริการ และสํานั กงานสอบบัญ ชี จะมี การ
ตรวจสอบที่มคี ุณภาพและไดมาตรฐานเปนที่ยอมรับ
บทสรุป
จากการศึกษามาตรฐานการบริหารคุณภาพฉบับที่ 1
(ISQM1) ที่จะนํามาใชใ นการควบคุ มคุณภาพสํ านักงานสอบ
บัญชีในประเทศไทย นาจะเปนผลดีตอคุณภาพการตรวจสอบ
ของสํานักงานสอบบัญชี สรุปดังนี้
1. สํานัก งานสอบบัญชี โดยเฉพาะสํานั กงานสอบ
บัญชีขนาดกลางและเล็ก จะชวยลดผลกระทบใหสํานักงานปรับ
ใชมาตรฐานตามความเหมาะสมของขนาดและความเสี่ยง และ
สํ านั กงานสอบบั ญ ชี ต องเตรี ย มความพร อมผู  นํ า บุ ค ลากร
รวมถึงทรัพยากร ศึกษาและทําความเขาใจ มาตรฐานใหมและ
องคประกอบใหมที่เพิ่มเติม เชน องคประกอบที่ 2 การประเมิน
ความการเสี ่ ย งที ่ ผ ู  นํ ามี บ ทบาทในการกํ าหนดวั ต ถุ ป ระสงค
คุณภาพ ระบุและประเมินความเสี่ยง การตอบสนองความเสี่ยง
อยางนอยที่สุด สํานักงานสอบบัญชีตางๆ จะตองพิจารณาอยาง
รอบคอบวา มีการปฏิบัติตามมาตรฐานนั้น ตรงกับสถานการณ
หรื อไม มี การระบุ ค วามเสี ่ ย งและการตอบสนองความเสี ่ ย ง
เฉพาะของสํานั กงานสอบบัญ ชี ที ่จะเพิ่ มเขาไปในมาตรฐาน
ความตองการโดยรวม และสามารถปรับขนาดอางอิงตามความ
เสี ่ ย งที ่ ไ ด ร ั บ ตามข อกํ า หนด ในขณะที ่ องค ป ระกอบทึ ่ 7
สารสนเทศและการสื่อสาร ตองเนนการสื่อสารสองทาง และ
องค ป ระกอบที ่ 8 กระบวนการติ ด ตามและแก ไ ขที ่ มี
251
ประสิทธิภาพ อยางไรก็ตามการนํามาใช ตองใหเวลา สําหรับ
สํ านั กงานสอบบั ญ ชี ต  างๆ ในการออกแบบและใช ง านใหม
โดยเฉพาะสํานักงานสอบบัญชีขนาดกลางและ ขนาดเล็ก
จะต องใช เ วลาในการสร างยอมรั บ ในการนํ าระบบนํ ามาใช
หนวยงานกํากับดูแลตองใหการสงเสริม สนับสนุน อบรม และ
ฝกปฏิบัติใหสามารถใชงานไดจริง เพื่อสงผลดีตอคุณภาพการ
ตรวจสอบโดยรวม
2. สภาวิชาชีพบัญชี ในพระบรมราชูปถัมภ จะเปน
ผูบ ังคับใช มาตรฐานการบริหารคุณภาพฉบับที่ 1 ในประเทศ
ไทย เพื่อลดปญหาการนํามาปฏิบัติสําหรับสํานักงานสอบบัญชี
ที่มีขนาดแตกตางกัน จากมาตรฐาน TSQC1 แตอยางไรก็ตาม
ตองพิจารณาประเด็นบริบทครอบคลุ มการแก ไขป ญหาที่พ บ
จากการปฏิบัติในประเทศไทย นอกจากนี้การที่จะทําใหสํานัก
งานสอบบัญชีปฏิบัติไดตามมาตรฐานการบริหารคุณภาพ สงผล
ดี ค ุ ณ ภาพการสอบบั ญ ชี โ ดยรวม ต องได ร ั บ การส ง เสริ ม
สนับสนุน ดังนั้นตองเตรียมความพรอม ในการจัดอบรมสัมมนา
