Professional Documents
Culture Documents
Computer
Computer
كؤمثيوتةر ضى ية؟
ئ**امَيرَيكى ثِرؤط**رام ك**راوة ك**ة ك**ة دات**ا وةردةط**رَيت و دةيث**ارَيزَيت و ثاش**ان:)كؤمثيوت**ةر (ب**ذمَير
. ئةنجا بةشَيوازيكى بةسوود دةيداتةوة،ضارةسةرى دةكات
Computer
بذمَير
ب
Computer consisted of two parts:
First: Hardware:
The term hardware covers all of those parts of a computer that are tangible
objects. Circuits, displays, power supplies, cables, keyboards, mouse, printers,
and mic. are all hardware.
:)Hardware( ئامَيرةكان:يةكةم
زاراءةى ئامَيرةك**ان ه**ةموو بةش**ةكانى ذمَي رةر دادةثؤش**َيت ك**ة بري**تين ل**ة بةش**ة هةس**تثَيكراوةكانى
ثرنتةر و، ماوس، تةختة كليل، وايةرةكان، كارةبا دةر، ثيشاندةرةكان،وةك سوِر ةكانى كارةبا.كؤمثيوتةر
. مايك
بريتي**ة ل**ة بةش**ةى كؤمثيوت**ةر ك**ة زاني**ارى دةطوَيزن**ةوة ب**ؤ:)Output unit( يةكةى دةربةر.2
, وةك ثيشاندةر و ضاث و بَلنطؤي دةنط.دةرةوةى كؤمثيوتةر
2 | Page
Primary memory Unit: (or main memory or internal memory), is the only one
directly accessible to the CPU. The CPU continuously reads instructions stored
there and executes them as required. And it consists of two parts:
ئةو:)) (هةروةها يادى ناوةكى يان يادى سةرةتايىPrimary memory Unit( يةكةى يادى سةرةكى
ب**ةردةام زاني**ارى دةخوَينَيت**ةوة وCPU . دا هةي**ةCPU يادةي**ة ك**ة ِر اس**تةخؤ ثةيوةن**دى لةط**ةأل
:ئةميش لة دوو بةش ثَيكدَيت.دةيثارَيزَيت و بةثيَى ثَيويست جَيبةجَيى دةكات
1. (RAM (Random Access Memory: It stores the information when any
programs is active, with cut off the electricity the stored information is
delete.
ئةو زانياريانةى تيا زةخيرة دةبَيت كة لةكاتى: RAM (Random Access Memory)ِر ام )1
ك**ارثَيكردنى ه**ةر ثرؤطرامَيك**دا ك**ارا دةبَيت ب**ة ن**ةمانى ت**ةزووى كارةب**ا زانياري**ةكانى ن**اوى
.دةسِرَيتةوة
2. (ROM) (Read Only Memory): It stored the information from the company
when it was constructed, and we cannot modify this information. With cut
off the electricity the stored information is not deleting.
لة اليةن كؤمثانياى دروستكةرةوة داتاى تَيدا زةخيرة: ROM (Read Only Memory) ِر وم )2
بةن**ةمانى ت**ةزووى كارةب**ا زانيارةك**انى ن**اوى،دةك**رَيت ك**ة ن**اتوانرَيت دةس**تكارى بك**رَيت
.ناسِر َيتةوة
3 | Page
Secondary memory Unit: (also known as external memory or auxiliary
storage), differs from primary memory in that it is not directly accessible
by the CPU. The computer usually uses its input/output channels to access
secondary memory and transfers the desired data using intermediate area in
primary storage. Such as Floppy disk drive, Hard disk drive, Optical disk
drive, Flash memory.
