Professional Documents
Culture Documents
Department of Sociology, University of Sri Jayewardenepura Department of Criminology & Criminal Justice, University of Sri Jayewardenepura
Department of Sociology, University of Sri Jayewardenepura Department of Criminology & Criminal Justice, University of Sri Jayewardenepura
Department of Sociology, University of Sri Jayewardenepura Department of Criminology & Criminal Justice, University of Sri Jayewardenepura
wathsala.shyamali3@gmail.com
idrdxYh
1' yeoskaùu
b;d iS.%fhka .ïno ixialD;sh úiska kd.ßl ixialD;sh wdfoaY lr.kq ,nk
kd.ÍlrK l%shdj,sh kQ;k m%mxphla fkdjk w;r th udkj cSú;fha uQ,drïNfha
isgu úldYkh fjñka mj;skakla nj fmkajd osh yelsh' tlai;a cd;Skaf.a ck.yk
ld¾hxYhg wkqj k.r fyda kd.ßl m%foaYhkays iSud kS¾Khka y`ÿkd.ekSu ms<sn`o
talu;sl Ndjhla ke;' we;eï m¾fhaIlhka ck.yk >k;ajh yd ck.yk m%udKhka
hk ks¾Kdhl mokï fldgf.k k.r ks¾jpkh lr we;s w;r we;eï rgj,a tjeks
ks¾jpk wkqu; lr we;' flfia jqjo fndfyda rgj, k.r f,i yÿkajk ,nk
ckdjdi ;=<ska mßmd,kuh lghq;= bgq lsÍug n,dfmdfrd;a;= fõ' l,d;=rlska
fN!;sl ,laIK muKla mokï lr .kakd w;ru iuyr rgj,a k.rj, úYd,;ajh"
>k;ajh" mßmd,kuh uÜgï yd há;, myiqlï yd fjk;a myiqlï wdÈh ie,ls,a,g
f.k k.r y`ÿkajd fokq ,nhs (Gordon and David, 2014). hï m%foaYhla kd.ßl hehs
iïu;hla f,i ms<s.efkkafka tys wêl ck ixLHdjla wêl ck>k;ajhla fyda Y%u
704
Proceedings of 8th International Symposium-2018, SEUSL
n,ldfhka jeä msßila lDIsld¾ñl fkdjk /lshdj, kshqla; ùu;a hk uQ,sl idOl
ie,ls,a,g .ekSfuks ^o is,ajd" 2004&'
k.rh ms<sn`o m%:u m%cd úoHd;aul ks¾jpkh bosßm;a lr we;s iudc úoHd{hl= jQ
¨úia j¾;a ^Louis Worth) 1938 oS ,shk ,o Urbanism as a way of life kï ,smsfhys
k.rh w¾:l:kh fldg we;af;a .;s ,laIK 4la mokï fldg f.kh' tkï"
1.ks;H;dj $ iaÒr nj
2.úYd, ck.yk m%udKh
3.wêl ck>k;ajh
4.iudc úIucd;s;ajh (Worth, 1938).
