1. ალმონდისა და ვერბას განმარტება, რა არის პოლიტიკური კულტურა?

ალმონდისა და ვერბას აზრით, პოლიტიკური კულტურა არის ადამიანის ცნობიერებაში

ღრმად განმტკიცებული მოტივაციების, ორიენტაციების, მიზანდასახულობების
ღირებულებითი სისტემა, რომელიც არეგულირებს ადამიანის ქცევებს პოლიტიკასთან
დაკავშირებულ სიტუაციებში.

2. რა არის სამოქალაქო კულტურა?

სამოქალქო კულტურა არის მონაწილეობითი კულტურა, რომელშიც პოლიტიკური

კულტურა და პოლიტიკური სტრუქტურა ერთმანეთთან თანხმობაში და შესაბამისობაშია.

3. პოლიტიკური კურტურის ელემენტებია:

შეიძლება გამოვყოთ სამი ჯგუფის ელემენტები, რომლებიც განსაზღვრავენ საზოგადოების

პოლიტიკური კურტურის ხარიათს:

შემეცნებითი ელემენტები- ესაა ცოდნა პოლიტიკის, პოლიტიკური რეალობის, მისი

განვითარების კანონზომიერების, ტენდენციების,
გადაწყვეტილებების მიღების მექანიზმების შესახებ.

ემოციურ-შეფასებითი ელემენტები- მათი მეშვეობით პიროვნება შეიმუშავებს პოლიტიკის

შეფასების კრიტერიუმებს.

ქცევითი ელემენტები- ესაა მოქმედება, რომელსაც ახორციელებს მოქალაქე, როგორც

პოლიტიკური ცხოვრების მონაწილე.

4. რა არის კოგნიტური ორიენტაცია?

ცოდნა და რწმენა პოლიტიკური სისტემის დანიშნულების, როლის შესახებ, რასაც სისტემა

იღებს გარედან და გასცემს მასზე, ანუ „შესვლისა“ და „გამოსვლის“ ფუნქციებზე.

5. ქვეშევრდომისა და მონაწილის კულტურის ტიპები:

ქვეშევრდომული პოლიტიკური კულტურა მნიშვნელოვანი ტიპია. მაში არსებობს მყარი

ორიენტაციები დიფერენციული პოლიტიკური სისტემის მიმართ და იმის მიმართ, თუ რას
იძლევა სისტემა „გამოსვლისას“. ქვეშევრომი აცნობიერებს სამთავრობო ხელისუფლების
არსებობას და გრძნობებით ორიენტირდება მასზე.

მონაწილის პოლიტიკურ კულტურაში საზოგადოების წევრები ორიენტირებულნი არიან

სისტემის პოლიტიკურ და ადმინისტრაციულ პროცესებზე და სტრუქტურებზე, ანუ
„შემავალ“ და „გამომავალ“ ასპექტებზე.

6. მარქსიზმის კრიტიკა ალმონდისა და ვერბას შრომაზე:

მარქსისტების აზრით, ალმონდისა და ვერბას პოლიტიკური კულტურის კონცეფციაში არაა

ასახული პოლიტიკის აქტორების, კლასებისა და სხვა სოციალური ჯგუფების ინტერესები,
რის გამოც მათი პოლიტიკური ორიენტაციები ტენდენციურია.
 7. რატომ იწუნებდა ჰეივუდი ალმონდისა და ვერბას ნაშრომს? რა კითხვას ვერ
პასუხობა?

ჰეივუდის ძირითადი ბრალდება იმაში მდგომარეობს, რომ ისინი პოლიტიკური კულტურის

არსს ფსიქოლოგიური მომენტებით ხსნიან, რაც არ არის საკმარისი პოლიტიკური კულტურის
პროცესის შესასწავლად. ჰეივუდი სვამს რიტორიკულ შეკითხვას: სად არის მიზეზი და სად
შედაგი?- დემოკრატიული საზოგადოება წარმოშობს სამოქალაქო პოლიტიკურ კულტურას,
თუ პირიქით, სამოქალაქო კულტურა- დემოკრატიულ საზოგადოებას?

8. ალმონდისა და ვერბას შესწავლილი 5 ქვეყნიდან რომელს ახასიათებს

ფრაგმენტალური პოლიტიკური კულტურა:

იტალიას

9. რა განსხვავება ტოტალიტარულსა და დემოკრატიულ სისტემებს შორის?

ტოტალიტარული რეჟიმის დროს, სახელმწიფოს სრული კონტროლის ქვეშაა საზოგადოების

ყველა სფერო, კონსტიტუციით უზრუნველყოფილი უფლებები და თავისუფლებები
უგულვებელყოფილია, გაბატონებულია ერთადერთი იდეოლოგია, ჩახშულია
განსხვავებული აზროვნება.

დემოკრატიული სისტემა ეფუძნება ისეთ პრინციპს, როგორიცაა კანონის უზენაესობა,

ხალხის მონაწილეობა მმართველობის პროცესში, პერიოდული არჩევნები, დაცულია
ადამიანის უფლებები და უზრუნველყოფილია მისი თავისუფლება და ა.შ.

10. საბჭოთ ტოტალიტარიზმისთვის დამახასიათებელი ნიშნები:

საბჭოთა ტოტალიტარიზმისთვის დამახასიათებელი ნიშნები იყო მობილიზაციურ-

რევოლუციური ხასიათი, რომელიც საზოგადოებრივი ცხოვრების ყველა სფეროში
ვლინდებოდა. ასევე პიროვნების, როგორც ინდივიდის ან პოლიტიკის სუბიექტის სრულიად
გათქვეფა სოციუმში. ახასიათებდა ევოლუციური განვითარების სრული უარყოფა,
ქარიქმატული და ერთპიროვნული ლიდერისადმი უსაზღვრო მორჩილება, თაყვანისცემა და
გაკულტება.

11. რა განაპირობებს პოლიტიკური კულტურის შესწავლის აქტუალობას?

პოლიტიკური კულტურის შესწავლის აქტუალობას განაპირობებს ინსტიტუციური

მიდგომის არასაკმარისობის გაცნობიერება. მას შემდეგ, რაც ნათელი გახდა, რომ
დემოკრატიის ტრანსპლანტაცია წარუმატებლად მიმდინარეობდა მსოფლიოში, გამოიკვეთა
პოლიტიკური კულტურისა და მისი შესწავლის აქტუალობა. ამასთან დაკავშირებით
ამერიკელი ს. კოენი წერდა: „არც ერთი პოლიტიკური სისტემა არც ერთ ქვეყანაში არ იქნება
სტაბილური, თუ იგი არ დაბადებულა იმ ქვეყანაში, როგორც საკუთარი პოლიტიკური
კულტურის განვითარების შედეგი“.
 12. საფრანგეთის ისტორიაში სისტემათა სწრაფმა ცვლამ, როგორი პოლიტიკური
კულტურა ჩამოაყალიბა?

რევოლუციური

13. ალმონდისა და ვერბას მიხედვით პოლიტიკური კულტურის სტრუქტურული

ელემენტებია:

შემეცნებითი ელემენტები, ემოციურ-შეფასებითი ელემენტები, ქცევითი ელემენტები

14. პოლიტიკური კულტურა ვერბას მიხედვით:

საზოგადოების პოლიტიკური კულტურა შედგება ემპირიული რწმენების, ექსპრესიული

ღირებულებებისა და სიმბოლოების სისტემისაგან განსაზღვრული სიტუაციებით, რომელშიც
მიმდინარეობს პოლიტიკური ქმედება.

15. 10% მონაწილე, 50% ქვეშევრდომი, 40% მრევლი რომელ ქვეყნებშია?

დემოკრატიული, პოსტინდუსტრიული პოლიტიკური სისტემა, მაგ. ინდოეთი

16. ალმონდისა და ვერბას მიხედვით რა არის სამოქალაქო კულტურა?

ეს არის მრავალფეროვანი კულტურა, სადაც თანაარსებობენ მრევლის, მონაწილისა და

ქვეშევრდომის ორიენტაციები და დაცულია ბალანსი ძალაუფლებასა და პასუხიმგებლობას,
აქტიურობასა და პასიურობასა და თანხმოაბ-უთანხმოების შორის.

17. ალმონდისა და ვერბას მიხედვით, რა განსხვავებაა რაციონალურ-აქტივისტურ

კულტურასა და სამოქალაქო კულტურას შორის?

სამოქალაქო კულტურასთან შედარებით რაციონალურ-აქტივისტური კულტურა

ცხოვრებასთან შეუსაბამოა.

18. ჰიპტეტურ დემოკრატიებში %_ული განაწილება:

60% მონაწილე, 30% ქვეშევრდომი, 10% მრევლი

19. რა როლი აქვთ მრევლისა და ქვეშევრდომის კულტურებს დასავლეთის

დემოკრატიებში?

ბალანსის, რათა სისტემა არ გადახურდეს

20. რომელი 5 ქვეყანა გამოიკვლის ალმონდმა და ვერბამ?

აშშ, მექსიკა, დიდი ბრიტანეთი, დასავლეთ გერმანია, იტალია

21. როგორ საზოგადოებაშია პატრიარქალური კულტურა?

განვითარების დაბალ საფეხურზე მდგომ საზოგადოებაში

 22. პირველად სად ჩამოყალიბდა სამოქალაქო კულტურა?

დიდ ბრიტანეთში

23. რამდენი % იყო მონაწილის აშშ-ში და დიდ ბრიტანეთსი?

იაზრებდა 51%, თუმცა რეალურად მოქმედებდა მხოლოდ 10%

სოციალიზაცია და მისი აგენტები:

მოქალაქეთა პოლიტიკური კულტურის ტიპები ალმონდისა და ვერბას მიხედვით:

აღმოსავლეთისა და დასავლეთის რეჟიმების მსგავსება და განსხვავება:

პოლიტიკური კუკტურის მეცნიერული კონცეფციის ჩამოყალიბება და მისი აქტუალურობის

განსაზღვრა:
pirvelad termini gvxvdeba germaneli poetis, kritikosis, filosofosis funqcionaluri midgoma (g. almondis skola) politikur kulturas
da ganmanaTleblis i. herderis (1744-1803) SromaSi `filosofiuri ideebi ganixilavs, rogorc fsiqologiuri orientaciebis erTobliobas
kacobriobis istoriaSi~ politikuri institutebTan mimarTebaSi;
gamoiyofa politikuri kulturis kvlevaSi sami etapi: kompleqsuri, ganmazogadoebeli midgoma (d. merviki, r. takeri, l.
ditmeri) politikur kulturas miawers yvelafers, rac politikaSi
 pirveli etapi 1920-1930 wlebi, roca wamyvan mimarTulebaT iqca xdeba. is an politikur sitemasTan identificirdeba (d. merviki) an
socialuri stabilurobis miRwevis SesaZleblobebis kvleva (es daiyvaneba politikur urTierTobebze (r. takeri) da saboloo jamSi
periodi ukavSirdeba C. meriams, romelmac 1928-1938 wlebSi ganaxorciela ekargeba specifika;
sxvadasxva qveynebis politikuri kulturis SedarebiTi kvleva).
 meore, 1960-iani wlebi, romelic miznad isaxavda politikuri sistemis obieqtivisturi, normatiuli meTodologiis mixedviT (l. pai, d. poli)
reformirebas; politikur kultura ganixileba, rogorc politikur sistemaSi miRebuli
 mesame etapi, 1980-1990 -iani wlebi, roca daemxo socialisturi politikuri qcevebis erToblioba;
politikuri sistema ssrk-Si da aRmosavleT evropis qveynebSi evristikuli koncefciiT (s. hantingtoni) politikur kultura
 politikuri kulturis mecnieruli koncefcia gaazrebulia, rogorc sasurveli qcevis hipotetur-normatiuli modeli;
politikuri kulturis mecnieruli koncefciis Camoyalibeba ukavSirdeba sociofsiqologiuri midgomaSi (r. karri, d. gardneri, i. tixomirovi)
g. almondisa da s.verbas, romlebmac 1958-1962 wlebSi aSS-is, meqsikis, aqcenti keTdeba obieqtur socialur faqtorebze, romlebic
britaneTis, dasavleT germaniis da italiis politikuri kulturis gansazRvraven politikuri kulturis arss;
fundamentaluri Seswavlis safuZvelze, politikuri kulturis
aqsiologiuri midgoma politikur kulturas warmoadgens, rogorc
mecnierul koncefcias, kvlevis axal meTods da SedarebiT
gansazRvruli rigis faseulobebis erTobliobad-masSi Sedis, rogorc
politologias Cauyares safuZveli.
dadebiT ise uaryofiTi Rirebulebebi.
politikuri kultura, esaa mravalferovani, magram myarad ganmeorebadi,
politikuri kultura sazogadoebis politikuri orientaciebis da
kognituri, afeqturi, SefasebiTi orientaciebis sistema saerTod
qcevebis modelia, romelic vlindeba arCevnebis, referendumebis dros
politikur institutebze, politikur sistemaSi `Sesasvlel~ da
`politikuri TamaSis~ wesebSi, xelisuflebaze kontrolis, mxardaWeris,
`gamosasvlel~ aspeqtebze.
zewolis formebSi da gamoxatavs konkretuli sazogadoebis erovnul,
ingliseli mkvlevarma d. kavanaxma ganaxorciela politikuri kulturis istoriul, religiur, kulturul-politikuri ganviTarebis
mecniruli koncefciebis sistematizirebis mcdeloba: Taviseburebebs.
 politikuri kulturis fsiqologiuri interpretacia  politikuri kulturis struqtura
 politikuri kulturis yovlismomcveli interpretacia
g. almondi da j.paueli wers, rom politikuri orientaciebis
 `obieqtivisturi~ midgomebi klasifikacia moaxdines parsonsisa da milzis msgavsad, romlis
 koncefciebi mixedviTac politikuri kulturis gansazRvreba Seicavs:
rusi mkvlevari radugini politikuri kulturis gansazRvrebebs oTx  `kognitur orientaciebs~ anu codna da rwmena politikuri sistemis
jgufad yofs: rolis, daniSnulebisa da imis Sesaxeb rasac sistema iRebs garedan da
 politikuri kultura es aris pirovnebis, socialuri erTobis aZlevs mas (`Sesvla~ da `gamosvla~).
kultura, romlic Tavis TavSi Seicavs politikur ganaTlebas,  `afeqturi orientaciebi~ anu politikuri sistemis rolTan da
politikur cnobierebas da sazogadoebriv-politikur saqmianobas. muSaobasTan dakavSirebul adamianTa mimarTebaSi warmoSobili
 politikuri kultura sazogadoebis sulieri kulturis nawilia da grZnobebi.
Sedgeba sazogadoebriv-politikur institutebTan da politikur  `SefasebiTi orientaciebi~, msjelobebi da azrebi politikur
procesebTan dakavSirebuli kulturis elementebisagan. mizandasaxulobebze, romlebic Cveulebrivad warmoadgenen
 politikuri kultura aris politikuri cnobierebis qcevebis RirebulebiTi standartebis, kriteriumebis, informaciisa da
stereotipebis erToblioba, romelic axasiaTebT konkretul pirovnebas grZnobebis kombinaciebs.
an socialur jgufs. politikuri kulturis struqturuli elementebis sistematizireba g.
 politikuri kultura aris (pirovnebis, klasis, sazogadoebis) almonds SesaZleblad miaCnia im SemTxvevaSi Tu SeviswavliT da
politikuri qcevis, codnis, RirebulebiTi orientaciebis realizacia gamovavlenT:
istoriulad gansazRvruli sistemis politikur urTierTobebSi.
 rogor codnas flobs individi Tavis qveyanaze,
 ra icis individma mravalferovani elitebis struqturaze,
 ra icis individma politikuri iZulebis procesze, sami jgufis elementebi, romlebic gansazRvraven sazogadoebis
 rogor acnobierebs Tavis Tavs politikuri sistemis nawilis rolSi. politikuri kulturis xasiTs:

g. almondi da s. verba samoqalaqo kulturis gansazRvrisas miuTiTeben, 1. SemecnebiTi elementebi. politikuri codnis sazomi upirveles yovlisa
rom igi Sereuli kulturaa, romelSic erTmaneTis gverdiT Tanaarseboben politikuri ganaTlebaa, romelic gulisxmobs politikuri azrovnebis
mrevlis patriarqaluri, qveSevdomis da monawilis politikuri unarze damyarebul konceptualur-obieqturi codnis marags adamianis
kulturis elementebi. samoqalaqo uflebebze, politikur sistemaze, politikur movlenebze.
2. emociur-SefasebiTi elementebi, romlis meSveobiTac pirovneba
u. rozenbaumi politikuri kulturis struqturis ganmsazRvrel
SeimuSavebs politikis Sefasebis kriteriumebs; masSi Sedis politikuri
komponentebad miiCnevs e. w. `birTvul komponentebs~, romlebic eris
sistemis funqcionirebis Sedegad gamowveuli grZnobebi, romlebic
politikuri kulturis formirebas axdenen da maT sam jgufad yofs:
gamoixateba Sefasebebis, politikuri ganwyobebis formebSi.
1. samTavrobo struqturebTan mimarTebaSi orientaciebi 3. qceviTi elementebi: esaa qceviTi moqmedeba, romelsac axorcielebs
2. politikuri identifikacia moqalaqe, rogorc politikuri cxovrebis monawile.
3. sakuTari politikur saqmianobasTan dakavSirebuli politikuri  politikuri kulturis funqciebi
orientaciebi, 1. SemecnebiTi - moqalaqeebisTvis aucilebeli sa-zogadoebriv-
politikuri codnis, Sexedule-bebis, rwmenis da politikuri
e. batalovi gamoyofs politikuri orientaciebis oTx jgufs politikuri kompetenturobis formireba;
kulturis struqturaSi: 2. integraciuli - prioritetebis irgvliv Tan-xmobisa da konsensusis
1. politikuri procesis arainstitucionaluri subieqtebis urTierToba miRweva saxelisuflebo da opoziciur partiebs, sxvadasxva socialur
institucionalur obieqtze. arainstitucionaluri subieqtis jgufebsa da politikur Zalebs Soris;
orientaciebs batalovi sam saxeobad yofs: 3. komunikaciuri- politikis subieqtebs Soris informaciis gacvlas
horizontalur da vertikalur doneze;
 kognituri ( SemecnebiTi),
4. normatiuli - aregulirebs moqalaqeebis poli-tikur qcevebs
 emocionaluri (afeqturi)
sazogadoebaSi damkvidrebuli Rirebulebebis meSveobiT, romlebic gan-
 SefasebiTi. mtkicebulia qveynis konstituciaSi;
2. arainstitucionaluri subieqtis urTierTobebi Tavis TavTan: igi 5. idenTifikaciis - garkveuli jgufisadmi mikuT-vnebulobis grZnoba;
afiqsirebs individualur da jgufur TviTcnobierebas, aseve, erTi 6. socializaciis - politikur kultura aya-libebs pirovnebasa da
arainstitucionaluri subieqtisa meoresTan. gamoyofen politikuri moqalaqes, romelic Tavis mxriv demokratiuli faseulobebis damcveli
TviTidentifikaciis modelebs. da gamavrcelebeli xdeba.
3. urTierTobebi politikuri sistemis institutebs Soris. politikur
 politikuri kulturis tipologia
institutebs Soris erTmaneTTan urTierTobebis analizi saSualebas
iZleva dafiqsirebuli iqnas sazogadobaSi damkvidrebuli politikuri politikuri kulturis mravalferovan tipologias Semdegi mizezebi
TamaSis wesebi institucionalur doneze. ganapirobeben:
4. institucionaluri subieqtis urTierToba arainstitucionalur
subieqtTan anu politikuri institutebis da organizaciebis socialur  konkretuli qveynis socialur-ekonomikuri, saxelmwifoebriv-
jgufebTan da klasebTan. politikuri, erovnuli geopolitikuri, religiuri da istoriuli
ganviTarebis specifika.
britanelma Teoretikosma maikl oukSottma SromaSi `racionalizmi  mecnierebi gansxvavebuli meTodologiebze dayrdnobiT swavloben
politikaSi~ (1962) SemogvTavaza im droisaTvis novatoruli racionaluri politikuri kulturis calkeul komponentebs.
midgoma politikuri azrovnebis, qcevebis, moqmedebebis Seswavlis
 politikuri kulturis struqturuli elementebi mudmivi cvalebadobis
sferoSi; adamiani TviTdamkvidrebis procesSi iyenebs yvela
da ganviTarebis procesSia.
anTropologiur (maT Soris msoflmxedvelobriv) damaxasiaTeblebs; am
azriT politikur kultura Sedgeba racionaluri da iracionaluri
 politikuri kulturis tipebi
komponentebisagan: racionaluri gulisxmobs adamianis gaazrebul da politikuri kulturis tipologiis safuZvlad almondisa da verbas
gaTvlil moqmedebas Tavisi interesebis Sesabamisad miznis misaRwevad, koncefciaSi aRebulia orientaciebis oTxi tipi: sistemaze, sistemis
xolo iracionaluri qmedebebis dros adamiani emociur-grZnobebiT `Sesasvlel~ da `gamosasvlel~ signalebze da Tavisi Tavis aRqmaze
komponentebze dayrdnobiT Seicnobs gare samyaros da misi qcevebi ar politikur procesSi, rogorc obieqtze.
Seicavs politikuri procesebis kritikulad da gaazrebulad aRqmas.
mrevlis orientacia Tavis TavSi Seicavs politikuri sistemis inicirebiT politikuri sistemis avtoritarulobisa, mosaxleobis nawili gamodis
gamowveuli cvlilebebis molodinis arsebobas. sistemis winaaRmdeg da cdiloben Secvalon igi rwmenis an
protestis energiuli aqciebiT daxmarebiT. privilegirebuli
qveSevrdomis orientaciis arseboba ufro metad SesaZloa mewarmeebisa da miwaTmoqmedebis msgavsi fenebi dakavebulni arian
sazogadoebebSi, sadac ar aris formirebuli da diferencirebuli saxelmwifo problemebze msjelobiT da lobirebiT.
struqturuli elementebi `gamosasvlelze~.  demokratiul industriamdel politikur sistemaSi, romelic
arsebobs indoeTSi, upiratesad soflis uwignuri mosaxleobiT, 10%
monawilis kulturaSi sazogadoebis wevrebi orientirebulni arian monawilis, 50% patriarqaluri, 40% qveSevrdomis politikuri
sistemis, politikur, ise, administraciul struqturebze da procesebze. orientaciebia. aseT qveynebSi monawileebi arian Tavisufali
profesiebis maRali ganaTlebis mqone mewarmeebi da miwaTmoqmedebi.
 samoqalaqo kulturis tipi
samoqalaqo kulturis maxasiaTeblebi:
samoqalaqo kultura aris monawileobiTi kultura, romelSic politikuri
kultura da politikuri struqtura TanxmobaSi da SesabamisobaSia erTi- Zalaufleba da pasuxismgebloba. im SemTxvevaSi, Tu araelitas ar gaaCnia
meoresTan. saxelmwifo elitaze kontrolis raime forma, Znelia politikur sistemas
demokratia daerqvas. meore mxriv, araelitas ar SeuZlia Tavad iTavos marTva.
samoqalaqo kultura Sereuli politikuri kulturaa. mis sazRvrebSi mraval samoqalaqo kultura demokratiis stabilurobis SenarCunebis mizniT
moqalaqes SeuZlia politikurad aqtiuri iyos, magram mravali sxva moqalaqeebisgan moiTxovs: `iyos aqtiuri, magram amavdroulad pasiuric,
qveSevrdomis pasiur rols asrulebs. kidev ufro mniSvnelovania, rom
procesSi CarTuli, magram `arc imdenad~ gavleniani da amavdroulad
aqtiuri rolis Semsrulebelsac mrevlisa da qveSevrdomis Tvisebebi srulad xelisuflebis pativismcemeli~.
ar daukargavT. monawilis roli, ubralod, avsebs am rols.
normebi, aRqma da moqmedeba. arsebobs ori mTavari nakadi, romelSic
politikuri kulturisa da sistemis urTierTzemoqmedebis aspeqtebi:
samoqalaqo kultura pirobebs uqmnis mis subieqts, Seasrulos rogorc
1. monawileebi realurad an potenciurad CarTuli arian politikur aqtiuri da gavleniani, aseve SedarebiT ufro pasiuri roli: erTi mxriv,
procesSi. isini informirebulni arian politikuri cxovrebis Sesaxeb, sazogadoebaSi individebi nawildebian da isini oridan erT, erTmaneTTan
uyeneben moTxovnebs politikur sistemas da am moTxovnebis Sesrulebidan dapirispirebul samoqalaqo mizans misdeven; meore mxriv, individis
gamomdinare mxars uWeren politikur liderebs; qveSevrdomebi pasiurad poziciebSi arsebuli garkveuli araTanmimdevroba SesaZlebels xdis, rom
emorCilebian saxelmwifo Cinovnikebs da kanonebs, magram xmas ar aZleven man, am TiTqosda SeuTavsebel miznebs erTdroulad misdios.
da aqtiurad ar arian Cabmulni politikur cxovrebaSi; mrevls aqvs metad
emociebis marTvis unari. samoqalaqo kultura yvela aspeqtiT dabalansebul
bundovani warmodgenebi mTavrobaze da politikaze.
orientaciebs iTvaliswinebs da maT Soris saWiroa wonasworoba iyos daculi
2. mrevlis, qveSevrdomis da monawilis orientaciebis gansxvavebuli
iracionalur da racionalur komponentebs Soris: pragmatizmi an grZnobaTa
Tanafardoba kulturaSi ganapirobebs politikuri sistemebisa da reJimebis
siWarbe ki ara, swored pragmatuli da emociuri orientaciebis balansia
tipebis simravles: aucilebeli demokratiis efeqturi funqcionirebisTvis.
 hipotetur demokratiul industriul politikur sistemebSi 60%
monawilis, 30% qveSevrdomis, 10% mrevlis politikuri orientaciebia Tanxmoba da uTanxmoeba. samoqalaqo kulturis erT-erTi mniSvnelovani
mocemuli. msgavsi gadanawileba uzrunvelyofs politikuri komponentis socialuri ndobis da solidarobis gareSe gamoricxulia
aqtivistebis sakmao raodenobas, rom garantirebuli iyos politikur pozitiuri TanamSromloba erTi mxriv, sazogadoebisa da elitis
partiebs Soris konkurencia da amomrCevlebis mniSvnelovani vertikaluri urTierTobebi, meore mxriv, sazogadoebis wevrebis
raodenoba. horizontaluri kavSirebi da Tanamonawileobis uzrunvelyofa politikur
 avtoritarul industriul politikur sistemaSi - 80% qveSevrdomis, procesSi. moqalaqeebs mmarTvelebis mimarT unda hqondeT ndobis grZnoba,
aT-aTi procenti monawilis da mrevlis politikuri orientaciebi. rom isini sazogadoebis nawils warmoadgenen, maT interesebs icaven qveynis
aseTi Tanafardoba unda arsebobdes industriulad maRal SigniT da gareT da, amitom, gadascemen Zalauflebas. amasTanave,
ganviTarebul, avtoritarul, aRmosavleT evropis yofil komunisturi zogadnacionaluri interesebis erToba amcirebs sazogadoebis fragmetaciis
erebis msgavs sazogadoebaSi. aq moqalaqeebis umniSvnelo raodenoba process da erT mTlianobaSi warmoadgens sazogadoebis mmarTvel da marTul
Cabmulia erTpartiuli sistemis saqmianobaSi, romlebic nawils. es miuTiTebs imaze, rom samoqalaqo kulturaSi aucileblad unda
gansazRvraven politikur kurss. iyos daculi balansi Tanxmobasa da uTanxmoebas Soris.
 avtoritarul, gardamaval politikur sistemaSi, romelic
nawilobriv industrializebulia, modernizebulia (egviptis da
tailandis msgavsad)-30% patriarqaluris, 60% qveSevrdomis, 10%
monawilis politikuri orientaciebia mocemuli. miuxedavad
  politikuri socializacia
pirvelad aristotelem aRniSna: karg moqalaqes gansazRvravs kanonebi,
reJimebi da wesebi, magram kargi pirovnebis zneob-rivi saxe (da universaluri
Tvisebebi) myaria da nebismieri politikuri reJimis moTxovnebze maRla dgas.
amrigad, kargi moqalaqeoba gulisxmobs saxelmwifoSi da sazogadoebaSi
arsebuli wesebis, normebisa da molodinis Tanaxmad moqcevas. magram kargi
moqalaqeobis arsebuli kriteriumebi, SesaZloa, Zlier gansxvavdebodes (da
es asecaa) sxvadasxva erSi.
moqalaqis zneobriv saxes da mmarTvelobis sxvadasxva formas Soris
arsebuli urTierTkavSiri xazs usvams (aZlierebs) aristoteles mosazrebas,
rom politikuri sistemis WeSmariti sazomi is moqalaqea, romelsac igi
ayalibebs. am Sexedulebis Tanaxmad, kargi saxelmwifo isaa, romlis sanimuSo
moqalaqe kargi pirovnebacaa; cudia saxelmwifo, romlis sanimuSo moqalaqe
ise emorCileba brZanebas, rom Tavs ar iwuxebs keTilisa da borotis Sesaxeb
kiTxvebze pasuxiT. raoden martivic ar unda iyos amgvari formulireba, igi
mniSvnelovan mosazrebas gvTavazobs mmarTvelobasa da moqalaqes Soris
urTierTobaze da magaliTad, imazec miuTiTebs, rom samoqalaqo saTnoeba
(sazogadoebrivi zneoba) ganuyofelia individualuri
keTilsindisierebisagan (piradi moraluri principebisagan).
avtoritarul saxelmwifoSi adamianebis moqalaqeebad kvalificireba
mxolod am sityvis Zalian viwro gagebiT SeiZleba, anu isini cxovroben
romeliRac konkretuli saxelmwifos teritoriaze da mis kanonebs
emorCilebian.
totalitarul saxelmwifoebSi, romlebSic xelisufleba cdilobs Secvalos
sazogadoeba da axali tipis moqalaqe Camoayalibos, adamianebi iZulebuli
arian CaerTon politikur sistemaSi. Tumca, moqalaqis poziciidan msgavs
monawileobas azri ara aqvs, radgan es ar aris nebayoflobiTi da gulisxmobs
valdebulebebs Sesabamisi uflebebis gareSe. kargi moqalaqeobis
ganmsazRvrelia erTguleba da fanatizmi, ramac SeiZleba aiZulos isini
maTTvis moralurad miuRebeli brZanebebic ki Seasrulon.
demokratiul saxelmwifoSi kargi moqalaqeobis definicia kanonebSia
mocemuli, kanonebs ki kanonmdeblebi weren, romelTac xalxi irCevs _ sxva
sityvebiT, WeSmariti respublika Slis, spobs (an amcirebs mainc)
daZabulobas moqalaqeobasa da sindiss Soris.
germaneli filosofosis imanuel kantis (1724-1804ww.) mixedviT, moqalaqeebs,
monebisa da qveSevrdomebisagan gansxvavebiT, hqondaT konstituciuri
Tavisufleba anu ufleba, damorCilebodnen mxolod kanonebs, romlebzec maT
sakuTari Tanxmoba hqondaT micemuli. kanti aseve amtkicebda, rom moqalaqeebs
hqondaT samoqalaqo Tanasworoba da politikuri damoukidebloba.
politikuri socializacia aris procesi, romelSic moqalaqes uyalibdeba
Rirebulebebi, Sexedulebebi da azrebi, romelTa saSualebiTac maT SeuZliaT
politikur sistemas daexmaron. verc erTi xelisufleba, ra legitimuric ar
unda iyos igi, ver miscems Tavs uflebas ugulebelyos moqalaqeTa mier
politikuri Sexedulebebis Camoyalibebis gza. am procesSi monawileoben:
 ojaxi - bavSvi Tavdapirvel socializacias sakuTar saxlSi, ojaxSi
gadis da iRebs ra Tavisi yoveldRiuri qcevisTvis jildos an sasjels,
swavlobs, ra aris daSvebuli da ra ara. amgvarad, bavSvi erkveva, ra
valdebulebebi aqvs ojaxis da sxvebis mimarT. nel-nela is xdeba ojaxis
moqalaqe (wevri), rogorc wesi, mkafi od gansazRvruli movaleobebiT,
nawilobriv, uflebebiTa da privilegiebiT. gansakuTrebulad esmeva xazi
mniSvnelovan moralur wesebs maSinac ki, Tu bavSvs ar ganumartaven am wesebis
mizezebs. ndoba, Ta namSromloba, Tavisi Tavis pativiscema, sxvebis
pativiscema da TanagrZnoba fesvgadgmulia ojaxur urTierTobebSi, maT
efuZneba pirovnebis qceviTi da zneobrivi ganviTareba.
 socialuri klasi da umciresobis statusi - saSualo da maRali
fenis bavSvebis politikaSi aqtiuri Cabmis albaToba ufro maRalia, radgan
iTvleba, rom politikiT ojaxis daintereseba socialur statusTan erTad
izrdeba. xelisuflebisadmi ndoba socialur umciresobebs unravlesobisgan
gansxvavebiT naklebad an saerTod ar aqvT.
 genderi da politika - klasebsa da rasebs Soris gansxvavebis
msgavsad, sqesTa Soris arsebuli gansxvavebac SeiZleba politikuri qcevis
da Sexedulebebis mniSvnelovani damoukidebeli korelatebi iyos. zogierT
politikur sakiTxTan mimarTebaSi SegviZlia visaubroT erTgvar genderul
gansvlaze , anu im gansxvavebebze, rasac fiqroben da mxars uWeren
mTlianobaSi mamakacebi da qalebi.
 religia - religia arsebul Cveulebebs legitimurobas aniWebs da
gardamaval periodSi myof sazogadoebas stabilurobas sZens. zogierTi
mniSvnelovani politikuri gansxvaveba kavSirSia religiur gansxvavebebTan
da SeiZleba religiuri doqtrinebidanac ki gamomdinareobdes. xandaxan
politikuri liderebi mimarTaven religiur ideebs (saxeebs) raTa gaaerTianon
moqalaqeebi Tanamedroveobis saerTo aRqmaSi an STaagonon maT momavlis
ufro Rirseuli xedva.
 skola
sajaro ganaTlebis meSveobiT saxelmwifo cdilobs gavlena moaxdinos
axalgazrdebze manam, sanam maTi zneobrivi saxe sabolood Camoyalibdeba.
yvela qveyana skolas politikuri socializaciis saSualebad iyenebs.
zogierTi mTavroba ubralod samoqalaqo ganaTlebis an istoriis erT-or
kurss awesebs savaldebulod, moiTxovs, rom moswavleebi droSas miesalmon
da skolis kedlebze erovnuli gmirebis suraTebi ekidos. zogierTi mTavroba
mTel saskolo programas karnaxobs, bavSvebs TavSi lozungebs uWedavs, mkacr
cenzuras awesebs saxelmZRvaneloebsa da sabiblioTeko Sesyidvebze da
maswavleblebs erTgulebis niSniT arCevs.
 umaRlesi ganaTleba - studentTa politikur Sexedulebebze
gavlenas axdens kolejis maRal inteleqtze gaTvlili wignebi, ideebi da
maswavleblebi; Tumca, naTeli araa, pirdapir mivyavarT Tu ara kolejis
gamocdilebas ufro liberalur azrovnebasTan. is SesaZleblobis
farglebSi axerxebs imas, rom zrdis adamianebs, romelTac SeuZliaT
kritikuli azrovneba. ganaTlebis maRali done ubiZgebs moqalaqeebs
Sinaarsianad Caeban politikaSi.25 im qveynebSi, sadac xelisuflebas usityvod
emorCilebian, moqalaqeebs ar gamo umuSavdebaT politikuri monawileobis
unar-Cvevebi. liberaluri ganaTlebis mizania moamzados msgavsi unarebis,
gansakuTrebiT ki kritikul azrovnebaze dafuZnebuli unarebis mqone
moqalaqeebi.
  Tanatolebi - TanatolTa jgufebi adastureben maTi wevrebis istoriulad aprobirebulia da mraval ryevebs gauZlo da adamianebis
survilis ganxorcielebis aucileblobas, rac gavlenas axdens politikuri Sinagani gancdebisa da ganwyobilebebis, qmedebebis ganmsazRvreli
Sexedulebis da rwmenis Camoyalibebaze. elementi gaxda. i. kantis sityvebiT, rom vTqvaT, samarTlebrivi kanonebi
 masmedia - arademokratiul saxelmwifoebSi, masmedia TiTqmis moraluri qcevis normebad iqca.
yovelTvis saxelmwifos mflobelobaSia an mis mier kontroldeba. zogierTi
demokratiuli xelisuflebac axdens radio da telemauwyeblobis konsensualuri politikuri kultura social-demokratiuli ideologiis
monopolizebas (rogorc es daniaSia) an flobs da amuSavebs satelevizio principebs emyareba; amitom, masSi mniSvnelovan rols TamaSobs
qsels (rogorc es did britaneTSia). aseT SemTxvevebSi, ZiriTadi gansxvaveba saxelmwifos socialuri funqciis gamomxatveli faqtorebis mTeli
demokratiul da arademokratiul saxelmwifoebs Soris isaa, rom paketi, dawyebuli sajaro dawesebulebebSi maqsimaluri da minimalur
demokratiuli saxelmwifoebi iReben kanonebs an SeimuSaveben procedurebs, Semosavlebs Soris daaxloebis politikidan, damTavrebuli samedicino
romlebic uzrunvelyofen masmediis samarTlianobasa da obieqturobas. da saganmanaTleblo sferoSi saxelmwifos mniSvnelovani roliT;
 kanoni - zogierT sazogadoebaSi kanonSi ukve asaxulia moqalaqeTa bunebrivia, es momentebi zrdis moqalaqeebis erTianobis gancdas da
Rirebulebebi da Sexedulebebi, magram kanoni aseve exmareba am aZlierebs valdebulebebisa da movaleobebis politikuri da
Rirebulebebisa da Sexedulebebis formirebasac. zogierTi kanoni ubralod samarTlebrivi kulturis elementebs;
sazogadoebrivi wesrigis dacvas emsaxureba (magaliTad, quCis marjvena
mxares moZraobis ufleba). sxva kanonebi krZalavs iseT qmedebebs, romlebsac konsensualuri politikuri kulturis modelSi Zlierdeba `politikuri
sazogadoeba Tavisi arsiT borotebad miiCnevs. msgavsi kanonebis miReba da TamaSis wesebSi~ demokratiulobis elementebi; ukve sakmarisi araa
cxovrebaSi gatareba sazogadoebisaTvis gankuTvnili gzavnilebia, romelic sayovelTao Tanxmoba, rom arCevnebis gziT moxdes xelisuflebaTa
iuwyeba, rom es kanonis TvalSi danaSaulia da mas sasjeli mohyveba. monacvleoba, aramed dRis wesrigSi dgas moraluri, zneobrivi
moqalaqeTa politikur socializaciaze am gzavnilis gavlena damokidebulia principebis dacva.
imaze, Tu ramdenad xdeba misi miReba, gageba da cxovrebaSi ganxorcieleba.
1. demokratiuli politikuri kultura gulisxmobs moqalaqeebis
TviTidentifikacias Tavisi qveynis politikuri institutebTan,
 konsensualuri, `SemTanxmebluri~ politikuri kultura konstituciasTan da mTlianad sistemasTan. isini metad endobian
liderebs, mmarTvel elitas, farTod arian CarTulni politikuri
globalizaciis procesSi minimumamde daeca samoqalaqo kulturaSi
gadawyvetilebebis miReba-realizaciis procesSi;
konfliqturobisa da fragmetalurobis xarisxi da igi ufro metad
2. demokratiuli-SemTanxmebluri politikuri kulturis pirobebSi
`konsensualuri~, `SemTanxmebluri~ gaxda.
klasobrivi cnobierebis gavlena umniSvneloa. politikuri partiebis
SemTanxmebluri, konsensualuri politikuri sistemis da kulturis cneba socialuri Semadgenlobis analizi gviCvenebs, rom ganmsazRvrel rols
ufro metad Seesabameba social-demokratiul qveynebs, magaliTad, TamaSobs moqalaqeebis mravalferovani interesebi, orientaciebi,
SvedeTis msgavs demokratiebs, sadac social-demokratebi ormoci wlis ganwyobebi, romlebic ar gamomdinareoben marto maTi sazogadoebrivi
ganmavlobaSi (1936-1976 ww) xangrZlivad imyofebodnen xelisuflebis statusidan; klasebi tradiciuli gagebiT aRar arseboben dasavleTis
saTaveSi; ` sifxizlis moZraobam da sxvadasxva religiurma moZraobebma, demokratiebSi. moqalaqeebis orientaciebSi konsensualurobis gancdas
iseve, rogorc profkavSirebma, aseve dadebTi roli iTamaSa SvedeTis zrdis globaluri problemebis aqtualoba.
demokratiis ganviTarebaze. Tavidanve industrializaciisa da 3. konsensualur politikur kulturaSi maRal donezea saxelmwifoebrivi
urbanizaciis procesi Zalze masStaburi iyo. amgvarad, mSromelebi da azrovnebis mqone moqalaqeebis raodenoba; samarTlebrivi kultura
mosamsaxureebi profkavSirebiTa da profesiuli gaerTianebebiT iyvnen saxelmwifoebriv interesebTan TanxmobaSia da demokratiisTvis saWiro
warmodgenilni, ramac maRali korporaciuli sistemis arseboba gaxada morCilebas avlenen moqalaqeebi.
SesaZlebeli. es moZraobebi demokratiul procesSi monawileobdnen,  totalitarul-mobilizaciuri politikuri kultura
xalxs Sekrebebis formis, sakuTari Sexedulebebis dasamtkiceblad
argumentirebis kulturisa da xelisuflebasTan urTierTobebis mkvlevarebi gamoyofen totalitaruli politikuri kulturis tips da
CamoyalibebaSi exmarebodnen. miaCniaT, rom mis Seswavlas Teoriuli da praqtikuli TvalTaxedviT
dResac ar daukargavs aqtualoba Semdegi garemoebebis gamo:
konsensualur politikur kulturaSi konstitucionalizmis,
pluralizmis, erovnuli da religiuri tolerantizmis faseulobebis a) totalitarizmi meoce saukunis pimSoa, igi sazogadobrivi cxovrebis
damkvidreba sazogadoebriv cnobierebaSi zrdis pirovnebis yvela sferoze politikuri idealebis gavrcelebas, adamianis
avtonomiurobis xarisxs. saxelmwifos mier sanqcionirebuli cnobierebis manipulacias, TviT adamianis gardaqmnas gulisxmobs
savaldebulo qcevis normebi sazogadoebrivi didi Tanxmobis Sedegia,
b) totalitarizmi dRevandelobis Semadgeneli nawilia da igi ar unda
gavaigivoT calkeuli pirovnebebis saxelebTan;
g) totalitaruli politika da kultura Cveni uaxlesi istoriis
warsulia da misi stereotipebi mniSvnelovan negatiur rols TamaSoben
samoqalaqo kulturis damkvidrebis gzaze;
totalitaruli politikuri kulturis da reJimis klasikur nimuSad
sabWoTa kavSiri da germania gamodgeba:
kerZo sakuTreba germaniaSi mniSvnelovnad ganapirobebda pirovnebis
Tavisuflebas, indidvidualizms, avtonomiurobas; yovelive amas emateba
moqalaqeebis ganaTlebisa da kulturis maRali done, reJimis mcire
droiT arseboba (1933-1945 ww), rac amcirebda maTi qmedebebis
manipulirebis SesaZleblobas, xolo sabWoTa kavSirSi, sazogadoebrivi
sakuTrebis formis absolutizaciam gamoiwvia pirovnebis, rogorc
politikis subieqtis sruli gaTqvefa sociumSi; yovelive amas emateba,
germaniisagan gansxvavebiT, sabWoTa kavSirSi (reJimis xangrZlivoba 1917-
1990 ww) Semavali xalxebis socialur-ekonomikuri, kulturuli,
erovnuli ganviTarebis dabali done.
totalitaruli politikuri kulturis da sistemis ZiriTadi niSania
mobilizaciuri xasiaTi-xalxis didi raodenobis mudmivi moqmedebis
mdgomareobaSi yofna, rac partiis mier kontroldeboda; naTel miznad
sabWoTa kavSirSi uklaso sazogadoebis aSeneba saxeldeboda, germaniaSi
rasobrivad sufTa ariuli rasis Seqmna hqonda dasaxuli nacistur
reJims.
mobilizaciuri kulturis formirebaSi didi roli iTamaSa rusi xalxis
cnobierebaSi saukuneebis ganmavlobaSi damkvidrebulma saglexo Temis,
sazogadoebrivi sakuTrebisa da Tanasworobis, upiratesobebis
istoriulma gancdam, romelic sxva araferia Tu ara gamTanabrebluri
socializmis rusuli nairsaxeoba.
sabWoTa kavSirSi mimdinareobda sxvadasxva politikuri miznebisTvis
masebis mobilizaciuri ciklebis mudmivi cirkulacia. amis magaliTebia,
industrializacia, koleqtivizacia, kulturuli revolucia, yamiris
aTviseba, samamulo omi, burJuaziuli elementebis aRmofxvra da mravali
sxva. TviT totalitaruli kulturis terminologia martivi,
standartuli da radikaluri iyo: brZola koleqtivizaciisTvis, brZola
kulturuli revoluciisTvis, brZola xuTwledis oTx weliwadSi
SesrulebisTvis da a.S. mTeli istoria sabWoeTis xalxebisTvis iyo
brZolebis monacvleobis istoria komunizmis utopiuri ideis
realizaciis gzaze.
totalitaruli diqtaturisTvis karl fridrixis, zbignev bJezinskis,
raimon aronis azriT damaxasiaTebelia gansazRvruli kulturuli,
struqturuli da qceviTi niSnebi, romlebic gamoxataven partia-
saxelmwifos batonobas sazogadoebaze. kulturul aspeqtSi esaa
totalitaruli ideologia, romelic miiswrafvis sazogadoebis
radikaluri rekonstruqciisa da adamianebis qcevebis transformaciisken.
totalitaruli elitaruli mobilizaciuri politikur kulturis
qveSevrdomuli xasiaTi vlindeba xelisuflebis ierarqiul
struqturaSic, sadac gabatonebulia vertikaluri urTierTobebi da
saerTod gamoiricxeba horizontaluri kavSirebis roli politikur
procesSi. nomenklaturuli elitis SigniT politikuri saurTierTobo
ena usityvo morCilebaze iyo damyarebuli: zemdgomi organoebis mier
miRebuli gadawyvetilebebis dauyonebliv Sesruleba yovelgvari
TviTSemoqmedebis gareSe (romelic ver eteoda nomenklaturuli
urTierTobebis CarCoebSi) aucilebeli piroba iyo sistemis gamarTuli
muSaobisaTvis. saboloo jamSi, rogorc xelisuflebaSi, ise mis gareT,
sazogadoebaSi gadamwyvet rols TamaSobda saSemsruleblo-
qveSevrdomuli politikuri orientaciebi. damoukidebeli azrovneba,
gadawyvetilebis gansja, polemikaSi Sesvla, diskusia totalitaruli
cnobierebisTvis ucxo atributebi iyo. adamianis goneba qveSevrdomuli
kulturis pirobebSi veRar viTardeboda, moklebuli iyo yovelgvari
iniciativis unars, ganicdida standartizaciasa da degradacias, mxolod
xalxis mtrebis winaaRmdeg partiis mier inspirirebuli siZulvilis
aqciebis emociur mxardaWeras avlenda.
gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeboda informaciis SezRudulobas
farTo masebisTvis, partia srul informaciul vakuumSi amyofebda
sazogadoebas. maT mxolod muSebis da glexebis socialistur
SejibrebaSi gamoCenili gmirobebis, socialuri uTanasworobis daZlevis
perspeqtivebis utopiuri ideebiT da xuTwledis daCqarebuli tempebis
axali ambebiT kvebavdnen.
totalitarizmis dros saerTod ignorirebulia ganviTarebis
evoluciuri gza, roca adamianebs aqvT dro da saSualeba gaiazron
TavianTi qmedebebi.
totalitaruli, qveSevrdomuli politikuri kulturis damaxasiaTebeli
niSania avtoritetis, qarizmuli liderisadmi usazRvro Tayvaniscema da
morCileba, misi yvela miTiTebisa da moTxovnebis dakmayofileba.
totalitaruli-mobilizaciuri politikuri kulturis damaxasiaTebeli
niSania daxuruloba da karCaketiloba. igi orientirebulia sakuTar
politikur `faseulobebze~ da samarTlebriv normebze. faqtiurad
reJimis SigniT viTardeba politikuri kulturis avtonomiuri tipi,
romelic uaryofiTadaa ganwyobili yovelive imaze, rac mis gareT xdeba.
totalitaruli politikuri kultura gamoricxavs memkvidreobiTobis
principis dacvas politikuri da sulieri ganviTarebis procesSi. igi
winaaRmdegobaSi modis ra marto gare impulsebTan, aramed mTlianad
ugulvelyofs konkretuli qveynis literaturis, xelovnebis da
mTlianad sulier memkvidreobas.
da, bolos, totalitarul politikur kulturas `moCvenebiTi
erTgvarovneba~, `konsensualuroba~, `sayovelTao Tanxmoba~ axasiaTebs.
adamianebis politikuri orientaciebi, romelic brbos emociur
qmedebebSi poulobs gamoxatulebas, erTgvarovania, mxolod sistemisa da
reJimis Tanadgomasa da mxaraWeraSi gamoixateba. politikuri sistema
stabilurad funqcionirebs da mis formalurad deklalirebul
sxvadasxva Stoebs Soris harmoniuli urTierTobebia. sazogadoebis
qmedebebSi ormagi standartebi gamoiricxeba, igi mxolod azrovnebis
sferoSi rCeba.
 aRmosavleTis da dasavleTis
politikuri kulturis Taviseburebebi
dasavleTi: civilizaciis ZiriTadi sayrdenia liberalur-demokratiuli
Rirebulebebi, romlebic saukuneebis ganmavlobaSi yalibdeboda da
viTardeboda upiratesad kaTolikuri da protestantuli qristianuli
religiis gavleniT, berZeni, romaeli, aRorZinebis epoqis, 17-20-e saukuneebis
filosofiur, liberalur, konservatiul, social-demokratiul politikur
da samarTlebriv moZRvrebebSi.
individualuri Tavisuflebis primati, romelic saTaves saberZneTis
polisebidan da agreTve romis samarTlidan iRebs, sadac pirvelad
dafiqsirda pirovnebis suvereniteti; aRiarebulia adamianis ZiriTadi
politikuri da samoqalaqo uflebebi, funqcionirebs samoqalaqo
sazogadoeba da individi Rirebulebebis centrSi moiazreba. qristianobam
Seqmna evropa da Tavis mxriv evropelma xalmac qristianobis interpretacia
moaxdina da is adamianur Rirebulebebs dauaxlova. aman warmoSva
protestantizmi, romelic Tvlis, rom warmoebaSi da biznesSi warmatebul
adamians gza exsneba RmerTTan miaxloebisken.
saxelmwifo xelisuflebis wyarod xalxia aRiarebuli, sazogadoebis
dayofa mmarTvel umciresobad da marTul umravlesobad emyareba
demokratiul saarCevno sistemas, romelic aRiarebs pluralizmis da
tolerantizmis principebs da icavs TviToeuli moqalaqis uflebebs
adamianis uflebaTa deklaraciis pirveli muxlis dadgenilebiT. moqalaqeebs
gaaCniaT xelisuflebaze zegavlenis berketebi, politikuri institutebis
mimarT aqvT maRali ndoba. xelisuflebis monacvleoba xdeba Tavisufali
arCevnebis gziT, xelisuflebis danawilebis idea konstituciurad aris
ganmtkicebuli da rac mTvaria daculia kanonis uzenaesoba.
politikuri demokratiis myari tradiciebi, xelisuflebis Stoebs Soris
balansis dacva, gansxvavebuli ideologiuri da politikuri Sexedulebebis
legitimacia, politikisa da politikuri gadawyvetilebis mimarT
racionaluri midgoma, zneobrivi normebis kvalifikacia.
aRmosavleTi: civilizacia emyareba arabul-musulmanur, konfucianur-Cinur,
indur-budistur moZRvrebebsa da religiur mimdinareobebs; gamoxatavs aziaSi
agararul sociumebSi damkvidebuli tradiciebisa da kulturis
Taviseburebebs.
saerTo-koleqtivisturis primati individze; ` pirovneba~ fasdeba klanTan,
eTnikur, religiur, ojaxur, sxva erTobasTan kavSirSi, koleqtivTanaa
gaTqvefili da saerTo interesebis konteqstSi moiazreba. adamianis realur
uflebebs saukuneebis ganmavlobaSi damkvidrebuli tradiciuli religiuri
normebi gansazRvraven. aRmosavleTSi sazogadoebrivma cxovrebam
modernizacia ar ganicada, radgan industrialur-ekonomikuri aRmavloba ar
moxerxda da ganaTlebis donec CamorCa evropas, amitom, odesRac
tolerantulma religiebma, agresiuli orientirebi airCies da
sazogadoebaSi, mZime ekonomikuri mdgomareobis fonze, patriarqaluri
kultura damkvidrda.
avtoritaruli, elitaruli mmarTveloba saxelmwifoebis umravlesobaSi,
mmarTvelebsa da marTulebs Soris distancia, politikuri institutebis
gaRmerTebis tendencia, xelisuflebaze zegavlenis legitimuri meqnizmebis
ar arseboba, arCevnebis ritualuri xasiaTi; xelisufleba ar aRiqvams
individs, cnobs mxolod gaerTianebebis interesebs; sazogadoebrivi
struqturis feodaluri dayofa mdidrebad da Raribebad, ar arsebobs
samoqalaqo sazogadoeba, `saxelmwifoebrivi azrovneba~ religiuri da
tradiciuli normebis dacvaSi poulobs gamoxatulebas.
qveynis gadamrCeni lideris permanentuli Zieba da masTan socialur-
ekonomikuri problemebis gadaWris dakavSireba; arCevnebis dramatizireba,
mmarTvelebis beladebad aRqma, qarizmuli lideris konstituciuri
normebidan gasvla, konfliqtisken midrekili, radikaluri kulturuli
orientaciebis siWarbe.
aRmosavluri da dasavluri politikuri orientaciebis analizi demokratiis
sabaziso Rirebulebebze SesaZleblobas iZleva vivaraudoT, rom:
1. dasturdeba almondisa da koenis hipoTeza dasavluri kulturuli
Rirebulebebis da politikuri sistemis aradasavlur civilizaciebSi
warmatebuli gadanergvis SeuZleblobis Sesaxeb.
2. islams ar Seqmnia socialur-ekonomikuri pirobebi, rom gaeTavisebina
demokratiis sabaziso Rirebulebebi da religiuri fundamentalizmisken
gadaixara.
 integrirebuli da fragmentaruli,
sabazro da etatisturi politikuri kultura
u. rozenbaumi politikuri orientaciebis liberalur Rirebulebebze
gadanawilebis mixedviT gamoyofs integrirebul da fragmentarul
politikur kulturas:
integrirebuli kulturis matarebelia anglo-amerikuli demokratiebi,
romlebSic arsebobs Tanxmobis maRali xarisxi saSinao da sagareo
politikis sakiTxebis irgvliv. homogenuri politikur kulturis mqone
adamianebi politikur da samoqalaqo sferoSi warmoSobili uTanxmoebebis
gadawyvetisas upiratesobas aniWeben samarTlebriv procedurebs da
loialobas avlenen politikuri sistemis mimarT.
fragmentaruli politikur kultura axasiaTebT arSemdgar saxelmwifoebs
(ganviTarebis dabal safexurze mdgar sazogadoebebs, gardamaval politikur
sistemebs). gamoxatulebas poulobs sazogadoebis ganxeTqilebis elementebi,
xasiaTdeba socialuri jgufebis Zlieri polarizaciiT da marginalizaciiT.
gamoirCeva politikuri agresiulobiTa da mouTmenlobiT, yvela problemis
gadawyvetas mxsnel liderebs ukavSireben; arCevans politikuri lideris
qarizmul Tvisebebze da populistur dapirebebze akeTeben, xolo maTi
samoqmedo programa meore xarisxovania.
politikuri kulturis tipologia sazogadoebrivi orientaciebis bazarze da
saxelmwifoze dayrdnobiT aris sabazro da etatisturi:
sabazro kolitikur kulturaSi politikuri procesi viTardeba yidva-
gayidvis da mogebis sabazro principebis Sesabamisad; politikuri
urTierTobebis safuZvlad aRebulia piradi interesebi, gamokveTilia mZafri ganmsazRvrel gavlenas axdens kulturuli ganviTarebis doneze,
konkurencia da individualizmis principebi. Rirebulebebze, cxovrebis wesze;
etatistur politikur kulturaSi yvela politikuri gadawyvetileba 4. socioekonomikuri subkulturebis warmoSoba ganpirobebulia
ukavSirdeba saxelmwifos. politika ZiriTadaT ganixileba mmarTveli elitis sazogadoebaSi sxvadasxva socialuri fenebis, klasebis, profesiuli
saxelmwifoebrivi saqmianobis sferod, romelic miznad isaxavs socialuri jgufebis ekonomikuri statusiT, cxovrebis wesiT; istoriul WrilSi
samarTlianobis ideebis cxovrebaSi damkvidrebas. mecnierebi gamoyofen feodalur, monaTmflobelur subkulturebs.
5. axalgazrdobis politikuri subkultura. igi gamoxatavs axalgazrdobis
 politikuri subkultura
politikur faseulobebs, ideologiur Rirebulebebs, politikur idealebs;
samecniero literaturaSi subkultura ganixileba, rogorc gamokveTili gamoirCevian politikuri movlenebis emociuri aRqmiT, gaurkveveli
politikuri da kulturuli orientaciebis sistema, romelic gansxvavdeba politikuri poziciebiT, radikaluri qmedebebiT;
saerTo politikuri kulturis maxasiaTeblebisgan. politikur  belgiis pulitikuri kulturis tipi
subkulturaze SegviZlia vilaparakoT maSin, roca sazogadoebis romelime
oficialuri enebi-niderlanduri flamandiasa da briuselSi, franguli-
jgufis mizandasaxulobebi da Rirebulebebi mniSvnelovnad gansxvavdeba
valoniaSi (garda germanul enovan TemSi, romlis raodenoba 70000 aTasia)
sxvebisgan.
briuselSi. germanuli mxolod germanul enovan TemebSi.
politikuri subkulturis cneba politikur literaturaSi orgvari
Cvens welTaRricxvamde dasaxlebuli iyo kelturi warmoSobis belgis
mniSvnelobiT ixmareba: farTo gagebiT, yoveli eris politikuri kultura
tomebisagan, romlebic daipyro iulius keisarma da maTi umravlesoba
subkulturaa, radganac igi mTeli rigi TaviseburebebiT xasiaTdeba.
gaJlita da monebad aqcia, mogvianebiT, dapyrobili iqna frankTa germanuli
mkvlevarebis nawili aRmosavluri da dasavluri kulturis SedarebiT
tomebis mier da Seqmnes TavianTi samefo; Sua saukuneebSi, burgundebis
analizs subkulturebis WrilSi axdenen da amis dasadastureblad myari
sahercogom wminda romis imperiaSi Seiyvana, Semdeg holandielebma, frangebma
argumentebic gaaCniaT: TviTmyofadi aRmosavluri da dasavluri
da bolos 1831 wlis revoluciis Semdeg miaRwies damoukideblobas
(hantingtonis mixedviT dapirispirebuli) civilizaciebi.
holandiisagan.
viwro gagebiT, yoveli eris politikuri kultura gansxvavebuli
belgia aris ormagi federalizmis saxelmwifo, iyofa sam regionad da sam
subkulturebis organuli erTianoba, sinTezia, Tundac, igi g.almondiseuli
enobriv erTobad: regionis pasuxismgeblobis qveSaa adgilobrivi ekonomikis,
samoqalaqo kulturis homegenur idealur modelTan iyos miaxloebuli.
ekologiis, gzebis gayvanis da sxva sakiTxebi; enobrivi erTobebis
magaliTad, amerikuli sazogadoebis politikuri kultura, amerikeli
kompetenciaSia kultura, ganaTleba, sporti. TviToeul regions yavs
politologis d. elazaris azriT, sami politikuri kulturis sinTezia:
mTavroba, parlamenti, magram flamandiis xuTi regioni gaerTianda, xolo
individualistis, moralistisa da tradicionalistis. individualizmi yvela
samxreTis frangulenovan valonebs kvlav darCad xuTi regionSi Sesabamisi
amerikelisTvisaa damaxasiaTebeli, isini kerZo interesebs maRla ayeneben.
parlamentebi da mTavrobebi. centraluri mTavrobis mTavari amocanaa 6
`moralistis kultura~orientirebulia Tanamegobrobis koncefciaze.
mTavrobisa da parlamentebis muSaobis kordinacia saerTo saxelmwifoebriv
Tanamegobroba ganixileba, rogorc demokratiuli wes-wyobilebis
problemebze.
aucilebeli principi. maT dasaSvebad miaCniaT saxelmwifos Careva kerZo
saqmianobaSi. `tradicionalistis kultura~ ierarqizmsa da elitarizmzea meore msoflio omamde, dawinaurebuli iyo frangulenovani valonebi,
agebuli. maTi mizania mosaxleobis didi nawilis, rigiTi moqalaqeebis, romelTa teritoriaze qvanaxSiris sabadoebi da ganviTarebuli samrewvelo
politikuri procesisgan gamoTiSva. raionebi iyo, mxolod meore msoflio omis Semdeg CrdiloeTis
flamandielebiT dasaxlebulma regionma SeZlo qimiuri mrewvelobis,
politikuri subkulturebis tipebi:
eleqtro teqnikuri mowyobilobebis ganviTarebis wyalobiT Tavi daeRwia
1. eTnikuri umciresobebis subkulturebi. igi axasiaTebs mravalerovan `meore xarisxovani moqalaqeobis~ statusisagan; CrdiloeTSi istoriulad
saxelmwifoebs, romlebSic eTnikur umciresobebs ZiriTadaT kulturuli Camoyalibda protestantul-kalvinisturi anklavi, samxreTiT umravlesobaSi
avtonomiis farglebSi, TviTmyofadi politikuri da sulieri kultura moeqcnen kaTolikebi.
gaaCniaT;
oficialuri saxelmwifo enis statusi 1963 wels miiRo da 1967 wels iTargmna
2. religiuri politikuri subkultura gansakuTrebiT Zlieria iseT qveynebSi,
belgiis konstitucia niderlandur enaze, xolo faqtobrivi samarTlebrivi
sadac religiuri da samarTlebrivi normebi erTi-meoreSia gadajaWvuli da
Tanasworoba 1980 wels iqna miRweuli xangrZlivi da meToduri brZolis
mocemuli xalxis politikur cxovrebaSi ganmsazRvrel gavlenas
Sedegad, xolo 1993 wels ganxorcielda qveynis federalizacia.
religiuri dogmebi TamaSoben.
3. regionaluri subkulturebis arseboba ganpirobebulia qveynis sxvadasxva
regions Soris klimatis, bunebrivi resursebis gansxvavebulobiT,
romlebic warmoSoben ekonomikuri ganviTarebis uTanabrobas, rac
  msoflio politikuri kulturis idealuri modeli Tu socialuri mZime problemebis fonze, yalibdeba, imedgacruebisa da
uperspeqtivobis gancda, rac xels uwyobs qarizmuli liderebis da
globaluri elituri kulturis tipi
eTnokratiuli elitebis gaaqtiurebas, romelTa politikuri da
msoflio politikuri kulturis idealuri modelis momxreebi sakacobrio kulturuli orientirebi nacionalizmis postulatebi, erovnuli
kulturaSi gamoyofen demokratiis ZiriTadi faseulobebis globalur TviTizolaciisa da avtoritaruli reJimis safuZveli xdeba. maTi
xasiaTs: umravlesoba arSemdgari saxelmwifoebis kategoriaSi moiazreba, CamorCenis
mizezebs erTdroulad qveynis SigniT religiur- eTnikur umciresobebSi
1. saerTaSoriso politikuri ena. eZeben, xolo saerTaSoriso maStabiT `upirispirdebian~ ganviTarebul
2. saerTaSoriso samarTali. dRes erovnuli konstituciebSi dafiqsirebuli saxelmwifoebs, maT `mtris xatis~ CarCoebSi aqceven da samarTlianobis
samarTlebrivi normebi, msoflios umravles qveyanaSi, SesabamisobaSia aRdgenis gzaze saerTaSoriso terorizmis gzas arCeven.
saerTaSoriso samarTliT aRiarebul adamianis uflebebis, xelisuflebis 4. s. hantingtoni naSromSi `globaluri problemebi `civi omis~ Semdeg~,
danawilebis, administraciul-teritoriuli mowyobis, saxelmwifoebs miuTiTebs, rom universaluri civilizacia gulisxmobs kacobriobis
Soris urTierTobebis zogad principebTan. gaerTianebas da yvela asakis adamianebis mier mTel msoflioSi saerTo
3. saerTaSoriso politikuri simbolika. saerTaSoriso politikur Rirebulebebis aRiarebas. mraval sazogadoebebs aqvT `saerTo moralis~
cxovrebaSi aris yvelasaTvis gasagebi emblemebi, ferebi, droSebi, da a.S. grZnoba, sikeTisa da borotebis identuri definiciebi; aseve, doqtrinebi,
maTi raodenoba izrdeba da TviToeuli simbolos codna ara marto Rirebulebebi, normebi, romlebsac bevri dasavleTSi iziarebs da mcire
politikosebis, aramed Cveulebrivi moqalaqeebis kulturuli nawili sxva civizaciebSic. davosis forumis monawileebi akontroleben
urTierTobebis aucilebeli atributi xdeba. msoflio ekonomikas, politikas, samxedro sferos da ganmsazRvrel
4. saerTaSoriso organizaciebi. globalizaciis epoqaSi warmoudgenelia, gavlenas axdenen politikur gadawyvetilebebze, magram isini warmoadgenen
dinamiurad ganviTarebuli msoflio, saxelmwifoebs, sazogadoebebs, 50 milioni adamianis interesebs, msoflios mosaxleobis 1% da es, hedli
interesTa jgufebs, biznessa da ekonomikur korporaciebs Soris bulis azriT, miuTiTebs saerTo inteleqtualuri kulturis arsebobaze
urTierTobebis kordinaciis gareSe. saerTaSoriso biurokratia amkvidrebs mxolod elitebis doneze; maTi fesvebi, sazogadoebaSi Rrmad araa
politikuri, ekonomikuri, kulturuli da samarTlebrivi TamaSis saerTo gamjdari da iwvevs did eWvs, Tundac diplomatiur doneze, moicavs saerTo
wesebs, romelTa gverdis avla dRes msoflio politikis arcerT aqtors moralis an saerTo wesebis krebuls, saerTo inteleqtualuri
ar ZaluZs. kulturisagan gansxvavebiT.
5. ideologiuri faseulobebis erTmaneTTan daaxloeba. politikuri da
religiuri pluralizmis da tolerantobis farTo gavrceleba da universalizmi kulturaSi aris ideologia, romelic dasavleTma SemoiRo
liberalur-demokratiuli Rirebulebebis yovlismomcveli xasiaTi dapirispirebisTvis da naklebad mxardaWerilia danarCen msoflioSi. mxolod
msoflio politikuri kulturis Camoyalibebis procesSi. erTiani msoflio mTavrobis Camoyalibeba uzrunvelyofs saerTo
6. politikuri, kulturuli, eTnikuri da ekonomikuri konfliqtebis Rirebulebebisa da civilizaciis arsebobas, romelic liberalur-
samarTlebrivi gzebiT mogvarebis kultura. lokalur sivrceSi demokratiul Rirebulebebze iqneba dafuZnebuli – hantingtoni.
warmoSobili movlenis globaluri rezonansi politikuri kulturis
erTgvarovnebis tendencias aZlierebs da yvelasaTvis misaRebi kulturis  ruseTis politikuri kultura
formirebas uwyobs xels.
guliaxini: Tanamedrove ruseTis politikur kulturas axasiaTebs ori
mecnierebi gamoyofen globalizaciisa da kulturuli integraciis antagonisturi tendencia - pirveli tendencia miedineba globalizaciis
xelisSemSlel tendenciebs msoflio politikaSi: konteqstSi, miiswrafvis ara marto politikuri da samarTlebrivi normebis
unifikaciisTvis, rom uzrunvelyos kapitalis, saqonlis, momsaxurebis, muSa
1. globalizaciis procesis absolutizacia, romelic amerikanizaciasTan, Zalis Tavisufali moZraoba da ayalibebs adamini-kosmopolitis cnobierebas,
dasavluri Rirebulebebis meqanikur gadmoRebasa da mibaZvaSi gamoixateba, meore aris damcavi, misdevs politikur tradiciebs da Cvevebs, cdilobs
saboloo jamSi, samomxmareblo kulturisa da yofis elementebs amkvidrebs moaxdinos arsebuli politikuri urTierTobebis dakonserveba. maT
ganviTarebad qveynebSi. dapirispirebasa da urTierTkavSirs aqvs dialeqtikuri xasiaTi, amitom, ar
2. msoflio politikuri cxovrebis Semadgeneli elementi gaxda politikuri SeiZleba erTmniSvnelovnad mtkiceba, rom erTi negatiurad moqmedebs
absentizmi, romelic apolitikurobasa da politikur nihilizmSi poulobs sazogadoebriv urTierTobebze, xolo meore pozitiurad.
gamoxatulebas. politikisadmi interesi klebulobs ganviTarebul
demokratiebSi. rusi xalxi politikur uflebebsa da Tavisuflebebs saxelmwifos da
3. globalizaciis, saxelmwifoebis daaxloeba-integraciis paralelurad mmarTvelobis saTaveSi mdgar liders ukavSirebs. demokratiuli politikuri
izrdeba dezintegraciis procesebi. axali saxelmwifoebrivi erTeulebis sistema, romelic daibada novgorodSi, fskovSi srulebidac ar gamqrala
gaCena msoflio rukaze, romelic dakavSirebulia identobis aRqmis emociur TviTmpyrobelobis damkvidrebis dros ufro metic viTardeboda da
da iracionalur orientaciebTan. magram, ekonomikuri, politikuri, farTovdeboda misi sazRvrebi; misi gavlena vlindeboda TviTmmarTvelobis
gafarToebis mcdelobebSi; TviTmmarTvelobebi did rols TamaSobdnen susti cxovelis~ Tvisebebi da dgeba destruqciuli faza, didi revolucia
xelisufalis dros mtris winaaRmdeg xalxis mobilizaciaSi. ruseTSi gadaiqceva saSinel qariSxlad, romelic Tavis gzaze anadgurebs yvelafers,
demokratiuli mmarTvelobis forma ver gaamarTlebda da xels Seuwyobda maT Soris sicocxlisunarian institutebs; revoluciuri mTavrobaSi am
qveynis daqucmacebulobasa da anarqiul procesebs. etapze sisxlis survili didia da politika destruqciuli, Zaladobrivi da
teroristulia, magram tornadom Tu ver moaswro naciis Zirfesviani
vernadski: TviTmpyrobeloba da batonymoba iyo fasi, romelic rus xalxs ganadgureba, dgeba mesame, konstruqciuli faza, rodesac gaanadgurebs ra
unda gadaexada Tavisi erovnuli TviTmyofadobis SesanarCuneblad. yvela opoziciur Zalebs, revolucia iwyebs axali socialuri da
kulturuli wesrigis damyarebas.
ruseTis istoriaSi avtoritarulma politikurma kulturam iTamaSa sakmaod
efeqturi roli qveynis erTianobis SenarCunebis saqmeSi; demokratiuli velikoderJavuli Sovinizmi aris gabatonebuli eris ideologia da politika
politikuri kulturis pirobebSi Zlieri adgilobrivi TviTmmarTvelobis, mravalerovan saxelmwifoebSi, romelic mimarTulia sxva erebis dasaTrgunad
pluralizmis pirobebSi, yvela mxridan mudmivi mtruli zewolisTvis da dasamoneblad: vlindeba neokolonializmis, xalxebs Soris ganxeTqilebis
SesaZloa qveyanas ver gaeZlo, ver SeenarCunebina erTianoba da mTlianoba, gaRvivebaSi, rasizmSi; velikorusuli Sovinizmi niSnavs sxva erebis,
daSliliyo nawilebad da daekarga teritoriebi. xalxebis moZuleobas, maTze zemoT dgomis gancdas, araTanasworad aRqmas,
ucxos miuReblobas, damonebis survils, upiratesobas, imperiul azrovnebas,
mesianizmi iTvaliswinebs qveynis Tandayolili misiis Sesrulebas,
romelic rusi xalxisTvis damaxasiaTebeli qronikuli senia da xSirad
romlisTvisac is aris mowodebuli: gaavrcelos WeSmariti religia,
vlindeba, rogorc elitis, iseve mosaxleobis azrovnebaSi, yofaSi,
gaanTavisuflos Cagruli xalxebi, Camoayalibos wminda rasa, gaavrcelos
politikasa da kulturaSi.
demokratiis saukeTeso forma, aaSenos samarTliani, socialurad Tanaswori
sazogadoeba; rogorc wesi yvela mesianisturi wamowyeba umravles velikorusuli Sovinizmis warmoSobis erT-erT mizezad migvaCnia ararusi
SemTxvevaSi avtoritarul-totalitarul reJimebSi asocirdeba konkretul warmoSobis xalxis xangrZlivi mmarTveloba ruseTSi. warmatebebis
pirovnebasTan, qarizmul liderTan-mesiasTan; SemTxvevaSi ararusi xelisufali Tavisianad aRiqmeboda, xolo mZime
socialur-ekonomikuri mdgomareobis dros iRviZebda velikorusuli
ruseTis politikur kulturaSi mesianizmi gamovlinda XIX saukuneSi, roca
Sovinizmis istoriuli grZnoba da konkretuli pirovnebis eTnikurobaSi
marTlmadidebluri eklesiis xelSewyobiT warmoiSva lozungi `moskovi-
xedavdnen mizezs;
mesame romi~ da daiwyo ruseTis gansakuTrebuli istoriul misiaze
aqcentireba, magram mesianizmis gaZlierebaSi gansakuTrebuli roli iTamaSa rusi glexobis koleqtiuri Tanacxovrebis formam - Temma, romelic xels
slavianofilurma mimdinareobam, romlebic ruseTis kulturis, tradiciebis, uSlida individualuri sawyisis ganviTarebas sameurneo da sulier
cxovrebis wesis TviTmyofadobas miiCnevdnen TavianTi filosofiis amosaval cxovrebaSi, warmoSva Tanasworobis ideis primati Tavisuflebaze, ufro
debulebad da miaCndaT, rom slavurma samyarom unda ixsnas evropa zneobrivi metic, rusul sinamdvileSi individi gaTqvefilia koleqtivSi da misi
gadagvarebisagan; gansakuTrebiT mesianizmi gamoikveTa slavianofilebis Tavisufleba sazogadoebasTan konteqstSia aRqmuli; amitomaa, siZulvili
moRvaweobis meore etapze, rodesac `pan-slavizmis~ ideologia realobad mdidari adamianebis mimarT, romelic araxalia socialurad dabali
iqca da ruseTma daiwyo aRmosavleT da samxreT slavebis gaerTianebisaTvis safexuris warmomadgenelTaTvis nebismier sazogadoebaSi, magram ruseTSi am
brZola. grZnobas gansakuTrebuli gamoxatuleba aqvs imis gamo, rom milionerebis
umravlesoba ararusuli warmoSobisaa, rac amZafrebs Sovinisturi
ruseTis imperiis gafarToebac `ganmaTavisufleblisa da progresuli
orientaciebs.
mniSvnelobis~ mesianisturi Sefasebebis fonze mimdinareobda: Sua aziis,
cimbiris, kavkasiisa da sxva xalxebis teritoriebis dapyroba Sefasebuli amrigad, ruseTis politikuri kulturis analizi istoriul konteqstSi
iqna, rogorc `SemoerTeba~, romelsac `progresuli mniSvneloba~ hqonda am saSualebas iZleva CamovayaliboT Semdegi Taviseburebebi:
xalxebisTvis, radganac ruseTSi kapitalizmi iyo ganviTarebuli da
socialur-ekonomikuri ganviTarebis maRal safexurze idga.  politikur kulturaze kvlav mniSvnelovan gavlenas axdens istoriulad
aprobirebuli da mosaxleobis mier swor politikad gagebuli `mtris
mesianizmma axali gardasaxva sabWoTa kavSirSi hpova, rac pirvel rigSi
xatis~ modelirebis praqtika, romelic velikorusuli derJavuli
proletariatis msoflio istoriuli misiis Sesrulebis aucileblobaSi
Sovinizmis orientirebis gamoxatulebaa da politikuri elitis,
gamoixata: gaeTavisuflebina sxva xalxebi socialuri Cagvrisgan,
inteligenciis, mosaxleobis `gamaerTianebel ideas~ warmoadgens
daemyarebina samarTlianoba da uaxloes momavalSi aeSenebina uklaso,
(nacmenebis interesebis ugulvelyofa, zizRi, ucxos moZuleoba, agresia)
komunisturi sazogadoeba;
ruseTis istoriaSi da gansakuTrebiT efeqts iZleva, xSirad
sorokini did revoluciebSi gamoyofs sam cikls: pirveli Cveulebrivad gamoiyeneboda da gamoiyeneba xelisuflebis mier sazogadoebrivi
moklevadiania da moicavs tiraniis damxobiT gamowveul sixaruls da cnobierebis manipulirebis mizniT;
reformebis molodins; meore fazaSi `adamianebSi iRviZebs yvelaze saSineli  mesianisturi kulturis elementebi, romelic aseve istoriuli
memkvidreobaa da sabWoTa periodSi axali gardasaxva hpova
 proletariatis msoflio istoriul misiasa da `rusi xalxis socialuri
samarTlianobisaTvis da sxva xalxebis ganmaTavisufleblad
warmosaxvaSi~, imperiuli azrovnebisaTvisaa damaxasiaTebeli da
gamoixateba politikur-kulturul orientaciebsa da qmedebebSi.
 individis Tavisuflebis aRqmam sazogadoebasTan konteqstSi, rac
glexuri-Temuri wyobilebis koleqtiuri sameurneo Tanacxovrebis
tradiciidan momdinareobs, aRorZineba `gamTanareblur socializmSi~
hpova da dResac wamyvan rols TamaSobs memarcxene ideologiisa da
politikis matarebeli partiebis mxardaWeraSi;
 Zlieri saxelmwifosa da qarizmuli lideris, mkacri, mtkice mmarTvelis
(mefe `mama~, `mzrunveli~, leninis, stalinis beladebad gardasaxva da
sxva) moTxovna da masTan keTildReobisa da demokratiuli gardaqmnebis
dakavSireba, masebis CarTulobis aucileblobis uaryofa, etatisturi
politikuri kulturis simyare;
 revoluciuri politikur kulturis mdidari tradiciebi (glexTa omebi,
anarqizmi, narodnikebi, revoluciuri marqsizmi, 1905-07, 1917 wlis
Teberval-oqtomberi, industrializacia, koleqtivizacia, kulturuli
revolucia);
 ruseTis politikur kulturis, demokratiis Taviseburebebisa da
gansakuTrebulobis aRqma dasavleTTan dapirispirebis konteqstSi;
saerTo universaluri Rirebulebebis gadafaseba elitisa da
sazogadoebis mier;
 SegviZlia davaskvnaT, ruseTis politikuri kultura avtoritaruli
tipis kulturas miekuTvneba, romelSic Zlier saxelmwifosa da
xelisufalze moTxovnileba xalxidan momdinareobs; mosaxleobis
umravlesoba ixreba politikur procesSi revoluciuri meTodebis
gamoyenebisken, aseve, istoriulad moqalaqeebs CamouyalibdaT
velikorusuli Sovinizmis da gansakuTrebuli istoriuli misiis grZnoba,
romelic xelSewyobilia mmarTveli elitis mier sakuTari Zalauflebis
SenarCunebisa da ganmtkicebis mizniT;
 პოლიტიკური კულტურა - შუალედური გამოცდის კითხვები