) (ه**ةروةها ي**ادى دةرةكى ي**ان ي**ادىSecondary memory Unit( يةك**ةى ي**ادى دووةمى
،CPU ئةم*ةيان جي*اواز ل*ة يةك*ةى ي*ادى س*ةرةكى ِر اس*تةوخؤ ثةيوةن*دى ني*ة ب*ة: )ياريدةدةر
بةطش**تى كؤمثيوت**ةر ِر َي ِر ةوى هَين**ةر و دةرب**ةر ب**ة ك**اردةهَينَيت ب**ؤ طةش**تن ب**ة يةك**ةى ي**ادى
،)Hard disk drive( ثةثك**ةى ِر ةق،)Floppy disk drive( وةك ثةثك**ةى ن**ةرم.دووةمى
.)Flash memory( و فالش ميمؤرى،)Optical disk drive( ثةثكةى ِرؤشنايى
CPU (central processing unit): The part of the computer that handles all
processes and instructions supplied by memory unit (RAM), its two parts:
: لة دووبةش ثَيكدَيتCPU
4 | Page
Note: These devices (Floppy disk drive, Hard disk drive, Optical disk
drive CD/DVD, Flash memory) same time used as: Input, Secondary
memory and Output.
Floppy disk drive, Hard disk drive, Optical disk drive( هةريةك لة:تَيبينى
،)Input() لة هةمانكاتدا بةكاردةهَينرَين وةك (يةكةى هَينةرCD/DVD, Flash memo
))secondary memory() و يةكةى يادى دووةمىoutput(يةكةى دةربةر
Second: Software
5 | Page
Software refers to parts of the computer which do not have a material form, such
as programs, data, protocols, ect. When software is stored in hardware that
cannot easily be modified. Generally classified into two parts:
وة كاتَي ك. هت*د، ثِرؤتؤك*ؤأل، دات*ا،بريتية لةوبةشةى كؤمثيوتةر كةشَيوازَيكى مادديى ني*ة وةك ثِرؤط*رام
بةشَيوةيةكى طشتى دةكرَيت ب**ة.بةرنامةيةك دادةبةزَينرَيتة سةر ئامَيرَيك ناتوانرَيت بة ئاسانى بطؤِررَيت
:دوو بةشةوة
1. Operating system: An operating system (OS) is software, consisting of
programs and data that runs on computers and manages the computer
hardware and provides common services for efficient execution of various
application software. Such as: Windows, DOS, Unix… and Linux.
ئةو بةرنامةية كة ثَيكهاتووة لة ثِرؤطام و دات**ا:)Operating system( سيستةمى كار ثَيكردن.1
كة لةس**ةر كؤمثيوت**ةر كاردةك**ات و ئامَيرةك**انى كؤمثيوت**ةر ب**ةِرَيوة دةب**ات وة خزم**ةتطوزارى
وةك،هاوبةشى تَيداية ب*ؤ ِر اثةِر ان*دنى ض*االكى ظيرذن*ة جياوازةك*انى بةرنام*ةكانى ب*ةكارهَينان
Windows, DOS, Unix, and Linux
6 | Page
Memory unit measurement
7 | Page
ثاشان سيستةمى كارةبايى ( )UPSهةَلبكة سةرةتا سويض ثالك هةَلبكة (ئةطةر هةَلنةكرابوو)
ئةنجا كؤمثيوتةرةكة هةَلبكة (ئةطةر هةَلنةكرابوو)
?How
Start to use mouse
menu Taskbar تاسك Toolbar Show desktop
ليستى دةستثَيكردن باِر (شريتى فةرمانةكان) تووَلباِر (شريتى ثيشاندانى ديسكتؤث
A mouse is a pointing device that functions by detecting two-dimensional motion
ئامرازةكان)
relative to its supporting surface.
ماوس ( :)Mouseئامَيرَيكى بض**وكة كةل*ة ِر َيطةيةي**ةوة دةت**وانين نيش**اندةرى س**ةر شاش**ةكة بةش*َيوةى
جوَلةى دووئاراستة بجوَلَينين بؤ دةستبةسةرداطرتنى ِرووكارى كؤمثيوتةر.