fudyqf.a woyig wkqj kd.ÍlrKh yd iïnkaO jeo.;a lreKq folla y`ÿkd.;
yelsh' tkï ;ks mqoa., Ôú; yqfol,d Ndjhg m;a ùu bka m<uq jekakhs' fojekak
jkafka iudc wixúê;Ndjhhs' Wla; ish¨ ks¾jpk ie,ls,a,g .ekSfïoS olakg
,efnkqfha k.rhl ck ixLHdj fukau ck >k;ajh o by< w.hla .kakd njhs'
lDIsld¾ñl fkdjk wxYhla jgd ñksiqka talrdYs ùu" kd.ßl N+ñh ;=< j.d lghq;=
isÿ fkdùu fukau k.rhl úúO;aj cd;Ska we;sùu fukau k.rhl úúO;aj cd;Ska
wkqj" ld¾hhka wkqj" iudc wd¾Ól uÜgu y`ÿkd.; yelsùu hkdoS uQ,sl ,laIKhhs'
.%dóh iudc ;=< fndfyda jYfhka oel.; yels jkafka tlu l=,hlg fukau tlu
{d;s mokulg wh;a msßils' kuq;a k.rh ;=< ksrka;rfhka oel.; yels jkafka
úúO mka;Ska ksfhdackh lrkq ,nk úIucd;a;s;ajhlska ks¾udKh jQ mqoa.,
lKavdhuls' tys wksjd¾h ,laIKh jkafka .%dóh m%foaYj,g idfmalaIj b;d by<
ck >k;ajhla oel.; yels ùuhs' kd.ÍlrKh i`oyd n,mdkq ,nk m%Odk fya;=
idOl 4la ßkaflaIa úiska ^Rinkesh) my; mßÈ olajhs'
1' ld¾ólrKh
2' jdksclrKh
705
Proceedings of 8th International Symposium-2018, SEUSL
706
Proceedings of 8th International Symposium-2018, SEUSL
j¾Okho isÿj we;' kd.ßl iudcfha wmrdO j¾Okh ùu k.rj, iduh mj;ajdf.k
hdug ndOdjla jkakd fiau úfYaIfhka ldka;djkag cSj;a ùug kqiqÿqiq ia:dkhlanjg
m;aj we;' tÈfkod Ôú;fha mj;akd ;r`.ldß;ajh" mßfNdack øjH ms<sn`o wksis f,i
is;Su yd tajd wksis mßÈ /ia lsÍu" wd;aud¾:ldñ;ajh" idyisl;ajh" iudc wd¾:sl
úIu;dj yd ú/lshdj yd ;kslu oekSu jeks ye`.Sï wdÈh kd.ßl iudcfha wmrdO
j¾Okh flfrys n,msk uQ,slu fya;= idOl njg m;aj we;' k.rfha Ôj;ajk
mSä;hka yd uqvqlal= jeishka muKla fkdj we;eï úg iqfLdamfNda.S Ôú;hl
wjYH;djka imqrd.ekSu i`oyd Okj;a me,eka;sfha mjq,aj, ;reKhskao wmrdO i`oyd
fhduq ù we;' Dutt yd Venugopal (1983) isÿl< wOHhkhlg wkqj bxoshdfõ W;=re
uOHu m%foaYj,oS m%pKavldÍ kd.ßl wmrdO tkï ñkS ueÍï" meyer.ekSï"
uxfld,a,lEï" ¥IKh lsÍï jvd;a lemS fmfkk nj;a W;=re ueo m<d; ;=< wd¾Ól
wmrdO tkï" fidrlu" jxpd lsÍu" úYajdi ìo oeóu wdÈh isÿ jk nj wkdjrKh
fldg f.k we;' fuu l,dmfha mj;akd oßø;djh ksid wd¾Ól wmrdO isÿjk nj
meyeÈ,sh (Chand, 2015). tfiau k.rh flakaøia:dkh fldg .ksñka cSj;a jkakd jQ
udj;ajdiS <uhska wmrdOlrejkaf.a iqyqUq,a wjêh miq lrñka isák njg;a" Tjqka
úúOdldr wmpdrj,g iïnkaO jk njg;a" idudkH l%shdldrlï isÿ lrñka k.rh
;=< cSj;a ùu ienE ;;a;ajhla fkdjk nj;a fld<U k.rh wdY%s;j cSj;a jk
udj;ajdiS <uhska iïnkaOj isÿ l< m¾fhaIKhla ;=<ska wkdjrKh fldg we;
^úfÊj¾Ok" 2016&'
707
Proceedings of 8th International Symposium-2018, SEUSL
wcd;a wyuâ u,sla (Ajas Ahmad malik) úiska 2016 oS kd.ÍlrKh yd wmrdO
ms<sn`o idfmalaI úYf,aIKhla isÿ lr we;s w;r kd.ßl iudcfha .%dóh iudchg
idfmalaIj b;d by< wmrdO uÜgula mj;sk nj i`oyka lrhs' fufia wmrdO by<
hdu flfrys wd¾Ól WoaOukh fukau wdodhï wiudk;dj fya;= fõ' tfiau wdkqNúl
wOHhkhla isÿ lrñka Tyq ;j ÿrg;a kd.ÍlrKh yd wmrdO tlsfklg neÿkdjQ
kshdukhka nj wjOdrKh fldg we;s w;r 2016 g fmr jir lsysmh ;=< kd.ÍlrKh
jQ m%foaY ;=< wmrdO wkqmd;fhys j¾Okhla isÿ ù we;s wdldrhla ^WodyrK - bxoshd
rdcH& oel .; yels nj olajhs (Malik, 2016)'
wmrdO ks¾udKh lrkq ,enQ fN!;sl idOl y`ÿkd .ekSu kñka isÿ l< m¾fhaIKh
;=<ska wmrdO isÿ jQ mßirhka ms<sn`o yÿkdf.k we;s w;r wmrdO wvq lsÍug .;
hq;= fN!;sl l%shdud¾. ms<sn`o wjOdrKh lr we;' tkï"
• fmdÿ m%foaY wju lsÍu
• fm!oa.,sl ysñlu jeälr .ekSu
• mdßißl m%fõYùï fyj;a mdr.uH;dj wju lsÍu
hkddoshhs (Saville and Sarkissian, 1998).