รวมถึงการฝกปฏิบัติ เพื่อใหสํานักงานสอบบัญชีสามารถเขาใจ
และนําไปใชไดจริง รวมถึงการสนับสนุน เทคโนโลยี และสราง
ความเขมแข็งใหกับสํานักงานสอบบัญชีขนาดกลางและขนาด
เล็ก
3. สํานักงานคณะกรรมการหลักทรัพยแ ละตลาด
หลักทรัพยแหงประเทศไทย (ก.ล.ต.) เปนหนวยงานกํากับดูแล
บริษัทจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย คุณภาพการตรวจสอบ
ของสํานักงานสอบบัญชีที่มีคุณภาพ มีความสําคัญตอคุณภาพ
รายงานทางการเงิน สงผลกระทบตอภาพรวมเศรษฐกิจ และ
ความเชื่อมั่ นนั กลงทุนทั้ งไทยและต างประเทศ ดัง นั้ นการนํ า
มาตรฐานการบริหารคุ ณภาพมาใช โดยปรับใหเ หมาะสมกั บ
ขนาดและความเสี่ยง สงผลดีตอคุณภาพการสอบบัญชี ดังนั้น
ก.ล.ต. ตองรวมมือสภาวิชาชีพบัญชี ฯ เพื่อใหสํานักงานสอบ
บัญชีมี ความพรอม ในการนํามาใช และเกิดการนํ ามาปฏิ บัติ
อยางจริงจัง สงผลตอคุณภาพ การสอบบัญชีโดยรวม และ
คุณภาพการตรวจสอบที่ไดมาตรฐานเปนที่ยอมรับระดับสากล
 เอกสารอางอิง

[1] นพวรรณ ชินวงษ. (2558). แนวทางการบริหารความเสี่ยง. สืบคน 5 ตุลาคม 2562.

จาก https://www.gotoknow.org/posts/585763
[2] ปนัดดา กาญจนมิ ่ง. (2558). ป ญหาและอุ ปสรรคในการควบคุมคุ ณภาพสํานั กงานสอบบั ญชี ที ่ส งผลตอคุ ณภาพรานงานการ
ตรวจสอบของสํานักงานบัญชีขนาดเล็กในประเทศไทย. วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาบัญชี. มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร.
[3] ปุณยนุช ปนกุมภีร, และกนกศักดิ์ สุขวัฒนาสินิทธิ์. (2560). ปจจัยเชิงสาเหตุที่มีผลตอคุณภาพการสอบบัญชีของผูสอบบัญชี
ภาษีอากรในประเทศไทย. เศรษฐศาสตรและบริหารธุรกิจปริทัศน. ปที่ 13 ฉบับที่ 1 มกราคม-มิถุนายน 2560 หนา 72-94.
มหาวิทยาลัยรังสิต.
[4] พลอยไพลิน ตันติสกล และ ศิริลักษณ ศุทธชัย. (2560). ศึกษาคุณภาพการสอบบัญชีของสํานักงานสอบบัญชีระหวางประเทศ
และในประเทศ ของผูใชบริการสอบบัญชีในประเทศไทยในมุมมองผูใชบริการสอบบัญชี. ใน การประชุมทางวิชาการนําเสนอ
ผลงานบัณฑิตศึกษาระดับชาติ และนานาชาติ มหาวิทยาลัยขอนแกน 10 มีนาคม 2560 ณ มหาวิทยาลัยขอนแกน.
หนา 1319 – 1327.
[5] มห าว ิ ท ย า ล ั ย มห ิ ด ล . ( 2558) . มา ต ร ฐ า นก า ร ป ฏ ิ บ ั ต ิ ง า น ( COSO-ERM) . ส ื บ ค  น 10 ต ุ ล า ค ม 2562.