Right click
لولةك Scroll
كليك (كرتة) ى
ِِراست Connection cable
Left click
كَيبَلى ثةيوةندى
كليك (كرتة) ى 8 | Page
ضةث
Operation: A mouse typically controls the motion of a cursor in two dimensions
in a graphical user interface (GUI). Clicking or hovering can select files,
programs or actions from a list of names, or (in graphical interfaces) through
small images called ‘icons’ and other elements.
A mouse use to the drag and drop gesture, in which: pressing and holding a
button, then moving the mouse without releasing to a different location while,
and then the user releases the mouse button.
drag-and-( هةروةها ماوس بة كاردةهَينرَيت بؤجوَلةى ئايكؤن**ةكان ب**ة ك**ردارى ِر اكَيش**ان و ب**ةردان
) ئةويش بة كرتةكردن لةسةر ئايكؤنةكة و راكَيشانى بؤ ئةو شوَينةى كة دةتةوَيت (ثةنج**ة بن**آ ب**ةdrop
كليكى ِر استدا و بَيئةوةى ثةنجةت هةَلبطريت ماوسةكةكة بجوَلَين**ة ب**ؤ ئ**ةو ش**وَينة ك**ة دة ت**ةوَيت) ثاش**ان
.دوطمةى ماوسةكة بةرةآلكة
9 | Page
ِ ر َيطةى جياواز هةية بؤ كردنى كارَيكى ديارى كراو :
يةك كليكى ضةث (دةست نيشانكردنِ ،ر اكَيشان و بةردان ،جَيبةجآ كردن)
دوو كليك –ضةث( -كردنةوةى ئايكؤن ،دةستنيشانكردنى يةك ووشة)
سآ كليك-ضةث( -دةستنيشانكردنى هةموو ووشةكانى ِر ستة)
كليكى ِر است (دةستنيشانكردن ،هاتوو ضؤ بةناو ليستةكاندا)
كليكى ناوةِر است (بةسوِر اندنى سةرو خوارى كؤرسةرةكةى ثَيدةكرَيت)
Keyboard: is a device which is use for typing, the mechanical keyboard merely
sends key codes to the associated computer, usually part of the operating system,
totally determines how the codes are interpreted, and this can be changed in
software.
9
7
7
1
7
0
6
1
1
5
5
4
1
2 1
3
21 1) Space: use for create space between two words.
2 10 | P a g e
3
2) Alt (Alternative): use with another key for different application.
3) Windows: use for open the start list, and also use with another key for
different application.
5) Shift: in English language used for change the small character to capital
character and inversely, in Kurdish language used for writing those
character which are not available on the keyboard.
6) Caps Lock: used for activation-inactivation the caps lock function, which
on the top right of keyboard a small light indicate whether this function is
on or off.
7) Tab: is a multi function button used for changing fields. Also used with
other key for more functions.
8) ESC (Escape): Is a quick function key used for closing windows and other
functions.
9) Function Keys: each one used for different function in different programs.
12) Letter: letter and number used for writing and with other keys can
perform quick functions.
4
3
2
1
1
12 | P a g e
0 1
1
1. Arrows: used in different region for move.
11. Enter:
12. Num lock: used for activation-inactivation the numbers function, which on
the top right of keyboard a small light indicate whether this function is on or off.
13 | P a g e
شَيوازى دوطمةكانى خوار خؤى ديارى دةكات كة ذمارة بنوسن يان، نةم لوكNum Lock : .12
.كارى تر بكةن
ةكةUPS دةبينيتت كؤميوتةرةكة دةكوذَيتةوة ئةنجاShut down ثاشانStart سةرةتا كليك بكة لة
.بكوذَينةوة دواتر سوض ثالكةكة بكوذَينةوة
6
7
2
1
1) Start: begin
سةرةتاStart: .1
14 | P a g e
Shut down : .2شةت داون ،كوذاندنةوةى كؤمثيوتةر.