N+f.da,Sh f;dr;=re moaO;sh (GIS) u`.ska kd.ßl bvï Ndú;fha n,mEu iïnkaOj
¨äka iy hQfid*a úiska m¾fhaIKla isÿ lr we;s w;r tu`.ska bvï mßyrK yd
ie,iqïlrKh u; iudcfha isÿjk u;aøjH yd wfkl=;a wmrdO ms<sn`o wOHhkh
flf¾' wmrdO ls%hd yd fN!;sl fyda iudc wjldYh w;r ueksh yels in`o;djla
mj;sk nj wjOdrKh fldg we;' tfukau wjia:duh kHdkhg ^Opportunity
Theory) wkqj wmrdO >k;ajh yd ck.yk >k;ajh ixl,amuh jYfhka iïnkaO
jk njhs' tfiau wmrdO lrejkag wmrdO isÿ lsÍug mj;akd fyd`ou ud¾.hka
jkafka wêl r:jdyk ;onoh iys; ud¾." mosl md,ï iy nia kej;=ïfmd,j,a
wdÈhhs (Ludin, Aziz, Yusoff and Razak, 2013).
Y%S ,xldfõ wmrdO flfrys n,mE fya;= idOl ms<sn`o isÿ l< mßfhaIKhloS
kd.ßl iudcfha mj;skd jQ ia;%S ¥IK yd ñkS uereï i`oyd n,mdkakd jQ idOlhka
ms<sn`o wOHhkh fldg we;' tysoS tu wmrdOhka isÿ lsÍug wmrdOlref.a iudÔh
mßirfha n,mEu flfrys wjOdkh fhduq fldg we;' tysoS wkdjrKh jQfha
wmrdOlrejkaf.a my< wOHdmk uÜgu;a my< wd¾Ól ;;a;ajh;a fya;= jQ
njhs'^ch;=x." 2010&' kd.ßl ;reK l,a,s wdY%s; iudc úfrdaë yeisÍï rgdjka yd
tajdfhys n,mEu ms<sn`o isÿ l< wOHhkh ;=<ska wjOdrKh l< lreKq jQfha
;reK l,a,s ìysùu i`oyd kd.ßl N+f.da,Sh miqìu yev.eiS we;s wdldrh;a
kd.ßl fN!;sl mßirh iy l,a,s yeisÍï" p¾hd rgd w;r jQ iïnkaOh;a l,a,s
wmrdOj,ska kd.ßl mßirhg we;s n,mEu;a hkdosh ms<sn`o wjOdrKh lr we;
(Wjjewardhena, 2015).