დალიკო ჭავჭანიძე
_________________________________________________________

ალმონდისა და ვერბას განმარტებით, რა არის სამოქალაქო კულტურა?

სამოქალაქო კულტურა შერეული კულტურაა, რომელშიც ერთმანეთის გვერდიგვერდ თანაარსებობენ

მრევლის-პატრიარქალური, ქვეშევრდომის და მონაწილის პოლიტიკური კულტურის ელემენტები,
რომელთა თანაფარდობა განსაზღვრავს განვითარების დონეს, კონკრეტულ ტიპს. მისი განმსაზღვრელი
პარამეტრებია: ძალაუფლებასა და პასუხისმგებლობას, თანხმობასა და უთანხმოებას, რაციონალურ და
ირაციონალურ ქცევებსა და ქმედებებს შორის ბალანსი და ამ აზრით იგი ზომიერი, გაწონასწორებული,
დაბალანსებული კულტურაა, რომლის დროსაც გამოირიცხება რადიკალური ქმედებები და აქცენტი
კონსენსუალურ, მშვიდ პოლიტიკურ პროცესზე კეთდება.

რითი განსხვავდება რაციონალურ-აქტივისტური კულტურა სამოქალაქო კულტურისგან ალმონდისა და

ვერბას კონცეფციის მიხედვით?

იგი წარმოადგენს არაადეკვატურ და უტოპისტურ კონსტრუქციას, რომელიც რეალური პოლიტიკური

ცხოვრებიდან არაა აღებული; მის საპირისპიროდ კი სამოქალაქო კულტურა გახლავთ (აშშ და დიდი
ბრიტანეთის კვლევის საფუძველზე) შერეული პოლიტიკური კულტურა. მის საზღვრებში ბევრია აქტიური
მოქალაქე, მაგრამ ბევრიც ქვეშევრდომის პასიურ როლს ასრულებს.

რას ნიშნავს „მოსალოდნელი რეაქცია“ ?

ხშირად მმართველი ძალიდან მოდის მნიშვნელოვანი სახელმწიფოებრივი გადაწყვეტილების მიღების

ინიციატივა, ანდა საზოგადოებაში დაკონსერვებული მწვავე საკითხების გადაჭრის აუცილებლობის
სტიმულირება. მაშინ ელიტები ავლენენ ე.წ. „მოსალოდნელ რეაქციას“.

რა როლი აქვს მრევლისა და ქვეშევრდომის კულტურას დასავლეთის დემოკრატიებში?

ჰიპოთეტურ დემოკრატიულ ინდუსტრიულ პოლიტიკურ სისტემებში - 30 % ქვეშევრდომის და 10 %

მრევლის პოლიტიკური ორიენტაციებია მოცემული. მსგავსი გადანაწილება უზრუნველყოფს 60 %
აქტივისტების აქტიურ მონაწილეობას, რომ გარანტირებული იყოს პარტიებს შორის მნიშნელოვანი
კონკურენცია და ამომრჩევლების მნიშნელოვანი რაოდენობა, ასევე კრიტიკული აუდიტორიები
დებატებისათვის პოლიტიკურ საკითხებზე პოლიტიკურ პარტიებს, კანდიდატებსა და ზეწოლის ჯგუფებს
შორის.

ვერბას ხედვა როგორია პოლიტიკურ კულტურაზე?

მისი აზრით, საზოგადოების პოლიტიკური კულტურა შედგება ემპირიული რწმენების, ექსპრესიული

სიმბოლოებისა და ღირებულებების სისტემისგან განსაზღვრული სიტუაციებით, რომლებიც მიმდინარეობს
პოლიტიკურ ქმედებებში, სადაც ინდივიდის სუბიექტური ორიენტაცია ხდება პოლიტიკაში.
კოგნიტური ორიენტაცია რა არის?

კოგნიტური ორიენტაცია - ცოდნა და რწმენა პოლიტიკური სისტემის როლის, დანიშნულებისა და იმის

შესახებ, რასაც სისტემა იღებს გარედან და აძლევს მას; (შესვლა და გამოსვლა).

აფექტური ორიენტაცია რა არის?

აფექტური ორიენტაცია - პოლიტიკური სისტემის როლთან და მუშაობასთან დაკავშირებულ ადამიანთა

მიმართებაში წარმოდგენილი გრძნობები.

შეფასებითი ორიენტაცია რა არის?

შეფასებითი ორიენტაცია - მსჯელობები და აზრები პოლიტიკურ მიზანდასახულობებზე, რომლებიც

ჩვეულებრივად წარმოადგენენ ღირებულებითი სტანდარტების, კრიტერიუმების, ინფორმაციისა და
გრძნობების კომბინაციებს.

რას გულისხმობს ძალაუფლება და პასუხისმგებლობა, პასიურობა და აქტიურობა ?

ძალაუფლება და პასუხისმგებლობა - სახელისუფლებო ძალასა და პასუხისმგებლობას შორის საჭირო

წონასწორობის შენარჩუნებას. იმ შემთხვევაში თუ არ არსებობს ელიტაზე კონტროლის რაიმე ფორმა,
ძნელია პოლიტიკურ სისტემას დემოკრატია ვუწოდოთ. მეორე მხრივ, შეუძლებელია არაელიტამ თავად
ითავოს მართვა. საჭიროა მართვის სისტემის იმგვარად ორგანიზება, რომ არ დაირღვეს ბალანსი
ძალაუფლებასა და პასუხისმგებლობას შორის;

თუ გინდათ მოიყვანეთ შატნეიდერის ციტატა: „პრობლემა ის კი არ არის, რა მოუხერხოს 180 მილიონმა

არისტოტელემ დემოკრატიას, არამედ ის, რომ 180 მილიონი ჩვეულებრივი ადამიანისან შემდგარი
საზოგადოება ისე იყოს ორგანიზებული, რომ მან იმავდროულად საკუთარი მოთხოვნილებებისადმი
მგრძნობიარობა შეინარჩუნოს“.

სამოქალაქო კულტურა მოქალაქეების ურთიერთსაწინააღმდეგო ქცევებს მოითხოვს: ელიტა იყოს

აღჭურვილი ძალაუფლებით და გარკვეული აზრით იყოს თავისუფალიც გადაწყვეტილებებში, თუმცა
ამავდროულად მის საქმიანობაში მონაწილეობდეს აქტიური საზოგადოებაც, იყოს მიმდინარე პოლიტიკურ
პროცესებში ჩართული.

რომელი ქვეყნები გამოიკვლიეს ალმონდმა და ვერბამ?

1958-1962 წლებში მათ გამოიკვლიეს 5 ქვეყანა: აშშ, მექსიკა, იტალია, დასავლეთ გერმანია, დიდი
ბრიტანეთი;

როგორ საზოგადოებაშია პატრიარქალური კულტურა?

აფრიკული ტომების და მათი ავტონომიური საზოგადოებების პოლიტიკური კულტურა, რომელიც აღწერა

კალემანმა - ხვდება პატრიარქალური პოლიტიკური კულტურის კატეგორიაში.
რამდენი პროცენტი იყო მონაწილე დიდ ბრიტანეთში და აშშ-ში?

აშშ- ში 51% გვამცნობს, რომ ყველა უნდა მონაწილეობდეს სხვდასხვა ფორმით პოლიტიკაში, მაშინ როცა
რესპონდენტების 10 % რეალურად მონაწილეობდა პოლიტიკაში.

ჩამოთვალეთ როზენბაუმის სტრუქტურული ელემენტები

როზენბაუმი პოლიტიკური კულტურის სტრუქტურის განმსაზღვრელ კომპონენტებად მიიჩნევს ე.წ.
„ბირთვულ კომპონენტებს“, რომლებიც ერის პოლიტიკური ფორმირებას ახდენენ და მათ სამ ჯგუფად ყოფს:

• „სამთავრობო სტრუქტურებთან მიმართებაში ორიენტაციები“ - მასში შედის რეჟიმთან, ძირითადად

სამთავრობო სტრუქტურებთან, სახელმწიფო სიმბოლოებთან, ოფიციალურ პირებთან, დაწესებულ
ნორმებთან სუბიექტის ურთიერთობები; ორიენტაციები სისტემაშ „შემავალ“ / „გამავალ“
სიგნალებზე

• „პოლიტიკური იდენტიფიკაცია“ - ინდივიდის თანამონაწილეობა „პოლიტიკურ ერთეულებთან“:

ერი, სახელმწიფო, ქალაქი; პოლიტიკური ნდობა და „თამაშის წესები“ - ინდივიდის წარმოდგენა
იმაზე, თუ რა წესებს და ნორმებს უნდა მისდიოს მან სამოქალაქო ცხოვრებაში

• საკუთარ პოლიტიკურ საქმიანობასთან დაკავშირებული პოლიტიკური ორიენტაციები ანუ

პოლიტიკური კომპეტენტურობის აღქმა სამოქალაქო ცხოვრებაში, რამდენად ეფექტური შეიძლება
იყოს მისი გავლენა პოლიტიკურ პროცესზე.

მაიკლ ოუქშოტის ნაშრომს რა ერქვაო?

„რაციონალიზმი პოლიტიკაში“

ჩამოთვალეთ ავტორები, რომლებმაც განმარტეს „პოლიტიკური კულტურა“

ალმონდი, ვერბა, კავახანი, რადუგინი, პაი, ბატალოვი, დიტმერი, ჯენუსოვი, პივაროვი, როზენბაუმი.

როზენბაუმის ბირთვული ელემენტების განმარტება

როზენბაუმის აზრით, პოლიტიკური კულტურა შედგება ე.წ. „ბირთვული კომპონენტებისგან“, რომლებიც

განსაზღვრავენ პოლიტიკური კულტურის ხასიათს, განვითარების ტენდენციებს და დამხმარე
ელემენტებისაგან.

თქვენი აზრით, რატომ იკვლევენ პოლიტიკურ კულტურასო? რაში გვეხმარება კულტურის კვლევაო?

პოლიტიკური კულტურის გააზრება გვეხმარება ამა თუ იმ ქვეყნის პოლიტიკურ კულტურაში

დემოკრატიული ელემენტების ანალიზის საფუძველზე გავაკეთოთ დასკვნა: შესაძლებელია თუ არა მისი
გეპოლიტიკური მდებარეობის, რელიგიური ღირებულებების, ეთნიკური და რელიგიური ტოლერანტობის
ტრადიციის თუ სხვა ელემენტების ანალიზის საფუძველზე, ისრაელისა და ინდოეთის მსგავსად აშენდეს იქ
დემოკრატია, როგორც ამას ს.მაგშტადტი იტყოდა „უჩვეულო ადგილას“.
კონსენსუსის მაღალი ხარისხი რა შემთვევაში განაპირობებს სამოქალაქო კულტურის მაღალ დონეს?