Switch user : .3سويض يوزةر ،طؤِرينى بةكارهَينةر ( )Userةكان (ئةطةر ضةند يوزةرَيك
هةبوو).
Log off: .4لؤط ئؤف ،ثِر ؤطرامةكان دادةخات و كؤمثيوتةرةكة قوفأل دةكات
Lock : .5لوك ،كؤمثيوتةرةكة قوفأل دةكات بةبَيئةوةى ثِر ؤطرامةكان دابخات.
ِ Restart : .6ر يستارت ،كؤمثيوتةرةكة دةكوذَينَيتةوة و ثاشان دايدةطرسَينَيتةوة.
Sleep : .7سليث ،تةنها كؤميوتتةرةكة دةخةوَينَيت بَيئةوةى ثِر ؤطرامةكان دا بخات.
15 | P a g e
Show icons on desktop ثيشاندانى ئايكؤنةكانى سةر
ديسكتؤث
Large icons
Small icons
16 | P a g e
دةتوانين ئايكؤنةكان رَيكبخةين بة ثَيى:
( ناو ،قةبارة ،جؤر ،بةروارى طؤِر انكارى).
Sort by كليكى ِر است ().R.C
(ناو) Name
(قةبارة) Size
.We can remove each gadget on the desktop by close on the gadget
وة دةتوانين ئامَيرةكان ( )Gadgetsالبةين لةسةر ديسكتؤث بة داخستن ( )Closeلةسةر ئامرازةكة.
البردنى ئيشارةتى بةردةم (Show desktop View يان كليكى ِر است ().R.C
)gadgets
Close
Close
17 | P a g e
Refresh
Generally, to update something with new data
To fresh and rest computer
To recharge a device with power or information
Similarly, display monitor must be refreshed many time per second
Right click refresh
:)Refresh( بوذاندنةوة
F5 يانRefresh ).R.C( كليكى ِر است
بؤ تازةكردنةوةى هةر زانياريةكى نوآ،بةطشتى
ثشودانى كؤمثيوتةر
بارطاوى كردنةوةى ئامَيرةكة بة ووزة يان زانيارى
. شاشةى كؤمثيوتةرةكة دةبَيت زؤربةى كات ببوذيتةوة،سةرةِر اي ئةوانة
18 | P a g e
طؤِرينى ناوى فؤَلدةر (ناونانةوة :) Rename-
Rename كليكى ِر است ( ).R.Cيان كليلى ( )Applicationلةسةر فؤَلدةرةكة
ناوَيك بنوسة
كليكى ضةث ( ).L.Cيان ( Enterى سةركيبؤرد
كليكى ضةث ( ناوَيك بنوسة )F2 (Rename يان كليكى ضةث ().L.C
)L.Cيان ( Enterى سةركيبؤرد
:Open my computer
1. On the desktop
19 | P a g e
2. Double click on the computer icon
3. R.C and open it
4. L.C and press Enter Or Start Computer
كردنةوةى كؤمثيوتةر:
بةآلم ئةطةر ئايكؤنى كؤمثيوتةر لةسةر ديسكتؤث بوو ئةوا بةم ِر َيطايانة دةكرَيتةوة،
.1دووكليك لةسةر كؤمثيوتةر
Name of Local disk
Local disk Open .2كليكى ِر است ()R.C
ناوى ثةثكةى ناوةكى
ثةثكةى ناوةكى
Enter .3كليكى ضةث ()L.C
Libraries Search
طةنجينة طةِر ان
Free size
DVD/CD
قةبارةى بةتاَل
Used size
قةبارةى
بةكارهَينراو
Computer name
ناوىCapacity
كؤمثيوتةرةكة of RAM
توانايى ِر ام
20 | P a g e
دةت**وانين فؤَل دةرى ن**وآ دروس**تبكةين ل**ةناو ئ**ةو فؤَلدةران**ةى ك**ة دروس**تمانكردووة ي**ان ل**ةناو ديس**كة
ناوةكيةكان ( ،)Local diskئةويش سةرةتا بة كردنةوةى فؤَلدةرةك**ة ي**ان هاردةك**ة (،)Local disk
ثاش**ان وةك ض**ؤن لةس**ةر ديس**كتؤث فؤَل دةرَيكى ن**وآ دروس**تدةكةين بةه**ةمان ش *َيوة دةت**وانين لةوَي دا
فؤَلدةرَيكى نوآ دروست بكةين.