kd.ÍlrKh fya;= fldg f.k iudch ;=< úúO wjia:djka mqoa,hkag ysñ fõ'
tkï /lshd" Wiia wOHdmk" ksjdi jvd myiq .ukd.uk iy rdcH mßmd,kuh
lghq;= myiq lr .ekSuo fu ;=<ska isÿ fõ' k.r wdY%s; jeishkag fuu wd¾Ól
;;a;ajhka <.d lr .ekSug fkdyels ùu u; we;sjk iudcSh .eg¨ fndfyda f,i
jd¾;d fõ' ta w;r wmrdO m%uqL ia:dkhla .kS' fndfyda wdkqnúl wOHhkhka u.ska
jd¾;d ù we;s mßÈ kd.ßl m%foaYj, wmrdO isÿqùfï m%k;dj b;d by< uÜgul
mj;sk wdldrhla fmfka' kd.ÍlrKh iy wmrdO w;r in`o;djla mj;skafkao
hkak wOHhkh lsÍu m¾fhaIKfha wOHhk .eg,qj úh' kd.ÍlrKh iy wmrdO
w;r mj;akd in`o;dj y`ÿkd.ksñka tajd je<elaùug .; yels l%shdud¾. fhdackd
lsÍu fuu m¾fhaIKfha m%Odk wruqK úh' kd.ßl iudcfha mj;akd wmrdO
708
Proceedings of 8th International Symposium-2018, SEUSL
l%ufõoh
l%ufõoh mshjr 4la Tiafia isÿ lrkq ,nQ w;r m<uq mshjr hgf;a lafIa;%h f;dard
.ekSu i`oyd wmrdO fldÜGdi úu¾Yk jd¾; u`.ska jeäu wmrdOhka isÿjk
osia;%Slalh f;dard .ekSug isÿ úh' ta wkqj fld<U osia;%slalfha wmrdO jeäu f,i
jd¾;djk osia;%Slalh jQ w;r tys m%Odk jdksc uOHia:dkhka jk fld<U fldgqj iy
msgfldgqj m%foaY m¾fhaIK lafIa;% f,i f;dard .eKqks' fld<U" wmrdO jd¾;d
fldÜGdifha ixLHd o;a; iy wmrdO jd¾;d wkqj jeäu wmrdO m%udKhla jd¾;d ù
we;s fld<U fldgqj iy msgfldgqj wdY%s;j fuu m¾fhaIKh isÿ flreKs' fldgqj
iy msgfldgqj fmd,sia ia:dkhka fj; jd¾;d jQ wmrdO fukau wmrdO ia:dk jd¾;d
fldÜGdih fj; jd¾;d jQ wmrdO fuysoS m%Odk jYfhka oaú;Sl o;a; f,i fhdod
.eKqks' fld<U" wmrdO jd¾;d fldÜGdifha ixLHd o;a; iy lafIa;%fha fmd,sia
ia:dkhkays wmrdO jd¾;d wkqj jeäu wmrdO m%udKhla jd¾;d ù we;s fld<U fldgqj
iy msgfldgqj wdY%s;j fuu m¾fhaIKh isÿ flreKs' fuysoS oaú;Sl o;a; fukau
fmd,sia ks,Odßka iy m%cdj iu`. isÿ l< iïuqL idlÉPd yd m%Yakdj,S u`.ska ,nd
.;a o;a; úYaf,aIKh i`oyd fhdod .eKqks'
fojk mshjr jYfhka wod< lafIa;%h ksÍlaIKhg nÿka lrkq ,enQ w;r mQ¾j
wOhhkla (Pilot Survey) lafIa;%h ;=< isÿ lrñka m%Yakdj,sh iEoSug wjYH o;a; /ia
lr .kakd ,oS' tfiau fmd,sia jd¾;djka mßYS,kh ;=<ska o o;a; ,nd .eKqks' tfukau
fmd,sia ks,Odßka iu`. isÿ l< úêu;a iïuqL idlÉPd u`.ska o ;j ÿrg;a o;a; imhd