როდესაც სამართლებრივი კულტურა სახელმწიფოებრივ ინტერესებთან თანხმობაშია და

დემოკრატიისათვის საჭირო მორჩილებას ავლენენ მოქალაქეები, ამ შემთხვევაში კონსენსუსის მაღალი
ხარისხი განაპირობებს სამოქალაქო კულტურის მაღალ დონეს.
ალმონდისა და ვერბას პოლიტიკური კულტურის განსაზღვრების რა ნაკლზე საუბრობდნენ მარქსისტები?

მარქსისტების აზრით, ალმონდისა და ვერბას პოლიტიკური კულტურის განმარტებაში ასახული არაა

პოლიტიკის ძირითადი აქტორების კლასებისა და სხვადასხვა სოციალური ჯგუფების ინტერესები და
ამდენად მათ მიერ შესწავლილი პოლიტიკური ორიენტაციები სქემატურ, ცალმხრივ და ტენდენციურ
ხასიათს ატარებს.

როგორ ქვეყნებშია 10% მონაწილე, 40% ქვეშევრდომი, 50% მრევლი ?

პასუხი: დემოკრატიულ ინდუსტრიამდელ

როგორ ქვეყნებშია 60% მონაწილე, 30% ქვეშევრდომი, 10% მრევლი ?

პასუხი: ჰიპოტეტურ დემოკრატიულ ინდუსტრიული

როგორ ქვეყნებშია 10% მონაწილე, 80% ქვეშევრდომი, 10% მრევლი ?

პასუხი: ავტორიტარულ ინდუსტრიული

როგორ ქვეყნებშია10% მონაწილე, 60% ქვეშევრდომი, 30% მრევლი ?

პასუხი: ავტორიტარულ გარდამავალი

რა კუთხით აკრიტიკებს მარქსიზმი ალმონდისა და ვერბას კონცეფციებს.

მარქსისტების აზრით, ალმონდისა და ვერბას პოლიტიკური კულტურის განმარტებაში ასახული არაა

პოლიტიკის ძირითადი აქტორების კლასებისა და სხვადასხვა სოციალური ჯგუფების ინტერესები და
ამდენად მათ მიერ შესწავლილი პოლიტიკური ორიენტაციები სქემატურ, ცალმხრივ და ტენდენციურ
ხასიათს ატარებს.

პოლიტიკური კულტურის სტრუქტურული ელემენტები ალმონდისა და ვერბას მიხედვით:

გამოყოფენ 3 ჯგუფის ელემენტებს, რომლებიც განსაზღვრავენ საზოგადოების პოლიტიკური კულტურის

ხასიათს, ესენია:

• შემეცნებითი ელემენტები - ესაა ცოდნა პოლიტიკის, პოლიტიკური რეალობის, მისი განვითარების

კანონზომიერების, ტენდენციების, გადაწყვეტილების მიღების მექანიზმების შესახებ.

• ემოციურ-შეფასებითი ელემენტები - რომლიც მეშვეობითაც პიროვნება შეიმუშავებს პოლიტიკის

შეფასების კრიტერიუმებს; მასში შედის პოლიტიკის ფუნქციონირების შედეგად გამოწვეული
გრძნობები, რომლებიც გამოიხატება შეფასებების, პოლიტიკური განწყობების ფორმებში. მასში
 შედის ხელისუფლების საქმიანობის შეფასება, როგორც პოზიტიური ისე ნეგატიური
დამოკიდებულება

• ქცევითი ელემენტები - ესაა ქცევითი მოქმედება, რომელსაც ახორციელებს მოქალაქე, როგორც

პოლიტიკური ცხოვრების მონაწილე (არჩევნები, რეფერენდუმი, მიტინგი, პარტიის წევრობა,
ადგილობრივ თვითმმართველობაში მუშაობა და სხვ.). აქ ვლინდება პრაქტიკული ელემენტები და
იგი ყველაზე მნიშვნელოვანია: ესაა მოქალაქეების პოლიტიკური ქცევის მოდელი. იგი ნათლად
ვლინდები პოლიტიკური სტრუქტურებისადმი მხარდაჭერის, კონტროლის, ზეწოლის ფორმების
ლეგიტიმურობაში.

პოლიტიკური კულტურა ალმონდისა და ვერბას მიხედვით

პოლიტიკური კულტურა, ესაა მრავალფეროვანი, მაგრამ მყარად განმეორებადი, კოგნიტური, აფექტური,

შეფასებითი ორიენტაციების სისტემა საერთოდ პოლიტიკურ ინსტიტუტებზე, პოლიტიკურ სისტემაში
„შემავალ“ და „გამოსასვლელ“ ასპექტებზე.

სამოქალოქო კულტურის განსაზღვრება

სამოქალაქო კულტურა არის მონაწილეობითი კუტურა, რომელშიც პოლიტიკური კულტურა და

პოლიტიკური სტრუქტურა თანხმობაში და შესაბამისობაში არიან ერთი-მეორესთან.
ტორიტალური რეჟიმები ქართულ პოლიტიკურ სისტემაში
2.დასავლური ელემენტები ქართულ პოლიტიკურ სისტემაშიi
3. : საბაზრო და ეტატისტური, ჰომოგენური და ფრაგმენტალური პოლიტიკური კულტურა
4.აშშ და ბრიტანეთის პოლიტიკური კულტურა
5.ტოტალიტარული კულტურა

ბილეთი 8
თემა : საბაზრო და ეტატისტური, ჰომოგენური და ფრაგმენტალური პოლიტიკური კულტურა
კითხვები:
1. ოუკშოტის ნაშრომი და რაციონალური გარდა კიდე რომელი ახასიეთებს პოლიტიკურ
კულტურასო?
2. საქართველოს სამოქალაქო კულტურის დამახასითებელი ნიშნები
3. ალმონდის და ვერბას შესწავლილი 5 ქვეყნიდან რომელს ახასიათებს ფრაგვენტარული
კულტურა
4. საქართველოს პოლიტიკურ კულტურას რა ორიენტციები ახასიეთებს და რატომ
5. საქართველოს ქვეშევრდომული და პატრიარქალური კულტურის მიზეზბი
6. რა განსხვავებაა ტოტალიტარულ და დემოკრაატიული სისტემების ენებში
7. თქვენთვის მისაღები პოლიტიკური კულტურის განსაზღვრება
8. საბჭოთა ტოტალიტარიზმის დამახასიათებელი ნიშნები
9. თქვენი აზრით რა განაპირობებს პოლიტიკური კულტურის შესწავლის აქტუალურიბას
(ზუსტად არ მახსოვს კიტხვის აგებულება მარა რაგაც ესეთი იყო)
10. კუ კლუს ორგანიზაცია ვის ებრძოდა შავკანიანების გარდაო
11. ტოტალიქარიზმში გილდიური წყობა რას ნიშნავსო
12. ბერდიაევი ან ბატალოვი რას ამბობდა ტოტალიტარულ ადამიანზეო ( არ მახსოვს ზუსტად
რომელი გვარი ეწერა)
13. საფრანგეთის ისტორიამ და სწრაფმა სისტემების ცვლამ როგორი პოლიტიკური კულტურა
ჩამოაყალიბა
14. ალმონდის და ვერბას მიხედვით განსხვავება ავტორიტარულ და დემოკრატიულ რეჟიმებს
შორის
15. ამერიკა ამერიკელებისთვის რომელი პრეზიდენტის დროს გაჩნდაო?
16. ამერიკაში "სადნობი ქვაბი"( თუ რაც ეწერა) რას ნიშნავსო
მეტი არ მახსოვს თუ გამახსენდა დანარჩენი 4 კითხვაც დავპოსტავჰანტიგტონის აზრით რამდენჯერ
უნდა შეიცვალოს ხელისუფლება მშვიდობიანადო
იქნებ ფინალურებშიც განმეორდეს და მეხუთე ვარიანტი,რომელიც დღეს გამოააშარავა :დ
გამოცდების ცენტრმა
1)რომელ ნაწარმოებში და პოლიტიკური კულტურის რომელი სტრუქტურული ელემენტები
გამოყო ოუკშოტმა?
2)ჩამოთვალეთ ის უცხოეული მეცნიერები,რომლებიც იკვლევდენენ პოლიტიკურ კულტურას
3)როზენბაუმის ხედვით,რა გამოიყოფა პოლიტიკურ კულტურაში?
4)ჩამოთვალეთ მიზეზები,რატომაც არის პოლიტიკური კულტურის კვლევა აქტუალური
5)კონსესუსის მაღალი დონე განაპირობებს პოლიტიკური კულტურის მაღალ დონეს,როცა
თემა:პოლიტიკური სოციალიზაციის აქტორები და მათი როლი პოლიტიკური კულტურის
ფორმირებაში
პოლიტიკური კულტურის განსაზღვრება.
2)რა კუთხით აკრიტიკებს მარქსიზმი ალმონდისა და ვერბას კონცეფციებს.
3)განმარტეთ ძალაუფლებასა და პასუხისმგებლობას, აქტიურობა-პასიურობას შორის ბალანსი
4)პოლიტიკური კულტურის სტრუქტურული ელემენტები ალმონდისა და ვერბას მიხედვით.
5)პოლიტიკური კულტურა ვერბას მიხედვით.
6)პოლიტიკური კულტურა ალმონდისა და ვერბას მიხედვით.
7)10% მონაწილე, 50% ქვეშევრდომი, 40% მრევლი როგორ ქვეყნებშია?
8)ალმონდისა და ვერბას განმარტებით, რა არის სამოქალაქო კულტურა?
9)რაციონალურ აქტივისტური კულტურა რითი განსხვავდება სამოქალაქო კულტურისგან
ალმონდისა და ვერბას კონცეფციის მიხედვით?
10) მოსალოდნელი რეაქცია რას ნიშნავს?
11)ჰიპოკრატიული დემოკრატიაში როგორი განაწილებაა პროცენტულად?
12)რა როლი აქვს მრევლის და ქვეშევრდომის კულტურას დასავლეთის დემოკრატიებში?
13) ვერბას ხედვა როგორია პოლიტიკურ კულტურაზე?
14)კოგნიტური ორიენტაცია რა არის?
15) ძალაუფლება და პასუხისმგებლობა, პასიურობა და აქტიურობა რას გულისხმობს?
16)რომელი ქვეყნები გამოიკვლიეს ალმონდმა და ვერბამ? 5-ია სულ
17) ვერბას აზრით საიდან იწყება პოლიტიკური კულტურა?
18) როგორ საზოგადოებაშია პატრიარქალური კულტურა?
19)პირველად სად ჩამოყალიბდა სამოქალაქო კულტურა?
20)რამდენი პროცენტი იყო მონაწილე დიდ ბრიტანეთში და აშშ-ში?
21)ძალაუფლება და პასუხისმგებლობა, პასიურობა და აქტიურობა რას გულისხმობს?
22)ალმონდისა და ვერბას პოლიტიკური კულტურის განსაზღვრების რა ნაკლზე საუბრობდნენ
მარქსისტები?
23)ვერბას განმარტებით, რა არის სამოქალაქო კულტურა?
24)ალმონდის და ვერბას სამოქალაქო კულტურის განმარტება
თემა :1) პოლიტიკური კულტურის მეცნიერული კონცეფციის
ჩამოყალიბება.2)ტოტალიტარული კულტურა.
1. პოლიტიკური კულტურა - ესაა მრავალფეროვანი მაგრამ მყარად განმეორებადი
კოგნიტური აფექტური შეფასებითი ორიენტაციების სისტემა საერთოდ პოლიტიკურ
ინსტიტუტებზე , შესვლისა და გამოსვლის ფუნქციებზე.
2.არ ითვალისწინებენ სხვადასხვა კლასების ინტერესებსო
3. ნუ ეს თემაა
4. კოგნიტური , აფექტური შეფასებითი
5. საზ-ის პოლიტ. კულტურა შედგება ემპირიული რწმენების, ექსპრესიული
ღირებულებებისა და სიმბოლოების სისტემისაგან განსაზღვრული სიტუაციებით, რომელშიც
მიმდინარეობს პოლიტიკური ქმედება.
6. პირველი კითხვის პასუხი
7. დემოკრატიული ინდუსტრიამდელი პოლიტიკური სისტემა (ინდოეთი)
8.სამოქალაქო კულტურა მრავალფეროვანი კულტურაა, სადაც ერთმანეთის გვერდით
თანაარსებობენ, მრევლის ქვეშემრდომის და მონაწილის ორიენტაციები, იგი პირველ რიგში
ლოიალური მონაწილის პოლიტიკური კულტურაა, სადაც დაცულია ბალანსი ძალაუფლებას
და პასუხისმგებლობას, თანხმობა-უტანხმოებას, აქტიურობა -პასიურობას შორის.
9.რაციონალურ -აქტივისტური კულტურა რეალურ ცხოვრებასტან შეუსაბამოა
10. მონაწილე -10%, ქვეშემრდომი -40%, მრევლი - 50%
11. ბალანსის როლს ასრულებენ, რომ სისტემა არ გადახურდეს
12. მე-5 კითხვის პასუხი
13. ცოდნა და რწმენა პოლიტ. სისტემის დანიშნულების, როლის შესახებ, რასაც სისტემა
იღებს გარედან და გასცემს მასზე, ანუ ,,შესვლისა" და ,,გამოსვლის" ფუნქციებზე.
14. თემაა
15. აშშ, ბრიტანეთი, გფრ, იტალია და მექსიკა
16. ??
17. განვითარების დაბალ საფეხურზე მდგარ, ტომობრივ საზოგადოებებში
18. დიდი ბრიტანეთი
19. ალბათ, იმას გულისხმობს რომ 51% -ს ქონდა ცოდნა, მაგრამ რეალურად 10% იყო
მონაწილე :/
20. თემა
21. მე-2 კითხვის პასუხი
22. მე-5
23. 1-ლი.
რუსეთის პოლიტიკური კულტურა
(ისტ.კონტექსტი)

რუსეთის პოლიტიკური კულტურა ტრანსფორმაციის პროცესშია,ერთი მხრივ, ახალი

პოლიტიკური ინსტიტუტების, პოლიტიკ. სისტემის დამკვიდრების პროცესი, მეორე
მხრივ,მყარია ,,ეროვნული კოდის“ სპეციფიკიდან გამომდინარე ისტორიულად
,მემკვიდრეობით მიღებული კულტურული,პოლიტიკური , სოც, ეკონომიკური
ღირებულებების გავლენა ამ ინსტიტუტების ფუნქციონირებაში , ორი ანტაგონისტური
ტენდენცია ახასიათებს(გულახინი).პირველი ტენდენცია მიედინება გლობალიზაციის
კონტექსტში, მეორე არის დამცავი პოლიტიკ ტრადიციების და ჩვევების,მათ
ურთიერთკავშირს აქვს დიალექტიკური ხასიათი , ანუ ვერ ვამტკიცებთ , რომ ერთი
ნეგატიურია , ხოლო მეორე პოზიტიური საზოგადოებისთვის.მთავარია ოქროს შუალედის
პოვნა.
მთავარი თავისებურება რუს პოლიტ კულტურის მომდინარეობს მისი გეოგრაფიული
მდებარეობიდან (აზია -ევროპა), დიდი ტერიტორია,
ბუნ.სიმდიდრე,ისტორია,ეროვულობა,კულტურა რელიგია და ა.შ..
მას ახასიათებს შინაგანი გათიშულობა, ჰორიზონტალურად და ვერტიკალურად
პოლარიზება,წამყვანი სეგმენტები ერთმანეთთან წინააღმდეგობაშია, იმიტომ რომ წლების
განმავლობაშ ერთად ცხოვრობენ სხვადასხვა ეთნოპოლიტიკური სუბკულტურები(დას და აღ
ფასეულობები),დემოკ და ავტორ.,მესიანიზმი და რევოზულცია
,ეტატიზმი(სახელმწიფოებრივი) და ანტისახელ(ანარქიზმი) იდეოლოგიური შეხედულბები,
ეს ყველაფერი რუსულ პოლ კულტ წინააღმდეგობრივსა და არაერთგვაროვანს ხდის.
ის ინარჩუნებს მემკვიდრეობიტ მიღებულ ღირებულებებს,წარსული და აწყმო ერთმანეთთან
კავშირშია, ხოლო ავტორიტარულ რეჟიმში დასავლურ უნივერსალურ-ლიბერალურ
ფასეულობის ტრანსფორმაციის პროცესი ფერხდება.რუსეთი საფრთხის შემცვლელია
მეზობლებისთვის (პოსტსაბჭოთა სუსტი ქვეყნებისთვის), იმიტომ რომ მესიანისტური
,რევოლუციური , იპერიული ხასიათი პირდაპირ ზეგავლენას ახდენს კრემლის
პოლიტიკაზე.,,მტრის ხატის“ ხერხს წარმატებით იყენებს, აგრესიული პოლიტიკის
მაგალითია საქართველო, უკრაინა,მოლდოვა.
რუსი მკვლევარები ცდილობენ პოლიტიკური კულტურის თავისებურებები დაუკავშირონ
,,დემოკრატიის განვითარების რუსულ გზას“, კულტურული განვითარება მხოლოდ
რუსული მენტალიტეტისა და განსაკუთრებული ისტ.,რელ,პოლ ფაქტორებით არ მიგვაჩნია
სწორი.ის მესიანიზმს უწყობს ხელს,მესიანიზმი კი დემოკრატიულ სახ-შიც კი
საშიშია,ამერიკის მაგალითი არის საუკეთსო, დემოკრატიის ძალით გავრცელება.
ძლიერი სახელმწიფო და ხელისუფალი რუსეთის პოლიტიკასა და კულტურაში.
რუსი ხალხი პოლიტიკურ უფლებებსა და თავისუფლებებს სახელმწიფოს თავში მდგარ
ლიდერ უკავშირებს,დასავლეთში კი კანონის უზენაესობას.
ნოვგოროდის წარსული მეტყველებს იმაზე, რომ რუსები ყოველთვის არ იყვნენ
დამოკიდებულნი ავტორიტ. მმართველობაზე.უმაღლესი ორგანო ნოვგოროდშ იყო ვეჩე, ის
წყვეტდა ვინ იქნებოდა მთავარია, ეს მთავარი კი შეზღუდული პოლიტ და ეკ უფლებების
მქონე პირი იყო,მატიანეშ აღნიშნულია, რომ ყოფილა შემთხვევა,როდესა მთავარი
გაუძევებიათ და ახალი მოუწვევიათ.დემოკ პოლ სისტემა , რომელიც დაიბადა ნოვგოროდში
ვითარდებოდა ,მისი გავლენა ვლინდებოდა თვითმმართველობის გაფართოების
მცდელობაში,მე16-მე17 საუკუნეებში სათემო თვითმმართველობები , რომელთაც
მამასახლისი მეთაურობდა.1905-1907 წლების რევოლუციის შემდეგ ორ პალატიანი
პარლამენტის შექმნა სახელმწიფო საბჭო და სათათბირო, სოროკინი წერს, რომ ბევრი
აკრიტიკებს რუსული პოლიტიკის ჩინოვნიკურ სტილს, თუმცა ვერ ამჩნევენ, რომ
თვითმპყრობელი იმპერიის რკინის სახურავის ქვეშ ცხოვრობდა ასი ათასი გლერხური
რესპუბლიკა.
თვითმმართველობები დიდ როლს თამაშობდნენ სუსტი ხელისუფალის დროს ხალხის
მობილიზებაშ , მაგ, 1612 წ, როცა პოლონელებმა დაიპყრეს მოსკოვი , მამასახლისი კუზმა
მინინი ხელმძღვანელობდა სახალხო ლაშქარს,კაზაკები იცავდნენ სამხრეთის და საზღვრებს
და ა.შ..1917 წლის რევოლუციამ იხსნა რუსეთი დაქუცმაცებისგან,მე16-მე17 საუკუნეებში
გაფართოების პროცესმა განაპირობა ამ სახელმწიფოს გაძლიერებამ რომელიც
ქვეშევრდომული პოლიტიკური კულტურით იყო დაფუძნეული.
დემოკრატია რუსეთში ვერ გაამართლებდა . ვერნადსკი თვითმპყრობლობა და ბატონყმობა
იყო ფასი , რომელიც რუს ხალხს უნდა გადაეხადა თავისი ეროვნული თვითმყოფადობის
შესანარჩუნებლად.სსრკშიც იგივე სიტუაცია იყო, რადგან ხალხის მობილიზება იყო საჭირო
კულტურული რევოლუციისთვის და ინდუსტრიალიზაციისთვის, რომელიც ავტორიტარულ
პირობებში იქნებოდა შესაძლებელი.ხალხურობა რუსეთმა გამოიყენა, როგორც ინსტრუმენტი
ეროვნული თვითმმყოფადობის შესანარჩუნებლად.ეკლესიის როლი არის აღსანიშნი,
როგორც საქართველოში, ეკლესიისა და სახელმწიფოს ერთიანობამ შეაფერხა
დემოკრატიული სამოქ ინსტიტუტების ჩამოყალიობება. ბეზანსონი,რუსი ხალხის სახელმ
უბედურება გამოიწვია მართმადიდებლობამ.
რუსეთში ლიბერალიზმი თავისებური გზით განვითარდა,რაც მომდინარეობდა ხალხის
მენტალიტეტიდან და კულტურიდან, რუსული ლიბერალიზმი სახელმწიფოს მიმართ
ფრთხილი და ნაკლებად რადიკალური იყო. აქცენტს კი პოლიტიკური სისტემის შეცვლაზე
აკეთებდა,რუსეთში საშუალო ფენის არ არსებობამ ლიბერალიზმს კარი
დაუხურა.ხალხისთვის მნიშვნელოვანი იყო სახელმწიფოს შემოქმედი როლის იდეა.
ქვეყნის შენარჩუნებისთვის ავტორ დიდი როლი ითამაშა, პლურალიზმის პირობებში
მუდმივი მტრული ზეწოლისთვის შესაძლოა ქვეყანას ვერ გაეძლო და დაეკარგა
ტერიტორიები. სსრკშიც ცენტრალიზებული ავტორიტრაული მმართველობა საშუალებას
იძლეოდა მარტივად და ეფექტურად მოეხდინა ძალების მობილიზება, ავტ.პოლ. არის
ძლიერი ინსტრუმენტი სუვერენიტეტის ,ეკ და პოლ დამოუკიდებლობის მიღწევისთვის.
სსრკ მიისწრაფოდა ერთი ადამიანის გაიდეალებისაკენ.პობედონოსცევი და კატკოვი ,,რუხი
კარდინალი“-,,cnobierebis aRqma SeuZlia mxolod erTeul gonebebs...xolo masa, rogorc yvelgan da
yovelTvis Sedgeba brbosagan... da maTi warmodgenebi aucileblobis SemTxvevaSi iqneba
vulgaruli....demokratias unda davupirispirod tradiciebis erTguleba, mkacrad SezRuduli konservatiuli
reformebi, monarqizmis principi, xolo saparlamento da demokratiuli institutebis danergvis mcdelobebi
ruseTSi aucileblad gamoiwvevs axali demagogebis, teroristebis diqtaturas; `gafiqrebac ki saSinelebaa ras
warmoSobda, beds, rom gamoegzavna CvenTvis sabediswero saCuqari-sruliad ruseTis parlamenti.~“
დღესაც მოსახლეობის უმრავლესობა დაიღალა გარდამავალ პერიოდშ ხელისუფლების
რყევებით , ამიტომ პუტინის ხელისუფლების გაძლიერებამ , ხისტმა საშ. და საგარეო
პოლიტიკამ ურუნველყო ხალხისა და ხელისუფლების ერთიანობა.(რეიტინგი,ეკ.კრიზისი)
ბისმარკი რუსების სიძლიერეს ხედავდა მოთმენის უნარში , რაც ცივმა ზამთარმა
გამოუმუშავათ.
ძლიერი სახელმწიფოსა და ხალხზე ,,მზრუნველი მამის“ მეფისადმი ერთგულების
პატრიარქრალური კულტურა რუსულ პოლ კულტურის ორგანულ ნაწილს
წარმოადგენს.ქვეშევრდომები თავიანთ უფლებებს თმობნდნენ მეფის განუსაზღველი
ძალაუფლების სასარგებლოდ, რუსულ სინამდვილეში აბსოლუტიზმი შეზღუდული იყო
მეფის მორალური , მამობრივი ვალდებულებით.კონტრაქტი ირღვეოდა თუ ხალხი
ჩათვლიდა , რომ მეფე მათზე აღარ ზრუნვდა.ამან განაპირობა გლეხთა ომები პუგაჩოვის
წინამძღოლობით.1905-1907წწ,1917 წლის რევოლუციამ მეფისადმი ნდობის
მრავალსაუკუნოვანი ტრადიცია დაარღვია, თუმცა ძლიერი ხელისუფალი მუდამ
სჭირდებოდათ , ბელადის გაიდეალება და ხალხის მამად სტალინის ფიგურის გარდასახვა.
სსრკს სჭირდებოდა ავტორიტ, ხოლო ხრუშჩოვის დემოკრატიზაციამ კრახი
გამოიწვა.ელცინის და პარლამენტის დაპირისპირებაც კონფლიქტშ გადაიზარდა.1991 წელს
პუტინის წარმატ მმართველობა პრეზიდენტის ინსტიტუტის გაძლიერებით იყო
გამოწვეული. კონსტიტუციის რუსული ინტერპრეტაცია.პირდაპირ მნიშვნელობა.
მედვედევის და პუტინის დუეტი. აშშ და რუზველტი (4ჯერ იყარა კენჭი, შემდეგ შეიტანეს
ცვლილება კონსტიტუციაში ).
სახელმწიფო რუსულ სინამდვილეში აღიქმება როგორც ცივილიზაციისა და დემოკ მთავარი
აქტორი, ადამიანის წარმატების გარანტი,ეკონ კეთილდღეობის მომტანი.რუსეთის ისტორიაშ
ქვეშევრდომულ-პატრიარქალური კულტურის ელემენტები მნიშვენ როლს
თამაშბს.ავტორიტ მმართველობის სტილს თავისი ლიმიტი გააჩნია , რომელიც შემდეგ საზ
პროგრესს უშლის ხელს.ყველაზე მკაცრი ავტორიტარიზმიც ვერ შეაჩერებს დემოკ დინებების
წინააღმდეგობას.ასევე, კანონის უზენაესობის პრინციპის დამკვირდება უზრუნველყოფს
რაციონალურ-ბიუროკტაიულ ლიდერის მმართველობას.
მესიანისტური და რევოლუციური კულტურის ელემენტები რუსეთის პოლიტიკურ
კულტურაში.
მესიანიზმით ბევრი ხალხია დაავადებული, მაგრამ ამ გრძნობას ხელს უწყობს
იმპერიალიზმი, ის განვითარებულ დემოკრატიებშიც გვხვდება.ის აშშ-შიც გვხვდება, თუმცა
აგრესიული სახე არ აქვს, როგორიც სსრკში იყო და გერმანიაში.მესიანიზმი ითვალისწინებს
ქვყენის თანდაყოლილი მისიის შესრულებას, რომლისთვისაც ის არის მოწოდებული:
ჭეშმარიტი რელიგია გაავრცელოს, ჩაგრული ხალხი გაანთავისუფლოს, წმინა რასა,
თანასწორი და სამართლიანი საზოგადოება -მესიანისტური წამოწყება ასოცირდება ავტ
რეჟიმთან , ქარიზმულ ლიდერთან-მესიასთან
რუსეთის პოლიტიკურ კულტურაში მესიანიზმი გამოვლინდა მეცხრამეტე საუკუნეში , როცა
ეკლესიის ხელშეწყობით წარმოიშვა ლოზუნგი ,,მოსკოვი-მესამე რომი“,განსაკუთრებული
როლი ითამაშა სლავიანოფილურმა მიმდინარეობა, რომელიც მიხედვითად სლავურმა
სამყარომ უნდა იხსნას ევროპა ზნეობრივი გადაგვარებისაგან. მეორე ეტაპი არის აღსანიშნი,
როდესაც პაპ-სლავიზმის იდეოლოგია რეალობად იქცა და რუსეთმა დაიწყო აღ და სამ
სლავების გაერთიანებისთვის ბრძოლა.
სერბების, ბულგარელების,ხორვატების და სხვა სამხრეთელი ერთმორწმუნე ხალხის
განთავისუფლების იდეა მხარდაჭრილი იყო ეკლესიისა და მოსახლეობის აბსოლუტური
უმრავლესობის მიერ. რუსები ამარცხებდნენ თურქებს,ევროპა ძრუდავდა რუსეთს,
სამხრეთის სლავები კი დამოუკიდებლობას აღწევდნენ;რუსეთის განვითარებას
მესიასნისტური შეფასებების ფონზე მიმდინარეობდა: შუა აზია, ციმბირი ,კავკასია და სხვა
დაპყრობა იყო შეფასებული ,როგორც ,,შემოერთება“, რომელიც მათთვის სასიკეთო იყო
.,,მცირე ბოროტებად „ შეაფასა სტალინმა საქართველოს სახელმწიფოებრიობის დაკარგვა და
რუსეთის იმპერიაში შესვლა, რადგან გადაურჩა ფიზიკურ განადგურებას.მე19 საუკუნე არ
იცნობს გამქრალ ერებს და ამის დაშვება საქართველოს მიმართ მორიგი უტოპია იყო.
,,სლავიანოფილურ-პანსლავისტურ“ იდეოლოგია განსაკუთრებით პოპულარული გახდა
მედასავლეთელების აქტიურობის ფონზე.დემოკრატიის დამკვიდრებამ შეაშინა
საზოგადოება და ხალხმა ჩამოყალიბებული ცხოვრების წესის ნგრევის საშიშროება დაინახა
და მიემხრო თვითმყოფადობასა და სლავიანოფილურ იდეოლოგიას.
მესიანიზმი გარდაისახა სსრკში, რაც პროლეტარიატის მსოფლიო ისტ მისიის შესრულბაში
გამოიხატებოდა( გაეთავისუფლებინა სხვა ხალხები სოც ჩაგვრისგან, სამართლიანობის
დამყარება , უკლასო კომუნისტური საზოგადოების აშენება.).
საბჭოთა კავშირიც რუსმა ხალხმა შექმნა მესიანისტური როლის აღსრულებისთვის, რომ
პატარა სახელმწიფოები , ხალხები დაეცვა ,, უფროს ძმას“რუსეთს , როგორც თავისუფალი
ხალხთა კავშირი, რომელთაც აერთიანებდათ უტოპიური მიზანი -კომუნიზმი აეშენბინათ,
სადაც შორეულ მომავალში ეროვნული განსხვავებაც წაიშლებოდა.
რევოლუციურ პოლიტიკურ კულტურას ახასიათებს ყოველივე არსებული ტოტალური
ნგრევა : პოლიტიკ წყობა, სოც სტრ, ტრადიციები და ა.შ. რაც უფრო რადიკალური ხასიათისაა
რევოლუციური გარდაქმნები , მით უფრო თანმიმდევრულია.ის ყველა პრობლემის
გადაჭრის ერთადერთ სწორ გზად არის მიჩნეული.სოროკინი გამოყოფს დიდ რევ-ში სამ
ციკლს : 1)მოკლევადიანია და ტირანიის დამხობით გამოწვეულ სიხარულს მოიცავს
2),,დესტუქციუი ფაზა დგება და ადამინში იღვიძებს ცხველი. თუ ტორნადომ ვერ შეძლო
ნაციის განადგურება დგება მესამე ეტაპი 3)კონსტრუქციული ფაზა, ნადგურდება ყველა
ოპოზიციური ძალა , ახალი სოც -კულტ წესრიგი.
ბრიტანელებმა გაანალიზეს პირველებმა, რომ რევოლუციას ბედნიერება არ მოაქვს და
ევოლუციურ გზა აირჩიეს.საფრანგეთმა მოირგო რევოლუც იმიჯი,საფრანგეთის დიდმა
რევოლუციამ შეცვალა ევროა და მსოფლიო, დაამკვიდრა დემოკ ღირებულები , დაანგრია
მოძველებული სოც-ეკონ სისტემა ( ნაკლი - კონსტიტუცია ,არასტაბილური პოლიტიკა).
რევოლუციურ პოლ კულტურას რუსეთისთვის საკმაოდ ღრმა ისტორიული ფესვები აქვს,
გლეხთა ომები, კარგი მეფის ძიებისთვის , კარგ ნიადაგს ქმნიდა საზოგ-ში უკმაყოფილების
რეალიზაციის გზაზე. თუმცა რევოლ პოლ კულტურა მე19-20 საუკუნეში
ჩამოყალიბდა,საბჭოთა კავშირის მშენებლობის პროცესიც შეიძლება დავყოთ რევოლუციის
ციკკლების მონაცვლეობით პერიოდებად, გორბაჩოვი ამბოდა , რომ პერესტროიკაც
რევოლუციის გაგრძელება იყო.
რევოლუციური პოლიტ კულტურის ჩამოყალიბება დააჩქარა ანარქიზმაც (მისი
წარმომადგენელბი ბაკუნინი , ნეაჩაევი, კროპოტკინი ).
მნიშვნელოვანი გავლენა რუსული რევოლ სულის გაღვიძებაში ითამაშა ნაროდნიკულმა
მოძრაობამ მე19 საუკუნე, ნარდონიკები (ტკაჩევი, ლავროვი) თვლიდნენ , რომ შეიძლებოდა
პროპაგანდის გზით გლეხობის ამხედრება , ისინი გადიოდნენ ხალხში , თუმცა გლეხებს
ხშირად მათი იდეების არ ესმოდათ და ჟანდარმერიაში ამხელდნენ . მათ შეცვალეს ტაქტიკა
და მოკლეს 1881 წელს ალექსანდე 3 , მარა ამით ვერ შეცვალეს რეალობა, თუმცა დააჩქარეს
რევოლუც პროცესი.
ასევე, რევოლ პოლ კულტ ჩამოყალიბების გზაზე გადამწყვეტი როლი ითამაშა რევოლ
მარქსიზმი გავრცელება რუსეთში , რომელთა სათავეში ნაროდნიკები იყვნენ (პლეხანოვი ),
შემდეგ კი ლენინი და სტალინი და ა,შ<
საბჭოტა ტოტალიტარული, მობილიზაციური პოლიტიკური კულტურის დამახასიათებელი
ნიშანი იყო რევოლუციური მეთოდების გამოყენების აბსოლუტიზაცია საზოგადოების
რეფორმირების პროცესში.მარქსი წერდა,რომ კაპიტალიზმსა და სოციალიზმს შორის არის
რევოლუციური გარდაქმნის გარდამავალი პერიოდი , რომლის დროსაც სახელმწიფოს
წარმოადგენს პროლეტარიატის დიქტატურა.ტოტალიტარული რევოლუციის მომხრეებს
სჯერათ, რომ ბრძოლა პოლიტიკის არსია.
ევოლუციური გზა უარყოფილა , საზოგადოებას არ აქვს დრო გაიაზროს ქმედებები.პარტიისა
მთავრობის ხელმძღვანელ მუშაკებს გავლილი უნდა ჰქონოდათ რევოლუციური წრთობის
სტადია.ტოტ დროს ტერორის გამოყენება დაშვებული იყო.პლეხანოვის აზრით, სოც-დეკები
ტერორისტები უნდა იყვნენ.მორალი არ არსებობდა. პოლიტიკა არ არის ადგილი რელიგიის ,
ერულების და სულიერების -ლენინი.
კომუნიზმის ისტორია=ბრძლების მონაცვლეობის ისტორია.ნებისმიერ პოლიტიკურ ტიპს
გააჩნია საკუთარი ენა , ტერმინოლოგია, რომელიც ასრულებს ბუნებრივი კოდის როლს,
რომლის საშუალებით უფრო გასაგები ხდება იდეები ფართო მასებისთვის.სტალინის,
ხრუშოვის, გარბაჩოვის გამოსვლები რომ შევადაროთ ლინგვისტური კუთხით დავინახავთ
ევოლუციურ სიმრუდეს, ხოლო ესენი რომ შევადაროთ რუზველტს, ტრუმენს , კენედის
დავინახავთ სხვა სამყაროს კულტურას , ღირებულებებს.სსსრკ -,,ბრძოლა“ . აშშ- პატიოსანი
თამაში, ინტერესების დაცვა და ა.შ.
ველიკორუსული,დერჟავული შოვინიზმი და ,,მტრის ხატი“ რუსეთს პოლიტიკურ
კულტურაში.
ტერმინი ველიკორუსული,დერჟავული შოვინიზმი მე19 საუკუნის ბოლოს და მე20
საუკუნის დასაწყისში დამკვირდა რუსეთის ლიბერალურ აზროვნებაში ,ხოლო
ბოლშევიკების მმართველობის დროს მან ახალი ჟღერადობა შეიძინა.პუტინი ამ
ტერმინის აქტუალიზაციას ,2004 წელს , მან განაცხადა, რომ პრობლემები , რომლებიც
ხელს უშლის ინტეგრაციას ეს არის ველიკოდერჟავული შოვინიზმა, ნაციონალიზმი.
ველიკოდერჟავული შოვინიზმი არის გაბატონებული ერის იდეოლოგია და
პოლიტიკა მრავაეროვან სახელმწიფოებშ, რომ დათრგუნოს სხვა ერები.
ველიკორუსული შოვინიზმი ნიშნავს სხვა ერების , ხელხების მოძულეობას და მათზე
ზემოთ დგომის განცდას, დამონების სურვილს, უპირატესობას, რომელიც რუსული
ერის სენია და ვლინდება ელიტებსა და საზოგადოებაშიც . რუსულკი შვინიზმის
სპეციფიკა იმაშა, რომ იგი განსაკუთრებული სიმკაცრით , დაუნდლობლობით
ვლინდება შედარებით სუსტთან , დიდი რუსი დემოკრატი მწერალი ჩერნიშევსკი
წერდა ,, საბროლო ნაცია, ნაცია მონების, ქვემოდან ზემოთ ყველა მონაა“. ის
გამაერთიანებელი იდეაა, როგორც ვერტიკალურ დონეზე , ასევე ჰორიზონტალურზეც
.ილიას აზრით, სხვისი მოიმედოობა საქართველოს ნაკლია, როდესაც დამოუკიდებლობის
გასაღები სახ-მ სხვას ანდო, გარეთ გაიტანა .(აშშ,ევროკავშირი და ა.შ.)
ველიკორუსული შოვინიზმის ფორმირებას ხელი შეწყო განუწყვეტელმა
გაფართოებამ.დამკვიდრდა მესიანისტური , აგრესიული პოლ და კულ ტერმინები :
ვლადიკავკაზი, ვლადივასტოკო და ა.შ..დოსტოევკი : ,,ფართოა რუსი ადამიანი, მე მას
დავავიწროვებდი“/სივრცის განცდა ხალხურ სიმღებში იგრძნობა.
პეტრე პირველმა ევროპაში კარგი გახსნა, თუმცა ევროპასთან ომები , ეკოონომ
ურთიერთობები დიდ ადამინურ და ბუნ რესურსებს მოითხოვდა. ის ერთი საუკუნით
ჩამორჩენილი იყო დასავლეთს.ევროპა სიღრმეში ფართოვდებოდა , ხოლო რუსეთი
სივრცეში.ელიტები, პარტიები სხვა ერთან ურთიერთობისას ველიკორუსულ შოვინიზმს
იყენებს.დეკაბრისტები რუსული პრავდა: კავკასიული ხალხები -მშვიდობიანი და
შეურიგებელნი . (შეურიგებელნი -გადასახლება ,რუსების ჩასახლება და რუსული
მშვიდობიანი ოლქის შექმნა).ეროვნული პრობლემის ირგვლივ იდენტურ შეხედულებებს
ავლენს ყველა რუსი მწერალი, პოეტი და ა,შ, (გრიბოედოვიდან დაყწბული პუტინით
დამთავრებული ). არავითარი ორი რუსეთი არ არსებობს.
ველიკორუსული შოვინიზმის წარმოშობის ერთ-ერთ მიზეზად მიგვაჩნია არაუსი წამოშობის
ხალხის ხანგრძლივი მმართველობა რუსეთში:ნოვგოროდში შეიქმნა არეულობა და
ვარიაგებიდან მოიწვიეს ქვეყანაში წესრიგის დასამყარებლად რიურიკი , რომელმაც
გააერთიანა ნოვგოროდი და კიევი და სათავე დაუდო სახელმწიფოებრიობას .ივანეც კი
ამაყობდა , რომ რუსი არ იყო და გერმანული ფესვები ჰქონდა. ამან სათავე დაუდო
,,ნორმანისტულ თეორიას“, რომელიც ,,სლავი ხალხების არასრულფასოვნების“ დასაბუთებას
ისახავს მიზნად.უარყოფითი როლი ითამაშა სტალინის სათავეში ყოფნამ, 450 ებრალი იყო
უმაღლესი რანგის ხელმძღვანელ მუშაკებს შორის.წარმატების დროს თავისიანად
აღიქმებოდა , წარუმატებლობის დროს კი მის ეთნიკურობაში ხედავდნენ მიზეზს.
ველიკორუსლი შოვინიზმიდან მომდინარე საფრთხე ,საბჭოთა კავშირის ჩამოყალიბების
გზაზე, ყველაზე ადრე გააცნობიერეს ბოლშევიკებმა , შეუძლებელი იქნებოდა თანაცხოვრება
და მოღვაწეობა იმ ქვეყანაში, რომელიც მრავალეროვანი, მათ გამოუცხადეს ბრძოლა
შოვინიზმს.ლენინმა დაიყწო ეს ბრძოლა.შემდეგ სტალინმა განაგრძო გამოსვლებში,
რესბულიკების კავშირში გაწევრიანებას ველიკორუსული შოვინიზმია, ნეპთან მიმართებაში ,
ის ყოველ საათში იზრდება.ნეპი მოქმედებს , როგორც რუსებზე , ასევე უცხოელებზეც,ის
განავითარებს კერძო ვაჭორბას. ანტირუსული ნაციონალიზმი არის თავდაცვითი ფორმა,
გარკვეულწილად დამახინჯებული ფორმა რუსული ნაციონალიზმისგან თავის
დასაცავად.ველიკორუსული შოვინიზმის დამარცხებით დამარცხდება ადგილობრივი
ანტირუსული ნაციონალიზმიც.
ზინოევიევი და კამენევი შოვინიზმის წინააღმდეგ ბრძოლაში რადიკალური ზომების
გატარების მომხრეები იყვნენ.თუმცა შემდგომ გამოჩნდა, რომ რუსულმა ენამ გაბატონებული
მდგომარეობა შეინარჩუნა, შემდეგ კი სტალინმა დიდი რუსი ერის ცნებაც დაამკვიდრა.1977
წელს კი კონსტიტუციამ გვამცნო სსრკს ხალხის , როგორც ახალი ისტორიული ერთობის
ჩამოყალიბების შესახებ.
განსხვავებული აზრის და უცხო სახელმწიფოებისა და კულტურის მიმართ სიძულვილის
გრძნობის ჩამოყალიბებაში ,,მტრის ხატის“ ჩამოყალიბებამ დიდი როლი ითამაშა.სსრკ არა
მხოლოდ ხალხთა საპყრობილე იყო, არამედ სოც-ეკონ განვითარების დაბალ დონეზე
იდგა,წერა-კითხვის უცოდინარი იყო თითქმის სრული უმრავლესობა,მხოლოდ რუსეთს,
უკრაინას და საქართველოს ჰქონდა უმაღლესი სასწავლებელი 1917 წლამდე. საყოველთაო
წიგნიერებისთვის 1907 წელს ,,ვესტნიკ ვოსპიტანიას: მიხედვით იმპერიას 300 წელი
დასჭირდებოდა. ბოლშევიკებმა ამ შედეგს 20 წელიწადში მიაღწიეს.სტალინმა მტრის ხატად
ბუხარინი, ზინოვიევი და სხვა დაასახელა, ბიპოლარული მსოფლიოს პერიდოშ აშშ, ნატო და
დასავლეთი .ეუთოს ჩამოყალიბებამ პერესტროიკასთან ერთად დაათბო ვითარება.თუმცა
დამთავრდა ცივი ომი, თუმცა აშშ მტრის ხატად რჩება.რუსეთის გეოპოლიტიკური
ინტერესებიდან გამომდინარე პოსტსაბჭოთა ქვეყნებს უკრძალავენ თავისუფალი არჩევანის
უფლებას.
შოვინიძმის სოც კვლევების მიხედვით ისევ გაძლიერდა,რაშიც დიდი წვლილი მიუძღვის
პოლიტიკის ინსტრუმენტად ,,მტრის ხატის „ გამოყენებას.
დღეს, მხოლოდ 10 % უჭერს მხარს ევროპასთან დაახლოებას, ეს უფრო ცოტაა ვიდრე 20 წლის
წინ, როდესაც ევრო ოპტიმისტები 30 % წარმოადგენდნენ. რუსების ½ თვლის, რომ ევროპა
რუსეთის გაძლიერებაში ხედავს საშიშროებას , 2/3 თვლის , რომ მათი ინტერესი რუსეთის
მიმართ ბუნებრივი რესურსებით არის განპირობებული. დემოკრატიის მოხვევას ცდილობენ
რუსებისთვის.აშინებთ ნატო.
ბჟეზინსკიმ უილსონის ცენტრში ჩატარებულ კონფერენციაზე აღნიშნა, რომ ეს არ არის
უბრალოდ დავა უკრაინასა და რუსეთს შრის, არამედ რუსული კვაზი-მისტიკური
შოვინიზმია, რომელიც გრძელდებდა შვიდი წელია.
შოვინიზმის საფრთხეს გრძნობს პოსტსაბჭოთა რესპუბიკლები, ლატვიის პრეზიდენტი
გრიბაუსკაუტემ განაცხადა, რომ რუსეთში ძალას იკრეფს ველიკორუსული შოვინიზმი,ის
პუტინისთვის არის დამახასიათებელი.საჭიროა მსოფლიომ დაინახოს ეს ურჩხული.რომ რუს
ხალხს მონანიების , პასუხისმებლობის გრძნობა გაუჩნდეს.
შოვინიზმის გამარტივებაა , როდესაც მკვლევარები ველიკორუსულ შოვინიზმს მხოლოდ
პუტიინით და კრემლის პოლიტიკით ხსნიან.არ შეიძლება იმის უგულვეყოფა, რომ
ველიკორუსული შოვინიძმი საუკუნეების განმავლობაში ყალიბდებოდა და იგი რუსული
მენტალიტეტის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს.