Drag-and-Drop:
Pressing and holding a button, then move the mouse without releasing to
a different location (or to another folder), then the user releasing the
mouse button.
)L.C and move the mouse (Like cut & paste
)Control + L.C and move the mouse (Like copy & paste
ِر اكَيشان و بةردان ( :)Drag-and-Dropكليكى ضةث ( )L.Cلةسةر فؤلَدةرةكة دةكةين ب*ة بَيئ*ةوةى
دةس**ت ه**ةَلطرين ماوس**ةكة دةجوَلَي نين ب**ؤ ش**وَينَيكى ت**ر (ي**ان بؤس**ةر فؤَل دةرَيكى ت**ر) ثاش**ان كليكةك**ة
بةردةدةين.
كليكى ضةث ( ).L.Cو جوآلندنى ماوسةكة ،وةك (بِرين و لكاندن) واية
كليكى ضةث ( Ctrl + ).L.Cو جوآلندنى ماوسةكة ،وةك (لةبةرطرتنةوة و لكاندن) واية
22 | P a g e
(Change طؤِرينى ئايكؤن
)icon
دةتوانين وَينةى فؤَلدةرةكة ( )Iconبطؤِر ين بة ِر َيطاية:
Properties Customize كليكى ِر است (( ).R.Cلةسةر ئايكؤنةكة)
Apply OK ئايكؤنَيك هةَلبذَيرة بة كليك كردن لةسةرى Change icon
23 | P a g e
يةكَيك لة وَينةكان ( )Themeهةَلبذَيرة Personalize كليكى ِر است ().R.C
Close
Theme
كؤمةَلة وَينةيةكى
ئامادةكراوة بؤ باكطراوندى
شاشة
Insert picture
هَينانى وَينة
بةآلم ئةطةر بمانةوَيت وَينةيكى خؤمان وةك باكطراوند دابنَيين ئةوا بة دوو ِر َيطة دةتوانين ئةوكارة
بكةين:
يةكةم :لةسةر وَينةكة ئةويش:
دواتر ثاشان وَينةكة دةكةينةوة سةرةتا ئةو فؤَلدةرة دةكةينةوة كة وَينةكةى تَيداية
ئةنجا فرمانى (background Set as كلييكى ِر است ().R.Cلةسةر وَينةكة دةكةين
)Desktopلَيدةدةين.
OK
Wait
كاتى Screen
ضاوةِر وانى saver
OK ثارَيزةرى
شاشة
Top
سةةوةر
شاشةكةوةية بةآلم شوَينى تاسكباِر لة قةراغى
خؤماندةتوانين شوَينةكةى ديارى بكةين كة لة ض اليةك بَيت.
.1خوارةوة ()Bottom
.2ضةث ()Left
ِ .3ر است ()Right
.4سةرةوة ()Top
29 | P a g e
ئةو ليستةية كة لةِر َيطةيةوة هةموو ثِرؤطرام و ليستى سةرةتا (:)Start Menu
ئةثَليكةيشنةكانى كؤمثيوتةر دةكرَيتةوة.
Start Menu
Customize
Power button
action
كارى دوطمةى
ثاوةر
كةدةتوانين ئةو(
فرمانة ديارى
Store & display
recent item بكةين كة لة
دوطمةى ثاوةر
زةخيرةكردن و
)ضاالك ببَيتثيشاندانى
ئةو فايالنةى
تازةكراوةتةوة
سةرةتا ( ِرَيكخستنى ليستى
لَيرةدا دةتوانيت شَيوازى كردنةوةى هةموو ئايكؤن و ليست :)Customize Start Menu
و لينكةكان ِر َيك بخةين ،هةروةها دةتوانين ذمارةى ئةو ثِرؤطرام و فايالنة ديارى بكةين كة لة لستى
سةرةتا (ستارت) دا دةمَينَيتةوة.
