PRAWO RZYMSKIE – ćwiczenia

1. Cezary Kunderewicz, Traktowanie więźniów w konstytucjach cesarskich z okresu dominatu.

a) który cesarz i kiedy postanowił, aby oskarżeni nie mogli być przetrzymywani w ciemnicy, lecz mieli
zapewnione korzystanie ze światła dziennego?
cesarz Konstantyn Wielki w konstytucji z 320 r.
b) konstytucja jakiego cesarza i z którego roku stanowiła, aby osadzeni w więzieniu mężczyźni i kobiety
przebywali w osobnych pomieszczeniach?
konstytucja cesarza Konstancjusza z 340 r.
c) która cesarzowa tak przetrzymywała cztery miesiące więźnia, że doświadczył obłędu?
cesarzowa Teodora przetrzymywała senatora Teodosiusa

2. Anna Pikulska-Robaszkiewicz, Ustawowa regulacja obyczajów w prawie rzymskim. Wykład

habilitacyjny.
a) jakie było stanowisko Marka Duroniusza względem ustaw o zbytkach?
Marek Duroniusz sprzeciwiał się ustawom o zbytkach, według niego naruszały one wolność,
namawiał do łamania prawa w tym zakresie
b) czym były leges cibariae?
Leges cibariae stanowiły ważną grupę stanową wśród leges sumptuarie. Zawierały one ograniczenia
zbytku i luksusu w potrawach i ucztach. Określały dopuszczalną ilość uczestników biesiad oraz
maksymalne kwoty wydatków związanych z ucztą. Ograniczały nawet wagę srebrnej zastawy
stołowej, która mogła znaleźć się na stole.
c) jak nazywały się po łacinie ustawy o zbytkach, a jak ustawy zwalczające hazard?
ustawy o zbytkach – leges sumptuarie
ustawy zwalczające hazard – leges aleariae
3. Stanisław Longosz, Prawo rzymskie wobec aborcji.
a) którzy cesarze wydali reskrypt przeciw winnym przerywania ciąży w starożytnym Rzymie?
Septymiusz Sewer i Antoniusz Karakalla
b) jaka była treść konstytucji cesarskiej z ok. 211 r. w sprawie przerywania ciąży?
Dekret postanawiał, że kobieta zamężna lub tuż po rozwodzie, dopuszczająca się podstępnie
poronienia wbrew woli męża, winna być przez namiestnika prowincja ukarana czasowym
wygnaniem. Nie pozwalano „pozostawiać bezkarnie kobiety, która pozbawiła swojego męża dzieci”.
c) Konstantyn Wielki w 331 r. prezentując podstawy do rozwodów wymienił wśród nich sztuczne
poronienie czy też nie wymienił?
nie wymienił

4. Maria Zabłocka, Nadanie obywatelstwa rzymskiego.

a) jakie były skutki ustaw wojny ze sprzymierzeńcami?
Lex Iulia de civitate Latinis et sociis danda 90r. p.n.e., nadawała ona obywatelstwo wszystkim
wiernym sprzymierzeńcom, którzy nie przyłączyli się do powstania.
Lex Plautia Papiria, otwierała drogę obywatelstwa tym mieszkańcom Italii, którzy w ciągu 60 dni
złożą broń. Po uchwaleniu tej ustawy walki stopniowo ustawały.
b) który cesarz nadał obywatelstwo mieszkańcom Volubilis i w jakim kraju dzisiaj! znajduje się to miasto?
cesarz Klaudiusz, miasto znajduje się w Maroko.
c) na czym polegała Constitutio Antoniniana (Edykt Karakalli) z 212 r.
Edykt Karakalli z 212 roku nadał wszystkim cudzoziemcom przebywającym w państwie rzymskim
obywatelstwo rzymskie z wyjątkiem peregrini dediticii.
5. Piotr Sadowski, Wpływ kognacji na ius conubii w prawie rzymskim i kanonicznym.
a) czym była kognacja w prawie rzymskim?
Kognacja w prawie rzymskim była pokrewieństwem naturalnym idącym poprzez rzeczywiste więzy
krwi Krewnych, czyli kognatów kwalifikujemy według linii i stopni.
b) który cesarz przyzwolił na ożenek stryja z bratanicą?
Ustawa senatu z 49 r. n. e.- zezwolenie na małżeństwo stryja i bratanicy, specjalnie dla cesarza
Klaudiusza, który ożenił się ze swoją bratanicą Agrypiną.
c) jak nazywa się grupa religijno-narodowościowa mieszkająca w Izraelu, która z pobudek religijnych często
dopuszcza na małżeństwa między osobami blisko spokrewnionymi?
Samarytanie
6. Bronisław Sitek, Najem mieszkań w czasach Plauta.
a) kiedy (w jakich wiekach) żył Plaut i jak ma się to do najmu mieszkań?
Plaut żył na na przełomie wieku III i II p.n.e i Plaut był pierwszą osobą, w której dziełach odnaleźć
możemy wzmianki o najmie mieszkań w Starożytnym Rzymie
b) najem to przykład jakiego kontraktu rzymskiego?
kontraktu o charakterze konsensualnym
c) z którego roku pochodzi najstarsza wzmianka o budynku czynszowym wielopiętrowym w Rzymie?
218 r. p.n.e.