จาก https://med.mahidol.ac.th/risk_mgt/th/standard
[6] ลัดดาวัลย ยอดบัว, และกนกศักดิ์ สุขวัฒนาสินิทธิ์. (2561). อิทธิพลของการควบคุมการสอบบัญชีและความเปนมืออาชีพ
ของผูสอบบัญชีที่มีผลตอ คุณภาพการสอบบัญชีของผูสอบบัญชีในกรุงเทพฯ และปริมณฑล. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัย
ธนบุรี ปที่ 12 ฉบับที่ 8 พฤษภาคม-สิงหาคม 2561 หนา 342-357. มหาวิทยาลัยธนบุรี.
[7] วันสิริ ประเสริฐทรัพย. (2563). ผลกระทบการควบคุมคุณภาพตามกรอบมาตรฐานควบคุมคุณภาพฉบับที่ 1 (TSQC1) ที่มี
ตอคุณภาพการสอบบัญชี ของสํานักงานสอบบัญชีระหวางประเทศ (Big 4) และในประเทศ (Non-Big 4) ในมุมมองผูสอบ
บัญชีที่ไดรับความเห็นชอบจากสํานักงานคณะกรรมการกํากับหลักทรัพยและตลาดหลักทรัพย (ก.ล.ต.) ในประเทศไทย.
รายงานการวิจัย. คณะบริหารธุรกิจ. มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร.
[8] สภาวิชาชีพบัญชี ในพระบรมราชูปถัมภ. (2554). มาตรฐานการควบคุมคุณภาพ ฉบับที่ 1 การควบคุม คุณภาพ การ
ใหบริการสอบบัญชีและงานใหความเชื่อมั่นอื่นตลอดจนบริการเกี่ยวเนื่อง. กรุงเทพมหานคร.
[9] สภาวิช าชีพ บัญ ชี ในพระบรมราชู ปถั มภ. (2559). มาตรฐานการสอบบั ญ ชี รหั ส 315 (ปรับ ปรุ ง) เรื ่องการระบุแ ละ
ประเมินความเสี่ยงขอมูลที่ขัดตอขอเท็จจริงอันเปนสาระสําคัญ. กรุงเทพมหานคร.
[10] สํานักงานคณะกรรมการกํากับหลักทรัพยและตลาดหลักทรัพย. (2560). รายงานสรุปกิจกรรมการตรวจคุณภาพการสอบ
บัญชี 1 มกราคม 2560- 31 ธันวาคม 2560. สืบคนเมื่อวันที่ 6 มิถุนายน 2561. จาก http://www.sec.or.th
[11] อรกานต ผดุงสัจจกุล, และดิชพงศ พงศภัทรชัย (2558). ความแตกตางของคุณภาพงานสอบบัญชีระหวางสํานักงานสอบ
บัญชี Big 4 และ Non-Big 4 สามารถบอกลักษณะของลูกคาไดหรือไม หลักฐานจากบริษัทจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย
แหงประเทศไทย. วารสารวิชาชีพบัญชี ปที่ 11 ฉบับที่ 32 ธันวาคม 2558 หนา 34-53. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร.
[12] อุษณา ภัทรมนตรี. (2560). การตรวจสอบภายในสมัยใหม. พิมพครั้งที่ 7. กรุงเทพฯ. จามจุรีโปรดักท.
[13] International Auditing and Assurance Standards Board. (2019). International Standard on Quality
Management. Retrieved July 1, 2019, from https://www.ifac.org/system/files/publications/files/IAASB-
Proposed-ISQM-1-Explanatory-Memorandum.pdf

252
[14] International Federation of Accountants [IFAC]. (2014). Implementing the International Standard on
Quality Control (ISQC1): Challenges, Solutions, and Benefits. Retrieved 15 November, 2019, from
https://www.ifac.org/knowledge-gateway/supporting-international-standards/discussion/implementing-
international-standard
[15] Mercia Group. (2019). Quality control for audits moves to quality management. Retrieved 15 April,
2019, from https://www.mercia-group.co.uk/mercia-news-and-blog/quality-control-for-audits-moves-to-
quality-management/

253