30 | P a g e
Properties Start Menu كليكى ِر است ( ).R.Cلةسةر تاسكباِر
Customize
Display copmuter
as a link
كردنةوةى كؤمثيوتةر وةك
بةستةر
Number of
Recent
Display as a menu
Program
ثيشاندان وةك ليست
ذمارةى
ثِر ؤطرامةكان لة
thisسةرةتادا
Don’t display ليستى
itemNumber of
Recentئةم بِر طةية
ثيشان نةدانى
Item
ذمارةى فايلةكان لة
ليستى ِر يسَينت
ئامرازةك************ان ( ش***************ريتى
توَلب*****اِر ب*****ةكاردَيت وةك :)Toolbars
ِر َيط**ةةكى خَي را ب**ؤ ب**ةكارهَينانى هةن**دَيك فرم**ان لةس**ةر تاس**كباِر .ب**ة دوو ِر َيط**ة دةت**وانين ش**ريتى
ئامرازةكان (توَلبار) بكةينةوة.
Desktop
ديسكتؤث
ِرَيكخس****تنى زم****ان
age setting Langu
31 | P a g e
:) ئةويش بةControl panel( سةرةتا ثَيويستة زمانى كؤمثيوتةرةكة ِر َيكبخةين لة كؤنترؤَل ثةناَلةوة
Country Format
شَيواز بةثَيى وآلت
نوس************************************************ين زم*****انى
Input Language
Remove
Language
Keyboard سرينةوةى زمان
Language Move To Up
جوآلندن بةرةو
زمانى كيبؤرد
سةرةوة
Move To down
جوآلندن بةرةو
خوارةوة
ت*****************************************************وَلى زم*****************************************************ان
Language bar
32 | P a g e
Start Control panel Region and Language
Keyboards and language Change keyboards Language bar
ئايكؤنة زيدةكان
َل
ثيشانبدرَيت لةطةأل تو ى
زمان
تَيكس (ناوى زمانةكة)
لةطةأل توَلى زماندا
ثيشانبدرَيت
( :)Alignmentبؤ ِر َيكخستنى ئاراستةى نوسين لةناو ويندؤز ئ**ةوا ب**ة ِرَيكخستنى ئاراستة
هةردوو كليلى ( )Ctrl + Shiftلةسةر كيبؤرد ئةويش:
)Ctrl + Shift( .1ى ِر است بؤ بردنى ئاِر استةى نوسين بؤالى ِر است.
)Ctrl + Shift( .2ى ضةث بؤ بردنى ئاِر استةى نوسين بؤالى ضةث.
ك**************************************************ات و ب**************************************************ةروار
Date and Time
Start Control panel Date and Time Date and Time .1
Change date and time
(change date and .2لةناو تاسكباِر كلي**ك (كرت**ة) لةس**ةر ك**ات و ب**ةروار دةك**ةين
Date and Time Change date and time )tame settings
كاتذمَير ِر ؤذ ذمَير
Change
date & time
كات طؤِر ينى كات و
بةروار
بةروار
مانطى داهاتوو
مانطى ثَيشوو
Calendar 34 | P a g e
setting
كردنىكخستنى ِر ؤذ
كردنَي
كةمكردنِر
ديارى
زياد
35 | P a g e
رَيكخستنى ِرؤذ ذمَير
Calendar setting
كات :لَيرةدا دةتوانين شَيوازى بةروارى كورت و درَيذ رَيكبخةين ،هةروةها دةتوانين يةكةم ِرؤذى هةفتة
ديارى بكةين.
37 | P a g e