7. Marek Kuryłowicz, Zasada „adoptio naturam imitatur” w prawie rzymskim.

a) kto uchylił zakaz dokonywania adopcji przez kastratów?
cesarz Leon Filozof
b) co oznaczała plena pubertas?
pełną dojrzałość (18 lat)
c) jakie było stanowisko prawa rzymskiego względem przysposobienia starszego przez młodszego – podaj
przykłady różnych stanowisk?
Z początku taka sytuacja była akceptowalna ze względu na różne cele.
Gajus- uważał, że była to kwestia dyskusyjna.
Cassius- “sprzeczne z naturą”
Modestyn - adoptujacy powinien być starszy, podał nawet wymaganą różnicę wieku (18lat)

8. Witold Wołodkiewicz, Promulgacja Kodeksu Teodozjusza na posiedzeniu senatu miasta

Rzymu.
a) gdzie miały miejsce obrady senatu 25 grudnia 438 r. w Rzymie, w czasie których dokonała się
promulgacja Kodeksu Teodozjańskiego?
 w Italii, ad Palmam
b) czy na posiedzeniu senatu 25 grudnia 438 r. w Rzymie, w czasie których dokonała się promulgacja
Kodeksu Teodozjańskiego był obecny któryś ze współcesarzy?

żaden nie był obecny

c) co swoim artykułem chciał wykazać prof. Witold Wołodkiewicz?

Profesor Wołodkiewicz chciał zwrócić uwagę na to, jak wpływała władza na swoich obywateli, w
jaki sposób wpływał na nich ustrój totalitarny - dokładnie zapisywano przebieg posiedzenia podczas
której dokonała się promulgacja kodeksu, jak i później w referacie sprawozdawczym z zjazdu
Komunistycznej Partii Bolszewickiej, uwielbiając swoich przywódców, wykrzykując wiwaty oraz
pokazując, że decyzje wyborcze są często warunkowane spektakularnymi przedstawieniami, podczas
których następuje powtarzanie haseł. które pozostając w świadomości wyborców, oddziaływają na
ich wyobrażenie o władcy, dając tym samym zgodę na działania takiego władcy.

9. Karina Chodań, Sprzedaż niewolników w świetle edyktu De mancipiis vendundis.

a) w którym wieku edylowie kurulni stworzyli edykt De mancipiis vendundis z katalogiem wad
niewolników?
Edylowie kurulni stworzyli edykt De mancipiis vendundis z katalogiem wad niewolników w I wieku
p.n.e
b) katalog jakich wad zawierał edykt De mancipiis vendundis?
Ten edykt zawierał wady takie jak choroby i defekty cielesne, wady umysłu, negatywne cechy
charakteru, karalność i narodowość
c) czego pierwotnie dotyczył edykt De mancipiis vendundis, a czego także w czasach Gaiusa?
Ten edykt początkowo dotyczył sprzedaży niewolników, które odbywały się na targowiskach.
Natomiast za czasów Gaiusa edykt ten dotyczył również sprzedaży gruntów, zbywania majątku
nieletnich, a także handlu niewolnikami poza targowiskami.
10. Józef Koredczuk, Związki Theodora Mommsena z Wrocławiem.
a) wymień miasta związane z życiem i nauczaniem Theodora Mommsena
Wrocław, Zurych, Getynga, Berlin, Greifswald, Jedlina Zdrój, Wiedeń, Siedmiogród, Budapeszt,
Wenecja, Paryż, Bonn, Lipsk
b) w którym roku Mommsen rozpoczął nauczanie we Wrocławiu?
1854
c) w jakiej dziedzinie i kiedy Mommsen otrzymał nagrodę Nobla?
literatura 1902
11. Stanisław Nicieja, Spory wokół dziejowej roli Słowian.
a) kiedy i gdzie ukazał się anonimowy list Theodora Mommsena do „Niemców w Austrii”?
31 października 1897 roku na pierwszej stronie wiedeńskiego dziennika ,,Neue Freie Presse”
b) jak wyraził się Mommsen o Czechach i Słowianach w liście do „Niemców w Austrii”?
 Określił ich zwrotem ,,apostołowie barbarzyństwa” i stwierdził, że chcą pogrzebać w Austrii dzieło
pięćsetletniej pracy Niemców w ,,otchłani swej dzikości”
c) co wywołało zamieszki do których odnosił się T. Mommsen w liście do „Niemców w Austrii”?
Przepis stanowiący o kształceniu urzędników Czeskich i Morawskich tak, by posługiwali się nie
tylko językiem niemieckim, ale także czeskim.

12. Wacław Osuchowski, Constitutio Antoniniana. Przyczyny wydania edyktu Karakalli z r. 212 w
świetle współczesnych źródeł historyczno-prawnych.

a) kim byli peregryni dediticii?

W prawie rzymskim termin stosowany na określenie wolnych osób niebędących obywatelami
rzymskimi ani Latynami, niezależnie od tego, czy przebywały one na terytorium Rzymu
b) którzy autorzy starożytni wspominali o Constitutio Antoniniana z 212 r?
Historyk Rzymu Dio Cassius, Jan Chryzostom, Augustyn i Sidonius
c) jakie były przyczyny wydania edyktu Karakalli z 212 r.?
Przyczyną wydania edyktu przez cesarza jest przede wszystkim chęć́ zjednania jak najszerszego
grona poddanych dla kultu bóstw państwowych i spowodowania w ten sposób zrównania stanowiska
mieszkańców Imperium nie tylko pod względem prawnym lecz także i pod względem wyznaniowym
(przyczyna religijna i administracyjno-prawna)
13. Marek Kuryłowicz, Notariat i prawo rzymskie, „Rejent”.
14. Marek Kuryłowicz, Rusticus i rusticitas. Wieś i wieśniacy w tekstach prawa rzymskiego.