აღმოსავლეთის და დასავლეთის პოლიტიკური კულტურის თავისებურებები.

რადუგინი,პუგაჩოვი ცდილობენ შეადარონ ერთმანეთს აღმოსავლეთის და დასავლეთის
პოლიტიკური კულტურის თავისებურებები.
დასავლეთი ცივილიზაციის ძირითადი საყრდენია ლიბერალურ-დემოკ
ღირებულებები,რომელიც ვითარდებოდა კათოლიკური და პროტესტანტული
ქრისტიანული რელიგიის გავლენით.
აღმოსავლეთი ემყარება არაბულ-მუსულმანურ ,კონფუც,ინდურ მოძღვრებებს.
დასავლეთი სათავეს პოლისებიდან იღებს და რომის სამართლიდან,ადამიანის სამოქალაქო
უფლებები და თავისუფლეებები.
ქრისტიანობამ შექმნა ევროპა.კერძო საკუთ ხელშეუხებლობამ, კანონის უზენაესობამ ,ადამ
თავისუფლების იდეებმა ზეგავლენა მოახდინეს ქრისტიანობის მოძღვრებებზე.პრაქტიკულ
მოთხოვნილებებს მიუახლოვეს , ამან კი პროტესტანიზმი წარმოშვა, რომელიც თვლის, რომ
წარმოებაში და ბიზესში წარმატებულ ადამინას გზა ღმერთისკენ ხსნილი აქვს.ეს ყველაფერი
უწყობდა დემოკრატიის განვითარებას ხელს.ევროპაში განვითარებულმა ლიბ იდეებმა
აამაღლა სამოქალაქო საზოგადოების განათლებისა და კულტურის დონე, თავისუფლება
დააყენა ცენტრში, სხვა საკითხავია ტაძართან , მართლმადიდებულური თ პროტესტანტული
მიმდინაორება მიგვიყვანს, მაგრამ ერთი ცხადია, მაგრამ ნათელია, რომ ხალხის
მენტალიტეტი და კულტურა რელიგიის ,,სასურველ ინტერპრეტაციას „ ახდენს.
აღმოსავლეთი ,,პიროვნება“ დასავლური გაგებით აქ არ არსებობს, იგი გაიგივებულია
კლანთან , რელიგიურ , ოჯახურ სხვა კავშირებთამ.კონსტიტუციის ნაცვლად აქ
ტრადიციული რელიგიური ნორმები განსაზღვრავენ.აღ საზოგადოებამ მოდერნიზაცია ვერ
განვლო , ეკონომიკურად და ინდუსტრიული აღმასვლა ვერ მოხერხა , ის ჩამორჩება ევროპას
განათლების დონით , ოდესღაც ტოლერანტულმა რელიგიებმა აგრესიული ორიენტაციებია
აირჩიეს და ქვეშევდომული , პატრიაქრალური კულტურა დამკვიდრდა.ამის გარდა,
გლობალიზაციამ ხელი შეუწყო ჩრდილოეთის განვითარებას და ამით სამხრეთში გამოიწვია
ქაოსი და დასავლეთის პოლიტიკურ კულტურასთან დაპირისპირება.
დასავლეთი. ხელისუფლების წყარო ხალხი.საზოგადოების დაყოფა მმართველ უმცირესობად
და მართულ უმრავლესობად ემყარება დემოკრატიულ პრინციპებს, რომელიც აღიარებს
პლურალიზმს და ტოლერანტობას , ასევე, ადამიანის ნიჭსა და უნარს.მოქალაქეებს გააჩნიათ
ხელისუფლებაზე ზეგავლენის ბერკეტები, პოლიტიკური ინსტიტუტების მიმართ აქვთ
ნდობა, რადგან ისინი მათი ინტერესების დაცვის გარანტად არიან
აღიარებულნი,ხელისუფლების მონაცვლეობა (არჩევნები),დაცულია კანონის
უზენაესობა.,,იშრომებ და იქნები წარმატებული „ ეს არის ნორმა. სამართლიანი
სასამართლო.კონსესუსი.
აღმოსავლეთი.ავტორიტარული, ელიტარული მმართველობა,ხელისუფლებაზე ზეგავლენის
მოსახ. ინსტრუმენტის არ ქონა, დისტანცა მმართველსა და მართულს შრის,არჩევნების
რიტუალური ხასიათი.არ არსებობს პიროვნება.კონსტიტუციაში დეკლარირებული კანონები
განიხილება ისლამთან მიმართებაში, მარტივი დაყოფა : მდიდრები და
ღარიბები.სამოქალაქო საზოგადოება არ არსებობს.
დასავლეთი.ხელისფულების შორის შტოებს ბალანსის დაცვა,სამოქმედო პროგრამაზე
ორიენტაცია,ქმედებების რეგლამენტაცია და ა.შ.
აღმოსავლეთი. ქარიზმული,მხსნელი ლიდერის ძიება. არჩევნების
დრამატიზირება,სულიერტი და პოლიტიკური ფუნქციების
თავსებადობა.ბელადი.ირაციონალურობა , სპონტანურობა.კონფლიქტებისკენ
მიდრეკილობა.
ზემოთთქმულდან ჩანს, რომ ჩვენ ფაქტობრივად ვსაუბრობთ დემოკრატიულ და ტოტ
პოლიტიკურ კულტურაზე.
ჰანტინგტონიერთიანი მსოფლიოს პარადიგმა,სადაც ჩამოყალიბდა ან წარმოიშვება
უნივერსალური ცივილიზაცია არარეალურია,მხოლოდ მოდერნიზაცია და ეკონომიკური
განვითარება ხელს შეუწყობს კულ ერთგვაროვნებას და თანამედროვე კულტურის შექმნას,
რომელიც არსებობს დასავლეთში მეოცე საუკუნეში.
ასევე, მუსულმანურ სამყაროს ტოლერანტიზმის მდიდარი ტრადიციები ჰქონდა
თავდაპირველად.ისლამი თავიდან შემწყნარებლობას ავლედა, თუმცა მერე რადიკალიზაცია
განიცადა და ვერ შეძლო მოდერნიზაცია, ფუნდამენტალიზმისკენ გადაიხარა.
integrirebuli da fragmentaruli, sabazro da etatisturi politikuri kultura
როზენბაუმი გამოყოფს ინეგრალურ,ჰომოგენურ,ერთგვაროვან, და ფრაგმენტალურ
,არაერთგვაროვან პოლიტიკურ კულტურას.
ჰომოგენური კულტურის მატარებლად შეგვიძლია განვიხილოთ ანგლო-ამერიკული
დემოკრატიები (არსებობს თანხმობის მაღალი ხარისხი ადმ-ტერ მოწყობის,მმართველოობის
ფორმის და ა.შ>)ჰომოგენური კულ პოლიტიკის მქონე ადამიანები კონფლიქტებს
სამართლებრივი პროცედურებით წყვეტენ და ლოიალობას ავლენენ პოლიტიკური სისტემის
მიმართ.
ფრაგმენტალური პოლიტიკური კულ ახასიათებთ არშემდგარ
სახელმწიფოებს,სოც,ეკონ,კულტ დაბალ დონეზე მდგარ საზოგადოებს,გსარდამავალ პოლ
სისტემებს.განსხვავებული ღირებულებების მქონე ადამიანბს შორის რადიკალური
დამოკიდებულებება,რაც არასტაბილურობას იწვევს.საზოგადოების განხეთქილობა.სოც
ჯფუების პოლარიზაცია და მარგინალიზაცია.გამოირჩევა პოლიტიკური აგრესიულობით და
მოუთმენლობით.მხნესლ ლიდერებს უკავშირებენ ყველა პრობლემის
გადაწყვეტას.პოპულისტუ დაპირებებს აქცევენ ყურადღებას არჩევნების დროს.მათი
პროგრამა მეორეხარისხოვანია.ნიჰილიზმი არის დამკვიდრებული
საზოგადოებაში.დარღვეულია სამოქალაქო თანხმობა და პოლ წონასწორობა პოლ
ძალაუფლებასა და პასუხისმგებლობას შორის, განათლების და კულტურის დაბალი დონე.
ფრაგმენტალური პოლ კულტურა განვითარებულ დემოკრატიებსაც ახასიათებთ.ევროპაში
იტალია, საფრანგეთი .
ბატალოვი:აშშ-ს საბაზრო პოლ კულტურას აანალიზებს,პოლიტიკა წარმოშობს ბიზნესს და
ბეზნესი პოლიტიკას.პოლიტიკური პროცები ვითადება ყიდვა-გაყიდვის და მოგების
საბაზრო პრინციპების შესაბამისად.საბაზრო ეკონომიკას მიიჩენვს ეკონომიკური და
საზოგადოებრივი ურთიერთობების ანვითარების ძირითად ბერკეტად.მძაფრი კონკურენცია
და ინდივიდუალიზმის პრინციპები.
პოლიტიკურ ურთიერთობებში მართლაც მნიშვნელოვან როლს თამაშბს ვაჭრობას, ამის
მაგალითია , ევროსაბჭოს დახურული სხდომა, სადაც 28 სახელმწიფოს შემდგომი
განვითარების ბედი წყდება.ეს ფაქტია იმაზე მიანიშნებს, რომ სხდომაზე მიმდინარეობს
პირდაპირ ვაჭრობის პრინციპები. პირდაპირი ეთერი , რა თქმა უნდა, დაუშვებელია.
ეტატისტური პოლ კულტურა , გვხვდება სოც-დემ პოლ სისტემაში (გერმანია) და ყოფილ
სოციალისტურ ქვეყნებს ახასიათებს.ყველა პოლიტიკური გადაწყვეტილება უკავშირდება
სახელმწიფოს.ინდივიდის როლი მცირდება.ის ზღუდავს კონკურენციას და საბაზრო
ურთიერთობები მინიმუმამდე დაყავს.აქცენტი გადატანილია სახელმწიფოს სოციალური
ფუნქციის გაძლიერებისკენ.კონფლიქცი განიხილება, როგორც უარყოფითი
მოვლენა.პოლიტიკური ინსტიტუტების დომინანტური როლის გამო , საზოგადოებაშ ჩნება
მათ მიმართ ,,მოიმედოობის განწყობა“. შვედეთში პოლარიზაციის პროცესის შემცირებას
ცდილობენ.ჯანმრთელობის დაცვა, განათლება და სხვა სახელმწიფოს კომპეტენციაში
შედიოდა , მათი გადაცემის მცდელობა კერძო სტრუქტურებისადმი კრახით დამთავრდა
საზოგადოების წინააღმდეგობის გამო.
პოსტსოციალისტურ ქვეყნებში ეტატისტური კულტურის ელემენტების სიმრავლე
კომუნისტური მემკვიდრეობის დამსახურებაა. რუსეთში, გერმანიაში და ა.შ. ყურადღებას
თანასწორობას ანიჭებენ, ამერიკისგან განსხვავები სადაც , პირველ რიგში თავისუფლებაა.
ბელგიის სამოქალაქო კულტურა, როგორც სუბკულტურების
მშვიდობიანი თანაარსებობის მაგალითი.
სამეცნიერო ლიტერატურაში სუბკულტურა განიხილება , როგორც გამოკვეთილი პოლ და
კულ ორიენტაციების სისტემა,რომელიც განსხვავდება საერთო პოლიტიკური კულტურის
მახასიათებლებისგან.სუბკულტურაზე შეგვიძია ვისაუბროთ მაშინ,როდესაც საზოდოების
რომელიმე ჯგუფის მიზნები , ღირებულები განსხვავდება სხვებისგან და ავტონომიურ
წარმონაქმნს წარმოადგენს.როდესაც ქვეყანაში რადიკალურად განსხვავეული
ღირებულებებია და ეს დიდი ხნის განმავლობაში გრძელბდა , შეიძლება აღმოცენდეს
სუბკულტურა, მათ გააჩნიათ თნდაც ეროვნულ საზღვრებზე თავისი დამოკიდებულება.
ცნების განმარტება ფართო გაგებით,ყოველი ერის პოლიტიკური კულტურა სუბკულტურაა,
აღმოსავლური და დასავლური კულტურის შედარებას სუბკულტურის ჭრილში ახდენენ
მეცნიერები.(ჰანტინგტონი, დაპირისპირებული ცივილიზაციები)
ვიწრო გაგებით,ყოველი ერის პოლიტ კულტურა სანსხვავებული სუბკულტურების
ორგანული ერთიანობაა.ელაზარის აზრით ამერიკული პოლიტ კულტურა შედგება სამი
პოლიტ კულტურისგან:ინდივიდუალისტის, მორალისტის და ტრადიციონალისტის.-
>(იერარქიზმი და ელიტარიზმი)
ამერიკელი ინდივიდუალისტია, ხოლო მსჯერლობის დროს იცავს მორალურ პრინციპებს.
1)ეთნიკური უმცირესობების სუბკულტურები.ახასიათებს მრავალეროვან
სახელმწიფოებს.განსხვავებული დამოკიდებულები იკვეთბა პირველ რიგში, ქვეყნის
ადმინისტრაციულ ტერიტორიულ მოწყობის, დემოკრატიის ძირიტადი ღირებულების ,
საშინაო და საგარეო პოლიტიკის მიმართ.მთავარია დასაშვებ ავტონომიის ჩარჩოს არ გაცდეს.
თუ კი მაი ინტერესების დისკრეტიდაცია ხდება, ელოდეთ სისტემის
არასტაბილურობას.ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენლები არიან : ბასკები
ესპანეთში, ქურთები თურქეთში და ა.შ>
2)რელიგიური პოლიტიკური სუბკულტურები. ძლიერია ისეთ ქვეყნებში, სადაც რელიგიური
და სამართლებრივი ნორმები ერთმანეთშა გადაჯაჭვული.პროტესტანტული და
კათოლიკური მიმდინარეობა ჩრ ირლანდიაში განსხვავებულად აღიქვამს
დამოუკიდებლობის საკითხს, ისლამში რადიკალურმა დაჯგუფებემა პოლ ბრძოლის
აგრესიული ფორმები ჩამოყალიბეს.მხოლოდ უარყოფითი შეფასება უაზროა,ადამიანი
რწმენის გარეშე ვერ შედგება,როგორც მოქალაქე , რომელსაც ვალდებულები და
პასუხისმგებლობა აკისრია, ათეისტების თვალსაზრისიც გარკვეულ რწმენასთან არის
გაიგივებული, შემთხვევითი არაა , რომ ამერიკაშ სამოქალაქო კულტურა განვითარების
მაღალ დონეზეა, ისინი გამოირჩევიან თავისი რელიგიურობით და დემოკრატიებიდან
მხოლოდ პოლონეთსა და ირლანდიას ჩამორჩებიან.
3)რეგიონალური სუბკულტურის არსებობა განპირობებულია ქვეყნის სხვადასხვა რეგიონს
შორის კლიმატის, ბუნებრივი რესურსების განსხვავებულობით, რომლებიც წარმოშობენ
ეკონომიკურ უთანაბრობას. აგრარული რაიონების მოსახლეობა უფრო
კონსერვატორია.ცენტრისადმი უკმაყოფილებას იწვევს რეგიონებს შორის ეკონომიკური ,
პოლიტიკური , კულტურული და სხვა განვითარების უთანასწორობა, საბოოლოდ კი
სეპარატისტული მოძრაობები ყალიბდება.იუგოსლავია.
4)სოციოეკონომიკური სუბკულტურების წარმოშობა განპირობებულია საზოგადოებაში
სხვადასხვა სოც ფენების , კლასების , პროფ ჯუფების ეკონომიკური სტატუსით, საშუალო და
შეძლებული ფენა დაინტერესებულია სისტემის სტაბილურობით.
განსხვავებული პოლ ორიენტირები გააჩნიათ შემოსავლების მკვეთრი პოლარიზაციის ფონზე
განვითარებად ქვეყნებს,სადაც სუსტია სამოქალაქო საზოგადოება და ქვეშ
ჭარბობს.ისტორიულ ჭრილში მეცნიერები გამოყოფენ ფეოდალურ,მონათმფლობელურ
სუბკულტურებს.
5)ახალგაზრდობის პოლიტ სუბკულტურა. ის გამოხატავს ახალგაზრდობის პოლიტ
ფასეულობებს, ემოციური აღქმით გამოირჩევიან პოლიტ მოვლენების და რადიკალური
ქმედებებით.ახალგაზრდობის წიაღში ხშირად რევოლ იდეები წარმოიშობა.მმართველი პოლ
ელიტა ითვალისწინებს მათ ინტერესებს. გლობალიზაციის ეპოქაში განსაკუთრებით
იზრდება უნივერსალური კულტურული ღირებულების დამკვირდების პროცესი
ახალგაზრდებში.საქართველოშიც სიტუაცია იცვლება, კვლევის თანახმად, სტუდენტების
უმრავლესობა ლეგიტ ინსტ გამოყენებას ირჩევენ ხელ ზეწოლისთვის.