.eKqkq w;r wod< lafIa;%fha fj<odfï kshq;= lv ysñhka" ùos fjf<kaoka iy kd.ßl
jeishkaf.ka m%Yakdj,S u`.ska f;jk mshjf¾oS f;dr;=re imhd .kakd ,os' o;a; /ia
lsÍu ;rula wmyiq ld¾hhla jQ ksidfjka lafIa;% m¾fhaIK isÿ lr we;s m<mqreÿ
lKavdhula fï i`oyd fhdod .ekSug isÿ úh' tysoS m¾fhaIK iyldrjreka iy iyh
l:sldpd¾hjreka f,i fiajh lrkq ,nkakkaf.a lKavdhula fhdod .ksñka
mrfhaIKh osh;a lrkq ,enQ w;r tksidu Tjqka yryd ,nd .kakd lreKq j,
ksrjoH;dj ;j ÿrg;a ikd: lr.; yelsúh'
m¾fhaIKh ;=<ska fld<U kd.ßl mßirh uq,a fldg f.k ks¾udKh ù we;s iudc m%Yak
fukau wmrdO ms<sn`o fndfyda lreKq wkdjrKh lr .; yels úh' idys;H úu¾Yk ;=<ska
wkdjrKh lr we;s mßosu kd.ÍlrKh fya;= fldg f.k fndfyda wmrdO isÿ jk nj fuu
709
Proceedings of 8th International Symposium-2018, SEUSL
710
Proceedings of 8th International Symposium-2018, SEUSL
120%
48%
100%
80%
60% 53%
40% 17%
14%
20% 13% 7% 11% 2%
6% 2% 4% 7% 5%
1%
0% 2% 1% 0% 1% 1% 2% 0%
1% 0
0%
msgfldgqj2
fldgqj2
fmd,sia jd¾;dj,g wkqj jeä jYfhkau wmrdO jd¾;d jkafka msgfldgqj m%foaY ;=<hs'
fmd,sia ks,OdÍkaf.ka ,o o;a;hkag wkqj fï i`oyd fya;= jQfha fldgqj m%foaYhg jvd
msgfldgqj m%foaYh jdkscuh uOHia:dkhla ùuhs' b;du;a jHdl+, fukau NdKav ,nd .ekSug
meñfKk ckhdf.ka .yk jQ b;du f.daIdldÍ m%foaYhls' fuu m%foaYh ish,q .Kfha NdKav
tkï ma,diaála NdKavhkaf.a isg hdka;%sl NdKav" f;d. fukau is,a,r jYfhkao úl=Kkq
,nk b;d mgq ìï fldgilska hqla; jQ m%foaYhls' tu f;d. nvq ñ,oS .ekSug meñfKk
mqoa.,hka fukau ,xldfõ /lshd i`oyd fld<U m%foaYhg meñfKk mqoa.,hkaf.a m%Odk
yqjudre uOHia:dkhla jkafkao msgfldgqjhs' fï fya;= fldgf.k meñfKk ckhd w,,d
fidrlï iy uxfld,a,lEï nyq, jYfhka isÿ jk nj jd¾;d fõ' Wla; m%ia:drfha i`oyka
mßos fuu m%foaYh ;=< isÿj we;s wmrdOhkaf.ka nyq;rhla ^49]& la fidrlï úh' ta w;r
fld,a,lEï iy jxpdjkao nyq, úh'
fld<U k.rfha mj;akd jQ wúêu;a me,am;a yd fma<s ksjdij, Ôj;a jk wvq wdodhï
,nkakka wmrdO i`oyd nyq, jYfhka fhduq jk wdldrhla oelsh yelsh' ffokslj úYd,
msßila fj<o lghq;= yd ld¾hd, lghq;= i`oyd fldgqj m%foaYhg /iaùu ksid oeä ud¾.
