MGA PONEMANG

MALAYANG
NAGPAPALITAN
Ano ang ponemang malayang nagpapalitan?

- Ito ay ponemang matatagpuan sa magkatulad na kaligiran

ngunit hindi nagpapabago sa kahulugan ng salita.

Halimbawa:
Totoo- Tutoo
Lalaki- Lalake
Bibi- Bibe
Noon- Nuon

 Dahil sa diin sa lalaki/ lalake ay nasa ikalawang pantig na hindi

katatagpuan ng /i/ at /e/ kaya’t hindi nag- iiba ng kahulugan ng
dalawang salita. Sa madaling salita, ito ay malayang nagpapalitan.
GLOTTAL NA PASARA
O
IMPIT NA TUNOG
Inirerepresenta ito sa dalawang paraan:

a. Kasama ito sa palatuldikan at inirerepresenta ng tuldik na paiwa

(\) kung nasa posisyong pinal na salita. Ang mga salitang may
impit na tunog sa posisyong pinal ay tinatawag na malumi o
maragsa.

Halimbawa:
Malumi- baga’, puso’, sagana’, talumpati’
Maragsa- baga, kaliwa, salita, dukha
Malumi- ito ay binibigkas tulad ng malumay . ang kaibahan
lamang ay may impit na tunog sa huli, nagtatapos sa pantig
at nilalagyan ng tuldik na paiwa.
- May diin sa ikalawang pantig mula sa huli. May tuldik na
paiwa na itinatapat sa patinig ng huling pantig.

Maragsa- ay binibigkas ng tuloy- tuloy na tulad ng salitang

binibigkas nang mabilis , subalit ito’y may mga impit o
pasarang tunog sa hulihan. Tulad ng malumi, ito’y palaging
nagtatapos sa tunog na patinig. Ginagamit dito ang tuldik na
pakupya (^) at ilalagay sa ibabaw ng huling patinig ng salita.

Tatlong tanda:
1. Tandang pakupya (^)
2. Tandang pabilis (‘)
3. Tandang paiwa (\)
B. Inirereprisinta ito ng gitling (-) kapag ito’y nasa loob ng salita sa
pagitan ng katinig at patinig, tulad halimbawa sa mga salitang
may- ari, mag- alis, pang- ako atbp. Pansinin na kapag inalis ang
gitling na kumakatawan sa anumang glottal na pasara ay mag- iiba
ang kahulugan ng mga salita: mayari, magalis, pangako. Pag- asa,
Pag- ibig, Tag- ulan atbp ay maaring hindi na gitlingan sapagkat
hindi naman mag- iiba ang kahulugan may gitling man o wala.