ბელგიის სამოქალაქო კულტურა, როგორც სუბკულტურების მშვიდობიანი თანაარსებობის

მაგალითი.
ბელგიის სამეფო,საპარლამენტო კონსტიტუციური მონარქია, ადმინის მოწყობის ფორმა-
ფედერაციული, მოსახლეობა ათი მილიონ ნახევარი , 60 % ფლამანდიელი და 40 %
ვალონებია.ევროკავშირის და ნატოს წევრი ქვეყანა.მშპ ერთ სულ მოსახლეზე 37000$. ოფ
ენები: ნიდერ ფლამანდიასა და ბრიუსელში, ფრანგული ვალონიაში.
ჩვენს წელთაღრიცხვამდე დასახლებული იყო კელტური წარმოშობის ბელგის
ტომებისაგან,შემდეგ კეისარმა დაიპყრო.შემდეგ ფრანკთა გერმანული ტომების მიერ იქნა
დაპყორბილი, სადაც შექმნეს სამეფო, შუა საუკუნეებში ბურგუნდების საჰერცოგომ წმინდა
რომის იმპერიაში შეიყვანა, შემდეგ ჰოლანდიელებმა, მერე ფრანგებმა და ბოლოს 1831 წელს
მიაღწიეს დამოუკიდებლობას ჰოლანდიისგან.
ბელგია არის ორმაგი ფედერალიზმის სახელმწიფო, სამ რეგიონად იყოფა და სამ ენობრივ
ერთობად.თითოეულ რეგიონს ჰყავს მთავრობა, პარლამენტი, მაგრამ ფლამანდიის ხუთი
რეგიონი გაერთიანდა , ხოლო ფრანგულ ვალონებს ხუთი რეგიონი გააჩნიათ, ანუ
პარლამენტების და მთავრობებიც.ცენტრალური მთავრობა უზრუნველყოფს მათ მუშაობის
კოორდინაციას , საერთო თავდაცვას , ჯანდაცვას და ა.შ.
ბელგიაში ფრანგულ -ფლამანდიულ კონფლიქტში მოიაზრება განსხ პოლ , ეკონ, ენობრივი
და ეთნიკური, რელ თავისებურებები ,რაც აძლიერებს მათ პოლარიზაციას.მეორე მსოფლიო
ომამდე დაწინაურებული იყო ფრანგ ვალონები (საბადოები და ამბები“ ) , შემდეგ კი
ფლამანდიელებით დასახლებულმა რეგიონა შეძლო ქიმიური მრეწვეობის , ელექტრო
ტექნიკის განვითარება და თავი დააღწიეს მეორეხარისხოვან მოქალაქეობას.ჩრდილოეთში
პროტესტანტული-კალვინისტული ანკლავი, სამხრეთით კი კათოლიციზმი.ჩრდილოეთი
კონსერვატორები, სამხრეთი-ლიბ..დეკრეტი გაცილებით ადრე მიიღეს 1830 წელს, ოფ ენის
სტატუსი მხოლოდ 1963 წელს მიიღო და 1967 წელს ითარგმნა კონსტიტუცია ნიდ
ენაზე,სამართლებრივი თანასწორობა 1980 წელს მიიღეს , ფედერაცია 1993 წელს გახდა.
ენობრივ-ლინგვისტური გაორება მნიშვნელოვან გავლენას ახდენდა და ახდენს განათლების,
მედიის და კულტურის განვითარებაზე.1958 წელს მოხერხდა რეფორმების გატარება,
რომელიც უზრუნველყოფდა ორი სასკოლო სისტემის დაფინანსებას , კერძო კათოლიკური
და სეკულარული საჯარო, ბელგიაში 4 ტრადიციული უნივერსიტეტია.
პოლიტიკური პარტიების ფორმირების პროცესზე გავლენას ახდენს ენობრივ-კულტურული
და რელიგიური მომენტები, გავლენის მიხედვით , ქრისტ-სოც სახალხო პარტიაა;ბელგიის
სოციალისტური პარტია, რომელიც შრომის პარტიის მემკვიდრეა, პოპულარულობით
სარგებლობს ფრანგულენოვან ნაწილშ, ბელგიის თავისუფლებისა და პროგრესის პარტია
ლიბ ღირებულებების იდეოლოგიას ემყარება.სამთავრობო კრიზისის მიზეზი ბელგიაში
ორად გაყოფილი პოლ კუტ იყო.აქ არსებობს ენობრივი დაპირისპირება, სადაც მუშაობს ,,
ენობრივი პოლიცია“. არ არსებობს საერთო სახ ტელევიზია , გაზ, ორ ენოვანი
უნივერსიტეტები.
თუმცა ამ ყველაფრის ფონზე ბელგია წარმატებული მაგალიტია, რადგან ეკონომიკური
წინსვლა შეინიშნება და ასევე , ვითარდება სამოქალაქო საზოგადოება და კულტურა, ამ
ყველაფრის მიუხედავად შენარჩუნებულია ქვეყნის მთლიანობა . ამის მიზეზი კი ,
საყოველთა თანხმობაა, კონსესუს უნარი , დემოკრატია და ყველა სამართლებრივი ნორმის
დაცვა.

მსოფლიო პოლიტიკური კულტურის იდეალური მოდელი თუ გლობალური ელიტური

კულტურის ტიპი
ტექნიკურმა და კულტურულმა პროგრესმა გაზარდა გლობალიზაციიას არეალი და უფრო
ინტენსიური გახადა სახელმწიფოებს შორის ურთიერთობები სხვადასხვა მიმართულებით.
ტერორისტული აქტი საყოველთაო შეფასების ობიექტი ხდება.გაიზარდა ერთიანი
მსოფლიოს აღქმის განცდა.გამოიკვეთა საერთო პოლ, სოც , სამართლებრივი და სხვა
ღირებულები, რომელმაც რეგიონალური გლობალიზაცია გააძლიერა და ევროკავშირის
მსგავსი ზესახელმწიფოებრივი გაერთიანება მივიღეთ.მეცნიერები საურობემ მსოფლიო
პოლიტიკურ კულტურის თეორიულ მოდელზე, რომლის კონტურებიც უკვე ჩანს.არიან
სკეპტიკოსებიც.
დემოკრატიის ძირითადი ფასეულობების გლობალური ხასიათი
1)საერთაშორისო პოლიტიკური ენა.გაძლიერდა ეკონომიკური და კულტურული
კავშირები,რამაც უფრო ერთგვაროვანი გახადა ეს სფერო.დემოკრატიული ღირებულებების
აღმნიშვნელი ცნებები ჩნდება: გლობალიცა, დემოკრატია, ტრანსფორმაცია,ლიბერალიზმი
და ა.შ>
2)საერთაშორისო სამართალი : ეროვნულ კონსტიტუციებში დაფიქსირებული
სამართლებრივი ნორმებე მსოფლიოს უმრავლეს ქვეყნაში შესაბამისობაში მსოფლიო
სტანდარებთან (ადამიანის უფლებები,ხელისუფლების დანაწილება და ა.შ.)მეორე მხარეა,
რომ ზოგ ქვეყაში ის დეკლალირების ფარგლებს არ ცილდება და თვისებრივი სხვაობაა
ქვეყანაში ფუნქციონირებად რეჟიმსა და კონსტიტუციურ ნორმებს შორის. მყისიერი
რეზონანსი მოყვება გლობალური მასშტაბით , თუნდაც უმცირესობის ნორმების უხეში
დარღვევის ფაქტს.
3)საერთაშორისო პოლიტიკური სიმბოლიკა . საერთაშორისო პოლიიკურ ცხოვრებაში არის
ყველასთვის გასაგები ემბლემები, ფერები, დროშები და ა.შ> მათი რაოდენობა
იზრდება,ხოლო ამ სიმბოლოების ცოდნა არა მარტო პოლიტიკოსებისთვის არის საჭირო ,
არამედ მოქალაქეებისთვისაც კულტურული ურთიერთობისთვის.
4)საერთაშორისო ორგანიზაციები . არასამთავრობათაშორისო და სამთავრობათაშორისო
ორგანიზაციების რაოდენობა დაუზუსტებელი ინფორმაციის თანახმად 70000 აღწევს..ნატომ,
ევროკავშირმა, ეუთომ, იუნესკომ, მსოფლიო ბანკმა შეზღუდა სახელმწიფოს სუვერენიტეტი
საერთაშორისო ასპარეზზე და პოლიტიკური თამაშის ახალ წესებს დაუდო სათავე.ისინი
ყოველთვის არ შეესაბამება ეროვნული სახელმწიოფების მიზნებს და იცავენ აშშს და
განვითარებული მსოლფიოს ეკონომიკურ მისწრაფებებს, ამიტომ , იქმნება ალტერნატიული
კავშრები.
5)იდეოლოგიური ფასეულობების ერთმანეთთან დაახლოება ნეოლიბერალურ,
ნეოკონსერვატორულ, სოც-დემოკრატიულ მიმდინარეოაში, პოლიტიკური და რელიგიური
პლურალიზმის განვითარება , ტოლერანტობის გავრცელება მსოფლიო პოლიტკური
კულტურის ჩამოყალიბების ფაქტორად აღინიშნება
6)კონფლიქტების მოგვარების სამართლებრივი გზა .კონსესუსის მიღწევის ხერხების და
მეთოდების ფართო გავრცელების გზა.
გლობალიზაციისა და კულტურული ინტერაიის ხელისშემშლელ ტენდეციბი მსოფლიო
პოლიტიკაში
1)გლობალიზაციის პროცესის აბსოლუტიზაცია, ამერიკანიზაცია, ვესტერნიზაცია,
მექანიკური გადმოღება და მიბაძვა-> სამომხმარებლო კულტურისა და ყოფის ელემენტებს
ამკვიდრებს განვითარებად ქვეყნებში.
2)პოლიტიკური აბსენტიზმი, რომელიც პოლიტიკურ ნიჰილიზმში პოულობს
გამოხატულებას.დემოკრატიულ ქვეყენბში კლებულობს პოლიტიკის მიმართ ინტერესი.
3)დეზინტეგრაციის პროცესი, ახალი სახელმწიფოებრივი ერთეულების გაჩენა რუკაზე,
თუმცა ბევრი პრობლემბის გამო , ხელს უწყობს ქარიზმული ლიდერის გააქტიურებას,
რომელიც ავტორიტ რეჟიმის საფუძველი ხდება.
4)ჰანტინგტონი არ განიხილავს ხალხების და ცივილიზაციების შორის უერთიერთობებს
დაახლოება-ინტეგრაციის კონტექსტში. დაოსის ფორუმი 50000000 , მთელი მოსახლეობის 1
%, ბულის აზრით ეს მიუთითებს მხოლოდ ელიტების დონეზე საერთო ინტელექტუალური
კულტურის არსებობაზე.
ჰანტინგტონის აზრით, დასავლური ღიღებულებები ვრცეკდება ტექნიკის სფეროში და
ინგლისური ენის მსოფლიო ენად გადაქცევა გადაჭარბებულია,92 % ის არაა
მშობლიური.მეტი ალბათობით გაჩნებდა საერთო რელიგია, ვიდრე ენა.1900 წელს
მოსახლეობის მხოლოდ 0,2 % იყო ათეისტი , 1980 წელს 20. მხოლოდ ერთიანი მსოფლიო
მთავრობის ჩამოყალიბება უზრუნველყოფს საერთო ღირებულებებისა და ცივილიზაციის
არსებობას, რომელიც ლიბ-დემოკ ღიღებულებებზე იქნება დაფუძნებული.
მსოფლიო მთავრობის იდეა მრავალი ადამიანის მიერ არის მხარდაჭერილი.ყველა
მონდიალისტური ორგანიზაციის მიზანია ერთიანი მსოფლიო სისტემის შექმნა, რომელიც
დაფუძნებული იქნება დემოკ ფასეულობებზე.

აშშ-ის პოლიტიკური კულტურა

აშშ-ის პოლიტიკური კულტურის სტაბილურობის გარანტია კონსტიტუცია,რომელმაც ეს
ქვეყანა ზესახელმწიფოდ აქცია. ამერიკის პოლიტიკური კულტურის განვითარებაში დიდი
როლი დ.ბ-ის პარლამენტარიზმის ისტორიულმა გამოცდილებამ ითამაშა,კანონის
უზენაესობა, ადამიანის უფლებები და ა.შ კარგად იყო ცნობილი ემიგრანტებისტვის.
ხელისფულების შეკავება, ვეტოს და იმპიჩმენტის ინსტიტუტის დამკვიდრება ამერიკული
იდეის ხორცშესხმა იყო.225 წლის განმავლობაში უცვლელი კონსტიტუცია ამერიკელების
გარდა არავის გააჩნია, ამის მეზიზია, რომ იგი ამერიკელების პოლიტიკური კულტურის
ბუნებრივი განვითარების ლოგიკური შედეგია; კონსტიტუციაში მოკლედ და მოქნილად
არის ფორმულირებული ადამიანის ძირითადი უფლებები და თავისუფლებები,
სახელისუფლებო შტოების, ფედერალური და ადგილობრივი ხელისფულებების
უფლებამოსილებები. სასამართლო სისტემა მნიშვნელოვან როლს თამაშობს, რომელიც
ინგლისის პრეცედენტული სამართლის საფუძველზე განვითარდა და კანონმდებლობაში
წაროშვა მრავალი ახალი ფორმა, რომელიც არ არის კონსტიტუციაში, თუმცა აქვთ კანონის
ძალა.
ამერიკა უნიკალური ქვეყანაა, რომელმაც უზრუნველყო ადამიანის შესაძლებლობების
რეალიზება. ამერიკული ხელისუფლება მიიჩნევს, რომ უნიკალური პოლიტიკური სისტემა
აქვს, რომელმაც წარმატებას მიაღწია და სხვა ქვეყნებმა უნდა გადაიღონ მაგალითი, თუნდაც
იძულებით.
ინდივიდუალიზმი აშშ-ს პოლიტიკ კულტურის საბაზისო ნაწილია. მკვევართა აზრით, ეს
არის გამოწვეული სამშობლოს დატოვებით და საკუთარი თავისთვის ბედის მინდობით,
ემიგრანტების ფსიქოლოგიაში. თავისუფლება ურჩევნიათ თანასწორობას.ინდივიდი არის
ყველაზე მთავარი, მის შემდეგ განიხილება ოჯახი და სახელმწიფო.პოლიტიკა ხშირად
ბიზნესსახეობად არის მიჩნეული. თავისუფლების და ინდივიდუალიზმის ანარეკლია მეორე
შესწორება 1791 წელს,,რამდენადაც კარგად ორგანიზებული პოლიცია აუცილებელია
თავისუფალი სახელმწიფოს უსაფრთხოებისთვის,არ შეიძლება დაირღვეს ადამის უფლება,
შეინახოს და ატაროს იარაღი“
აშშს პოლიტ კულტურის დახასიათბის დრო უნდა ავღნიშნოთ პოლიტიკური და კულ
პლურალიზმი, რომელიც სოც-ეკომ, პოლ, კულ ერ თუ რელიგიური ინტერესების დაცვას
ისახავს მიზნად.გარედან ბევრ ნაკლს შეიცავს საარჩევნო სისტემა, პრეზიდენტი შეიძლება
გახდეს ადამიანი, რომელიც ხალხს არ აურჩევია, მაგრამ ამერიკელები ამაყობენ
უმცირესობის ინტერესების დაცვით.ამერიკელები პრაგმატულნი არიან.,,ამერიკელების
განსაკუთრებულობას “ იდეას საფუძველი პრეზიდენტ მონროს დროს ჩაეყარა, ,,ამერიკა
ამერიკელებისთვის“.1780 წელს გაჩნა სადნობი ქვაბის იდეა(კრევეკერი), სადაც სხვადასხვა
ერების წარმომადგენლები გადადნებიან ამერიკულ რასად, ამერიკული ინგლისურის
თავისებურება, ბეისბოლი, ამერიკული ფეხბურთი და ა.შ> ნამდვილი ამერიკელების ძიებამ
წარმოშვა კუ-კლუს-კლანის რასისტული ორგანიზაცია, რომელიც რასის სიწმინდის დაცვის
დრროს კათოლიკურ ეკლესიასაც დაუპირისპრდა.

ბრიტანეთის პოლიტ კულტურა

შუა საუკუნეებიდან მოყოლებული არსებობს საპარლამენტო დემოკრატია, ხოლო კონსტ
ნორმები ინგლისელების თავში და ცნობიერებაში გამჯდარი, ანუ ,,საპარლამენტო
შეთანხმებების „ ფორმით. 1215 წელს ,,თავისუფლების დიდი ქარტიის „მიღებით ყველაზე
ადრე მივიდნენ ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების, კერძო საკუთრების
ხელშეუხებლობის აღიარებამდე . 1688 წლის დიდი რევოლუციის შემდეგ სახელმწიფო
ინსტიტუტები უკვე ლეგიტიმურად განიხილება, ხოლო საზოგადოებაში დამკვიდრდა აზრი
, რომ რევოლუციები ნამდვილ საშიშროებას წარმოადგენს. უფლებათა დეკლარაციით და
ტახტის მემკვიდრეობის აქტით შეიზღუდა აღმასრულებელი ხელისუფლების უფლებები
(1701წ). პარლამენტის უზენაესობა დამკვიდრდა და სუვერენიტეტის პრინციპები.,,კანონით
შეზღუდული ხელისუფლება „ ბრიტანელებმა პირველებმა გამოიყენეს.ევოლუციურ
განვითარებას ანიჭებენ უპირატესობას, კონსერვატორნი არიან.კლასიკური მონარქიის
ქვეყანაა, სადაც შეხამებულია მემკვიდრეობითი მონარქია და ორპარტიული საპარლამენტო
დემოკრატია. 18 საუკუნიდან ჩნდება შეჯიბრი ლეიბორისტებსა და კონსერვატორებს შორის.
ამ სისტემას ახასიათებს წონასწრობა, სადაც პრემიერ მინისტრის ძლიერი ხელისუფლება
ანგარიშვალდებულია პარლამენტის წინაშე და მისგან იღებს ლეგიტიმაციას.
პარლამენტი ლეგიტიმაციას თემთა პალატიდან იღებს.ვესმისტერის სისტემაშ
დამკვიდრებული რეგლამენტირებული ურთიერთობა არის საინტერესო, კომპრომისი და
კონსესუ ზრდის პოლიტ კულტურას , ეტიკეტის ნორმებიც დაცულია.ოპოზიციას აქვს
უფლება დებატების გამართვის საკანონმდებლო პროგრამასთან დაკავშირებით ხუთი დღე,
ასევე ,,ოპოზიციის დღეები“ 20 დღე, ყოველ ოთხშაბათს კი პრემიერ მინისტრს ან მის
შემცვლელს ოპოზიციის ლიდერი კითხვებს უსვამს. ეს უწყობს პოლიტიკის გამჭირვალობას
ხელს.
ბრიტანელები ამერიკელებისგან განსხვავებით იხრებიან წესრიგისკენ, იმის მიუხედავ რომ
კონსტიტუცია არ გააჩნიათ ,, სამართლიანი სასამართლო ინგლისური ფენომენია.სამოქალაქო
საზოგადოების პირობებში განვითარდა პოლიტიკური კულტურა და ამიტომ გაუძლო მეორე
მსოფლიო ომის რყევებს .
საფრანგეთის პოლიტიკური კულტურა.
საფრანგეის პოლიტიკური კულტურა ვითარდებოა განსხვავებულ ისტორიულ პირობებში,
კონსტიტუციებისა და მმართველობის სწრაფი მონაცვეობის ფონზე, რამაც ,,რევოლუციური
პოლიტიკური კუტლურა’ დაამვკიდრა.ბიპოლარიზებული საარჩევნო სისტემა.პარტიული
ნიშნით მიმხრობის სისტემის ფრაგმენტაცია განსაკუთებით თვალსაჩინოა 1990 წლებიდან ,
2002 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების პირველი ტური წარმოადგენს ამის მაგალითს, ასევე
ფრანსუა ოლანდის დღვანდელი რეიტინგიც , რომელიც 18-20% მერყეობს,მან ისიც კი თქვა
თბილისშ, რომ შეიძლება საფრანგეთში არ იციან , რომ მე დღეს აქ ვარ.ეს კი პოლიტიკური
კულტურის ფრაგმენტაციას აძლიერებს . რევოლუციებმა ბევრი შესძინეს საფრანგეთს,
ლოზუნგი: თავისუფლება, თანასწორობა, ძმობა“, დიდია საფრანგეთის როლი კულტურაში,
მემარცხენე და მემარჯვენეს იდეოლოგიის დამკვიდრებაში და სხვა.დე გოლის
კონსტიტუციის შემდეგ ფრანგ პოლ კულ იხრება პრაგმატიზმისკენ და სტაბილურობისკენ.
არასამთავრობო სექტორებში არჩევენ გაერთიანებს , რაც კონსესუალურ პოლ კულ უწყობს
ხელს.
გერმანიის პოლიტიკური კულტურა
გერმანიის პოლიტიკური კულ დიდი თავისებურებებით გამოირჩევა სახელმწიფო
ინსტიტუტებთან მიმართებაში:
1)გერმანის იხრებოდა ავტორიტ-იერ მმართველობისკენ, ჰქონდა ლიდერის პერმ მოთხოვნა
2)ერთიანი გერმანული სახელმწიფოს ცნებაში აღმოსავლეთ გერმანელებიც იგულისხმება,
რომლებიც წლების განმავლობაში ცხოვრობდნენ სახელმწიფოში , რომელსაც მათთან
საერთო არაფერი ჰქონიათ, მაგრამ გაერთიანების შემდეგ, ისნი გაუცხოებულნი აღმოჩნდენ,
,,მეორე ხარისხოვანი მოქალაქეები იყვნენ“ მართალია კედელი დაინგრა, მაგრამ კედელი მათ
თავებში აგრძელებდა ზრდას.
3)საზოგადოება ზედმეტად პოლიტიზირებული იყო ნაცისტების მიერ და იმედების
გაცრუების შემდეგ აპოლიტიკურები გახდნენ; ეკონომიკური კეთილდღეობა გერმანელების
პოლიტიკური კულტურის მთავარი მახასიათებელია.საპარლამენტო დემოკრატია შემოიჭრა
საზოგადოებაში და პლურალიზმის დამკვიდრების პროცესიც დაიყწო, სადაც მემარცხენეები
და მემარჯვენეები პოლიტიკური და სამართლებრივი მექანიზმებით ნიველირდება.
გერმანიაში პოლიტიკური სისტემა ვაიმარის რესპუბლიკის ტრადიციებზე
დაყრდნობით,ანიჰიტლერული კოალიციის რჩევების და სახელმწიფოს აქტიურობის
საფუძვლეზე ჩამოყალიბდა. გერმანელები მორჩილი ქვეშევრდომები იყვნენ და არა
დამოუკიდებლად მოაზროვნე ადამიანები.ისინი აპოლიტიკურები არიან და ზრუნავენ
ტრადიციების დაცვაზე, უყვართ წესრიგი , სისუფთავე , მიზანდასახულობა.
თავშეკავებულნი არიან ინგლისელებივით, მიდრეკილება ჰქონდათ ეტატისტური
პოლიტიკური კულტურის მიმართ. აღ გერ სურდათ ეცხოვრათ, როგორც დას გერმ, მარა
ემუშავათ აღმოსავლურად, რაც შეუძლებელი იყო გაერთიანებულ ქვეყანაში.დას. გერ უფრო
დამოუკიდებელნი არია, შრომისმოყვარენი, აღ მწარმოებლები იყვნენ , ხოლო დას გერმ
მომხმარებლები. ახლა იხრებიან უკვე პლურალიზმისკენ. გამორჩეულობის, რასის , არიული
სისხლის უპირატესობების ისტორიული განცდა დაიმსხვა გერმანიის პოლიტიკუ
კულტურაში და მასობ ცნობიერებაში მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ. ამერიკანიზაციამ მეტი
გაქანება მიიღო გლობალიზაციის ეპოქაში, რადიკალურ გრძნობებს უჩენს ცივილ განვით
სამყაროშიც.
თანამედროვე საქართველოს პოლიტიკური კულტურა
გარდამავალ პერიოდს შეიძლება ,,ნეიტრალური ზონა“ ვუწოდოთ,რადგან ძველი არ
არის საზოგადოდ უარყოფილი, ხოლო ,,ახლის სახე“ გამოკვეთილი არ არის.
თანამედროვე საქართველოს პოლიტიკური კულტურა წარმოადგენს განსხვავებული
პოლ , იდეო, ეთნ,ერ, რელ ღირებულებებს.ის ტრანსფორმაციის
პროცესშია,ფრაგმენტირებულია და მასში ჭარბობს ქვეშევრდომული კულ
ორიენტაციები.ძლიერია საზ მიბმულობა ძლიერ ქარ ლიდერებზე,
განუვითარებელია სახელმწიფოებრივი აზროვნების კულტურა, დიდია საბჭ ავტო-
ტოტ მემკვიდრეობის გავლენა.რადიკალური დაპირისპირება ახასიათებს, როგორც
მმართველ , ისე ოპოზიუციურ ძალებს. პოლ კულტურაში დიდია ძალადობისკენ
მიდრეკილება, რომლის სინდრომის შეაჩერა 2012 წლის არჩევნებმა.არ არსებობს
ყველასთვის მისაღები ლეგ თამაშის წესები. დემოკრატია თეორიად რჩება,
ავტორიტარიზმი კი გარდამავალი პერიოდის მახასიათებლად რჩება. თუმცა არის
დემოკ დამახასითებელი ელემენტები, როგორიცაა განათლების მღალი დონე,
ისტორიული გამოცდილება, ტოლერანტობა, სამოქალაქო აქტივობის მაგალითები,
სწორი პოლიტიკის გატარების შემთხვევაში შევძლებთ დემოკრატიის აშენებას,
ისრაელის მსგავსად, უჩვეულო ადგილას.
ტრანსფორმირებადი პოლ კულ ერთ მხარესაა მემკვიდრეობით მიღბული,
ტოტალიტარული კულ ღირებულებები, მეორე მხარესაა, საბაზრო ეკონომიკისთვის
დამახასიათებელი სამოქალაქო კულტურის ელემენტები,დემოკრატიის ძირითად
ღირებულებებთამ და ქართულ სახელმწიფოებრიობასთან არა იდენტიფიცირებული
ეთნოპოლიტიკური სუბკულტურები. ეს კი ფრაგმენტალურობას იწვევს.
ქვეშევრდომული ორინეტაციები პოლიტიკურ კულტურაში
საქართველოს პოლიტ კულ-ში განმსაზღვრელ როლს თამაშბს ტოტალ საბჭო
კავშირიდან, ავტორ გარდამავალი პერიდოდიდან, რომლებმაც ქვეშევრდომული,
მორჩილების ორიენტაციებზე იყო გათვლილი.
საბჭოთა ცენტრ პოლ სისტემა ზევიდან ქვევით დინებას ემყარებოდა. სამხედო
ორგანიზაციის მსგავს მკაცრ დისციპლინაზე იყო დაფუძნებული ხელ
ურთიერთობები.ანალიტიკური აზროვნება და თვითშემოქმედება პოლ მართვის
სფეროშ დასჯად ქმედებად მოიაზრებოდა.კომუნისტური იდეოლოგია რელიგიური
ფუნდამენტალიზმის როლს თამაშობდა და საყოველთაო ჭეშმარიტებაზე აცხადებდა
პრეტენზიას.ეკონომ სოც პოლ გარდაქმნები რევოლუციის საშალებით.პროპაგანდის
მეთოდები და მტრის ხატი. ძალაზე და დაშინებაზე დამყარებული რეჟიმი ერთი
კაცის დიქტატს ემყარებოდა.
შევარდნაძის ნეონომენკატურული მმართველი ელიტა მოუმზაადებელი აღმოჩნდა
გარდამავალი პერიოდისთვის დამახასია ,,უმართავი“ ,,,ქაოსური:
პროცესებისთვის.ძალისმიერი ხერხებით ცდილობდნენ პრობლემების გადაჭრას და
მათი ქმედებები არ ხასიათდებოდა კრეატიულობით და
ადეკვატურობით.შენარჩუნებული იყო სსრკს კონსტიტუციაც:1995 წლის კონსტ
არაფერი საერთო არ ჰქონდა ამერიკის კონსტიტუციასთან, წარმოადგენა
ავტორიტარულ რეჟიმზე გათვლილ საკანონ აქტს.რომელშიც მთელი ხელისუფლება
აღმ შტოში იყო გადაქაჩული, სუპერსაპრეზიდენტო მმართველობას ამყარებდა
ქვეყანაში.კორუფციამ არნახულ მასშტაბებს მიაღწია. მართალია პოსტსაბჭ რესპ
შორის მეოთხე ადგილზე იყო საქართველო კორუფციის დონით. შეუძლებელი იყო
ინსტიტუტების ფუნქციონირება,საერთაშორისო სავალუტო ფონმდა გაწყვიტა
ურთიერთობა (2002წ), ბიუჯეტი ვერ სრულდებოდა, პენსიების და ხელფასების
გაცემის სისტემა სრულიად მოიშალა, პანკისის ხეობა უკონტროლო გახდა, სადაც
საერთ მასტ ტერორისტები აფარებდნენ თავს.პოლიციელების რაოდენობა 2%
აღწევდა მოსახლეობის. ,,ქართველი მულა ომარის“, ანუ ედუარდ შევარდნაძის
სახელმწიფო, საქართველოს არშემდგარი სახელმწიფოს სტატუსიც მიანიჭეს.