;onohla yd >k;ajhla yg .kS' fufia mgq iSudjla ;=< isÿ jkakd jQ fuu ;onoh wmrdO
we;s ùu flfrys wkqn,hla ,nd fohs' kd.ßl mßirh ;=< wmrdO nyq,ùu flfrys úkaos;hdo
m%N, n,mEula isÿ lrk nj fj<`o m%cdj ;=<ska wkdjrKh úh' Tjqkaf.a wjOdkh ÿ¾j, ùu
fukau fkdie,ls,su;a lu fï i`oyd fya;= jk nj o;a; odhlhskaf.ka 86]la m%ldY lrk
,os'
tfiau wjqreoafoa ld, jljdkq wkqj wmrdO isÿ ùfï m%jk;djkaf.a hï fjkia ùfï
rgdjla wkdjrKh úh' W;aij ld, jljdkq j,oS wfkl=;a udij,g idfmalaIj wmrdO
j¾Okh ùula oelsh yelsh' ish wjYH;djka imqrd .ekSug iy wkkH;djh i`.jd lghq;=
l< yels mßirhla kd.ßlnj ;=< ;sîu u; wmrdO flfrys fhduqj u;aøjH Ndú;h" .Ksld
jD;a;sh" ñkSueÍï" uxfld,a,lEï iy ia;%S ¥IK wdoS wmrdO isoaëka ta w;r m%Odk ù we;' mgq
uxudj;a" .rd jegqKq f.dvke.s<s ;=< iy wmrdO lsÍu i`oyd ks¾udKh lr.;a we;eï ia:dk
(Hotspot) uQ,sl lrf.k wmrdOhka nyq,j isÿjk nj ksÍlaIKh úh' k.rdY%s;j wmrdO
md,kh lsÍfuys,d k.r ie,iqïlrK ls%hdj,sh ksis mßos isÿ lsÍu w;HjYH fõ' f,dalfha
711
Proceedings of 8th International Symposium-2018, SEUSL
fndfyda rgj,a j¾;udkfha mdßißl ie,iqï u`.ska wmrdO je<elaùfï l%uh (CPTED) fhdod
.ksñka kd.ßl wmrdO je<elaùu ms<sn`o wjOdkh fhduq lsÍu ldf,daÑ;h'
idrdxYh
wdY%s; .%ka:
wmrdO fldÜGdi jd¾;d" ^2018&' wmrdO jd¾;d fldÜGdih( fld<U'
o is,ajd" whs' ^2004&' ck.yk wOHhkh YS% ,xldj weiqfrka' fld<U( l;D m%ldYkhla'
úfÊ;=x." tÉ' ^2008&' .=Kfiak uyd isxy, Yío fldaIh' fld<U( .=Kfiak iy iud.u'
úfÊj¾Ok" tka' ^2016&' ¥ú,s u,a( udj;ajdiS <uhska ms<sn`o m¾fhaIKd;aul újrKhla ' fld<U 10( weia
f.dvf.a iy ifydaorfhda ^mqoa.,sl& iud.u'
Ahmed, M., and Salihu, R.S. (2013). Spatiotemporal pattern of crime using geographic information
system (GIS) approach in Dala L.G.A of Kano State, Nigeria. American Journal of Engineering
Research (AJER), 2 (3), 51-58
Gelles, J. R., & Levine A. (1999). Sociology an introduction. United States of America: McGraw-Hill.
Gordon, M., & David S. (2014). Urbanization Concept and Trends. London: IIED working paper
IIED.
Ludin, A. N. M., Aziz, N. A., Yusoff, N. and Razak, W. J. W. A., (2013). Impacts of Urban Land Use on
Crime Patterns Through GIS Application. Geographical analysis in urban planning, 2, 1-22.
712
Proceedings of 8th International Symposium-2018, SEUSL
Saville, G., and Sarkissian, W. (1998). Review of Creating Defensible Space by Oscar Newman,
Journal of Planning Education and Research, 17 (4), 361-363.
Schubert, J. (n.d). What Is Culture Conflict? - Definition, Theory & Example. Available on
https://study.com/academy/lesson/what-is-culture-conflict-definition-theory-
example.html#transcriptHeader (18/08/2017)
Malik, A.A. (2016).Urbanization and Crime: A Relational Analysis. IOSR Journal Of Humanities
And Social Science (IOSR-JHSS), 21, 68-74.
Ukwayi, J.K., Ojong, F.E., & Anam, B.E. (2017). Urbanization and Crime in Nigeria: Addressing Key
Challenges of Development Administration. International Journal of Advanced Research in Social
Sciences, Environmental Studies & Technology, 3,107-119.
Wijewardena, B.V.N. (2015). The Impact of Youth Ganging on Anti-Social Behavior:A Criminology
Study in Colombo City of Sri Lanka, The Faculty of Graduate Studies, University of Sri
Jayewardenepura for the award of the Degree of Doctor of Philosophy in Criminology.
Worth, L. (1938). Urbanism as a way of life. American Journal of Sociology, 44, 1-24.
713