Mateusz Maciejewski 6 gr. kl.

Nowotwory jąder u psów

Nowotwory jąder głównie notowane są u psów, są one drugim najczęstszym nowotworem

występującym u tych zwierząt, zaraz po nowotworach skóry. Większość nowotworów umiejscowione
jest jednostronnie (86,4%), ale zdarzają się przypadki, gdzie choroba nowotworowa dotyczy obu
jąder. Mogą wywodzić się z komórek tworzących zrąb gonad oraz z komórek miąższu – komórek
rozrodczych. Do tych pierwszych należy guz z komórek Sertolego – komórek podporowych
(sertolioma) oraz guz z komórek Leydiga – komórek śródmiąższowych (leydigioma). Do nowotworów
z komórek rozrodczych zaliczamy nasieniaki (seminoma), które są samczym odpowiednikiem
rozrodczaków (dysgerminoma) u suk. Rzadsze nowotwory, które występują u psów to potworniaki
(teratoma), które cechują się różnorodnym obrazem histologicznym, raki zarodkowe (carcinoma
embrionale) i gonadoblastoma. W mosznie mogą pojawić się też inne nowotwory pochodzenia
nabłonkowego (np. czerniak) czy guzy komórek tucznych.

Nowotwory jąder stwierdza się najczęściej u psów starszych, od 3 do 16 lat (średnio w wieku
około 10 lat), rzadziej u psów poniżej 6 roku życia. Nie tylko wiek wpływa na częstość występowania.
Psy z stwierdzonym wnętrostwem mają większe ryzyko pojawienia się zmiany nowotworowej.
Choroba częściej spotyka rasy takie jak boksery, owczarki niemieckie, charty afgańskie, foksteriery,
husky, owczarki szetlandzkie i pekińczyki. Rzadziej nowotwory tykają psów mieszańców, jamników,
rottweilerów, amerykańskich cocker spanieli i yorkshire terierów. Wpływ na częstość występowania
tych schorzeń mają również czynniki chemiczne i zakaźne. Stworzony został system klasyfikacji TNM
nowotworów jąder u psów, który przedstawia tabela poniżej:

T0Nie stwierdza się guza pierwotnego.

T1Guz ograniczony do jąder.
T
T2Guz nacieka osłonkę białawą.
Guz pierwotny
T3Guz nacieka sieć jądra i / lub najądrze.
T4Guz nacieka powrózek nasienny i / lub najądrze.
N N0Bez cech przerzutu.
Regionalne węzły chłonne N1Powiększone po stronie chorej.
(biodrowe przyśrodkowe, pachwinowe N2Powiększone obustronnie lub po stronie
powierzchowne) przeciwnej.
M M1 Nie stwierdza się przerzutów odległych.
Przerzuty odległe M2 Stwierdza się obecność przerzutów odległych.

Najczęściej spotykanym nowotworem jąder jest nasieniak (seminoma) – 47,8%. Wydaje się
być guzem hormonalnie nieaktywnym, stężenie estrogenu u samców z nasieniakami znajduje się w
granicach normy lub jest obniżone. Chociaż istnieją przypadki, mówiące o aktywności hormonalnej
guza u yorkshire terierów (podwyższony poziom estrogenów, wyłysienia). Rozrost nowotworu może
być jedno lub wieloogniskowy, a ich wielkość bywa różna, czasami potrafi zająć całe jądro. Na
przekroju nasieniaki mają jednakową powierzchnię, jest słoniowata, szarobiała. Czasami spotyka się
pola wylewów krwi i ogniska martwicy. W obrazie mikroskopowym występują okrągłe komórki, z
umiarkowaną atypią, które posiadają jedno lub dwa jądra, z wyraźnymi dużymi jąderkami. Czasami
można spotkać komórki wielojądrowe, rzadko spotyka się wakuole cytoplazmatyczne.
 Kolejnym guzem jąder o częstotliwości występowania 28,6% jest guz z komórek
śródmiąższowych, komórek Leydiga. Są to komórki odpowiedzialne za syntezę i uwalnianie
androgenów, głównie testosteronu. Istnieją jednak przypadki, kiedy mamy do czynienia z
podwyższonym stężeniem estrogenu we krwi w przypadku leydigomy. Guzy są najczęściej miękkie i
małe, w niewielkim stopniu zmieniają zarys jądra, a na przekroju żółtobrązowe. Są dobrze
odgraniczone od otoczenia, mogą zawierać ogniska wylewów krwi lub torbiele. W obrazie
mikroskopowym zauważyć można małe lub średniej wielkości komórki, często kształtu
wrzecionowatego. Komórki cechują się niskim stosunkiem wielkości jądra do cytoplazmy oraz
posiadają liczne i drobne wodniczki. Często w tle można zauważyć liczne erytrocyty.

Trochę mniej spotykanym nowotworem jąder (19,6%) jest guz z komórek podporowych,
komórek Sertolego. Owe komórki w normalnych warunkach zaopatrują komórki macierzyste w
składniki odżywcze, regulują proces spermatogenezy oraz uniemożliwiają kontakt z układem
immunologicznym. Ponadto fagocytują resztki cytoplazmatyczne po spermatogenezie, produkują i
wydzielają płyn, w którym zawieszone są plemniki. Produkują też hormony: estrogeny, androgeny,
czynniki wzrostu i czynniki hamujące spermatogenezę. Sertolioma są guzami dobrze odgraniczonymi
od zdrowych tkanek, twardymi i niekiedy bardzo dużymi, zastępujące całą tkankę miąższu jądra.
Mogą naciekać najądrze i osłonkę pochwową jądra. W obrazie mikroskopowym w komórkach
sertoliomy widzimy liczne wakuole o różnej wielkości na tle bladej cytoplazmy.