ამ ყველაფერმა წარმოშვა 2003 წლის რევოლუცია, რამაც შეცვალა პოლ

ვექტორი.ძლიერი პრეზიდენტი, ძლიერი პარლამენტი, ძლიერი პრემიერმინისტრი,
ეს არ არსებობს სხვაგან.
უპრეცედენტო საკონ ცვლილებებმა გაზარდეს პრეზიდენტის უფლებამოსილებები,
ჟვანიას გარდაცვალების შემედგ კი პაროდიული ხასიათი მიიღო პრემიერ მინისტრის
თანამდებობამ.ქვეშევრდომული პოლ კუტლ ელემენტების სიმრავლეს განაპირობებს
სააკაშვილის მმართველობის პერიოდი(ავტორიტ რეჟიმი).
ნაცების მოსვლის მერე დაიწყო წარმატებების ათვლა,მათი პოლიტიკის
ოდეოლგიური უზრუნველყოფა ევალებოდათ.თავიდანვე გამოიკვეთა უკომპრომისო
რიტორიკა, რომელიც ნეობოლშევიკურ ხასიათს განასახიერებდა, უარყოფდა
მემკვიდრეობითობის პრინციპს, ნამდვილი ბრძოლა გამოუცხადეს ინტელიგენციის
უფროს თაობას, ქართულ ტრადიციებს და ა.შ>იკვეთებოდა კონსტიტუციაზე მაღლო
მდგომის ტენდენცია, სუპერსაპრეზიდენტო მმართველობის მახასიათებლები.
რევოლუციური დამსახურების მიხედვით ინიშნებოდნენ თანამდებობებზე.აქცენტი
გადაიტანეს ახალგაზრულ ასაკზე,საზღვარგარეთულ განათლებაზე და
კოსმოპოლიტურ აზროვნებაზე.
ფასადურმა დემოკრატიამ , წარმატებების გაზვიადებამ, ილუზიური დანაპირებები
პროპაგანდამ არნახული გასაქანი მიიღო:წაგებულ ომში თავი გამარჯვებულად
გამოაცხადეს,არ არსებული ქალაქის ლაზიკის მერი დანიშNეს, ნატოში და
ევროკავშირში შესვლის პერსპექტივები დროში შეამცირეს.,,პოლიტიკურ
შიზოფრენიაას“ უწოდებს ჯონსი სააკაშვილის დამკვიდრებულ პოლ
ორიენტაციებს,რიტორიკას და ქცევას.ავტორიტარულმა რეჟიმმა ტოტ მსგავსად
თავისი განახლებული ტერმინოლოგია შემოიტანა,,ჩარეცხილები“,,წითელი
ინტელეგენცია“.,,მტრის ხატის“ მეთოდს იყენებდნენ.ეგ კი ქვეშევრდომულ-
საშემსრულებლო კულტურის ფორმირებას განაპირებებდა.,,მტრის ხატის“ ახალი
სახელისუფლებო პროექტი იყო იმედის მოდელირებული ქრონიკა,რომლის მეცნიერ
კონსულტანტები ნაციონაცული პროფესურა იყო.მსგავსი პრაქტიკა ამერიკაშ
ცნობილია , როგორც ,,მაკარტიზმი“
სოც ფენებს შორის შეხედულებების სხვაობა დაპირისპირების ჭრილში გადაიყვანა.
პოლიტიკური ად კულ ორიენტაციების რადიკალიზაციაშ ,,თავის როლი ითამაშა“
გამსახურდიას ხელისუფლება,, რომელიც ეროვნული იდეების ერთგულების ფონზე
მოვიდა ხელისფულებაში.დისიდენტური სუბკულტურა, რომელიც მის პოლიტიკას
ახასიათებდამ რადიკალური იდეოლოგიური ღირებულებების მატარებელი
იყო.ესტრემისტიული იდეოლოგიური ორიენტ და რიტორიკის შერჩევამ,
გამსახურდა წინააღმდეგობაში მოიყვანა არა მარტო კომუნისტურ პრივილერიგებულ
ინტელიგენციასთან, არამედ ეროვნული მოძრაობის ზომიერ ფრთის
წარმომადგენლებთან ბქარაძესთან და სხვა.ქვეყენაში მოვლენები თეთრი-შავი, მესია-
სატანის , ბრბოს კრიტერიუმებით ფასდებოდა, აშედეგიც ლოგიკური იყო,
იარაღით.,უკანონო გზით, დამხბილ იქნა ზვიად გამსახურდიას კანონიერი ხალხის
მიერ არჩეული ხელისუფლება, სათავე დაედო სამოქალაქო ომს და ქვეყნის ტერ
მთლიანობის რღვევის პროცესს.
მიუხედევად რადიკალურად განსხვავებული იდეოლოგიური და ღირებულებითი
სისტემებისა, კიდევ ერთი საერთო ნიშანი ახასიათებ სააკაშვილსა და
გამსახურდიას:მემკვიდრეობის უარყოფა პოლიტიკის,თუმცა ნაცებთან ის სიღრმეშ
წავიდა.
პოლიტიკური და კულტურული ღირებულებების პოლარიციაში დიდი როლი
ითამაშა უმუშევრების სუბკულტურამ, რომელთა რაოდენობა დაუზუსტებელი
მონაცემებით 60% აღწევდა. ქვეყანაში დამყარდა ძალადობაზე დაფუძნებული
ავტორიტარული რეჟიმი, ერთპარტიული კლანური მმართველობა. მოსახლეობის
მასობრ დემონ დარბევების და ციხეებში სის წამების ფონზე,რომელშიც ჩართული
იყო პოლიცია,პროკურატურა,სასამართლო და ა.შ.
იუჯინ პურსო -სისხლი წალეკავს საქართველოს.ქართველ კაცში უკიდურესი
იდეალიზმი შერწმულია უკიდურეს რეალიზმთან.
პატრიარქალური ქურდული კულტურის ელემნტები პოლიტიკურ კულტურაში
პოლიტიკური სისტემის ტრანსფრმაციის სპეციფიკამ ქართულ სინამდვილეში
გვაჩვენამ რომ განათლებული ადამიანების შეიძლება იყვნენ მრევლის კულტურის
მატარებლები,რაც ეწინააღმდეგება ალმონდასა და ვერბას თეორიას. შევარდნაძის
ნეონომენკლატურული მმართველობის დროს სამივე შტოში ხშირად ქურდული
მენტალიტეტის, პატრიარქალური კულ მატარებელი ადამიანები იღებდნენ
ქვეყნისათვის მნიშვნელოვან გადაწყვეტილებებს,რადგან კონსტიტუციამ და
მორალურმა ნორმება დაკარგეს მნიშვნელობა.ძარცვა გლეჯვის ქურდული კანონებით
იყო შეცვლილი სახელმწიფოს კანონები,მეფობდა ქაოსი და გაუგონარი კრიზისი ,
ამბობდა თვით შევარდნაძე.
პატრიარქალური , შვეშევრდომული პოლ კულ ელემენტების სიჭარბეს , გარდა
ტოტალიტარული მემკვიდრეობისა და გარდამავალი პერიოდის ავოტ , განაპირობებს
ქურდული მენტალიტეტიც, ამ მოვლენას ნოყიერი ნიადაგი ჰქონდა ჩვენს ყოფაში.
ქართულ სინამდვილეში ვხვდებოდით მაღალი ინეტელექტის ქურდულ პატრ
კულტურის მატარებელ ადამიანებ.,, კარგი ბიჭის“ სტატუსის და მათ იერარქიაში
გარკვეული ადგილის მოპოვებით იყო შესაძლბელი.
ქურდული კანონი ითვალისწინებდა ქურდული იდეის ერთგულებას და
მხარდაჭერს, სამარ ორგ კონტაქტის აკრძალვას და ა.შ.
ჯაბა იოსელიანმა 1982 წელს თბილისში ქუდების დიდ შეკრებაზე ვერ მოახერხა
ქურდული სამყაროს ტრანსფორმაცია. ცვლილები ითვალისწინებდა პოლ და
ეკონომიკურ ცხოვრებაში ქურდების მონაწილეობას. საზოგადოების
კრიმინალიზაციის პროცესმა არნახულ მასშტაბებს მიაღწია შევარდნაძე-იოსელიანის
მართვის დროს.შეიქმენა კრიმინალური სამყაროს ცენტრალური და რეგ
განშტოებები.სამართლებრივი ნორმები ქურდულმა კანონებმა ჩაანაცვლა.
ქურდული სამყარო მნიშ როლს თამაშობდა საქ ეკონ და პოლ ცხოვრებაში;
მომსახურების სფეროს40%, ენერგ 15% კრიმინალური სამყარო განაგებდა.
ნაცებმა სწორად შეაფასეს საფრთხე და დაუნდობელი ბრძოლა გამოუცხადეს
მათ.2013 წლის ამნისტიის შემდეგ ბევრი ქურდი გამოვიდა , მაგრამ ისნი ვერ ცვლიან
ამინდს საზოგადოებაში.
 პირველი შუალედურის თემების კონსპექტი
(ანანო ზირაქაძე)

1. ტოტალიტარული პოლიტიკური კულტურა

ბევრი მეცნიერის აზრით, ტოტალიტარიზმი დღესაც არ კარგავს აქტუალურობას. ამას

განაპირობებს რიგი ფაქტორები. განვიხილოთ თითოეული მათგანი:

ა) ტოტალიტარიზმი მეოცე საუკუნის პირმშოა და საზოგადოების ყველა ფენაზე

პოლიტიკური იდეალების გავრცელებას, ადამიანის ცნობიერების მანიპულაციას და თვით
ადამიანის გარდაქმნას გულისხმობს. ამისათვის იგი იყენებს ტოტალიტარული კონტროლისა
და მართვის მექანიზმების, ძალადობა პროპაგანდის და აგიტაციის სხვადასხვა საშუალებას.
არსებობს ტოტალიტარიზმის ახალი ნაირსახეობები ჩრდილოეთ კორეის, კუბის,
თეოკრატიული ირანის, თალიბებისა და სხვა რეჟიმების სახით.

ბ) ტოტალიტარიზმი დღევანდელობის შემადგენელი ნაწილია და იგი არ უნდა გავაიგივოთ

ცალკეული პიროვნებების სხელებთან. ძირითადად იგი მასობრივ მოძრაობებს უკავშირდება,
რომელთა კატალიზატორად შეიძლება ჩაითვალოს უკიდურესი სიღარიბე, უსამართლობა,
არეულობა და ა.შ.

გ) ტოტალიტარული პოლიტიკა და კულტურა ჩვენი უახლესი ისტორიის წარსულაი და მისი

სტერეოტიპები ნეგატიურ ზეგავლენას ახდენენ სამოქალაქო სამოქალაქო კულტურის
დამკვიდრების გზაზე.

ტოტალიტარული კულტურის და რეჟიმის კლასიკურ ნიმუშად საბჭოთა კავშირი და

გერმანია გამოდგება. ეს ორი ქვეყანა იმის კარგი მაგალითია, თუ როგორი მასშტაბებით
გავრცელდა ტოტალიტარიზმი საზოგადოების ყველა ფენაზე და რა შედეგები გამოიღო მან.
თუ გვსურს დავინახოთ მკაფიო განსხვავება გერმანიისა და საბჭოთა კავშირის რეჟიმებში.
კარგი იქნება ვისაუბროთ მათ მიერ გატარებულ ღონისძიებებზე და მოვახდინოთ არსებული
რეჟიმების შედარებითი ანალიზი. გერმანიაში კერძო საკუთრება მნიშვნელოვნად
განაპირობებდა პიროვნების თავისუფლებას, ინდივიდუალიზმს და ავტონომიუროობას.
ყოველივე ამას ემატება მოქალაქეების განათლებისა და კულტურის მაღალი დონე, რეჟიმის
მცირე დროით არსებობა(1933-1945) , რაც მნიშვნელოვნად ამცირებდა მათ მანიპულირებას
მთავრობის მიერ. საბჭოთა კავშირში კი საზოგადოებრივი ფორმის აბსოლუტიზაციამ
გამოიწვია პიროვნების დეგრადირება და მისი გათქვეფა სოციუმში. ინდივიდს საკუთარი
პოზიციის დაფიქსირება მხოლოდ მთავრობის და პარტიის მხარდასაჭერად შეეძლო .
ყოველივე ამას ემატება გერმანიისაგან საბჭოთა კავშირში რეჟიმის მცირე დროით არსებობა
(1917-1990). შემავალი ხალხების სოციალურ-ეკონომიკური, კულტურული, ეროვნული
განითარების დაბალი დონე.

ზოგადად ტოტალიტარული კულტურისათვის დამხასიათებელია მობილიზაციური

ხასიათი-ხალხის დიდი რაოდენობია მუდმივი მოქმედების მდგომარეობაში ყოფნა, რაც
კონტროლირდება პარტიის მიერ. ნათელ მიზნად საბჭოთა კავშირში უკლასო საზოგადოების
მშენებლობა წარმოადგენდა. გერმანიაში სუფთა არიული რასის. ნებისმიერ ტოტალიტარულ
რეჟიმს და გარკვეულწილად ავტორიტარიზმსაც ესაჭიროება საზოგადოების
ფუნდამენტური გარდაქმნა, ამისათვის რევოლუციური გარდაქმნებია საჭირო, რაც ხალხის
მასობრივ მობილიზაციას მოითხოვს. მობილიზაციური კულტურის ფორმირებაში დიდი
როლი ითამაშა რუსი ხალხის ცნობიერებაში საუკუნეების განმავლობაში დამკვიდრებულმა
საგლეხო თემის, თანასწორობისა და უპირატესობების ისტორიულმა განცდამ. საბჭოთა
კავშირში მიმდინარეობდა სხვადასხვა პოლიტიკური მიზნებისთვის მასების
მობილიზაციური ციკლების მუდმივი ცირკულაცია. მაგალითად: ინდუსტრიალიზაცია,
კოლექტივიზაცია, კულტურული რევოლუცია. თვით ტოტალიტარული კულტურის
ტერმინოლოგია მარტივია. მაგალითად: ბრძოლა კოლექტივიზაციისათვის, ბრძოლა
კულტურული რევოლუციისათვის და .აშ. როგორც ტოტალიტარული კულტურისათვის,
სხვა კულტურისათვის არის დამახასიათებელი საერთო ტერმინოლოგია, რომელიც
აქტიურად გამოიყენება მასების მობილიზაციისათვის. მიზანშეწონილია ტოტალიტარულ
პოლიტიკურ კულტურას დავუმატოთ ტერმინი მობილიზაციური და ამით ხაზი გავუსვათ
მის თავისებურებას. ტოტალიტარული დიტატურისთვის კარლ ფრიდრიხის, ბჟეზისნკის და
რაიმონ არონის აზრით დამახასიათებელია განსაზღვრული კულტურული, სტრუქტურული
ქცევითი ნიშნები, რომლებიც გამოხატავენ პარტია-სახელმწიფოს ბატონობას სახელმწიფოზე.
ტოტლიტარული იდეოლოგია აცხადებს რა პრეტენზიას ჭეშმარიტებაზ, ახდეს „მტრის
ხატის“ კონსტრუირებას. დაუნდობლად აკრიტიკებს წინარე ხელისუფლებას და კეთილისა
და ბოროტის კონტექსტში განიხილავს ისტორიულ მოვლენებს. იგი ახდენს თავისი
მომხრეების პარტიის პოლიტიკაში მასობრივ ინტერგრაციას ხელისუფლების ეფექტურობის
და გამყარების მიზნით. ტოტალიტარული დიქტატორი იყენებს სპეციალიზირებულ ხერხებს
მასების კონტროლისთვის: გაბატონებულ პოლიტიკურ პარტიას, პროპაგანდის ორგანოებს,
სამთავრობო დაწესებულებებს და ა.შ. ტოტალიტარული პოლიტიკური კულტურის ტიპი
ყველა ქვეყანაში ძირითადად ქვეშევრდომული, მორჩილებითი, საშემსრულებლო
კულტურის ელემენტებს შეიცავს. არსებული მექანიზმი ვლინდება საზოგადოებრივი
ურთიერთობების ყველა ასპექტში. ქვეშევრდომული პოლიტიკური კულტურის საფუძველს,
ძირითად ელემენტს, წარმოადგენს ტოტალიტარული ცნობიერება. საბჭოთა
ტოტალიტარული, მობილიზაციური კულტურის დამახასიათებლი ნიშანი იყო
რევოლუციური მეთოდების გამოყენების აბსოლუტიზაცია საზოგადოების რეფორმირების
პროცესში. ტოტალიტარიზმის დროს საერთოდ იგნორირებულია განვითარების
ევოლიციური გზა, როცა ადამიანებს აქვთ დრო და საშუალება გაიაზრონ თავიანთი
ქმედებები. ტოტალიტარული , ქვეშევრდომული პოლიტიკური კულტურის
დამახასიათებელი ნიშანია, ავტორიტეტის, ქარიზმული ლიდერისადმი უსაზღვრო
თაყვანისცემა და მორჩილება, მისი ყველა მითითებისა და მოთხოვნების დაკმაყოფილება.
მოსახლეობას მისი სიდუხჭირიდან გამომდინარე ესაჭიროება წარმმართველი ლიდერი,
რომელსაც ნდობას გამოუცხადებს და მისი იმედი ექნება. მოსახლეობას ისეთი
შთაბეჭდილება ექმნება, რომ არსებულ ლიდერს გააჩნია ზეადამიანის უნარ-ჩვევები. ბრბოდ
ქცეულ ადამიანებს უჩნდებათ ფანატიკური მორჩილებისა და მიმდევრობის გრძნობა,
რომელსაც აღვივებდა სოციალისტური რეალიზმის ლიტერატურა. საჭიროა აღვნიშნოთ
განსხვავებები სოციალისტურ რეალიზმსა და კრიტიკულ რეალიზმს შორის. პირველი
მათგანი არამარტო აკრიტიკებდა არსებულ რეალობას, რამედ სახავდა მისი
„გარდაქმნის“ გზასაც. კრიტიკული რეალიზმი კი მხოლოდ კრიტიკით შემოფარგლებოდა.
ტოტალიტარული ცნობიერება იჭრება განათლების და კულტურის სფეროშიც. შეგვიძლია
ასევე ვისაუბროთ ტოტალიტარიზმისთვის დამახასიათებელ არქიტექტურაზეც. მაგალიტად:
არსებობდა ვ. ლენინის ქანდაკებები, რომლებიც მისი სახის ასლის საფუძველზე იყო
შექმნილი, მაგრამ „შემოქმედებითი ლენინის“ სკულპტურული ნამუშევარი, რომელიც
ხელოვანის ფანტაზიას და წარმოდგენებს განასახიერებდა ძვირად ფასობდა. ბოლშევიკური
კლასობრივი იდეოლოგიური ორიენტირებიდან გამომდინარე მორალურად გამართლებული
იყო ახლო მეგობრის, ნათესავის, თვით მშობლის დაბეზღებასც კი და ასეთი ადამიანი
სანიმუშო მოქალაქედ ითვლებოდა კომუნისტური რეჟიმის დროს. სოციალისტური
რეალიზმის ლიტერატურული ნაწარმოებები იქმნებოდა განსაზღვრული სქემებისა და
მკაცრი ცენზურის პირობებში. ტოტალიტარული მობილიზაციური კულტურის
დამახასიათებელი ნიშანია დახურულობა და კარჩაკეტილობა. იგი ორიენტირებულია
საკუთარ პოლიტიკურ „ფასეულობებზე“ და სამართლებრივ ნორმებზე. ტოტალიტარული
პოლიტიკური კულტურა გამორიცხავს მემკვიდრეობითობის პრინციპის დაცვას
პოლიტიკური და სულიერი განთვითარების პროცესში . იგი წინააღ,დეგობაში მოდის რა
მარტო გარე იმპულსებთან, არამედ მთლიანად უგულველყოფს კონკრეტული ქვეყნის
ლიტერატურის, ხელოვნების და მთლიანად სულიერ მემკვიდრეობას. და, ბოლოს,
ტოტალიტარულ პოლიტიკურ კულტურას „ მოჩვენებითი ერთგვაროვნება“,
„კონსესუალურობა“ , „საყოველთაო თანხმობა“ ახასიათებს.

2. ოჯახისა და თანატოლების როლი პოლიტიკური სოციალიზაციის პროცესში

ზოგადად, პოლიტიკური სოციალიზაციის ცნება გამოიყენება პოლიტიკური

ღირებულებების ფორმირებისს და პოლიტიკური კულტურის ერთი თაობიდან
შემდგომისთვის გადაცემის პროცესის აღსანიშნავად. ნებისმიერ საზოგადოებაში ინდივიდი
სოციალიზაციის აგენტების გავლენას განიცდის. ესენია სხვადასხვა ინსტიტუტები თუ
ორგანიზაციები, რომლებიც მოქმედებენ ინდივიდის პოლიტიკური შეხედულებების
ჩამოყალიბებაზე. არსებული სოციალიზაციის აგნტებიდან აღსანიშნავია ოჯახი და
თანატოლების როლი. განვიხილოთ თითოეული მათგანი:

ოჯახი- ოჯახის პირდაპირი და ირიბი გავლენა საკმაოდ ღრმა და მდრადია. ოჯახი საგრძნობ
გავლენას ახდენს მოზარდის ხელისუფლებისადმი დამოკიდებულების ფორმირებაზე.
ოჯახურ გადაწყვეტილებებში ბავშვის ჩართულობამ შეიძლება მას პოლიტიკური
კომპეტენციის შეგრძნება გაუზარდოს, რაც თავისმხრივ გაზრდის პოლიტიკურ
ურთიერთობათა უნარებს და მოზრდილ ასაკში ინდივიდის აქტიურ პოლიტიკურ
ცხოვრებას უზრუნველყოფს. ანალოგიურად, მშობლების გადაწყვეტილებებისადმი ბრმა
მორჩილებამ ბავშვში ქვეშევრდომული პოლიტიკური ორინეტაცია შეიძლება განათვითაროს.
უკანსკნელს ათწლეულებში ქალთა მოლოდინებისა და შესაძლებლობების რევოლუციამ
ძალიან დიდი გავლენა მოახდინა განვითარებული ინდუსტრიული სახელმწიფოების
პოლიტიკურ ცხოვრებაზე. გენდერულმა თანასწორობამ შეცვალა ოჯახის სტრუქტურა.
აგრეთვე შეიცვალა პოლიტიკური თანამონაწილეობისა და სახელმწიფო პოლიტიკის
გატარების პროცესი. ის, თუ რა გავლენა მოახდინა ოჯახის მოდიფიკაციამ სოციალიზაციაზე
ჯერ კიდევ განსჯის საგანია. ქალის როლის ცვლილებამ ძალიან დიდი გავლენა შეიძლება
იქონიოს საზოგადოების მოდერნიზაციაზე, განსაკუთრებით განვითარებად ქვეყნებში.
თანატოლთა ჯგუფები- თანატოლთა ჯგუფები წარმოადგენს მნიშნველოვან სოციალურ
ელემენტს, რომელიც მონაწილეობს პოლიტიკური შეხედულებების ფორმურილებაში.
თანატოლთა ჯგუფებს მიეკუთვნება მეგობართა კომპანია, სკოლის და უნივერსიტეტის
ამხანაგები, საძმო, სამუშაო კოლექტივი, რომლის წევრებიც მჭიდროდ არიან ერთმანეთთან
დაკავშირებული და მიახლოებით ერთნაირი სოციალური სტატუსი გააჩნიათ. თანატოლთა
ჯგუფებმა სხვადასხვა ფორმა შეიძლება მიიღოს, იქნება აეს რუსეთში პარკში რეგულარულად
მოსეირნე დედები, ბადნის წევრები ბრაზილიაში და ა.შ. თანატოლთა ჯგუფები
სოციალიზაციის პროცესში საკუთარ წევრებს აიძულებენ ან ახალისებენ მიიღონ ჯგუფში
არსებული შეხედულებები და ქცევის მოდელები. ადამიანები ძალიან ხშირად საკუთარ
თანაჯგუფელთა შეხედულებებს იმიტომ ითვისებენ, რომ უყვართ და პატივს სცემენ ამ
ადამიანებს ან უნდათ თვითონაც მათი მსგავსი გახდნენ. ადამიანი შეიძლება დაინტერესდეს
პოლიტიკით ან წავიდეს პოლიტიკურ დემონსტრაციაზე, მხოლოდ იმიტომ, რომ ასე იქცევიან
მისი ახლო მეგობრები. ასეთ შემთხვევაში ინდივიდ, რომელიც ცდილობს თანატოლთა
კეთილგანწყობა მოიპოვოს ცვლის საკუთარ ინტერესებსა და ქცევებს, რათა ისინი
შეესიტყვებოდეს ჯგუფში აღიარებულ ნორმებს.

3. პოლიტიკური კულტურის მეცნიერული კონცეფციის ჩამოყალიბება

politikuri kulturis cnebis kvleva ufro intensiuri gaxda 20-e saukunis 50-60-ian wlebSi, romelic
gamoiwvia institucionaluri midgomis kvlevis SezRudulobis gacnobierebam socialur-politikuri
movlenebis Seswavlis sferoSi; institucionaluri kvlevis mTavari nakli imaSi mdgomareobda, rom
am gziT srulad ver Seiswavleboda politikuri institutebis yvela aspeqti da saerTod yuradRebis
miRma rCeboda adamianebis qcevebis, motivebis, ganwyobebis zegavlena da roli politikuri
ganviTarebis procesSi. am problemis politikuri kvlevebis epicentrSi moqceva emTxveva mesame
samyaroSi warmatebul erovnul-ganmaTavisuflebel revoluciebis epoqas da msoflio rukaze axali
saxelmwifoebis warmoqmnas; cnobilia, rom axalma saxelmwifoebma airCies ekonomikur-
politikuri ganviTarebis sxvadasxva modelebi: nawili wavida sabazro ekonomikis, nawili
socialisturi ganviTarebis gziT; orive SemTxvevaSi arCeuli iqna ganviTarebuli qveynebis
Sesabamisi analogebi; socialisturi orientaciis qveynebi sabWoTa gamocdilebas daeyrdnen, xolo
meore nawili ganviTarebuli industrializebul liberaluri demokratiebs, magram maleve naTeli
gaxda, rom warmatebuli `demokratiebis transplantaciis~ mcdeloba kraxiT damTavrda da amis
mizezi aRmoCnda politikuri kulturis dabali done. politikuri kulturis mecnieruli koncefciis
Camoyalibeba ukavSirdeba g. Almondisa da s. verbas romlebmac 1958-1962 wlebSi aSS-is,
meqsikis, britaneTis, dasavleT germaniis da italiis politikuri kulturis fundamentaluri Seswavlis
safuZvelze, politikuri kulturis mecnierul koncefcias, kvlevis axal meTods da SedarebiT
politologias Cauyares safuZveli 1963 wels gamoqveynebul erTobliv naSromSi `samoqalaqo
kultura: politikuri orientaciebi da demokratia xuT qveyanaSi,~ g.almondisa da s. verbas azriT
politikuri kultura aris adamianebis cnobierebaSi Rrmad ganmtkicebuli motivaciebis, orientaciebis,
mizandasaxulobebis RirebulebiTi sistema, romelic aregulirebs adamianebis qcevebs politikasTan
dakavSirebul situaciebSi; politikuri kulturas politikur institutebTan mimarTebaSi gamovlenil
fsiqologiuri orientaciebis erTobliobad ganixilaven;~ politikuri kultura,- wers g.almondi da s.
verba,-esaa mravalferovani, magram myarad ganmeorebadi, kognituri, afeqturi, SefasebiTi
orientaciebis sistema saerTod politikur institutebze, politikur sistemaSi `Sesasvlel~ da
`gamosasvlel~ aspeqtebze.~ g. almondi da s. verba politikuri orientaciebis sistemuri analizis
safuZvelze ganasxvaveben politikuri kulturis tipebs, romlebic gansazRvraven reJimis xasiaTs.
maTi Teoriis gavrcelebam gamoiwvia is, rom Tuki 20-e saukunis Sua xanebamde institucionalur
 midgomaze dayrdnobiT politikuri kulturebis mravalferovnebas politikuri sistemebis
TaviseburebebiT xsnidnen, meoce saukunis meore naxevridan, myarad damkvidrda politikuri
kulturis analizidan gamomdinare politikuri sistemis da reJimebis klasifikacia. konkretuli
sazogadoebis politikur sistemas gansazRvravs politikuri kulturis garkveuli tipi; am niSniT
almondma da verbam gamoyves anglo-amerikuli politikuri sistema, romelic homogenuri da
sekularizebuli politikuri kulturiT xasiaTdeba, kontinentaluri dasavleTevropuli sistemebi
fragmentaruli politikuri kulturiT, romelic Sereuli subkulturebisgan Sedgeba, winaindustriuli da
nawilobriv-industriuli politikuri sistemebi diferencirebuli politikuri kulturebiT, `totalitaruli
politikuri sistemebi erTgvarovani politikuri kulturiT, `erTgvarovneba sadac xelovnuria~.g.
almondisa da s. verbas koncefcias mravlad yavs momxreebi da mowinaaRmdegebi: ZiriTadi
braldeba imaSi mdgomareobs, rom isini politikuri kulturis arss fsiqologiuri momentebiT xsnian,
rac aSkarad arasakmarisia politikuri kulturis rTuli da mravalferovani procesis Sesaswavlad.
politika g.almondma da s. verbam fsiqologiaze daiyvanes-aRniSnavs heivudi,- da aseve svams
ritorikul kiTxvas: sad aris mizezi da sad aris Sedegi. gansakuTrebiT mwvaved akritikeben g.
almondisa da s. verbas koncefcias memarcxene ideologiis poziciebidan: ingliseli politologebis f.
parkinis da r. milibendis azriT, politikuri kulturis erTiani fenomeni saerTod ar arsebobs; yovel
sazogadoebaSi. yvania gabatonebuli klasis idealebi da Rirebulebebi; amdenad, politikuri kultura
xelisuflebaSi myofi garkveuli Zalebis ideologiis asaxva da Teoriulpraqtikuli
ganmtkicebaa.ideologiur momentebze axdens apelirebas e. heivudic, roca almondiseuli
samoqalaqo kulturis koncefcias akritikebs. marqsistebis azriT g. almondisa da s. verbas politikuri
kulturis ganmartebaSi asaxuli araa politikis ZiriTadi aqtorebis klasebis da sxvadasxva socialuri
jgufebis interesebi da, amdenad, maT mier Seswavlili politikuri orientaciebi sqematur, calmxriv
da tendenciur xasiaTs atarebs. akritikebs ra g.almondisa da s. verbas politikuri kvlevis
meTodologias, amerikeli politologi l. pai wers, rom mxolod fsiqologiuri faqtorebiT politikuri
kulturis arsis axsna arasakmarisia da igi politikur yofaqcevasTanaa gaigivebuli; pais azriT
politikur kulturaSi moiazreba `politikuri ideologia~, `nacionaluri suli~, `nacionaluri politikuri
fsiqologia. dReisaTvis arsebobs politikuri kulturis ormocdaaTamde gansazRvreba, romelic
metyvelebs imaze, rom ar arsebobs am fenomenis irgvliv erTiani cneba, rasac ZiriTadaT
gansxvavebuli meTodologiuri midgomebi ganapirobebs: funqcionaluri midgoma (g. almondis
skola) politikur kulturas ganixilavs, rogorc fsiqologiuri orientaciebis erTobliobas politikuri
institutebTan mimarTebaSi; kompleqsuri, ganmazogadoebeli midgoma (d. merviki, r. takeri, l.
ditmeri) politikur kulturas miawers yvelafers, rac politikaSi xdeba. is an politikur sitemasTan
identificirdeba (d. merviki) an daiyvaneba politikur urTierTobebze (r. takeri) da saboloo jamSi
ekargeba specifika; obieqtivisturi, normatiuli meTodologiis mixedviT (l. pai, d. poli) politikur
kultura ganixileba, rogorc politikur sistemaSi miRebuli politikuri qcevebis erToblioba; evristikuli
koncefciiT (s. hantingtoni) politikur kultura gaazrebulia, rogorc sasurveli qcevis hipotetur-
normatiuli modeli; sociofsiqologiuri midgomaSi (r. karri, d. gardneri, i. tixomirovi) aqcenti
keTdeba obieqtur socialur faqtorebze, romlebic gansazRvraven politikuri kulturis arss;
aqsiologiuri midgoma politikur kulturas warmoadgens, rogorc gansazRvruli rigis faseulobe-bis
erTobliobad-masSi Sedis, rogorc dadebiT ise uaryofiTi Rirebulebebi. SegviZlia usasrulod
gavagrZeloT politikuri kulturis arsze msjeloba, magram, zemoTTqmuli sakmarisia imisTvis, rom
davaskvnaT: politikuri kultura sazogadoebis politikuri orientaciebis da qcevebis modelia, romelic
vlindeba arCevnebis, referendumebis dros `politikuri TamaSis~ wesebSi, xelisuflebaze kontrolis,
mxardaWeris, zewolis formebSi da gamoxatavs konkretuli sazogadoebis erovnul, istoriul, religiur,
kulturul-politikuri ganviTarebis Taviseburebebs.

4. M mrevlis, qveSevrdomis da monawilis politikuri kultura

 politikuri kulturis klasikuri Teoriis fuZemdeblebma xuTi qveynis kulturis Semadgeneli
komponentebis, politikuri orientaciebis Seswavlis da SedarebiTi analizis safuZvelze
Camoayalibes mrevlis, monawilis da qveSevrdomis kulturis tipebi, romlebsac dResac ar
daukargavs aqtualoba da praqtikuli Rirebuleba; განვიხილოთ თითოეული მათგანი :
qveSevrdomis politikuri kultura - almondisa da verbas koncefciaSi,- politikuri kulturis meore
mniSvnelovani tipia; masSi arsebobs myari orientaciebi diferenciuli politikuri sistemis mimarT
da imis mimarT Tu ras iZleva sistema `gamosvlisas~, magram specifikur obieqtze sistemis
`Sesasvlelze~ da agreTve Tavis Tavis aRqmaze politikur procesSi, rogorc monawilis
orientaciebi Zalian sustia; aseTi sistemis subieqti-qveSevrdomi, acnobierebs samTavrobo
xelisuflebis arsebobas da grZnobebiT orientirebulia masze, SesaZloa amayobs-ar uyvars an
afasebs mas, rogorc kanoniers -ukanonos; magram sistemasTan urTierToba saerTod imaze Tu
ras iZleva igi `gamosvlisas~ an politikuri sistemis administraciul mxareze es urTierTobebi
saerTod pasiuria; es codnisa da monawileobis SezRuduli formaa, romelsac Seesabameba
qveSevrdomis kultura; Cven vsaubrobT,-ganagrZobs g. almondi da s. verba,-sufTa
qveSevrdomis orientaciebze, romlis arseboba ufro metad SesaZloa sazogadoebebSi, sadac ar
aris formirebuli da diferencirebuli struqturuli elementebi `gamosasvlelze~. qveSevrdomuli
orientaciebi ganviTarebuli demokratiuli institutebis politikur sistemaSi, ufro efeqturi da
normatiulia, vidre kognituri;

პატრიარქალური პოლიტიკური კულტურა - Tu arc erTi orientacia ar gamoiyofa

specializebul politikur obieqtebze da aRvniSnavT mas noliT, maSin, aseT polიtikur kulturas
vuwodebT patriarqalurs; afrikuli tomebis da maTi avtonomiuri sazogadoebebis politikuri
kultura, romelic kalemanma aRwera,ganagrZoben mkvlevarebi,-xvdeba patriarqaluri politikuri
kulturis kategoriaSi; am sazogadoebaSi araa specializirebuli politikuri rolebi; liderebis,
Samanebis, beladebis politikur-ekonomikuri da samxedro rolebi erTimeoreSia areuli;
sazogadoebis politikuri orientaciebi am rolebTan mimarTebaSi ganuyofelia religiuri da
socialuri orientaciebisgan; mrevlis orientacia Tavis TavSi Seicavs politikuri sistemis inicirebiT
gamowveuli cvlilebebis molodinis arsebobas; mrevlis wevrebi arafers ar elodebian politikuri
sitemisagan; asea kalemanis mixedviT centralizebul afrikul tomebsa da samTavroebSi; Tumca,
romelime ufro mniSvnelovani specializebuli politikuri rolebis ganviTarebam am
sazogadoebebSi SeiZleba gamoiwvios ufro diferencirebuli politikuri orientaciebis gaCena;
mrevlis kultura ufro diferencirebul politikur sistemebSi efeqturi da normatiulia, vidre kognituri;
es niSnavs, rom nigeriisa da ganas tomebis adamianebs bundovani warmodgena aqvT
centraluri politikuri reJimis arsebobaze da maTi grZnobebi am reJimis mimarT gaurkveveli an
negatiuria da maT ar miuRiaT urTierTobis formebi.

monawilis politikuri kultura- politikuri kulturis mesame ZiriTadi tipia monawilis kultura, aseT
kulturaSi sazogadoebis wevrebi orientirebulni arian sistemis, politikur, ise, administraciul
struqturebze da procesebze; sxva sityvebiT, rom vTqvaT, politikuri sistemis ~Semaval~ da `
gamomaval~ aspeqtebze; politikuri sistemis individualuri wevrebi SesaZloa dadebiTad an
uaryofiTad iyvnen orientirebulni politikuri obieqtebis sxvadasxva klasebze; isini ixrebian
iqeTken, rom orientirebulni iyvnen TavianT aqtiur rolze, Tumca, maTi grZnobebi da
Sefasebebi SesaZloa meryeobdes monawileobasa da ar monawileobas Soris.

5. სკოლის, რელიგიის და ეთნიკური კუთვნილების როლი პოლიტიკური

სოციალიზაციის პროცესში
ზოგადად, პოლიტიკური სოციალიზაციის ცნება გამოიყენება პოლიტიკური
ღირებულებების ფორმირებისს და პოლიტიკური კულტურის ერთი თაობიდან
შემდგომისთვის გადაცემის პროცესის აღსანიშნავად. ნებისმიერ საზოგადოებაში
ინდივიდი სოციალიზაციის აგენტების გავლენას განიცდის. ესენია სხვადასხვა
ინსტიტუტები თუ ორგანიზაციები, რომლებიც მოქმედებენ ინდივიდის
პოლიტიკური შეხედულებების ჩამოყალიბებაზე. არსებული სოციალიზაციის
აგენტებიდან აღსანიშნავია რელიგია, სკოლა და ეთნიკურ როლი.

სკოლა - სკოლა მოზარდებს აწვდის ცოდნას პოლიტიკური სისტემის შესახებ,

ინფორმაციას იმის შესახებ თუ რა როლს ასრულებენ ისინი ამ სისტემაში და
აგრეთვე უფრო კონკრეტულ ინფორმაციას პოლიტიკური ინსტიტუტებსა და
ურთიერთობებზე. ამასთანავე სკოლები ახალ თაობას გადასცემენ საზოგადოებაში
არსებულ ღირებულებებსა და შეხედულებებს. სკოლას შეუძლია ჩამოაყალიბოს
მოზარდის დამოკიდებულება პოლტიკური ცხოვრების დაუწერელი კანონების
მიმართ. სკოლას შეუძლია გააძლიეროს ბავშვის მიჯაჭვულობა პოლიტიკის მიმართ
და გააცნოს მას საერთო სიმბოლიკა. როცა სახელმწიფოში ხელისუფლების სათავეში
მოდის რევოლუციური რეჟიმი, ისინი ყურადღებას ამახვილებენ სკოლაზე, როგორც
მოძველებული პოლიტიკური ღირებულებებისა და შეხედულებების
„აღმოფხრის“ და ახალი პოლიტიკური სისტემისათვის შესაფერისი შეხედულებების
დამკვიდრების საშუალებაზე. განათლება ასევე მოქმედებს მოქალაქეთა
პოლიტიკურ პროფესიონალიზმზე და რესურსებზე. განათლებული ადამიანები
უკეთ აღიქვამენ ზელისუფლების გავლენას მათ ცხოვრებაზე და უფრო აქტიურად
მონაწილეობენ პოლიტიკურ ცხოვრებაში. რაც უფრო მაღალია განათლების დონე,
მით უფრო მაღალია დამოუკიდებელი აზროვნების უნარი, რაც თავისმხრივ
ეხმარება ადამიანს მოახდინოს ფაქტების ინტერპრეტაცია და იმოქმედოს ახალი
ინფორმაციის საფუძველზე. გარდა ამისა, გაანთლებული ადამიანები უფრო უკეთ
არიან ინფორმირებული პოლიტიკური მოვლენების შესახებ და მასში უფრო უკეთ
არიან ინფორმირებული პოლიტიკური მოვლენების შესახებ და მასში უფრო
აქტიურად მონაწილეობენ. მრავალ ქვეყანაში ჩატარებული კვლევა ადასტურებს
განათლების მოცემულ როლს სოციალიზაციის პროცესში.

რელიგია- მსოფლიოში არსებული რელოიგიები კულტურული და მორალური

ღირებულებების მატარებლებს წარმოადგენენ., რომლებიც ხშირად ეხებიან
პოლიტიკას. დიდი რელიგიური ლიდერები საკუთარ თავში მასწავლებლებს
ხედავდნენ და მათი შთამომვლები ცდილობენ საკუთარი შვილების
სოციალიზაციაზე გავლენა მოახდინონ სკოლის და რელიგიის დახმარებით. იქ
სადაც ეკლესიური ღირებულებები მაინც ეწინააღმდეგება სახელმწიფო პოლიტიკას,
სოციალიზაციისთვის ბრძოლამ უდიდესი მნიშვნელობა შეიძლება მოიპოვოს
საზოგადოებაში. მსგავს შემთხვევებში რელიგიური სუბკულტურები
ეწინააღმდეგებიან პოლიტიკურ კურსს, რომელსაც სახელმწიფო ატარებს და
ზოგჯერ თავად ხელისუფლებასაც უდგებიან ოპოზიციაში. ასევე დიდი
მნიშვნელობა ენიჭება რელიგურ ფუნდამენტალიზმს . რელიგური
ფუნდამენტალიზმი ხშირ შემთხვევაში თავდაცვითი რეაქციაა ლიბერტალისტური
 ფასეულობებისა და შეხედულებების წინააღმდეგ. რა თქმა უნდა, რელიგიური
ინსტიტუტების უმრავლესობა ძალიან სასარგებლო მორალურ და ეთიკურ ნორმებს
გვთავაზობენ, რომლებიც ძალიან მნიშვნელოვანია ადამიანისთვის რთულ
საზოგადოებაში არჩევანის გასაკეთებლად. რელიგიური მიკუთვნებულობა ხშირად
არის ამა თუ იმ პარტიისათვის უპირატესობის მინიჭებისა და სხვა პოლიტიკური
გადაწყვეტილებების მიღების საბაბი. მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთ ქვეყანაში
რელიგიურობის დონე ეცემა, საერთო ჯამში რელიგიის პოლიტიკური როლი არ
დაკნინებულა.

6. პოლიტიკური კულტურის ტიპების დახასიათება

politikuri kulturis klasikuri Teoriis fuZemdeblebma xuTi qveynis kulturis Semadgeneli

komponentebis, politikuri orientaciebis Seswavlis da SedarebiTi analizis safuZvelze
Camoayalibes mrevlis, monawilis da qveSevrdomis kulturis tipebi, romlebsac dResac ar
daukargavs aqtualoba da praqtikuli Rirebuleba; განვიხილოთ თითოეული მათგანი :
qveSevrdomis politikuri kultura - almondisa da verbas koncefciaSi,- politikuri kulturis meore
mniSvnelovani tipia; masSi arsebobs myari orientaciebi diferenciuli politikuri sistemis mimarT
da imis mimarT Tu ras iZleva sistema `gamosvlisas~, magram specifikur obieqtze sistemis
`Sesasvlelze~ da agreTve Tavis Tavis aRqmaze politikur procesSi, rogorc monawilis
orientaciebi Zalian sustia; aseTi sistemis subieqti-qveSevrdomi, acnobierebs samTavrobo
xelisuflebis arsebobas da grZnobebiT orientirebulia masze, SesaZloa amayobs-ar uyvars an
afasebs mas, rogorc kanoniers -ukanonos; magram sistemasTan urTierToba saerTod imaze Tu
ras iZleva igi `gamosvlisas~ an politikuri sistemis administraciul mxareze es urTierTobebi
saerTod pasiuria; es codnisa da monawileobis SezRuduli formaa, romelsac Seesabameba
qveSevrdomis kultura; Cven vsaubrobT,-ganagrZobs g. almondi da s. verba,-sufTa
qveSevrdomis orientaciebze, romlis arseboba ufro metad SesaZloa sazogadoebebSi, sadac ar
aris formirebuli da diferencirebuli struqturuli elementebi `gamosasvlelze~. qveSevrdomuli
orientaciebi ganviTarebuli demokratiuli institutebis politikur sistemaSi, ufro efeqturi da
normatiulia, vidre kognituri;

პატრიარქალური პოლიტიკური კულტურა - Tu arc erTi orientacia ar gamoiyofa

specializebul politikur obieqtebze da aRvniSnavT mas noliT, maSin, aseT polიtikur kulturas
vuwodebT patriarqalurs; afrikuli tomebis da maTi avtonomiuri sazogadoebebis politikuri
kultura, romelic kalemanma aRwera,ganagrZoben mkvlevarebi,-xvdeba patriarqaluri politikuri
kulturis kategoriaSi; am sazogadoebaSi araa specializirebuli politikuri rolebi; liderebis,
Samanebis, beladebis politikur-ekonomikuri da samxedro rolebi erTimeoreSia areuli;
sazogadoebis politikuri orientaciebi am rolebTan mimarTebaSi ganuyofelia religiuri da
socialuri orientaciebisgan; mrevlis orientacia Tavis TavSi Seicavs politikuri sistemis inicirebiT
gamowveuli cvlilebebis molodinis arsebobas; mrevlis wevrebi arafers ar elodebian politikuri
sitemisagan; asea kalemanis mixedviT centralizebul afrikul tomebsa da samTavroebSi; Tumca,
romelime ufro mniSvnelovani specializebuli politikuri rolebis ganviTarebam am
sazogadoebebSi SeiZleba gamoiwvios ufro diferencirebuli politikuri orientaciebis gaCena;
 mrevlis kultura ufro diferencirebul politikur sistemebSi efeqturi da normatiulia, vidre kognituri;
es niSnavs, rom nigeriisa da ganas tomebis adamianebs bundovani warmodgena aqvT
centraluri politikuri reJimis arsebobaze da maTi grZnobebi am reJimis mimarT gaurkveveli an
negatiuria da maT ar miuRiaT urTierTobis formebi.

monawilis politikuri kultura- politikuri kulturis mesame ZiriTadi tipia monawilis kultura, aseT
kulturaSi sazogadoebis wevrebi orientirebulni arian sistemis, politikur, ise, administraciul
struqturebze da procesebze; sxva sityvebiT, rom vTqvaT, politikuri sistemis ~Semaval~ da `
gamomaval~ aspeqtebze; politikuri sistemis individualuri wevrebi SesaZloa dadebiTad an
uaryofiTad iyvnen orientirebulni politikuri obieqtebis sxvadasxva klasebze; isini ixrebian
iqeTken, rom orientirebulni iyvnen TavianT aqtiur rolze, Tumca, maTi grZnobebi da
Sefasebebi SesaZloa meryeobdes monawileobasa da ar monawileobas Soris.

ტოტალიტარული პოლიტიკური კულტურა- ბევრი მეცნიერის აზრით, ტოტალიტარიზმი

დღესაც არ კარგავს აქტუალურობას. ამას განაპირობებს რიგი ფაქტორები. განვიხილოთ
თითოეული მათგანი:

ა) ტოტალიტარიზმი მეოცე საუკუნის პირმშოა და საზოგადოების ყველა ფენაზე

პოლიტიკური იდეალების გავრცელებას, ადამიანის ცნობიერების მანიპულაციას და თვით
ადამიანის გარდაქმნას გულისხმობს. ამისათვის იგი იყენებს ტოტალიტარული კონტროლისა
და მართვის მექანიზმების, ძალადობა პროპაგანდის და აგიტაციის სხვადასხვა საშუალებას.
არსებობს ტოტალიტარიზმის ახალი ნაირსახეობები ჩრდილოეთ კორეის, კუბის,
თეოკრატიული ირანის, თალიბებისა და სხვა რეჟიმების სახით.

ბ) ტოტალიტარიზმი დღევანდელობის შემადგენელი ნაწილია და იგი არ უნდა გავაიგივოთ

ცალკეული პიროვნებების სხელებთან. ძირითადად იგი მასობრივ მოძრაობებს უკავშირდება,
რომელთა კატალიზატორად შეიძლება ჩაითვალოს უკიდურესი სიღარიბე, უსამართლობა,
არეულობა და ა.შ.

გ) ტოტალიტარული პოლიტიკა და კულტურა ჩვენი უახლესი ისტორიის წარსულაი და მისი

სტერეოტიპები ნეგატიურ ზეგავლენას ახდენენ სამოქალაქო სამოქალაქო კულტურის
დამკვიდრების გზაზე.

ტოტალიტარული კულტურის და რეჟიმის კლასიკურ ნიმუშად საბჭოთა კავშირი და

გერმანია გამოდგება. ეს ორი ქვეყანა იმის კარგი მაგალითია, თუ როგორი მასშტაბებით
გავრცელდა ტოტალიტარიზმი საზოგადოების ყველა ფენაზე და რა შედეგები გამოიღო მან.
თუ გვსურს დავინახოთ მკაფიო განსხვავება გერმანიისა და საბჭოთა კავშირის რეჟიმებში.
კარგი იქნება ვისაუბროთ მათ მიერ გატარებულ ღონისძიებებზე და მოვახდინოთ არსებული
რეჟიმების შედარებითი ანალიზი. გერმანიაში კერძო საკუთრება მნიშვნელოვნად
განაპირობებდა პიროვნების თავისუფლებას, ინდივიდუალიზმს და ავტონომიუროობას.
ყოველივე ამას ემატება მოქალაქეების განათლებისა და კულტურის მაღალი დონე, რეჟიმის
მცირე დროით არსებობა(1933-1945) , რაც მნიშვნელოვნად ამცირებდა მათ მანიპულირებას
მთავრობის მიერ. საბჭოთა კავშირში კი საზოგადოებრივი ფორმის აბსოლუტიზაციამ
გამოიწვია პიროვნების დეგრადირება და მისი გათქვეფა სოციუმში. ინდივიდს საკუთარი
პოზიციის დაფიქსირება მხოლოდ მთავრობის და პარტიის მხარდასაჭერად შეეძლო .
ყოველივე ამას ემატება გერმანიისაგან საბჭოთა კავშირში რეჟიმის მცირე დროით არსებობა
(1917-1990). შემავალი ხალხების სოციალურ-ეკონომიკური, კულტურული, ეროვნული
განითარების დაბალი დონე.

ზოგადად ტოტალიტარული კულტურისათვის დამხასიათებელია მობილიზაციური

ხასიათი-ხალხის დიდი რაოდენობია მუდმივი მოქმედების მდგომარეობაში ყოფნა, რაც
კონტროლირდება პარტიის მიერ. ნათელ მიზნად საბჭოთა კავშირში უკლასო საზოგადოების
მშენებლობა წარმოადგენდა. გერმანიაში სუფთა არიული რასის. ნებისმიერ ტოტალიტარულ
რეჟიმს და გარკვეულწილად ავტორიტარიზმსაც ესაჭიროება საზოგადოების
ფუნდამენტური გარდაქმნა, ამისათვის რევოლუციური გარდაქმნებია საჭირო, რაც ხალხის
მასობრივ მობილიზაციას მოითხოვს. მობილიზაციური კულტურის ფორმირებაში დიდი
როლი ითამაშა რუსი ხალხის ცნობიერებაში საუკუნეების განმავლობაში დამკვიდრებულმა
საგლეხო თემის, თანასწორობისა და უპირატესობების ისტორიულმა განცდამ. საბჭოთა
კავშირში მიმდინარეობდა სხვადასხვა პოლიტიკური მიზნებისთვის მასების
მობილიზაციური ციკლების მუდმივი ცირკულაცია. მაგალითად: ინდუსტრიალიზაცია,
კოლექტივიზაცია, კულტურული რევოლუცია. თვით ტოტალიტარული კულტურის
ტერმინოლოგია მარტივია. მაგალითად: ბრძოლა კოლექტივიზაციისათვის, ბრძოლა
კულტურული რევოლუციისათვის და .აშ. როგორც ტოტალიტარული კულტურისათვის,
სხვა კულტურისათვის არის დამახასიათებელი საერთო ტერმინოლოგია, რომელიც
აქტიურად გამოიყენება მასების მობილიზაციისათვის. მიზანშეწონილია ტოტალიტარულ
პოლიტიკურ კულტურას დავუმატოთ ტერმინი მობილიზაციური და ამით ხაზი გავუსვათ
მის თავისებურებას. ტოტალიტარული დიტატურისთვის კარლ ფრიდრიხის, ბჟეზისნკის და
რაიმონ არონის აზრით დამახასიათებელია განსაზღვრული კულტურული, სტრუქტურული
ქცევითი ნიშნები, რომლებიც გამოხატავენ პარტია-სახელმწიფოს ბატონობას სახელმწიფოზე.
ტოტლიტარული იდეოლოგია აცხადებს რა პრეტენზიას ჭეშმარიტებაზ, ახდეს „მტრის
ხატის“ კონსტრუირებას. დაუნდობლად აკრიტიკებს წინარე ხელისუფლებას და კეთილისა
და ბოროტის კონტექსტში განიხილავს ისტორიულ მოვლენებს. იგი ახდენს თავისი
მომხრეების პარტიის პოლიტიკაში მასობრივ ინტერგრაციას ხელისუფლების ეფექტურობის
და გამყარების მიზნით. ტოტალიტარული დიქტატორი იყენებს სპეციალიზირებულ ხერხებს
მასების კონტროლისთვის: გაბატონებულ პოლიტიკურ პარტიას, პროპაგანდის ორგანოებს,
სამთავრობო დაწესებულებებს და ა.შ. ტოტალიტარული პოლიტიკური კულტურის ტიპი
ყველა ქვეყანაში ძირითადად ქვეშევრდომული, მორჩილებითი, საშემსრულებლო
კულტურის ელემენტებს შეიცავს. არსებული მექანიზმი ვლინდება საზოგადოებრივი
ურთიერთობების ყველა ასპექტში. ქვეშევრდომული პოლიტიკური კულტურის საფუძველს,
ძირითად ელემენტს, წარმოადგენს ტოტალიტარული ცნობიერება. საბჭოთა
ტოტალიტარული, მობილიზაციური კულტურის დამახასიათებლი ნიშანი იყო
რევოლუციური მეთოდების გამოყენების აბსოლუტიზაცია საზოგადოების რეფორმირების
პროცესში. ტოტალიტარიზმის დროს საერთოდ იგნორირებულია განვითარების
ევოლიციური გზა, როცა ადამიანებს აქვთ დრო და საშუალება გაიაზრონ თავიანთი
ქმედებები. ტოტალიტარული , ქვეშევრდომული პოლიტიკური კულტურის
დამახასიათებელი ნიშანია, ავტორიტეტის, ქარიზმული ლიდერისადმი უსაზღვრო
თაყვანისცემა და მორჩილება, მისი ყველა მითითებისა და მოთხოვნების დაკმაყოფილება.
მოსახლეობას მისი სიდუხჭირიდან გამომდინარე ესაჭიროება წარმმართველი ლიდერი,
რომელსაც ნდობას გამოუცხადებს და მისი იმედი ექნება. მოსახლეობას ისეთი
შთაბეჭდილება ექმნება, რომ არსებულ ლიდერს გააჩნია ზეადამიანის უნარ-ჩვევები. ბრბოდ
ქცეულ ადამიანებს უჩნდებათ ფანატიკური მორჩილებისა და მიმდევრობის გრძნობა,
რომელსაც აღვივებდა სოციალისტური რეალიზმის ლიტერატურა. საჭიროა აღვნიშნოთ
განსხვავებები სოციალისტურ რეალიზმსა და კრიტიკულ რეალიზმს შორის. პირველი
მათგანი არამარტო აკრიტიკებდა არსებულ რეალობას, რამედ სახავდა მისი
„გარდაქმნის“ გზასაც. კრიტიკული რეალიზმი კი მხოლოდ კრიტიკით შემოფარგლებოდა.
ტოტალიტარული ცნობიერება იჭრება განათლების და კულტურის სფეროშიც. შეგვიძლია
ასევე ვისაუბროთ ტოტალიტარიზმისთვის დამახასიათებელ არქიტექტურაზეც. მაგალიტად:
არსებობდა ვ. ლენინის ქანდაკებები, რომლებიც მისი სახის ასლის საფუძველზე იყო
შექმნილი, მაგრამ „შემოქმედებითი ლენინის“ სკულპტურული ნამუშევარი, რომელიც
ხელოვანის ფანტაზიას და წარმოდგენებს განასახიერებდა ძვირად ფასობდა. ბოლშევიკური
კლასობრივი იდეოლოგიური ორიენტირებიდან გამომდინარე მორალურად გამართლებული
იყო ახლო მეგობრის, ნათესავის, თვით მშობლის დაბეზღებასც კი და ასეთი ადამიანი
სანიმუშო მოქალაქედ ითვლებოდა კომუნისტური რეჟიმის დროს. სოციალისტური
რეალიზმის ლიტერატურული ნაწარმოებები იქმნებოდა განსაზღვრული სქემებისა და
მკაცრი ცენზურის პირობებში. ტოტალიტარული მობილიზაციური კულტურის
დამახასიათებელი ნიშანია დახურულობა და კარჩაკეტილობა. იგი ორიენტირებულია
საკუთარ პოლიტიკურ „ფასეულობებზე“ და სამართლებრივ ნორმებზე. ტოტალიტარული
პოლიტიკური კულტურა გამორიცხავს მემკვიდრეობითობის პრინციპის დაცვას
პოლიტიკური და სულიერი განთვითარების პროცესში . იგი წინააღ,დეგობაში მოდის რა
მარტო გარე იმპულსებთან, არამედ მთლიანად უგულველყოფს კონკრეტული ქვეყნის
ლიტერატურის, ხელოვნების და მთლიანად სულიერ მემკვიდრეობას. და, ბოლოს,
ტოტალიტარულ პოლიტიკურ კულტურას „ მოჩვენებითი ერთგვაროვნება“,
„კონსესუალურობა“ , „საყოველთაო თანხმობა“ ახასიათებს.

პს: ამ საკითხში უნდა განიხილოთ ყველა კულტურის ტიპი, რაც მიწერია აქ მისი ჩათვლით .
ესეიგი არსებული თემა უნდა მოიცავდეს შემდეგ ტიპებს: ტოტალიტარული პოლიტიკური
კულტურის ტიპს, ქვეშევრდომის, მონაწილისმ პატრიააქალური(მრევლის) პოლიტიკური
კუტურის ტიპს, სამოქალაქო კულტურის ტიპს(გვ. 41-59) , ინტეგრირებულ და ფრაგმენტულ,
საბაზრო და ეტატისტური პოლიტიკური კულტურის ტიპს(88-92გვ)