W zależności od typu nowotworu obraz kliniczny zwierzęcia jest różny. Może dojść do
przypadku, kiedy nie będzie widocznych objawów, a guzy zostaną odkryte dopiero przy okazji innych
badań lub podczas sekcji. Najczęściej występującym objawem jest powiększenie zarysu moszny lub
patologiczna deformacja zlokalizowana w okolicy pachwinowej. Przy guzach z komórek Leydiga na
skutek nadmiernej produkcji testosteronu może dojść do przerostu gruczołu krokowego czy guzów z
gruczołów okołoodbytowych. Przy nowotworach z komórek Sertolego często dochodzi do zespołu
feminizującego samców. Początkowo uważano, że główną rolę odgrywa tutaj estrogen, ale badania
wykazały, że większe znaczenie dla rozwoju tego zespołu ma niski stosunek testosteronu do
estradiolu niż samo podwyższenie estrogenu. Objawami tego zespołu to: symetryczne wyłysienia
(szyja, pośladki, krocze, boki ciała i tułowia, zwykle nie dotyczy to głowy i kończyn) wraz z
hiperpigmentacją, czasem wtórnie powstaje łojotok, powierzchowne ropne zapalenie skóry lub
zapalenie na tle drożdżaków Malassezia. Innymi objawami jest ginekomastia, wydzielanie mleka,
powiększony i zwisający napletek, zmniejszone prącie czy zanik sąsiedniego jądra. Niektóre zwierzęta
mogą być atrakcyjne seksualnie dla innych samców. Estrogen wpływa też na prostatę (metaplazja
płaskokomórkowa, co przyczynia się do powstawania torbieli) i powoduje hipoplazję szpiku kostnego
(blade błony śluzowe, czasami z wybroczynami, krwawienia, obniżenie odporności).

Podstawą rozpoznania w chorobie nowotworowej jąder będzie badanie palpacyjne moszny,

jej okolicy i regionalnych węzłów chłonnych. W celu potwierdzenia choroby nowotworowej najlepsze
będzie badanie ultrasonograficzne i cytologiczne (i/lub histopatologiczne), które pozwoli określić
rodzaj guza i stopień złośliwości. Dodatkowo można wykonać badania krwi (niedokrwistość
niegeneratywna, leukopenia, trombocytopenia) w celu sprawdzenia funkcji szpiku oraz badanie
rentgenowskie. W diagnostyce różnicowej nowotworów jąder należy brać pod uwagę: niedoczynność
tarczycy, chorobę Cushinga, dysplazję mieszków włosowych, sezonowe wyłysienia boków, alopecję X
czy ropnie jądra.
 Podstawowym zabiegiem leczniczym w przypadku nowotworów gonad jest kastracja przy
użyciu techniki z usunięciem osłon, dzięki temu zmniejszymy ryzyko zanieczyszczenia okolicznych
tkanek komórkami nowotworowymi. Dodatkowo poleca się usunięcie jak najdłuższego odcinka
powrózka nasiennego. Inna metodą leczenia guzów, mniej spotykaną, jest chemioterapia lub
radioterapia. W przypadku rozsianych nowotworów jąder, szczególnie nasieniaków i guzów z
komórek Sertolego, chemioterapia w połączeniu z zabiegiem chirurgicznym jest proponowanym
sposobem postępowania. U ludzi w leczeniu stosuje się głównie pochodne platyny (np. cisplatynę),
dlatego wydaje się, że takie postępowanie może okazać się skuteczne u psów. Innymi substancjami
stosowanymi w przypadku chemioterapii jest metotreksat, winblastyna i cyklofosfamid. Radioterapia
również może okazać się skuteczna. W badaniu na 4 psach uzyskano całkowitą remisję trwającą
nawet 36 miesięcy (w żadnym przypadku śmierć nie była spowodowana nawrotem choroby
nowotworowej). W przypadku hiperestrogenizacji i wynikającej z niej niedokrwistości cofnięcie się
mielotoksyczności po zabiegu usunięcia guza zdarza się jedynie w 20% przypadków. Poprawny wynik
badań morfologicznych krwi można spodziewać się po 2-6 tygodniach, ale pełny powrót do zdrowia
może zając nawet pół roku. Nowotwory jąder cechują się dość łagodnym przebiegiem i dobrze rokują
(tym bardziej po zabiegu chirurgicznym). Gorzej jest z przypadkami z uszkodzeniem szpiku kostnego
czy z przerzutami do innych tkanek (ośrodkowy układ nerwowy, płuca, nerki, wątroba, gałki oczne,
skóra, tkanka podskórna).

Źródła:

 Nowotwory układu moczowo-płciowego u psów i kotów. Część II. Nowotwory jąder, prostaty i
prącia – Rafał Sapierzyński
 Nowotwory jąder u psów – lek. wet. Martyna Kozłowicz, lek. wet. Szymon Kozłowicz
 Nasieniaki u psów na przykładzie przypadku klinicznego – Andrzej Max, Cezary Wawryka,
Małgorzata Sobczak-Filipiak
 https://magwet.pl/33937,dziesiec-najczestszych-nowotworow-u-psow-w-polsce?page=2